Tot waar gaat wit?
Een wetenschappelijk onderzoek naar het witmakende effect en de mogelijk
bijbehorende beschadigingen bij het gebruik van whitening tandpasta.
Figuur 1: Vrouw met een stralende lach1
Door:
Paula Blom
Bjorn van Vliet
Begeleider:
Dhr. Wijnhold
Datum:
14 februari 2014
‘Proper Teeth Brushing Techniques’ website Dr. Polly <http://www.drpolley.com/proper-teeth-brushingtechniques/> (5 januari 2014)
1
Abstract
This thesis shows the aspects of using whitening toothpaste.
The first chapter consists of field research about whitening toothpaste, in which people are
asked to give their opinions about the efficiency of such toothpaste and whether they think that
whitening tootpaste can damage their teeth.
In the second chapter information collected has been arranged: the composition of teeth, their
shades, the cause of discoloration or the cause of damage, how teeth bleeching works and the
ingredients of toothpaste.
In the third chapter three experiments are explained. The first experiment determines if
whitening toothpaste can cause dental erosion. The second experiment investigates if whitening
toothpaste can damage your teeth by abrasion. The last experiment finds out if whitening
toothpaste can whiten your teeth.
The fourth chapter gives the conclusions of the experiments.
It tuns out that whitening toothpasta cannot cause dental erosion, since its pH is not low enough.
Whitening toothpaste can cause abrasion, however.
Whitening toothpaste does seem to do what it promises, possibly because of phosphates.
In the fifth chapter recommendations are given to both consumers and producers of whitening
toothpaste.
The sixth chapter consists of the discussion of the experiments. In this chapter improvements
and uncertainties are dealt with.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
2
Voorwoord
Het profielwerkstuk was voor ons een groot avontuur. Het was geweldig om te zien hoe een
brainstorm opgebouwd werd tot een groot onderzoek. We hebben ervaren hoe losse stukken
informatie langzamerhand samengevoegd werden tot een samenhangend geheel.
Daarnaast hebben wij veel plezier beleefd in het samen experimenteren en ontdekken. Wanneer
we steeds weer een stap dichterbij een ontdekking waren, voelde dat goed. We hebben veel
geleerd en dit zal voor ons beide bruikbaar zijn in onze mogelijke vervolgstudies. We zijn onder
de indruk van ons eigen profielwerkstuk, wij hadden niet gedacht dat wij zo’n grootschalig
project met z’n tweeën neer konden zetten. Om deze redenen zijn wij dan ook trots op dit geheel.
Jammergenoeg hebben wij niet alle tijd en alle gegevens kunnen krijgen om ons profielwerkstuk
nog beter te maken. Wij hadden graag de hoeveelheden van iedere stof in iedere tandpasta
willen weten. Echter is dit een gegeven dat tandpastafabrikanten niet willen verstrekken.
Desondanks hebben wij in onze conclusie een goed onderbouwd beeld gegeven van wat ons
mogelijk lijkt.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
3
Inhoudsopgave
Abstract ..................................................................................................................................................................................2
Voorwoord ............................................................................................................................................................................3
Inhoudsopgave ....................................................................................................................................................................4
Inleiding .................................................................................................................................................................................7
1 Veldonderzoek.................................................................................................................................................................8
1.1 De enquête ................................................................................................................................................................8
1.1.1 De algemene vragen .....................................................................................................................................8
1.1.2 De inhoudelijke vragen ...............................................................................................................................9
1.2 Resultaten van de enquête .............................................................................................................................. 12
1.2.1 De samenstelling......................................................................................................................................... 12
1.2.2 Resultaten per samenstelling ................................................................................................................ 13
2 Theoretisch kader ....................................................................................................................................................... 23
2.1 Opbouw menselijk gebit .................................................................................................................................. 23
2.1.1 Indeling gebitselementen........................................................................................................................ 23
2.1.2 Gebitselementen ......................................................................................................................................... 23
2.2 Opbouw gebitselement..................................................................................................................................... 28
2.2.1 Glazuur............................................................................................................................................................ 29
2.2.2 Dentine............................................................................................................................................................ 29
2.2.3 Pulpakamer en wortelkanaal ................................................................................................................ 31
2.3 Tinten....................................................................................................................................................................... 32
2.3.1 Tint bepalen .................................................................................................................................................. 32
2.4 Oorzaken gebitsverkleuring ........................................................................................................................... 35
2.4.1 Vormen van gebitsverkleuring ............................................................................................................. 35
2.5 Oorzaken gebitsbeschadigingen ................................................................................................................... 39
2.5.1 Vormen van gebitsslijtage ...................................................................................................................... 39
2.6 Bleken ...................................................................................................................................................................... 42
2.6.1 Bleekmethodes ............................................................................................................................................ 42
2.7 Ingrediënten tandpasta’s ................................................................................................................................. 48
2.7.1 Stoffen die in iedere tandpasta voorkomen .................................................................................... 48
2.7.2 Stoffen die per tandpasta verschillen ................................................................................................ 49
3 Experimenteel onderzoek........................................................................................................................................ 60
3.1 De tandpasta’s ...................................................................................................................................................... 60
3.1.1 De gekozen tandpasta’s ........................................................................................................................... 60
3.1.2 De kenmerken.............................................................................................................................................. 60
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
4
3.1.3 De tandpasta’s en onze onderzoeken................................................................................................. 64
3.2 Voorkennis............................................................................................................................................................. 65
3.2.1 Herhaling oorzaken gebitsbeschadigingen ..................................................................................... 65
3.2.2 Conclusie oorzaken gebitsbeschadigingen ...................................................................................... 65
3.3 Experiment tanderosie ..................................................................................................................................... 66
3.3.1 Onderzoeksvraag........................................................................................................................................ 66
3.3.2 Hypothese ...................................................................................................................................................... 66
3.3.3 Materiaallijst................................................................................................................................................. 66
3.3.4 Werkwijze...................................................................................................................................................... 66
3.3.5 Resultaten ...................................................................................................................................................... 68
3.4 Experiment abrasie ............................................................................................................................................ 70
3.4.1 Onderzoeksvraag........................................................................................................................................ 70
3.4.2 Hypothese ...................................................................................................................................................... 70
3.4.3 Materiaallijst................................................................................................................................................. 71
3.4.4 Werkwijze...................................................................................................................................................... 71
3.4.5 Resultaten ...................................................................................................................................................... 76
3.5 Experiment whitening ...................................................................................................................................... 79
3.5.1 Onderzoeksvraag........................................................................................................................................ 79
3.5.2 Hypothese ...................................................................................................................................................... 79
3.5.3 Materiaallijst................................................................................................................................................. 79
3.5.4 Werkwijze...................................................................................................................................................... 80
3.5.5 Resultaten ...................................................................................................................................................... 84
4 Conclusie ......................................................................................................................................................................... 86
4.1 Samenvatting ........................................................................................................................................................ 86
4.2 Conclusie onderzoeken .................................................................................................................................... 87
4.2.1 Conclusie veldonderzoek ........................................................................................................................ 87
4.2.2 Conclusie experiment tanderosie ........................................................................................................ 88
4.2.3 Conclusie experiment abrasie ............................................................................................................... 88
4.2.4 Conclusie experiment whitening ......................................................................................................... 88
4.3 Conclusie profielwerkstuk .............................................................................................................................. 90
5 Aanbeveling ................................................................................................................................................................... 92
5.1 Aanbeveling aan consumenten ..................................................................................................................... 92
5.2 Aanbeveling aan fabrikanten ......................................................................................................................... 92
6 Discussie.......................................................................................................................................................................... 93
6.1 Discussie veldonderzoek ............................................................................................................................ 93
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
5
6.2 Discussie experiment tanderosie ............................................................................................................ 93
6.3 Discussie experiment abrasie ................................................................................................................... 93
6.4 Discussie experiment whitening ............................................................................................................. 93
Dankwoord ........................................................................................................................................................................ 95
Literatuurlijst.................................................................................................................................................................... 96
Boeken ............................................................................................................................................................................ 96
Websites ......................................................................................................................................................................... 96
Bijlage 1 Logboeken .................................................................................................................................................... 102
Bijlage 2 Printscreen online enquête ................................................................................................................... 106
Bijlage 3 Ingrediënten per tandpasta .................................................................................................................. 107
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
6
Inleiding
Er wordt tegenwoordig veel aandacht besteed aan het uiterlijk. De esthetische waarde van het
gebit speelt daarbij ook een rol. In onze maatschappij wordt een witte lach gezien als mooi.
Er zijn meerdere manieren om zo’n witte lach te bereiken, een van die manieren is het gebruik
van een whitening tandpasta. Maar het gebruik van zo’n tandpasta zou gepaard gaan met
gebitsbeschadigingen, zo wordt beweerd.
In dit profielwerkstuk wordt het verband tussen gebitsbeschadigingen en whitening tandpasta’s
onderzocht. Want, hoeveel van de gezondheid van uw gebit moet u nou eigenlijk inleveren voor
een lach die een tint witter is?
Aan de hand van verschillende tandpasta’s zal het onderzoek worden uitgevoerd. Maar voor dat
dit gedaan kan worden, is het van belang te kijken naar hoe men whitening tandpasta’s ziet. Om
die reden is er gekozen eerst een veldonderzoek te verrichten. Dit veldonderzoek is te vinden in
het eerste onderdeel van dit profielwerkstuk.
Daarna kunt u in het theoretisch kader, het tweede gedeelte van dit profielwerkstuk, het gedane
literatuuronderzoek vinden waarop ons onderzoek is gebaseerd. Het is nodig om te weten hoe
een gebitselement in elkaar steekt voordat er onderzoek mee gedaan kan worden. Ook is het van
belang om te weten op welke manier het gebit beschadigd kan worden en op welke manier
vervolgens whitening plaatsvindt. Daarnaast wordt in het tweede onderdeel gekeken naar de
ingrediënten van de tandpasta’s en of deze ingrediënten mogelijk whitening kunnen
veroorzaken.
Vervolgens kan er met de gegevens die verkregen zijn in het theoretisch kader aan de slag
worden gegaan in het derde gedeelte: het experimenteel onderzoek. Gebaseerd op de mogelijke
gebitsbeschadigingen die veroorzaakt kunnen worden door het gebruik van een whitening
tandpasta, wordt het experimenteel onderzoek verricht.
Op basis van de verkregen gegevens uit het experimenteel onderzoek wordt geprobeerd een
eenduidige conclusie te formuleren. In dit vierde gedeelte wordt getracht een verband te vinden
tussen mogelijke gebitsbeschadigingen, ingrediënten en whitening. Dit is het voornaamste
streven van dit profielwerkstuk.
De laatste onderdelen bestaan uit het dankwoord, de literatuurlijst en de bijlagen.
Wij hopen dat u net zo erg zal genieten van ons profielwerkstuk, als dat wij gedaan hebben.
De auteurs,
Paula Blom
Bjorn van Vliet
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
7
1 Veldonderzoek
1.1 De enquête
Voordat dit onderzoek kon starten, was het interessant om er achter te komen hoe mensen over
whitening tandpasta’s denken.
Het is het beste om deze enquête aan het begin van het onderzoek te houden. Dit omdat het
interessant is hoe mensen, zonder dat zij veel kennis over de werking van het product hebben,
denken over whitening tandpasta’s.
Gelooft bijna iedereen dat het werkt, of zijn de meeste mensen skeptisch? Ook is het interessant
om te weten of mensen denken dat whitening tandpasta’s het gebit beschadigen.
Om het veldonderzoek nog nauwkeuriger uit te voeren, is er een bezoek gebracht bij dhr.
Dijkhuizen. Hij is een statisticus en kan ons adviseren en suggesties geven zodat de resultaten
van het veldonderzoek nog zorgvuldiger worden. De manier waarop vragen worden gesteld, en
de mogelijke antwoorden waar men uit kan kiezen, spelen namelijk een grote rol bij de
betrouwbaarheid van een enquête. De enquête is ingevuld door 200 mensen. Dit aantal is groot
genoeg om conclusies uit te kunnen trekken.
Deze online enquête werd gehouden op www.enquetemaken.nu. Hier is voor gekozen omdat het
gemakkelijker is om in te vullen voor de ondervraagden, de resultaten gemakkelijker verwerkt
kunnen worden en er minder kans is op fouten. In Bijlage 2 Printscreen online enquête op pagina
106 is een printscreen van de online enquête te zien.
Allereerst bestond de enquête uit algemene vragen. Hierin werd naar algemene gegevens
gevraagd. Vervolgens werden de inhoudelijke vragen gesteld. Aan de hand van deze gegevens
kunnen de resultaten worden gevormd.
1.1.1 De algemene vragen
Zoals net verteld werden eerst algemene vragen. Deze vragen waren:
-
-
-
U bent een...
-Man.
-Vrouw.
Uw leeftijd valt binnen de categorie…
-Jonger dan 21 jaar.
-Van 22 t/m 40 jaar.
-Van 41 t/m 64 jaar.
-65 Jaar en ouder.
Uw opleidingsniveau is…
-mbo / vmbo / basisonderwijs.
-hbo / havo / vwo.
-universiteit / wo.
1.1.1.1Toelichting algemene vragen
De vragen worden met een reden gesteld. Deze redenen zullen nu toegelicht worden.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
8
1.1.1.1.1 Toelichting ‘U bent een…’
In onze eerste vraag wordt gevraagd naar het geslacht. Hiermee worden de verschillen tussen de
antwoorden van mannen en vrouwen vergeleken. Vinden vrouwen bijvoorbeeld hun uiterlijk
belangrijker dan mannen?
1.1.1.1.2 Toelichting ‘Uw leeftijd valt binnen de categorie…’
Onze tweede vraag gaat over de leeftijdscategorie. Hiermee worden de meningen van
verschillende leeftijdscategorieën vergeleken. Ouderen hebben meer levenservaring dan jonge
mensen. Daarnaast willen jonge mensen meestal graag nieuwe dingen uitproberen. Het is
interessant in hoeverre dit hun antwoorden beïnvloedt.
1.1.1.1.3 Toelichting ‘Uw opleidingsniveau is…’
De laatste algemene vraag gaat over het opleidingsniveau. Denken hoogopgeleide mensen
anders over whitening tandpasta’s dan laag opgeleide mensen? Zijn laagopgeleiden bijvoorbeeld
goedgeloviger?
Over hoe deze groepen verdeeld moeten worden verschillen natuurlijk de meningen. Iemand
van 40 jaar die mbo heeft gedaan, kan natuurlijk intelligenter zijn dan iemand uit de brugklas
van vwo.
Dit verschijnsel zal bij dit onderzoek echter in geringe mate voorkomen, omdat aan dit
onderzoek vrijwel aleen mensen hebben meegedaan die in de hogere klassen van havo of vwo
zitten. Daarom is deze groep goed gekozen zijn.
1.1.2 De inhoudelijke vragen
De inhoudelijke vragen vormen de rode draad van deze enquête. Door middel van deze vragen
kan men achter de mening van mensen komen over whitening tandpasta’s. Bij elke vraag kan
gekozen worden voor “ja” of “nee”, met hier achter een reden voor deze keuze. Deze reden zorgt
er voor dat mensen goed nadenken over hun keuze en hun keuze bovendien door deze reden
proberen te ondersteunen. Hierdoor geven hun antwoorden een representatief beeld over de
meningen over whitening tandpasta’s.
Hier volgen onze inhoudelijke vragen:
-
-
Gebruikt u whitening tandpasta?
-Ja, want ik wil graag witte tanden.
-Ja, maar ik heb het per toeval. (bv. mijn partner koopt het, in de aanbieding etc.)
-Ja, want mijn tandarts raadt het aan.
-Nee, want ik vind het te duur.
-Nee, want ik geloof niet dat het werkt.
-Nee, want ik denk dat het slecht voor mijn tanden is.
-Nee, maar ik zou het wel willen gebruiken.
Gelooft u dat whitening tandpasta’s uw tanden witter kunnen maken?
-Ja, want er zitten schurende stoffen in.
-Ja, want er zitten stoffen in met een blekende werking.
-Ja, want er komt een kleurend laagje overheen.
-Nee, want dat geloof ik niet.
-Nee, want mijn tanden zijn in een te slechte staat.
-Nee, want ik heb een kunstgebit.
-Nee, want de tandpastafabrikanten zeggen het alleen om zo meer geld te
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
9
verdienen.
-Nee, want het whitening effect wordt sterk overdreven in de reclames door de
fabrikant.
Denkt u dat whitening tandpasta’s uw gebit beschadigen?
-Ja, want het schuurt te hard over de tanden.
-Ja, want tanden worden bros van het bleken.
-Ja, want de tandpasta is bedoeld voor whitening en denkt daarbij niet aan de
gezondheid van het gebit.
-Nee, want tandpasta’s zullen mijn gebit nooit beschadigen.
-Nee, want de fabrikant weet waarmee rekening gehouden moet worden.
1.1.1.2.1 Toelichting inhoudelijke vragen
Ook bij de inhoudelijke vragen zijn redenen te geven voor bepaalde keuzes in de enquête. Deze
zullen nu worden toegelicht.
1.1.2.1.1 Toelichting ‘Gebruikt u whitening tandpasta’s?’
In de eerste vraag wordt gevraagd of men whitening tandpasta’s gebruikt. De redenen bij deze
vraag beïnvloeden erg het antwoord. Daarom krijgen de ondervraagden veel keuzes. Wanneer
iemand bijvoorbeeld whitening tandpasta per toeval gebruikt, voegt dit niets toe aan ons
onderzoek. Deze persoon heeft namelijk geen duidelijke reden voor het gebruik van deze
tandpasta.
Ook is de laatste reden belangrijk. Waarneer iemand deze tandpasta wel graag zou willen
gebruiken, is dit enkel een kwestie van tijd. Deze persoon zou dus na een tijdje ook reden één
gekozen kunnen hebben.
1.1.2.1.2 Toelichting ‘Gelooft u dat whitening tandpasta’s uw tanden witter kunnen maken?’
De tweede en derde vraag vormen de basis voor het verdere onderzoek. Deze vragen zijn dus
erg belangrijk. Ook hier kon men weer uit veel verschillende antwoorden kiezen.
Bij vraag twee vormen de eerste drie keuzes redenen waarom een whitening tandpasta zou
kunnen werken. Het is interessant om te weten of de meest gekozen reden ook echt voor de
werking van whitening tandpasta zorgt.
Bij de overige redenen gelooft men niet in de werking van whitening tandpasta’s.
Reden vier en vijf hebben ook weer een speciale reden. Wanneer iemand denkt dat zijn eigen
gebit niet witter kan worden door deze tandpasta’s, betekent dit nog niet ze niet in de werking
van deze tandpasta’s geloven. Iemand met een erg slecht gebit kan bijvoorbeeld denken dat deze
tandpasta’s toch niet bij hem of haar zullen werken.
1.1.2.1.3 Toelichting ‘Denkt u dat whitening tandpasta’s uw gebit beschadigen?’
De laatste twee redenen zijn erg commercieel gericht. Veel mensen kunnen namelijk denken dat
reclames van whitening tandpasta’s alleen maar overdreven verkooppraatjes zijn om zo winst te
maken. Dit is daarom ook een belangrijke reden.
In onze laatste inhoudelijke vraag wordt gevraagd of men denkt dat whitening tandpasta’s het
gebit beschadigen. De eerste twee redenen geven een duidelijke oorzaak weer van de
beschadiging. Het is van belang om in dit onderzoek ook te weten te komen of deze tandpasta’s
beschadigen en hoe deze beschadigingen veroorzaakt worden. De derde reden duidt op
onachtzaamheid van de fabrikanten.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
10
De laatste twee redenen laten zien dat men vertrouwen heeft in de fabrikanten van whitening
tandpasta’s.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
11
1.2 Resultaten van de enquête
1.2.1 De samenstelling
Om er voor te zorgen dat dit onderzoek representatief is, moet de samenstelling van de
ondervraagden evenwichtig zijn. Het is het mooist als alle groepen ongeveer even groot zijn.
Geslacht:
Leeftijd:
2%
Jonger dan 21 jaar.
28%
Man
37%
49%
Vrouw
63%
Van 22 t/m 40 jaar.
Van 41 t/m 64 jaar.
21%
65 Jaar en ouder.
Opleidingsniveau:
24%
14%
mbo / vmbo /
basisonderwijs
hbo / havo /
vwo
62%
universiteit / wo
Diagram 1.1: Cirkeldiagrammen: Geslacht, Leeftijd en Opleidingsniveau
1.2.1.1 De samenstelling van de geslachten
Zoals te zien is in de eerste diagram, zijn er meer vrouwen dan mannen die mee hebben gedaan
met deze enquête. De groep is echter groot genoeg, zodat ook de groep van de mannen nog
representatieve resultaten kunnen geven.
1.2.1.2 De samenstelling van de leeftijdscategorieën
De leeftijdscategorie 41 t/m 64 jaar is duidelijk in de meerderheid. Dit is echter niet erg
aangezien de meerderheid van de Nederlandse bevolking ook tot deze groep behoort.2
De groep 65 jaar en ouder is sterk in de minderheid. Deze resultaten zullen dus niet veel zeggen.
Toch zullen deze resultaten worden besproken, wel moet daarbij in acht genomen worden dat
deze resultaten niet representatief zijn. De overige leeftijdscategorieën zijn goed verdeeld. Deze
zijn namelijk 21% en 28% van de ondervraagden. Dit percentage is groot genoeg om conclusies
uit te trekken.
‘Leeftijdsopbouw bevolking’, website Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
<http://www.nationaalkompas.nl/bevolking/huidig/> (30 januarie 2014)
2
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
12
1.2.1.3 De samenstelling van de opleidingsniveaus
De groep hbo / havo / vwo is het groots. Dit komt waarschijnlijk doordat een groot aantal
mensen van het dr. Aletta Jacobs College deze enquête heeft ingevuld. Toch zijn de overige
groepen groot genoeg om een representatief beeld te geven. Dit omdat deze groepen 14% en
24% zijn. Alhoewel 14% een beetje aan de lage kant is, is deze groep groot genoeg om nog
representatieve resultaten te kunnen geven.
1.2.2 Resultaten per samenstelling
Nu volgen de resultaten van de hele groep ondervraagden en daarna van de groepen die zojuist
beschreven zijn.
1.2.2.1 Resultaten totaal
Hieronder volgen de resultaten van de totale groep die ondervraagd is.
Diagram 1.1: Cirkeldiagram totaal: Gebruikt u whitening tandpasta?
Diagram 1.2: Cirkeldiagram totaal: Gelooft u dat whitening tandpasta's uw tanden witter kunnen
maken?
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
13
Denkt u dat whitening tandpasta's uw gebit beschadigen?
Ja, want het schuurt te hard over de tanden.
18%
Ja, want tanden worden bros van het bleken.
36%
11%
11%
24%
Ja, want de tandpasta is bedoeld voor whitening en
denkt daarbij niet aan de gezondheid van het gebit.
Nee, want tandpasta's zullen mijn gebit nooit
beschadigen.
Nee, want de fabrikant weet waarmee rekening
gehouden moet worden.
Diagram 1.3: Cirkeldiagram totaal: Denkt u dat whitening tandpasta's uw gebit beschadigen?
1.2.2.2 Resultaten geslacht
Hieronder volgen de resultaten van de mannen en de vrouwen.
Diagram 1.4: Cirkeldiagram geslacht: Gebruikt u whitening tandpasta?
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
14
Diagram 1.5: Cirkeldiagram geslacht: Gelooft u dat whitening tandpasta's uw gebit witter kunnen
maken?
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
15
Diagram 1.6: Cirkeldiagram geslacht: Denkt u dat whitening tandpasta uw gebit beschadigt?
1.2.2.3 Resultaten leeftijdscategorieën
Hieronder volgen de resultaten van de verschillende leeftijdscategorieën met daaronder hun
bijzonderheden. De leeftijdscategorieën zijn van jong naar oud weergegeven. Bij deze resultaten
moet in acht genomen worden dat de categorie van 65 jaar en ouder niet representatief is en dat
de conclusies van deze leeftijdscategorie dus niet zwaar kunnen gelden.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
16
Diagram 1.7: Cirkeldiagram leeftijd: Gebruikt u whitening tandpasta?
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
17
Diagram 1.8: Cirkeldiagram leeftijd: Gelooft u dat whitening tandpasta's uw gebit witter kunnen
maken?
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
18
Diagram 1.9: Cirkeldiagram leeftijd: Denkt u dat whitening tandpasta uw gebit beschadigt?
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
19
1.2.2.4 Resultaten opleidingsniveau
In deze paragraaf volgen de resultaten van de verschillende opleidingsniveau’s. Deze zullen
weergegeven worden van een laag naar hoog opleidingsniveau. Deze opleidingsniveau’s zullen
in het vervolg als volgt worden vermeld:
-mbo / vmbo / basisonderwijs
-hbo / havo / vwo
-universiteit / wo
= Laag opgeleiden
= Gemiddeld opgeleiden
= Hoog opgeleiden
Diagram 1.10: Cirkeldiagram opleidingsniveau: Gebruikt u whitening tandpasta?
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
20
Diagram 1.11: Cirkeldiagram opleidingsniveau: Gelooft u dat whitening tandpasta's uw tanden
witter kunnen maken?
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
21
Diagram 1.12: Cirkeldiagram opleidingsniveau: Denkt u dat whitening tandpasta uw gebit
beschadigt?
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
22
2 Theoretisch kader
2.1 Opbouw menselijk gebit
2.1.1 Indeling gebitselementen
In de tandheelkunde hanteert men de structuur van het gebit bestaande
uit vier kwadranten. Zie figuur 2.1. Deze indeling is internationaal
afgesproken en wordt ook wel de internationale tandnummering
genoemd.
De mondkwadranten worden in een volwassen gebit als volgt
genummerd:
- Rechtsboven 1
- Linksboven 2
- Linksonder 3
- Rechtsonder 4
Figuur 2.1: De vier
mondkwadranten3
De benummering van de gebitselementen begint door
het tellen vanaf de mediaan, de rode lijn in figuur 2.1.
Linksonder in figuur 2.1 staat als voorbeeld aangegeven
hoe de nummering van de gebitselementen gaat. Deze
methode van de nummering van gebitselementen staat
bekend als de internationale tandnummering.
Een melkgebit kent niet dezelfde nummering wat betreft
de internationale tandnummering. 4 In dit onderzoek
wordt het melkgebit niet behandeld.
2.1.2 Gebitselementen
Het menselijk gebit bestaat uit tanden en kiezen. Zowel
tanden als kiezen worden gebitselementen genoemd. Het
gebit wordt ingedeeld in drie soorten gebitselementen
op basis van functie5:
- Snijtanden, ook wel inciviesen
- Hoektanden, ook wel cuspidaten
- Kiezen, ook wel molaren en premolaren
Figuur 2.2: Gebitselementen6
2.1.2.1 Snijtanden
Snijtanden worden ook wel inciviesen genoemd. Incisieven dienen voor het snijden en scheuren
van voedsel. Incisieven kunnen onderverdeeld worden in:
- Centrale snijtanden
- Laterale snijtanden
Tandställning, website Worldpress, < http://elinjohansson.wordpress.com/tag/tandstallning/> (19 oktober 2013).
Internationale tandnummering, website Wikipedia <http://nl.wikipedia.org/wiki/Internationale_tandnummering>
(19 oktober 2013).
5 Ons Gebit, website XS4all, <http://janfreak.home.xs4all.nl/gebit.html> (20 september 2013).
6 Wisdom Teeth, website Hanover Dental Clinic, <http://hanoverdentalclinic.ca/general-dentistry-group/generaldentistry-2/wisdom-teeth/> (19 oktober 2013).
3
4
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
23
Van iedere snijtand bevindt zich er één in ieder mondkwadrant. De
centrale snijtand is het eerste gebitselement geteld vanaf de mediaan.
Het gebitselement dat daarna volgt, tellend vanaf de mediaan, is de
laterale snijtand. Zie figuur 2.3 en figuur 2.4.
Wanneer men de centrale snijtand wil aangeven in de internationale
tandnummering zal dit gebeuren door eerst het nummer van het
mondkwadrant aan te nemen gevolgd door het getal 1 toe te voegen.
In de internationale tandnummering zal de centrale snijtand dus als
volgt kunnen worden weergegeven:
-
11
21
31
41
Figuur 2.3: De positie van de centrale
snijtanden in het volwassen gebit 7
De laterale snijtand zal genummerd worden in hetzelfde principe als
de centrale snijtand, maar in plaats van de toevoeging van het getal 1,
zal de aanduiding van de laterale snijtand de toevoeging van het getal
2 krijgen:
-
12
22
32
42
2.1.2.2 Hoektanden
Figuur 2.4: De positie van de laterale
Binnen het jargon van de tandheelkunde worden hoektanden ook snijtanden in het volwassen gebit 8
wel cuspidaten genoemd. Een cuspidaat heeft als functie grip te
krijgen op het voedsel, vandaar dat cuspidaten vaak zeer scherp zijn door hun puntige vorming.
Daarnaast kan een cuspidaat ook gebruikt worden als wapen, door
bijvoorbeeld iets of iemand te bijten.
Ieder mondkwadrant beschikt over één cuspidaat. De cuspidaat
bevindt zich naast de laterale snijtand, op de positie waar de afstand
tussen de aanliggende tanden van de laterale snijtand en de mediaan
het grootst is. Zie figuur 2.5.
Wanneer de internationale tandnummering gehanteerd wordt, zal dit
betekenen dat een cuspidaat als volgt aangeduid kan worden:
- 13
- 23
- 33
- 43
Figuur 2.5: De positie van de cuspidaten
in het volwassen gebit 9
Gebit centrale snijtanden, website Wikipedia,
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gebit_centrale_snijtanden.PNG> (20 oktober 2013).
8 Gebit laterale snijtanden, website Wikipedia,
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gebit_laterale_snijtanden.PNG> (20 oktober 2013).
9 Gebit hoektanden, website Wikipedia, <http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gebit_hoektanden.PNG> (20
oktober 2013).
7
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
24
Het nummer van de cuspidaat doet dus ontstaan door het nummer van het mondkwadrant aan
te geven en vervolgens het getal 3 toe te voegen.10
2.1.2.3 Kiezen
In vergelijking tot incisieven en cuspidaten is een kies een erg groot gebitselement. Iedere kies
heeft een mesiodistale knobbelstructuur, dit houdt in dat de knobbels op een kies bedoeld zijn
om een beweging uitstrekkend van voor naar achter te vervullen, om op deze manier het
ondergebit en het bovengebit goed op elkaar aan te laten sluiten. De goede aansluiting is
belangrijk voor het uitoefenen van de functie van de kiezen, kiezen zijn er namelijk voor bedoeld
om voedsel goed te kunnen vermalen. De kiezen worden dan tegen elkaar aan gedrukt en
drukken zo het voedsel plat, zodat het voedsel makkelijker verteerbaar wordt gemaakt.11
In de behandeling van de theorie in dit onderzoek wordt onderscheid gemaakt tussen twee
soorten kiezen:
- Premolaren
- Molaren
2.1.2.3.1 Premolaren
Premolaren zijn de gebitselementen die zich direct achter de cuspidaten bevinden, vanaf de
mediaan gezien. Iedere premolaar bevat een enkelvoudige knobbelstructuur, dit betekent dat er
op de premolaar één paar knobbels aanwezig is. Een volwassen gebit hoort acht premolaren te
hebben. Ieder mondkwadrant beschikt over twee premolaren12:
- De eerste premolaar
- De tweede premolaar
2.1.2.3.1.1 De eerste premolaar
De eerste premolaar is de premolaar die het dichtst bij de mediaan zit, zie figuur 2.6. De eerste
premolaar kan met behulp van de internationale tandnummering worden aangegeven als13:
- 14
- 24
- 34
- 44
Figuur 2.6: De positie van de eerste
premolaren in het volwassen gebit 14
Hoektand, website Wikipedia, < http://nl.wikipedia.org/wiki/Hoektand> (20 oktober 2013).
Kies, website Wikipedia, < http://nl.wikipedia.org/wiki/Kies> (20 oktober 2013).
12 Premolaar, website Wikipedia, < http://nl.wikipedia.org/wiki/Premolaar> (20 oktober 2013).
13 Eerste premolaar, website Wikipedia, < http://nl.wikipedia.org/wiki/Eerste_premolaar> (20 oktober 2013).
14 Gebit eerste premolaar, website Wikipedia,
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gebit_eerste_premolaren.PNG > (20 oktober 2013).
10
11
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
25
2.1.2.3.1.2 De tweede premolaar
De tweede premolaar is de premolaar die zich het verst van de mediaan af
bevindt, zie figuur 2.7. De tweede premolaar kan met behulp van de
internationale tandnummering worden aangegeven als15:
- 15
- 25
- 35
- 45
2.1.2.3.2 Molaren
Molaren zijn de gebitselementen die het meest achterin de mond liggen. In
tegenstelling tot premolaren, hebben molaren een dubbele knobbelstructuur. In
figuur 2.8 is te zien hoe de knobbelstructuur van de premolaren en de
Figuur 2.7: De positie van
knobbelstructuur van de molaren verschilt. Een premolaar heeft slechts één paar de tweede premolaren in
knobbels, terwijl een molaar over meerdere paren knobbels beschikt. Een
het volwassen gebit 16
dubbele knobbelstructuur betekent niet per se dat er twee paren
knobbels zich op de molaar bevinden, maar dat er sowieso twee
of meerdere paren knobbels op de molaar gevestigd zijn.
In figuur 2.8 is eveneens de positionering van de molaren in het
volwassen gebit te zien. Molaren bevinden zich achter de
premolaren en zijn de gebitselementen die de grootste afstand
tot de mediaan hebben17.
Er kan onderscheid gemaakt worden tussen drie soorten
molaren:
- De eerste molaar
- De tweede molaar
- De derde molaar (de verstandskies)
2.1.2.3.2.1 De eerste molaar
De eerste molaar is over het algemeen het grootste
gebitselement binnen de mond. Vanaf de mediaan geteld is de
eerste molaar in een normale situatie van het gebit het zesde
gebitselement, zie figuur 2.9. Volgens de internationale
tandnummering kan de eerste molaar vermeld worden als18:
- 16
- 26
- 36
- 46
Figuur 2.8: De positie van de kiezen ten opzichte
van andere gebitselementen in een mondkwadrant
van het volwassen gebit 19
Tweede premolaar, website Wikipedia, < http://nl.wikipedia.org/wiki/Tweede_premolaar> (20 oktober 2013).
Gebit eerste premolaar, website Wikipedia,
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gebit_eerste_premolaren.PNG > (20 oktober 2013).
17 Idem.
18 Eerste molaar, website Wikipedia, < http://nl.wikipedia.org/wiki/Eerste_molaar> (21 oktober 2013)
19 Molaar, website Wikipedia, < http://nl.wikipedia.org/wiki/Molaar> (21 oktober 2013).
15
16
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
26
2.1.2.3.2.2 De tweede molaar
De tweede molaar is gelegen direct achter de eerste molaar en heeft een grotere afstand tot de
mediaan dan de eerste molaar. In figuur 2.10 is de plaatsing van de tweede molaar te zien. Met
behulp van de internationale tandnummering kan de tweede premolaar aangegeven worden
als20:
- 17
- 27
- 37
- 47
2.1.2.3.2.3 De derde molaar
De derde molaar staat ook wel bekend als de verstandskies. De derde molaar kan bij sommige
mensen in één of meerdere mondkwadranten niet groeien of ontwikkelt zich in sommige
monden helemaal niet.21 Het achterwege blijven van gebitselementen heet tandagnesie en is het
meest voorkomend bij de derde molaar. Bij circa 30% van de bevolking zijn één of meer derde
molaren niet aangelegd.22
In figuur 2.11 is de plaatsing van de derde molaar te zien. De derde molaar is het gebitselement
met de grootste afstand tot de mediaan vergeleken met alle gebitselementen. Volgens de
internationale tandnummering kan de derde molaar als volgt worden aangegeven:
- 18
- 28
- 38
- 48
Figuur 2.9: De positie van
de eerste molaren in het
volwassen gebit 23
Figuur 2.10: De positie van
de tweede molaren in het
volwassen gebit 24
Figuur 2.11: De positie van
de derde molaren in het
volwassen gebit 25
Tweede molaar, website Wikipedia, < http://nl.wikipedia.org/wiki/Tweede_molaar> (21 oktober 2013).
Verstandskies, website Wikipedia, < http://nl.wikipedia.org/wiki/Verstandskies> (21 oktober 2013).
22 Ontwikkelingsstoornissen van de tanden, website OMFS,
<http://www.omfs.be/Default.aspx?pageid=74&Culture=nl&highlight=tand> (21 oktober 2013).
23Gebit eerste molaren, website Wikipedia, <http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gebit_eerste_molaren.PNG>
(21 oktober 2013).
24Gebit tweede molaren, website Wikipedia, <http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gebit_tweede_molaren.PNG >
(21 oktober 2013).
25Gebit verstandskiezen, website Wikipedia, <http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gebit_verstandskiezen.PNG>
(21 oktober 2013).
20
21
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
27
2.2 Opbouw gebitselement
Gebitselementen hebben enkele gemeenschappelijke
kenmerken. In figuren 2.12 en 2.13 is een kies te zien die
als voorbeeld de gemeenschappelijke kenmerken van
gebitselementen weergeeft, dit betekent dat niet ieder
kenmerk dat in de figuur te zien is, gelijk staat aan de
kenmerken van andere gebitselementen.
Het buitenste oppervlak van een gebitselement bestaat uit
glazuur, een hard en broos materiaal. Onder het glazuur
ligt het dentine, beter bekend als tandbeen, dat niet zo
hard is als glazuur en dat minder mineralen bevat dan
glazuur. De overgang tussen de dentine en het glazuur
wordt ook wel de glazuur-dentinegrens genoemd.
In de kern van het gebitselement is de pulpakamer, ook
wel het tandmerg, gelegen. De pulpakamer wordt
beschermd door het glazuur en de dentine. De pulpakamer
is het gevoeligste deel van een gebitselement omdat hier
de concentratie zenuwweefsel en bloedvaten het hoogst is.
Enkele zenuwen en bloedvaten lopen verder via het
wortelkanaal de wortel in. In het diepst gelegen punt van
de wortel in het tandvlees komen de zenuwbanen en de
bloedvaten uit het gebitselement, om zo goed te
Figuur 2.12: Enkele kenmerken van de
functioneren in het zenuwstelsel en voor een goede
anatomie van een kies.26
bloedcirculatie. Het kanaal dat deze functie uitvoert heet
het voedingskanaal. In figuur 2.13 zijn twee
voedingskanalen te zien, aan ieder uiteinde van een wortel bevindt zich één voedingskanaal. De
overgang van wortelkanaal tot voedingskanaal wordt de apex genoemd, zie figuur 2.13.28
Gebitselementen liggen in het parodontium. Het
parodontium heeft als functie de stevige
bevestiging van gebitselementen in het gebit.29
Het paradontium is onder andere gelegen op de
kaak. De kaak bestaat uit kaakbeen, zie figuur
Figuur 2.13: Enkele kenmerken van de
anatomie van een kies.27
Tanddoorsnede, website Wikipedia, <http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Tand_doorsnede.png> (22 oktober
2013).
27 Gezonde pulpa, website Tandarts, <http://www.tandarts.nl/mondverzorging/aandoeningen/gezonde_pulpa> (22
oktober 2013).
28 G. Baran e.a., Healthcare and Biomedical Technology in the 21 st Century, (New York 2014) 417 – 418.
29 Anatomie van de tand: cement, website Wetenschapsforum, <http://wetenschap.infonu.nl/anatomie/16873anatomie-van-de-tand-cement.html> (23 oktober 2013).
26
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
28
2.12. De kaak heeft als functie gebitselementen in beweging te brengen en op die manier voedsel
te bewerken voordat het in het spijsverteringsstelsel komt.30
In de theorie van dit onderzoek zullen de volgende onderwerpen aan bod komen:
- Glazuur
- Dentine
- Pulpakamer en wortelkanaal
2.2.1 Glazuur
Figuur 2.14: De structuurformule van
Tandglazuur is het hardste materiaal van het menselijk
hydroxyapatiet 31
lichaam en bevindt zich in de mond in een milieu met een
pH van 5,5 tot 7,0. Glazuur is doorzichtig en bestaat bijna
volledig uit hydroxyapatiet, zie figuur 2.15.
Hydroxyapatiet kan ook hydroxylapatiet genoemd
worden. Hydroxyapatiet heeft de molecuulformule
Ca5(PO4)3(OH), maar kan ook aangegeven worden met de
formule Ca10(PO4)6(OH)2, om zo aan te geven dat
hydroxyapatiet uit twee eenheden bestaat.34
Een hydroxyapatietmolecuul is gevormd als een
hexagonale kegel, zie figuur 2.15. Een hydroxyapatiet
zoutkristal strekt zich uit van de glazuur-dentinegrens tot
aan het oppervlak van het gebitselement, de hele
tandglazuurlaag dus. Zoals in figuur 2.15 is te zien,
bevinden zich tussen hydroxyapatietmoleculen smalle openingen. Deze openingen zijn de
overblijfselen van de cellen die verantwoordelijk zijn
Figuur 2.15: Microscopisch beeld van de
geweest voor de vorming van het glazuur. De cellen die
structuur van het tandglazuur 32
zich bezighouden met de vorming van
het tandglazuur worden ameloblasten
genoemd. Tandglazuur wordt door
ameloblasten gevormd gedurende de
ontwikkeling van de tanden.
Ameloblasten degenereren wanneer
het gebitselement doorbreekt, met als
gevolg dat het hydroxyapatiet niet
meer vervangen kan worden door
nieuwe aanmaak van hydroxyapatiet.
Figuur 2.18: De cytoplasmatische uitlopers van de
odontoblasten richting het predentine en het dentine 35
2.2.2 Dentine
Figuur 2.16: Samenstelling in volumepercentage
van harde tandweefsel33
Kaak, website Wikipedia, <http://nl.wikipedia.org/wiki/Kaak_(anatomie)> (23 oktober 2013).
Hydroxyapatite, website LookChem, < http://www.lookchem.com/Hydroxyapatite/> (23 oktober 2013).
32 A. Stevens en J. Lowe, Histologie van de mens (Houten 1997) 184.
33 C. van Loveren, G.A. van der Weijden, Preventieve tandheelkunde (Houten 2000) 28.
34 Hydroxylapatite, website Wikipedia, <http://en.wikipedia.org/wiki/Hydroxylapatite> (23 oktober 2013).
35 Endodontology, website E-bookshelf, < http://wiley-vch.e-bookshelf.de/products/reading-epub/productid/3737794/title/Textbook%2Bof%2BEndodontology.html> (23 oktober 2013).
30
31
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
29
Dentine, ook wel tandbeen genoemd, is weefsel dat
tussen de pulpakamer en het glazuur ligt, zie figuur 2.12
en figuur 2.13. Dentine bestaat uit mineraalzouten en
organisch materiaal. De mineraalzouten zijn
calciumzouten in de vorm van kristalvormig
hydroxyapatiet. Er is verschil tussen het
volumepercentage van glazuur en dentine, zie figuur
2.16. De overige ruimte die zich bevindt in het dentine
wordt ingenomen door dentinetubuli, zie figuur 2.17.
Dentinetubuli zijn lange, holle, parallelle gangen die door
het dentine lopen. Dentinetubuli zijn de
cytoplasmatische uitlopers van de odontoblasten.
Figuur 2.17: Microscopisch beeld van de structuur
Odontoblasten zijn cellen die de stof hydroxyapatiet
van dentine 39
uitscheiden via hun uitlopers en zijn dus het organisch
materiaal dat zich in het dentine bevindt. Dentine bestaat voor 20 à 30% uit uitlopers van
odontoblasten. Een uitloper van een odontoblast zal via een dentinetubulus in het dentine
aankomen en zal vervolgens hydroxyapatiet uitscheiden, met als doel het hydroxyapatiet te
laten toenemen en te versterken. Dit proces wordt dentogenese genoemd.36
De dentinetubuli ontspringen in de
pulpakamer. Vanuit de pulpakamer
vertrekken de dentinetubuli richting het
dentine. Tussen de de pulpakamer en het
dentine ligt het predentine. Het predentine is
de plaats waar de stof uit de tubuli richting
het dentine ontsnapt is, zie figuur 2.18.
Predentine is nog niet gemineraliseerd, in
tegenstelling tot dentine. Odontoblasten die in
aanraking komen met predentine zorgen
ervoor dat predentine gemineraliseerd wordt
en zo gesynthetiseerd wordt tot dentine.
Slechts 25 à 50% van de uitlopers van de Figuur 2.18: De cytoplasmatische uitlopers van de
odontoblasten doorlopen de volledige
odontoblasten richting het predentine en het dentine 38
lengte van de
dentinetubuli. Wanneer de uitlopers van de odontoblasten uiteindelijk aangekomen zijn bij de
glazuur-dentinegrens blijkt er veelal sprake te zijn van lege dentinetubuli. Tijdens de weg van de
uitloper van de odontoblast naar de glazuur-dentinegrens komt de uitloper dus veelvuldig
plaatsen in het dentine tegen die hersteld moeten worden. Aangezien de uitloper van de
odontoblast deze plaatsen eerder tegenkomt, zal de uitloper van de odontoblast deze plaatsen
eerder behandelen. Hoe groter de afstand van de odontoblast tot de plaats van uitloper van de
odontoblast, hoe kleiner de kans dat deze plaats hydroxyapatiet aangevoerd krijgt. 37
A. Stevens en J. Lowe, Histologie van de mens (Houten 1997) 183 -184.
Idem.
38 Endodontology, website E-bookshelf, < http://wiley-vch.e-bookshelf.de/products/reading-epub/productid/3737794/title/Textbook%2Bof%2BEndodontology.html> (23 oktober 2013).
39 Dentine, website, C.M.E.B.A., <http://www.cmeba.univ-rennes1.fr/Applications_sciences_vie.html> (23 oktober
2013).
36
37
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
30
2.2.3 Pulpakamer en wortelkanaal
Gebitselementen hebben gevoel. Daarnaast is er energie nodig om de taak van het gebitselement
te vervullen. De stevigheid van een gebitselement is niet alleen te danken aan de harde, goed
gestructureerde elementen waar een gebitselement uit bestaat. Om de stevigheid in stand te
houden moeten er voedingsstoffen aangevoerd worden. De taak om een gebitselement in tact te
houden ligt bij de pulpakamer en het wortelkanaal.
2.2.3.1 Pulpakamer
De pulpakamer is gelegen in het centrum van de tand. De pulpakamer bestaat uit weefsel
bestaande uit zenuwen en bloedvaten. De pulpakamer is de enige plaats in een gebitselement
waar zenuwen en bloedvaten aanwezig zijn. De zenuwen lopen vanaf de pulpakamer via het
zenuwstelsel naar de hersenen, om zo gevoel in het gebitselement verneembaar te maken.40 De
wanden van de pulpakamer zijn bezet door odontoblasten. Via de haarvaten in het weefsel van
de tandpulpa krijgen odontoblasten energie aangeleverd die ervoor zorgen dat er dentogenese
plaats kan vinden aan het eind van de uitlopers van de odontoblasten.41
2.2.3.2 Wortelkanaal
Het wortelkanaal is het onderste deel van de pulpakamer. Zowel een cuspidaat als een incivies
heeft slechts één wortelkanaal. Het aantal wortelkanalen per kies verschilt per persoon. Bij een
kies kan het aantal wortelkanalen variëren van één tot vijf. Een premolaar heeft over het
algemeen minder wortelkanalen dat een molaar.
Een wortelkanaal is er voor om bloedvaten en zenuwen uit te laten komen in de pulpakamer. Via
de apex komen de bloedvaten en de zenuwen het gebitselement binnen.
Naast de variatie in aantal wortelkanalen per gebitselement per persoon, verschilt ook de vorm
en het aantal zenuwen van het wortelkanaal per persoon. Dit heeft duidelijk gevolgen voor de
staat van het gebitselement. Wanneer een wortelkanaal veel zenuwen bevat maar ongunstig
gepositioneerd is in het gebitselement, kan dit ernstige pijnklachten veroorzaken. Het
wortelkanaal kan bijvoorbeeld gekronkeld in het gebitselement liggen. Dit zorgt er voor dat de
bloedvaten en zenuwen langer moeten zijn om de pulpakamer te bereiken. Dit betekent
eveneens dat er meer weerstand in de bloedvaten en zenuwen zal optreden en dat kan er voor
zorgen dat er minder voedingsstoffen en gevoel de pulpakamer bereiken. Dat zal uiteindelijk
leiden tot het afsterven van de pulpakamer.42
C. van Loveren, G.A. van der Weijden, Preventieve tandheelkunde (Houten 2000) 28.
De tandpulpa, website Medicinfo <http://www.medicinfo.nl/%7B1295194b-0fb0-475f-8604-56bd52cf8cfc%7D#>
(19 november 2013).
42 Wortelkanaalbehandeling, website Tandartspraktijk Hofstede,
<http://www.tandartspraktijkhofstede.nl/pagina.asp?pag=81> (26 november 2013).
40
41
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
31
2.3 Tinten
Iedereen heeft een andere kleur gebit. Net als de oog- en haarkleur is de originele kleur van het
gebit bepaald door het DNA. Sommige mensen hebben dus van nature wittere tanden. Ook
verschillen de tanden stuk voor stuk van kleur. Dit komt door de verhouding tussen het
tandbeen en het glazuur. Tandbeen heeft namelijk een kleur terwijl het glazuur vrijwel
transparant is. Zo zijn de hoektanden vaak veel donkerder dan de voortanden. Dit komt doordat
hoektanden meer tandbeen bevatten dan voortanden.
2.3.1 Tint bepalen
De tand kleur kan op meerdere manieren worden bepaald.
Grofweg kan dit op twee manieren:
-
kleurensets
Instrumentele kleurbepaling
2.3.1.1 Kleurensets
Werken met kleurensets is de
eenvoudigste manier om de tandkleur
vast te leggen en wordt daarom in de
praktijk ook het meest gebruikt. Met
deze methode wordt het element
vergeleken met een set
Figuur 2.19: Vita-kleurenset43
voorbeeldtanden. De voorbeeldtand waarmee het element het
meest overeen komt is de tint van dat element.44
Meestal worden kleurensets van het merk Vita gebruikt om de
tandkleur te bepalen. De kleurenset onderscheidt verschillende groepkleuren van elkaar en laat
bovendien de tint van deze verschillende groepkleuren van licht naar donker zien. De
groepkleuren worden aangeduid met een letter en de
tint met een getal.
De eigenschap van de groepkleuren zijn:
- A: oranje
- B: geel
- C: geel-grijs
- D oranje-grijs (bruin)
Bovendien geldt dat hoe lager het nummer, hoe
lichter de tandkleur.
Figuur 2.20: tanden met tandsteen45
Een nadeel van deze methode is dat de tandkleur met het blote oog gemeten wordt. Hierdoor
kan de geklozen tandkleur niet overeenkomen met de werkelijke tandkleur van het element.
Bovendien kunnen verschillende dingen de tandkleur anders laten lijken. Zo lijken tanden in
donker tandvlees lichter dan tanden in licht tandvlees. Ook is de tint soms moeilijk te bepalen
Vident Vita Classical Shade Guide, website Lincolndental, <http://www.lincolndental.com/content/vident-vitaclassical-shade-guide> (24 oktober 2013).
44 A.H.B. Schuurs, Tanden bleken (Houten 2006) 35-56.
45 Wat is tandplaque?, website abbonemond, <http://www.abonnemond.nl/blog/nieuws/27-wat-is-tandplaque.html>
(24 oktober 2013).
43
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
32
wanneer op de tand oneffenheden zitten. Oneffenheden zoals tandsteen, gaatjes en kronen
kunnen afleidend zijn. Zo kan de tandkleur veel donkerder lijken wanneer er tandsteen op het
element zit, terwijl de werkelijke kleur van de tand niet donkerder is.
Daarnaast zijn er natuurlijk veel meer verschillende tandkleuren dat de 16 verschillende tinten
die op de kleurensets te zien zijn. Dit komt omdat een tint van een element natuurlijk ook tussen
twee tinten op de kleurenset in kan zitten. Hierdoor is de bepaalde tandkleur volgens deze
methode niet erg precies.
2.3.1.2 Instrumentele kleurbepaling
Kleurbepaling met elektronische instrumenten is betrouwbaarder dan werken met kleurensets
omdat deze meetmethode niet met het blote oog wordt uitgevoerd maar met technologie.
Enkele typen instrumenten zijn:
-
Colorimeters
Spectrofotometers
Digitale camera’s met een sensor en kleuranalytische software
2.3.1.2.1 Colorimeters
Een colorimeter gaat uit van de absorptie van licht die met een beperkt golflengte-interval wordt
gemeten. 47Dit beperkte golflengte-interval wordt verkregen door verschillende kleurenfilters.
Voor de kleurmeting word respectievelijk de transmissie en reflectie van bepaalde golflengtes
bepaald. Het gereflecteerde licht wordt opgevangen door een fotodetector. Aan de hand van
deze metingen wordt de tandkleur bepaald. Dit berust op het feit dat verschillende kleuren
overeenkomen met verschillende golflengtes van licht.
Een aandachtspunt van deze methode is dat de oppervlakteglans van het glazuur wordt
gedempt. Anders wordt de bepaalde tandkleur lichter dan het werkelijk is.
Figuur 2.21: Kleuren
met de bijbehorende
golflentes in
nanometer46
Kleurbeheer, website CameraHobby, <http://camerahobby.eu/fotografie-info/spelen-met-licht/59kleurbeheer.html > (24 oktober 2013).
47 A.H.B. Schuurs, Tanden bleken (Houten 2006) 38-39.
46
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
33
2.3.1.2.2 Spectrofotometers
Met een spectrofotometer wordt instrumenteel het
licht gemeten dat gereflecteerd of doorgelaten wordt
door een object.48 Uit deze metingen wordt op
dezelfde manier als bij de colorimeter de kleur van
het object bepaald.
De apparatuur bestaat uit:
- een lichtbron, bijvoorbeeld en halogeenlamp
van wolfraam of xenonlichtbron;
- een monochromator, zoals een prisma of een
interferentiefilter;
- een fotodetector waarmee gereflecteerde
golflengtes tussen de 380 en 760 nm
gelijktijdig worden gemeten.
Figuur 2.22: Opstelling spectrofotometer49
Tussen de monochromator en de fotodetector wordt het te
onderzoeken object geplaatst.
Met deze methode moet rekening worden gehouden met de diffuse
reflectie, ofwel het licht dat in alle richtingen wordt terug gekaatst,
en licht weerspiegelt. Toegepast op de tandkleurmeting houdt dit
het volgende in:
- het gladde glazuuroppervlak reflecteert het licht in dezelfde
hoek als waarmee het licht het glazuuroppervlak raakt;
- het licht dat in het glazuur is doorgedrongen en door het
Figuur 2.23: een spectrofotometer die
tandbeen wordt teruggekaatst, wordt diffuus gereflecteerd. gebruikt wordt om de tandkleur te
- Incisaal glazuur laat veel licht door.
bepalen.50
Het nadeel van deze methode is dat het tot systematische fouten
kan leiden doordat het oppervlak van het element niet glad maar bol is en bovendien bestaan uit
doorschijnend materiaal.
2.3.1.2.3 Digitale camera’s
Charge Coupled Device systemen (CCD-systemen) zoals digitale camera’s, hebben minder last van
deze systematische fouten die in het vorige kopje behandeld zijn.51 Een ander voordeel van deze
methode is dat verschillende delen van het tandoppervlak worden afgebeeld. Hierdoor kunnen
beelden op verschillende manieren verwerkt worden. Zo kunnen visuele resultaten meteen
vergeleken worden.
A.H.B. Schuurs, Tanden bleken (Houten 2006) 39.
Geluid, kleur, metalen en vorm, website BioGeometry, <http://www.biogeometry.org/page18.html> (24 oktober
2013).
50 Clinical evaluation of a dental color analysis system: The Crystaleye Spectrophotometer, website ScienceDirect,
<http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1883195811000065> (24 oktober 2013).
48
49
51
A.H.B. Schuurs, Tanden bleken (Houten 2006) 40.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
34
2.4 Oorzaken gebitsverkleuring
2.4.1 Vormen van gebitsverkleuring
Het gebit kan op verschillende wijze veranderen van kleur. De oorzaken hiervan zijn:
-
Erfelijke afwijkingen
Ouderdom
Afsterving van element
Medicatie
Voedingsmiddelen
Cariës
Tandsteen
2.4.1.1 Erfelijke afwijkingen
Zoals al eerder gezegd is, hangt de kleur van het gebit
mede af van het DNA. Zo zijn er veel erfelijke
afwijkingen die voor ernstige gebitsverkleuring
kunnen zorgen.53 Deze verkleuring ontstaat al voordat
de elementen zijn doorgekomen. Deze verkleuring is
dus niet te verhelpen.
Een voorbeeld van zo’n erfelijke afwijking is
hypoplastische amelogenesis imperfecta
hereditaria. Hier ontbreekt het glazuur van
de tand waardoor de tanden een bruine kleur krijgen.
Figuur 2.24: Een gebit met
hypoplastische amelogenesis imperfecta
hereditaria52
Een ander voorbeeld van een erfelijke afwijking die
voor gebitsverkleuring zorgt is coeliakie. Hier heest een intolerantie voor gluten. Bij coeliakie
wordt de absorptie van stoffen in het maag-darmkanaal verstoord bij glutenconsumptie.
Hierdoor ontstaat er een tekort aan voeding en bouwstenen die nodig zijn voor een gezond
gebit. Het gebit is hierdoor onderontwikkeld en donkerder verkleurd aangezien het glazuur niet
volledig aanwezig is.
Er bestaan nog veel meer erfelijke afwijkingen die gebitsverkleuringen veroorzaken. Voor dit
onderzoek is het echter niet van belang deze allemaal op te noemen.
2.4.1.2 Ouderdom
Naarmate iemand ouder wordt, verkleurt het gebit54. Het gebit wordt meestal bruiner of geler.
Dit heeft meerdere oorzaken. De eerst oorzaak is dat naarmate iemand ouder wordt, het gebit
steeds meer aanslag te verduren krijgt. Bijvoorbeeld iemand van 70 jaar heeft over het algemeen
veel meer koffie gedronken dan iemand van 30. Deze verkleuring is niet helemaal te verhelpen
met alleen goed poetsen. Het is daarom onvermijdelijk dat tanden op den duur verkleuren.
De tweede oorzaak heeft te maken met de samenstelling van het gebit. Naarmate iemand ouder
wordt, is de glazuurlaag afgenomen door gebitbeschadigingen. Het glazuur is transparant. Een
vermindering van het glazuur maakt de tanden dus donkerder van kleur. Ook ontstaan er kleine
‘Phenotypic descriptions of amelogenesis imperfecta’, website Orphanet Journal of Rare Diseases
<http://www.hindawi.com/crim/dentistry/2012/428423/fig1/> (26 november 2013).
53 A.H.B. Schuurs, Tanden bleken (Houten 2006) 47-51.
54 Idem. 69.
52
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
35
scheurtjes in het glazuur. Hierdoor kunnen voedingsmiddelen verder in het element
doordringen. Hierdoor verkleurt het element sterker.
Daarnaast verandert ook de kleur van het dentine. Het dentine wordt donkerder naarmate
iemand ouder wordt. Deze combinatie zorgt er voor dat het gebit verkleurt.
2.4.1.3 Afsterving element
Als een element een harde klap heeft gekregen, of er
een ontsteking in de pulpakamer heeft
plaatsgevonden, is de bloedtoevoer op die plek
verminderd.56 Omdat het element nu minder bloed
ontvangt, krijgen de zenuwen in de pulpakamer niet
genoeg voedingsstoffen toegediend. Hierdoor zullen
deze zenuwcellen afsterven. Het element kan hierdoor
een gele of blauw/grijze kleur krijgen.
2.4.1.4 Medicatie
Figuur 2.25: Een grijs geworden voortand door
afsterving55
Geneesmiddelen kunnen ook tandverkleuring
veroorzaken. Tetracyclinen, zoals doxycycline en
minocycline, zijn voorbeelden van geneesmiddelen die
blijvende tandverkleuring kunnen veroorzaken.
Tetracycline is een medicijn dat gebruikt wordt om
ontstekingen te verhelpen, omdat dit geneesmiddel de
groei van bacteriën remt. Voor de mond wordt dit vaak
gebruikt om aften, blaasjes in de binnenkant van de
Figuur 2.26: duidelijke tandverkleuring door
mond, te verhelpen. De verkleuring die ontstaat, komt fluorose57
door de vorming van een tetracycline-calciumorthofosfaat complex wat zich hecht aan de
elementen.59 De verkleuring kan variëren van
geel/groen tot grijs/bruin. Deze bijwerking speelt
alleen een rol bij gebruik tijdens de ontwikkeling van
de tanden, dus tot een leeftijd van ongeveer acht jaar.
Na deze leeftijd is de verkleuring niet blijvend en zal
het verdwijnen wanneer het medicijn niet meer
ingenomen wordt.
Ook kan een overmatig gebruik van fluoride
gebitsverkleuring veroorzaken. Dit verschijnsel wordt
Figuur 2.27: Structuurformule van polyfenol58
ook wel fluorose genoemd. Fluoride wordt gebruikt ter
versterking van het gebit en moet zo cariës voorkomen.
‘Verkleurde tanden’, website Ivoren Kruis
<http://www.ivorenkruis.nl/include/content.cfm?folder=21&t=keyword.cfm&> (26 november 2013)
56 ‘Tandverkleuring’, website DietCetera <https://www.dietcetera.nl/uiterlijk/tandverkleuring> (26 november 2013)
57 ‘Fluorose en tanden bleken’, website WIT <http://www.hettandenbleken.nl/blog/fluorose-en-tanden-bleken/> (26
november 2013)
58 ‘Enzymatische bruinkleuring, website FoodInfo <http://www.food-info.net/nl/colour/enzymaticbrowning.htm>
(26 november 2013)
59 ‘Orale bijwerkingen van geneesmiddelen’, website GeneesmiddelenBullitin
<http://gebu.artsennet.nl/Archief/Tijdschriftartikel/Orale-bijwerkingen-van-geneesmiddelen.htm#tandverkleuring>
(26 november 2013)
55
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
36
Fluoride is daarom een belangrijk ingrediënt in mondspoeling en tandpasta. Fluorose is net als
bij het vorige geneesmiddel blijvend onder een leeftijd van ongeveer acht jaar. Bij deze
verkleuring ontstaan witte en bruine doffe vlekjes op het gebit.
Ook bij medicatie zijn er meer voorbeelden van veroorzakers van tandverkleuring. Deze zijn
echter ook niet van belang om allemaal op te noemen. Ze kunnen gevonden worden in het boek
Tanden bleken van A.H.B. Schuurs.
2.4.1.5 Voedingsmiddelen
Sommige voedingsmiddelen kunnen verkleuring van het gebit veroorzaken. Zo veroorzaakt
roken gebitsverkleuring.60 Een ingrediënt van een sigaar of sigaret is teer. Deze teer lost op in
het speeksel en verlaagt daarmee de pH. Hierdoor slaat de teer neer in groeven, blootliggend
tandbeen en kleine scheurtjes in het glazuur.
Ook kunnen dranken zoals wijn en thee gebitsverkleuring veroorzaken. Wijn en thee bevatten
namelijk polyfenolen. Deze stoffen kunnen zich direct aan het tandoppervlak binden door
middel van ionbindingen. Ook dringen deze stoffen door in kleine scheurtjes in het glazuur. De
tandverkleuring die ontstaat varieert van bruin tot zwart.
Er zijn ook voedingsmiddelen die het gebit tijdelijk verkleuren. Een voorbeeld daarvan zijn
kersen. Na het eten van kersen zijn de lippen en de tanden vaak erg donker rood gekleurd.
2.4.1.6 Cariës
Cariës wordt in de volksmond meestal gaatjes
genoemd. Cariës veroorzaakt in een vroegtijdig
stadium een witte vlek en zal later een bruine of
zelfs een zwarte vlek veroorzaken.62 Dit ontstaat
doordat bacteriën in de mond zuren gaan vormen
en daarmee het materiaal van de tand oplossen.
Daarbij spelen een grote suiker-inname, een tekort
aan fluor en een slechte mondhygiëne ook een rol.
Hoe langer dit proces aanhoudt, des te meer de
cariës zich uitbreidt over het element. Wanneer de
cariës diep in het element gekomen is, kan het in
aanraking met de zenuwen in de pulpakamer
komen. Dit veroorzaakt kiespijn.
Figuur 2.28: Schematische tekening
van cariës in meerdere stadia61
A.H.B. Schuurs, Tanden bleken (Houten 2006) 80.
‘Cariës’, website Menselijk Lichaam <http://www.menselijk-lichaam.com/tanden/caries> (26 november 2013)
62A.H.B. Schuurs, Tanden bleken (Houten 2006) 83.
60
61
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
37
2.4.1.7 Tandsteen
Tandsteen is het resultaat van een vrij lang proces.63 Het begin van tandsteen ontstaat wanneer
een dunne laag glycoproteïnen uit het speeksel zich op het tandoppervlak bevinden.
Glycoproteïnen zijn eiwitten met daaraan gekoppelde suiker-eenheden en worden ook wel
pellicle genoemd. Deze eiwitten hechten zich aan de calciumionen aan het oppervlak van het
element. Aan deze pellicle binden zich bacteriën uit het speeksel. Het aantal bacteriën neemt toe
waardoor er plaque ontstaat. Deze plaque is dikker en complexer van samenstelling dan de
pellicle. Deze plaque is zichtbaar als een wit laagje op het oppervlak van het element. Deze kleur
kan bruin worden door de invloed van voedingsmiddelen. Wanneer deze plaque mineraliseert
ontstaat er tandsteen. Dit is vrijwel altijd bruin van kleur. Omdat tandsteen een langdurig proces
is ontstaat het dus vooral op plekken die moeilijk met de tandenborstel te bereiken zijn.
Figuur 2.29: schematische tekening
van een tand met tandsteen64
63
64
A.H.B. Schuurs, Tanden bleken (Houten 2006) 79.
‘Tandpijn’, website Dafalgan <http://www.dafalgan.be/koorts-en-soorten-pijn/tandpijn/> (26 november 2013)
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
38
2.5 Oorzaken gebitsbeschadigingen
2.5.1 Vormen van gebitsslijtage
Het gebit kan op verschillende manieren slijtage ondervinden. Deze vormen van slijtage zijn in
vijf groepen te verdelen65:
- Tanderosie
- Attritie
- Abrasie
- Abfractie
- Demasticatie
2.5.1.1 Tanderosie
Tanderosie speelt een grote rol in het ontstaan van gebitsslijtage. Tanderosie houdt in dat het
glazuur en dentine onder invloed van zuren oplossen.66 Hierdoor neemt de dikte en de lengte
van het element af.
Dit proces is weer te geven in de volgende reactievergelijkingen:67
(1)
Ca10(PO4)6(OH)2 + 8H3O+ + 2H2O ⇿ CaHPO4·2H2O + 4Ca2+
2CaHPO4·2H2O + 2H3O+ ⇿ Ca(H2PO4)2 + Ca2+ + 6H2O
(2)
Ca10(PO4)6(OH)2 + 2H3O+ → Ca10(PO4)62- + 4H2O
(3)
Ca10(PO4)6(OH)2 + 14H3O+ → 10Ca2+ + 6H2PO4- + 4H2O
Figuur 2.30: Overzicht van enkele
zuurhoudende voedingsmiddelen68
‘Advies Preventie van erosieve gebitsslijtage, 2008’, website Ivoren Kruis,
<http://www.ivorenkruis.nl/index.cfm?id=3&T=14&S=0&page=Adviezen&M=5&I=35&&showfulltext=1> (18
oktober 2013).
66 D. Jager, Dental erosion (Groningen 2012) 134.
67 ‘Tanderosie’, website Exo Steunpunt <http://www.exo.science.ru.nl/bronnen/scheikunde/tanderosie.html> (30
januarie 2014).
68 ‘Tips om tanderosie te voorkomen’, website Zendium, < http://www.zendium.nl/artikelen/09-03-2011/Tips-omtanderosie-te-voorkomen.aspx?CntId=8d27858f-23af-423e-aae7-aae42e31f2a0> (18 november 2013).
65
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
39
De zuren die bij dit proces een rol spelen zijn extrinsieke zuren, ofwel zuren van buitenaf.
Dranken zijn een voorbeeld van intrinsieke zuren en hebben een grote invloed op tanderosie in
het gebit. Vooral de samenstelling van dranken is belangrijk. Zo tasten dranken met een lage pH
tanden meer aan dan dranken met een neutrale pH. Een drank kan tanderosie veroorzaken als
de pH onder de 4,0 ligt.69. Ook geldt, hoe langer het gebit wordt blootgesteld aan de drank, hoe
meer het gebit wordt beschadigd. 70
Naast dranken kan ook zuur voedsel dit effect geven. Voorbeelden hiervan zijn; citroenen,
sinaasappels, zure snoepjes, etc.. Ook wordt tanderosie veroorzaakt bij veelvuldig braken. Denk
hierbij aan eetstoornissen zoals boulimia. Het maagsap dat dan via de slokdarm het lichaam via
de mond verlaat is erg zuur. Als dit zuur vaak langs het gebit gaat ontstaat ook hier tanderosie.
Tanderosie kan dus voorkomen worden door contact met zuren zo veel mogelijk te vermijden.
Zo kan letten op welke dranken je drinkt een groot verschil maken.
2.5.1.2 Attritie
Attritie is een vorm van gebitsslijtage waarbij de
elementen beschadigingen ondervinden door contact
met respectievelijk het boven- of ondergebit. Hierdoor
slijt de bovenkant van het element waardoor het
element korter wordt. Dit verschijnsel kan
veroorzaakt worden doordat het boven- en
ondergebit niet goed op elkaar passen en daardoor
over elkaar gaan schuren. Dit verschijnsel kan tijdens
het praten of eten gebeuren. Dit kan echter ook in rust
plaatsvinden. Dit verschijnsel wordt dan ook wel
tandenknarsen genoemd.
Ter preventie van tandenknarsen wordt aangeraden
om ‘s nachts een bitje te dragen. Dit plastic bitje zorgt
ervoor dat de elementen ’s nachts niet over elkaar
kunnen schuren. Verder is er geen goede manier om
attritie te voorkomen. Dit komt omdat het aan de
stand van het gebit ligt. Op lange termijn zou het dus
eventueel verholpen kunnen worden door een beugel.
Figuur 2.31: Links: een beschadigd gebit
door tandenknarsen. Rechts: een gezond
gebit71
2.5.1.3 Abrasie
Het gebit kan ook beschadigd raken door contact met
voorwerpen van buitenaf.73 Deze vorm van slijtage
wordt met name veroorzaakt door het te hard poetsen Figuur 2.32: Een bitje tegen tandenknarsen72
van het gebit. Hierdoor slijt het glazuur van het
‘Tanderosie’, website Tandarts Plein, <http://www.tandartsplein.nl/dossiers/aandoeningen/tanderosie.html> (19
december 2013)
70 Idem 134-135.
71 ‘Behandeling van gebitsslijtage’, website Opdam tandarts, <http://www.opdam-tandarts.nl/gbsl.html> (18
november 2013).
72 ‘Tandprothese’, website Veenstra Tandprotheticus, <http://www.ttl-veenstra.nl/tandprothese/beugel.php> (18
november 2013).
73 ‘Abrasie van tanden en kiezen’, website MedicInfo, <http://www.medicinfo.nl/%7B0628671e-76d3-4173-92b02abb2a5e3352%7D> (18 november 2013).
69
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
40
gebitselement. Een andere oorzaak van abrasie heeft te maken met leefgewoontes. Zo hebben
timmermannen vaak een inkeping in hun gebitselementen waar ze spijkers ingeklemd hebben.
Ook kunnen piercings in de mond abrasie veroorzaken door regelmatig contact met het gebit.
Om abrasie te voorkomen zou je je dus moeten aanwennen geen voorwerpen in de mond te
bewaren, daarnaast moet de manier van poetsen juist zijn. Het poetsgedrag kan verbeterd
worden door speciale tandenborstels die omklappen wanneer er te veel druk op wordt
uitgeoefend. Ook kan er gekozen worden voor een zachtere tandenborstel en een mildere
tandpasta.
2.5.1.4 Abfractie
Bij abfractie breekt een stuk van de tand af door een te hoge interne spanning. Met een te hoge
interne spanning wordt een botsing bedoeld. Dit kan een botsing zijn zowel met de andere
gebitselementen zijn als met een ander voorwerp. Een voorbeeld van abfractie door de eigen
gebitselementen, is het afbreken van een tand doordat het bovengebit en het ondergebit met een
harde klap op elkaar zijn gekomen. Dit kan komen door bijvoorbeeld een klap tegen de
onderkaak.
Een voorbeeld van abfractie door een ander voorwerp, kan bijvoorbeeld een slag van een
hockeystick zijn.
Abfractie kan alleen voorkomen worden door een voorzichtige levensstijl aan te nemen.
2.5.1.5 Demasticatie
Demasticatie is een vorm van gebitsslijtage door het
kauwen van voedsel.75 Deze slijtage wordt veroorzaakt
door harde of schurende voedingsstoffen in combinatie
met het schuren van de gebitselementen. Wanneer het
dentine door deze wrijving aan de oppervlakte komt,
zorgen de schurende voedingsstoffen er voor dat de
dentine sneller zal slijten dan het glazuur. Hierdoor
zullen de gebitselementen komvormig worden. Het hoger
liggende glazuur is vaak erg scherp.
Demasticatie kan voorkomen worden door het
verminderen van het schuren van de elementen.
Bovendien moet gelet worden op welke
voedingsmiddelen worden ingenomen.
Figuur 2.33: Komvorming door demasticatie 74
‘Practische mond fotografie’, website College door Collega’s,
<http://www.collegedoorcollegas.nl/cursussen/praktische-mond-fotografie/> (18 oktober 2013).
75 C. de Baat, Geriatrische tandheelkunde: de problematiek van het ouder worden (Houten 1999) 63.
74
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
41
2.6 Bleken
Wanneer iemand een verkleurd gebit heeft kan dit leiden tot onzekerheden. Bruine of gele
tanden zijn namelijk niet echt aantrekkelijk in onze maatschappij. Vaak wordt dit als een teken
gezien van slechte hygiëne. Dit kan voor iemand een reden zijn om zijn of haar gebit te laten
bleken. Wel moet er bij deze keuze stil gestaan worden bij de nadelen van bleken. Een van deze
nadelen is bijvoorbeeld dat het bleekeffect na een paar jaar vervaagt. Het effect is dus maar
tijdelijk.
2.6.1 Bleekmethodes
Het gebit kan op veel verschillende manieren worden gebleekt. De meest bekende manieren zijn:
-
Whitening tandpasta
Polijsten
Wortelkanaalbehandeling
Bleeklepel
Whitening strips
Bleeklampen
2.6.1.1 Whitening tandpasta
Er zijn veel tandpasta’s die claimen het gebit witter te
maken.77 Deze tandpasta’s worden ook wel whitening
tandpasta’s genoemd.
Deze tandpasta’s bezitten naast de gebruikelijke
ingrediënten meer abrasieve stoffen. Deze stoffen komen in
whitening tandpasta´s dus in grotere mate voor dan in
normale tandpasta´s. Deze stoffen zijn bedoeld om de
gebitsverkleuring van het gebit af te schuren. Tandpasta’s
zijn dus alleen instaat uitwendige verkleuring te
verminderen. Een voorbeeld van zo’n abrasieve stof is
calciumcarbonaat.
De abrasiviteit van een stof hangt af van de volgende
factoren:
-
Figuur 2.34: Blauw: oppervlakkige verkleuring
Geel: diepe verkleuring76
De korrelgrootte
Hardheid van de korrels
Percentage korrels ten opzichte van de tandpasta
In alle gevallen geldt dat een vergroting van de factor tot een verhoging van de abrasiviteit leidt.
Een vergroting van de abrasiviteit leidt echter ook tot grotere gebitsslijtage, abrasie. (zie 2.3.1.5
Abrasie, p. 40 ) Tandpasta’s met een hoge abrasiviteit kunnen dus beter niet te vaak gebruikt
worden. Een grote abrasiviteit garandeert echter geen groter whitening effect.78 Dit komt
doordat verkleuringen allemaal een andere structuur hebben. Hierdoor zullen bepaalde
‘Does Teeth Whitening Toothpaste Work?, website Happy Smile
<http://happysmileuk.com/teethwhiteningblog/2013/02/27/do-tooth-whitening-toothpastes-work/> (3 december
2013).
77 A.H.B. Schuurs, Tanden bleken (Houten 2006) 107-109.
78 Idem.
76
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
42
abrasieve stoffen beter de ene verkleuring kunnen verwijderen dan de andere. Hierdoor kan het
zijn dat een bepaalde verkleuring niet te verwijderen is met een whitening tandpasta, maar deze
tandpasta wel tot gebitsbeschadingingen kan leiden.
Wanneer tandpasta’s polyfosfaat zouten bevatten, kunnen deze de opbouw van tandsteen
verminderen. Daarnaast zijn whitening tandpasta’s in staat de hechting van kleurstoffen op het
gebit te verminderen.79
Het gebit echt bleken doen deze tandpasta’s echter niet.80 De tandpasta kan namelijk tijdens het
tandenpoetsen niet doordringen in het dentine, het gekleurde deel van de tand. Dit komt omdat
de stof hier te weinig tijd voor heeft. Dus zelfs als de tandpasta blekende stoffen bevat, kan dit de
tand niet van binnen uit witter maken.
Whitening tandpasta’s kunnen verkleuringen op het oppervlak van het gebit dus verwijderen en
verkleuring voorkomen. Ze kunnen het gebit echter niet bleken.
2.6.1.2 Wortelkanaalbehandeling
Iemand komt voor een
wortelkanaalbehandeling in aanmerking
wanneer een element is afgestorven en
daardoor verkleurd is en wanneer de
pulpa ontstoken is.82 (zie 2.4.1.3
Afsterving element, p. 36)
Bij deze behandeling wordt eerst de
bovenkant van het element verwijderd
om zo toegang te krijgen tot de pulpakamer. Figuur 2.35: Schematische tekening van een
Het dode weefsel in de pulpakamer wordt nu wortelkanaalbehandeling81
verwijderd. Daarna wordt de pulpakamer
gereinigd met kleine vijltjes en een desinfecterende vloeistof.
Hierna wordt de ontstane ruimte opgevuld met rubberstiftjes en
afgewerkt met een normale vulling.
Bij deze bleekmethode wordt het element dus van binnenuit
witter gemaakt. Het is echter niet het dentine dat lichter wordt
van kleur, het dode weefsel gaf namelijk de verkleuring van de
tand. Wanneer dit is verwijderd is ook de verkleuring verdwenen.
2.6.1.3 Polijsten
Figuur 2.36: Polijsten van een gebit83
Bij polijsten worden verkleuringen van het gebit afgeschuurd.84
Het gaat hier om verkleuringen die niet te verwijderen zijn door
middel van een tandpasta. Voorbeelden van deze verkleuringen zijn verkleuringen door thee en
‘Stralend wit komt niet uit een speciale verpakking’, website Volkskrant
<http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2844/Archief/archief/article/detail>
80 Idem.
81 ‘Rooth canal treatment’, website Esthetique Dental <http://www.esthetiquedental.co.uk/ourservices/treatments/root-canal-treatment.html> (3 december 2013).
82 ‘Wortelkanaalbehandeling (endodontologische behandeling)’, website Alles over het gebit
<http://www.allesoverhetgebit.nl/mondgezondheid/wortelkanaalbehandeling-endodontologische-behandeling> (3
december 2013)
83 ‘Dental Hygiene / Teeth Cleaning’, website Dental Planet <http://www.dental-planet.eu/teeth-cleaning-dentalhygiene-dentist-spain-rojales-torrevieja?lang=EN> (3 december 2013).
84 A.H.B. Schuurs, Tanden bleken (Houten 2006) 110-111.
79
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
43
roken. (zie 2.4.1.5 Voedingsmiddelen, p. 37) Ook wordt het gebit gepolijst om tandsteen te
verwijderen. Dit komt omdat tandsteen erg hard is en daardoor niet met een tandenborstel te
verwijderen is. (zie 2.4.1.7 Tandsteen, p. 38)
Bij het polijsten wordt een polijstpasta en een roterende borstelkop gebruikt. De gebruikte
polijsttandpasta´s zijn tot 20 keer abrasiever dan normale tandpasta´s. (zie 6.1.1 Whitening
tandpasta’s, p. 42) Een nadeel van polijsten is dat er soms te veel weggeschuurd wordt. Hierdoor
slijt een deel van het glazuur af. Tijdens de behandeling is het daarom van belang om het contact
met de schone tanden zo veel mogelijk te minimaliseren. Daarnaast moet men alert zijn wanneer
de verkleuring weg is om dan met de behandeling te stoppen.
Deze manier van bleken werkt net als tandpasta´s alleen bij uitwendige verkleuringen. Het gebit
wordt door polijsten dus niet witter van kleur.
2.6.1.4 Bleeklepels
Een methode om het gebit te bleken, is door
gebruikt te maken van bleeklepels.88 Dit
worden ook wel bleekbitjes genoemd. Bij deze
Figuur 2.37: Illustratie van een bleeklepel en
methode wordt er door de tandarts een bitje
gevormd die precies aansluit op het gebit. In dit het gebruik ervan87
bitje wordt een gel gespoten89. Belangrijk bij de
vorm van dit bitje is dat de gel niet in aanraking
mag komen met het tandvlees. Dit kan namelijk pijn in het tandvlees
veroorzaken. De gebruikte gel bevat 10-22% carbamideperoxide. Ook
wordt er in sommige gevallen waterstofperoxide gebruikt. De gel is erg
stroperig, hierdoor blijft het goed aan het gebit zitten en lekt er maar
weinig weg. Daarnaast zorgt de stroperigheid er voor dat het speeksel
Figuur 2.38: Structuurformule van
de gel niet te snel verdunt, hierdoor blijft de blekende werking
waterstofperoxide85
gewaarborgd.
Fabrikanten voegen aan deze gel extra stoffen toe die de werking
verhogen. Deze stoffen zorgen namelijk voor een grotere activiteit
van de gel en zorgen er bovendien voor dat de stoffen zich beter
door het glazuur kunnen dringen. Natriumfluoride wordt
bijvoorbeeld toegevoegd aan de gel.90 Deze stof beschermt het
glazuur tegen ontkalking tijdens het bleken en latere erosie.
Kaliumnitraat wordt toegevoegd aan gels met carbamideperoxide.
Deze stof bestrijdt tandpijn. Ook wordt water toegevoegd om
Figuur 2.39: Structuurformule van
uitdrogen van het gebit te voorkomen.
carbamideperoxide86
‘Hydrogen peroxide – urea’, website wikipedia <http://en.wikipedia.org/wiki/Hydrogen_peroxide_-_urea> (3
december 2013).
86 ‘Carbamideperoxide’, website New Drug Info <
http://www.newdruginfo.com/pharmacopeia/usp28/v28230/usp28nf23s0_m12585.htm> (30 januari 2013).
87 ‘Bleken’, website Praktijk Lokenberg <http://www.praktijklokenberg.nl/Site/Bleken.html> (3 december 2013).
88 A.H.B. Schuurs, Tanden bleken (Houten 2006) 92-93.
89 Idem 122-127.
90 Idem 89-90.
85
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
44
De werking van de gel met de blekende stoffen carbamideperoxide of
waterstofperoxide berust op de poreusheid van het glazuur en
dentine.91 De blekende stoffen kunnen door deze microporiën en zo bij
de dentine komen. Hierdoor wordt zowel het glazuur als het dentine
gebleekt.
Deze blekende werking ontstaat door een blekingsreactie.92 Hierbij
scheiden de blekende middelen vrije radicalen uit. Deze radicalen zijn
H˙, O˙, OH˙, ˙HO2. Deze radicalen zijn instabiel en zoeken iets om mee te
reageren. De zeer gekleurde organische stof neemt deze elektronen op
en wordt daardoor geoxideerd. Deze zeer gekleurde moleculen worden
als eerst afgebroken van een cyclische koolstofverbinding naar een
lange koolstofketen. Deze koolstofketens zijn geel tot bruin van kleur.
Vervolgens worden de dubbele bindingen van deze koolstofketens
afgebroken. Hierdoor ontstaan verzadigde koolstofverbindingen. Dus
koolstofverbindingen zonder dubbele bindingen. Deze
koolstofverbindingen hebben geen kleur meer.
Tijdens het gebruik van een bleeklepel is het de bedoeling het bitje
ongeveer acht uur in te houden.96
Een nadeel van het gebruik van deze bleekmethode is dat het
pijn in de tanden en het tandvlees kan veroorzaken, dit laatste
Figuur 2.40: 1. Voorbeeld van een cyclische
wanneer de gel in aanraking komt met het tandvlees. Ook kan
koolstofverbinding: cyclobutaan93
het misselijkheid veroorzaken wanneer de gel te veel wordt
2. Voorbeeld van een koolstofverbinding met
ingeslikt.
dubbele binding: buteen 94
Een ander nadeel van bleken met waterstofperoxide en
3. Voorbeeld van een verzadigde
carbamideperoxide is dat zowel het dentine als het glazuur
koolstofverbinding: butaan95
97
poreuzer wordt. Hierdoor kunnen stoffen die tandverkleuring
veroorzaken makkelijker binnendringen. Het effect van bleken op lange termijn is echter nog
niet bekend.
Bij deze manier van bleken worden in tegenstelling tot de vorige manieren, het element van
binnenuit gebleekt.
Idem 86.
Idem 90-92.
93 ‘Cycloalkaan’, website Wikipedia <http://nl.wikipedia.org/wiki/Cycloalkaan> (3 december 2013).
94 ‘Wat is een zuur?’, website Wetenschap Info <http://wetenschap.infonu.nl/scheikunde/55644-wat-is-eenzuur.html> (3 december 2013)
95 ‘Isomeren’, website UPC <http://members.upc.nl/r.beunder/BRC/Alkanen_naamgeving/isomeren.html> (28
december 2013).
96 Idem 122-127
97 ‘Bleken van verkleurde tanden’, website Gezondheid
<http://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art&art_id=2112> (3 december 2013)
91
92
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
45
2.6.1.5 Whitening strips
Een andere bleekmethode is het gebruik van whitening
strips.99 Deze strips worden gemaakt van polyetheen. Bij
deze methode wordt deze kleverige strip op de
voortanden aangebracht en om de achterkant van de
tanden gevouwen. Voor het beste resultaat moet de strip
goed aangedrukt worden en alle tanden individueel
raken.
Op deze strips zit een gel die waterstofperoxide bevat.
Deze strip dient twee keer per dag 30 minuten, gedurende Figuur 2.41: Whitening strip98
twee à drie weken gedragen te worden.
Het blekende bestanddeel van de gel van deze strip is
waterstofperoxide. De werking, nadelen en toevoegingen van de gel zullen daarom overeen
komen met die van de gel uit de bleeklepel. (zie 6.1.4 Bleeklepels, p. 44)
Een nadeel van deze methode is dat de strips in aanraking komen met het tandvlees en dat dit
daardoor pijn kan gaan doen. Daarnaast hebben niet alle tanden een even goed contact met de
strip. Hierdoor kunnen sommige tanden minder goed gebleekt worden.
2.6.1.6 Bleeklampen
De effectiviteit van het bleekproces neemt toe door warmte, gebruik van katalysatoren en het
gebruik van lampen of lazers. Daarom is het bleken met lampen een effectieve bleekmethode.
Voor het bleken van tanden door middel van licht, kunnen veel verschillende soorten lampen
gebruikt worden.100 Enkele voorbeelden zijn:
-
Halogeenlamp
Plasmabooglamp
Kwik-halidelamp
Laserlamp
LED-lamp
Infrafil-lamp
Al deze verschillende lampen hebben iets andere
eigenschappen. Zo verschillen de golflengtes van het licht
die door de lamp worden uitgezonden. Ook hoort bij bijna
elk soort lamp een iets andere methode. Dat wil zeggen dat
bij elke lamp de tanden een verschillende tijd belicht
worden en de concentraties van de gels iets verschillen.
Ook bij deze methode worden dus naast de lamp ook gels
Figuur 2.42: Bleken met een lamp101
gebruikt. Deze gels bevatten net als de voorafgaande gels
weer waterstofperoxide. De werking en de nadelen van dit
bleekproces zijn dus weer te vergelijken met die van de eerdere gels. (zie 6.1.4 Bleeklepels, p.
‘Whiten up’, website BreBeauty <http://www.brebeauty.com/maximize-effects-of-teeth-whitening-strips/> (3
december 2013).
99 A.H.B. Schuurs, Tanden bleken (Houten 2006) 129-131.
100 A.H.B. Schuurs, Tanden bleken (Houten 2006) 95-102.
101 ‘Exploring UV Teeth Whitening and Bleaching Metods, website How to Get White Teeth
<http://www.howtogetwhiteteeth.com/uv-teeth-whitening.html> (3 december 2013)
98
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
46
44)
Voordat met deze methode begonnen wordt,wordt eerst een rubberdam aangebracht.102 Deze
rubberdam is een rubberlaagje dat alles behalve de tanden bedekt. Dit moet er voor zorgen dat
de blekende stoffen niet in aanraking komen met het tandvlees en daardoor pijn veroorzaken.
Ook zorgt de rubberdam er voor dat de mond open wordt gehouden.
Vervolgens wordt een gel op de tanden aangebracht.
Daarna wordt het gebit belicht. Dit kan variëren van een
paar seconden tot een paar minuten, afhankelijk van de
soort lamp waar mee wordt gewerkt. Na een paar minuten
rust wordt het gebit opnieuw belicht. Hoe vaak dit proces
herhaald wordt hangt ook af van de lamp.
Een nadeel van deze methode is dat door het felle licht
pulpale pijn kan ontstaan.
Figuur 2.43: Rubberdam103
A.H.B. Schuurs, Tanden bleken (Houten 2006) 104.
‘Optradam plus’, website 3618 Med <http://www.3618med.com/company/productinfo/1352458-27488.html> (3
december 2013).
102
103
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
47
2.7 Ingrediënten tandpasta’s
In Bijlage 3 Ingrediënten per tandpasta (p. 107) kunnen de ingrediënten van iedere tandpasta
die onderzocht wordt gevonden worden. Eerst zal de werking van de stoffen die in elk van deze
tandpasta’s aanwezig zijn uitgelegd worden. Vervolgens wordt gekeken naar de stoffen die per
tandpasta verschillen.
2.7.1 Stoffen die in iedere tandpasta voorkomen
De stoffen die in iedere tandpasta voorkomen zijn:
- Water
- Aroma
- Siliciumdioxide
- Natriumsacharine
- Sorbitol
2.7.1.1 Water
Water, staat op de verpakking aangegeven als aqua. Water wordt in een zeer klein volume in
tandpasta’s toegevoegd. Water is in tandpasta’s bedoeld als oplosmiddel. Overige ingrediënten
van de tandpasta kunnen oplossen in de relatief zeer kleine hoeveelheid water om zo een dikke
substantie te vormen.104
2.7.1.2 Aroma
Aroma geeft aan dat er een smaak aan de tandpasta is toegevoegd, maar het geeft niet aan welke
smaak toegevoegd is. Het aangeven van aroma is een voorzorgsmaatregel, want sommige
mensen kunnen een allergische reactie vertonen wanneer ze in aanraking komen met een
bepaald aroma.105
2.7.1.3 Siliciumdioxide
Siliciumdioxide staat op de verpakking van de tandpasta’s aangegeven als hydrated silica.
Hydrated silica is een vorm van siliciumdioxide, SiO2. Bij deze stof hoort ook nH2O, de stof wordt
dus aangegeven als SiO2 • nH2O. Siliciumdioxide is een fijne stof dat vrijwel onoplosbaar in water
is. In tandpasta dient deze vaste stof als zeer fijn schuurmiddel, met name om tandplaque van
het gebitselement te verwijderen.106
2.7.1.4 Natriumsacharine
Natriumsacharine wordt op de tandpastaverpakking aangegeven als
sodium saccharin. In figuur 2.44 is de structuurformule van natrium
sacharine te zien. Natriumsacharine is er voor bedoeld om de
tandpasta een zoetere smaak te geven, zonder de gebitselementen te
Figuur 2.44: Natriumsacharine107
Tandpasta, website Wikipedia, < http://nl.wikipedia.org/wiki/Tandpasta> (28 november 2013)
Aroma Compound in Toothpaste, website Yahoo,
<http://answers.yahoo.com/question/index?qid=20101124104525AA9IQjO> (28 november 2013)
106 Hydrated silica, website Toms of Maine < http://www.tomsofmaine.com/ingredients/overlay/hydrated-silica> (3
december 2013)
107 Sodium saccharin molecule, website Wikipedia,
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sodium_saccharin_molecule.png> (28 november 2013)
104
105
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
48
beschadigen. Wanneer suiker in de tandpasta verwerkt zou moeten worden, zou er circa
300 keer zo veel suiker nodig zijn vergeleken met natriumsacharine.108
2.7.1.5 Sorbitol
Sorbitol, zie figuur 2.45, kent dezelfde functie als natriumsacharine, het is bedoeld als
suikervervanger. Sorbitol bevat meerdere OH-groepen.
Figuur 2.45: Sorbitol109
2.7.2 Stoffen die per tandpasta verschillen
Er zijn een aanzienlijk aantal stoffen die per tandpasta verschillen. Bij deze stoffen zijn stoffen
die natuurlijk in meerdere tandpasta’s voorkomen, maar niet in allemaal. Bij het kopje staat
aangegeven in welke tandpasta’s deze stof zich bevindt. De stoffen die mogelijk een whitening
effect kunnen veroorzaken, worden uitgebreider behandeld. De volgende stoffen worden
behandeld:
-
Acesulfaam-K
Barnsteenzuuranhydride
Carbomeer
Cellulosegom
CI 42090
CI 74160
CI 77891
Cocamidopropylbetaïne
CPC
Dinatriumpyrofosfaat
Glycerine
Lecithine
Limonene
Linalool
Mica
Natrium C14-C16 olefinsulfonaat
-
Natrium methylparaben
Natriumbenzoaat
Natriumfluoride
Natriumhydroxide
Natriumlaurylsulfaat
Natriummonofluorfosfaat
PEG-12
PEG-32
Pentanatriumtrifosfaat
Polyetheen
Propyleenglycol
Tetrakaliumpyrofosfaat
Titaniumdioxide
Trinatriumfosfaat
Xanthaangom
2.7.2.1 Acesulfaam-K
Komt voor in: Hema Everclean Whitening
Acesulfaam-K, op de verpakking aangegeven als potassium acesulfame, is een synthetische
zoetstof. De stof is tweehonderd maal zo zoet als suiker. De K aan het eind van de naam van de
stof duidt het element kalium aan. De structuurformule is te zien in figuur 2.46110
Figuur 2.46: Acesulfaam-K111
Sacharine, website Chemische feitelijkheden, <http://www.chemischefeitelijkheden.nl/Uploads/Magazines/CF160-161-zoetstoffen.pdf> (28 november 2013)
109 D-sorbitol, website Wikipedia,<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:D-sorbitol.svg> (3 december 2013)
110 Acesulfaam-K, website Wikipedia, <http://nl.wikipedia.org/wiki/Acesulfaam-K> (14 december 2013)
111 Idem.
108
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
49
2.7.2.2 Barnsteenzuuranhydride
Komt voor in: Prodent White Now
Barnsteenzuuranhydride, op de verpakking aangegeven als PVM/MA Copolymer, is een
molecuul met de molecuulformule C4H4O3, zie figuur 2.47. Dit molecuul bevat twee
carbonylgroepen en kunnen daarom goed oplossen in water en vervolgens met andere stoffen
binden. De stof kan een oplossing verdikken en stabieler maken, daarom is
barnsteenzuuranhydride goed bruikbaar in tandpasta’s.112
2.7.2.3 Carbomeer
Komt voor in: Oral-B 3D White Luxe
Carbomeer, op de verpakking aangegeven als carbomer, is een homopolymeer met dubbele of
driedubbele bindingen. In tandpasta’s worden carbomeren toegevoegd om zo de stabiliteit van
de tandpasta te verhogen.113
Om welke carbomeer het in deze tandpasta gaat, is niet bekend. In figuur 2.48 is een voorbeeld
van een carbomeer te zien: polyacrylzuur.
2.7.2.4 Cellulosegom
Komt voor in: Albert Heijn Cool Mint, Prodent White Now, Oral-B 3D White Luxe, Colgate Max
White One
Cellulosegom, op de verpakking aangegeven als cellulose gum, is een derivaat van cellulose, dat
betekent dat cellulose gom afgeleid is van de stof cellulose. Cellulosegom bestaat uit cellulose
met daaraan carboxymethylgroepen gebonden. Deze groepen kunnen binden met andere
stoffen, waardoor de stabiliteit van de tandpasta vergroot (zie figuur 2.49). Cellulosegom heeft
voornamelijk invloed op de viscositeit van de tandpasta.117
Figuur 2.47:
Barnsteenanhydride114
Figuur 2.48: Polyacrylzuur, met
‘n’ als heel getal115
Figuur 2.49: Cellulosegom,
met ‘n’ als heel getal116
Barnsteenanhydride, website Wikipedia, <http://nl.wikipedia.org/wiki/Barnsteenzuuranhydride> (14 december
2013)
113 What is a Carbomer?, website Wisegeek, <http://www.wisegeek.org/what-is-a-carbomer.htm> (8 december 2013).
114 PVM/MA COPOLYMER, website EWG,
<http://www.ewg.org/skindeep/ingredient/705417/PVM%3B%3B_MA_COPOLYMER/> (4 februari 2014)
115 Polyacrylzuur, website Wikipedia, <http://nl.wikipedia.org/wiki/Polyacrylzuur> (4 februari 2014)
116 Carboxymethyl cellulose, website Wikipedia, <http://en.wikipedia.org/wiki/Carboxymethyl_cellulose> (4 februari
2014)
117 Carboxymethyl cellulose, website Wikipedia, <http://en.wikipedia.org/wiki/Carboxymethyl_cellulose> (10
december 2013)
112
2.7.2.5 CI-42090
Komt voor in: Colgate Max White One
CI-42090, wordt ook wel briljantblauw FCF genoemd, is een kleurstof dat zorgt voor de blauwe
kleur van de tandpasta. Briljantblauw FCF is goed oplosbaar in water en wordt mede om die
reden in tandpasta gebruikt.118 In figuur 2.50 staat de structuurformule weergegeven.
2.7.2.6 CI-74160
Komt voor in: Prodent White Now, Oral-B 3D White Luxe, Colgate Max White One
CI-74160, wordt ook wel ftalocyanineblauw BN of monostral blauw genoemd, is een kleurstof
die voor een groen-blauwe kleur zorgt. Monostral blauw is vrijwel onoplosbaar in water, maar
dat is zeer afhankelijk van wel isomeer gebruikt wordt.119
2.7.2.7 CI-77891
Komt voor in: Albert Heijn Cool Mint, Prodent White Now, Oral-B 3D White Luxe
CI-77891, ook wel titaniumdioxide, is een kleurstof. In tandpasta wordt titaniumdioxide
gebruikt om de tandpaste een witte kleur te geven en kan daarom ook wel titaanwit genoemd
worden. Titaniumdioxide zorgt enkel voor de witte kleur van de tandpasta en dus niet voor het
witter maken van de tanden.120
Figuur 2.50: Briljantblauw FCF121
Figuur 2.51:
Ftalocyanineblauw CN122
Figuur 2.52:
Titaniumdioxide123
Blue FC, website MyWeb, <http://myweb.astate.edu/mdraganj/BlueFC.html> (10 december 2013)
Phtalocyanine blue BN, website Wikipedia, < http://en.wikipedia.org/wiki/Phthalocyanine_Blue_BN> (10
december 2013)
120 Titanium(IV)dioxide, website Wikipedia, < http://en.wikipedia.org/wiki/Phthalocyanine_Blue_BN> (10 december
2013)
121 Briljantblauw CFC, website Wikipedia, <http://nl.wikipedia.org/wiki/Briljantblauw_FCF> (4 februari 2014)
122 Ftalocyanine, website Wikipedia, <http://nl.wikipedia.org/wiki/Ftalocyanine> (4 februari 2014)
123 Titanium dioxide, website ECHA, <http://apps.echa.europa.eu/registered/data/dossiers/DISS-9eaff323-014a482f-e044-00144f67d031/DISS-9eaff323-014a-482f-e044-00144f67d031_DISS-9eaff323-014a-482f-e04400144f67d031.html> (4 februari 2014)
118
119
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
51
2.7.2.8 Cocamidopropylbetaïne
Komt voor in: Colgate Max White One, Hema Everclean Whitening
Cocamidopropylbetaïne, op de verpakking aangegeven als cocamidopropyl betaine, wordt
gebruikt voor de stabiliteit van de tandpasta. Het feit dat cocamidopropylbetaïne behoort tot de
stofklasse van de betaïnes houdt in dat het molecuul repeterend enkel dubbelbindingen kent bij
de koolstofketen. Door deze dubbele bindingen is het molecuul erg stabiel.124 De
structuurformule is te zien in figuur 2.53.
2.7.2.9 CPC
Komt voor in: Hema Everclean Whitening
CPC wordt op de verpakking aangegeven als cetylpyridinium chloride en doodt microorganismen in onder andere het gebit en wordt om die reden gebruikt in tandpasta’s. CPC is erg
effectief tegen tandplaque en kan helpen bij het verminderen van micro-organismen. De
systematische naam van CPC is 1-hexadecylpyridiniumchloride.125 De structuurformule is te zien
in figuur 2.54.
2.7.2.10 Dinatriumpyrofosfaat
Komt voor in: Oral-B 3D White Luxe
Dinatriumpyrofosfaat, op de verpakking aangegevan als disodium phyrophosphate, wordt in
tandpasta’s als schuurmiddel gebruikt. De stof lost goed op in water. Dinatriumpyrofosfaat
wordt gebruikt om met name de hoeveelheid tandsteen in een gebit te verminderen. Aangezien
de stof een schuurmiddel is, kan het ook een whitening effect veroorzaken, echter is de
voornaamste reden van de aanwezigheid van deze stof in de tandpasta, het verwijderen van
tandsteen.129 De structuurformule is te zien in figuur 2.55.
Figuur 2.53: Cocamidopropylbetaïne126
Figuur 2.54: CPC127
Figuur 2.55: Dinatriumpyrofosfaat128
‘Cocamidopropyl betaine’, website Wikipedia, <http://en.wikipedia.org/wiki/Cocamidopropyl_betaine> (10
december 2013)
125 ‘Cetylpyridinium chloride’, website Wikipedia, <http://en.wikipedia.org/wiki/Cetylpyridinium_chloride> (10
december 2013)
126 ‘Betaines’, website Blogspot, <http://swiftcraftymonkey.blogspot.nl/2010/04/surfactants-betaines.html> (4
februari 2014)
127 ‘Cetylpyridinium chloride’, website Wikipedia, <http://en.wikipedia.org/wiki/Cetylpyridinium_chloride> (4
februari 2014)
128 ‘Disodium pyrophosphate’, website Wikipedia,
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Disodium_pyrophosphate.png> (4 februari 2014)
129 ‘Toothpaste Ingredients’, website Cloudfront,
<http://d3e9u3gw8odyw8.cloudfront.net/toothpaste_ingredients.pdf> (10 december 2013)
124
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
52
2.7.2.11 Glycerine
Komt voor in: Prodent White Now, Oral-B 3D White Luxe, Colgate Max White One
Glycerine, op de verpakking aangegeven als glycerin, is matig tot goed oplosbaar in water.
Glycerine is een oplossing van omstreeks 80% glycerol en 20% water. Glycerol, zie figuur 2.56, is
een drievoudig alcohol. Door de drie OH-groepen kan dit molecuul zorgen voor meerdere
waterstofbruggen. Om deze reden is de stof erg sterk en wordt het gebruikt in tandpasta om de
stabiliteit te verhogen.130
2.7.2.12 Lecithine
Komt voor in: Prodent White Now
Lecithine staat op de verpakking aangegeven als lecithine. Het is een molecuul met aan de ene
kant een lipofiele, vetminnende, component en aan de andere kant een polair uiteinde, zodat het
molecuul een emulgerende werking heeft, het vergemakkelijken van het mengen van meerdere
stoffen, zie figuur 2.57. Lecithine is in tandpasta dus bedoeld om de meerdere stoffen in het
oplosmiddel te laten oplossen.131
2.7.2.13 Limonene
Komt voor in: Albert Heijn Cool Mint, Prodent White Now, Oral-B 3D White Luxe, Colgate Max
White One
Limonene is een geurstof. Limonene zorgt voor een frisse lucht en wordt daarom veel gebruikt
in tandpasta’s en andere cosmetische producten. Limonene lost goed op in water en is daarom
ook geschikt voor het gebruik in een tandpasta.132 De structuurformule is te zien in figuur 2.58.
Figuur 2.56: Glycerine133
Figuur 2.57: Lecithine134
Figuur 2.58:
Limonene135
‘Glycerol’, website Wikipedia, < http://nl.wikipedia.org/wiki/Glycerol> (10 december 2013)
‘Lecithine’, website Wikipedia, < http://nl.wikipedia.org/wiki/Lecithine> (10 december 2013)
132 ‘Limonene’, website EWG Cosmetics, <http://www.ewg.org/skindeep/ingredient/702113/LIMONENE/> (13
december 2013).
133 ‘Glycerol’, website Wikipedia, <http://nl.wikipedia.org/wiki/Glycerol> (4 februari 2014)
134 ‘Lecithine’, website Wikipedia, <http://nl.wikipedia.org/wiki/Lecithine> (4 februari 2014)
135 ‘Limonene’, website Wikipedia, <http://en.wikipedia.org/wiki/Limonene> (4 februari 2014)
130
131
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
53
2.7.2.14 Linalool
Komt voor in: Oral-B 3D White Luxe
Linalool is een alcohol dat gebruikt wordt in meerdere producten, waaronder tandpasta’s,
vanwege de zoete geur en de zoete smaak. Linalool kan gewonnen worden uit veel planten en
wordt mede om die reden vaak commercieel gebruikt.136
2.7.2.15 Mica
Komt voor in: Prodent White Now, Oral-B White Luxe
Mica is de naam van een grote groep mineralen. Deze groep wordt ook wel glimmers genoemd.
Een mica is in tandpasta opgelost in poedervorm en voegt een glittering toe aan de uitstraling
van de tandpasta. Daarnaast polijst desbetreffende mica ook het gebitselement. Dit kan mogelijk
zorgen voor een whitening effect.
De molecuulformule van een mica kan als volgt worden weergegeven: (AB2-3X,Si)4O10(O,F,OH)2
waarin:
- A meestal staat voor kalium (K+), maar kan ook natrium (Na+), calcium (Ca2+), barium
(Ba2+) of cesium (Cs2+) zijn.
- B kan aluminium (Al3+), lithium (Li+), ijzer (Fe2+ of Fe3+), zink (Zn2+), chroom (Cr3+),
vanadium (V3+), titanium (Ti3+ of Ti4+), mangaan (Mn2+) en/of magnesium (Mg2+)
bevatten.
- X is gewoonlijk aluminium (Al3+), maar kan ook berillium(Be2+), boor (B3+) en/of ijzer
(Fe3+) zijn.
Mica’s komen voor in vulkanische gesteenten, door erosie van deze gesteenten komen mica’s
vrij. 139 Om welke mica het in deze tandpasta’s gaat, is niet bekend. In figuur 2.60 is een
voorbeeld van een mica te zien.
Figuur 2.59: Linalool137
Figuur 2.60: Een mica138
‘Linalool’, website Wikipedia, <http://en.wikipedia.org/wiki/Linalool> (13 december 2013).
‘Linalool’, website Wikipedia,
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Linalool_Enantiomers_Structural_Formulae.png> (4 februari 2014)
138 ‘Primary Mineral Components of Soils’, website Sabine Grunwald,
<http://soils.ifas.ufl.edu/faculty/grunwald/teaching/eSoilScience/primary.shtml> (4 februari 2014)
139 ‘Mica’, website Wikipedia, <http://nl.wikipedia.org/wiki/Mica> (13 december 2013).
136
137
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
54
2.7.2.16 Natrium C14-C16 olefinsulfonaat
Komt voor in: Albert Heijn Cool Mint
Natrium C14-C16 olefinsulfonaat, op de verpakking aangegeven als odium C14-C16 olefin
sulfonate, is een stof die werkt als oppervlakteactieve stof in een tandpasta. De stof kent dezelfde
werking als zeep. De tandpasta blijft met behulp van deze stof bij elkaar vanwege de hydrofiele
kop en de hydrofobe staart van het molecuul, zie figuur 2.61. De stof kent zowel een
zeepwerking als een emulgerende werking. Daarnaast helpt het molecuul om onder andere
kleine etensrestjes uit het gebit te verwijderen.140
2.7.2.17 Natrium methylparaben
Komt voor in: Albert Heijn Cool Mint
Natrium methylparaben, op de verpakking aangegeven als sodium methyl paraben, is het
natriumzout van methylparaben. Natrium methylparaben is bedoeld als conserveermiddel: met
behulp van deze stof wordt de houdbaarheid van de tandpasta verlengd.141
2.7.2.18 Natriumbenzoaat
Komt voor in: Hema Everclean Whitening
Natriumbenzoaat, op de verpakking aangegeven als sodium benzoate, is het natriumzout van
benzoëzuur en lost goed op in water. Natriumbenzoaat bevindt zich in een tandpasta om de
tandpasta zelf vrij te houden van micro-organismen, dat wil onder andere zeggen dat het
bacteriën doodt.142
Figuur 2.61: Natrium C14C16 olefinsulfonaat143
Figuur 2.62: Natrium
methylparaben144
Figuur 2.63:
Natriumbenzoaat145
‘Sodium C14-16 olefin sulfonate’, website Paula’s Choice, <http://www.paulaschoice.com/cosmetic-ingredientdictionary/definition/sodium-c14-16-olefin-sulfonate> (17 december 2013)
141 ‘Sodium methyl paraben’, website Wikipedia, <http://en.wikipedia.org/wiki/Sodium_methylparaben> (19
december 2013)
142 ‘Ingredients in Toothpaste’, website Buzzle, <http://www.buzzle.com/articles/ingredients-in-toothpaste.html>
(14 december 2013)
143 ‘Sulfonates’, website Inchem, <http://www.inchem.org/documents/ehc/ehc/ehc169.htm> (4 februari 2014)
144 ‘Sodium methylparaben’, website Wikipedia, <http://en.wikipedia.org/wiki/Sodium_methylparaben> (4 februari
2014)
145 ‘Natriumbenzoaat’, website Wikipedia, <http://nl.wikipedia.org/wiki/Natriumbenzoaat> (4 februari 2014)
140
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
55
2.7.2.19 Natriumfluoride
Komt voor in: Albert Heijn Cool Mint, Prodent White Now, Oral-B 3D White Luxe, Colgate Max
White One
Natriumfluoride, op de verpakking aangegeven als sodium fluoride, bevat fluoride. Fluoride is in
tandpasta’s bedoeld om cariës (2.4.1.6 Cariës) tegen te gaan. Natrium is aan de fluoride
toegevoegd om zo een vaste stof te creëren, dat vervolgens gemakkelijker werkzaam kan zijn in
een tandpasta.146 In figuur 2.64 is de kristralstructuur van natriumfluoride te zien.
2.7.2.20 Natriumhydroxide
Komt voor in: Oral-B 3D White Luxe, Colgate Max White One
Natriumhydroxide, op de verpakking aangegeven als sodium hydroxide, is een stof dat een
blekende werking kan veroorzaken, maar de massa natriumhydroxide die over het algemeen in
een tandpasta zit is kleiner dan 0,01%.149
Natriumhydroxide zorgt in tandpasta’s ervoor dat de pH van de tandpasta niet te veel afwijkt
van de pH van het milieu van het gebit. Anders zou er bijvoorbeeld erosie plaats kunnen vinden
in het gebit.150 De molecuulformule van natriumhydroxide is NaOH(s).
2.7.2.21 Natriumlaurylsulfaat
Komt voor in: Prodent White Now, Oral-B 3D White Luxe, Colgate Max White One
Natriumlaurylsulfaat, op de verpakking aangegeven als sodium lauryl sulfate, is een
oppervlakteactieve stof, dat wil zeggen dat de stof dezelfde werking kent als zeep. Tijdens het
poetsen zet de stof zich om tot schuim en helpt daarmee tandplaque te omringen en te
reduceren. Daarnaast zorgt natriumlaurylsulfaat ervoor dat de tandpasta verdikt wordt.151 In
figuur 2.65 is de structuurformule van natriumlaurylsulfaat te zien.
Figuur 2.64: Kristalstructuur van
natriumfluoride147
Figuur 2.65: Natriumlaurylsulfaat148
Toothpaste, website Wikipedia, <http://en.wikipedia.org/wiki/Toothpaste> (17 december 2013)
Natriumfluoride, website Wikipedia, <http://nl.wikipedia.org/wiki/Natriumfluoride> (5 februari 2014)
148 Natriumdodecylsulfaat, website Wikipedia, <http://nl.wikipedia.org/wiki/Natriumdodecylsulfaat> (5 februari
2014)
149 ‘Why is sodium hydroxide an ingredient in toothpaste and why is it only present in tiny amounts?’, website Wiki
Answers,
<http://wiki.answers.com/Q/Why_is_sodium_hydroxide_an_ingredient_in_toothpaste_in_why_is_it_only_present_in_ti
ny_amounts#slide8> (17 december 2013)
150 Idem.
151 ‘Why to Avoid Toothpastes with Sodium Lauryl Sulfate?’, website Frey Smiles,
<http://www.freysmiles.com/blog/view/why-to-avoid-toothpastes-with-sodium-lauryl-sulfate> (17 december 2013)
146
147
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
56
2.7.2.22 Natriummonofluorfosfaat
Komt voor in: Hema Everclean Whitening
Natriummonofluorfosfaat, op de verpakking aangegeven als sodium monofluorphosphate, is een
zout. Natriummonofluorfosfaat is goed oplosbaar en daarom geschikt in tandpasta’s.
Natriummonofluorfosfaat is aanwezig in tandpasta’s omdat deze stof het ontstaan van cariës
(2.4.1.6 Cariës, p. 37) tegengaat.152 Het wordt in tandpasta’s gebruikt als schuurmiddel voor het
verwijderen van tandsteen, maar kan ook een whitening effect veroorzaken, alhoewel gezegd
wordt dat dat niet de voornaamste reden is van de aanwezigheid van de stof in de tandpasta.153
De structuurformule van natriummonofluorfosfaat is te zien in figuur 2.66.
2.7.2.23 PEG-12
Komt voor in: Colgate Max White One
PEG-12, ook wel dimethicone copolyol, is een stof dat behoort tot de groep polyetheenglycol,
afgekort PEG. De molecuulformule luidt: C2n+2H4n+6On+2. In het geval van PEG-12 is de waarde van
n in de gegeven molecuulformule 12, zie figuur 2.67. Polyetheenglycol heeft een dispergerende
werking in een tandpasta.154
2.7.2.24 PEG-32
Komt voor in: Prodent White Now
PEG-32 behoort tot de groep polyetheenglycol, afgekort PEG. In 7.2.14 PEG-12 staat uitleg over
de groep polyetheenglycol. In plaats van 12 heeft n in PEG-32 de waarde 32, zie figuur 2.67.155
Figuur 2.66: Natriummonofluorfosfaat156
Figuur 2.67: PEG-n, waarbij ‘n’ een heel getal is157
‘Sodium monofluorphosphate’, website Wikipedia, <http://en.wikipedia.org/wiki/Sodium_monofluorophosphate>
(19 december 2013)
153 Idem.
154 ‘Polyetheenglycol’, website Wikipedia, <http://nl.wikipedia.org/wiki/Polyethyleenglycol> (13 december 2013).
155 Idem.
156 ‘Sodium monofluorphosphate’, website Wikipedia, <http://en.wikipedia.org/wiki/Sodium_monofluorophosphate>
(5 februari 2014)
157 ‘Polyethylene glycol’, website Wikipedia, <http://en.wikipedia.org/wiki/Polyethylene_glycol> (5 februari 2014)
152
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
57
2.7.2.25 Pentanatriumtrifosfaat
Komt voor in: Colgate Max White One
Pentanatriumtrifosfaat, op de verpakking aangegeven als pentasodium triphosphate, is een zout
en lost goed op in water. Het wordt in tandpasta’s gebruikt als schuurmiddel voor het
verwijderen van tandsteen, maar kan ook een whitening effect veroorzaken, alhoewel gezegd
wordt dat dat niet de voornaamste reden is van de aanwezigheid van de stof in de tandpasta.158
In figuur 2.68 is de structuurformule te zien.
2.7.2.26 Polyetheen
Komt voor in: Colgate Max White One
Polyetheen, op de verpakking aangegeven als polyethylene, is een microplastic. In tandpasta
kent polyetheen een schurende werking, dat met name gebruikt wordt voor whitening
tandpasta’s.159 Polyetheenontstaat door de polymerisatie van meerdere etheenmoleculen, zie
figuur 2.69. Aangezien polyetheen een stabiel molecuul is, komt het bij kamertemperatuur voor
in de vaste vorm. Polyetheen is een plastic. In tandpasta’s wordt de stof zo klein in het product
verwerkt, dat de stof een microplastic wordt genoemd. 160
2.7.2.27 Propyleenglycol
Komt voor in: Albert Heijn Cool Mint
Propyleenglycol, ook wel 1,2-propaandiol, wordt op de verpakking aangegeven als propylene
glycol en is een molecuul met relatief veel OH-groepen, zie figuur 2.70. Door deze OH-groepen
kan het molecuul makkelijk meerdere waterstofbruggen vormen. In tandpasta’s wordt van deze
eigenschap gebruik gemaakt om zo de tandpasta te verdikken en een stabielere vorm te
geven.161
Figuur 2.68:
Pentanatriumtrifosfaat162
Figuur 2.69: Polyetheen, met
‘n’ als heel getal163
Figuur 2.70: Propyleenglycol164
‘Toothpaste Ingredients’, website Cloudfront,
<http://d3e9u3gw8odyw8.cloudfront.net/toothpaste_ingredients.pdf> (14 december 2013)
159 ‘Plastic: the forever wonder substance’, website Ecosalon, <http://ecosalon.com/plastic-in-food-and-products/>
(14 december 2013)
160 ‘Polyetheen’, website Wikipedia, <http://nl.wikipedia.org/wiki/Polyetheen> (14 december 2013)
161 ‘Propylene Glycol’, website Wikipedia, <http://en.wikipedia.org/wiki/Propylene_glycol> (14 december 2013)
162 ‘Sodium tripoylyphosphate’, website ChemBlink, <http://www.chemblink.com/products/7758-29-4.htm> (5
februari 2014)
163 ‘Polyethylene’, website Wikipedia, <http://en.wikipedia.org/wiki/Polyethylene> (5 februari 2014)
164 ‘Propylene glycol’, website Wikipedia, <http://en.wikipedia.org/wiki/Propylene_glycol> (5 februari 2014)
158
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
58
2.7.2.28 Tetrakaliumpyrofosfaat
Komt voor in: Colgate Max White One, Hema Everclean Whitening
Tetrakaliumpyrofosfaat , op de verpakking aangegeven als tetrapotassium pyrophosphate, is een
zout en lost goed op in water. Het wordt in tandpasta’s gebruikt als schuurmiddel voor het
verwijderen van tandsteen, maar kan ook een whitening effect veroorzaken, alhoewel gezegd
wordt dat dat niet de voornaamste reden is van de aanwezigheid van de stof in de tandpasta.165
Zie figuur 2.71.
2.7.2.29 Titaniumdioxide
Komt voor in: Hema Everclean Whitening
Zie 7.2.6 CI-77891
2.7.2.30 Trinatriumfosfaat
Komt voor in: Prodent White Now
Trinatriumfosfaat, op de verpakking aangegeven als trisodium phosphate, is een zout en lost
goed op in water. Het wordt in tandpasta’s gebruikt als schuurmiddel voor het verwijderen van
tandsteen, maar kan ook een whitening effect veroorzaken, alhoewel gezegd wordt dat dat niet
de voornaamste reden is van de aanwezigheid van de stof in de tandpasta.166 Zie figuur 2.72.
2.7.2.31 Xanthaangom
Komt voor in: Oral-B 3D White Luxe, Colgate Max White One, Hema Everclean Whitening
Xanthaangom, op de verpakking aangegeven als xanthan gum, is een veel gebruikt gom.
Xanthaangom, zie figuur 2.73, wordt veel gebruikt als verdikkingsmiddel in tandpasta’s om
ervoor te zorgen dat de tandpasta een hogere viscositeit krijgt. Dit is mogelijk doordat
xanthaangommoleculen veel OH-groepen bevatten en dus gemakkelijk binden in water.167
Figuur 2.71:
Tetrakaliumpyrofosfaat168
Figuur 2.72:
Trinatriumfosfaat169
Figuur 2.73: Xanthaangom, met ‘n’ als
heel getal170
‘Toothpaste Ingredients’, website Cloudfront,
<http://d3e9u3gw8odyw8.cloudfront.net/toothpaste_ingredients.pdf> (19 december 2013)
166 Idem.
167 ‘Xanthaangom’, website Wikipedia, <http://nl.wikipedia.org/wiki/Xanthaangom> (19 december 2013)
168 ‘Tetrakaliumpyrofosfaat’, website Wikipedia <http://nl.wikipedia.org/wiki/Tetrakaliumpyrofosfaat> (7 februari
2014)
169 ‘Trisodium phosphate’, website Wikipedia, <http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Trisodium_phosphate.png>
(5 februari 2014)
170 ‘Xanthaangom’, website Wikipedia, < http://nl.wikipedia.org/wiki/Xanthaangom> (5 februari 2014)
165
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
59
3 Experimenteel onderzoek
Nu in 2 Theoretisch kader de benodigde voorkennis is gegeven, kan het onderzoek aan de hand
van deze kennis gedaan worden. Het experimenteel onderzoek wordt in vier verschillende
experimenten verdeeld:
-
De onderzochte tandpasta’s
De enquête
Bepalen pH tandpasta
Bepalen abrasiviteit tandpasta
Bepalen whitening tandpasta
In 3.1 De tandpasta’s worden de tandpasta’s geïntroduceerd. Deze tandpasta’s zullen gedurend
het onderzoek onderling vergeleken en onderzocht worden. Het is belangrijk om te kijken of
deze tandpasta’s daadwerkelijk hun beloftes nakomen en of diezelfde beloftes niet ten koste
gaan van de gezondheid van het gebit.
Hierna zal in 3.2 Voorkennis de kennis uit 2 Theoretisch kader kort herhaald worden om de
experimenten aan te laten sluiten op de verworven kennis.
Aan de hand hiervan zullen de eerste twee experimenten in 3.3 Experiment tanderosie en 3.4
Experiment abrasie gedaan worden.
Vervolgens zal gekeken worden naar de whitening van de tandpasta’s in 3.4 Experiment
whitening. Het doel is om een mogelijk verband te vinden tussen de whitening,
gebitsbeschadigingen en stoffen die de tandpasta bevat.
3.1 De tandpasta’s
Voordat het onderzoek van start kan gaan is er één belangrijk onderdeel nodig: de tandpasta’s.
Er is gekozen voor onderstaande tandpasta’s. Daarnaast is er ook gekozen voor een reguliere
tandpasta om te kijken of er daadwerkelijk verschil is tussen een whitening tandpasta en een
reguliere tandpasta. Ook is het interessant om te kijken of het verschil in prijs bepalend is voor
de kwaliteit van een tandpasta. Daarom is er gekozen is voor een goedkopere whitening
tandpasta.
3.1.1 De gekozen tandpasta’s
Voor ons onderzoek zijn de volgende tandpasta’s gekocht:
-
Colgate:
Oral-B:
Prodent:
Hema:
Albert Heijn:
Max white one
3D White Luxe
White Now
Everclean whitening
Cool mint
3.1.2 De kenmerken
Op de volgende pagina staan de kenmerken van de gekochte tandpasta’s. Hierin zullen de
volgende aspecten besproken worden:
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
60
-
De prijs; Hoe duur is het product?
De beloftes; Waar belooft deze tandpasta voor te zorgen?
Onderzoek; Is de werking onderzocht?
Werking; Hoe werkt het product volgens de producent?
Gebruiksaanwijzing; Hoe wil de producent dat het product wordt gebruikt?
Bijzonderheden; Wat zijn de verdere bijzonderheden van het product?
Tandpasta; Hoe zit de tandpasta eruit?
Al deze kenmerken zijn rechtstreeks overgenomen van de verpakking van het product. Omdat
deze kenmerken ook op de websites van deze producten staan, zullen deze erbij vermeld
worden.
3.1.2.1 Colgate: Max White One171
De prijs: €3,99
De beloftes: Deze tandpasta verwijdert zacht vlekken en voorkomt de ophoping van tandsteen
om je te helpen in 1 week je tanden een tint witter
te krijgen.
Onderzoek: Op deze tandpasta is een klinische
studie op 29 personen verricht.
Werking: Colgate Max White One met Whitening
Versnellers in de vorm van microkristallen bevat
ingrediënten vergelijkbaar met deze die
tandartsen gebruiken.
Gebruiksaanwijzing: Met deze tandpasta dien je
drie keer per dag twee minuten poetsen.
Bijzonderheden: Deze tandpasta voorkomt
ophoping van tandsteen.
Deze tandpasta is een fluoride tandpasta,
waardoor het glazuur wordt beschermd.
Figuur 8.1: De Colgate: Max White One
Tandpasta: Deze tandpasta heeft een helder blauwe verpakking met het bijbehorende doosje.172
kleur. Deze kleur is licht transparant. In deze
tandpasta zitten ook kleine donker blauwe balletjes.
Colgate Maxwhite One’, website Colgate
<http://www.colgate.nl/app/ColgateOralCare/Toothpaste/MaxWhiteOne/NL/Products/Toothpaste/Original.cwsp#.
UrbVS_TuLh4> (22 december 2013).
172 ‘Colgate Tandpasta Max White One’, website Drogisterij
<http://www.drogisterij.net/verzorging/gezichtsverzorging/mondverzorging/tandpasta/colgate-tandpasta-maxwhite-one-8714789529776> (22 december 2013).
171
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
61
3.1.2.2 Oral-B: 3D White Luxe173
De prijs: €4,39
De beloftes: Deze tandpasta verwijderd tot 80% van de oppervlakkige vlekken in 2 weken. Bij
regelmatig poetsen helpt Oral-B 3D White Luxe de voor-, achterzijde en zichtbare oppervlaktes
tussen je tanden witter te maken. De luxe formule helpt de natuurlijke glans van de tanden te
herstellen. Het helpt ook gaatjes te voorkomen, tandsteen te voorkomen en een langdurig fris
gevoel te geven.
Onderzoek: Naar de werking van deze tandpasta is geen onderzoek gedaan.
Werking: Er wordt alleen iets gezegd over hun ‘luxe formule’. Er wordt verder geen speciale
reden gegeven voor de werking van deze tandpasta.
Gebruiksaanwijzing: Er moet regelmatig gepoetst worden met de tandpasta om zo het beste
resultaat te krijgen. Er wordt echter niets specifieks vermeld.
Bijzonderheden: Het effect geldt alleen op de plekken waar de tandenborstel bij kan.
Deze tandpasta heeft een glazuurvriendelijke formule.
Tandpasta: Deze tandpasta heeft een patroon van wit en lichtblauw die elkaar afwisselen. Deze
kleuren zijn beide opaak.
Figuur 8.2: De Oral-B: 3D White Luxe verpakking.174
‘Oral-B 3D White Luxe Stralende Glans, website Oral-B <http://www.oralb.nl/products/OralB3DWhiteLuxe/#gallery-0> (22 december 2013).
174 Idem.
173
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
62
3.1.2.3 Prodent: White Now175
De prijs: €3,09
De beloftes: Direct wittere tanden vanaf de eerste poetsbeurt.
De formule geeft ook een toenemend witmakend effect.
Onderzoek: Deze tandpasta heeft een klinische studie van
het directe optisch wit effect gemeten bij 78 personen.
Werking: Prodent White Now bevat Blauw Actief Schuim dat
een direct effect creëert: uw tanden zien er onmiddellijk
witter uit vanaf de eerste poetsbeurt.
Gebruiksaanwijzingen: Met deze tandpasta moet minimaal
twee keer per dag gepoetst worden.
Bijzonderheden: Het product kan vlekken maken op
bepaalde stoffen.
Het resultaat kan afhangen van de oorspronkelijke kleur van
de tanden.
Het witmakend effect is tijdelijk.
Prodent White Now biedt alle bescherming van een fluoride
tandpasta en is geschikt voor dagelijks gebruik.
Daarnaast zorgt de ‘Glacier Fresh’ smaak voor een intens fris
gevoel in de mond.
Tandpasta: Deze tandpasta heeft een patroon van
transparant en donkerblauw waarbij de donkerblauwe
kleur zich in het midden van de transparante kleur bevindt.
Beide kleuren bevatten kleine glinsteringen.
Figuur 8.3: De Prodent: White Now
verpakking met het bijbehorend
doosje.176
3.1.2.4 Hema: Everclean whitening177
De prijs: €1,00
De beloftes: Deze tandpasta verwijdert aanslag van de
tanden en geeft de natuurlijke witte kleur terug.
Onderzoek: Deze tandpasta heeft geen onderzoeken gehad
naar zijn werking.
Werking: Verwijdert op milde wijze aanslag van de tanden
en kiezen en geeft hen natuurlijke witte kleur terug.
Figuur 8.4: De Hema: Everclean whitening
verpakking.178
‘White Now’, website Prodent <http://www.prodent.nl/producten/white-now> (22 december 2013).
‘Beautybox – mei 2013’, website ByHelena <http://byhelena.wordpress.com/2013/06/02/beautybox-mei-2013/>
(22 december 2013).
177 ‘everclean whitening, website Hema
<http://www.hema.be/nl/winkel?fh_location=%2F%2Fbehema%2Fnl_BE%2Fcategories%3C%7Bbehema_be5039%
7D%2Fcategories%3C%7Bbehema_be5039_be5053%7D%2Fcategories%3C%7Bbehema_be5039_be5053_be5057%
7D&fh_secondid=pbe_11135004> (22 december 2013)
178 Idem.
175
176
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
63
Gebruiksaanwijzing: Voor het beste resultaat dient deze tandpasta twee keer per dag gebruikt
te worden.
Bijzonderheden: Deze tandpasta heeft een actief fluoride systeem die het glazuur versterkt en
beschermt tegen gaatjes.
Tandpasta: Deze tandpasta is wit van kleur en is opaak.
3.1.2.5 Albert Heijn: Cool mint179
De prijs: €0,79
Belooft: Niet van toepassing, omdat deze tandpasta geen whitening
tandpasta is.
Onderzoek: Deze tandpasta heeft geen onderzoek naar zijn werking
gehad. Dit is echter niet van belang aangezien deze tandpasta geen
whitening tandpasta is.
Werking: Niet van toepassing, omdat deze tandpasta geen whitening
tandpasta is.
Gebruiksaanwijzing: Deze tandpasta heeft geen gebruiksaanwijzing.
Figuur 8.5: De Albert Heijn: Cool Mint
Bijzonderheden: Deze tandpasta geeft een extra frisse adem en helpt
verpakking.180
beschermen tegen gaatjes.
Tandpasta: Deze tandpasta is wit van kleur en opaak.
3.1.3 De tandpasta’s en onze onderzoeken
Deze tandpasta’s zullen allemaal in de onderzoeken
voorkomen. Ze zijn allemaal met stickertjes gelabeld,
hierdoor kunnen de tandpasta’s makkelijker uit
elkaar worden gehouden. De andere materialen, zoals
opzetborstels zijn ook met deze stikkers gelabeld om
verwarring te voorkomen.
De volgende combinaties worden gehanteerd
gedurende alle experimenten:
-
Colgate
Oral-B
Prodent
Albert Hein
Hema
: rood
: blauw
: oranje
: groen
: geel
Figuur 8.6. De gelabelde tandpastaverpakkings en
opzetborstels.
‘AH Tandpasta coolmint’, website Appie <http://www.ah.nl/appie/producten/tandpasta/merk=AH> (22
december 2013)
180 Idem.
179
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
64
3.2 Voorkennis
3.2.1 Herhaling oorzaken gebitsbeschadigingen
3.2.1.1 Tanderosie
Tanderosie houdt in dat het gebit beschadigd wordt door zuren van buitenaf (zie 2.5.1.1
Tanderosie, p. 39). Het zou kunnen zijn dat whitening tandpasta’s erg zuur zijn en daardoor
tanderosie veroorzaken. Om er achter te komen of dit de oorzaak kan zijn van
gebitsbeschadigingen is het dus nodig een experiment te doen waaruit de zuurgraad te bepalen
is.
3.2.1.2 Attritie
Attritie is een vorm van gebitsbeschadiging, veroorzaakt door wrijving van de elementen op
respectievelijk het onder- of bovengebit (zie 2.5.1.2 Attritie, p. 40). Bij het gebruik van whitening
tandpasta is hiervan geen sprake. Attritie kan daarom geen oorzaak zijn van
gebitsbeschadigingen bij het gebruik van whitening tandpasta’s.
3.2.1.3 Abrasie
Abrasie houdt in dat het gebit beschadigt door frequent contact met voorwerpen van buitenaf
(zie 2.5.1.3 Abrasie, p. 40). Een tandenborstel is een voorbeeld van zo’n voorwerp, daarnaast
speelt de abrasiviteit van een tandpasta ook mee. Abrasie kan dus een oorzaak zijn van
gebitsbeschadigingen bij het gebruik van whitening tandpasta’s. Dit moet dus ook door middel
van een experiment worden uitgezocht.
3.2.1.4 Abfractie
Abfractie is een vorm van gebitsbeschadiging waarbij een stuk van het element afbreekt door
een te grote spanning. (zie 2.5.1.4 Abfractie, p. 41) Bij het poetsen van de tanden is hiervan geen
sprake. Abfractie kan dus geen oorzaak zijn van gebitsbeschadigingen bij het gebruik van
whitening tandpasta’s.
3.2.1.5 Demasticatie
Bij demasticatie wordt het gebit beschadigd tijdens het kauwen van voedsel. (zie 2.5.1.5
Demasticatie, p. 41) Deze beschadiging wordt veroorzaakt door een combinatie van schurende
voedingsmiddelen en het over elkaar schuren van de gebitselementen. Hiervan is bij het gebruik
van whitening tandpasta’s ook geen sprake. Demasticatie kan dus ook geen oorzaak zijn van
gebitsslijtage bij het gebruik van whitening tandpasta’s..
3.2.2 Conclusie oorzaken gebitsbeschadigingen
Tanderosie en abrasie zijn oorzaken van gebitsbeschadigingen die in verband staan met het
gebruik van whitening tandpasta’s. Deze zullen dus experimenteel onderzocht moeten worden
om te kijken of deze ook werkelijk het gebit beschadigen.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
65
3.3 Experiment tanderosie
Tanderosie kan een oorzaak zijn van gebitsbeschadigingen bij het gebruik van whitening
tandpasta’s (zie 3.2.1.1 Tanderosie, p. 65). Om er achter te komen of whitening tandpasta’s
tanderosie kunnen veroorzaken, is het van belang de zuurgraad te weten. Zure stoffen kunnen
namelijk tanderosie veroorzaken (zie 2.5.1.1. Tanderosie, p. 39). De pH van een stof kan enkel
gemeten worden door er een oplossing van te maken. Tandpasta’s hebben een hoge viscositeit
en moeten dus eerst opgelost worden. Om alle H3O+ deeltjes vrij te laten komen, wordt er
gebruik gemaakt van een kaliumchlorideoplossing. Hierdoor kan de juiste pH van
desbetreffende tandpasta aangegeven worden.
3.3.1 Onderzoeksvraag
Kunnen whitening tandpasta’s tanderosie veroorzaken?
3.3.2 Hypothese
Vermoed wordt dat tandpasta’s over het algemeen niet zuur zijn omdat ze juist gebitsproblemen
willen voorkomen. Bovendien zijn de meeste stoffen, die bedoeld zijn om het gebit te reinigen,
basisch en daardoor zou in principe geen tanderosie kunnen veroorzaken.
3.3.3 Materiaallijst
Voor dit experiment waren de volgende materialen nodig:
-
1 bekerglas van minimaal 200 mL
1 computer met coach (Coach-Lab II van CMA)
1 lepeltje
1 maatcilinder
1 pH-meter (Coach-Lab II van CMA)
1 weegschaal
5 bekerglazen van minimaal 50 mL
5 injectiespuiten
5 verschillende soorten tandpasta’s
6 roerstaafjes
Demiwater
Kaliumchloride in poedervorm (KCl (s)) (Fluka Chemie)
Stickers in de kleuren: rood, geel, groen, blauw en oranje
3.3.4 Werkwijze
In de komende paragrafen zal stapsgewijs uitgelegd worden hoe tijdens experiment uitgevoerd
werd:
-
De maak van de kaliumchlorideoplossing
De maak van de tandpastaoplossingen
De pH-meting
3.3.4.1 De maak van de kaliumchlorideoplossing
Om een oplossing van kaliumchloride te maken, zijn vast kaliumchloride, het liefst in
poedervorm, en demiwater nodig. Hiervan kan een kaliumchlorideoplossing gemaakt worden.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
66
De concentratie van deze oplossing is erg van belang. Er moet namelijk genoeg kaliumchloride in
de oplossing zitten om de H3O+ vrij te laten komen. Er wordt gebruik gemaakt van een 0,010 M
oplossing.
Hiervoor was 2,0 gram KCl per 75 mL nodig.
75 / 2,0 = 38 ml
Dus 1,0 gram per 38 mL.
Deze concentratie moest dus gemaakt worden.
De molaire massa van KCl is 74,5513 g/mol.
74,5513 ∙ 0,010 = 0,75 gram
Voor 0,010 mol KCl is dus 0,75 gram nodig.
Er werd besloten voor elke tandpasta een oplossing van 38 mL te gebruiken. Er waren 5
verschillende tandpasta’s.
38 ∙ 5 = 1,9 ∙ 10^2 ml
In totaal is er 1,9 ∙ 10^2 mL = 0,19 liter oplossing nodig.
0,75 ∙ 0,19= 0,14 gram
De totale massa KCl die dus nodig is om de oplossing te maken is 0,14 gram.
Deze hoeveelheid KCl werd nauwkeurig met een weegschaal afgewogen. Vervolgens werd 190
mL demiwater afgemeten met een maatcilinder. Dit werd in een bekerglas van minimaal 200 mL
gedaan. Vervolgens werd daar het kaliumchloridepoeder aan toegevoegd.
Vervolgens is het mengsel van het demiwater en de kaliumchloride goed geroerd met een
roerstaafje om er voor te zorgen dat de kaliumchloride goed in het demiwater oploste.
3.3.4.2 De maak van de tandpastaoplossingen
De gemaakte oplossing van kaliumchloride
moest vervolgens verdeeld worden in vijf
bekerglazen van minimaal 50 mL. Alle
bekerglazen moesten 38mL bevatten. Wanneer
alles verdeeld was, kon de tandpasta worden
toegevoegd.
Het was van belang dat er van elke tandpasta
precies evenveel werd toegevoegd. Er werd
voor gekozen om 1,0 mL tandpasta toe te
voegen. Dit werd gedaan met injectiespuitjes
van 5,0 mL.
Voor elke tandpasta werd een andere
injectiespuit gebruikt, zo werd ervoor gezorgd
dat de oplossingen niet verontreinigd werden
Figuur 3.1: De tandpastaverpakkings
met andere tandpasta’s.
met hun oplossingen
Wanneer 1,0 mL tandpasta in het bekerglas met
de kaliumchloride oplossing was gespoten,
moest de oplossing goed geroerd worden om alle tandpasta op te laten lossen. Dit moest ook
weer gebeuren met vijf verschillende roerstaafjes om zo uitwisseling van stoffen te voorkomen.
Daarna werden de bekerglazen gelabeld met de stikkers die overeen komen met de
desbetreffende tandpasta. Hierdoor was het duidelijk welke tandpasta bij welke oplossing
hoorde.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
67
3.3.4.3 De pH-meting
Wanneer alle tandpastaoplossingen waren opgelost kon de pH gemeten worden. De keuze
bestond uit pH-papier en een elektronische pH-meter.
Bij de pH-meter Coach Lab II van CMA, werd een staafje, wat ook wel de elektrode genoemd, in
de oplossing gedaan. Deze elektrode meet de pH van de oplossing. De pH van de oplossing werd
in twee decimalen weergegeven op het scherm.
Bij het gebruik van pH-papier werd een
druppel van de oplossing op het pH-papier
aangebracht. Hierdoor veranderde de kleur
van het papier. Een bepaalde kleur kwam hier
overeen met een bepaalde pH.
Er werd gekozen voor de elektronische pHmeter omdat deze methode veel preciezer is,
en daardaar meer zekerheid geeft over de pH.
Alle tandpastaoplossingen zijn vervolgens stuk
voor stuk gemeten door het staafje, ook wel de
Figuur 3.2: Links: de pH op het scherm.
elektrode genoemd, in de oplossing te zetten.
Rechts: de pH-meter in de oplossing.
Tussen de metingen werd de pH-meter steeds
schoongemaakt met demiwater om er voor te
zorgen dat de tandpastaoplossingen niet met elkaar mengden.
3.3.5 Resultaten
Aan de hand van deze proef zijn de volgende pH’s gemeten:
-
Colgate
Oral-B
Prodent
Albert Heijn
Hema
: pH 9,04
: pH 7,96
: pH 7,01
: pH 6,63
: pH 8,09
De tandpasta is namelijk verdund door de kaliumchloride oplossing. De waarden moeten
daarom eerst omgerekend worden. Bij het verdunnen van een oplossing verandert namelijk de
concentratie van de oplossing. De concentratie wordt weergegeven als [H3O+] mol/L.
De bijbehorende berekening is:
[H3O+] = 10-pH
De berekende H3O+ concentraties per tandpasta zijn:
-
Colgate
Oral-B
Prodent
Albert Heijn
Hema
: 10-9,04 = 9,12∙10-10 mol/L
: 10-7,96 = 1,10∙10-8 mol/L
: 10-7,01 = 9,77∙10-8 mol/L
: 10-6,63 = 2,34∙10-7 mol/L
: 10-8,09 = 8,13∙10-9 mol/L
Alle concentraties moesten worden omgerekend naar de juiste verhouding.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
68
Het oorspronkelijke volume van de tandpasta was 1 mL. Hier is 37,5 mL aan toegevoegd. Het
nieuwe volume is dus 37,5+1=38,5 mL geworden. De oplossing is dus 38,5/1 = 38,5 keer
verdund.
De H3O+ concentraties moeten daarom vermenigvuldigd worden met 38,5.
Colgate
Oral-B
Prodent
Albert Heijn
Hema
-
: 9,12∙10-10 ∙ 38,5 = 3,51∙10-8 mol/L
: 1,10∙10-8 ∙ 38,5 = 4,22∙10-7 mol/L
: 9,77∙10-8 ∙ 38,5 = 3,76∙10-6 mol/L
: 2,34∙10-7 ∙ 38,5 = 9,03∙10-6 mol/L
: 8,13∙10-9 ∙ 38,5 = 3,13∙10-7 mol/L
Nu kunnen alle H3O+ concentraties weer worden omgerekend naar pH-waarden.
De berekening die daarbij hoort is:
pH = -log[H3O+]
De pH-waarden van de tandpasta’s zijn dus:
Colgate
Oral-B
Prodent
Albert Heijn
Hema
-
: -log(3,51∙10-8) = 7,45
: -log(4,22∙10-7) = 6,37
: -log(3,76∙10-6) = 5,42
: -log(9,03∙10-6) = 5,04
: -log(3,13∙10-7) = 6,51
pH
8
7,45
7
6,5
6,37
6
5,42
5,04
pH
5
4
3
2
1
0
Colgate
Oral-B
Prodent
Albert Heijn
Hema
Diagram 3.1: pH per tandpasta
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
69
3.4 Experiment abrasie
Abrasie kan een oorzaak zijn van gebitsbeschadigingen
door het gebruik van whitening tandpasta’s (zie 3.2.1.3
Abrasie, p. 65). Om er achter te komen of dit ook echt zo
is, moet gemeten worden in welke mate de tandpasta’s
schuren. Een hogere abrasiviteit leidt namelijk tot
meer gebitsbeschadigingen (zie 2.5.1.3 Abrasie, p. 40).
Om duidelijke resultaten te krijgen, werd besloten om
voor deze proef het materiaal van de tand te vervangen
door een ander materiaal. Dit materiaal moest zachter
zijn dan een echte tand, omdat beschadigingen dan
Figuur 3.3: Een beeldje van
sneller en heviger plaatsvinden. Hierdoor zijn de
181
resultaten gemakkelijker te meten en geven ze ook een speksteen.
duidelijker beeld over de abrasiviteit.
Er werd besloten om als materiaal speksteen te gebruiken. Dit is een erg zachte steensoort dat
vooral gebruikt wordt om fijne beeldjes van te maken. Beschadigingen zouden hier dus snel in
kunnen ontstaan.
Deze beschadigingen zullen worden gemeten door de stenen voor en na het poetsen te wegen.
Hierdoor ontstond echter een probleem. Speksteen neemt namelijk vocht op waardoor het
zwaarder wordt. Dit moet dus eerst opdrogen. De oplossing hiervoor was dat de speksteen eerst
werd gedroogd door middel van een heteluchtföhn.
3.4.1 Onderzoeksvraag
Kunnen whitening tandpasta’s abrasie veroorzaken?
3.4.2 Hypothese
Vermoed wordt dat whitening tandpasta’s abrasie kunnen veroorzaken, omdat in tandpasta’s
vaste deeltjes zitten die beschadigingen in het gebit kunnen veroorzaken. (zie 3.1.3 Abrasie, p.65)
‘Speksteen bewerken’, website Veenendaal, <http://onlineveenendaal.nl/speksteen-bewerken-volksuniversiteit/>
(20 december 2013).
181
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
70
3.4.3 Materiaallijst
Voor dit experiment werden de volgende materialen en stoffen gebruikt:
-
-
1 elektrische tandenborstel
(Kruidvat Ultradent, 5000 links- en
rechtsdraaiende bewegingen per
minuut)
1 heteluchtföhn (Metabo)
1 oplader
1 scharnierklem
1 weegschaal (Ohaus: Scout Pro)
1 werkbank
1 zaag
2 grijpklemmen
-
2 statieven
5 injectiespuiten
5 opzetborstels
5 verschillende soorten tandpasta’s
Doekjes
Schuurpapier
Speksteen
Stickers in de kleuren; rood, geel,
groen, blauw en oranje
Waterpas (app: Bubble)
3.4.4 Werkwijze
In de komende paragrafen zal stapsgewijs worden uitgelegd hoe tijdens dit experiment te werk
is gegaan:
-
Speksteen voorbereiden
De opstelling
De tandpasta’s
Het experiment
3.4.4.1 Speksteen voorbereiden
Eerst moest het speksteen voorbereid worden. Van de speksteen moesten blokjes gemaakt
worden zodat het goed in de opstelling zou passen. Hiervoor werden verschillende manieren
overwogen. Eerst werd er geprobeerd met een bijtel en een hamer stukken van de steen af te
slaan. Dit was echter geen succes. De speksteen brak niet in meerdere stukken maar er
ontstonden inhammen in de steen. Dit was dus geen goede manier.
Toen werd bedacht dat als de steen maar hard genoeg de grond raakte, hij wel in stukken zou
barsten. Dit werkte ook niet. Er kwamen alleen kleine stukjes af.
Tenslotte werd besloten de speksteen in stukjes te zagen. Dit werkte verrassend goed. Nu werd
duidelijk hoe zacht de steen eigenlijk was. Het zagen ging vele malen gemakkelijker dan het
zagen van hout. Zonder enige moeite werden vijf blokjes gezaagd.
Vervolgens werd de gezaagde kant van de steen geschuurd om hem vlak te maken. Hierdoor
werden de inkepingen, die door de zaag ontstaan waren, verwijderd.
Nadat alle blokjes vlak waren, werden ze gelabeld. Elke kleur stond net als bij de vorige proef
weer voor een bepaalde tandpasta. Deze combinaties waren:
-
Colgate
Oral-B
Prodent
Albert Heijn
Hema
: rood
: blauw
: oranje
: groen
: geel
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
71
Vervolgens werden alle speksteenblokjes gewogen op een weegschaal. De gewichten waren:
-
Colgate
Oral-B
Prodent
Albert Heijn
Hema
: 50,74 gram
: 78,71 gram
: 83,19 gram
: 86,87 gram
: 53,90 gram
3.4.4.2 De opstelling
Voor deze proef moest een opstelling gemaakt worden. Alle spullen
moesten namelijk vast in een bepaalde positie staan, om er voor te
zorgen dat de tandenborstel de hele tijd de zelfde plek schuurt.
Bovendien was het gebruik van een elektrische tandenborstel het
beste. Deze beweegt namelijk met een vaste snelheid. Hierdoor
ondervonden alle stukken speksteen het zelfde contact met de
tandenborstel. Dit zelfdeeffect kon niet worden bereikt wanneer er
met de hand gepoetst zou zijn.
Voor deze opstelling waren in ieder geval twee statieven nodig. Een
om de speksteen in te klemmen, en de ander om de tandenborstel in te
klemmen.
Daarnaast zou de tandenborstel als een soort scharnier moeten
werken. Zo zou de tandenborstel op de speksteen leunen in plaats van
er vast boven te hangen. Hierdoor werd er druk uitgeoefend op de
speksteen. Bovendien kon de tandenborstel dan op elk moment
omhoog gedaan worden, zonder eerst de tandenborstel uit de
grijpklem te moeten halen.
Dit scharnier werd gemaakt met een soort klem waarvan twee
onderdelen afzonderlijk van elkaar konden bewegen. Als de twee
onderdelen niet vast gedraaid waren, werkte deze
klem dus als een scharnier. Deze klem wordt
daarom vanaf nu een scharnierklem genoemd.
Aan deze scharnierklem werd een andere klem
vast gemaakt. Deze klem werkte als een soort
handje die voorwerpen vast kan grijpen. Deze klem
wordt daarom vanaf nu een grijpklem genoemd.
In deze grijpklem is de elektrische tandenborstel
vast geklemd.
Door deze opstelling kon de tandenborstel omhoog
en omlaag bewegen door middel van het scharnier.
Aan het andere statief werd ook een grijpklem
bevestigd. Deze grijpklem hield het speksteen vast.
Dit statief bevatte geen scharnier. Het was namelijk
van belang dat de speksteen op zijn plaats bleef.
Figuur 3.4: De tandenborstel in
het scharnier in onze opstelling
Figuur 3.5: De tandpasta’s met de
bijbehorende injectiespuiten en opzetborstels.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
72
3.4.4.3 De tandpasta’s
Toen de opstelling klaar was, moesten andere voorbereidingen worden getroffen. Om er voor te
zorgen dat alle delen speksteen evenveel tandpasta op zich kregen, werd de tandpasta’s in
injectiespuitjes gedaan. Er werd besloten om per speksteen 0,10 mL tandpasta te gebruiken.
Voor elke tandpasta werd een andere injectiespuit gebruikt. Hierdoor werden de tandpasta’s
niet gemengd en werd er op die manier voor gezorgd dat op elke speksteen echt één soort
tandpasta zat.
Ook werd voor elke tandpasta een aparte opzetborstel gebruikt. Hierdoor werd ook de menging
van verschillende tandpasta’s vermeden. Deze opzetborstels werden ook weer gelabeld met de
gekozen kleurencombinaties.
3.4.4.4 Het experiment
Toen alle voorbereidingen getroffen waren, kon het poetsen beginnen. Eerst werd de speksteen
in de grijpklem geklemd.
Er moest op gelet worden dat de speksteen niet te los zat, het kon dan namelijk van plek
veranderen tijdens het poesten. Daarnaast mocht het ook niet te strak zitten, dan zouden er
namelijk stukjes van de speksteen af kunnen gaan, waardoor het gewicht zou afnemen.
Daarnaast moest de speksteen waterpas zijn. Anders zou de tandpasta er af kunnen lopen,
bovendien ondervond zo elk stuk speksteen het zelfde contact met de tandenborstel. Dit werd
gemeten met de app Bubble op een mobiele telefoon.
Daarna werd de tandenborstel in de andere grijpklem geklemd. Hierbij moest de kleur
opzetborstel overeen komen met die van de steen.
Voordat de tandpasta op de speksteen gespoten kon worden, moest eerst de houding van de
tandenborstel worden afgestemd op de positie van de speksteen. Door de tandenborstel in de
speksteen een beetje te draaien werd de goede positie gevonden. Het was erg belangrijk dat de
tandenborstel kop recht op de speksteen stond. Alle haartjes moeten namelijk met de speksteen
in contact komen.
Als dit goed was kon de tandpasta op de speksteen gespoten worden. Hierbij moest de tandpasta
natuurlijk overeenkomen met zowel de speksteen als de
opzetborstel.
Voor deze proef werd er voor gekozen om 0,10 mL
tandpasta te gebruiken. Dit werd dus op de speksteen
gespoten.
Ook moest er bedacht worden hoelang er ongeveer gepoetst
zou worden. Hiervoor werd 1 minuut en 1 seconden
genomen. Hiervoor gold de de volgende beredenering:
In de mond zitten 32 tanden. Maar aangezien niet iedereen
verstandskiezen heeft en deze bovendien ver naar achter
staan, kan er van uitgegaan worden dat deze niet erg goed
Figuur 3.6: De speksteen in de grijpklem met
gepoetst worden. Om deze reden werd in plaats van 32
daarop de elektrische tandenborstel.
tanden 30 tanden gebruikt in deze beredenering.
In een dag worden deze tanden samen 4 minuten gepoest.
4 ∙ 60 = 240 seconden
240 / 30 = 8 seconden
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
73
Één tand wordt dus 8 seconden gepoest. Een tand heeft een voor- en achterkant. Tijdens het
poetsen van de steen wordt echter maar een kant gepoetst. De tijd moet dus nog gehalveerd
worden.
8/2=4
Dus blijven er nog 4 seconden over.
Er wordt van ongeveer een halve maand poetsen uitgegaan.
Inclusief schrikkeljaar heeft een jaar gemiddeld 365,25 dagen. Dit moet dus omgerekend worden
naar een halve maand.
365,25 / 12 = 30,438
30,438 / 2 = 15,219
In een halve maand zitten dus gemiddeld 15,219 dagen.
15,219 ∙ 4 = 61
In een halve maand wordt dus één kant van een tand 61 seconden gepoetst. Deze tijd zal dus
gehandhaafd worden. Deze tijd werd bijgehouden met een timer die standaard op een mobiele
telefoon zit.
Nadat de tandpasta op de speksteen was gespoten, werd de tandenborstel op de steen gezet en
de elektrische tandenborstel aan gezet. Wanneer de timer af ging werd de tandenborstel van de
steen af gehaald door middel van het scharnier en werd de tandenborstel uit gezet. Vervolgens
werd de tandenborstel uit de grijpklem gehaald en werd de tandenborstel weer in de oplader
gezet. Ook werd de opzetborstel eraf gehaald om deze schoon te maken.
Daarna werd de speksteen uit de grijpklem gehaald en werd de overgebleven tandpasta van de
steen afgeveegd met een doekje. Hierbij mocht er niet te hard geveegd worden want dan kon het
doekjes namelijk over de steen schuren waardoor het gewicht af zou nemen.
Tandpasta is vochtig, dus de kans bestond dat er vocht in de speksteen getrokken was en dat
was niet de bedoeling. Daarom moest de speksteen eerst
in de lucht gedroogd worden. Dit zou echter te veel tijd
innemen.
Daarom werd besloten een föhn te gebruiken. Een zeer
krachtige föhn was hierbij handig om de speksteen snel
te laten drogen. Er werd daarom voor een heteluchtföhn
gekozen. Deze föhns worden gebruikt in de bouw en zijn
dus zeker niet geschikt als haarföhns. Deze föhns kunnen
op de hoogste stand 500 graden worden.
De vocht uit de speksteen was in een paar seconden
verdampt met behulp van deze föhn. Hierna moest de
speksteen eerst afkoelen.
Figuur 3.7: Een heteluchtföhn.182
Deze aanpak werd herhaald met de overige stukken
speksteen en tandpasta’s.
Toen de stukken speksteen genoeg afgekoeld waren konden ze gewogen worden. Dit afkoelen
had te maken met de veiligheid. Er moest namelijk voorkomen worden dat de hete steen
‘Hete Lucht Föhn’, website Electronica Shop <http://www.elektronica-shop.nl/contents/nl/d784.html> (20
december 2013).
182
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
74
iemands handen zou verbranden. De massa van een voorwerp verandert niet bij een
temperatuurverandering, het had dus geen invloed op de resultaten.
Om er zeker van te zijn dat dit echt niet het geval was, werd dit ook nog onderzocht.
Er werd een blokje speksteen gewogen en deze werd vervolgens nat gemaakt. Daarna werd dit
stuk speksteen door middel van de heteluchtföhn gedroogd. Na het drogen werd het blokje
speksteen opnieuw gewogen. Tijdens dit proces heeft geen gewichtsverandering plaats
gevonden. Nu kan dus geconcludeerd worden dat deze sterke verwarming niet tot een
gewichtsverandering kan leiden.
Om een nauwkeuriger resultaat te krijgen werd nog een tweede meting uitgevoerd. Dit werd op
de zelfde wijze gedaan als de eerste meting.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
75
3.4.5 Resultaten
Resultaten eerste meting:
-
Colgate
Oral-B
Prodent
Albert Heijn
Hema
: 50,74 gram ⟶ 50,69 gram
: 78,71 gram ⟶ 78,68 gram
: 83,19 gram ⟶ 83,16 gram
: 86,87 gram ⟶ 86,85 gram
: 53,90 gram ⟶ 53,81 gram
Resultaten tweede meting:
-
Colgate
Oral-B
Prodent
Albert Heijn
Hema
: 50,69 gram ⟶ 50,62 gram
: 78,68 gram ⟶ 78,63 gram
: 83,16 gram ⟶ 83,14 gram
: 86,85 gram ⟶ 86,84 gram
: 53,81 gram ⟶ 53,76 gram
Hieronder staan de afnames van het gewicht van de delen speksteen over de twee metingen met
bijbehorende tandpasta:
De eerste meting:
-
Colgate
Oral-B
Prodent
Albert Heijn
Hema
: 50,74 – 50,69 = 0,05 gram
: 78,71 – 78,68 = 0,03 gram
: 83,19 – 83,16 = 0,03 gram
: 86,87 – 86,85 = 0,02 gram
: 53,90 – 53,81 = 0,09 gram
De tweede meting:
-
Colgate
Oral-B
Prodent
Albert Heijn
Hema
: 50,69 – 50,62 = 0,07 gram
: 78,68 – 78,65 = 0,03 gram
: 83,16 – 83,14 = 0,02 gram
: 86,85 – 86,84 = 0,01 gram
: 53,81 – 53,76 = 0,05 gram
Met behulp van bovenstaande berekeningen kon de totale gewichtsafname en de gemiddelde
gewichtsafname per tandpasta berekend worden.
Totale gewichtsafname per tandpasta :
-
Colgate
Oral-B
Prodent
Albert Heijn
Hema
: 0,05 + 0,07 = 0,12 gram
: 0,03 + 0,03 = 0,06 gram
: 0,03 + 0,02 = 0,05 gram
: 0,02 + 0,01 = 0,03 gram
: 0,09 + 0,05 = 0,14 gram
Gemiddelde gewichtsafname per tandpasta:
-
Colgate
: 0,12 / 2 = 0,06 gram
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
76
-
Oral-B
Prodent
Albert Heijn
Hema
: 0,06 / 2 = 0,03 gram
: 0,05 / 2 = 0,025 gram
: 0,03 / 2 = 0,015 gram
: 0,14 / 2 = 0,07 gram
Om beter de verschillen weer te geven staan hieronder staafdiagrammen van de resultaten:
Gewichtsafname
0,1
0,09
0,09
0,08
0,07
0,07
0,06
0,05
0,05
0,05
0,04
0,03 0,03
0,03
0,03
0,02
0,02
0,02
0,01
0,01
0
Colgate
Oral-B
Prodent
Eerste meting
Albert Heijn
Hema
Tweede meting
Diagram 3.2: Gewichtsafname per tandpasta bij beide metingen
In onderstaande staafdiagram is de totale gewichtsafname per tandpasta weergegeven:
Totale gewichtsafname
0,16
0,14
0,14
Gewichtsafname in gram
0,12
0,12
0,1
0,08
0,06
0,06
0,05
0,04
0,03
0,02
0
Colgate
Oral-B
Prodent
Albert Heijn
Hema
Diagram 3.3: Totale gewichtsafname per tandpasta
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
77
In onderstaande staafdiagram is de gemiddelde gewichtsafname per tandpasta weergegeven:
Gemiddelde gewichtsafname
0,08
0,07
0,07
Gewichtsafname in gram
0,06
0,06
0,05
0,04
0,03
0,03
0,025
0,02
0,015
0,01
0
Colgate
Oral-B
Prodent
Albert Heijn
Hema
Diagram 3.4: Gemiddelde gewichtsafname per tandpasta
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
78
3.5 Experiment whitening
Whitening tandpasta’s beweren het gebit witter te maken. In dit experiment wordt bekeken of
deze bewering klopt en met behulp van deze resultaten wordt gehoopt een verband te vinden
tussen de mate van whitening en de stoffen die hier verantwoordelijk voor zijn.
3.5.1 Onderzoeksvraag
Kunnen whitening tandpasta’s een gebitselement witter maken?
3.5.2 Hypothese
Vermoed wordt dat het mogelijk is om tanden witter te maken met behulp van een whitening
tandpasta, maar dat dit effect enkel tijdelijk is. In 2.6.1.1 Whitening tandpasta’s (p. 42) is
uitgelegd dat het whitening effect tijdelijk is omdat blekende stoffen gedurende het tanden
poetsen niet genoeg tijd krijgen om tot het dentine door te dringen.
3.5.3 Materiaallijst
Voor dit experiment waren de volgende materialen nodig:
-
1 elektrische tandenborstel
1 kwast
1 schaar
1 theelepel
1 timer
15 plastic bekertjes
15 voortanden
2 statieven
5 injectiespuiten
5 opzetborstels
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
-
5 verschillende tandpasta’s
Demiwater
Doekjes
Huishoudfolie
Jachtlak (Ruwa)
Koffiepoeder
Modelgips (Knauf)
Roerstaafjes
Tandenstokers
Watten
79
3.5.4 Werkwijze
Hieronder zal stapsgewijs uitgelegd worden hoe dit experiment uitgevoerd werd:
-
Voorbereiden plastic bekertjes
Modelgips toevoegen en gebitselementen plaatsen
Waterdicht maken
Gebitselementen in de juiste toestand behouden
Opstelling creëren
Kleurbepaling
Voorbereiding experiment
Het experiment
3.5.4.1 Voorbereiden plastic bekertjes
De gebitselementen moesten stevig in een opstelling geplaatst worden om goed de druk van de
elektrische tandenborstel op te kunnen vangen. Er werd voor gekozen om plastic bekertjes te
knippen zodat de bekertjes minder hoog werden. Hierdoor hoeft er minder modelgips
toegevoegd te worden en is het gebitselement steviger geplaatst.
3.5.4.2 Modelgips toevoegen en gebitselement plaatsen
In het verknipte plastic bekertje werd één deel water toegevoegd
en twee delen Knauf Modelgips. Hierna moest er geroerd worden
met een roerstaafje. Vervolgens werden vier tandenstokers als een
kruis op het modelgips geplaatst, zie figuur 3.8. In dit figuur stelt de
blauwe cirkel het bovenaanzicht van het plastic bekertje voor, de
gele lijnen stellen de tandenstokers voor en het rode gebied de
positie waar het gebitselement geplaatst moest worden. Het
oppervlak van het gebitselement moest zich boven het oppervlak
van het gips bevinden. De wortel daarentegen moest zich in het
gips bevinden, zodat het gebitselement stabiel gepositioneerd was.
Wanneer het gips gedroogd was, kunnen de tandenstokers
Figuur 3.8: Illustratie
voorzichtig verwijderd worden.
positionering gebitselement
Tijdens dit experiment is gebruik gemaakt van echte
gebitselementen die door een tandarts getrokken zijn. De
mogelijkheid was ook om mensen te betrekken bij het experiment en hen te vragen of zij een
bepaalde tandpasta wilden testen. Dit is echter niet gedaan omdat het ten eerste erg prijzig zou
worden. Daarnaast zijn er meer variabelen aanwezig wanneer er met behulp van proefpersonen
geëxperimenteerd wordt. De tijdsduur van het tanden poetsen verschilt per persoon per keer.
Over een maand gezien zouden dat heel veel gegevens zijn die verwerkt moesten worden.
Eveneens zou het nodig zijn om na te gaan wat de proefpersonen gegeten en gedronken hadden.
Dit variëert immers ook persoon. Wanneer er op deze manier gewerkt zou worden, zou het erg
lastig zijn om overal rekening mee te houden. Op de gekozen manier zijn alle gegevens
gemakkelijker te controleren en was er meer zekerheid over het milieu van het gebit dat
gecreërd werd met behulp van de watten.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
80
3.5.4.3 Waterdicht maken
Bij tandenpoetsen komt vocht vrij. De kans bestaat dat dit vocht in
het gedroogde modelgips gaat, waardoor het gips de stevigheid
langzamerhand verliest. Om dit te voorkomen is bedacht het
modelgips rondom het gebitselement te behandelen met jachtlak.
Jachtlak zorgt ervoor dat het niet mogelijk is voor water om door te
dringen tot het modelgips. Er is daarom met behulp van een kwast
een laagje jachtlak op het modelgips aangebracht, zie figuur 3.9. Dit
werd in een zuurkast gedaan omdat jachtlak een onaangename geur
kan hebben.
3.5.4.4 Gebitselementen in de juiste toestand behouden
Figuur 3.9: Het aanbrengen van
jachtlak op het modelgips.
Om het milieu van het gebit na te bootsen werden watten bevochtigd
met demiwater en vervolgens werden deze watten op het
gebitselement geplaatst. Dit gebeurde telkens drie dagen vóór het
experiment. Het is belangrijk om het milieu rondom het
gebitselement vochtig te houden, want dit kan invloed hebben op de
kleur van een gebitselement. Om ervoor te zorgen dat het vocht niet
in de omgeving kon ontsnappen is het geheel afgedekt met
huishoudfolie, waardoor het vocht hoe dan ook in aanraking bleef
met het gebitselement, zie figuur 3.10. Later in het experiment is in
Figuur 3.10: De toestand waar
plaats van enkel demiwater ook een oplossing van de thee English
de gebitselementen buiten de
Blend en drie theelepels koffiepoeder aan nieuwe watten toegevoegd
experiment om in verkeerden
om een meer heftige kleurverandering te veroorzaken (zie 2.4.1.5
Voedingsmiddelen, p. 37). Op deze manier is te zien of whitening
tandpasta’s een whitening effect kunnen veroorzaken op heftige gebitsverkleuringen.
3.5.4.5 Opstelling creëren
In eerste instantie werd gedacht aan de opstelling die te zien is
in figuur 3.8. In deze figuur stelt de pennendop een
gebitselement voor en de bronzen staaf de tandenborstel. Het
idee is dat de tandenborstel met tandpasta erop tegen het
gebitselement geplaatst wordt en dat het gebitselement
vervolgens een bepaalde tijd gepoetst wordt. Voor en na het
experiment wordt de tint bepaald, waaruit vervolgens zal
blijken of er kleurverandering is opgetreden. Er is echter niet
voor deze opstelling gekozen omdat het in deze positie mogelijk
is dat de tandpasta van het gebitselement kan afvallen,
waardoor de hoeveelheid tandpasta per experiment kan
verschillen, waardoor de resultaten niet meer betrouwbaar zijn.
De opstelling die gebruikt is gedurende dit experiment is te zien
in figuur 3.11. Er is voor gekozen om het oppervlak van het
gebitselement horizontaal te plaatsen, omdat zo de meeste
Figuur 3.11: Mogelijke opstelling
tandpasta op het oppervlak van het gebitselement blijft.
Daarnaast is het op deze manier gemakkelijker om de kop van de
tandenborstel iedere keer op precies dezelfde manier op een ander gebitselement te plaatsen,
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
81
waardoor onderling ook geen verschillen kunnen ontstaan.
Zowel het gebitselement als de elektische tandenborstel is in
de opstelling vastgemaakt met behulp van een grijpklem, dit is
gemakkelijk aangezien beide objecten door enkele
draaibewegingen uit de opstelling te verwijderen zijn.
De twee statieven zijn dusdanig geplaatst dat iedere keer de
opstelling precies hetzelfde stond. Een statief had één grote
poot en drie zijpoten. Er is voor gezorgd dat telkens dezelfde
zijpoot van de ene statief lijnrecht tegenover dezelfde zijpoot
van de andere statief stond, dit is niet in de figuur te zien
omdat er papieren doekjes voor liggen.
Ook is er voor gezorgd dat er een contragewicht tegenover de
tandenborstel gehangen werd zodat de druk op het
gebitselement niet iedere keer te groot zou zijn. Hierdoor
Figuur 3.12: De uiteindelijke opstelling
zou het niet mogelijk zijn dat het gebitselement als het
ware uit het modelgips gedrukt zou worden.
3.5.4.5 Kleurbepaling
Voordat er gepoetst kon worden, moet eerst de tint van het
gebitselement bepaald worden. Dit werd gedaan aan de hand
van de Vita-kleurenset (2.3.1.1 Kleurensets, p. 32). Nadat de tint
bepaald was, moest bepaald worden hoe donker de tint is, zie
figuur 3.13. Na het poetsen werd nogmaals een kleurbepaling
uitgevoerd om zo te beoordelen of er een kleurverandering van
het gebitselement was opgetreden. Het was belangrijk dat het
licht in de ruimte waarin het experiment werd uitgevoerd iedere
keer hetzelfde was, want verschil qua lichtinval kon er voor
zorgen dat de kleur van een gebitselement verschillend ervaren
werd. Om die reden is iedere keer de kleur bekeken onder
dezelfde hoek en onder dezelfde lamp.
3.5.4.6 Voorbereiding experiment
Figuur 3.13: Kleurbepaling
De statieven werden lijnrecht tegenover elkaar gezet. De huishoudfolie en de watten werden van
het gebitselement verwijderd. Zowel het desbetreffende gebitselement als de tandenborstel
werden bevochtigd met demiwater en in de bijbehorende grijpklem geplaatst. Het gebitselement
en de kop van de elektrische tandenborstel mochten elkaar nog niet raken. Met behulp van de
injectiespuit moest er voor gezorgd worden dat 1 milliliter tandpasta op het bijbehorende
gebitselement geplaatst werd. Het was belangrijk dat de tandpasta op een vlak oppervlak van
het gebitselement geplaatst werd, zodat de hoeveelheid tandpasta tijdens het experiment
maximaal bleef. Ook de bijbehorende opzetborstel werd op de elektrische tandenborstel
geplaatst. De timer werd klaargezet op 61 seconden, in 3.3.4.4 Het experiment (p. 73) wordt
toegelicht waarom dit aantal seconden gehanteerd werd.
3.5.4.7 Het experiment
De elektrische tandenborstel werd voorzichtig op het gebitselement met de tandpasta geplaatst.
Zodra dit gebeurd was, werd de timer ingeschakeld en werd de elektrische tandenborstel
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
82
aangezet. Dit werd vijftien keer herhaald, aangezien er vijftien verschillende gebitselementen
aanwezig waren. Aangezien er voor dit experiment vijf verschillende tandpasta’s getest werden,
houdt dat in dat er per tandpasta drie gebitselementen beschikbaar waren.
Wanneer de 61 seconden voorbij waren, kon de tandenborstel van het gebitselement verwijderd
worden. Zowel het gebitselement als de tandenborstelkop werden afgespoeld met demiwater,
om zo de resterende tandpasta te verwijderen. Als het gebitselement afgespoeld was, vond er
opnieuw een kleurbepaling plaats.
Het experiment werd twee keer uitgevoerd. De eerste keer werd drie dagen vóór het experiment
alleen demiwater in de watten toegevoegd, zodat gezien kon worden of er whitening effect
plaatsvond wanneer de gebitselementen goed gereinigd waren. De tweede keer werd er drie
dagen van tevoren een oplossing van een theezakje English Blend en drie theelepels koffiepoeder
toegevoegd, opdat gezien kon worden of de whitening tandpasta’s ook om konden gaan met een
meer heftige aanslag op de gebitselementen.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
83
3.5.5 Resultaten
Albert Heijn Cool Mint
Eerste meting
Tint voor
Tint na
B4
A3
A4
Verschil
B4
A2
A3,5
Gem. kleurverandering:
Prodent White Now
Eerste meting
Tint voor
Tint na
C2
A3,5
B4
0
1
0,5
B4
A3,5
A4
0,5
Gem. kleurverandering:
1
1,5
1
1,166667
Hema Everclean Whitening
Eerste meting
Tint voor
Tint na
Verschil
B3
D4
A4
B2
D4
A4
Gem. kleurverandering:
Colgate Max White One
Eerste meting
Tint voor
Tint na
C2
A3,5
A4
0,333333
1
1,5
0,5
Oral-B 3D White Luxe
Eerste meting
Tint voor
Tint na
C2
A3,5
A4
1
C1
A2
A3
1
1,5
1
Gem. kleurverandering:
1,166667
Tabel 3.1: Overzicht kleurveranderingen per tandpasta
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
Verschil
1
0,5
0
Gem. kleurverandering:
B4
D4
A4
Verschil
0
1
0
Gem. kleurverandering:
C3
A4
A4
0,5
B4
D3
A4
0,333333
Verschil
C2
A3,5
A4
1
0,5
0
Gem. kleurverandering:
Tweede meting
Tint voor
Tint na
Verschil
0
C2
A3
B4
Tweede meting
Tint voor
Tint na
Verschil
Gem. kleurverandering:
0
0
0
Tweede meting
Tint voor
Tint na
1
0
0
C1
A2
A3,5
C3
A3,5
B4
Verschil
B4
A3,5
A4
Tweede meting
Tint voor
Tint na
Verschil
C1
A2
B3
Gem. kleurverandering:
Tweede meting
Tint voor
Tint na
C4
A4
A4
C3
A4
A4
0,5
Verschil
1
0
0
Gem. kleurverandering:
84
0,333333
In de tabel hieronder is het gemiddelde van de gemiddelden van de eerste meting en de tweede
meting te zien. Voor het gemak zal dit verder het uiteindelijke gemiddelde worden genoemd:
Product
Uiteindelijke gemiddelde (significant)
Albert Heijn Cool Mint
0,3
Prodent White Now
0,8
Hema Everclean Whitening
0,3
Colgate Max White One
0,8
Oral-B 3D White Luxe
0,8
Tabel 3.2: Significante uiteindelijke gemiddelde per tandpasta
Om de verschillen in uiteindelijke gemiddelden beter weer te geven, zullen de bovenstaan
gegevens worden weergegeven in de staafdiagram hieronder.
Uiteindelijk gemiddelde whitening
0,9
gemiddelde kleurverandering
0,8
0,833
0,75
0,75
0,7
0,6
0,5
0,4
0,333
0,3
0,25
0,2
0,1
0
Colgate
Oral-B
Prodent
Albert Heijn
Hema
Diagram 3.5: Uiteindelijke gemiddelde whitening per tandpasta
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
85
4 Conclusie
4.1 Samenvatting
Het doel was om uit te zoeken welke stof of welke stoffen verantwoordelijk zijn voor het
whitening effect van whitening tandpasta’s. In dit onderdeel wordt samenhang gezocht tussen
2 Theoretisch kader en 3 Experimenteel onderzoek.
Met de kennis die verworven is in 2 Theoretisch kader worden meerdere dingen duidelijk:
- In 2.2.1 Glazuur (p. 29) blijkt dat glazuur niet meer geproduceerd wordt wanneer het
gebitselement doorbreekt en dat het milieu van het gebit een pH van 5,5 kent.
- In 2.5.1.1 Tanderosie (p. 39) blijkt dat er tanderosie optreedt bij gebitselement bij een pH
lager dan 4,0.
- In 2.5 Oorzaken gebitsbeschadigingen (p. 39) blijkt dat het whitening effect van een
tandpasta enkel veroorzaakt kan worden door middel van tanderosie en abrasie.
- In 2.6.1.1 Whitening tandpasta (p. 42) blijkt dat whitening tandpasta’s geen blijvend
whitening effect kunnen veroorzaken door tanderosie.
- In 2.7 Ingrediënten tandpasta’s (p. 48) blijkt dat iedere whitening tandpasta een fosfaat
bevat, in tegenstelling tot Albert Heijn Cool Mint.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
86
4.2 Conclusie onderzoeken
4.2.1 Conclusie veldonderzoek
Hieronder volgen de conclucies van ons veldonderzoek. Soms lijken deze nogal tegenstrijdig. Zo
geloven velen niet in de werking van whitening tandpasta’s, maar denken wel dat het
beschadigend is voor het gebit. Dit is echter te verklaren met het wantrouwen dat bij mensen
heerst. Bovendien komt het wel eens voor dat een groep wel whitening tandpasta gebruikt,
ondanks dat zij denken dat het beschadigd, omdat zij een witte lach belangrijker vinden.
4.2.1.1 Conclusie totale groep ondervraagden
Aan de hand van de enquête zijn de volgende conclusies te trekken.
- De meerderheid van de ondervraagden gebruikt geen whitening tandpasta.
- De meerderheid van de ondervraagden gelooft niet dat whitening tandpasta tanden witter
kan maken.
- De reden voor de werking van whitening tandpasta is volgens de meeste mensen de
aanwezigheid van blekende stoffen.
- De meerderheid van de ondervraagden denkt dat whitening tandpasta’s het gebit
beschadigen.
4.2.1.2 Conclusie geslachten
Aan de hand van de enquête zijn de volgende conclusies te trekken.
- Vrouwen gebruiken bewust meer whitening tandpasta dan mannen.
- Mannen geloven meer dat whitening tandpasta’s hun tanden witter kunnen maken dan
vrouwen.
- Vrouwen denken meer dan mannen dat whitening tandpasta’s hun gebit beschadigen.
4.2.1.3 Conclusie leeftijdscategorieën
Aan de hand van de enquête zijn de volgende conclusies te trekken.
-
Jonge mensen gebruiken gemiddeld meer whitening tandpasta dan oude mensen.
Mensen in een hogere leeftijdscategorie geloven minder in whitening tandpasta’s dan
mensen in een lagere leeftijdscategorie.
Oudere mensen denken meer dan jongere mensen dat whitening tandpasta’s het gebit
beschadigen.
4.2.1.4 Conclusie opleidingsniveaus
Aan de hand van de enquête zijn de volgende conclusies te trekken.
-
Mensen met een hoger opleidingsniveau gebruiken minder whitening tandpasta om witte
tanden te krijgen dan mensen met een lager opleidingsniveau.
Lager opgeleiden geloven meer in de werking van whitening tandpasta’s dan hoger
opgeleiden.
Er is geen duidelijk verband tussen opleidingsniveau en de meningen over
gebitsbeschadigingen door whitening tandpasta.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
87
4.2.2 Conclusie experiment tanderosie
De pH’s van de tandpasta’s liggen tussen de 5 en de 7,5. De pH’s zijn dus matig zuur tot matig
basisch.
Uit 3.2 Experiment tanderosie blijkt dat Colgate Max White One de hoogste pH heeft, daarna
Hema Everclean Whitening, daarna Oral-B 3D White Luxe, daarna Prodent White Now en daarna
Albert Heijn Cool Mint.
Opvallend is dat de tandpasta van de Albert Heijn de laagste pH heeft. Dat was de tandpasta
zonder het whitening effect. (zie 3.1.2.5 Albert Heijn, p. 64)
De Albert Heijn tandpasta heeft een pH van 5,04. Hoewel deze pH zuur genoemd kan worden, is
deze niet zuur genoeg om tanderosie te veroorzaken. Tanderosie vindt namelijk pas plaats bij
een pH onder de 4 (zie 3.2.1.1 Tanderosie, p. 65).
De andere tandpasta’s waren whitening tandpasta’s. Deze pH waarden zijn allemaal hoger.
Vermoedelijk zitten in whitening tandpasta’s dus stoffen die pH hoger maken. Omdat deze pHwaarden nog hoger zijn kunnen deze tandpasta’s dus ook geen tanderosie veroorzaken.
Hieruit valt te concluderen dat tandpasta’s geen tanderosie kunnen veroorzaken. Tanderosie
kan dus geen oorzaak zijn van gebitsbeschadigingen bij het gebruik van whitening tandpasta’s.
4.2.3 Conclusie experiment abrasie
Uit 3.3 Experiment abrasie blijkt dat Hema Everclean Whitening de meest abrasieve tandpasta is,
daarna Colgate Max White One, daarna Oral-B 3D White Luxe, daarna Prodent White Now en
daarna Albert Heijn Cool Mint.
De tandpasta van de Albert Heijn geeft de minste gewichtsafname. Deze tandpasta is dus het
minst abrasief. Theoretisch klopt dit ook. De tandpasta van de Albert Heijn is namelijk geen
whitening tandpasta. Whitening tandpasta’s bevatten meer schurende middelen dan normale
tandpasta’s. Tandpasta’s zonder dit whitening effect zullen daarom minder schuren en daarom
dus een lagere gewichtsafname hebben. Deze tandpasta fungeert dus eigenlijk als vergelijking en
controle.
De tandpasta’s van Prodent en Oral-B zijn whitening tandpasta’s. Toch is, in vergelijking tot de
whitening tandpasta’s van Colgate en de Hema, hun schurende werking veel minder. Deze
tandpasta’s zijn dus niet heel erg abrasief. Dit is goed aangezien het tot minder
gebitsbeschadigingen leidt. Vermoedelijk proberen deze twee tandpasta fabrikanten een goede
middenweg te vinden tussen whitening en abrasiviteit.
De tandpasta’s van Colgate en de Hema geven de grootste gewichtsafname. Deze tandpasta’s zijn
dus zeer abrasief. Dit is erg slecht voor het gebit omdat een hoge abrasiviteit tot
gebitsbeschadigingen leidt.
Er kan dus geconcludeerd worden dat whitening tandpasta’s abrasie kunnen veroorzaken en
daarmee het gebit kunnen beschadigen. Dit doen zij in grotere mate dan reguliere tandpasta’s.
Toch verschilt de mate in abrasiviteit ook per whitening tandpasta. Sommige tandpasta’s
schuren duidelijk harder dan anderen.
4.2.4 Conclusie experiment whitening
In 3.4 Experiment whitening blijkt dat na het poetsen Prodent White Now het beste whitening
effect vertoont, daarna Oral-B 3D White Luxe en Colgate Max White One, daarna Hema Everclean
Whitening en daarna Albert Heijn Cool Mint.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
88
In 3.4.5 Resultaten (p. 76) is te zien dat bij elke tandpasta de gemiddelde verkleuring bij de twee
metingen is berekend. Hieruit blijkt ten eerste dat een whitening effect vermoeilijkt wordt door
een heftigere aanslag. Hoe goed de omgang met heftige aanslag is, verschilt per tandpasta.
Het is duidelijk dat gekozen is voor Albert Heijn Cool Mint opdat vergeleken kan worden of er
daadwerkelijk verschil is qua whitening tussen tandpasta’s die wel bedoeld zijn voor whitening
en tandpasta’s die niet bedoeld zijn voor whitening. Dit verschil is te zien. Vanaf het uiteindelijke
gemiddelde van Albert Heijn Cool Mint is te zien dat de uiteindelijke gemiddelden toenemen.
Van de uiteindelijke gemiddelden van de whitening tandpasta’s het de uiteindelijke gemiddelde
van Hema Everclean Whitening het laagst, gevolgd door Colgate Max White One en Oral-B 3D
White Luxe. Het uiteindelijke gemiddelde van Prodent White Now is het hoogst, dat houdt in dat
gemiddeld de grootste kleurverandering van een gebitselement plaatsvond bij gebruik van deze
tandpasta. De andere tandpasta’s scoorden zowel even hoog als lager bij de eerste meting dan bij
de tweede meting. Dit betekent dat Prodent White Now het beste is wanneer alleen gekeken
wordt naar de grootste kleurverandering bij zowel weinig aanslag als aanslag in grotere mate op
het gebitselement.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
89
4.3 Conclusie profielwerkstuk
Uit de experimenten uit dit profielwerkstuk kan geconcludeerd worden dat abrasie de oorzaak is
van gebitsbeschadigingen bij het gebruik van whitening tandpasta’s. Welke ingrediënten
mogelijk verantwoordelijk zijn voor gebitsbeschadigingen zijn behandeld in 2.7 Ingrediënten
tandpasta’s (p. 48). Hieronder is een tabel te zien welke beschadigende ingrediënten aanwezig
zijn in iedere whitening tandpasta.
Tabel 4.1: Overzicht abrasieve stoffen per tandpasta
Prodent White
Now
Mica
Oral-B 3D White
Now
Dinatriumpyrofosfaat
Colgate Max White
One
Pentanatriumtrifosfaat
Hema Everclean
Whitening
Natriummonofluorfosfaat
Trinatriumfosfaat
Mica
Polyetheen
Tetrakaliumpyrofosfaat
Tetrakaliumpyrofosfaat
Aangezien iedere whitening tandpasta die deel heeft genomen in deze proef een of meerdere
fosfaten bevat, is mogelijk dat deze fosfaten in verband staan met het whitening effect. Is het niet
duidelijk in welke hoeveelheden de fosfaten voorkomen in iedere tandpasta.
Vermoed wordt dat de fabrikant van Hema Everclean Whitening zich ervan bewust was dat
fosfaten mogelijk verantwoordelijk zijn voor whitening en heeft om deze reden
natriummonofluorfosfaat toegevoegd in een grote hoeveelheid, dat een hoge abrasiviteit
veroorzaakt. Deze fabrikant zal daarnaast gedacht hebben dat de werking van fluor in deze stof
tot zijn recht kwam en dat het fosfaat zal zorgen voor het whitening effect, wat het echter niet
doet.
Colgate Max White One bevat twee verschillende fosfaten: pentanatriumtrifosfaat en
tetrakaliumpyrofosfaat. Daarnaast bevat de tandpasta van Colgate ook polyethyleen, een
microplastic, dat ook bedoeld is voor whitening. Ondanks dat het niet duidelijk is in welke
hoeveelheden deze stoffen in de tandpasta voorkomen, is het zeer waarschijnlijk dat Colgate op
meerdere manieren het whitening effect probeert te bereiken. Een van deze stoffen of een
combinatie van deze stoffen zorgt voor het whitening effect. Echter leidt dit wel in grotere mate
tot gebitsbeschadigingen, ondanks dat de hoeveelheden van de stoffen in de tandpasta niet
bekend zijn.
Oral-B 3D White Luxe bevat qua fosfaten alleen dinatriumpyrofosfaat. Desondanks presteert
deze tandpasta op één na het beste qua whitening. Ook bevat Oral-B 3D White Luxe een mica.
Deze stof kent ook een abrasieve werking. Deze stoffen komen waarschijnlijk in een bepaalde
hoeveelheid voor die zo gekozen is dat de abrasiviteit beperkt blijft, aangezien de tandpasta van
Oral-B vergeleken met de andere whitening tandpasta’s onder de gemiddelde abrasiviteit ligt.
Qua fosfaten bevat Prodent White Now enkel trinatriumfosfaat. Daarnaast bevat de tandpasta
van Prodent ook een mica. Ondanks het feit dat de tandpasta deze abrasieve stoffen bevat, wordt
er vermoed dat deze stoffen in een bepaalde hoeveelheid voorkomen die de abrasiviteit van de
tandpasta beperkt. Prodent White Now is vergeleken met de overige whitening tandpasta’s
namelijk het minst abrasief. Bovendien kent de tandpasta een zuurgraad die zowat gelijk is aan
de zuurgraad van het milieu in de mond.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
90
Beide tandpasta’s die zowel een redelijk whitening effect geven als een gematigde abrasiviteit,
bevatten een mica. Mogelijk is deze stof dus een goed middel om een wit gebit te krijgen zonder
daarbij veel beschadigingen op te lopen.
Daarnaast bevatten de tandpasta’s die het meest beschadigen tetrakaliumpyrofosfaat. Deze stof
zorgt vermoedelijk dus voor een erg hoge abrasiviteit.
Ondanks deze conclusie, zou het beter geweest zijn meer gegevens van de tandpasta’s en hun
stoffen te weten. De hoeveelheden van de verschillende abrasieven stoffen zijn erg belangrijk,
aangezien de hoeveelheid prijs geeft in welke mate deze stof kan bijdragen aan het whitening
effect en de abrasiviteit. Echter, dit is een vermoeden en dit moet eigenlijk onderzocht worden,
maar de tijd en gegevens waren de beperkende factor.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
91
5 Aanbeveling
5.1 Aanbeveling aan consumenten
Het is duidelijk dat het poetsen met een whitening tandpasta niet aanmoedigd word vanuit dit
profielwerkstuk. Wees ervan bewust dat whitening tandpasta’s over het algemeen een
schadelijkere werking hebben dan reguliere tandpasta’s, dit bleek ook uit de experimenten. De
keuze is aan u. U moet zelf bedenken wat u belangrijker vindt: een witte lach of een gezond gebit.
U kunt ook een mooie middenweg kiezen door zo nu en dan een whiteningh tandpasta te
gebruiken, in plaats van dagelijks.
In dit onderdeel wordt geprobeerd een balans op te maken tussen het whitening effect van de
tandpasta’s en de gebitsbeschadigingen die op te lopen zijn bij het gebruik van de tandpasta’s.
Op basis van deze gegevens wordt Prodent White Now aangeraden. De tandpasta van Prodent
heeft ten eerste een pH die het dichtst bij de pH van het milieu van de mond ligt. Ten tweede is
Prodent White Now het minst abrasief vergeleken met de overige whitening tandpasta’s.
Desondanks deze twee feiten is het whitening effect dat optreedt na het gebruik van deze
tandpasta het grootst.
5.2 Aanbeveling aan fabrikanten
Kijkend naar het veldonderzoek blijkt dat het merendeel van de consumenten onwetend is over
whitening tandpasta’s. Het merendeel van de ondervraagden denkt dat het whitening effect
veroorzaakt wordt door een blekende werking, in plaats van de schurende werking. Fabrikanten
zouden dus meer duidelijkheid moeten geven over waarop de whitening van hun tandpasta
berust. Daarnaast moeten fabrikanten hun whitening tandpasta’s als niet beschadigend
presenteren. Tenslotte is het een idee om ouderen meer aan te trekken bij het gebruik van
whitening tandpasta’s, want zij zijn wellicht een markt waarin fabrikanten zich kunnen
verdiepen aangezien een groot deel van de Nederlandse bevolking bestaat uit 65-plussers.
Wat betreft de samenstelling van de tandpasta’s wordt aangeraden een bepaalde mica te
gebruiken. Vermoedelijk geeft deze stof namelijk een redelijk whitening effect zonder een hoge
gebitsbeschadiging te veroorzaken. Daarnaast wordt het afgeraden om tetrakaliumpyrofosfaat
te gebruiken in tandpasta’s. Vermoedelijk heeft deze stof namelijk een erg groot abrasief effect.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
92
6 Discussie
In dit profielwerkstuk zijn meerdere onderzoeken uitgevoerd, zowel het veldonderzoek als het
experimenteel onderzoek. Bij deze onderzoeken kunnen discutabele punten zich voor hebben
gedaan. Deze punten worden hier in de discussie besproken.
6.1 Discussie veldonderzoek
Over het algemeen bestond iedere groep uit voldoende mensen om een representatief beeld te
geven, behalve de groep 65-plussers, deze bestond maar uit 4 personen.
Het veldonderzoek zou echter nog betrouwbaarder zijn wanneer er meer mensen in iedere
groep zouden zitten.
Ook zou het onderzoek een beter beeld geven wanneer het percentage van een bepaalde groep
in ons veldonderzoek overeen zou komen met het percentage van deze groep in Nederland.
Het merendeel van de ondervraagden komt uit de provincie Groningen. Om een beeld te geven
van heel Nederland zou het beter zijn om ondervraagden uit verschillende delen van het land te
hebben.
6.2 Discussie experiment tanderosie
Gedurende het experiment werd gebruik gemaakt van demiwater waarmee de elektrode werd
afgespoeld. Demiwater is namelijk zo schoon, dat het een sterke neiging heeft om stoffen in zich
op te laten lossen. Hierdoor krijgt demiwater dat al wat langer staat, een lagere pH dan vers
demiwater.
Het zou dus kunnen zijn dat door het matig zure demiwater de resultaten iets te zuur worden
afgebeeld. Toch wordt vermoed dat deze invloed erg klein zal zijn, bovendien is dit dan met elke
meting gebeurd en is het nog steeds mogelijk om de pH-waarden met elkaar te vergelijken. Het
experiment had beter kunnen verlopen als de gebruikte hoeveelheden groter waren was de
foutmarge nog kleiner geweest.
6.3 Discussie experiment abrasie
Omdat de steen zo zacht was, zouden er dus snel stukjes af kunnen breken. Ook viel op dat de
handen een beetje stoffig werden als de stenen vastgepakt werden. Al deze dingen leiden tot
gewichtsverlies. Het zou dus kunnen zijn dat het gewichtsverlies dat veroorzaakt is door de
tandpasta kleiner is dan het gemeten gewichtsverlies.
Bovendien kan het gewicht ook zijn toegenomen door onze proef. Het zou kunnen zijn dat het
vocht van de tandpasta wat dieper door is gedrongen in de steen. Dit is erg lastig te verwijderen
door middel van hitte. Hierdoor zal het gewichtsverlies van de steen eigenlijk groter zijn dan het
gemeten gewichtsverlies. Deze discussiepunten verklaren echter niet het verschil in
gewichtsverlies bij verschillende stenen en waarom de gewichtsverliezen bij beide metingen
overeen kwamen. Alle stenen zijn even vaak gemeten en aangeraakt. Daarnaast zijn de
tandpasta’s bij alle stenen er op de zelfde manier afgeveegd.
6.4 Discussie experiment whitening
Allereerst bleek dat Prodent White Now de grootste kleurverandering teweegbrengt. Maar
Prodent beweert zelf dat dit effect tijdelijk is: “De Prodent White Now bevat Blauw Actief Schuim
dat een direct effect creëert: je tanden zien er onmiddellijk witter uit vanaf de eerste poetsbeurt.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
93
Daarnaast heeft de formule ook een geleidelijk toenemend witmakend effect.”183 Het kan dus
niet gegarandeerd worden dat eveneens de blijvende kleurverandering het grootst is bij gebruik
van deze tandpasta.
Een ander discutabel punt in dit experiment is dat het berust op waarneming. De tint en kleur
zijn bepaald op basis van de ervaring per ogenblik van de kleur vergeleken met de kleur van een
deel van de Vita-set. Deze waarneming kan per persoon per ogenblik verschillen, waardoor de
resultaten van dit experiment bij anderen kunnen verschillen.
De hoek waarop de elektrische tandenborstel geplaatst was op het gebitselement kon per keer
enkele graden verschillen, waardoor de kans bestaat dat de tandpasta niet optimaal het
whitening effect heeft kunnen veroorzaken. Echter, vermoed wordt dat het onderlinge verschil
qua hoeken zo klein is, dat het geen cruciale rol heeft gespeeld in de resultaten.
183
‘White Now’, website Prodent <http://www.prodent.nl/producten/white-now> (28 december 2013)
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
94
Dankwoord
Dit profielwerkstuk is niet alleen door ons tweeën tot stand gekomen. We hebben hulp gekregen
van verscheidene mensen, die we natuurlijk allemaal erg dankbaar zijn.
Ten eerste willen wij de heer Wijnhold bedanken.
Zijn hulp en kennis zijn gedurende het maken van het gehele profielwerkstuk beschikbaar
geweest. Wij hebben hier dankbaar gebruik van gemaakt wat er zeker toe geleid heeft om verder
te komen. Ook zijn ideeën en suggesties waren zinvol.
Daarnaast willen we dde heer Wijnhold bedanken voor het lenen van geld, zodat wij modelgips
konden kopen.
Mevrouw Overweg verdient een speciale plaats in ons dankwoord.
Zij is tandarts en heeft ons de gebitselementen en de kleurenset gegeven. Zonder deze middelen
hadden wij natuurlijk nooit ons onderzoek op deze manier kunnen uitvoeren. Daarnaast heeft ze
ons veel verteld, wat cruciaal was voor ons onderzoek.
De heer Dijkhuizen willen wij ook bedanken.
Hij is een statisticus. Met behulp van zijn kennis konden wij een goed veldonderzoek verrichten.
Ook willen wij Sven van Vliet bedanken.
Met behulp van zijn toegang tot de Universiteitsbibliotheek van de RUG hebben wij in ons
literatuuronderzoek belangrijke informatie kunnen winnen.
We willen de heer De Ree bedanken.
Ook hij is tandarts en heeft middelen en kennis beschikbaar gesteld om de ontwikkeling van ons
profielwerkstuk zo goed mogelijk te laten verlopen.
We willen ook mevrouw Kool bedanken.
Met behulp van haar kennis hebben wij afwegingen kunnen maken binnen ons experimenteel
onderzoek.
Ook willen we de heer. Breimer bedanken.
Vanwege het feit dat hij natuurkundedocent is heeft hij ons goed kunnen helpen te kijken naar
de natuurkundige aspecten van onze proefopstellingen. Mede dankzij zijn hulp is de kans dat een
proef misging zo klein mogelijk gebleven.
Onze dank gaat ook zeker uit naar de heer Simons en mevrouw Dieterman.
Zij hebben erg veel hulp geboden, zowel qua kennis als qua uitvoering. Hun hulp stond altijd
voor ons klaar. Zij zijn beide technisch onderwijsassistent.
Daarnaast hebben zij een prettige werksfeer gecreëerd bij ons experimenteel onderzoek.
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
95
Literatuurlijst
Boeken
-
C. de Baat, Geriatrische tandheelkunde: de problematiek van het ouder worden (Houten
1999)
G. Baran e.a., Healthcare and Biomedical Technology in the 21st Century, (New York 2014)
D. Jager, Dental erosion (Groningen 2012)
C. van Loveren, G.A. van der Weijden, Preventieve tandheelkunde (Houten 2000)
A.H.B. Schuurs, Tanden bleken (Houten 2006)
A. Stevens en J. Lowe, Histologie van de mens (Houten 1997)
Websites
-
-
-
-
‘Abrasie van tanden en kiezen’, website MedicInfo
<http://www.medicinfo.nl/%7B0628671e-76d3-4173-92b0-2abb2a5e3352%7D>
‘Acesulfaam-K’, website Wikipedia <http://nl.wikipedia.org/wiki/Acesulfaam-K>
‘Advies Preventie van erosieve gebitsslijtage, 2008’, website Ivoren Kruis
<http://www.ivorenkruis.nl/index.cfm?id=3&T=14&S=0&page=Adviezen&M=5&I=35&
&showfulltext=1>
‘AH Tandpasta coolmint’, website appie
<http://www.ah.nl/appie/producten/tandpasta/merk=AH>
‘Anatomie van de tand: cement’, website Wetenschapsforum
<http://wetenschap.infonu.nl/anatomie/16873-anatomie-van-de-tand-cement.html>
‘Aroma Compound in Toothpaste’, website Yahoo
<http://answers.yahoo.com/question/index?qid=20101124104525AA9IQjO>
‘Barnsteenanhydride’, website Wikipedia
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Barnsteenzuuranhydride>
‘Beautybox – mei 2013’, website ByHelena
<http://byhelena.wordpress.com/2013/06/02/beautybox-mei-2013/>
‘Behandeling van gebitsslijtage’, website Opdam tandarts <http://www.opdamtandarts.nl/gbsl.html>
‘Betaines’, website Blogspot,
<http://swiftcraftymonkey.blogspot.nl/2010/04/surfactants-betaines.html>
‘Bleken’, website Praktijk Lokenberg
<http://www.praktijklokenberg.nl/Site/Bleken.html>
‘Bleken van verkleurde tanden’, website Gezondheid
<http://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art&art_id=2112>
‘Blue FC’, website MyWeb <http://myweb.astate.edu/mdraganj/BlueFC.html>
‘Briljantblauw CFC’, website Wikipedia,
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Briljantblauw_FCF>
‘Carbamideperoxide’, website New Drug Info
<http://www.newdruginfo.com/pharmacopeia/usp28/v28230/usp28nf23s0_m12585.h
tm>
‘Carboxymethyl cellulose’, website Wikipedia
<http://en.wikipedia.org/wiki/Carboxymethyl_cellulose>
‘Cariës’, website Menselijk Lichaam <http://www.menselijklichaam.com/tanden/caries>
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
96
-
-
-
-
-
-
-
-
-
‘Cetylpyridinium chloride’, website Wikipedia
<http://en.wikipedia.org/wiki/Cetylpyridinium_chloride>
‘Clinical evaluation of a dental color analysis system: The Crystaleye Spectrophotometer’,
website ScienceDirect
<http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1883195811000065>
‘Cocamidopropyl betaine’, website Wikipedia
<http://en.wikipedia.org/wiki/Cocamidopropyl_betaine>
‘Colgate Maxwhite One’, website Colgate
<http://www.colgate.nl/app/ColgateOralCare/Toothpaste/MaxWhiteOne/NL/Products
/Toothpaste/Original.cwsp#.UrbVS_TuLh4>
Colgate Tandpasta Max White One’, website Drogisterij
<http://www.drogisterij.net/verzorging/gezichtsverzorging/mondverzorging/tandpast
a/colgate-tandpasta-max-white-one-8714789529776>
‘Cycloalkaan’, website Wikipedia <http://nl.wikipedia.org/wiki/Cycloalkaan>
‘Dental Hygiene / Teeth Cleaning’, website Dental Planet <http://www.dentalplanet.eu/teeth-cleaning-dental-hygiene-dentist-spain-rojales-torrevieja?lang=EN>
‘Dentine’, website C.M.E.B.A. <http://www.cmeba.univrennes1.fr/Applications_sciences_vie.html>
‘De tandpulpa’, website Medicinfo <http://www.medicinfo.nl/%7B1295194b-0fb0-475f8604-56bd52cf8cfc%7D#>
‘Disodium pyrophosphate’, website Wikipedia,
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Disodium_pyrophosphate.png>
‘Does Teeth Whitening Toothpaste Work?’, website Happy Smile
<http://happysmileuk.com/teethwhiteningblog/2013/02/27/do-tooth-whiteningtoothpastes-work/>
‘ D-sorbitol’, website Wikipedia <http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dsorbitol.svg>
‘Eerste molaar’, website Wikipedia <http://nl.wikipedia.org/wiki/Eerste_molaar>
‘Eerste premolaar’, website Wikipedia <http://nl.wikipedia.org/wiki/Eerste_premolaar>
‘Endodontology, website E-bookshelf <http://wiley-vch.ebookshelf.de/products/reading-epub/productid/3737794/title/Textbook%2Bof%2BEndodontology.html>
‘Enzymatische bruinkleuring’, website FoodInfo <http://www.foodinfo.net/nl/colour/enzymaticbrowning.htm>
‘everclean whitening’, website Hema
<http://www.hema.be/nl/winkel?fh_location=%2F%2Fbehema%2Fnl_BE%2Fcategorie
s%3C%7Bbehema_be5039%7D%2Fcategories%3C%7Bbehema_be5039_be5053%7D%
2Fcategories%3C%7Bbehema_be5039_be5053_be5057%7D&fh_secondid=pbe_111350
04>
‘Exploring UV Teeth Whitening and Bleaching Metods’, website How to Get White Teeth
<http://www.howtogetwhiteteeth.com/uv-teeth-whitening.html>
‘Fluorose en tanden bleken’, website WIT
<http://www.hettandenbleken.nl/blog/fluorose-en-tanden-bleken/>
‘Ftalocyanine’, website Wikipedia, <http://nl.wikipedia.org/wiki/Ftalocyanine>
‘Gebit centrale snijtanden’, website Wikipedia
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gebit_centrale_snijtanden.PNG>
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
97
-
-
‘Gebit eerste molaren’, website Wikipedia
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gebit_eerste_molaren.PNG>
‘Gebit eerste premolaar’, website Wikipedia
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gebit_eerste_premolaren.PNG>
‘Gebit hoektanden’, website Wikipedia
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gebit_hoektanden.PNG>
‘Gebit laterale snijtanden, website’, Wikipedia
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gebit_laterale_snijtanden.PNG>
‘Gebit tweede molaren’, website Wikipedia
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gebit_tweede_molaren.PNG>
‘Gebit verstandskiezen’, website Wikipedia
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gebit_verstandskiezen.PNG>
‘Geluid, kleur, metalen en vorm’, website BioGeometry
<http://www.biogeometry.org/page18.html>
‘Gezonde pulpa’, website Tandarts
<http://www.tandarts.nl/mondverzorging/aandoeningen/gezonde_pulpa>
‘Glycerol’, website Wikipedia < http://nl.wikipedia.org/wiki/Glycerol>
‘Hete Lucht Föhn’, website Electronica Shop <http://www.elektronicashop.nl/contents/nl/d784.html>
‘Hoektand’, website Wikipedia <http://nl.wikipedia.org/wiki/Hoektand>
‘Hydrated silica’, website Toms of Maine
<http://www.tomsofmaine.com/ingredients/overlay/hydrated-silica>
‘Hydrogen peroxide – urea’, website wikipedia
<http://en.wikipedia.org/wiki/Hydrogen_peroxide_-_urea>
‘Hydroxyapatite’, website LookChem <http://www.lookchem.com/Hydroxyapatite/>
‘Hydroxyapatite’, website Wikipedia <http://en.wikipedia.org/wiki/Hydroxylapatite>
‘Ingredients in Toothpaste’, website Buzzle
<http://www.buzzle.com/articles/ingredients-in-toothpaste.html>
‘Internationale tandnummering’, website Wikipedia
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Internationale_tandnummering>
‘Isomeren’, website UPC
<http://members.upc.nl/r.beunder/BRC/Alkanen_naamgeving/isomeren.html>
‘Kaak’, website Wikipedia <http://nl.wikipedia.org/wiki/Kaak_(anatomie)>
‘Kies’, website Wikipedia <http://nl.wikipedia.org/wiki/Kies>
‘Kleurbeheer’, website CameraHobby <http://camerahobby.eu/fotografie-info/spelenmet-licht/59-kleurbeheer.html >
‘Lecithine’, website Wikipedia <http://nl.wikipedia.org/wiki/Lecithine>
‘Leeftijdsopbouw bevolking’, website Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
<http://www.nationaalkompas.nl/bevolking/huidig/>
‘Limonene’, website EWG Cosmetics
<http://www.ewg.org/skindeep/ingredient/702113/LIMONENE/>
‘Limonene’, website Wikipedia <http://en.wikipedia.org/wiki/Limonene>
‘Linalool’, website Wikipedia <http://en.wikipedia.org/wiki/Linalool>
‘Linalool’, website Wikipedia
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Linalool_Enantiomers_Structural_Formulae.
png>
‘Mica’, website Wikipedia <http://nl.wikipedia.org/wiki/Mica>
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
98
-
‘Molaar’, website Wikipedia <http://nl.wikipedia.org/wiki/Molaar>
‘Natriumbenzoaat’, website Wikipedia, <http://nl.wikipedia.org/wiki/Natriumbenzoaat>
-
Natriumdodecylsulfaat, website Wikipedia,
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Natriumdodecylsulfaat>
‘Natriumfluoride’, website Wikipedia, <http://nl.wikipedia.org/wiki/Natriumfluoride>
‘Ons Gebit’, website XS4all <http://janfreak.home.xs4all.nl/gebit.html>
‘Ontwikkelingsstoornissen van de tanden’, website OMFS
<http://www.omfs.be/Default.aspx?pageid=74&Culture=nl&highlight=tand>
‘Optradam plus’, website 3618 Med
<http://www.3618med.com/company/productinfo/1352458-27488.html>
‘Oral-B 3D White Luxe Stralende Glans, website Oral-B
<http://www.oralb.nl/products/Oral-B3DWhiteLuxe/#gallery-0>
‘Orale bijwerkingen van geneesmiddelen’, website GeneesmiddelenBullitin
<http://gebu.artsennet.nl/Archief/Tijdschriftartikel/Orale-bijwerkingen-vangeneesmiddelen.htm#tandverkleuring>
‘Phenotypic descriptions of amelogenesis imperfecta’, website Orphanet Journal of Rare
Diseases <http://www.hindawi.com/crim/dentistry/2012/428423/fig1/>
‘Phtalocyanine blue BN’, website Wikipedia,
<http://en.wikipedia.org/wiki/Phthalocyanine_Blue_BN>
‘Plastic: the forever wonder substance’, website Ecosalon <http://ecosalon.com/plasticin-food-and-products/>
‘Polyetheen’, website Wikipedia <http://nl.wikipedia.org/wiki/Polyetheen>
‘Polyetheenglycol’, website Wikipedia
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Polyethyleenglycol>
Polyethylene’, website Wikipedia, <http://en.wikipedia.org/wiki/Polyethylene>
Polyethylene glycol’, website Wikipedia,
<http://en.wikipedia.org/wiki/Polyethylene_glycol>
‘Practische mond fotografie’, website College door Collega’s
<http://www.collegedoorcollegas.nl/cursussen/praktische-mond-fotografie/>
‘Premolaar’, website Wikipedia <http://nl.wikipedia.org/wiki/Premolaar>
-
-
-
-
-
-
‘Primary Mineral Components of Soils’, website Sabine Grunwald
<http://soils.ifas.ufl.edu/faculty/grunwald/teaching/eSoilScience/primary.shtml>
‘Proper Teeth Brushing Techniques’ website Dr. Polly
<http://www.drpolley.com/proper-teeth-brushing-techniques/>
‘Propylene Glycol’, website Wikipedia <http://en.wikipedia.org/wiki/Propylene_glycol>
‘PVM/MA COPOLYMER’, website EWG,
<http://www.ewg.org/skindeep/ingredient/705417/PVM%3B%3B_MA_COPOLYMER/
>
‘Rooth canal treatment’, website Esthetique Dental
<http://www.esthetiquedental.co.uk/our-services/treatments/root-canaltreatment.html>
‘Sacharine’, website Chemische feitelijkheden
<http://www.chemischefeitelijkheden.nl/Uploads/Magazines/CF-160-161zoetstoffen.pdf>
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
99
-
‘Sodium C14-16 olefin sulfonate’, website Paula’s Choice
<http://www.paulaschoice.com/cosmetic-ingredient-dictionary/definition/sodium-c1416-olefin-sulfonate>
-
Sodium monofluorphosphate’, website Wikipedia,
<http://en.wikipedia.org/wiki/Sodium_monofluorophosphate>
‘Sodium methyl paraben’, website Wikipedia
<http://en.wikipedia.org/wiki/Sodium_methylparaben>
‘Sodium monofluorphosphate’, website Wikipedia
<http://en.wikipedia.org/wiki/Sodium_monofluorophosphate>
‘Sodium saccharin molecule’, website Wikipedia
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sodium_saccharin_molecule.png>
Sodium tripoylyphosphate’, website ChemBlink,
<http://www.chemblink.com/products/7758-29-4.htm>
‘Speksteen bewerken’, website Veenendaal <http://onlineveenendaal.nl/speksteenbewerken-volksuniversiteit/>
‘Stralend wit komt niet uit een speciale verpakking’, website Volkskrant
<http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2844/Archief/archief/article/detail>
‘Sulfonates’, website Inchem,
<http://www.inchem.org/documents/ehc/ehc/ehc169.htm>
‘Tand doorsnede’, website Wikipedia
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Tand_doorsnede.png>
‘Tanderosie’, website Exo Steunpunt
<http://www.exo.science.ru.nl/bronnen/scheikunde/tanderosie.html>
‘Tanderosie’, website Tandarts Plein
<http://www.tandartsplein.nl/dossiers/aandoeningen/tanderosie.html>
‘Tandpasta’, website Wikipedia <http://nl.wikipedia.org/wiki/Tandpasta>
‘Tandpijn’, website Dafalgan <http://www.dafalgan.be/koorts-en-soortenpijn/tandpijn/>
‘Tandprothese’, website Veenstra Tandprotheticus <http://www.ttlveenstra.nl/tandprothese/beugel.php>
‘Tandställning’, website Worldpress
<http://elinjohansson.wordpress.com/tag/tandstallning/>
‘Tandverkleuring’, website DietCetera
<https://www.dietcetera.nl/uiterlijk/tandverkleuring>
‘Tetrakaliumpyrofosfaat’, website Wikipedia
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Tetrakaliumpyrofosfaat>
‘Tips om tanderosie te voorkomen’, website Zendium
<http://www.zendium.nl/artikelen/09-03-2011/Tips-om-tanderosie-tevoorkomen.aspx?CntId=8d27858f-23af-423e-aae7-aae42e31f2a0>
-
-
-
‘Titanium dioxide’, website ECHA,
<http://apps.echa.europa.eu/registered/data/dossiers/DISS-9eaff323-014a-482f-e04400144f67d031/DISS-9eaff323-014a-482f-e044-00144f67d031_DISS-9eaff323-014a482f-e044-00144f67d031.html>
‘Titanium(IV)dioxide’, website Wikipedia,
<http://en.wikipedia.org/wiki/Phthalocyanine_Blue_BN>
‘Toothpaste’, website Wikipedia <http://en.wikipedia.org/wiki/Toothpaste>
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
100
-
-
-
-
‘Toothpaste Ingredients’, website Cloudfront
<http://d3e9u3gw8odyw8.cloudfront.net/toothpaste_ingredients.pdf>
‘Trisodium phosphate’, website Wikipedia,
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Trisodium_phosphate.png>
‘Tweede molaar’, website Wikipedia <http://nl.wikipedia.org/wiki/Tweede_molaar>
‘Tweede premolaar’, website Wikipedia
<http://nl.wikipedia.org/wiki/Tweede_premolaar>
‘Verkleurde tanden’, website Ivoren Kruis
<http://www.ivorenkruis.nl/include/content.cfm?folder=21&t=keyword.cfm&>
‘Verstandskies’, website Wikipedia <http://nl.wikipedia.org/wiki/Verstandskies>
‘Vident Vita Classical Shade Guide’, website Lincolndental
<http://www.lincolndental.com/content/vident-vita-classical-shade-guide>
‘Wat is een zuur?’, website Wetenschap Info
<http://wetenschap.infonu.nl/scheikunde/55644-wat-is-een-zuur.html>
‘Wat is tandplaque?’, website Abbonemond
<http://www.abonnemond.nl/blog/nieuws/27-wat-is-tandplaque.html>
‘What is a Carbomer?’, website Wisegeek <http://www.wisegeek.org/what-is-acarbomer.htm>
‘White Now’, website Prodent <http://www.prodent.nl/producten/white-now>
‘Whiten up’, website BreBeauty <http://www.brebeauty.com/maximize-effects-of-teethwhitening-strips/>
‘Why is sodium hydroxide an ingredient in toothpaste and why is it only present in tiny
amounts?’, website Wiki Answers
<http://wiki.answers.com/Q/Why_is_sodium_hydroxide_an_ingredient_in_toothpaste_in
_why_is_it_only_present_in_tiny_amounts#slide8>
‘Why to Avoid Toothpastes with Sodium Lauryl Sulfate?’, website Frey Smiles
<http://www.freysmiles.com/blog/view/why-to-avoid-toothpastes-with-sodium-laurylsulfate>
‘Wisdom Teeth’, website Hanover Dental Clinic <http://hanoverdentalclinic.ca/generaldentistry-group/general-dentistry-2/wisdom-teeth/>
‘Wortelkanaalbehandeling’, website Tandartspraktijk Hofstede
<http://www.tandartspraktijkhofstede.nl/pagina.asp?pag=81>
‘Wortelkanaalbehandeling (endodontologische behandeling)’, website Alles over het
gebit <http://www.allesoverhetgebit.nl/mondgezondheid/wortelkanaalbehandelingendodontologische-behandeling>
‘Xanthaangom’, website Wikipedia <http://nl.wikipedia.org/wiki/Xanthaangom>
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
101
Bijlage 1 Logboeken
Naam
Totaal aantal uur
Datum
27 augustus 2013
6 september 2013
9 september 2013
10 september 2013
13 september 2013
16 september 2013
17 september 2013
19 september 2013
Paula Blom
99,25
Aantal uur
2
2
0,5
1
2
1,5
0,5
0,5
20 september 2013
27 september 2013
4 oktober 2013
2
2
2
11 oktober 2013
12 oktober 2013
18 oktober 2013
24 oktober 2013
12 november 2013
18 november 2013
22 november 2013
25 november 2013
26 november 2013
2
0,5
2
3,5
1
2,5
1
0,5
4,75
28 november 2013
29 november 2013
1,5
3
3 december 2013
5 december 2013
6 december 2013
10 december 2013
11 december 2013
12 december 2013
16 december 2013
17 december 2013
4,5
0,5
3,5
1
0,75
3,5
4,5
4,5
18 december 2013
3,75
19 december 2013
20 december 2013
21 december 2013
22 december 2013
23 december 2013
24 december 2013
28 december 2013
29 december 2013
2,75
3
2,5
2,5
1,25
0,25
3
4,25
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
Gedaan
Profielwerkstuk werd geïntroduceerd en onderwerp gekozen
Informatie gezocht over tandpasta’s en enquête opgesteld
Vier tandpasta’s gekocht
Kenmerken tandpasta’s verwerkt
Een tandpasta gekocht en informatie bijgewerkt
Analist dhr. Dijkhuizen bezocht
Universiteitsbibliotheek bezocht
Naar mvr. Overweg geweest om gebitselementen en kleurenset
op te halen
Opstelling bedacht en informatie tandverkleuringen opgezocht
Opstelling bedacht
Opstelling gebouwd en elektrische tandenborstel gekocht
Tint bepaalt en gebitselementen gelabeld
Enquête verbeterd
Tanden in gips gezet en verdeeld over de tandpasta’s
Theorie tinten
Enquête gepubliceerd
Theorie tandbeschadigingen
Experiment tanderosie voorbereid
Theorie bijwerken
Experiment tanderosie uitgevoerd en theorie
tandverkleuringen
Gegevens enquête verwerkt
Conclusies uit de enquête getrokken en gebitselementen
waterdicht gemaakt
Theorie bleken
Gebitselementen voorbereid
Experiment whitening uitgevoerd
Gebitselementen bevuild
Speksteen verdeeld
Experiment whitening nogmaals uitgevoerd
Gegevens veldonderzoek verwerkt
Experiment abrasie uitgevoerd, taken verdeeld en conclusies
getrokken uit veldonderzoek
Experiment abrasie nogmaals uitgevoerd en experiment
tanderosie verwerken
Experiment tanderosie verwerkt
Experiment abrasie verwerken
Experiment abrasie verwerkt
Kenmerken tandpasta’s bijgewerkt
Veldonderzoek bijgewerkt
Veldonderzoek bijgewerkt
Voorlopig profielwerkstuk samen verbeterd en taken verdeeld
Conclusie samengesteld en literatuurlijst samengesteld
102
5 januari 2014
17 januari 2014
30 januari 2014
2 februari 2014
10 februari 2014
11 februari 2014
13 februari 2014
0,5
2
3
1,5
1
3
4
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
Voorblad gemaakt, verdere verbeteringen en ingeleverd
Verbeterpunten besproken en behandeld
Verbeterpunten behandeld
Literatuurlijst bijgewerkt
Verbeterpunten behandeld
Verbeterpunten behandeld en literatuurlijst bijgewerkt
Verbeterpunten behandeld
103
Naam
Totaal aantal uur
Datum
27 augustus 2013
Bjorn van Vliet
100,75
Aantal uur
2
6 september 2013
2
9 september 2013
10 september 2013
13 september 2013
16 september 2013
17 september 2013
20 september 2013
27 september 2013
4 oktober 2013
11 oktober 2013
18 oktober 2013
19 oktober 2013
20 oktober 2013
21 oktober 2013
22 oktober 2013
23 oktober 2013
12 november 2013
17 november 2013
0,5
1
2
1,5
0,5
2
2
2
2
2
1
1,75
1,75
2
3,5
1
1
22 november 2013
26 november 2013
28 november 2013
29 november 2013
1
2,25
3,25
3 december 2013
5 december 2013
6 december 2013
8 december 2013
10 december 2013
12 december 2013
13 december 2013
14 december 2013
17 december 2013
2
0,5
3,25
1
1
3,5
1
1,5
3,75
18 december 2013
19 december 2013
1,75
4,25
23 december 2013
4,75
27 december 2013
28 december 2013
3,5
5
29 december 2013
6
31 december 2013
2,5
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
Gedaan
Profielwerkstuk werd geïntroduceerd en onderwerp
gekozen
Informatie gezocht over tandpasta’s en enquête opgesteld
Vier tandpasta’s gekocht
Ingrediënten tandpasta’s verwerkt
Een tandpasta gekocht en informatie bijgewerkt
Analist dhr. Dijkhuizen bezocht
Universiteitsbibliotheek bezocht
Opstelling bedacht en informatie gebitsopbouw opgezocht
Opstelling bedacht
Opstelling gebouwd en elektrische tandenborstel gekocht
Tint bepaalt en gebitselementen gelabeld
Tanden in gips gezet en verdeeld over de tandpasta’s
Theorie gebitsopbouw
Theorie gebitsopbouw
Theorie gebitsopbouw af
Theorie opbouw gebitselement
Theorie opbouw gebitselement
Enquête gepubliceerd
Theorie opbouw gebitselement af en voorlopig document
verbeterd
Experiment tanderosie voorbereid
Experiment tanderosie uitgevoerd en theorie ingrediënten
Gegevens enquête verwerken en theorie ingrediënten
Conclusies uit de enquête getrokken en gebitselementen
waterdicht gemaakt
Theorie ingrediënten
Gebitselementen voorbereid
Experiment whitening uitgevoerd
Theorie ingrediënten
Gebitselementen bevuild
Experiment whitening nogmaals uitgevoerd
Theorie ingrediënten
Theorie ingrediënten
Experiment abrasie uitgevoerd, taken verdeeld en theorie
ingrediënten
Experiment abrasie nogmaals uitgevoerd
Theorie ingrediënten af en indeling voorlopig
profielwerkstuk gewijzigd
Alle losse bestanden samengevoegd, ingedeeld en
verbeterd
Experiment whitening verwerken
Voorlopig profielwerkstuk samen verbeterd, taken
verdeeld en experiment whitening verwerkt
Conclusie samengesteld, logboeken digitaal verwerkt en
bijlagen 1 t/m 3 gemaakt en toegevoegd
Conclusie verbeterd
104
1 januari 2014
2,5
2 januari 2014
3 januari 2014
5 januari 2014
17 januari 2014
30 januari 2014
1 februari 2014
4 februari 2014
5 februari 2014
11 februari 2014
12 februari 2014
13 februari 2014
0,75
0,5
0,5
2
0,75
0,75
3
2,5
3,25
1,25
0,5
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
Aanbeveling geschreven, voorwoord geschreven en
inleiding
Inleiding af en inhoudsopgave ingevoegd
Dankwoord geschreven
Voorblad gemaakt, verdere verbeteringen en ingeleverd
Verbeterpunten besproken en behandeld
Verbeterpunten behandeld
Verbeterpunten behandeld
Verbeterpunten behandeld
Verbeterpunten behandeld
Verbeterpunten behandeld
Verbeterpunten behandeld
Verbeterpunten behandeld
105
Bijlage 2 Printscreen online enquête
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
106
Bijlage 3 Ingrediënten per tandpasta
Tandpasta
Albert Heijn Cool Mint
Prodent White Now
Oral-B 3D White Luxe
Ingrediënten
Aqua
Aroma
Cellulose gum
CI 77891
Hydrated silica
Limonene
Propylene glycol
Sodium C14-16 olefin sulfonate
Sodium fluoride
Sodium methylparaben
Sodium saccharin
Sorbitol
Aqua
Aroma
Cellulose gum
CI 77891
Hydrated silica
Limonene
Propylene glycol
Sodium C14-16 olefin sulfonate
Sodium fluoride
Sodium methylparaben
Sodium saccharin
Sorbitol
Aqua
Aroma
Carbomer
Cellulose gum
CI 74160
CI 77891
Disodium pyrophosphate
Glycerin
Hydrated silica
Limonene
Linalool
Mica
Sodium fluoride
Sodium hydroxide
Sodium lauryl sulfate
Sodium Saccharin
Sorbitol
Xanthan gum
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
107
Colgate Max White One
Hema Everclean Whitening
Aqua
Aroma
Betaine
Cellulose gum
CI 74160
Cocamidopropyl
Glycerin
Hydrated Silica
Limonene
PEG-12
Pentasodium triphosphate
Polyethylene
Sodium fluoride
Sodium hydroxide
Sodium lauryl sulfate
Sodium saccharin
Sorbitol
Tetrapotassium pyrophosphate
Xanthan gum
Aqua
Aroma
Cetylpyridinium chloride
Cocamidopropyl betaine
Hydrated silicia
Potassium acesulfame
Sodium benzoate
Sodium monofluorophosphate
Sodium saccharin
Sorbitol
Titanium dioxide
Xanthan gum
Profielwerkstuk ‘Whitening Tandpasta’
Paula Blom en Bjorn van Vliet
108

downloaden - NGK Leerdam

Richtlijn Tanden poetsen

Film_VISALYS_Whitening_files/Visalys tandartsenfolder

5 november 2014 pagina 15

Praktische tips voor jonge kind

De tien geboden bij voeding

Rolodex-zaak - Wikipedia

Je bent nooit te oud om te lachen!

Tussendoortje 10 - Franciscusschool

Je bent nooit te oud om te lachen!