MARJOLIJN VAN HEEMSTRA

INZICHT
DOOR WIM DENOLF & FOTO CHARLIE DE KEERSMAECKER
MARJOLIJN VAN HEEMSTRA
Acteur en theatermaker
Religies houden nooit op me te verbazen. Zowel om al het goede dat ze voortbrengen
in de wereld als om het slechte, zoals alle grote ideeën doen. Als tiener was ik ook al vroeg
bezig met zingeving en mijn plek in het grotere geheel. Godsdienstwetenschappen studeren was me dus op het lijf geschreven. Vrienden begrepen er soms niets van, maar
goed, boekhouding lijkt mij ook niet normaal (lacht).
Het verlangen om te geloven is er wel, maar verder kom ik niet. De Bijbelse verhalen
en figuren, alle gruweldaden die door of in naam van het geloof begaan werden: dat krijg
ik niet aan mezelf verkocht. Ook daarom wil ik graag weten wat andere mensen drijft
om te geloven. Zeker als het gaat om mensen die slachtoffer waren van misbruik binnen
de kerk. Toen een Rotterdamse priester me zijn eigen misbruikverhaal vertelde met het
oog op een theaterstuk, was ik dus meteen geïntrigeerd. Na zulke zware feiten toch van
je kerk blijven houden: dat is sterk.
‘Als ik de liefde niet heb’ gaat niet over kindermisbruik. Wel over de kracht van
geloof, en over de vraag wanneer je als instituut verantwoordelijkheid genomen hebt
voor wat er in het verleden fout liep. Kunnen de bankwereld, politieke instellingen of
de kerk eigenlijk wel van binnenuit veranderen? Al te vaak verdwijnen schandalen
immers zo snel uit het nieuws dat echte antwoorden en koerswijzigingen uitblijven. Kijk
maar naar de opvolging van misbruik binnen de kerk: het Nederlandse meldpunt voor
slachtoffers is alweer gesloten, en in tegenstelling tot vroeger worden verjaarde zaken niet
meer onderzocht. Zonder aanhoudende druk van buitenaf wordt er dus nooit schoon
schip gemaakt.
Vraag me niet naar de betekenis van een adellijke titel. Mijn romans, poëzie en theaterstukken onderzoeken actuele thema’s, maar dat maatschappelijk engagement steunt
vooral op mijn opvoeding in een links milieu en de sociale bewogenheid van mijn moeder, niet op het feit dat ik barones ben. Noblesse oblige, het idee dat je
verantwoordelijkheid moet nemen omdat je van adel bent, rentmeesterschap: dat leefde
vroeger heel sterk in mijn familie, maar dat hield op bij mijn ouders. Die generatie verzette zich juist tegen elitaire milieus en tradities. Wat ik wel bijzonder vind aan mijn
afkomst, is dat mijn familiegeschiedenis zo uitvoerig opgetekend is. Verhalen die teruggaan tot de zestiende eeuw: daar ben ik enorm dankbaar om.
Politieke partijen buiten de wet stellen gaat wat ver. Maar verder ben ik het eens met
de kritiek van de Frans-Joodse filosofe Simone Weil dat we onze verantwoordelijkheid
om kritische vragen te stellen en zelf een gefundeerde mening te vormen veel te snel uit
handen geven. Zeker nu we toegang hebben tot zoveel informatie. Laten we dus niet
jammeren over de zwevende kiezer. Slaafs een politieke partij volgen, met alle standpunten die daarbij horen: daar is de wereld te ingewikkeld voor geworden.
Gewone burgers pakken problemen vaak sneller en beter aan dan politici, die vooral
met hun eigen carrière bezig zijn. Waar ik woon in Amsterdam-Noord zijn talloze mensen nu bezig met afvalbeperking en andere uitdagingen. Dat stemt me hoopvol. Echte
oplossingen zullen steeds vaker in onze eigen omgeving ontstaan.
Waarom zou stilstand altijd negatief zijn? Een pas op de plaats maken, een stap terugzetten of iets verloren laten gaan om later alsnog te kunnen groeien en nieuw leven
mogelijk te maken: dat zie je in de natuur ook. Met zulke processen kunnen wij echter
helemaal niet meer omgaan. We zijn zo doordrongen van het idee dat het altijd meer en
groter moet zijn, dat we de wereld al gauw door een zwarte bril bekijken en in paniek
slaan als het anders loopt. Waarom zitten angststoornissen zo in de lift denk je? Opnieuw
tevreden zijn met wat we hebben: dat zou al heel mooi zijn.
Marjolijn van Heemstra (33), geboren in Amsterdam, is sinds vorig jaar verbonden aan het
Ro Theater in Rotterdam. Daar gaat haar nieuwste voorstelling ‘Als ik de liefde niet heb’
deze week zondag in première. Info : www.marjolijnvanheemstra.nl, www.rotheater.nl.

Download Report