Samama, L. (2014) De zin van muziek. Amsterdam: Amsterdam

Samama, L. (2014)
De zin van muziek.
Amsterdam: Amsterdam University Press, 248 p.
Signatuur: 14-044
Wat is muziek? Waar komt het vandaan? Als er iets is
dat mensen bindt, is het wel muziek. Muziek is
onderdeel van talloze rituelen in verschillende culturen,
van gefluit en getrommel bij verzoeken aan de goden
om maar in een rijke oogst te voorzien tot de gedeelde
ervaringen van jongeren tijdens een popfestival. Hoe
verklaar je dat je muziek in je hoofd kunt horen zonder
dat er muziek opstaat? Een componist als Schubert
schreef muziek zonder een instrument in de buurt: alles in en uit zijn hoofd. Dirigenten
kunnen een hele partituur overzien, met alle partijen en stemmen, en horen het direct als een
tweede violist een foute noot speelt. Samama begint bij de oorsprong van de muziek. Zijn het
de muzen die ons inspireren, zoals de oude Grieken dachten, of de natuurgeesten, is het de
duif op de schouder van Gregorius, of de zang van Orpheus? Is muziek het resultaat van
nurture of nature? Zit muziek in ons fysieke systeem, in ons DNA? Kan er muziek in ons
lichaam zijn als geen van onze zintuigen functioneert? Vanaf onze geboorte dragen we geluid
met ons mee: het ritme van onze kloppend hart, het ruisen van ons bloed, weerkaatst in de
schelp die we tegen ons oor houden. Iedereen is in staat muziek te horen, maar wát voor
muziek je hoort wordt bepaald door de plaats waar je geboren bent: een Chinese
pentatonische toonladder klinkt anders dan een westerse diatonische. Samama richt zich
voornamelijk op de Europese klassieke muziek, specifiek op de muziek van Bach, Bruckner,
Haydn, Mozart en Beethoven. Componisten bouwen vaak voort op de werken van
voorgangers, constateert Samama. Hij besluit zijn bundel met uiteenzettingen over de dirigent
en de uitvoerend musicus. Dirigenten, die tovenaars, kunnen dirigeren met hun ogen of hun
handen. Als musici hun partijen perfect beheersen, kan de dirigent met zijn blik de inzetten
aangeven en de muziek vleugels geven, zoals Evgeni Svetlanov eens deed bij het
Residentieorkest. Frans Brüggen fladdert onnavolgbaar met zijn handen. De zin van muziek is
dat ze ons diep kan raken, kan vervoeren, even optillen uit de dagelijkse werkelijkheid. Hoe
zwaar de kunst het ook heeft, muziek blijft, in wat voor vorm dan ook. (Marike Lindhout)

Download Report