Gemeenten aan zet vo Een circulaire stad gebruikt alle afvalstromen na gebruik opnieuw voor producten en diensten. Afval bestaat dus niet meer. Naast milieuwinst resulteert dit in kostenbesparing en extra waardecreatie, terwijl er tegelijkertijd allerlei kansen ontstaan voor nieuwe bedrijvigheid. Gezien deze positieve baten groeit het aantal initiatieven van bedrijven en burgers om het circulaire denken in de praktijk te brengen met de dag. Actieve ondersteuning van de lokale overheid kan daarbij helpen. Wat kunnen gemeentelijke overheden doen om hun stad circulair te maken? aangepakt. Maak hiertoe een kwantitatieve en kwalitatieve analyse van de hoeveelheid grondstof die de stad in komt, gebruikt wordt en de stad weer uit gaat. Zo’n ‘grondstoffen-kompas’ kan gebaseerd worden op overzichten van afvalstromen, hun herkomst en de totale hoeveelheid die in de stad circuleert. Stap 2: Analyseer de opties voor kringloopsluiting Analyseer per grondstofstroom samen met marktpartijen uit de gehele product- of materiaalketen welke mogelijkheden er op korte en lange termijn bestaan om de kringloop te sluiten. Hierbij kan gebruik gemaakt worden van reeds ontwikkelde methoden Het meest directe aangrijpingspunt voor percentage recycling geleidelijk te verhogen. om marktpartijen actief te betrekken een circulaire stad is het dusdanig heront- De volgende stap is om afvalstromen te en hun kennis en ervaring optimaal te werpen van producten en diensten dat deze beschouwen als grondstofstromen. Zo gebruiken. na gebruik geheel teruggebracht kunnen evolueren we van een lineaire naar een worden in de kringloop. Bedrijven zijn circulaire economie, waarin de aandacht Stap 3: Formuleer scenario’s primair verantwoordelijk voor het ontwik- gericht is op het in de kringloop houden van Maak op grond van stap 2 een gedegen kelen van dergelijke circulaire producten. afvalstromen. Hoe kan een gemeente dit analyse van de mogelijke combinaties van Gemeenten kunnen deze ontwikkeling in gang zetten en op integrale wijze samen verbeteringen per product- of materiaal- versnellen door innovatieve bedrijvigheid met burgers en bedrijven de circulaire stad keten, inclusief de te behalen milieuwinst, op het gebied van de circulaire economie te realiseren? MKBA (Maatschappelijke Kosten en Baten Analyse), te realiseren banen en potentiële, bevorderen en een circulair inkoopbeleid in te voeren. Maar zolang producten nog niet Het onderzoeksnetwerk aangesloten bij het innovatieve bedrijvigheid. Hiervoor kan circulair zijn, blijven we allerlei afval- Utrecht Sustainability Institute (USI) heeft gebruik gemaakt worden van reeds ontwik- stromen produceren. Om papier, karton, de deskundigheid in huis om de uitgangs- kelde analysetechnieken en modellering plastic, glas, gft, kleding, grof vuil, klein punten van de circulaire stad te vertalen van interventiemogelijkheden. Stel op grond chemisch afval en restafval zo optimaal in praktisch handelen. Op grond van deze van deze analyse een aantal scenario’s op mogelijk terugbrengen in de kringloop, expertise heeft het USI een stappenplan die zich mogelijk kunnen voltrekken. Om zijn gemeenten hoofdverantwoordelijk, ontwikkeld voor gemeenten die willen de robuustheid van de verschillende opties met name voor het huishoudelijk afval. toegroeien naar een circulaire stad. binnen de scenario’s te toetsen, kan onder andere gebruik gemaakt worden van de Het meest directe aangrijpingspunt voor gemeenten om bij te dragen aan de circu- Stap 1: Selecteer de meest kansrijke door het Planbureau voor de Leefomgeving laire stad is daarom de afvalfase. Hier zijn ze grondstofstromen ontwikkelde methodiek. immers zelf als eerste aan zet. Stap 1 is om met dié grondstofstromen te beginnen die een hoge milieudruk veroor- Stap 4: Stel een korte- en langetermijnstra- Stappenplan zaken, grote volumes vertegenwoordigen tegie op De nadruk bij gemeentelijk beleid ligt tot en economische waarde kunnen opleveren. Bepaal op grond van dergelijke scenario’s nu toe echter vooral op het managen van Daarna kunnen successievelijk de overige samen met bedrijven welke combinatie van afvalstromen. Daarbij probeert men het stromen op dezelfde manier worden opties het meest kansrijk is om de betref- 16 Tijdschrift Milieu, september 2014 Dit artikel is verschenen in Tijdschrift Milieu 5-2014, www.vvm.info or een afvalvrije stad Prof. dr. Jacqueline Cramer is directeur van het Utrecht Sustainability Institute fende product- of materiaalketen in een Stap 6: Maak verbindingen met initiatieven Stap 8: Zet een circulair inkoopbeleid op gesloten kringloop te krijgen. Formuleer aan van burgers en bedrijven Parallel aan een beleid om grondstof- de hand hiervan strategische doelen voor Formuleer je aanpak zo, dat burgers en stromen terug te brengen in de kringloop de korte en lange termijn en stel op grond bedrijven in de stad zich uitgenodigd voelen kan een gemeente een circulair inkoop- daarvan kansrijke businesscases op. Daarbij om deel te nemen. Betrek hen al vanaf het beleid opzetten. Hiermee stimuleert een is het van belang om goed in te schatten op begin. Ondersteun ook initiatieven vanuit gemeente ondernemers die circulaire welk schaalniveau de afgedankte grondstof- de samenleving die passen binnen de producten of diensten op de markt willen stromen kunnen worden verwerkt tot nieuw strategie. Denk daarbij aan lokale leen- en brengen, alleen of in een consortium van te gebruiken grondstoffen. Sommige meer reparatienetwerken en producthergebruik bedrijven. Ook hier is het verstandig om te gespecialiseerde recyclingprocessen zullen via kringloopwinkels of aan nieuwe vormen beginnen met een beperkt aantal initia- plaatsvinden op regionaal, bovenregionaal of van dienstverlening en bedrijvigheid om tieven. Door eerst daarmee ervaring op zelfs Europees niveau, terwijl andere processen specifieke grondstof- of productstromen in te doen, wordt kennis opgebouwd om tot meer lokaal zullen gaan plaatsvinden. de kringloop te brengen. Bied als gemeente opschaling te komen. voor deze groep koplopers een aantal Stap 5: Definieer verantwoordelijkheden en maatgerichte faciliteiten en neem mogelijke Nieuw? rollen belemmeringen weg. Wat is nu nieuw aan dit stappenplan? Er Het is vervolgens van belang om gezamen- zijn toch al steeds meer gemeenten die lijk rollen en verantwoordelijkheden te Stap 7: Monitor en evalueer bereikte zich richten op het recyclen van bepaalde bepalen. De uitvoering van veel activiteiten resultaten afvalstromen? Dit stappenplan draagt er zal in handen van de markt komen te liggen, Zet een systeem van monitoring en evalu- niet alleen toe bij dat dergelijke initiatieven terwijl de lokale overheid vooral optreedt atie op, dat vanaf het begin onderdeel systematischer worden opgepakt, maar als regisseur, facilitator, initiator en soms uitmaakt van het proces. Meet hiertoe de ook dat het herontwerpen van materiaal- als regulator. Ook kan de gemeente een resultaten wat betreft milieuverbetering, en productketens hierin integraal wordt belangrijke sturende rol spelen door haar economische meerwaarde en sociaal rende- meegenomen. In plaats van afvalstromen te aanbestedingsproces af te stemmen op de ment. Analyseer gedurende het proces de beheersen, wordt de lokale overheid regis- geformuleerde doelen. Daarnaast kan de succes- en faalfactoren en de mogelijkheden seur van het optimaal hergebruiken van gemeente in haar ruimtelijke ordeningsbe- om initiatieven te kopiëren. Deze infor- grondstofstromen in de stad. Dit kan een leid zorg dragen voor goede vestigingsmo- matie biedt inzicht in verdere opschaling en enorme impuls geven aan nieuwe bedrij- gelijkheden van nieuwe bedrijvigheid. Via maatgerichte ondersteuning. Op deze wijze vigheid en werkgelegenheid, duurzame het vestigingsbeleid kan bovendien gericht wordt het werken aan een circulaire stad innovaties en het spaarzaam omgaan met gestimuleerd worden welke recyclingpro- een ‘living lab’, waarin geleerd en geëxperi- grondstoffen in de stad. cessen een gemeente wil faciliteren. menteerd kan worden. Jacqueline Cramer Dit artikel is verschenen in Tijdschrift Milieu 5-2014, www.vvm.info Tijdschrift Milieu, september 2014 17
© Copyright 2024 ExpyDoc
