Ondertiteling

© Copyright 2013 Dagblad De Limburger / Limburgs Dagblad.
Het auteursrecht, ook ten aanzien van artikel 15 AW, wordt
uitdrukkelijk voorbehouden. Zaterdag, 22 maart 2014
taalcultuur
Leonie Cornips (1960, Heerlen), bijzonder hoogleraar
Taalcultuur in Limburg aan de Universiteit Maastricht, doet
onderzoek naar de relatie tussen de gesproken talen en
dialecten in Limburg en de identiteit die eraan ontleend wordt.
Hier doet ze tweewekelijks persoonlijk verslag van haar
zoektocht.
Ondertiteling
F
documentaires en entertainment).
amilie, vrienden en colleDe Vlaamse televisiekijker krijgt bij
ga’s vertellen in de
fictie geen ondertitels te zien voor
TROS-documentaire van
het regionale Nederlands uit Vlaande5 maart Het verhaal van
ren, maar wel voor het noordelijk
Rowwen Hèze. Ook mij
valt onmiddellijk de ondertiteling op Nederlands uit Nederland. Baantjer
is altijd ondertiteld in Vlaanderen.
die de Limburgse Nederlandstaligen
Maar, en nu komt het verrassende,
in deze documentaire apart zetten.
De bandleden, manager Rudy Haver- diezelfde Vlaming krijgt precies het
tegenovergestelde voorgeschoteld bij
mans en documentairemaker Leon
non-fictie. In nieuws, documentaires
Giesen, krijgen ondertitels toebeen entertainment is het regionale
deeld, maar theaterregisseur Frank
Nederlands opeens ondertiteld, maar
Lammers, ex-manager Rob de Jong
en journalist Leon Verdonschot niet. het noordelijke Nederlands niet! Er is
dus meer aan de hand dan ‘verstaanKortstondig is er twijfel bij muziekbaarheid’ alleen. Waarom zou anders
uitgever Hans Kusters: zijn ondertihet regionale Nederlands
ederlands in Vlaandetels verdwijnen alras.
ren ‘onverstaanWim Ortjens
baar’ zijn in
van Regiobranding
non-fictie maar
Zuid-Limburg
wel ‘verstaanbaar’
stoort zich eraan,
in fictie?
stuurt zijn tweet de
De praktijk van
wereld in en verondertitelen is dus
telt een dag later
interessant omdat
op radio L1: ‘Als ie‘verstaanbaarheid’
mand slecht vereen uitermate rekstaanbaar is, mag je
baar begrip is. Zo
hem ondertitelen.
is het een zeer geAls hij Limburgs
schikt middel om
spreekt, de taal Limvan boven af grenburgs, dan moet je
zen te trekken tushem ondertitelen,
sen welk soort Nedat is een andere
derlands er op lantaal. Maar als iedelijk niveau wel
mand gewoon been niet bij hoort.
schaafd correct NeEn dit roept spanderlands spreekt
ning en emoties
met een regionaal
[email protected]
op. Wim Ortjens
accent, dan moet je
legt de vinger op
hem niet ondertitede zere plek op L1
len.’ De manager
radio: ‘Dit gaat niet over technische
van Rowwen Hèze laat echter aan
verstaanbaarheid, dit is gewoon een
Novum Nieuws weten: ‘Het is goed
cultureel statement. Het statement
dat het werd ondertiteld, want dat
van wij bepalen hier wat de norm is
heeft enkel te maken met de verin Hilversum en de norm is Nederstaanbaarheid.’
lands met een Randstedelijk accent.’
In de andere muziekdocumentaiDie norm is ook nadrukkelijk zichtres van deze TROS-serie komen geen
baar, omdat het gebruik van ondertiondertitels voor. Niet in die over
tels het gesproken woord niet letterGuus Meeuwis met veel Brabants
lijk ‘vertaalt’ maar soms corrigeert.
Nederlands en niet in die over Ali B.
Specifiek regionaal aandoende
met veel Marokkaans Nederlands.
Ondertitelen is kostbaar, dus zo’n be- ‘me’-zinnen in de Rowwen Hèze
documentaire als ‘de haren gingen
slissing gaat niet over een nacht ijs.
me zo rechtop staan’ is gecorrigeerd
Is het inderdaad zo eenvoudig dat
in ‘mijn haren gingen zo rechtop
ondertiteling uitsluitend met verstaan’. De ondertitelaars schieten
staanbaarheid te maken heeft? In
hierin door, want de zich-zin ‘toen
2005 hebben mijn collega’s Reinhild
heeft die zich de benen onder de
van Kerckhove en Annick de Houwer van de Universiteit van Antwer- kont gerend’ zou zo uit de Van Dale
kunnen komen. Toch is die ontepen 409 Nederlandstalige televisierecht vertaald in: ‘toen heeft hij zijn
programma’s op de Vlaamse publiebenen onder z’n kont gerend’. De
ke omroep VRT en de commerciële
zender VTM onderzocht op de prak- NOS-site meldt de dag erna dat veel
boze mensen zich na de uitzending
tijk van ondertitelen. En er blijkt
gemeld hebben, omdat Limburgers
inderdaad een relatie te zijn tussen
die Nederlands spreken, ondertiteld
het gebruik van ondertitels en het
werden. Het fascinerende is nu dat al
soort Nederlands dat te beluisteren
die mensen uit Limburg, samen met
valt. Maar die relatie verandert met
Wim Ortjens, via Twitter razendsnel
het soort televisieprogramma! Fictie
dit stukje ruimte op de landelijke tele(soaps, series en films) laat iets heel
visie konden veroveren.
anders zien dan non-fictie (nieuws,
TAALCULTUUR
LEONIE CORNIPS

Download Report