Klik hier - Jaap Spaans, Publicist

26
De Oogst december 2014 Samenleving Jaap Spaans
Stelselwijziging beproeft onze liefde
Nog even en de grootste naoorlogse hervorming in de zorg en sociale sector is van kracht. De
overheveling van zorgtaken van rijk naar gemeente zal voor grote groepen burgers gevolgen
hebben. Hoe ingrijpend de stelselherziening of decentralisatie uitpakt, moet de praktijk leren.
De druk op de westerse verzorgingsstaat neemt toe.
De gemeente gaat vanaf 2015 verantwoordelijkheid dragen voor de
jeugdzorg, een deel van de GGZ,
de Participatiewet en nieuwe taken in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).
Doel van de stelselherziening is
het complexe sociale domein te
vereenvoudigen. Uitgangspunt
blijft dat kwetsbare mensen die
aangewezen zijn op hulp, mogen
rekenen op ondersteuning. Er zal
echter meer nadruk worden gelegd
op participatie, deelname aan
de maatschappij, zodat groepen
burgers niet aan de zijlijn komen
te staan. Basisprincipes zijn
eigen verantwoordelijkheid en
zelfredzaamheid.
Eigen bijdragen zullen worden
verhoogd
Achterliggende gedachte is dat
de lokale overheid dichterbij de
burger staat en beter in staat is
om te komen tot een individuele
en integrale aanpak. Concreet betekent dit dat 240.000 jonggehandicapten (Wajongers) de komende
tijd worden herbeoordeeld om hun
werkvermogen opnieuw vast te
stellen. Bij de uitvoering van de
bijstandsregeling, die wordt geintegreerd in de Participatiewet,
zal op mensen meer druk worden
uitgeoefend om te solliciteren
of als vrijwilliger een bijdrage
te leveren aan de samenleving.
Eigen financiële bijdragen zullen
worden verhoogd, waarbij meer
dan voorheen wordt gekeken
naar inkomen en vermogen. Bij de
jeugdzorg krijgt de gemeente de
regie over de gehele jeugdketen
en moet zij beleidsplannen opstellen voor preventie en jeugdhulp.
Samenleving Jaap Spaans De Oogst december 2014
Familie en netwerken
Bij de uitvoering van de Wmo is
een grotere rol weggelegd voor
familie en netwerken bij de ondersteuning. Daar liggen ook mogelijkheden voor organisaties op
het gebied van cultuur, sport en
levensbeschouwing, zoals kerken
en christelijke organisaties. De
gevolgen van de stelselwijziging
voor individuen en gezinnen zullen doorwerken in het pastoraat.
Mag er druk op familie worden
uitgeoefend?
Twijfels zijn er over de aannames
waarop de stelselwijziging is gebaseerd, zoals de inzet van mantelzorgers. Want hoe realistisch is
het dat mantelzorgers zoveel meer
verantwoordelijkheid aankunnen?
Adviesorganen als de Raad van
State, de Algemene Rekenkamer
en het Sociaal en Cultureel
Planbureau uitten voor de zomer
al hun zorg over het hoge tempo
van het veranderingsproces en
de financiële haalbaarheid. De
bestaande onzekerheid zal leiden
tot ontslagen in de zorg en vaste
arbeidscontracten zullen worden
omgezet in tijdelijke. Ondanks de
kritische kanttekeningen wordt
de noodzaak van een stelselherziening wel breed erkend.
gehanteerd bij het inschakelen
van familieleden? Mag er druk op
hen worden uitgeoefend en hoe
gaat men om met knelpunten binnen familierelaties? Door bezuinigingen op de thuiszorg zal de
druk op mantelzorgers toenemen,
waardoor er overbelasting kan
optreden.
Volgens de Volksgezondheid
Toekomst Verkenning 2014
(VTV) van het Rijksinstituut voor
Volksgezondheid en Milieu, telt
ons land 5,3 miljoen chronisch
zieken (cijfers 2011) en men voorziet een stijging naar 7 miljoen
in 2030. Psychische stoornissen,
hart- en vaatziekten en kanker
veroorzaken de grootste ziektelast voor de zieken zelf en de
omgeving. Opmerkelijk is dat de
VTV uitwijst dat de totale participatie in maatschappelijke activiteiten in de periode 2009-2012
is afgenomen. Minder mensen
zijn gebruik gaan maken van
buurtvoorzieningen of verenigingsactiviteiten. Ontkerkelijking
kunnen we aan het rijtje toevoegen. Individualisering en de
invloed van moderne technologie,
waardoor men thuis kerkdiensten kan volgen, beïnvloeden die
ontwikkeling.
Ons aanpassingsvermogen zal
op de proef worden gesteld
Keukentafelgesprek
Als bij de gemeente een Wmoaanvraag of melding wordt ingediend, volgt er een ‘keukentafelgesprek’. Dat betekent dat er een
consulent van de gemeente langskomt, om in een gesprek de behoefte aan ondersteuning vast te
stellen. Een goede voorbereiding
daarop is belangrijk, vooral voor
kwetsbare ouderen of cliënten
met een verstandelijke beperking.
Daarom is het zinnig dat men zich
laat bijstaan door bijvoorbeeld een
familielid en er een goed schriftelijk verslag wordt opgesteld.
Tijdens het gesprek wordt ook gepeild of familie, vrienden of buren
kunnen worden ingeschakeld. Uit
de informatiebijeenkomsten die
ik dit najaar bijwoonde, bleek dat
dit nog een grijs gebied is. Welke
criteria worden er bijvoorbeeld
Feit is dat de cijfers en tendensen in het VTV-onderzoek haaks
staan op de doelstellingen die
de overheid met betrekking tot
participatie beoogt bij de stelselherziening. Daarom verwacht ik
een moeizaam proces. De praktijk
leert dat het ombuigen van trends
en het afdwingen van gedragsveranderingen veel tijd vergen.
Mantelzorg betekent dat iemand
langdurig en onbetaald zorgt voor
een chronische zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner,
kennis of familielid. Dit begrip,
in 1971 in een studie geïntroduceerd, houdt in dat deze vorm van
zorg een verwarmende beschutting biedt aan de zorgontvanger,
net zoals een mantel dat doet.
Uit het rapport ‘Mantelzorg uit
de doeken’ van het Sociaal en
Cultureel Planbureau blijkt dat
in 2008 ruim 450.000 mantelzorgers van 18 jaar of ouder ernstig
overbelast waren, met vaak
ingrijpende gevolgen voor de gezondheid, conflicten thuis of in de
werksituatie.
De minste mijner broeders
Een van de boeken die ik regelmatig gebruik als naslagwerk is:
‘Aan de minste van Mijn broeders’, uitgegeven door Tot Heil
des Volks ter gelegenheid van het
150-jarig bestaan in 2005. In het
boek, waarvan de titel is afgeleid
van Mattheüs 25:40, wordt het
werk beschreven dat ds. Jan de
Liefde rond 1850 in Amsterdam
begon. Daar heerste toen armoede en ellende, de levensverwachting was laag en een derde
van de Amsterdamse bevolking
was afhankelijk van steun. Een
zin op pagina twintig raakt mij
altijd diep, namelijk dat de maatschappelijke betrokkenheid van
deze pioniers ‘voortkwam uit een
godsdienstig gefundeerde visie
op de armenzorg, waarbij liefdadigheid als een eis van Gods wet
werd gezien’.
Liefdadigheid werd als een eis
van Gods wet gezien
De armoede van toen is niet te
vergelijken met de welvaart die
wij nog steeds hebben in ons land
– ondanks de stelselwijziging,
waarvan ik de gevolgen beslist
niet wil bagatelliseren. Feit is
wel dat in een snel veranderende
wereld de druk op de westerse
verzorgingsstaat toeneemt. Ons
aanpassingsvermogen zal op de
proef worden gesteld. Het is mijn
oprechte bede dat de gedachte die
ds. Jan de Liefde inspireerde tot
hulp aan de ‘minste zijner broeders’ voor ons allemaal tot lering
mag zijn en blijven. Ondanks de
ingrijpende veranderingen die op
komst zijn, wens ik u een gezegend 2015 toe.
JAAP SPAANS
Schrijver en publicist,
zie ook
www.jaapspaans.nl.
27

Download Report