04_bijenjaar (10.0 MB) - TU Delft Institutional Repository

Bijenjaar
2
3
1
De levenscyclus van solitaire bijen en honingbijen is zeer
de mannelijke bijen die wat later in het seizoen de
verschillend. Alle vrouwelijke exemplaren van solitaire
nieuwe koningin zullen bevruchten. Darrenbroed is de
bijen leggen enkele eitjes. Elk eitje wordt samen met
aankondiging van de aanstaande grote gebeurtenis in
wat voedsel ingesloten in een cel. In datzelfde jaar sterft
het volk: het zwermen.
de oude bij. Uit zo’n cel komt na de winter een jonge bij
tevoorschijn. Hommels doen het anders. Bij hen overwin-
Zwermen betekent dat het volk zich opsplitst. Het
tert de bevruchte koningin. In het voorjaar begint ze haar
dreigt te groot te worden, het nest te klein. De
eitjes te leggen en verzamelt ze een volk om zich heen. De
werksters en de koningin bepalen wanneer het
honingbij overwintert als volk in een tros in aantallen van
zal plaatsvinden. In de opmaat legt de koningin
10.000 tot 15.000 met, in het midden daarvan, de bevruchte
eitjes in speciale zwermcellen. De larven die uit de
koningin die na de winter haar eitjes begint te leggen.
eitjes komen worden gevoed met koninginnegelei,
4
een substantie die geproduceerd wordt door jonge
Voor de imker begint het bijenjaar in augustus, nadat
werksters. Net voor het verpoppen van zo’n larve
hij de laatste honing heeft geslingerd en het volk een
wordt de zwermcel afgesloten. Dat is het teken dat
wintervoorraad vloeibare suiker heeft gekregen ter
het vertrek van de oude koningin met een deel van
vervanging van de honing die de imker wegnam. Maar,
het volk ophanden is. En dan, bij mooi weer, rond het
laten we hier het bijenjaar beginnen op een ander moment,
middaguur gebeurt het. Duizenden bijen en de oude
een natuurlijk moment. Als het voorjaar nadert en het volk
koningin verlaten het nest, strijken neer in een boom
weer actief wordt. Als er nieuw leven begint te komen. In
of op een andere plek.
het verborgene was dit al gaande toen de koningin, na de
kortste dag, weer begonnen was met eitjes te leggen. Als
In het volk dat achterblijft komt nu een aantal nieuwe
de temperatuur verder oploopt wordt dat leven ook aan de
koninginnen uit. Telkens verlaat de oudste het nest
buitenkant van het nest zichtbaar.
met een deel der bijen en zoekt een nieuwe woning.
5
Uiteindelijk blijft er één achter, soms na een gevecht
Dan, op een mooie dag in februari, als de temperatuur
op leven en dood met een concurrente. Na ongeveer
oploopt tot zo’n tien graden, kan je het gehele volk het
een week maakt de jonge koningin haar bruidsvlucht.
nest zien verlaten. Dit heet de reinigingsvlucht. De bijen
Ze vliegt naar de plaats waar de darren zich bevinden.
ontdoen zich dan van alle onverteerbare voedselresten
Deze achtervolgen haar en in de vlucht paart zij met
die zich tijdens de winter in hun darmkanaal opgehoopt
de snelste. Bij voorkeur met een dar uit een ander
hadden. In het vroege voorjaar zie je die gele bijenpoep
volk. Dit doet zij twintig tot dertig keer en heeft dan
soms wel op auto’s. Ook halen de bijen dan water om de
sperma genoeg voor de rest van haar leven. Eén of
ingedikte honing wat vloeibaarder te maken en misschien
twee weken daarna begint de jonge koningin met het
is er al wat dracht - stuifmeel en nectar - van bloeiende
leggen van eitjes. De dar sterft na de paring.
kornoelje, winteraconiet of crocus.
Na de langste dag neemt het aantal eitjes dat de
De moer (de koningin) krijgt nu meer voedsel en wordt zo
koningin legt langzaam af. Vanaf augustus worden
gestimuleerd om meer eitjes te leggen. De temperatuur
de darren uit het nest geweerd. Ze zijn overbodig
in het broednest wordt constant op 35° C gehouden. Bij
geworden, krijgen geen voedsel meer en sterven.
juist deze temperatuur kunnen de eitjes en de larven zich
Werksterbijen die nu geboren worden, winterbijen
normaal ontwikkelen. Is het te koud dan ontwikkelen de
genoemd, leven zes tot acht maanden, lang genoeg
bijen warmte door met hun borstspieren te trillen. Is het te
om de winter te overleven - zomerbijen worden slechts
warm dan wordt er water gehaald en op de raten gespuwd.
6 weken oud. In het nest is nu voldoende honing
Door snelle vleugelbewegingen verdampt dit water en de
en stuifmeel aanwezig zodat het volk de winter kan
temperatuur daalt. Naarmate het seizoen vordert wordt
doorkomen. Als de imker die honing heeft weggehaald
het aantal bloeiende planten steeds groter en daarmee
vervangt hij die met zo’n 15 kg suiker.
6
de hoeveelheid voedsel. Rond de maand juni bereikt de
omvang van het volk z’n hoogtepunt met wel 50.000
Een echte winterslaap kennen bijen niet. Het volk
exemplaren.
is samengebald tot een tros met de koningin in het
midden. Ook als het erg koud is, wel -30° C, blijft de
10
Tot april had de koningin alleen maar eitjes gelegd
temperatuur in de tros zo’n 15°. Als de bijen aan de
waaruit werksters tevoorschijn kwamen. Werksters zijn
buitenkant te sterk afkoelen, verwisselen ze van plaats
onvruchtbare vrouwelijke bijen. Zij verzorgen de koningin,
met de bijen dieper in de tros. Door de tros heen
de eitjes en de larven. Ze maken het nest schoon, bewaken
wordt voedsel doorgegeven naar de koningin.
het nest en halen stuifmeel en nectar. Dan, in april gaat de
Een aantal bijen sterft gedurende de winter maar er
koningin een ander soort eitjes leggen. Ze zijn onbevrucht.
blijven er genoeg over. Aan het begin van het nieuwe
Uit deze eitjes komen de darren te voorschijn. Darren zijn
jaar telt een gezond volk dan 10.000 tot 15.000
exemplaren.
1.
De patroonheilige van de imkers is de Heilige Ambrosius
(339 – 397), bisschop van Milaan. Hier afgebeeld in email
op koper door Jacques Laudin (1627 - 1695).
Musée municipal de Châlons en Champagne.
2. Parende rosse metselbij, Osmia rufa.
Auteur: André Karwath, Wikipedia.
3. Darrenbroed. Auteur: Albert Stoter, Imkerpedia.
4. Gesloten werksterbroed en larven.
Auteur: Jeroen van Tol, Albert Stoter, Imkerpedia.
4.
Larven en eitjes van de honingbij. De dekseltjes zijn verwijderd
van de cellen. De minuscule staafjes zijn eitjes. De larven zijn
3 à 4 dagen oud.
Auteur: Waugsberg, Wikipedia.
6. Hommelnest. Bron: http://etc.usf.edu
7
7. Nest van de houtbij, Xylocopa violacea. Ter wille van de
zichtbaarheid werd de tak waarin de bij haar nest maakte
overlangs gespleten. Auteur: Belchergb, Wikipedia.
8. De dicht opeengepakte overwinterende bijen in de kast produceren
warmte, wat zichtbaar wordt als sneeuw de kast bedekt.
Auteur: Imkerij Hezelaar, Eric van Oijen.
9. Zwermtros. Auteur: Marco De Pauw, http://home.base.be
9
10.Water drinkende bij.
Auteur: Smoky Trudeau Zeidel, http://theearthmage.wordpress.com
8
TU Delft

Download Report