Jaarprogramma NME Wageningen 2014

Stichting Veldwerk Nederland
Het Groene Wiel
Jaarprogramma NME Wageningen 2014-2015
Hét
en Praktijkcentrum voor natuureducatie
1 JKennisA AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
Uitgave: april 2014
Stichting Veldwerk Nederland
Het Groene Wiel
Hendrikweg 14 b
6703 AW Wageningen
T 0317 - 422 041
[email protected]
www.groenewiel.nl
www.veldwerknederland.nl
2
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
Inhoudsopgave
Voorwoord
4
Samenwerking
6
Algemeen
7
Werkwijze
8
Materialen en activiteiten
9
Leergebieden
10
Activiteitenschema’s per groep
11
Activiteiten groep 1 en 2
17
Activiteiten groep 3 en 4
21
Activiteiten groep 5 en 6
26
Activiteiten groep 7 en 8
33
Extra aanbod Veldwerk Nederland
39
Adressen in de regio
40
3
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
Voorwoord
Nieuwe wegen, door met minder, behouden wat goed is
Het Groene Wiel ondersteunt het Primair Onderwijs in Wageningen op het gebied van natuur en milieu-educatie
(NME). Dit wordt mogelijk gemaakt dankzij de gemeente Wageningen.
Het Groene Wiel is onderdeel van de landelijke organisatie Veldwerk Nederland.
In dit jaarprogramma vindt u een groot aantal activiteiten voor het schooljaar 2014-2015 waarmee u uw natuuronderwijs vorm kunt geven.
Wij hebben een lange periode van dreigende bezuinigingen en onzekerheid achter de rug.
We zijn daarom heel blij dat we u kunnen schrijven dat we blijven bestaan en dat we nu duidelijkheid hebben over
de nieuwe weg die Het Groene Wiel inslaat.
Dat ook wij moeten bezuinigen en dat er heel wat verandert is een feit maar wij zien genoeg kansen om het basisonderwijs goed te kunnen blijven ondersteunen bij haar natuuronderwijs. En kansen om samen met de gemeente
nieuwe taken rondom duurzaamheid op te gaan pakken. (Als dit samengaat met onderwijs dan staan leerdoelen
daarbij uiteraard voorop)
Veranderingen:
Tot nu toe ontvingen wij onze financiering volledig vanuit het onderwijsbeleid van de gemeente Wageningen. In
Wageningen verdwijnt 40% van ons onderwijsbudget. Daarvan krijgen wij 27% terug uit de beleidsvelden klimaat,
afval, zwerfafval, water en landschap. Kortom vanaf 2016 gaan wij een bezuiniging van 13% opvangen via zelf te
realiseren financiering, er gaan taken af en er komen taken bij. Komend schooljaar gaan wij al vanuit de nieuwe
werkwijze aan de slag: dus meer in samenwerking met de diverse beleidsvelden.
Ondanks deze bezuiniging op onderwijstaken gaan wij hard werken om veel van onze, door jullie zeer gewaardeerde lessen, excursies en materiaalzendingen te behouden.
Wij zoeken en zien de oplossingen in:
• Van een gemiddeld aanbod van 4 à 5 verschillende lessen en excursies per jaar naar gemiddeld 3 à 4 verschillende lessen en excursies per jaar; (het jaarlijkse roulatie systeem blijft)
• meer werken met vrijwilligers en intern schuiven met werkzaamheden. Voor u betekent dit iets vaker een nieuw
gezicht;
• aanpassingen doen aan bestaande lessen/materialen zodat ze voor ons wat minder arbeidsintensief worden
(met name het uitzetten en opruimen)
• fondsenwerving
• en helaas ook door enkele kisten en lessen te schrappen. Enkele producten en activiteiten zullen niet
meer in de jaarprogramma’s opgenomen worden. Deze zijn te arbeidsintensief of er is te weinig animo.
Waarvan nemen wij nu afscheid:
Lessen en excursies: Plantenles, Diep in het Bos, Linnaeusles
Leskisten: bang en boos, geboorte en verzorging, het weer en de seizoenen, veulens in de wei, kriebelbeestjes1-2, ik groei, de verdwaalde boom, koning bromvlieg, hoor jij wat ik hoor, ontdekdozenset natuur,
tuinieren bij school
• Wij zien ook kansen om beleidsmedewerkers te ondersteunen bij bepaalde beleidsdoelen en dit te koppelen
aan leerdoelende van basisscholen. Deels deden wij dit ook al: denk aan het project Afvallûh. Zo kunnen wij
ook diverse leskisten blijven aanbieden vanuit ondersteuning door het betreffende beleidsveld.
Nieuw:
Met plezier bieden we u toch ook weer een nieuwe activiteit en 2 aangepaste leskisten aan!
• Voeding Toen en Nu, groep 6-8: integreert Geschiedenis, Aardrijkskunde en Natuuronderwijs. Leerlingen worden expert over voeding in de tijd van Jagers-Verzamelaars, Steden en Staten óf de huidige tijd. Welke verandering heeft er plaatsgevonden en wat zijn daarvan de consequenties voor het individu, de samenleving en het
milieu. Een bijzonder onderdeel is de interactieve speurtocht in de stad.
4
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
• Leskist ’Natuur rond de School’ voor groep 3-4 is vernieuwd.
• Leskist ‘Kleuren’ voor groep 5-6 is vernieuwd.
U leest hierover meer in de productbeschrijvingen.
We wensen u veel plezier met onze lessen en projecten en zien u graag op het Groene Wiel of in het bos of veld!
Namens Gemeente Wageningen en Stichting Veldwerk Nederland/Het Groene Wiel,
Tessa de Been, Consulent NME Wageningen
Wageningen, april 2014.
5
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
Samenwerking
Het programma NME (natuur- en milieueducatie) komt tot stand in samenwerking tussen de gemeente Wageningen
en het Groene Wiel (onderdeel van Stichting Veldwerk Nederland). Het Groene Wiel is (sinds 1 augstus 2008)
praktijkcentrum van Stichting Veldwerk Nederland. Het Groene Wiel is verantwoordelijk voor de inhoud van het
NME-programma en de uitleenadministratie.
Het Groene Wiel zorgt voor:
•
het jaarlijkse programmaboekje;
•
vernieuwing van het aanbod (nieuwe leskisten en acitiviteiten);
•
de inroostering via Edso
•
begeleiding van lessen en excursies
•
de uitleen en controle van leskisten
Met vragen over het programma, de inroostering en voor het tussentijds aanvragen van
materialen of de annulering daarvan, kunt u terecht bij het Groene Wiel.
De gemeente Wageningen is opdrachtgever en financiert het programma.
6
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
Algemeen
Kwaliteit
Alle leskisten en materiaalzendingen worden door ons nauwkeurig gecontroleerd voordat u ze krijgt. Indien er iets
ontbreekt, wordt dat door ons vermeld. Mocht u toch nog iets anders missen, wilt u dan direct contact met ons
opnemen? Dan kunnen we voorkomen dat we u abusievelijk de kosten voor het missende materiaal in rekening
brengen.
Verantwoordelijkheid
Voor alle activiteiten geldt dat de verantwoordelijkheid voor vervoer, leerlingen en materialen bij de school ligt. Ook
als programma’s (deels) door Het Groene Wiel of derden worden begeleid.
Documentatiecentrum
Naast de lesprogramma’s kunt u gedurende het schooljaar een beroep doen op ons documentatiecentrum in
Wageningen. Heeft u een project rond een onderwerp dat niet in ons programma staat, of zijn er leerlingen die
materialen nodig hebben voor een spreekbeurt? Dan kunt u bij ons terecht voor materialen. Er zijn lesbrieven,
posters, dvd’s, boeken, tijdschriften, modellen, opgezette dieren en illustratiemateriaal, maar ook kijkers, binoculairs
en microscopen te leen.
Eigen bijdrage
Voor deelname aan de activiteiten en het lenen van leskisten betalen de scholen een eigen bijdrage. De eigen
bijdrage per klas voor het schooljaar 2014-2015 is vastgesteld op € 45,00 en wordt per school berekend op basis
van het totaal aantal klassen. Met dit bedrag levert u een bijdrage aan de materiaalkosten. Uw school ontvangt de
rekening aan het einde van het schooljaar.
De kosten voor materialen die zoek raken of kapot gaan zullen apart in rekening worden gebracht.
Contactgegevens
Stichting Veldwerk Nederland
Het Groene Wiel
Centrum voor natuur- en milieueducatie
Hendrikweg 14B
6703 AW Wageningen
T 0317- 422 041
E [email protected]
W www.groenewiel.nl
Openingstijden
Maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag geopend van 9.00 uur tot 16.30 uur.
Woensdag meestal geopend van 9.00 uur tot 13.00 uur. Wil je langskomen? Bel dan even voor de zekerheid want
onze medewerkers hebben ook vaak een afspraak buiten de deur.
7
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
Werkwijze
Aanbod en inschrijven op internet
Het hele aanbod zoals in deze brochure staat beschreven vindt u ook op internet.
De inschrijving verloopt via onze NME-planner. Elke school heeft een eigen inlogcode en wachtwoord. Bent u dit
kwijt, neem dan contact op met de NME-contactpersoon bij u op school, of met Het Groene Wiel.
• Ga naar: www.groenewiel.nl
• Klik op: onderwijs en daarna op aanbod Wageningen.
Van hieruit kunt u inloggen en inschrijven. Hoe dit werkt leest u in de handleiding NME-planner, eveneens te
vinden op www.groenewiel.nl via onderwijs en daarna aanbod Wageningen.
Inroostering lessen en projecten
Voor lessen en projecten staat er in het jaarprogramma alleen een periode vermeld. Voor het van start gaan van de
activiteit krijgt u per e-mail bericht van ons m.b.t. de inroostering. Het is daarom van belang dat u in de
NME-planner een actueel e-mailadres opgeeft en eventuele wijzigingen bijtijds aan ons doorgeeft.
Reservering voor de zomervakantie
Wij verzoeken u om uw inschrijving via internet voor de zomervakantie af te ronden. Zodoende weten wij hoe onze
(en u ook hoe uw NME-) jaarplanning eruit gaan zien. Sommige leskisten zijn erg populair: dus hoe eerder u
reserveert, hoe meer kans u heeft dat de door u gewenste periode nog vrij is!
Tussentijds wijzigen
Gedurende het schooljaar 2014-2015 kunt u zelf uw reserveringen wijzigingen, annuleren of bijplaatsen.
Voor annulering gelden de volgende regels:
•
Leskisten kunt u tot 14 dagen voor uitleendatum wijzigen of annuleren.
•
Materiaalzendingen kunt u tot 4 maanden voor levermaand annuleren.
•
Excursies kunt u tot 1 maand voor uw voorkeursperiode annuleren.
Annuleert u later dan genoemde termijnen, dan worden er administratiekosten in rekening gebracht.
Ophalen en terugbrengen leskisten
Leskisten dient u op te halen en terug te brengen bij Het Groene Wiel, Hendrikweg 14b in Wageningen. Een aantal
dagen voor de start en de afloop van een uitleenperiode krijgt u van ons per e-mail een herinneringsbericht.
Ophaaldag: maandag tussen 13.00 en 16.30 uur.
Terugbrengdag: vrijdag tussen 9.00 en 13.00 uur.
Materiaalzendingen
Voor het ophalen van materiaalzendingen ontvangt u van ons bericht per e-mail over de afhaaldatum en -tijd.
Voorbereiding handleidingen
De handleidingen en overige bijlagen van de leskisten en lessen staan als download bij de betreffende producten
in onze NME-planner.
8
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
Materialen en activiteiten
In dit programma worden de volgende soorten activiteiten en producten aangeboden:
Leskisten
Een leskist bevat een lesbeschrijving en materialen rondom een bepaald thema. De leerlingen werken met
opdrachten, opdrachtkaarten en werkbladen. De lessen uit leskisten vinden plaats in school of (deels) in de
directe schoolomgeving. De uitleentermijn voor leskisten is twee weken. Bij sommige leskisten worden (levende)
materialen geleverd.
Ontdekdozen
Een ontdekdoos bevat onderzoeksmateriaal en opdrachten waar de leerlingen zelfstandig, in groepjes van twee of
drie mee kunnen werken. Aan de hand van opdrachtkaarten maken ze verschillende opdrachtjes en zoeken ze zélf
naar oplossingen voor vraagstukken. De ontdekdozen zijn speciaal geschikt voor het oefenen van het zelfstandig
oplossen van vraagstukken door eigen waarneming. De uitleentermijn voor ontdekdozen is twee weken.
Excursies
Bij een excursie vindt een deel van de activiteiten plaats buiten de directe schoolomgeving, bijvoorbeeld in het
bos, de uiterwaarden of het Arboretum. Het is over het algemeen geen losstaande activiteit, maar een onderdeel
van een groter lesprogramma (met voorbereiding/verwerking op school). De duur van het totale lesprogramma kan
variëren van een halve dag tot vijf activiteiten verspreid over twee weken.
Les op het Groene Wiel
In het Groene Wiel worden elk jaar een aantal lessen georganiseerd die vanwege gebruik van dieren, planten of
speciale materialen en begeleiding niet op school kunnen worden uitgevoerd.
Materiaalzending
Een materiaalzending bestaat uit verbruiksmaterialen, een lesbrief met informatie over het onderwerp en suggesties
voor het gebruik in de klas. Het verschil met een leskist is dat u de materialen en de bijbehorende handleiding niet
terug hoeft te brengen. Een materiaalzending bestaat soms uit levend materiaal, waarvan de leverdatum niet altijd
exact vast te leggen is.
9
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
Leergebieden
Het Groene Wiel heeft de inhoud van natuuronderwijs uitgewerkt in zes verschillende leergebieden. De eerste vier
daarvan zijn ook nadrukkelijk terug te vinden in de kerndoelen. De twee laatste leergebieden zijn relevant vanuit
het perspectief van natuur- en milieu-educatie en duurzame ontwikkeling en voor de persoonlijke ontwikkeling van
de leerlingen.
Besef
Leren kennen van planten en dieren, groei en ontwikkeling, vorm en functie en samenhang. Aan de hand van
concrete materialen en situaties wordt kennis (begrippen, woorden, verbanden) ontwikkeld.
Waarnemen en onderzoeken
Leren herkennen en benoemen van eigenschappen. Leren om conclusies te trekken uit eigen waarnemingen.
Leren om zelfstandig (onderdelen van) onderzoekjes op te zetten.
Zorg en verantwoordelijkheid
Leren zorg te dragen voor planten en dieren en daar steeds meer verantwoordelijkheid in leren te dragen.
Duurzaam handelen
Leren hoe (samen met anderen) op een verantwoorde manier om te gaan met de omgeving, afval, energie, water
e.d.
Waardering
Het creëren van situaties waarin leerlingen waardering voor de natuur kunnen ontwikkelen, verwoorden en
verbeelden. Hiermee kunnen tevens gevoelens van angst ten opzichte van dieren worden voorkomen.
Rechtvaardigheid en keuzevaardigheid
Kennismaken met algemene normen en waarden met betrekking tot onze omgang met planten, dieren en
milieu. Vanuit een ander (waarden)perspectief leren kijken naar een situatie. Kennismaken met situaties waarin
verschillende waarden ten opzichte van elkaar moeten worden afgewogen (bijvoorbeeld in een rollenspel).
10
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 1 EN 2
Kabouterpad
E
1-2
2 uur
Van graan tot brood
Mz
1-2
2 uur
Kikkervisjes
Mz
1-2
4 uur
Insecten in de klas
Km
1-2
4 uur
Alles voor een pannenkoek
K
1-2
4 uur
Bijen
K
1-2
4 uur
Ik-zelf
K
1-2
2 uur
Kaas maken
K
1-2
3 - 4 uur
Toverstenen
K
1-2
2 uur
Zo doet een vogel
K
1-2
3 uur
Droppie Water
K
1-2
3 - 4 uur
Eekhoornschool
K
1-2
1 - 3 uur
Lievebeest
K
1-2
2 uur
Thema-spel
K
1-2
2 - 3 uur
Zwervend afval
P
1-2
1 - 3 uur
Warme Truiendag
P
1-2
1 - 4 uur
sept t/m nov
nov t/m febr
mrt t/m apr
mei t/m sept
vervoer nodig
extra begeleiding
gewenst
deels buiten de
school
K
leskist
Km
leskist met (levend) materiaal
E
excursie
L
les op Het Groene Wiel
Lb
lesbrief
P
project
11
Mz
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
materiaalzending
GROEP 3 EN 4
Graaf Blauw
E
3-4
3 uur
Huisje Holletje Nestje
L
3-4
2 uur
Van graan tot brood
Mz
3-4
2 uur
Kruiden en onkruiden
Mz
3-4
2 uur
Kikkervisjes
Mz
3-4
4 uur
De week van de slak
Km
3-4
4 uur
Insecten in de klas
Km
3-4
4 uur
Voorproevers van de keizer
Km
4
Bellen blazen
K
3-4
Droppie water
K
3
3 - 4 uur
Kaas maken
K
3-4
3 - 4 uur
Kikker op Avontuur
K
3-4
4 uur
Kleuren (vernieuwd)
K
4
Magneten ontdekhoek
K
3-4
2 uur
Op avontuur met je zintuigen
K
3-4
5 uur
Op pad met pad
K
3-4
3 uur
Kriebelbeestjes
K
3-4
2 uur
Natuur rond de school (vernieuwd)
K
3-4
2 uur
Thema-spel
K
3-4
2 - 3 uur
Zwervend afval
P
3-4
1 - 3 uur
Warme truiendag
P
3-4
1 - 4 uur
2 - 4 uur
1 uur
1,5 uur
sept t/m nov
nov t/m febr
mrt t/m apr
mei t/m sept
vervoer nodig
extra begeleiding
gewenst
deels buiten de
school
K
leskist
Km
leskist met (levend) materiaal
E
excursie
L
les op Het Groene Wiel
Lb
lesbrief
P
project
12
Mz
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
materiaalzending
GROEP 5 EN 6
Graaf Blauw
E
5
3 uur
Kringlooples
L
6
3 uur
Klasse Kuikens
Mz
5-6
2 - 5 uur
Van graan tot brood
Mz
5-6
2 uur
Kruiden en onkruiden
Mz
5-6
2 uur
Insecten in de klas
Km
5-6
3 uur
De Groente-experts
Km
5-6
2 - 3 uur
Bezige Bij
K
5-6
3 - 5 uur
Biodiversiteitsspel
K
6
1 uur
Boekensteun middenbouw
K
5-6
n.v.t.
Het Weerbericht
K
5-6
3 uur
Kaas maken
K
5-6
3 - 4 uur
Kleuren (vernieuwd)
K
5
1,5 uur
mei t/m sept
sept t/m nov
nov t/m febr
mrt t/m apr
vervoer nodig
extra begeleiding
gewenst
deels buiten de
school
K
leskist
Km
leskist met (levend) materiaal
E
excursie
L
les op Het Groene Wiel
Lb
lesbrief
P
project
13
Mz
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
materiaalzending
GROEP 5 EN 6
Magneten
K
6
2 uur
Papier maken
K
5-6
2 uur
Ontdekdozenset licht en geluid
K
5-6
2 uur
Ontdekdozenset materialen
K
5-6
2 uur
Ontdekdozenset vloeistoffen
K
5-6
2 uur
Ontdekdozenset zintuigen
K
5-6
2 uur
Schoolkampset Vleermuizen
K
5-6
2 uur
Schoolkampset Nachtvlinders
K
5-6
2 uur
Watergoochelaar
K
5-6
4 uur
Thema-spel
K
5-6
2 - 3 uur
Lesbrief Spinnen
Lb
5-6
1 uur
Lesbrief Vogels in nesten
Lb
5-6
1 uur
Zwervend Afval
P
5-6
1 - 3 uur
Warme Truiendag
P
5-6
1 - 4 uur
Voeding toen en nu (nieuw)
P
5-6
5-14 uur
sept t/m nov
nov t/m febr
mrt t/m apr
mei t/m sept
vervoer nodig
extra begeleiding
gewenst
deels buiten de
school
K
leskist
Km
leskist met (levend) materiaal
E
excursie
L
les op Het Groene Wiel
Lb
lesbrief
P
project
14
Mz
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
materiaalzending
GROEP 7 EN 8
Kringlooples
L
7-8
3 uur
Rioolwaterzuivering
E
7-8
1 - 2 uur
Kruiden en onkruiden
Mz
7-8
2 uur
Insecten in de klas
Km
7-8
4 uur
Biodiversiteitsspel
K
7-8
1 uur
Boekensteun bovenbouw
K
7-8
n.v.t.
Energie(k)!
K
7-8
4 uur
Het Kabinet
K
7-8
n.v.t.
Kaas maken
K
7-8
3 - 4 uur
Papier maken
K
7-8
2 uur
Puberteit
K
7-8
3 uur
Sarah’s Wereld
K
7-8
1 dag
Visserijspel
K
7-8
1 uur
mei t/m sept
sept t/m nov
nov t/m febr
mrt t/m apr
vervoer nodig
extra begeleiding
gewenst
deels buiten de
school
K
leskist
Km
leskist met (levend) materiaal
E
excursie
L
les op Het Groene Wiel
Lb
lesbrief
P
project
15
Mz
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
materiaalzending
GROEP 7 EN 8
Waterkringloop
K
7-8
3 uur
Waterlab
K
7-8
4 uur
Schoolkampset Vleermuizen
K
7-8
2 uur
Schoolkampset Nachtvlinders
K
7-8
2 uur
Thema-spel
K
7-8
2 - 3 uur
Weer en Klimaat
K
7-8
5 uur
Zwervend Afval
P
7-8
1 - 3 uur
Warme Truiendag
P
7-8
1 - 4 uur
Voeding toen en nu (nieuw)
P
7-8
5-14 uur
sept t/m nov
nov t/m febr
mrt t/m apr
mei t/m sept
vervoer nodig
extra begeleiding
gewenst
deels buiten de
school
K
leskist
Km
leskist met (levend) materiaal
E
excursie
L
les op Het Groene Wiel
Lb
lesbrief
P
project
16
Mz
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
materiaalzending
GROEP 1 EN 2
Kabouterpad
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
2 uur
excursie
Een kabouterpad is een speelse manier om jonge
kinderen in contact te brengen met de natuur en
hun omgeving.
Houten kabouters met kleurige mutsen nodigen de
kinderen uit om in het Arboretum te komen zien,
horen, voelen, ontdekken en opdrachtjes uit
te voeren. Dit wordt ingeleid en afgesloten
door een medewerker van Het Groene Wiel.
Van graan tot brood
leergebied:
besef
tijdsduur:
vorm:
2 uur
materiaalzending
Dit materiaalpakket bestaat uit aren, zaden en producten
(bloem, havermout e.d.) van verschillende soorten granen.
Daarbij ontvangt u een lesbrief met lessuggesties rondom dit
onderwerp.
Kikkervisjes
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
4 uur
materiaalzending
Het is altijd weer wonderlijk de metamorfose van kikkerdril tot
kikker zelf te kunnen bekijken. U ontvangt een aquariumbak met
kikkerdril en een handleiding met o.a. instructie voor verzorging.
Insecten in de klas
leergebied:
waarnemen en
onderzoeken
4 uur
materiaalzending
tijdsduur:
vorm:
Bij dit project krijgt u levend materiaal van vier soorten insecten
in alle stadia, namelijk: de sprinkhaan, de wandelende tak, de
meeltor en het koolwitje. Deze leskist is gericht op het leren van
algemene kenmerken van insecten. Bij deze leskist horen een
handleiding en werkbladen.
Alles voor een pannenkoek
leergebied:
waarnemen en
onderzoeken
4 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
17
Melk komt uit de fabriek en een pannenkoek komt uit een pak,
of toch niet? Deze leskist is gebaseerd op het prentenboek ‘Alles voor een pannenkoek’ van Eric Carle. Het jongentje Hannes
wil graag een pannenkoek eten. Dat mag van zijn moeder, maar
dan moet hij zelf voor de benodigdheden zorgen. De lessen
gaan in op de ingrediënten en hun herkomst. Leerlingen worden
hierbij uitgedaagd te proeven, voelen, ruiken, pletten en malen.
Aan het eind van de lessenserie bakt u samen met de klas pannenkoelen.
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 1 EN 2
Bijen
leergebied:
waarnemen en
onderzoeken
4 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
Veel kinderen zijn bang voor alles wat vliegt, en bijen in het bijzonder. Deze leuke leskist, in de vorm van een echte bijenkast,
geeft een kijkje in het leven van de honingbij. De rode draad is
het leven van een werkbij, verteld in 8 verhaaltjes. De leskist zit
boordevol materiaal voor zowel leerzame als speelse lessen,
zoals bijenpoppen, bijenraten en een DVD. Er is zelfs de mogelijkheid om het verhaal in een ‘musical-vorm’ uit te voeren. Dit
alles kan overdreven angst voor bijen verminderen.
Ik-zelf
leergebied:
besef,
waardering en
onderzoeken
2 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
Deze leskist is bijzonder geschikt voor zelfstandig werken, doordat de opdrachten in de vorm van foto-strips worden gegeven.
Aan de hand van allerlei activiteiten rond het lichaam en zintuigen ervaren kinderen de mogelijkheden en grenzen van hun
eigen lichaam.
Kaas maken
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
3-4 uur
leskist
Zelf een kaasje maken! Leuk, leerzaam en lekker! Met deze kist
ontdekken de leerlingen hoe kaas wordt gemaakt. De kist bevat alle materialen en uitleg die nodig zijn om een aantal kleine
kaasjes te maken. U hoeft alleen te zorgen voor de ingrediënten: verse volle melk, een beetje karnemelk en zout.
Toverstenen
leergebied:
waarnemen en
onderzoeken
2 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
18
Kleuters zijn dol op stenen. Met deze kist wordt aan deze belangstelling tegemoet gekomen. De kist begint met een spannend verhaal over ‘Tessa en de stenen van het tovervisje’.
Daarna volgt een opdrachtencircuit. De opdrachtjes richten
zich op: het gebruik van de zintuigen, eigenschappen van stenen en het aanleren van begrippen zoals glad/ruw, groot/klein,
veel/weinig, etc. De opdrachtjes zijn ook prima los van het verhaal uit te voeren.
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 1 EN 2
Zo doet een vogel
leergebied:
waarnemen en
onderzoeken
3 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
Dieren en mensen hebben verschillende manieren om te bewegen. Aan de hand van een verhaal over het zieke meisje Liesje
leren de kinderen bewegingen van allerlei dieren kennen, benoemen en nadoen. Door deze bewegingen ook zelf te maken
en te verkennen ontwikkelen de kinderen hun eigen bewegingsmogelijkheden.
Vijf bewegingslessen worden aangevuld met extra knutselsuggesties en bijpassende liedjes. De lessen zijn geschikt voor in
de klas, in de gymzaal en buiten.
Droppie Water
leergebied:
duurzaam
handelen
3-4 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
Met de leskist Droppie Water komen kinderen uit groep 1 t/m 3
op een speelse manier in aanraking met allerlei aspecten van
water.
Droppie Water laat hen kennis maken met verschillende eigenschappen en functies van water. Dit gebeurt d.m.v. liedjes,
verhalen, proefjes, geluids- en bewegingsspelletjes en met gesprekken met de handpop ‘Droppie Water’. De kist bevat alle
benodigde materialen.
Deze leskist wordt u gratis aangeboden door Waterschap Vallei
en Veluwe. Reservering en uitleen verloopt via Het Groene Wiel.
Eekhoornschool
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
1-3 uur
leskist
deels buiten
19
In de ‘Eekhoornschool’ verplaatsen de kinderen zich in de rol
van jonge eekhoorns. Ze leren er alles wat jonge eekhoorns buiten moeten leren. Zoals: een nest bouwen, noten verzamelen,
verstopplekken onthouden, gevarentraining, eekhoorn-memory,
noten knikkeren, allerlei creatieve opdrachtjes met natuurlijk
materiaal en een echt eekhoornlied. De leskist bevat alle materialen die nodig zijn om de opdrachtjes te doen en te verwerken.
Het is daarnaast mogelijk om een buitenactiviteit in het bos te
doen met de klas (eekhoornpraktijkles). Hiervoor zijn ideeën en
hulpmiddelen aanwezig en een beschrijving van geschikte locaties. Voor begeleiders is er een beschrijving van de activiteit.
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 1 EN 2
Lievebeest
leergebied:
besef, zorg en
verantwoordelijkheid
2 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
Jonge kinderen kunnen eindeloos naar kleine diertjes zoeken.
Lieveheersbeestjes zijn favoriet want het zijn de knuffeldiertjes
onder de insecten. Samen met de kinderen verzamelt u lieveheersbeestjes in de schoolomgeving, die u gedurende enkele
dagen in de klas verzorgt. Met deze leskist bieden wij u tal van
mogelijkheden om met dit onderwerp aan de slag te gaan, van
liedje tot vouwopdracht, van telwerkje tot puzzel.
Themaspel: Het rijk van Aarde en Wormen
leergebied:
besef, waardering en
onderzoeken
2-3 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
In het Rijk van Aarde en Wormen is de natuur in de war. De leerlingen helpen Xza de heks met het brouwen van een toverdrank
om de natuur weer op orde te krijgen. Leerlingen raken spelenderwijs betrokken bij de natuur om hen heen. Ze leren goed
waar te nemen en samen te werken. Ze filosoferen over ‘wat zij
zelf belangrijk vinden aan natuur en wat zij zelf kunnen doen
om te helpen’. Door de gevarieerde spelvormen is dit themaspel
ook geschikt voor BSO of schoolreisje.
Zwervend Afval - Maart
leergebied:
duurzaam
handelen
1-3 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
Warme Truiendag
6 februari 2015
leergebied:
besef,
duurzaam
handelen
1-4 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
20
Dit project draait in maart tijdens ‘De Week van Nederland
Schoon’. Leerlingen gaan met grijpers en afvalzakken het
zwerfafval in de buurt rond de school opruimen. Ze filosoferen
over ‘wat is (zwerf-) afval’ en denken na over wat ze zelf kunnen
doen. Voor de hogere groepen zijn extra werkvormen rondom
het thema afval uitgewerkt zoals bijvoorbeeld een onderzoek
naar de afbraaksnelheid van diverse soorten afval.
Vrijdag 6 februari 2015 is het weer ‘Warme Truiendag”!
Op deze dag kunt u de verwarming een paar graadjes lager
zetten en de kinderen vragen in een warme trui naar school te
komen. Meedoen aan de Warme Truiendag levert u een energiebesparing van 7% per graadje minder en een mooie gelegenheid om aandacht te vragen voor het belang van zuinig omgaan
met energie.
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 3 EN 4
Graaf Blauw
leergebied:
waardering
tijdsduur:
vorm:
3 uur
excursie
Graaf Blauw is een mengeling van natuur en avontuur, onderzoek en spel in het mooie natuurgebied De Blauwe Kamer. Leerlingen gaan op zoek naar de ‘nalatenschap’ van ‘Graaf Blauw”.
Daarbij krijgen ze oog voor de rijkdom aan natuur die ontstaan
is na het vertrek van de graaf.
Huisje Holletje Nestje
leergebied:
waardering,
besef, zorg en
verantwoordelijkheid
2 uur
les op Het
Groene Wiel,
levende dieren
tijdsduur:
vorm:
De leerlingen maken kennis met verschillende dieren en hun
‘behuizing’. In zes boerderijtjes gaan de groepen leerlingen met
een begeleider een hokje inrichten voor een dier, waarna het
dier ook echt in zijn ‘huis’ geplaatst mag worden.
Door eenvoudige stukjes tekst te lezen, tekeningen af te maken
en in te kleuren zullen de kinderen gericht gaan kijken naar de
dieren.
Van graan tot brood
leergebied:
besef
tijdsduur:
vorm:
2 uur
materiaalzending
Dit materiaalpakket bestaat uit aren, zaden en producten (bloem,
havermout e.d.) van verschillende soorten granen. Daarbij ontvangt u een lesbrief met lessuggesties rondom dit onderwerp.
Kruiden en onkruiden
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
2 uur
materiaalzending
Kruiden en onkruiden: wat zijn het, hoe zien ze eruit, hoe ruiken
en smaken ze? Wat is hun rol in de natuur? En is een onkruid
wel een on-kruid? Deze materiaalzending bevat verschillende
(on)kruiden en een handleiding met lessuggesties.
Kikkervisjes
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
4 uur
materiaalzending
21
Het is altijd weer wonderlijk de metamorfose van kikkerdril tot
kikker zelf te kunnen bekijken. U ontvangt een aquariumbak met
kikkerdril en een handleiding met o.a. instructie voor verzorging
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 3 EN 4
De week van de slak
leergebied:
zorg en verantwoordelijkheid
4 uur
leskist met levend materiaal
tijdsduur:
vorm:
U krijgt echte slakken die de leerlingen per groepje een week
lang moeten verzorgen. De lessen in die week gaan over het
zorgen voor slakken, de bouw van de slak en de leefwijze. Hiermee krijgen de leerlingen inzicht in de bouw en leefwijze van
een dier dat heel anders is dan zijzelf. Een oefening in geduld
en zorgzaamheid.
Let op: Omdat u werkt met levend materiaal is het belangrijk dat
u voldoende tijd voor de lessen inroostert.
Insecten in de klas
leergebied:
waarnemen en
onderzoeken
4 uur
leskist met levend materiaal
tijdsduur:
vorm:
Bij dit project krijgt u levend materiaal van vier soorten insecten
in alle stadia, namelijk: de sprinkhaan, de wandelende tak, de
meeltor en het koolwitje. Deze leskist is gericht op het leren van
algemene kenmerken van insecten. Bij deze leskist horen een
handleiding en werkbladen.
Voorproevers van de Keizer
leergebied:
besef,
waarnemen en
onderzoeken
2-4 uur
leskist met
groentenpakket
tijdsduur:
vorm:
De Keizer houdt enorm van groenten maar is vreselijk bang voor
zijn kok. Hij denkt dat de kok zelf keizer wil worden. De leerlingen worden voorproever van de keizer en gaan verschillende
soorten groenten zelf onderzoeken, blind proeven en klaarmaken. Met het verse groentepakket kunt u met de leerlingen een
gezonde traktatie en/of een gerecht maken. Leerlingen leren
meer soorten groenten (her)kennen.
Bellen blazen
leergebied:
waarnemen en
onderzoeken
1 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
Zeepbellen lenen zich voor allerlei spontane experimenten.
Je gaat je dingen leren afvragen en ook ga je je eigen ontdekkingen leren verwoorden. Mocht dit alles niet lukken, dan is uw
klas na afloop van deze les in elk geval weer blinkend schoon!
Droppie Water (groep 3)
leergebied:
duurzaam
handelen
3-4 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
22
Met de leskist Droppie Water komen de kinderen uit groep 1 t/m
3 op een speelse manier in aanraking met allerlei aspecten van
water.
Droppie Water laat hen kennis maken met verschillende eigenschappen en functies van water. Dit gebeurt d.m.v. liedjes,
verhalen, proefjes, geluids- en bewegingsspelletjes en met gesprekken met de handpop ‘Droppie Water’.
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 3 EN 4
De kist bevat alle benodigde materialen.
Deze leskist wordt u gratis aangeboden door Waterschap Vallei
en Veluwe. Reservering en uitleen verloopt via Het Groene Wiel.
Kaas maken
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
3-4 uur
leskist
Zelf een kaasje maken! Leuk, leerzaam en lekker! Met deze kist
ontdekken de leerlingen hoe kaas wordt gemaakt. De kist bevat alle materialen en uitleg die nodig zijn om een aantal kleine
kaasjes te maken. U hoeft alleen te zorgen voor de ingrediënten: verse volle melk, een beetje karnemelk en zout.
Kikker op Avontuur
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
4 uur
leskist
Een avontuurlijke kikker heeft acht spannende en bijzondere
waterverhalen geschreven. Bij elk verhaal hoort een doe-opdracht, waardoor de kinderen spelenderwijs een eigenschap
van water ontdekken. Water als vergrootglas? Poeders die in
water verdwijnen?
Deze leskist wordt u gratis aangeboden door Waterschap Vallei
en Veluwe. Reservering en uitleen verloopt via Het Groene Wiel.
Kleuren (groep 4) (vernieuwd)
leergebied:
waarnemen en
onderzoeken
1,5 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
Kleuren spelen een belangrijke rol in het dagelijks leven. Er zijn
vrolijke kleuren en kleuren die horen bij droefheid. In de natuur
zijn er ook veel kleuren die een bepaalde betekenis hebben. Met
verschillende opdrachten en materialen gaan de leerlingen aan
de slag en leren zij eigenschappen van kleuren kennen.
Magneten ontdekhoek
leergebied:
waarnemen en
onderzoeken
2 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
23
Magneten oefenen een grote aantrekkingskracht uit op kinderen. Met de materialen voor deze ontdekhoek kunnen ze vrij
experimenteren en ontdekken. Zo leren ze spelenderwijs de eigenschappen van magneten kennen. Vraagmapjes geven u de
mogelijkheid om leerlingen wat meer houvast te geven bij hun
ontdekkingen.
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 3 EN 4
Op avontuur met je zintuigen - Het Buitenboek van tante Door
leergebied:
besef,
waarnemen en
onderzoeken
5 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
Met deze kist leren de kinderen hun zintuigen bewust te gebruiken bij het verkennen van hun omgeving. Dit doen ze naar
aanleiding van ansichtkaarten die ze krijgen van ‘Tante Door’.
Tante Door is op vakantie en stuurt kaartjes met waarnemingen
die zij doet (wat ze ziet, hoort, ruikt, proeft en voelt). Kunnen de
kinderen dit ook?
Elke dag gaan ze een uurtje met een ander zintuig aan de slag
(5x). Al doende maken de kinderen een buitenboekje met hun
waarnemingen en gevonden materialen. Ieder kind werkt hierbij
op eigen niveau tevens aan zijn/haar taalontwikkeling.
Op pad met pad
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
waardering
3 uur
leskist met levend materiaal
Op Pad met Pad is een combinatie van natuur- en taalles. Op
pad met pad helpt uw leerlingen om hun woordenschat verder
te ontwikkelen. In 4 lessen (van elk 45 minuten) verbreden de
kinderen hun woordenschat om zo betekenis toe te kennen aan
hun omgeving en aan dieren.
Een pad komt hierbij ‘live’ in de klas en zorgt daarmee voor de
nodige aandacht!
Kriebelbeestjes
leergebied:
waarnemen en
onderzoeken
2 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
Met deze leskist gaat u met de klas rond de school kriebelbeestjes zoeken. U heeft daarvoor een groene schoolomgeving of
parkje nodig. Centraal staan de pissebed, de slak, de spin, de
regenworm en de duizendpoot. De leerlingen verzamelen ze,
leren de manier van voortbewegen benoemen en meer details
aan het dier te onderscheiden. Ook maken ze zich een voorstelling van hoe het dier leeft.
Natuur rond de school (vernieuwd)
leergebied:
waarnemen en
onderzoeken
2 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
24
Kinderen spelen dagelijks rond de school. Door deze activiteit
worden ze zich meer bewust van de omgeving rond de school.
Op een leuke, speelse manier kunnen ze in groepjes de natuur
rond de school verkennen. Aan de orde komen diverse onderwerpen zoals bomen, planten, vogels, kleine beestjes, het weer,
water, grond en stenen. De opdrachtenkaarten en de benodigde
materialen zitten in de kist.
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 3 EN 4
Themaspel: Het Rijk van Aarde en Wormen
leergebied:
besef,
waardering en
onderzoeken
2-3 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
In het Rijk van Aarde en Wormen is de natuur in de war. De leerlingen helpen Xza de heks met het brouwen van een toverdrank
om de natuur weer op orde te krijgen. Leerlingen raken spelenderwijs betrokken bij de natuur om hen heen. Ze leren goed
waar te nemen en samen te werken. Ze filosoferen over “wat zij
zelf belangrijk vinden aan natuur en wat zij zelf kunnen doen om
te helpen”. Door de gevarieerde spelvormen is dit themaspel
ook geschikt voor BSO of schoolreisje.
Zwervend Afval - Maart
leergebied:
duurzaam en
handelen
1-3 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
Warme Truiendag
6 februari 2014
leergebied:
besef, duurzaam handelen
1-4 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
25
Dit project draait in maart tijdens “De Week van Nederland
Schoon”. Leerlingen gaan met grijpers en afvalzakken het
zwerfafval in de buurt rond de school opruimen. Ze filosoferen
over “wat is (zwerf) afval” en denken na over wat ze zelf kunnen
doen. Voor de hogere groepen zijn extra werkvormen rondom
het thema afval uitgewerkt zoals bijvoorbeeld een onderzoek
naar de afbraaksnelheid van diverse soorten afval.
Vrijdag 6 februari 2014 is het weer ‘Warme Truiendag”!
Op deze dag kunt u de verwarming een paar graadjes lager
zetten en de kinderen vragen in een warme trui naar school te
komen. Meedoen aan de Warme Truiendag levert u een energiebesparing van 7% per graadje minder en een mooie gelegenheid om aandacht te vragen voor het belang van zuinig omgaan
met energie.
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 5 EN 6
Graaf Blauw (groep 5)
leergebied:
waardering
tijdsduur:
vorm:
3 uur
excursie
Graaf Blauw is een mengeling van natuur en avontuur, onderzoek en spel in het mooie natuurgebied De Blauwe Kamer. Leerlingen gaan op zoek naar de ‘nalatenschap’ van ‘Graaf Blauw”.
Daarbij krijgen ze oog voor de rijkdom aan natuur die ontstaan
is na het vertrek van de graaf.
Kringlooples (groep 6)
leergebied:
besef
tijdsduur:
vorm:
3 uur
les op Het
Groene Wiel,
levende dieren
Vanuit concrete ervaringen de begrippen voedselweb, voedselkringloop en voedselketen leren begrijpen.
In Het Groene Wiel zijn allerlei planten en dieren uit het bos
samengebracht die met elkaar een groot voedselweb vormen.
De leerlingen volgen de gebeurtenissen in het voedselweb en
maken zo kennis met allerlei planten en dieren uit het bos en
hun rol in de voedselkringloop. Ook ontdekken ze dat ze zelf
een rol spelen.
Voorafgaand aan de les verzorgt u een korte introductie op
school, na de les volgt een nabespreking en een evaluatie. De
handleiding geeft hiervoor informatie en tips. Een medewerker
van Het Groene Wiel legt uit hoe het programma werkt. Daarna
kunt u met uw leerlingen aan de slag.
Klasse Kuikens!
leergebied:
zorg, verantwoordelijkheid,
waardering
2-5 uur
leskist met
levende dieren
tijdsduur:
vorm:
Een ei uit zien komen is reuze spannend en kuikens hebben een
grote aaibaarheidsfactor!
In dit project kunnen kinderen van dichtbij meemaken hoe een
kuiken uit een ei komt. Ze leren over de functie van het ei; ze
leren wat een kuiken nodig heeft om te groeien en ontwikkelen;
ze zijn verantwoordelijk voor de verzorging van dieren; ze leren
over de natuurlijke leefwijze van kippen en misschien ook over
de niet-natuurlijke wijze waarop veel kippen opgefokt worden.
Van graan tot brood
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
2 uur
materiaalzending
26
Dit materiaalpakket bestaat uit aren, zaden en producten (bloem,
havermout e.d.) van verschillende soorten granen. Daarbij ontvangt u een lesbrief met lessuggesties rondom dit onderwerp.
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 5 EN 6
Kruiden en onkruiden
leergebied:
besef
tijdsduur:
vorm:
2 uur
materiaalzending
Kruiden en onkruiden: wat zijn het, hoe zien ze eruit, hoe ruiken
en smaken ze? Wat is hun rol in de natuur? En is een onkruid
wel een on-kruid? Deze materiaalzending bevat verschillende
(on)kruiden en een handleiding met lessuggesties.
Insecten in de klas
leergebied:
waarnemen en
onderzoeken
4 uur
leskist met levend materiaal
tijdsduur:
vorm:
Bij dit project krijgt u levend materiaal van vier soorten insecten
in alle stadia, namelijk: de sprinkhaan, de wandelende tak, de
meeltor en het koolwitje. Deze leskist is gericht op het leren van
algemene kenmerken van insecten. Bij deze leskist horen een
handleiding en werkbladen.
De Groente-experts
leergebied:
besef,
waarnemen en
onderzoeken
2-3 uur
leskist met
groentenpakket
tijdsduur:
vorm:
Groenten liggen iedere dag op je bord. Wat vind je lekker? Leerlingen gaan op verschillende manieren aan de slag met groenten. Leerlingen maken een eigen receptkaart door eens in kookboeken te neuzen. In de kookles worden een aantal gerechten
van receptkaarten gemaakt of maken de leerlingen gezamenlijk
een groente-egel. Door onderzoek te doen naar het verschil
van groenten in blik, in een pot of vers worden ze zelf groenteexpert. Groenten onderzoeken staat centraal, waarbij proeven
heel belangrijk is.
Bezige Bij
leergebied:
besef,
waarnemen en
onderzoeken
3-5 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
De leskist Bezige Bij behandelt het leven van de honingbij, het
werk van de imker en de leefomgeving van de bij. De leerlingen
leren over de relatie tussen: de bijen onderling, de bijen en de
imker en de bij en zijn omgeving. Daarbij komt ook aan bod wat
de kinderen zelf voor bijen kunnen doen. Het is ook mogelijk een
imker in uw klas uit te nodigen via Het Groene Wiel.
Tip: mooie combinatie met een excursie naar Het Bijenhuis in
Wageningen; www.bijenhuis.nl
27
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 5 EN 6
Biodiversiteitsspel (groep 6)
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
1 uur
kaartspel
Het biodiversiteitsspel is een educatief spel voor leerlingen van
9 tot 14 jaar. In het spel ervaren zij de begrippen voedselketen
en biodiversiteit.De spelers moeten voedselketens maken om
dieren een plekje te kunnen geven. Biodiversiteit is nodig om
de roofdieren levensmogelijkheden te geven. Kiezen voor biodiversiteit in de kaarten die de speler voor zichzelf uitlegt vergroot
de kans op winnen. Het biodiversiteitsspel is een spel waarbij
spelers elkaar kunnen dwarsbomen door kaarten bij elkaar te
plaatsen of weg te halen, door voedselketens te onderbreken of
door de tegenstander op te zadelen met veel van hetzelfde. Het
spel duurt afhankelijk van de leeftijd van de spelers zo’n 30 tot
45 minuten. Voor het uitleggen van de spelregels kunt u gebruik
maken van een powerpointpresentatie. Dit vergt ongeveeer 15
minuten extra.
Boekensteun middenbouw
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
n.v.t.
leskist
Bij inschrijving ontvangt u gedurende een maand een set van
ca. 40 boeken over natuur en milieu waarmee u uw documentatiecentrum tijdelijk kunt uitbreiden. Een bijkomend voordeel is,
dat u een aantal boeken ‘in de praktijk’ kunt uitproberen, zodat u
later gericht boeken kunt aanschaffen.
Het Weerbericht
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
3 uur
leskist
28
Als de weermannen en -vrouwen gaan staken tengevolge van
het voortdurende commentaar op hun berichten, blijft er voor de
klas weinig anders over dan zelf maar het weerbericht te gaan
maken. Daarvoor moet je natuurlijk wel temperatuur, windkracht
en neerslag kunnen meten, de windrichting kunnen bepalen, de
bewolking kunnen schatten en weten op welke manier je die
gegevens op een weerkaart zet. Leerlingen kunnen dit op verschillende manieren aan de weet komen: Infokaarten lezen, een
werkblad maken, filmpjes bekijken of het aan iemand vragen die
het al weet. Voor elk onderdeel is er een test. Heeft een groep
alle kennis in huis, dan kunnen ze een echt weerbericht maken
voor de rest van de klas.
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 5 EN 6
Kaas maken
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
3-4 uur
leskist
Zelf een kaasje maken! Leuk, leerzaam en lekker! Met deze kist
ontdekken de leerlingen hoe kaas wordt gemaakt. De kist bevat alle materialen en uitleg die nodig zijn om een aantal kleine
kaasjes te maken. U hoeft alleen te zorgen voor de ingrediënten: verse volle melk, een beetje karnemelk en zout.
Kleuren (vernieuwd)
leergebied:
waarnemen en
onderzoeken
1,5 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
Kleuren spelen een belangrijke rol in het dagelijks leven. Er zijn
vrolijke kleuren en kleuren die horen bij droefheid. In de natuur
zijn er ook veel kleuren die een bepaalde betekenis hebben. Met
verschillende opdrachten en materialen gaan de leerlingen aan
de slag en leren zij eigenschappen van kleuren kennen.
Magneten (groep 6)
leergebied:
waarnemen en
onderzoeken
2 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
Door diverse experimenten ontdekken de leerlingen de belangrijkste eigenschappen van magneten. Aan de orde komen o.a.
aantrekken, afstoten, kompassen, noord- en zuidpool. De kist
bevat voldoende oefenmateriaal om in groepjes te werken.
Papier maken
leergebied:
duurzaam
handelen
2 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
Maak van oud papier je eigen nieuwe papier: dat is wat de leerlingen gaan doen met deze leskist. Leuk om te doen en het
levert inzicht in nuttig hergebruik van oud papier. Naast een
papierschepset bevat de leskist enkele lessuggesties rondom
papier(verwerking).
Ontdekdozen
leergebied:
waarnemen en
onderzoeken
2 uur
ontdekdozenset
tijdsduur:
vorm:
29
De ontdekdozen zijn sets van dozen rond een bepaald thema,
bedoeld voor het oefenen van het zelfstandig oplossen van
vraagstukken door eigen waarneming en het uitvoeren van
eenvoudige proefjes. Als differentiatie kunt u de leerlingen zelf
opdrachten geven waarbij ze zelf ook het onderzoekje moeten
bedenken waarmee ze de vraag kunnen oplossen. Elk thema
bestaat uit vijf of zes verschillende onderwerpen.
Het is mogelijk met de hele klas tegelijk aan een thema te werken, maar deze dozen zijn ook uitstekend geschikt als tussendoor-activiteit, waar groepjes van twee of drie kinderen zelfstandig aan werken.
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 5 EN 6
Met één doos kan ongeveer 20-30 minuten worden gewerkt. In
beide gevallen is een klassikale nabespreking gewenst.
Ontdekdozenset licht en geluid
Proefjes en ontdekkingen op het gebied van licht en geluid. Dozen: licht en schaduw, spiegels, lenzen, kleuren, geluid, muziek
in elastiek.
Ontdekdozenset materialen
Ontdekkingen aan verschillende materialen. Dozen: hout, metalen, papier, lucht, lapjes.
Ontdekdozenset vloeistoffen
Proefjes met vloeistoffen. Dozen: zeepbellen, drijven/zinken,
mengen, stroperigheid, doorlaatbaarheid en oppervlaktespanning.
Ontdekdozenset zintuigen
Proefjes gericht op de zintuigen en de zintuiglijke waarneming.
Dozen: horen, ruiken, proeven, voelen, zien en bedrog.
Schoolkampset Vleermuizen
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
Met deze set kunt u ’s avonds vleermuizen spotten. De set bevat
2 uur
twee vleermuisdetectors waarmee vleermuisgeluiden opgevan
schoolkampset gen kunnen worden. In de handleiding vindt u tips voor het spotten van vleermuizen. Informatiekaarten, boekjes en een cd met
vleermuisgeluiden geven de leerlingen informatie over vleermuizen in Nederland.
Schoolkampset Nachtvlinders
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
Met deze set kunt u nachtvlinders vangen en bekijken. Nacht2 uur
vlinders zijn vaak prachtig om te zien met aparte kleuren, vorschoolkampset men en voelsprieten. De set bevat een speciale vanginstallatie
voor nachtvlinders (stokken, lampen, verlengsnoer en doek).
Vlinderzoekkaarten en boekjes geven informatie over de nachtvlinders.
Leskist Watergoochelaar
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
4 uur
leskist
30
De Watergoochelaar is in de stad! Journaliste Hanneke Diepgraven heeft het gevoel dat deze meneer mensen oplicht met
zijn dure watergoochelshow. Ze wil hem gaan ontmaskeren en
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 5 EN 6
(verhalend
ontwerpen)
heeft zijn goochelkist te pakken gekregen. Ze moet zelf plotseling weg, dus ze heeft in een brief de hulp van de klas gevraagd.
Tijdens het onderzoeken van de trucs krijgen de leerlingen spelenderwijs inzicht in acht verschillende watereigenschappen.
Deze leskist wordt u gratis aangeboden door Waterschap Vallei
en Veluwe. Reservering en uitleen verloopt via Het Groene Wiel.
Themaspel: Het Rijk van Aarde en Wormen
leergebied:
besef,
waardering en
onderzoeken
2-3 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
In het Rijk van Aarde en Wormen is de natuur in de war. De leerlingen helpen Xza de heks met het brouwen van een toverdrank
om de natuur weer op orde te krijgen. Leerlingen raken spelenderwijs betrokken bij de natuur om hen heen. Ze leren goed
waar te nemen en samen te werken. Ze filosoferen over “wat zij
zelf belangrijk vinden aan natuur en wat zij zelf kunnen doen om
te helpen”. Door de gevarieerde spelvormen is dit themaspel
ook geschikt voor BSO of schoolreisje.
Lesbrief Spinnen
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
waardering
1 uur
lesbrief
Deze lesbrief geeft opdrachtjes om de levenswijze van spinnen
te leren kennen en de angst voor spinnen te verminderen.
De lesbrief is te downloaden te op www.groenewiel.nl
Lesbrief Vogels en Nesten
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
waardering
Deze lesbrief bevat lessen over de manieren waarop vogels hun
1 uur
jongen uitbroeden en grootbrengen.
lesbrief te
downloaden op
www.groenewiel.nl
Zwervend Afval - Maart
leergebied:
duurzaam
handelen
1-3 uur
actie, leskist
tijdsduur:
vorm:
31
Dit project draait in maart tijdens “De Week van Nederland
Schoon”. Leerlingen gaan met grijpers en afvalzakken het
zwerfafval in de buurt rond de school opruimen. Ze filosoferen
over “wat is (zwerf) afval” en denken na over wat ze zelf kunnen
doen. Voor de hogere groepen zijn extra werkvormen rondom
het thema afval uitgewerkt zoals bijvoorbeeld een onderzoek
naar de afbraaksnelheid van diverse soorten afval.
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 5 EN 6
Warme Truiendag
6 februari 2015
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef,
duurzaam
handelen
1-4 uur
actiedag
Vrijdag 6 februari 2015 is het weer Warme Truiendag!
Op deze dag kunt u de verwarming een paar graadjes lager
zetten en de kinderen vragen in een warme trui naar school te
komen. Meedoen aan de warme truiendag levert u een energiebesparing van 7% per graadje minder en een mooie gelegenheid om aandacht te vragen voor het belang van zuinig omgaan
met energie.
Voeding Toen en Nu (nieuw)
leergebied:
tijdsduur:
besef
beperkte
versie 5 uur;
uitgebreide
versie 14 uur
project
vorm:
32
Voeding Toen en Nu integreert Geschiedenis, Aardrijkskunde
en Natuuronderwijs en geeft leerlingen de mogelijkheid om opdrachten op hun eigen niveau te kiezen en uit te voeren. De
structuur van het programma is gericht op het beworderen van
samenwerkend leren. Aan de hand van acht vragen worden leerlingen expert over voeding in de tijd van Jagers-Verzamelaars,
Steden en Staten òf de huidige tijd. Daarna worden er per vraag
groepjes gevormd die onderzoeken welke verandering er heeft
plaatsgevonden en wat daarvan de consequenties zijn voor het
individu, de samenleving en het milieu. In deze groepjes is elke
leerling expert vanuit een bepaalde tijdsperiode. Een bijzonder
onderdeel is de interactieve speurtocht in de stad.
Voor meer informatie zie: https://VoedingToenEnNu.yurls.net
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 7 EN 8
Kringlooples
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
3 uur
les op Het
Groene Wiel,
levende dieren
Vanuit concrete ervaringen de begrippen voedselweb, voedselkringloop en voedselketen leren begrijpen.
In Het Groene Wiel zijn allerlei planten en dieren uit het bos
samengebracht die met elkaar een groot voedselweb vormen.
De leerlingen volgen de gebeurtenissen in het voedselweb en
maken zo kennis met allerlei planten en dieren uit het bos en
hun rol in de voedselkringloop. Ook ontdekken ze dat ze zelf
een rol spelen.
Voorafgaand aan de les verzorgt u een korte introductie op
school, na de les volgt een nabespreking en een evaluatie. De
handleiding geeft hiervoor informatie en tips. Een medewerker
van Het Groene Wiel legt uit hoe het programma werkt. Daarna
kunt u met uw leerlingen aan de slag.
Rioolwaterzuivering
leergebied:
besef, zorg,
waardering en
verantwoordelijkheid
1-2 uur
excursie naar
Veenendaal of
Ede
tijdsduur:
vorm:
Het Waterschap Vallei en Veluwe nodigt leerlingen van groep
7 en 8 van harte uit om een kijkje te komen nemen op een riool waterzuivering. Deze gratis rondleidingen worden gegeven
in Veenendaal of Ede. De kinderen krijgen antwoord op vragen
als: Waar gaat het water heen als we het door de wc spoelen?
Hoe wordt afvalwater weer schoon? En hoe schoon is dat nou
precies? Er kunnen maximaal 30 leerlingen tegelijkertijd worden
ontvangen, bij grotere groepen wordt u verzocht deze te splitsen. De rondleiding duurt ongeveer 1,5 uur. Deelname is kosteloos. U dient zelf voor het vervoer te zorgen en per 10 leerlingen
voor één begeleider.
Wilt u een rondleiding op de rioolwaterzuivering? Dan boekt u
deze direct via het Waterschap: u kunt uw rondleiding zelf plannen via http://wve.i-reserve.nl of kijk onder ‘leren over water’ op
http://www.vallei-veluwe.nl.
Na bevestiging van uw reservering, ontvangt u een mail met alle
gegevens.
Kruiden en onkruiden
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
2 uur
materiaalzending
33
Kruiden en onkruiden: wat zijn het, hoe zien ze eruit, hoe ruiken
en smaken ze? Wat is hun rol in de natuur? En is een onkruid
wel een on-kruid? Deze materiaalzending bevat verschillende
(on)kruiden en een handleiding met lessuggesties.
.
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 7 EN 8
Insecten in de klas
leergebied:
waarnemen en
onderzoeken
3 uur
leskist met levend materiaal
tijdsduur:
vorm:
Bij dit project krijgt u levend materiaal van vier soorten insecten
in alle stadia, namelijk: de sprinkhaan, de wandelende tak, de
meeltor en het koolwitje. Deze leskist is gericht op het leren van
algemene kenmerken van insecten. Bij deze leskist horen een
handleiding en werkbladen.
Biodiversiteitsspel
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
1 uur
kaartspel
Het biodiversiteitsspel is een educatief spel voor leerlingen van
9 tot 14 jaar. In het spel ervaren zij de begrippen voedselketen
en biodiversiteit. De spelers moeten voedselketens maken om
dieren een plekje te kunnen geven. Biodiversiteit is nodig om
de roofdieren levensmogelijkheden te geven. Kiezen voor biodiversiteit in de kaarten die de speler voor zichzelf uitlegt vergroot
de kans op winnen. Het biodiversiteitsspel is een spel waarbij
spelers elkaar kunnen dwarsbomen door kaarten bij elkaar te
plaatsen of weg te halen, door voedselketens te onderbreken of
door de tegenstander op te zadelen met veel van hetzelfde. Het
spel duurt afhankelijk van de leeftijd van de spelers zo’n 30 tot
45 minuten.
Voor het uitleggen van de spelregels kunt u gebruik maken van
een powerpointpresentatie. Dit vergt ongeveer 15 minuten extra.
Boekensteun bovenbouw
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
n.v.t.
leskist
Bij inschrijving ontvangt u gedurende een maand een set van
ca. 40 boeken over natuur en milieu waarmee u uw documentatiecentrum tijdelijk kunt uitbreiden. Een bijkomend voordeel is,
dat u een aantal boeken ‘in de praktijk’ kunt uitproberen, zodat u
later gericht boeken kunt aanschaffen.
Energie(k)!
leergebied:
besef,
duurzaam
handelen
4 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
34
Energie besparen? Hoezo? En hoe? Met deze leskist ontdekken
de leerlingen waarom we zuinig moeten omgaan met energie en
wat alternatieve energiebronnen zijn. De leskist bestaat uit drie
gestructureerde lessen waarin antwoord wordt gevonden op de
volgende vragen: Waarom zouden we energie besparen? Hoe
kunnen we dit doen? En wat is duurzame energie?
De praktijkles les vol proefjes vormt het hoogtepunt van het project. Alle materialen hiervoor vindt u in de kist.
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 7 EN 8
Kaas maken
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
3-4 uur
leskist
Zelf een kaasje maken! Leuk, leerzaam en lekker! Met deze kist
ontdekken de leerlingen hoe kaas wordt gemaakt. De kist bevat alle materialen en uitleg die nodig zijn om een aantal kleine
kaasjes te maken. U hoeft alleen te zorgen voor de ingrediënten:
verse volle melk, een beetje karnemelk en zout.
Het Kabinet
leergebied:
besef en
waardering
n.v.t.
leskist
tijdsduur:
vorm:
Het Kabinet is een ladenleskist, waarin een combinatie is gemaakt tussen werken met natuurlijke materialen en leren informatie verzamelen uit boeken. Leerlingen kunnen individueel of
in een groepje aan de slag met een la uit het kabinet. In elke
lade komt een ander onderwerp aan bod, zoals stenen, fossielen, insecten, schelpen, bomen, sporen, etc. Elke lade bevat
natuurlijke materialen en opdrachtkaarten. Ook zitten er informatieve boeken over de diverse onderwerpen in de leskist. De
werkbladen krijgt u toegestuurd na inschrijving. Deze leskist kan
goed worden ingezet voor leerlingen die naast de reguliere lessen tijd overhouden.
Papier maken
leergebied:
duurzaam
handelen
2 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
Maak van oud papier je eigen nieuwe papier: dat is wat de leerlingen gaan doen met deze leskist. Leuk om te doen en het
levert inzicht in nuttig hergebruik van oud papier. Naast een
papierschepset bevat de leskist enkele lessuggesties rondom
papier(verwerking).
Puberteit
leergebied:
rechtvaardigheid en keuzevrijheid
3 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
35
De puberteit van kinderen begint steeds vroeger. In de hoogste
groepen beginnen de meeste meisjes en enkele jongens al te
puberen. Om die reden is het belangrijk om al in groep 7/8 aandacht te besteden aan de lichamelijke en emotionele
ontwikkeling die de kinderen dan doormaken.
Deze leskist is opgebouwd uit 5 modules, waarbij u zelf kunt
bepalen welke u wilt doen. De modules behandelen achtereenvolgens de puberteit, verliefdheid, grenzen, vrijen en voorbehoedsmiddelen. Elke module bestaat uit een stukje van het
NOT-programma ‘Het Liefdespaleis’, een gesprek over het onderwerp en één of meer verwerkingsopdrachten. De lessen zijn
er op gericht om de kennis van leerlingen te vergroten op een
manier die hen aanspreekt en hen te stimuleren om een mening,
normen en waarden op dit gebied te ontwikkelen.
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 7 EN 8
Sarah’s wereld
leergebied:
besef en
duurzaam
handelen
1 dag
leskist
tijdsduur:
vorm:
Sarah’s wereld is een speels educatief project rondom het thema duurzaamheid. De leerlingen krijgen stap voor stap inzicht in
de milieuproblematiek en, héél belangrijk, ze ontdekken oplossingen daarvoor. Het project draait rond het meisje Sarah. Via
(brieven van) Sarah komen de leerlingen in aanraking met
verschillende milieuproblemen. Zoals bedreigde diersoorten en
de milieubelasting van grondstoffen die nodig is voor het maken
van simpele dingen zoals bijvoorbeeld een blikje cola. Wanneer
Sarah jarig is gaan de kinderen een feestje organiseren. Dit gaan
ze zo milieuvriendelijk mogelijk doen. Hierdoor komen milieubewuste oplossingen onder handbereik. Slot van het project is het
gezamenlijk opstellen van duurzaamheidregels: zoals lenen, ruilen, tweedehands, zuinig zijn. Het project kan in één dag worden
uitgevoerd, of verdeeld over meerdere dagen. Indien gewenst
kunt u vooraf meedoen aan een korte informatiebijeenkomst.
Meer info: www.sarahswereld.nl
Visserijspel
leergebied:
duurzaam
handelen
1 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
Met dit spel ontdekken de leerlingen dat je niet onbeperkt vissen
kunt vangen in de Noordzee. Als iedereen maximaal vist, is de
zee snel leeg. Je moet samenwerken om jaarlijks een goede
vangst te houden. Het spel illustreert het belang van duurzaam
omgaan met natuurlijke hulpbronnen, in dit geval: vis. Een aantal begrijpend lezen-teksten en -opdrachten geven toelichting en
verdieping bij het spel.
Tip: Gebruik het spel binnen een les of project over duurzaamheid.
Waterkringloop
leergebied:
waarnemen,
onderzoeken
en duurzaam
handelen
3 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
Water is de basis van het leven op aarde. Het is overal. Maar,
raakt water dan nooit op? En waar gaat regenwater precies
heen? Raakt de grond nooit vol? In drie lessen, waarvan één
met proefjes, ontdekken de leerlingen de waterkringloop. Ze leren over verdamping, neerslag, grondwater, rioolwater en drinkwater. Ter verwerking wordt het waterkringloopspel gespeeld.
Tip: Combineer met de waterzuiveringsexcursie!
36
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 7 EN 8
Waterlab
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
4 uur
leskist
(verhalend
ontwerpen)
De leerlingen leren actief over acht verschillende watereigenschappen, doordat ze in een ‘Klokhuisachtige’ omgeving vragen
over water moeten beantwoorden en de achterliggende processen verklaren. De klas ‘vervangt’ het zieke team van het programma ‘Hoe zit dat?’ Hoe werken de watereigenschappen en
hoe worden deze gebruikt in de techniek en ons dagelijks leven?
Deze leskist wordt u gratis aangeboden door Waterschap Vallei
en Veluwe. Reservering en uitleen verloopt via Het Groene Wiel.
Schoolkampset Vleermuizen
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
Met deze set kunt u ‘s avonds vleermuizen spotten. De set be2 uur
vat twee vleermuisdetectoren waarmee vleermuisgeluiden opschoolkampset gevangen kunnen worden. In de handleiding vindt u tips voor
het spotten van vleermuizen. Informatiekaarten, boekjes en een
cd met vleermuisgeluiden geven de leerlingen informatie over
vleermuizen in Nederland
Schoolkampset Nachtvlinders
leergebied:
tijdsduur:
vorm:
besef
Met deze set kunt u nachtvlinders vangen en bekijken. Nacht2 uur
vlinders zijn vaak prachtig om te zien met aparte kleuren, vorschoolkampset men en voelsprieten. De set bevat een speciale vanginstallatie
voor nachtvlinders (stokken, lampen, verlengsnoer en doek).
Vlinderzoekkaarten en boekjes geven informatie over de nachtvlinders.
Themaspel: Het Rijk van Aarde en Wormen
leergebied:
besef,
waardering en
onderzoeken
2-3 uur
leskist
tijdsduur:
vorm:
In het Rijk van Aarde en Wormen is de natuur in de war. De leerlingen helpen Xza de heks met het brouwen van een toverdrank
om de natuur weer op orde te krijgen. Leerlingen raken spelenderwijs betrokken bij de natuur om hen heen. Ze leren goed
waar te nemen en samen te werken. Ze filosoferen over “wat zij
zelf belangrijk vinden aan natuur en wat zij zelf kunnen doen om
te helpen”. Door de gevarieerde spelvormen is dit themaspel ook
geschikt voor BSO of schoolreisje.
Weer en klimaat
leergebied:
besef,
waarnemen en
onderzoeken
37
Weer en Klimaat is een programma ontworpen op basis van
de ‘assessment for learning’ strategie. Uitgaande van duidelijke
leerdoelen kunnen leerlingen kiezen voor leeractiviteiten op hun
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
GROEP 7 EN 8
tijdsduur:
vorm:
minimaal 5 uur
leskist
eigen niveau. Het programma kent een afwisseling van klassikale en groepsactiviteiten. De opzet maakt het mogelijk om
af te stemmen op beschikbare tijd. Veel aspecten van weer en
klimaat komen hierbij aan de orde.
Zie de website: http://weerklimaat.yurls.net voor meer informatie over inhoud en werkwijze.
Zwervend Afval - Maart
leergebied:
duurzaam
handelen
1-3 uur
actie,
leskist
tijdsduur:
vorm:
Warme Truiendag
6 februari 2015
leergebied:
besef,
duurzaam
handelen
1-4 uur
actiedag
tijdsduur:
vorm:
Dit project draait in maart tijdens “De Week van Nederland
Schoon”. Leerlingen gaan met grijpers en afvalzakken het
zwerfafval in de buurt rond de school opruimen. Ze filosoferen
over “wat is (zwerf) afval” en denken na over wat ze zelf kunnen
doen. Voor de hogere groepen zijn extra werkvormen rondom
het thema afval uitgewerkt zoals bijvoorbeeld een onderzoek
naar de afbraaksnelheid van diverse soorten afval.
Vrijdag 6 februari 2015 is het weer Warme Truiendag!
Op deze dag kunt u de verwarming een paar graadjes lager
zetten en de kinderen vragen in een warme trui naar school te
komen. Meedoen aan de warme truiendag levert u een energiebesparing van 7% per graadje minder en een mooie gelegenheid om aandacht te vragen voor het belang van zuinig omgaan
met energie.
Voeding Toen en Nu (nieuw)
leergebied:
tijdsduur:
besef
beperkte
versie 5 uur;
uitgebreide
versie 14 uur
project
vorm:
38
Voeding Toen en Nu integreert Geschiedenis, Aardrijkskunde
en Natuuronderwijs en geeft leerlingen de mogelijkheid om opdrachten op hun eigen niveau te kiezen en uit te voeren. De
structuur van het programma is gericht op het beworderen van
samenwerkend leren. Aan de hand van acht vragen worden leerlingen expert over voeding in de tijd van Jagers-Verzamelaars,
Steden en Staten òf de huidige tijd. Daarna worden er per vraag
groepjes gevormd die onderzoeken welke verandering er heeft
plaatsgevonden en wat daarvan de consequenties zijn voor het
individu, de samenleving en het milieu. In deze groepjes is elke
leerling expert vanuit een bepaalde tijdsperiode. Een bijzonder
onderdeel is de interactieve speurtocht in de stad.
Voor meer informatie zie: https://VoedingToenEnNu.yurls.net
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
Extra aanbod Veldwerk Nederland
De werkweek van je leven!
Met de natuurwerkweek van Veldwerk Nederland krijgen
uw leerlingen de week van hun leven. Met veel plezier
ontdekken ze de natuur, zagen ze bomen (onderdeel van
natuurbeheer!) en ontmoeten bijzondere planten en dieren. Naast plezier en lol maken is de natuurwerkweek een
ervaring die uw leerlingen nooit meer vergeten. In overleg met u verzorgt Veldwerk Nederland de inhoud van de
week, u kunt alle aandacht besteden aan uw leerlingen.
Gunt u uw leerlingen ook de werkweek van hun leven,neem
dan contact op met Stichting Veldwerk Nederland, telefoonnr.: 055 3684010 of kijk op www.VeldwerkNederland.nl
Tijdschrift Natuur aan de Basis
Wilt u met de klas meer doen met natuur en techniek? Het tijdschrift Natuur aan de Basis biedt uitkomst. Met een
abonnement krijgt u vier maal per jaar nieuwe afwisselende lessen en activiteiten en hebt u gratis toegang tot ruim
750 eerder verschenen activiteiten. De lessen en activiteiten uit Natuur aan de Basis bestaan uit activerende werkvormen die kinderen stimuleren om door zelfontdekking te leren. In het magazine staat uitvoerig beschreven wat
de opzet is van een les of activiteit. Per bouw zijn er minimaal drie activiteiten opgenomen. De leerlingen kunnen direct met het onderwerp aan de slag dmv de ruim opgezette werkbladen. Voor een abonnement betaalt u € 55,- per
jaar. Wilt u een proefabonnement of een gratis proefnummer ontvangen kijkt u dan op www.natuuraandebasis.nl.
Training Aarde en Wormen voor Waarden en Normen
Filosoferen met kinderen naar aanleiding van natuurbeleving.
Door met kinderen te filosoferen over hun eigen ervaringen met natuur ontdekken ze wat zij belangrijk vinden aan
natuur en hoe zij zelf kunnen bijdragen aan het behoud van hun waarden. Met de training Aarde en Wormen voor
Waarden en Normen leert u hoe u door middel van natuurbelevingsactiviteiten en socratische gesprekstechnieken
leerlingen kunt helpen zich bewust te worden van hun eigen natuurwaardering en handelingsperspectief.
Kijk voor meer informatie op www.veldwerknederland.nl of bel 055 368 4010.
Training effectief natuuronderwijs en op buitenavontuur met je klas!
Onderzoek wijst uit dat het van groot belang is dat kinderen de natuur en hun omgeving leren kennen. Daardoor leren ze niet alleen makkelijker, het verhoogt de concentratie, vergroot het enthousiasme, stimuleert samenwerking,
vermindert obesitas en is een uitlaatklep voor kinderen met veel energie. In de training effectief natuuronderwijs
leert u hoe uw natuuronderwijs aantrekkelijker en effectiever gegeven kan worden.
In de training op buitenavontuur met je klas! leert u welke fasen een buitenles heeft en hoe u deze lessen voorbereidt en uitvoert. Kijk voor meer informatie op www.veldwerknederland.nl of bel 055 368 4010.
Materialen
De natuur ontdekken, verkennen of beleven kunt u op verschillende manieren doen. De (online) VeldwerkWinkel
van Veldwerk Nederland biedt u de mogelijkheid om uw activiteiten op professionele wijze te organiseren. Dat kan
door middel van bestaande activiteiten door uw eigen activiteiten, aangevuld met veldwerk- of onderzoeksmaterialen. Bij iedere activiteit heeft de VeldwerkWinkel materialen die het succes of effect vergroten. Kijkt u voor meer
informatie op www.veldwerkwinkel.nl
39
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
Adressen in de regio
Hieronder treft u een overzicht van organisaties waar u terecht kunt voor een excursie, schoolreisje of werkweek
in het teken van dieren, natuur en milieu.
Les- en excursiemogelijkheden
Stichting Jac. Gazenbeek
Voor behoud van natuur en cultuur van de Veluwe
Postadres: Postbus 27, 6740 AA Lunteren
Telefoon: 0318-484235
Doelgroep: vanaf groep 5
www.gazenbeekstichting.nl
email: [email protected]
De Jac. Gazenbeek Stichting beschikt over verhalenvertellers die de kinderen meenemen naar het verleden van
de Veluwe. Daarnaast kan de stichting dia-lezingen verzorgen.
Afvalverwerking Regio Nijmegen
Nieuwe Pieckelaan 1 6551 DX Weurt
Telefoon: (024) 371 7171
Doelgroep: bovenbouw
www.arnbv.nl
email: [email protected]
De ARN, afvalverwerking Regio Nijmegen, kan op school gratis een les verzorgen over hoe afval in hun installatie verwerkt wordt. U ontvangt vooraf een lespakket ter voorbereiding. Vervolgens kan de groep de ARN bezoeken voor een rondleiding.
HAPS
Stichting Prehistorisch Kamp Apeldoorn
Heelmeestersdreef 215, 7328 KB Apeldoorn
www.hapsproject.nl
email: [email protected]
Planning: Frank van der Meer; tel.: 055 542 8241 / 06 2851 0252
Financiële zaken: Jan de Kroes; tel.: 055 541 0240 / 06 1164 6118
Periode: 1 april - 1 november
Doelgroep:groep 5 t/m 8
Project Haps speelt zich af in en rond een prehistorische boerderij. Hier wordt zo getrouw mogelijk het leven
in de IJzertijd (zo’n 500 jaar v. Chr.) nageleefd. Dat betekent onder andere: graan malen, eigen brood bakken,
water halen en dieren hoeden.
40
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
Bezoekerscentra
Bezoekerscentrum Hoge Veluwe
Nationaal Park Hoge Veluwe, Apeldoornseweg 250, 7351 TA Hoenderloo
Telefoon: 0900 464 3835
www.hogeveluwe.nl
email: [email protected]
Bezoekerscentrum Hoge Veluwe biedt diverse excursiemogelijkheden. U kunt variëren van een kort bezoek tot
een halve of zelfs hele dag. U kunt een bezoek brengen aan het Bezoekerscentrum & Museonder en de Landschappentuin. Hiervoor zijn opdrachtboekjes beschikbaar. Ook kunt u zich met uw groep aanmelden voor een
excursie onder leiding van een gids.
Bezoekerscentrum het Aardhuis
Aardhuis 3, 7346 AA Hoog Soeren
Telefoon: (055) 519 13 37 - b.g.g. 578 7938 / 06 2491 6650
www.aardhuis.nl
email: [email protected]
Het bezoekerscentrum het Aardhuis is gelegen in een wildpark. Binnen is een jaarlijks wisselende tentoonstelling
te zien. Buiten kan men everzwijnen en soms ook damherten of edelherten zien. Het is mogelijk om zowel een
rondleiding binnen als een excursie buiten aan te vragen.
Bezoekerscentrum Veluwezoom
Heuvenseweg 5a, 6991 JE Rheden
Telefoon: 026 - 497 9100
www.natuurmonumenten.nl/bezoekerscentrum
email: [email protected]
Het bezoekerscentrum Veluwezoom organiseert voor elke bouw een aantal activiteiten waarbij natuurbeleving
voorop staat. Voorbeelden zijn: een kabouterpad voor de kleuters, een natuurbelevingstocht, het kikkerpad en de
waterrugzak. De docent dient zelf te zorgen voor voldoende begeleiding.
Dierentuinen
In de omgeving van Ede zijn diverse dierentuinen. Deze hebben vaak een educatieve dienst en speciale pakketten / projecten voor scholen en schoolreisjes. Meer informatie kunt u opvragen bij betreffende dierentuin.
Ouwehands Dierenpark
Grebbeweg 111
6911 AV Rhenen
Telefoon: (0317) 65 02 00
www.ouwehand.nl
email: [email protected]
41
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
Apenheul
J.C. Wilslaan 21 Apeldoorn
Postbus 97 3700 AB Apeldoorn
Telefoon: (055) 357 57 57
www.apenheul.nl
email: [email protected]
Burgers’ Zoo
Antoon van Hooffplein 1
6816 SH Arnhem
Telefoon: (026) 442 45 34
www.burgerszoo.nl
email: [email protected]
Dierenpark Amersfoort
Barchman Wuytierslaan 224
3819 AC Amersfoort.
Telefoon: (033) 422 7100
www.dierenparkamersfoort.nl
email: [email protected]
Dierenpark Wissel
Woesterbergweg 2B, 8162 RD Epe
057-861 31 06
www.wisselzoo.nl
email: [email protected]
42
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
43
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015
Stichting Veldwerk Nederland
Contactgegevens:
www.veldwerknederland.nl
[email protected]
Het Groene Wiel
Hendrikweg 14B
6703 AW Wageningen
(0317) 422 041
Het Woldhuis
Woldhuis 11
7325 WN Apeldoorn
(055) 368 4010
De Veldhoeve/Het Veldstudiecentrum, Zuideresweg 10
9441 TZ Orvelte
(0593) 582 550
Hét Kennis- en Praktijkcentrum voor natuureducatie
44
J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2014 - 2015