Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 1 Inhoud Samenvatting .......................................................................................................................................... 5 1. 2. 3. 4. 5. 6. Aanleiding ....................................................................................................................................... 9 1.1. Nieuwe Jeugdwet. ................................................................................................................... 9 1.2. Relatie met andere beleidskaders .......................................................................................... 9 1.3. Visie op Jeugdbeleid en Eemnes voor allen en allen voor Eemnes ...................................... 10 1.4. Aansluiting regionale en bovenregionale afspraken ............................................................ 10 1.5. Hoe is deze Jeugdnota tot stand gekomen? ......................................................................... 10 1.6. Leeswijzer.............................................................................................................................. 10 Karakter van dit beleidsplan ......................................................................................................... 12 2.1. De overgangsjaren 2014 en 2015 ......................................................................................... 12 2.2. Verder ontwikkelen en stabiliseren van 2016 tot 2018 ........................................................ 12 2.3. Naar een bestendige situatie vanaf 2018 ............................................................................. 13 2.4. Verantwoording .................................................................................................................... 13 Functioneel ontwerp Zorg voor de Jeugd in Eemnes.................................................................... 14 3.1. Wat en Waarom .................................................................................................................... 14 3.2. Doelgroep.............................................................................................................................. 15 3.3. De vier pijlers van het functioneel ontwerp Zorg voor Jeugd Eemnes ................................. 15 Kracht van de samenleving ........................................................................................................... 17 4.1. Een pedagogische civil society .............................................................................................. 17 4.2. Inzet vrijwilligers / mantelzorg.............................................................................................. 17 4.3. Rol van de kerken.................................................................................................................. 18 4.4. Cultuur / cultuur educatie..................................................................................................... 19 4.5. Wat willen we bereiken en wat gaan we daar voor doen .................................................... 19 Lokale basis (zorg) infrastructuur ................................................................................................. 20 5.1. Centra voor Jeugd en Gezin en Jeugdgezondheidszorg........................................................ 20 5.2. Onderwijs .............................................................................................................................. 21 5.3. Kinderopvang en peuterspeelzaalwerk ................................................................................ 22 5.4. Huisartsen ............................................................................................................................. 23 5.5. Welzijnswerk, Sport, Cultuur en Jeugdverenigingen ............................................................ 23 5.6. Gemeentelijk toegangsportaal: Zorgloket en Loket Werk & Inkomen ................................. 24 5.7. Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? ................................................... 24 Jeugd & Gezinteam ....................................................................................................................... 27 6.1. Wat en waarom .................................................................................................................... 27 6.2. Wat gaat het Jeugd & Gezinteam Eemnes doen?................................................................. 27 6.3. Wie zitten er in het Jeugd & Gezinteam Eemnes? ................................................................ 27 6.4. Positionering Jeugd & Gezinteam ......................................................................................... 28 6.5. Toegankelijkheid en bereikbaarheid ..................................................................................... 28 Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 2 6.6. Kwaliteit en professionaliteit ................................................................................................ 28 6.7. Wat betekent dit voor de huidige situatie ............................................................................ 28 6.8. Wat willen we bereiken, wat gaan we daarvoor doen ......................................................... 29 7. Specialistische jeugdhulp .............................................................................................................. 31 7.1. Expertise gebieden................................................................................................................ 31 7.2. Toegang tot specialistische jeugdhulp .................................................................................. 33 7.3. Wat willen we bereiken, wat gaan we daarvoor doen ......................................................... 34 8. Jeugd en veiligheid ........................................................................................................................ 35 8.1. Jeugdbescherming en jeugdreclassering .............................................................................. 35 8.2. Gecertificeerde instellingen voor jeugdbescherming en jeugdreclassering ......................... 35 8.3. SAVE teams ........................................................................................................................... 35 8.4. Raad voor de Kinderbescherming ......................................................................................... 37 8.5. Advies en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK)............................... 37 8.6. Verbinding met het lokale veiligheidsbeleid en Veiligheidshuis........................................... 38 8.7. Collectieve Opdracht Routeer Voorziening (CORV) .............................................................. 40 8.8. Wat willen we bereiken, wat gaan we daarvoor doen ......................................................... 40 9. Kwaliteit ........................................................................................................................................ 42 9.1. Wettelijke kwaliteitseisen ..................................................................................................... 42 9.2. Gecertificeerde instellingen .................................................................................................. 43 9.3. Pleegzorg ............................................................................................................................... 43 9.4. Toezicht ................................................................................................................................. 43 9.5. De positie van jeugdigen en ouders ...................................................................................... 44 9.6. Cliëntenparticipatie en klanttevredenheid ........................................................................... 44 9.7. Klachtbehandeling en vertrouwenswerk .............................................................................. 44 9.8. Incidenten en calamiteiten ................................................................................................... 45 9.9. Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? ................................................... 45 10. Randvoorwaarden..................................................................................................................... 47 10.1. Gegevensuitwisseling en privacy ...................................................................................... 47 10.2. Beleidsinformatie .............................................................................................................. 47 10.3. ICT ..................................................................................................................................... 47 10.4. Verordening en nadere regels .......................................................................................... 48 10.5. Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? ............................................... 48 11. Financiering, sturing, bekostiging en inkoop ............................................................................ 50 11.1. Uitgangspunten financiën ................................................................................................. 50 11.2. Budget dat ter beschikking staat ...................................................................................... 50 11.3. Verantwoording (en andere zaken) .................................................................................. 51 11.4. Persoonsgebonden budget (pgb)...................................................................................... 51 11.5. Eigen bijdragen ................................................................................................................. 52 Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 3 11.6. Risico’s............................................................................................................................... 52 11.7. Inkoop ............................................................................................................................... 54 11.8. Verantwoording ................................................................................................................ 54 Literatuur .............................................................................................................................................. 55 Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 4 Samenvatting Met ingang van 1 januari 2015 wordt de nieuwe Jeugdwet van kracht onder de verantwoordelijkheid van gemeenten. Doelstelling van de nieuwe Jeugdwet is om het stelsel eenduidiger te organiseren en de zorg voor jeugd dichter bij huis te brengen. De stelselwijziging gaat echter wel gepaard met aanzienlijke bezuinigingen. De transitie Jeugdzorg is één van de drie stelselwijzigingen binnen het Sociaal Domein die de gemeenten moeten gaan organiseren. De wijziging van de Wmo met de decentralisatie van de AWBZ en de komst van de nieuwe Participatiewet zijn de andere twee transities. De vierde transitie is de invoering van de Wet op het passend onderwijs per 1 augustus 2014. Deze wet valt niet onder verantwoordelijkheid van de gemeenten maar heeft wel veel raakvlakken met de nieuwe taken die overgaan naar de gemeenten. Onze missie is dat elk kind gezond en veilig moet kunnen opgroeien, leert wat zijn talenten zijn, plezier kan maken, leert bij te dragen aan de maatschappij en goed voorbereid is op zijn toekomst. Dit is het gemeenschappelijk doel van iedereen die met jeugd of de gezinnen in Eemnes werkt. Het functioneel ontwerp van de Zorg voor jeugd kent vier pijlers: 1. Kracht van de Samenleving 2. Lokale basis (zorg) infrastructuur 3. Jeugd & Gezinteam 4. Specialistische Zorg Kracht van de samenleving De kracht van de samenleving vanuit jeugdperspectief wordt gezocht in de pedagogische civil society. De pedagogische civil society wordt vormgegeven door inwoners die daarvoor verantwoordelijkheid nemen. In het versterken van de kracht van de samenleving spelen vrijwilligers, vrijwilligersorganisaties, mantelzorgers en kerken een belangrijke rol. De overheid stimuleert, enthousiasmeert en faciliteert. De gemeente doet dit vooral door subsidies te verstrekken aan maatschappelijke partners voor activiteiten gericht op het versterken van de kracht van samenleving rondom het opvoeden en opgroeien van de Eemnesser jeugd. Lokale basis (zorg) infrastructuur De lokale basis(zorg) infrastructuur bestaat uit basisvoorzieningen die vrij toegankelijk zijn voor alle inwoners. Deze collectieve voorzieningen op het gebied van onderwijs en opvang, jeugdgezondheidzorg, welzijn, sport en cultuur dragen allen een steentje bij om kinderen gezond, veilig en talentvol te laten opgroeien. Zij vormen ook een stevige basis, vanuit perspectief van preventie, waarmee het beroep op zorgvoorzieningen wordt beperkt en verminderd. Het CJG in zijn huidige vorm houdt op te bestaan. De CJG taken (inloop, informatie en advies, opvoedondersteuning en coördinatie van zorg) worden geïntegreerd in het Jeugd & Gezinteam Eemnes. De coördinatie van het Dorpsnetwerk (DNW) en de huidige CJG backoffice taken zullen opnieuw moeten worden bezien en belegd. Met het onderwijs worden in het kader van het passend onderwijs afspraken gemaakt over de afstemming van de zorg voor jeugd binnen en buiten de onderwijs setting. Hiertoe is een Ontwikkelagenda opgesteld. De Ontwikkelagenda wordt uitgewerkt en jaarlijks bijgesteld in het OOGO (op overeenstemming gericht overleg). Het Jeugd & Gezinteam Eemnes Het Jeugd & Gezinteam wordt een multidisciplinair team, samengesteld uit professionals afkomstig van verschillende organisaties en disciplines. Zij werken samen in één team om een integrale aanpak te realiseren en over de schotten van organisaties heen te werken. Het Jeugd & Gezinteam is een vrij toegankelijke algemene voorziening. Het Jeugd & Gezinteam heeft ook een signalerende functie en is de toegangspoort tot de specialistische jeugdhulp. Doel van de begeleiding van het Jeugd & Gezinteam is dat jeugdigen en hun opvoeders weer zelfredzaam worden en gaan deelnemen en bijdragen aan de samenleving. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 5 Het Jeugd & Gezinteam organiseert een stabiele gezinssituatie of een duurzame verbetering. Ook stimuleert het Jeugd & Gezinteam de ontwikkeling van kinderen. De huidige pilot CJG team Buurtzorg Jong wordt doorontwikkeld tot een volwaardig jeugd & Gezinteam. Specialistische zorg De specialistische zorg en opvang voor jeugdigen wordt aanvullend op het Jeugd & Gezinteam georganiseerd. De specialistische Jeugdzorg bestaat uit de expertisegebieden jeugd geestelijke gezondheidszorg (J-GGZ), jeugd met een beperking, residentiële zorg, pleegzorg en crisisopvang. Specialistische jeugdhulp is niet vrij toegankelijk en wordt als individuele voorziening verleend op basis van een beschikking. Huisartsen, jeugdartsen en medisch specialisten hebben en houden ook onder de nieuwe Jeugdwet, de mogelijkheid rechtstreeks door te verwijzen naar de jeugd geestelijke gezondheidszorg (J-GGZ). De gemeente is wettelijk verplicht om samenwerkingsafspraken te maken over de rol van huisartsen bij het verwijzen van jeugdigen naar specialistische zorg. Veiligheid In de Jeugdwet wordt veel aandacht besteed aan de jeugdbescherming en de jeugdreclassering, het zogenaamde “gedwongen kader”. Onder de Jeugdwet moet de jeugdbescherming en de jeugdreclassering uitgevoerd worden door een gecertificeerde instelling. Jeugdbescherming en jeugdreclassering zijn geen jeugdhulp. Dit onderscheid wordt gemaakt om de instellingen voor jeugdbescherming en jeugdreclassering hun specifieke taak, toezicht te houden op de uitvoering van de maatregel of straf, onafhankelijk te kunnen uitvoeren. In de praktijk wordt jeugdbescherming en jeugdreclassering vaak uitgevoerd in combinatie met jeugdhulp en is een intensieve samenwerking met het Jeugd & Gezinteam nodig. In 2013 is de provincie Utrecht gestart met SAVE teams (Samen werken Aan Veiligheid). SAVE biedt expertise op het gebied van drang en dwang; de jeugdbescherming in de breedste zin van het woord. Breed geschoolde, gecertificeerde medewerkers en gedragskundigen ondersteuning in één team dicht bij het gezin. SAVE biedt consultatie en voegt in naast de lokale zorg waar nodig en trekt zich weer terug zodra dat kan. De SAVE teams worden regionaal georganiseerd. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de inrichting van een bovenregionaal Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK). Dit is zowel in de Jeugdwet als in de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning verankerd. De ontwikkeling van het bovenregionaal AMHK wordt in samenhang met de ontwikkeling van de SAVE teams vormgegeven. Kwaliteit De gemeente is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de uitvoering van jeugdhulp. Daarnaast beschikt ze over verschillende instrumenten om een kwalitatief goed aanbod van jeugdhulp te organiseren, waaronder: kwaliteitseisen bij opdrachtgeverschap, certificering van instellingen, klachtenregistratie en onderzoek naar klanttevredenheid. In de Jeugdwet is een aantal kwaliteitseisen geregeld. Deze wettelijke eisen geven voldoende kwaliteitsgaranties. Hoe goed de zorg voor de jeugd in Eemnes ook geregeld wordt, er bestaat altijd een risico voor incidenten en calamiteiten. Van een calamiteit moet altijd melding gemaakt worden bij de Inspectie Jeugdzorg. De gemeente heeft bestuurlijk verantwoordelijkheid bij een calamiteit. Voor een goede interne en externe communicatie in geval van een calamiteit of incident wordt een protocol opgesteld. Randvoorwaarden De hele transformatie is er op gericht om snel, passende hulp te kunnen bieden. Dat vraagt om sterke verbindingen en samenwerkingsafspraken over onder andere gegevensuitwisseling en privacy tussen organisaties in de basis (zorg)infrastructuur, het jeugd & Gezinteam en de specialistische jeugdhulp. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 6 Om beleid te monitoren en te verantwoorden is beleidsinformatie nodig. In de Jeugdwet is geregeld welke gegevens jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen dienen aan te leveren en op welke wijze. De beleidsinformatie die gemeenten vanaf 1 januari 2015 ontvangen wordt geleverd door het CBS en biedt gemeenten een kwalitatief goed inzicht in het jeugdhulpgebruik en de inzet van jeugdbescherming en jeugdreclassering in hun gemeente. Vanaf 2015 wordt er twee keer per jaar een gegevensset beschikbaar zijn over het jeugdhulpgebruik per gemeente. Uiteindelijk komt alle beleidsinformatie voor het hele sociaal domein ter beschikking via www.waarstaatjegemeente.nl. In de ontwikkeling van het Jeugd & Gezinteam, wordt in samenwerking met de regio onderzocht of een gelijkluidende dataset gebruikt kan worden om de voortgang van de lokale teams te kunnen monitoren. In de regio is overeengekomen om te gaan werken met het ICT systeem Mens Centraal. Het systeem zorgt voor de verbinding tussen de verschillende samenwerkingspartners binnen het sociaal domein en maakt het mogelijk om volgens het principe één gezin, één plan te werken. Het systeem is ook noodzakelijk om de aansluiting te realiseren met het regionale inkoop- en subsidiebureau in Amersfoort voor de procesmatige administratieve afwikkeling van individuele aanspraken specialistische jeugdhulp en contractmonitoring. Financiering, sturing, bekostiging en inkoop Uitgangspunt bij de uitvoering van de taken in het kader van de nieuwe Jeugdwet is dat de financiering plaats vindt binnen de financiële middelen die het Rijk voor de nieuwe taken beschikbaar stelt en de middelen waarover de gemeente al beschikt. Voor het jaar 2015 en mogelijk 2016 is voor de transitie jeugd afgesproken in de regio Eemland dat de risico’s op (boven) regionaal niveau tussen gemeenten worden verevend. Verantwoording over de resultaten, inhoudelijk en financieel, vindt plaats via de normale planning en control cyclus. Via tussentijdse rapportage worden afwijkingen gemeld en bij de jaarrekening wordt verantwoording afgelegd over de financiële en beleidsmatige stand van zaken. Een cliënt die in het kader van de jeugdwet een individuele voorziening krijgt toegekend heeft, onder voorwaarden, het recht om te kiezen voor een pgb. Het pgb wordt niet rechtstreeks overgemaakt op de rekening van de cliënt. De Sociale Verzekeringsbank (SVB) doet de betalingen rechtstreeks aan de zorgaanbieder, namens het college van B&W (trekkingsrecht). De wijze waarop de gemeente Eemnes invulling geeft aan het pgb is vastgelegd in de verordening. In de jeugdwet is opgenomen dat er voor ondersteuning, zorg en jeugdhulp geen eigen bijdrage gevraagd mag worden. Een uitzondering daarop vormt de ouderbijdrage voor jeugdhulp als deze jeugdhulp verblijf buiten het eigen gezin in houdt, of in de kosten van verblijf in een justitiële jeugdinrichting. De vaststelling en inning van de ouderbijdrage voor jeugdhulp wordt verzorgd door het CAK. Om de risicoanalyses sociaal domein actueel te houden, wordt voorgesteld om in 2015 een nieuwe integrale risicoanalyse uit te voeren toegespitst op de situatie in Eemnes. De inkoop van jeugdhulp vindt vooral (boven)regionaal of landelijk plaats. In het kader van de Regionale Transitie Arrangementen (RTA’s) zijn afspraken gemaakt met de regiogemeenten dat voor 2015 Amersfoort als gastgemeente optreedt voor de regionale inkoop. In 2015 wordt een nulmeting uitgevoerd naar de staat van de jeugd van Eemnes. Op basis van de uitkomsten van deze nulmeting wordt een set van outcome indicatoren ontwikkeld aan de hand waarvan de staat van de jeugd van de gemeente Eemnes kan worden gemonitord. Medio 2015 zal een tussenevaluatie van de stand van zaken van de transitie Jeugd plaatsvinden. Daar waar wenselijk of nodig zal het beleid worden aangescherpt of bijgesteld. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 7 Overzicht beslispunten Beslispunt: 1. Vaststellen missie zorg voor de jeugd. Onze missie is dat elk kind gezond en veilig moet kunnen opgroeien, leert wat zijn talenten zijn, plezier kan maken, leert bij te dragen aan de maatschappij, en goed voorbereid is op zijn toekomst. Dit is het gemeenschappelijke doel van iedereen die met de jeugd of de gezinnen in Eemnes werkt. Beslispunt: 2. Instemmen met functioneel ontwerp Zorg voor Jeugd Eemnes met als ‘spin in het web’ het Jeugd & Gezinteam Eemnes. Beslispunt: 3. Instemmen met het integreren van de taken van het CJG (inloop, informatie en advies, opvoedondersteuning en coördinatie van zorg) in het Jeugd & Gezinteam Eemnes en huidige middelen vanuit de brede doeluitkering jeugd daarvoor reserveren; 4. Coördinatie van het Dorpsnetwerk (DNW) en huidige CJG backofficetaken opnieuw bezien en beleggen; 5. Onderzoeken van overlap/lancunes in basis(zorg)infrastructuur en voorstellen uitwerken voor invulling ongewenste leemtes (zie lokale keuzenota). Beslispunt: 6. Instemmen met doorontwikkeling van de pilot team CJG Buurtzorg Jong tot een volwaardig Jeugd & Gezinteam Eemnes. Beslispunt: 7. Opstellen protocol calamiteiten of incidenten. Beslispunt: 8. Instemmen met aansluiting bij regionale ICT infrastructuur Mens Centraal. Beslispunt: 9. Instemmen met in 2015 nieuwe integrale risicoanalyse Sociaal Domein Eemnes uitvoeren; 10. Instemmen met in 2015 uitvoeren onderzoek ‘Staat van de Jeugd Eemnes’ (nul-meting) en set van outcome indicatoren ontwikkelen aan de hand waarvan de staat van de jeugd kan worden gemonitord. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 8 1. Aanleiding 1.1. Nieuwe Jeugdwet. Met ingang van 1 januari 2015 wordt de nieuwe Jeugdwet van kracht. De nieuwe Jeugdwet beoogt de zorg voor de jeugd dichter bij huis te brengen. Onder de Wet op de Jeugdzorg bleek dat de zorg voor de jeugd te versnipperd en te complex georganiseerd was, met veel verschillende financiële stromen (lokaal, provinciaal, rijk en zorgverzekeringen). De nieuwe Jeugdwet hoopt hierin verandering te brengen door de lokale overheid verantwoordelijk te laten zijn voor het totaal van de zorg voor de jeugd. Daarnaast gaat deze stelselwijziging gepaard met een bezuiniging die oploopt tot € 450 miljoen in 2017. In de Jeugdwet is gekozen voor de leeftijdsgrens tot 18 jaar, met de mogelijkheid om bepaalde vormen van jeugdhulp voort te zetten of te hervatten totdat de jeugdige 23 jaar is geworden. Het stelsel van jeugdhulp is erop gericht dat ieder kind gezond en veilig opgroeit en zo zelfstandig mogelijk kan deelnemen aan het maatschappelijk leven, rekening houdend met zijn of haar ontwikkelingsniveau. Ouders zijn hiervoor het eerste verantwoordelijk. Als dit niet vanzelf gaat, komt de overheid in beeld. Dan moet het jeugdstelsel snel, goed en op maat functioneren. Deze inzet vloeit ook voort uit het VN-Verdrag over de rechten van het kind (Kinderrechtenverdrag). Omdat het huidige jeugdstelsel verschillende tekortkomingen laat zien, is een omslag (transformatie) nodig die leidt tot: • preventie en uitgaan van eigen kracht van jeugdigen, ouders en het sociale netwerk; • minder snel medicaliseren, meer ontzorgen en normaliseren; • eerder (jeugd)hulp op maat voor kwetsbare kinderen; • integrale hulp met betere samenwerking rond gezinnen: één gezin, één plan, één regisseur; • meer ruimte voor jeugdprofessionals en vermindering van regeldruk. In deze Jeugdnota 2015 - 2018 gaan we in op wat de nieuwe Jeugdwet betekent voor de Gemeente Eemnes. 1.2. Relatie met andere beleidskaders Deze Jeugdnota staat niet op zichzelf, maar is een verdieping van de uitgangspunten en leidende principes van de Jeugdzorg in de regio Eemland die door de gemeenteraad van Eemnes op 25 juni 2012 zijn vastgesteld. In de Informatienota sociaal domein Eemnes1 zijn de grote lijnen geschetst van de drie grote transities: De Jeugdwet, de wijziging van de Wmo met de decentralisatie van de AWBZ en de nieuwe Participatiewet. Daarnaast geeft de Informatienota een overzicht van de stand van zaken in de regionale samenwerking op de invoering van de drie transities. De nota Jeugdzorg uit het hart van Eemnes maakt integraal onderdeel uit van de lokale keuzenota van de gemeente Eemnes. Aangezien de gemeente Eemnes de transitie Jeugdzorg in de regio Eemland vormgeeft en de andere twee transities in regio Gooi en Vecht worden uitgevoerd is er voor gekozen om voor de gemeente Eemnes een afzonderlijke Jeugdnota op te stellen. Zorg voor de Jeugd strekt zich uit over verschillende andere beleidsterreinen zoals Volksgezondheid, Onderwijs(achterstanden)beleid, afspraken over kinderopvang en peuterspeelzaalwerk. Ook het beleidsterrein Openbare Orde en Veiligheid heeft zijn raakvlakken met dit jeugdbeleid. Kortom, waar van toepassing wordt de verbinding met de diverse beleidsterreinen gezocht en beschreven, of wordt verwezen naar andere beleidskaders. Op deze wijze komen we tot een integrale Jeugdnota. 1 In verband met de heroverweging van het nieuwe college en de nieuwe raad van Eemnes, moet de informatienota van Eemnes nog worden vastgesteld. De informatie nota sociaal domein Eemnes wordt in september 2014 ter vaststelling aan de raad aangeboden. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 9 1.3. Visie op Jeugdbeleid en Eemnes voor allen en allen voor Eemnes De nota Jeugdzorg uit het hart van Eemnes, bouwt voort op de speerpunten van beleid uit de Visie op Jeugdbeleid (2007), doelstellingen in het Jeugdpreventieplan (2009), beleidskaders en speerpunten die zijn vastgesteld in het beleidsplan Maatschappelijke Ondersteuning, Eemnes voor allen en allen voor Eemnes, 2012-2015 en de thema’s vastgelegd in de geactualiseerde nota gezondheidsbeleid, Samenwerken aan gezondheid in Eemnes, 2012-2015. De belangrijkste uitgangspunten en doelstellingen uit deze nota’s als positief jeugdbeleid, eigen verantwoordelijkheid, integraal werken en inzetten op parallelle belangen, de vraag centraal en zelfregie, eenvoud en samenhang, transparantie en rekenschap, keuzevrijheid cliënt en ondernemerschap dienstverlener, gemeente eindverantwoordelijk, beleidsregels en uitvoeringsregels zijn nog steeds actueel en komen terug in deze nota. 1.4. Aansluiting regionale en bovenregionale afspraken Deze Jeugdnota sluit niet alleen aan bij andere lokale beleidsterreinen, maar ook bij regionaal en bovenregionaal gemaakte afspraken. Soms is passende jeugdhulp zo complex, of komt zo zelden voor dat het niet lokaal georganiseerd kan worden. Bijvoorbeeld in het geval van jeugdpsychiatrie als specialistische behandeling nodig is. In dat geval wordt het aanbod van jeugdhulp regionaal georganiseerd. Of als er sprake is van extreme gedragsproblemen waarbij de rechter een maatregel oplegt van gesloten jeugdzorg. Deze wordt landelijk georganiseerd. In de aanloop naar de transitie heeft de Regio Eemland (de gemeenten Amersfoort, Baarn, Bunschoten, Eemnes, Leusden, Soest en Woudenberg) een Regionaal Transitie Arrangement Jeugdzorg Eemland afgesproken waarin de zorg voor de jeugd voor 2015 gecontinueerd wordt. Uw raad is daarover geïnformeerd (november 2013). In het Regionaal Transitie Arrangement is een verwijzing opgenomen naar het Landelijke Transitie Arrangement. Het Landelijke Transitie Arrangement is door de VNG, namens alle gemeenten, afgesloten met aanbieders van zeer specialistische zorg. Het betreft bijvoorbeeld JeugdzorgPlus (gesloten jeugdzorg) voor jongeren onder de 12 jaar en forensische Jeugdzorg. De inkoop van deze zorg wordt landelijk gedaan. Ook het Landelijke Transitie Arrangement is (vooralsnog) van toepassing op 2015 om continuïteit van zorg te garanderen. 1.5. Hoe is deze Jeugdnota tot stand gekomen? In regionaal verband wordt de transitie en de transformatie van de zorg voor de jeugd sinds 2011 voorbereid. Vanuit het ambtelijk overleg jeugd regio Amersfoort zijn gesprekken gevoerd met jeugdzorgaanbieders, Bureau Jeugdzorg en de zorgverzekeraars. Er zijn gesprekken geweest met vrijgevestigde pedagogen en ontwikkelingspsychologen. In deze periode is met regelmaat met lokale maatschappelijke partners gesproken over de op handen zijnde veranderingen. Ook binnen het ambtelijk apparaat van de BEL combinatie wordt voortdurend de discussie en de verbinding gezocht met aanpalende beleidsterreinen en ondersteunende afdelingen. Tijdens de Week van de Jeugdzorg in november 2013 is provincie breed aandacht besteed aan de stem van de jeugd. Via de Flessenpostactie hebben jongeren aan alle Nederlandse wethouders laten weten wat hun zorgpunten waren over de transitie. De opbrengsten daarvan zijn verwerkt. De stem van de Eemnesser jeugd en hun ouders is nog onvoldoende gehoord in deze fase. Maar daar zal de komende jaren verandering in komen (zie paragraaf 9.6). 1.6. Leeswijzer De transitie en de transformatie Zorg voor de Jeugd is geen sinecure. Alles lijkt soms met alles samen te hangen: als je hier op een knop druk, gaat ginder een bel rinkelen. Het lezen van deze Jeugdnota is om diezelfde reden niet eenvoudig. De opbouw is zo logisch mogelijk gemaakt en volgt de stappen van onderstaande “zorgpiramide” en het functioneel ontwerp van de zorg voor jeugd in Eemnes (figuur 2, pagina 14). Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 10 Figuur 1: Zorgpiramide De transitie en transformatie staan per 1 januari 2015 nog maar in de steigers, er zal nog veel gebouwd moeten worden om een bestendige en duurzame zorg voor de jeugd te realiseren. Daarom wordt in hoofdstuk 2 het karakter van deze Jeugdnota beschreven voor de komende jaren. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op het functioneel ontwerp van de zorg voor de jeugd. In de navolgende hoofdstukken 4, 5, 6, en 7 wordt dit functioneel ontwerp stap voor stap uitgewerkt. In hoofdstuk 8 staat Jeugd en Veiligheid centraal en gaan we in op het zogenaamde gedwongen kader: de Jeugdbescherming en Jeugdreclassering. Hoofdstuk 9 gaat over Kwaliteit, hoofdstuk 10 beschrijft de Randvoorwaarden die gerealiseerd moeten worden. Ten slotte wordt in hoofdstuk 11 het financiële kader geschetst. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 11 2. Karakter van dit beleidsplan 2.1. De overgangsjaren 2014 en 2015 De transformatie Zorg voor de Jeugd is niet op 1 januari 2015, met ingang van de Jeugdwet, afgerond. Het betreft een complex veranderproces waarin bestaande structuren zullen veranderen en professionals gevraagd worden op een andere wijze te gaan werken. Dat betekent dat er veranderingen binnen bestaande organisaties zullen plaatsvinden. Dit geldt ook voor de gemeentelijke organisatie. De transformatie Zorg voor de Jeugd is een fundamentele verandering die om zorgvuldigheid en tijd vraagt in de ontwikkeling en de uitvoering. Een overgangsperiode is nodig vooral op de eerste plaats voor de betrokken kinderen en ouders, maar zeker ook voor professionals en organisaties. De Transitiecommissie Stelselherziening Jeugd (TSJ) heeft in haar advies, eind 20132, benadrukt dat een “zachte landing” nodig is. Eind oktober 2013 is het Regionaal Transitiearrangement vastgesteld. Hierin wordt voor 2015 continuïteit van zorg gewaarborgd en afspraken gemaakt over het behoud van de infrastructuur en beperking van de frictiekosten. Daarnaast zijn er afspraken gemaakt om innovatie mogelijk te maken. De transformatie behelst een beweging naar voren: zo vroeg mogelijk, zo dicht mogelijk bij huis, passende zorg te bieden. Afgesproken is dat een Jeugd & Gezinteam de zorg lokaal gaat bieden vanuit een aantal regionaal geformuleerde basisprincipes. Specialistische zorg wordt regionaal of bovenregionaal aangeboden. De werkwijze van lokale (wijk)teams is nog niet vastgesteld, al is er wel in het land en ook in Eemnes3 mee geëxperimenteerd. De aansluiting op de specialistische zorg is nog in ontwikkeling en ook binnen de specialistische zorg zijn veranderingen gaande om aan de beweging naar voren bij te kunnen bijdragen. Landelijk zijn er nog volop ontwikkelingen gaande die van invloed zijn op de lokale situatie. Zo spelen er nog vraagstukken rondom professionalisering, kwaliteit en informatievoorziening. De financiering van de Jeugd-Geestelijke Gezondheidszorg (J-GGZ) wordt in 2015 de verantwoordelijkheid van de lokale overheid. Maar de inkoop gaat in 2015 nog volgens bestaande regels. De zorgverzekeraars ondersteunen gemeenten bij deze eerste inkoopprocessen. Veranderingen in de manier van inkoop zal pas later vorm krijgen. De jaren 2014 en 2015 worden gebruikt om zorgvuldig de nieuwe structuur van generalistische zorg en specialistische zorg en de bij Eemnes passende werkwijze te ontwikkelen. Voor deze jaren is het onderhavige beleidsplan allerminst in beton gegoten. 2.2. Verder ontwikkelen en stabiliseren van 2016 tot 2018 Begin 2016 zal de transitie en transformatie redelijk ontwikkeld zijn. Financiële kaders en risico’s zullen duidelijker zijn, maar vooral ook kosten en baten zullen beter in kaart zijn gebracht. Er zal beter zicht zijn op de resultaten van de beweging naar voren. Verondersteld wordt dat er nog wel puntjes op de “i” gezet moeten worden. Plannen en werkwijze zullen bijgesteld moeten worden aan de hand van eerste monitor gegevens. Zo zullen er voor 2016 en verder opnieuw regionale afspraken gemaakt moeten worden over de specialistische zorg. Resulteert dat in een nieuw Regionaal Transitiearrangement of zijn er andere mogelijkheden? Blijft de gemeente Eemnes met haar Jeugdzorg in regio Eemland of wordt ook de Jeugdzorg net als de Wet maatschappelijke Ondersteuning en de Participatiewet ondergebracht bij regio Gooi en Vecht met als uitvoeringsorganisatie HBEL? De verwachting is dat eind 2017 er een redelijk beeld zal zijn hoe de daarop volgende jaar gewerkt zal worden aan de uitvoering van een meer bestendige situatie. 2 Transitiecommissie Stelselherziening Jeugd, Tussenrapportage regionale transitiearrangementen, oktober 2013. In december 2013 is in de gemeenten Eemnes (en Baarn) de pilot team CJG Buurtzorg Jong gestart. Doelstelling van deze pilot is het proefdraaien met een nieuwe vorm van hulp aan kind en gezin ter voorbereiding op de nieuwe wettelijke jeugdtaken vanaf 1 januari 2015. 3 Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 12 2.3. Naar een bestendige situatie vanaf 2018 Het is vooral gluren in een glazen bol om te beschrijven hoe transitie en transformatie er vanaf 2018 uit zullen zien. Zoals onze jeugd zich ontwikkelt, zo is ook het jeugdbeleid altijd in beweging. De verwachting is dat vanaf 2018 de meest turbulente tijd is afgesloten en naar een meer bestendige situatie gewerkt kan worden. Het functioneel ontwerp, zoals in het volgend hoofdstuk beschreven, is dan uitgekristalliseerd en functioneert op zo’n manier dat onze ambities voor het opvoeden en opgroeien gerealiseerd worden. Onze missie is dat elk kind gezond en veilig moet kunnen opgroeien, leert wat zijn talenten zijn, plezier kan maken, leert bij te dragen aan de maatschappij, en goed voorbereid is op zijn toekomst. Dit is het gemeenschappelijke doel van iedereen die met de jeugd of de gezinnen in Eemnes werkt. 2.4. Verantwoording Na vaststelling van deze nota (27 oktober 2014) zal jaarlijks gerapporteerd worden over de stand van zaken en waar nodig, aan het college, om bijstelling van beleid worden gevraagd (zie verder hoofdstuk 11). Beslispunt: 1. Vaststellen missie zorg voor de jeugd. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 13 3. Functioneel ontwerp Zorg voor de Jeugd in Eemnes 3.1. Wat en Waarom De specifieke keuzes die door gemeenten worden gemaakt bij de inrichting van de zorg worden aangeduid met de term functioneel ontwerp. In dit hoofdstuk wordt op basis van de Jeugdwet en de uitgangspunten en leidende principes van de jeugdzorg (door de gemeenteraad van Eemnes vastgesteld op 25 juni 2012) de keuzes die in Eemnes gemaakt worden, in grote lijnen uiteengezet. In de volgende hoofdstukken worden de onderdelen in detail uitgewerkt en wordt geformuleerd wat we willen bereiken en wat we daarvoor gaan doen. De Jeugdwet geeft gemeenten een grote mate van beleidsvrijheid om zorg voor de jeugd in te richten zoals past in de eigen gemeente. Met de inrichting van het eigen stelsel wordt beoogd: het versterken van de eigen kracht van kinderen en gezinnen, hun sociale netwerk en de collectieve voorzieningen binnen de pedagogische civil society4. het tijdig signaleren van en op maat bieden van adequate hulp en ondersteuning bij vragen en problemen over opvoeden en opgroeien. Al deze vormen van zorg, begeleiding en ondersteuning worden in de Jeugdwet gekwalificeerd onder het algemene begrip 'jeugdhulp'. Met het functioneel ontwerp wordt de balans bewaakt tussen deze punten: enerzijds is ontzorgen, demedicaliseren en normaliseren een uitgangspunt, anderzijds moet voorkomen worden dat (ernstige) opgroei- en opvoedproblemen niet of te laat worden gesignaleerd. Dit betekent dat we lokaal maatwerk willen maken en daarbij aansluiten op de regionaal en bovenregionaal gemaakte afspraken. Omdat het om lokaal maatwerk gaat is er geen algemeen of landelijk model voor de inrichting en uitvoering van het jeugdstelsel. Dit functioneel ontwerp5 omvat naast de taken zoals in de Jeugdwet zijn bedoeld, nadrukkelijk ook de preventieve taken die de gemeente uitvoert6. Immers, de idee achter de transitie en transformatie is dat als de basis stevig is minder specialistische (lees dure) zorg nodig is. Het versterken van de kracht van de samenleving en de basis (zorg) infrastructuur zijn daarom uitdrukkelijk onderdeel van dit functioneel ontwerp. In de regio Eemland hebben de gemeenteraden voor de zomer 2012 het visiedocument “Vertrekpunt en leidende principes ter voorbereiding op de decentralisatie van de jeugdzorg, Zorg voor de Jeugd”. Deze leidende principes zijn ook uitgangspunt voor dit functioneel ontwerp: o o o o o Het kind centraal vanuit het principe één gezin, één plan Waarborging van de veiligheid van het kind Mensgericht en vraaggericht Versterken van de eigen kracht en het sociaal netwerk Van curatie naar vroeg interventie en preventie Mensgericht en vraaggericht betekent dat de zorg en ondersteuning aansluit bij de zorginhoudelijke wensen. Maar ook uitdrukkelijk aansluit bij de godsdienstige gezindheid, levensovertuiging en/of culturele achtergrond7 van de hulpvrager. 4 De pedagogische civil society is een gangbare term om de gemeenschappelijke activiteiten aan te duiden van burgers rondom het grootbrengen van kinderen. In die gemeenschappelijke activiteiten spelen normen en waarden die in de samenleving heersen een rol. 5 Bij de uitwerking van dit functioneel ontwerp is gebruik gemaakt van de handreiking “Een functioneel ontwerp Zorg voor Jeugd”. Deze handreiking is opgesteld door de VNG met ondersteuning van het Transitie Bureau Jeugd (www.voordejeugd.nl). De handreiking richt zich hoofdzakelijk op het domein van de Jeugdwet. 6 Andere wettelijke kaders die van toepassing zijn, zijn o.a. Leerplichtwet, Wet Publieke Gezondheid en Wet Passend Onderwijs. 7 Amendement van de leden Dik-Faber en van der Staaij inzake Wet maatschappelijke ondersteuning 2015. Aangenomen 24-4-2014 Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 14 3.2. Doelgroep In de Jeugdwet is gekozen voor de leeftijdsgrens tot 18 jaar, met de mogelijkheid om bepaalde vormen van jeugdhulp voort te zetten of te hervatten totdat de jeugdige 23 jaar is geworden. De ondersteuning van cliënten vanaf 18 jaar is verankerd in de Wet maatschappelijke ondersteuning. De continuïteit van zorg voor deze cliënten moet gewaarborgd zijn. Dit gebeurt In de werkwijze van het Jeugd & Gezinteam waar de verbinding wordt gelegd met de zorg voor volwassenen en ouderen die in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning en de Participatiewet wordt uitgevoerd door de uitvoeringorganisatie HBEL (Huizen, Blaricum, Eemnes en Laren) (hoofdstuk 6). De inkoop van Jeugdhulp voor 2015 vindt voor Eemnes plaats in regio Eemland via het Regionaal Transitiearrangement Jeugdzorg Eemland. De inkoop van de voorzieningen in het kader van de Wmo 2015 vindt plaats in regio Gooi en Vechtstreek. Op dit moment is er derhalve geen sprake van een gezamenlijke inkoop van jeugdhulp en Wmo ondersteuning (hoofdstuk 11). De gemeente Eemnes maakt wel onderdeel uit van het inkoopcontract jeugdhulp en Wmo ondersteuning in regio Gooi en Vechtstreek. Voor de gemeente Eemnes wordt er voor het jaar 2015 geen jeugdhulp via dit contract geleverd. In een later stadium is het voor Eemnes alsnog mogelijk om ook jeugdhulp geleverd te krijgen uit dit contract. Om te bepalen of de Gemeente Eemnes verantwoordelijk is voor de zorg voor een jeugdige is het woonplaatsbeginsel van toepassing: de gemeente is verantwoordelijk als de ouders die het gezag hebben inwoners zijn van de gemeente Eemnes. Bij een verhuizing, bij wijziging van het gezag of als de jeugdige meerderjarig wordt, verandert de situatie en moet opnieuw gekeken worden of de gemeente Eemnes of een andere gemeente verantwoordelijk is. 3.3. De vier pijlers van het functioneel ontwerp Zorg voor Jeugd Eemnes Het functioneel ontwerp van de gemeente Eemnes kent vier pijlers: Kracht van de Samenleving Met de kracht van de samenleving, de burgerkracht (civil society) wordt de vrijwillige associaties bedoeld van inwoners zonder bemoeienis van de overheid. Het gaat om familieverbanden, maar ook om vrienden, kennissen, verbanden met kerken of vrijwilligersverbanden. Inwoners maken vrijwillig deel uit van deze verbanden. In de Eemnesser samenleving zit veel kracht. Op individueel niveau zien we dat terug in mensen die zelf goed hun eigen problemen kunnen oplossen en zelf om ondersteuning vragen aan hun eigen omgeving. Op groepsniveau kan het gaan om buurtbewoners die initiatieven nemen om de leefbaarheid van de buurt te verbeteren, of om een familie die samen mantelzorgondersteuning biedt aan een familielid, of ouders die andere ouders met een opvoedprobleem helpen. Lokale basis(zorg)infrastructuur Het woord “zorg” staat hier tussen haakjes. Eemnes heeft tal van basisvoorzieningen die toegankelijk zijn voor alle bewoners, jong en oud: scholen, kinderopvang, peuterspeelzalen, sportverenigingen, welzijnsvoorzieningen, kerken etc.. Uit oogpunt van preventie en het oplossen van relatief kleine problemen zijn er ook tal van basiszorg voorzieningen. Het gaat dan zowel om preventie in het kader van de volksgezondheid (jeugdgezondheidszorg en huisartsen) als om preventie van onderwijsachterstanden (VVE voorzieningen) of preventie van psychosociale problemen door bijvoorbeeld opvoedingsondersteuning. Als gemeente willen we samen met inwoners, professionals, bedrijven en instellingen een goede lokale basis(zorg)infrastructuur inrichten. Deze is ondersteunend aan de eigen kracht/zelfredzaamheid en samen redzaamheid van de inwoners. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 15 Jeugd & Gezinteam Als problemen niet meer in het eigen netwerk of door de basis(zorg)infrastructuur kunnen worden opgelost is meer hulp nodig. Die gaat in de toekomst geboden worden door een Jeugd & Gezinteam. We willen in 2014 een omslag in de hulpverlening gaan maken en in samenwerking met lokale partners en regionale partners een Jeugd & Gezinteam ontwikkelen. Doelstelling daarvan is om zo vroeg mogelijk passende hulp te bieden vanuit het principe één huishouden, één plan, één regisseur. In de nieuwe werkwijze gaan leden van dit team ook als “toegangspoort” functioneren voor de specialistische zorg. Specialistische zorg Problemen kunnen van dien aard zijn dat de hulpverlening door het Jeugd & Gezinteam niet toereikend is. Bijvoorbeeld als er sprake is van ernstige gedragsproblematiek waar een opname of uithuisplaatsing voor nodig is. In die gevallen is er specialistische zorg nodig die veelal regionaal georganiseerd zal zijn of zelfs bovenregionaal of landelijk. Deze vier pijlers zijn weergegeven in onderstaand figuur. Ieder pijler wordt uitgewerkt in een hoofdstuk. Beslispunt: 2. Instemmen met functioneel ontwerp Zorg voor Jeugd Eemnes met als ‘spin in het web’ het Jeugd & Gezinteam Eemnes. Figuur 2: functioneel ontwerp Eemnes Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 16 4. Kracht van de samenleving Zoals in de Visie op Jeugdbeleid (2007) en in het beleidsplan Maatschappelijke Ondersteuning, Eemnes voor allen en allen voor Eemnes, 2012-2015 is beschreven willen we de kracht van de samenleving daar waar nodig versterken. In principe heeft de overheid geen bemoeienis met de kracht van de samenleving. De kracht van de samenleving, de civil society, wordt vormgeven door inwoners die daarvoor verantwoordelijkheid nemen. De kracht van de samenleving vanuit jeugdperspectief wordt gezocht in de pedagogische civil society. Ook de pedagogische civil society wordt vormgegeven door inwoners die daarvoor verantwoordelijkheid nemen. De overheid kan wel stimuleren, enthousiasmeren en faciliteren. 4.1. Een pedagogische civil society In een goed functionerende pedagogische civil society bestaat bij inwoners de bereidheid om in de eigen sociale netwerken en in het publieke domein8 de verantwoordelijkheid rond het opgroeien en opvoeden van kinderen te delen. Ouders, jongeren en buurtbewoners, maar ook familieleden, leraren en sportcoaches, kortom: inwoners, zijn op zo'n manier onderling betrokken dat het bevorderend is voor het opvoeden en opgroeien van kinderen en jeugdigen. Opvoeden is van ons allemaal. De gemeente Eemnes vindt het belangrijk dat inwoners, naast ouders, nog meer een rol nemen dan zij al doen bij het opvoeden en opgroeien. Het omzien naar elkaar is van oudsher sterk verankerd in de Eemnesser samenleving. Maar is soms naar binnen – op de eigen kring – gericht, waardoor buitenstaanders buiten de boot kunnen vallen. Door ook (relatieve) buitenstaanders en nieuwe bewoners te betrekken in de sociale netwerken kan de kracht van de samenleving versterkt worden. Sociale steun vergroot de draagkracht van gezinnen en helpt ernstige opvoedingsmoeilijkheden te voorkomen. Het zorgt voor ontspanning van de druk die ouders rond opvoeden ervaren, steunt relaties tussen ouders en hun kinderen en beschermt gezinnen tegen kindermishandeling en disfunctioneren. Ook voor kinderen is het van belang om op te groeien in een omgeving die rijk is aan sociale relaties, omdat zij leren van voorbeeldgedrag van anderen. In buurten waar meer mensen elkaar en elkaars kinderen kennen, groeien kinderen met minder gedrags- en emotionele problemen op9. 4.2. Inzet vrijwilligers / mantelzorg In het versterken van de kracht van de samenleving spelen vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties een belangrijke rol. Op tal van gebieden zijn vrijwilligers actief: in buurten, via de kerken, bij sportverenigingen, voor het organiseren van evenementen. Zo organiseert het Comité Eemnesser Koeien Trofee in samenwerking met het gemeentebestuur jaarlijks de Sport- en Vrijwilligersavond in september in De Hilt. Tijdens deze avond worden sporters en vrijwilligers in de schijnwerpers gezet voor hun maatschappelijke bijdrage of op sportief gebied. In het beleidsplan Maatschappelijke Ondersteuning, Eemnes voor allen en allen voor Eemnes, 20122015 is aangegeven dat ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers prioriteit heeft omdat in toenemende mate een beroep op hen wordt gedaan binnen de transities. 8 De term publiek domein wordt gebruikt voor plaatsen waar uitwisseling tussen verschillende maatschappelijke groepen plaatsvindt. Bijvoorbeeld, op straat, in de school, op het kerkplein. 9 RMO/RVZ 2009, Investeren rondom kinderen; Prof. Dr. Micha de Winter, Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding, vanachter de voordeur naar democratie en verbinding, 2011; www.nji.nl/opvoedingsondersteuning, zie onder ‘informele sociale steun’ Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 17 Inzet vrijwilligers Veel jongeren zijn actief als vrijwilliger, meestal bij sportverenigingen of (via het jeugdwerk van een kerk). Deze jongeren dragen daardoor een steentje bij aan de kracht van de samenleving: ontmoeten, elkaar kennen en elkaar helpen. Op scholen doen ouders vrijwilligerswerk in de vorm van “overblijf-ouder”, “voorlees-moeder” of “luizen-moeder” of andere vormen van ouderbetrokkenheid. Sportverenigingen organiseren straat volleybal en voetbaltoernooien, vrijwilligers bezorgen maaltijden bij hulpbehoevende medeburgers en de kunstcommissie organiseert in samenwerking met De Hilt het ‘Rondje Cultuur’. Er zijn ook vormen van vrijwilligerswerk die meer gericht zijn op preventie. Een voorbeeld hiervan zijn maatjesprojecten voor jongeren met een lichte vorm van gedragsproblematiek. Deze jongeren krijgen een “maatje”, vaak een wat oudere jongere, die hen ondersteunt in het maken van eigen keuzes in het dagelijks leven. In Eemnes zijn er op dit moment nog geen maatjesprojecten voor jongeren. Gezien de ervaren meerwaarde van deze projecten in andere gemeenten zal het komend jaar worden onderzocht of er ook in Eemnes een maatjesproject voor jongeren kan worden gestart. Een van de uitgangspunten van de transities is het inzetten van het sociaal netwerk rondom een gezin door gebruik van mantelzorgers en vrijwilligers. Hoe deze vorm krijgt wordt in de lokale Keuzenota transities Eemnes beschreven. In deze jeugdnota willen we wel in het bijzonder aandacht schenken aan de groep jonge mantelzorgers. Circa een kwart van de jongeren groeit op in een gezin met een ouder of broer/zus die chronisch ziek of gehandicapt is of psychiatrische problemen (inclusief verslaving) heeft. Deze kinderen worden ook wel jonge mantelzorgers genoemd. Vaak zijn er verborgen zorgen: de kinderen en jongeren laten hun eigen zorgen en klachten niet duidelijk merken. Vaak omdat ze hun ouders niet met nog meer problemen willen opzadelen. Ze vragen geen hulp en/of weten niet waar ze terecht kunnen. Kinderen en jongeren die opgroeien met zorg zijn in vergelijking met hun leeftijdsgenoten eerder zelfstandig. Negatieve gevolgen overheersen echter op korte en langere termijn: ze hebben meer opgroei- en opvoedproblemen meer lichamelijke en emotionele klachten ze doen op latere leeftijd vaker een beroep op de (geestelijke) gezondheidszorg De bedoeling is dat het Jeugd & Gezinteam bij deze problematiek een signalerende rol gaat spelen, de jongeren gaat ondersteunen en begeleiden en daar waar nodig doorverwijst naar specialistische ondersteuning. 4.3. Rol van de kerken Eemnes heeft een sterke religieuze gemeenschap. De kerken dragen door hun activiteiten bij aan het versterken van de samenleving. De kerken voeren interkerkelijk overleg, maar nog geen (structureel) overleg met de gemeente. De kerken zijn net als de sportverenigingen belangrijke pilaren binnen de Eemnesser samenleving en overleg over gezamenlijke aandachtspunten in het kader van de veranderingen binnen het sociaal domein is dan ook wenselijk. Op dit moment werkt de gemeente samen met de kerken in het kader van het verstrekken van kerstpakketten voor minima. In het kader van de transities is in de toekomst meer betrokkenheid van leden onderling, maar ook van buurtgenoten nodig. De gemeente wil hierin graag een faciliterende en ondersteunende rol spelen. De gemeente zal in het najaar een bijeenkomst organiseren om met de kerken van gedachten te wisselen over rollen en verantwoordelijkheden in de lokale sociale infrastructuur en onderling verwachtingen af te stemmen. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 18 Eemnes heeft een actieve afdeling KPJ (Katholieke Plattelands Jongeren) die zich met behulp van vele vrijwilligers inzet voor de sociale weerbaarheid van jongeren, jongeren ondersteunt verantwoordelijkheid te nemen, een soos-functie heeft en sportactiviteiten, evenementen en feesten voor jongeren organiseert. 4.4. Cultuur / cultuur educatie In Eemnes zijn ook op cultureel gebied veel vrijwilligers actief die bijdragen leveren aan de kracht van de samenleving door kennisoverdracht en verbinding tussen mensen te realiseren. Met cultuureducatie wordt de algemene en maatschappelijke ontwikkeling van jeugd gestimuleerd en verbreed. Door middel van cultuureducatie leren jongeren waar hun lokale historische wortels en identiteit vandaan komt. De lokale culturele (vrijwilligers) partijen worden gestimuleerd om cultuureducatieprojecten op te zetten. De gemeente ondersteunt en stimuleert diverse culturele verenigingen en organisaties binnen de gemeentegrenzen door middel van subsidie (zie beslispunt 5). De gemeente Eemnes is een onderzoek gestart naar de mogelijkheden van het gemeenschappelijk onderbrengen van De Hilt en De Bibliotheek op de huidige locatie van De Hilt. Het realiseren van “Het Huis van Eemnes ” is hierbij de ambitie. Het Huis van Eemnes, een centrale plek in Eemnes waar de inwoners van Eemnes zich thuis voelen, mee kunnen doen aan activiteiten, elkaar kunnen ontmoeten, waar mensen kennis opdoen en kennis delen, waar sport en cultuur hand in hand gaan. Het Huis van Eemnes moet gaan voorzien in de volgende punten: 1. Het in stand houden van het voorzieningenaanbod in Eemnes. 2. Het stimuleren van duurzame betrokkenheid tussen instellingen. 3. Programma’s van diverse instellingen op elkaar af te stemmen. 4. Het verbeteren en uitbreiden van de informatievoorziening over deze activiteiten. 4.5. Wat willen we bereiken en wat gaan we daar voor doen De piramide van het functioneel ontwerp van zorg voor de jeugd in Eemnes (figuur 2, pagina 14) staat of valt bij een sterke of zwakke basis. De gemeente Eemnes wil een sterke basis realiseren om te voorkomen dat de top van de piramide te zwaar (en dus te kostbaar) belast wordt. We willen de kracht van de samenleving versterken. In het licht van dit jeugdbeleid betekent dat het versterken van de samenleving rondom opvoeden en opgroeien van de Eemnesser jeugd. Alle eerder genoemde partijen hebben daarin een rol. De rol van de gemeente beperkt zich tot het faciliteren, enthousiasmeren en ondersteunen. De gemeente zal dat vooral doen door subsidies aan maatschappelijke partners voor activiteiten gericht op het versterken van de kracht van de samenleving. Deze activiteiten zullen zich richten op ontmoeten, uitwisselen en sociale steun. De gemeente ziet daarin een rol voor de CJG-partners, het welzijnswerk (waaronder peuterspeelzalen en kinderopvang), de sportverenigingen, de kerken en het onderwijs. Omdat dit organisaties zijn uit de basis(zorg)infrastructuur, wordt in hoofdstuk 5 meer in detail beschreven wat we gaan doen. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 19 5. Lokale basis (zorg) infrastructuur De lokale basis(zorg)infrastructuur bestaat uit basisvoorzieningen die vrij toegankelijk zijn voor alle inwoners. Deze (collectieve) voorzieningen op het gebied van onderwijs en opvang, jeugdgezondheidszorg, welzijn, sport en cultuur dragen allen een steentje bij om kinderen gezond, veilig en talentvol te laten opgroeien. Zij vormen ook een stevige basis, vanuit perspectief van preventie, waarmee het beroep op zorgvoorzieningen wordt beperkt en verminderd. Een stevige basis(zorg)infrastructuur is een voorwaarde voor het functioneren van het nieuwe jeugdstelsel. Deze basisvoorzieningen dragen bij aan het versterken van de pedagogische civil society (hoofdstuk 4), hebben een stevige onderlinge verbinding, en sluiten aan op de zorg via het Jeugd & Gezinteam (hoofdstuk 6). 5.1. Centra voor Jeugd en Gezin en Jeugdgezondheidszorg Het CJG is een samenwerkingsverband van verschillende organisaties uit de basis(zorg)infrastructuur en heeft een loket waar iedereen met vragen en problemen over opvoeden en opgroeien terecht kan. Het Dorpsnetwerk (DNW) is ondergebracht bij het CJG en signaleert, adviseert en komt tot een aanpak. Het functioneren van het Centrum voor Jeugd en Gezin wordt jaarlijks geëvalueerd en vastgelegd in een jaarverslag10. In de rapportage over 2013 wordt het volgende geconcludeerd: “De werkwijze één gezin, één plan heeft veel aandacht gekregen dit jaar. Samen met de DNW deelnemers krijgt de samenwerking en de cliëntbenadering langzaam andere vormen. Zo is er meer samen opgetreden en gebruik gemaakt van elkaars expertise. Er is veel aandacht uitgegaan naar zwaardere casuïstiek. Dit is geen bewuste keus maar komt steeds meer op ons pad. Het CJG krijgt bij ketenpartners nog steeds meer bekendheid en het DNW is goed bezocht door deelnemende partijen en daadwerkelijk gebruikt om situaties onder de aandacht te brengen van andere partners….. De inloop op het CJG blijft stabiel laag. Het ligt ook niet in de lijn van verwachting dat dit veranderd. Er lijkt geen vraag naar te zijn….. Met de transitie Jeugdzorg voor de deur hebben we, samen met de gemeente onze ogen open gehouden wat de rol van het CJG hierin kan gaan betekenen” Gezien de conclusie uit het jaarverslag en de transitie en transformatie van het jeugdstelsel, zal de positionering van het CJG veranderen. Het CJG-loket (inloopfunctie), de informatie- en adviesfunctie en de lichte opvoedondersteuning zal worden geïntegreerd in het Jeugd & Gezinteam Eemnes. Het CJG heeft een rol in de coördinatie van zorg. Dit wordt o.a. uitgevoerd in het (digitale) Dorpsnetwerk (DNW). Vanuit het uitgangspunt praten MET het gezin en niet OVER het gezin en omdat het Jeugd & Gezinteam hulp verleent vanuit 1 gezin 1 plan 1 contactpersoon, wordt daar automatisch de coördinatie van zorg belegd en niet meer bij het CJG. Dat betekent dat het (digitale) Dorpsnetwerkoverleg (DNW) in de huidige vorm ophoudt te bestaan. De CJG-coördinator, de kwartiermaker en het Jeugd & Gezinteam maken in het najaar van 2014 een voorstel over hoe de DNW (Dorpsnetwerk) partners met elkaar in verbinding blijven en hoe dit vorm te geven. Op dit moment wordt in de backoffice van het CJG specifieke informatie en advies gebundeld via o.a. de website www.cjgeemnes.nl en via laagdrempelige, op preventie gerichte cursussen en bijeenkomsten. Waar deze backoffice taken vanaf 2015 worden belegd zal tevens worden meegenomen in bovengenoemd voorstel. 10 Jaarverslag Centrum voor Jeugd en Gezin Eemnes 2013 Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 20 Het Dorpsnetwerk (DNW) heeft een rol in: het geven van informatie en advies over lichte opvoedvraagstukken vanuit de basis(zorg)infrastructuur. Alle aangesloten partijen van het DNW hebben daarin een eigen rol. het vroegtijdig signaleren van opvoed- en opgroeiproblemen het toeleiden naar het Jeugd & Gezinteam team het versterken van de pedagogisch civil society o Gericht op ontmoeten, uitwisselen en versterken sociale structuren rondom gezinnen de verbinding onderhouden met de verschillende DNW partners (signaleringsfunctie) in het bijzonder om de bestaande cultuur te doorbreken van langdurig zorg binnenskamers te houden waardoor problemen kunnen escaleren. de verbinding onderhouden met het Jeugd & Gezinteam Eemnes In het CJG samenwerkingsverband is een centrale rol weggelegd voor de jeugdgezondheidszorg11 (JGZ). Ook de JGZ is in beweging. Het basistakenpakket wordt opnieuw vastgelegd en blijft gehandhaafd in de Wet publieke gezondheidszorg en bestaat uit12: De JGZ heeft de gezondheid en ontwikkeling van alle kinderen in beeld De JGZ voert het Rijksvaccinatieprogramma uit De JGZ versterkt de kracht van ouders en jongeren en normaliseert De JGZ signaleert problemen en behoeften en schakelt tijdig extra hulp in De JGZ werkt samen De JGZ levert beleidsinformatie en advies aan gemeenten en andere professionals Daarnaast voert de JGZ een maatwerkdeel uit waarover lokaal en regionaal afspraken worden gemaakt. Een voorbeeld van een activiteit die in het maatwerkdeel zit is opvoedingsondersteuning. Naast de JGZ wordt er in Eemnes ook opvoedondersteuning verzorgd door het Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW) van Welzin (voorheen Beweging 3.0). Zoals hierboven reeds vermeld zal de opvoedondersteuning op gaan in het Jeugd & Gezinteam Eemnes. Welke maatwerkactiviteiten door de JGZ verder worden uitgevoerd komt aan de orde in de nota Gezondheidsbeleid Samenwerken aan Gezondheid in Eemnes 2012-2015. In de nota Gezondheid wordt ook expliciet aandacht gegeven aan genotsmiddelen preventie en andere leefstijlthema’s en de rol van ouders daarin. De JGZ heeft een position paper opgesteld waarin ze haar positionering ten opzichte van de Lokale Teams in de regio beschrijft. De JGZ beweegt zich in de basiszorginfrastructuur met een belangrijke loopbrugfunctie naar de lokale teams. Ook voor de gemeente Eemnes zal gelden dat er een goede verbinding tussen de JGZ en het Jeugd & Gezinteam zal worden georganiseerd. Het vorm geven aan het nieuwe DNW (Dorpsnetwerk) zal eind 2014 en begin 2015 plaatsvinden. In paragraaf 5.7 wordt beschreven wat we daarvoor doen. Deze ontwikkelingen lopen in de pas met de ontwikkelingen van het Jeugd & Gezinteam Eemnes. Tot die tijd wordt de huidige werkwijze gecontinueerd. 5.2. Onderwijs In de gemeente Eemnes zijn 5 basisscholen. Er is geen school voor voortgezet onderwijs. De basisscholen vallen onder verschillende schoolbesturen: Verenigde Scholen J.A. Alberdink Thijm (katholiek onderwijs), Stichting basisonderwijs Gooi en Vechtstreek Villa Primair (openbaar onderwijs) en Proceon (christelijk onderwijs). 11 De Jeugdgezondheidszorg wordt uitgevoerd door de GGD Regio Utrecht (GGDrU) voor kinderen in de leeftijd van 0 tot 19 jaar (het oude consultatiebureau voor 0-4 jarigen en de jeugd- of schoolarts voor 4 – 19 jarigen). 12 Een stevig fundament, evaluatie van het basistakenpakket jeugdgezondheidszorg, Commissie Evaluatie Basistakenpakket JGZ, februari 2013. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 21 Voor het voortgezet onderwijs bezoeken jongeren scholen in Laren, Huizen, Bussum, Hilversum, Baarn en Naarden.Passend Onderwijs In het kader van de Wet Passend Onderwijs (1 augustus 2014) zijn de scholen sinds kort verenigd in samenwerkingsverbanden. Voor het basisonderwijs gaat het om Unita en voor het voortgezet onderwijs om Qinas. Van rijkswege zijn de regio´s voor de samenwerkingsverbanden vastgesteld. De Wet Passend Onderwijs verplicht scholen een passende onderwijsplek te bieden aan leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. Vanuit de samenwerkingsverbanden worden scholen ondersteund om dit te realiseren. Waar het echt niet anders kan kunnen leerlingen naar een vorm van special onderwijs. De scholen voor speciaal onderwijs zijn onderdeel van de samenwerkingsverbanden. De intentie van de Wet Passend Onderwijs is zo veel mogelijk steun en zorg in het reguliere onderwijs te bieden aan leerlingen die dat nodig hebben. Zodat de duurdere vormen van speciaal onderwijs minder nodig zijn. Evenals in de Jeugdwet zien we hier de “beweging naar voren”: zorg zo dicht mogelijk bij huis. Onderdeel van de wet is dat samenwerkingsverbanden en gemeenten een op overeenstemmingsgericht overleg (OOGO) voeren over de Ondersteuningsplannen van de samenwerkingsverbanden. Het eerste OOGO is regionaal (gemeenten Gooi en Vechtstreek) gehouden op 20 maart 2014. Gemeenten en samenwerkingsverbanden hebben een Ontwikkelagenda afgesproken waarin aandachtspunten zijn geformuleerd voor de aansluiting tussen onderwijs en de lokale en regionale jeugdhulp. In de Jeugdwet is ook opgenomen dat er een OOGO gevoerd wordt over het lokale jeugdbeleidsplan met de samenwerkingsverbanden. Dit OOGO heeft plaatsgevonden op 1 september jl. Naar aanleiding hiervan is de Ontwikkelagenda aangepast en geactualiseerd. De ontwikkelagenda is ingevoegd als bijlage bij deze nota. Onderdeel van deze agenda is o.a. de aansluiting van de schoolinterne en de schoolexterne zorg (zowel binnen het PO als het VO) Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten Alle leerlingen in de leeftijd van 5 tot 18 jaar zijn leerplichtig (tot 16 jaar) en kwalificatie plichtig (tot 18 jaar). Dit is vastgelegd in de Leerplichtwet die door de gemeente wordt uitgevoerd. De kwalificatieplicht is één van de maatregelen om schooluitval van jongeren tegen te gaan en de kansen van startende jongeren op de arbeidsmarkt te vergroten. Jongeren tot 23 jaar die geen startkwalificatie hebben (diploma voortgezet onderwijs op minimaal havoniveau of een mbo-niveau 2 opleiding) worden voortijdig schoolverlaters (vsv-ers) genoemd. Via het Regionaal Bureau Leerlingzaken (RBL) worden deze jongeren gemeld. Het RBL ziet toe op de naleving van de Leerplichtwet in de Gooi en Vechtstreek en werkt voor de gemeenten Hilversum, Huizen, Bussum, Naarden, Weesp, Wijdemeren, Laren, Blaricum en Eemnes. Het RBL is verantwoordelijk voor de uitvoering van de taken die voortkomen uit de Leerplichtwet. Daarmee draagt het RBL zorg voor de uitvoering van de Wet Regionale Meld- en Coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten. De gemeente Eemnes neemt deel aan het convenant Voortijdig Schoolverlaten van de regio Gooi en Vechtstreek. In het schooljaar 2011-2012 had Eemnes een percentage van 2,6% vsv-ers (het ging om 21 jongeren). Het percentage ligt iets lager dan het landelijk gemiddelde (2,8%). Op dit moment vindt een evaluatie van het RBL plaats en wordt onderzocht hoe het RBL kan worden ingepast in het Sociaal Domein. 5.3. Kinderopvang en peuterspeelzaalwerk Eemnes telt 2 peuterspeelzalen, 1 kinderdagverblijven, 11 gastouders en 3 buitenschoolse opvang. Zij zijn opgenomen in het landelijk register kinderopvang en peuterspeelzalen (LRKP). Eén van de peuterspeelzalen biedt, extra ondersteuning (VVE Voor- en vroegschoolse Educatie) aan peuters met een taal-, sociaal- en/of emotionele achterstanden. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 22 Ca. 60 tot 65% van alle peuters bezoeken de peuterspeelzalen. Deze basisvoorzieningen zijn een belangrijke vindplaats voor het signaleren van leer- en ontwikkelingsachterstand en opvoed- en opgroeiproblemen. Nieuwe ontwikkelingen Het kabinet heeft aangekondigd om met ingang van 1 januari 2017 het peuterspeelzaalwerk en de kinderopvang volledig te willen harmoniseren. Door peuterspeelzalen als kinderopvang te registreren, kan (en moet) een deel van de ouders een beroep doen op de kinderopvangtoeslag. De gemeente betaalt dan subsidie voor reguliere plaatsen voor ouders die geen recht hebben op kinderopvangtoeslag en voor de VVE-plaatsen voor doelgroeppeuters. De raad van de gemeente Eemnes heeft voor de periode 2011-2014 een Voor- en vroegschoolse educatie (VVE) en peuterspeelzalen(subsidie)beleid vastgesteld. Dit beleid loopt in 2014 af waardoor het van belang is te oriënteren op hoe de gemeente na 2014 hiermee wil omgaan. De BEL Combinatie is vooruitlopend op de harmonisatie per 1 januari 2017 in overleg met de peuterspeelzalen bezig de omvorming van de huidige peuterspeelzalen tot peuteropvang tot stand brengen. 5.4. Huisartsen De huisartsen in de gemeente Eemnes zijn belangrijke partners in de basis(zorg)infrastructuur. Zij kennen gezinnen goed en weten van problemen en kunnen deze vroegtijdig signaleren. Of dat nu gaat om jeugd-gerelateerde problemen, ouderen of gezinnen met multiproblematiek, huiselijk geweld of kindermishandeling. Huisartsen, jeugdartsen en medisch specialisten hebben, en houden ook onder de nieuwe Jeugdwet, de mogelijkheid rechtstreeks door te verwijzen naar de jeugd geestelijke gezondheidszorg (J-GGZ). De gemeente is wettelijk verplicht samenwerkingsafspraken te maken over de rol van huisartsen bij het verwijzen van jeugdigen naar specialistische zorg. De BEL gemeenten zijn, ten behoeve van een goed partnerschap, voornemens om een afstemmingsoverleg tussen gemeenten en huisartsen te gaan instellen (zie hiervoor Hoofdstuk 3 van de Lokale Keuzenota. 5.5. Welzijnswerk, Sport, Cultuur en Jeugdverenigingen Eemnes heeft een brede welzijnsorganisatie waarmee jaarlijks subsidie afspraken worden gemaakt. Deze welzijnsorganisatie zal zich, onder regie van de gemeente, voorbereiden op de transities en de transformatie. Dit heeft consequenties voor subsidiering, prestatie afspraken en effectindicatoren. We verwachten van het welzijnswerk, inclusief het jongerenwerk, dat er een inhoudelijke transformatie gerealiseerd wordt conform de uitgangspunten zoals geformuleerd in de Visie Welzijnsbeleid vastgesteld in de raad van december 2013. Dit gezamenlijk optrekken in de voorbereiding naar de transities en transformatie zal resulteren in nieuwe prestatieafspraken op basis van maatschappelijke effecten, prestatie- en effectindicatoren. In Eemnes zijn ongeveer 7 sportverenigingen actief, waarvan vele jeugdigen inwoners van Eemnes lid zijn. Er is in Eemnes een Dans en balletstudio, een leslocatie van de Gooische Muziekschool, een muziekcentrum, een theater en een openlucht theater. Daarnaast zijn er diverse koren en een toneelvereniging. Versa Welzijn en De Hilt zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van het sociaal-cultureel werk in Eemnes. Het sociaal –cultureel werk vindt plaats op twee locaties: jongerencentrum Impuls en De Hilt. Verspreid over Eemnes heeft de gemeente een paar ontmoetingsplekken ingericht, speciaal voor jongeren. Aan de Stadwijksingel is een voetbalveld en een plek waar jongeren kunnen zitten. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 23 Aan de Noordersingel is een skatepark, pannaveld, basketbalveld en voetbalveld. Ook zijn hier bankjes en een overdekte zitplek. Daarnaast is er een ontmoetingsplaats in de vorm van een bushokje aan de Te Veenweg Zuid. 5.6. Gemeentelijk toegangsportaal: Zorgloket en Loket Werk & Inkomen De gemeente is op grond van de Wmo verantwoordelijk voor het bieden van ondersteuning, gericht op zelfredzaamheid en deelname aan het maatschappelijk verkeer, aan inwoners van alle leeftijden. De ondersteuningsvraag kan ook op jongeren gericht zijn. Bijvoorbeeld: een noodzakelijke woningaanpassing, een vervoersvoorziening zoals een (kinder)rolstoel. Toegang (van vraagverheldering tot beschikking) wordt op dit moment uitgevoerd door de Wmo consulent. Toetsing van het advies en het opstellen van de beschikking is ondergebracht bij het ServicebureauGemeenten. Vanaf 1 januari 2015 wordt de uitvoering van zowel de oude als de nieuwe Wmo integraal ondergebracht bij de uitvoeringsorganisatie HBEL in Huizen. Iedereen moet zoveel mogelijk in zijn eigen levensonderhoud voorzien met werken. Lukt dit niet, dan ondersteunt de gemeente bij het zoeken naar werk. Bij de uitvoering van de WWB spelen jongeren tot 18 jaar geen grote rol. Hun rol is beperkt tot een hogere bijstandsnorm voor alleenstaande ouders en een aanspraak op bijzondere bijstand voor de ouder(s) onder bepaalde omstandigheden. De toegang tot re-integratievoorzieningen en inkomensondersteuning is op dit moment ondergebracht bij de uitvoeringsorganisatie Soza HBEL. Vanaf 1 januari 2015 treedt de Participatiewet in werking. Het doel van deze wet is om meer mensen, ook mensen met een arbeidsbeperking, aan de slag te krijgen. De gemeente wordt verantwoordelijk voor mensen met arbeidsvermogen, die ondersteuning nodig hebben. Dat zijn dan de mensen met arbeidsvermogen die zonder de Participatiewet in de WWB, de Wsw of de Wajong terecht zouden komen. De gemeente heeft voor deze nieuwe doelgroep dezelfde taken als voor mensen met een bijstandsuitkering, namelijk het bieden van ondersteuning gericht op arbeidsinschakeling en waar nodig inkomensondersteuning. Gemeenten moeten op 1 januari 2015 klaar zijn om de nieuwe doelgroep te begeleiden. De invoering van de Participatiewet wordt in regio Gooi en Vechtstreek voorbereid. De uitvoering zal worden belegd bij de uitvoeringsorganisatie HBEL in Huizen. Op 10 juni 2014 heeft de Commissie BSM (Bestuur, Samenleving en Middelen) zich gebogen over de Visie op participatie & dienstverlening Gooi en Vechtstreek. De visie wordt aangescherpt op basis van de reacties uit de verschillende gemeenteraden en zal na de zomer 2014 aan de gemeenteraad ter besluitvorming worden voorgelegd. 5.7. Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? De basis(zorg)infrastructuur is de tweede laag in de piramide. Ook voor deze laag geldt dat hoe sterker deze laag is, hoe minder beroep gedaan hoeft te worden op de bovenliggende (duurdere) lagen. Het versterken van de basis(zorg)infrastructuur is daarmee een opgave voor de komende jaren. Met de verschillende maatschappelijk partners uit de basis(zorg)infrastructuur heeft de gemeente verschillende relaties. Soms is er sprake van een subsidierelatie en kan de gemeente veel invloed uitoefenen. Soms is er sprake van een samenwerkingsrelatie waar met een gezamenlijke agenda afspraken gemaakt kunnen worden. Soms kan de gemeente geen rechtstreeks invloed uitoefenen op de werkzaamheden van een maatschappelijke partner, maar kan wel in gesprek gegaan worden over vormen van samenwerking. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 24 Wat willen we bereiken Organisaties in de basis(zorg)infrastructuur zijn voorbereid op de transities; kennen hun rol met betrekking tot het voorkomen van opvoed- en opgroeiproblemen en dragen bij aan de signalering en preventie daarvan. Organisaties in de basis(zorg)infrastructuur zijn met elkaar verbonden en werken samen; én zijn verbonden en werken samen met het Jeugd & Gezinteam. Er is voldoende passend aanbod van basis(zorg)voorzieningen. Wat gaan we daarvoor doen? a. Het CJG en JGZ Het CJG in zijn huidige vorm houdt op te bestaan. De inloop, de informatie- en adviesfunctie en de opvoedondersteuning van het CJG gaat op in het nieuwe Jeugd & Gezinteam Eemnes. De coördinatie van zorg gaat over van het Dorpsnetwerk (DNW) naar het Jeugd & Gezinteam Eemnes. De coördinatie van het Dorpsnetwerkoverleg en de organisatie van de backofficetaken van het huidige CJG worden opnieuw bezien en belegd. Het Dorpsnetwerk (DNW) werkt samen met het Jeugd & Gezinteam Eemnes. De JGZ organiseert een loopbrugfunctie vanuit de basiszorginfrastructuur met het Jeugd & Gezinteam Eemnes b. Passend Onderwijs De Ontwikkelagenda wordt uitgewerkt en jaarlijks bijgesteld in het OOGO. c. Huisartsen Regionaal (2014): in opdracht van de regio gemeenten Eemland wordt door Raedelijn in samenwerking met de Huisartsen Vereniging Eemland (HVE) en Achmea modellen ontwikkeld voor samenwerkingsafspraken over: toegang tot lokale hulpverlening (o.a. Jeugd & Gezinteam), verwijzing naar specialistisch zorg, aanbod, sociale kaart, delen van informatie. Lokaal (2014): wordt aan de hand van deze modellen specifieke afspraken gemaakt met de huisartsen in de gemeenten Eemnes, Blaricum en Laren. In 2015 worden deze afspraken gemonitord en indien nodig bijgesteld. In 2015 wordt de rol en de positionering van de wijkverpleegkundige in relatie tot Jeugd & Gezinteam uitgewerkt. e. Welzijnswerk, Sport, Cultuur en Jeugd Het welzijnswerk wordt uitgevoerd volgens de afgesproken uitgangspunten. Daar wordt door de gemeente intensief op gemonitord en op basis van deze informatie worden subsidies vastgesteld. Het jongerenwerk heeft een signalerende en een preventieve rol met betrekking tot jeugdoverlast en vroegtijdig signalering. Outreachende activiteiten richten zich zowel op jongeren als op ouders. Jongeren en ouders krijgen zelf een rol in het organiseren van activiteiten. f. Gemeentelijk toegangsportaal: zorgloket en Loket Werk & Inkomen Binnen de gemeentelijke beleidsafdelingen en de uitvoerende diensten worden afspraken gemaakt over het geven van informatie en advies en (vroeg)signalering. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 25 Binnen de gemeentelijke beleidsafdelingen en de uitvoerende diensten worden afspraken gemaakt over toeleiding naar het Jeugd & Gezinteam indien bij huishoudens met kinderen sprake blijkt te zijn van hulpvragen op meerdere leefgebieden. Binnen de gemeentelijk beleidsafdelingen en de uitvoerende diensten worden afspraken gemaakt over terug leiden vanuit het Jeugd & Gezinteam als bij huishoudens sprake is van enkelvoudige hulpvragen op het gebied van zelfredzaamheid en participatie c.q. werk en inkomen. Blijven inzetten op verlagen aantal jongeren dat school verlaat zonder startkwalificatie (vsv’ers). Adequate plaatsing organiseren voor onze Wajong jongeren. Verlagen aantal jongeren met een uitkering. g. Algemeen De gemeente onderzoekt waar overlap of ongewenste lacunes in de basis(zorg)infrastructuur zijn. Waar sprake is van ongewenste overlap wordt deze opgeheven. Waar sprake is van ongewenste lacunes worden deze ingevuld. De gemeente initieert in het najaar een overleg om met de kerken van gedachten te wisselen over rollen en verantwoordelijkheden in de lokale sociale infrastructuur en onderling verwachtingen af te stemmen (zie paragraaf 4.3). Voor de maatschappelijke partners die subsidie ontvangen worden vanaf 2015 nieuwe subsidieafspraken gemaakt op basis van gewenste maatschappelijke effecten. In de subsidieafspraken worden de prestatieafspraken genoemd die een bijdrage gaan leveren aan de inhoudelijke transformatie. Ten behoeve van deze nieuwe subsidieafspraken wordt daar waar nodig een nieuwe nadere regel opgesteld (zie hoofdstuk 11). Alle maatschappelijke partners in de lokale basis(zorg)infrastructuur gebruiken de Verwijsindex Risicojongeren (VIR) en de Meldcode, zoals wettelijk is vastgelegd. Hiertoe worden de bestaande afspraken opnieuw gecommuniceerd en daar waar nodig bijgesteld en/of aangescherpt. In 2016 wordt gemonitord of alle partijen inderdaad melden in de VIR en de Meldcode gebruiken. Beslispunt: 3. Instemmen met het integreren van de taken van het CJG (inloop, informatie en advies, opvoedondersteuning en coördinatie van zorg) in het Jeugd & Gezinteam Eemnes en huidige middelen vanuit de brede doeluitkering jeugd daarvoor reserveren; 4. Coördinatie van het Dorpsnetwerk (DNW) en huidige CJG backofficetaken opnieuw bezien en beleggen; 5. Onderzoeken van overlap/lancunes in basis(zorg)infrastructuur en voorstellen uitwerken voor invulling ongewenste leemtes (zie lokale keuzenota). Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 26 6. Jeugd & Gezinteam 6.1. Wat en waarom Een Jeugd & Gezinteam is een multidisciplinair team, samengesteld uit professionals afkomstig van verschillende organisaties en disciplines. Zij werken samen in één team om een integrale aanpak te realiseren en over de schotten van organisaties heen te werken. Het Jeugd & Gezinteam is een vrij toegankelijke algemene voorziening. Een Jeugd & Gezinteam is bij voorkeur centraal gepositioneerd en gemakkelijk toegankelijk voor gezinnen. Daarnaast heeft een Jeugd & Gezinteam een signalerende functie. De combinatie van toegankelijkheid (direct hulpverlenen), signalering en de integrale aanpak maakt het mogelijk om in te zetten op preventie en vroegtijdige interventie. De inzet van meer specialistische hulp zou hierdoor moeten afnemen. Dit is wat we “de beweging naar voren” noemen. In het Regionaal Transitie Arrangement Jeugd (oktober 2013) is afgesproken dat alle regio gemeenten minstens één Lokaal team krijgen om deze beweging naar voren te realiseren. 6.2. Wat gaat het Jeugd & Gezinteam Eemnes doen? Het Jeugd & Gezinteam Eemnes is een nieuwe vorm van basis hulpverlening voor jeugd en hun opvoeders die het leven op eigen kracht (tijdelijk) niet aan kunnen; zij zijn (tijdelijk) niet of niet voldoende in staat de regie over het eigen leven te voeren. Doel van de begeleiding is dat mensen weer zelfredzaam worden en dat zij gaan deelnemen en bijdragen aan de samenleving; het Jeugd & Gezinteam organiseert een stabiele gezinssituatie of een duurzame verbetering. Ook stimuleren zij de ontwikkeling van kinderen. De gemeente Eemnes wil door het Jeugd & Gezinteam betere zorg leveren. Beter wil onder andere zeggen: hulp en zorg in de buurt, dus dichter bij huis; sneller en beter toegankelijk; integraal, dus minder versnipperd ( één huishouden, één plan, één hulpverlener); meer aandacht voor preventie. Beter wil ook zeggen dat de regie meer bij de cliënt blijft. En wil zeggen dat er ook in het nieuwe systeem altijd een vangnet blijft voor de meest kwetsbaren die zonder steun niet zelfstandig kunnen leven. Doelgroep van het Jeugd & Gezinteam zijn jeugdigen in de leeftijd van -9 maanden t/m 18 jaar (in uitzonderlijke gevallen t/m 23 jaar) en hun opvoeders. Het Jeugd & Gezinteam verleent ook bemoeizorg. Bemoeizorg gaat over moeilijke en complexe probleemsituaties van sociaal kwetsbare jongeren die zelf niet om hulp vragen (zorgmijders). Meestal is het iemand uit de omgeving die melding maakt van verwaarlozing, overlast of andere zorgwekkende problemen. De meest gangbare definitie van bemoeizorg geeft aan dat het gaat om assertieve, outreachende hulpverlening die niet op geleide van een vrijwillige, individuele hulpvraag wordt uitgevoerd. Daarmee beweegt bemoeizorg zich op het terrein van de (openbare) geestelijke gezondheidzorg (OGGZ). Bij de uitvoering van bemoeizorg zijn meerdere partijen betrokken, zoals politie, woningcorporaties, maatschappelijk werk, geestelijk gezondheidzorg en schuldhulpverlening. 6.3. Wie zitten er in het Jeugd & Gezinteam Eemnes? Het team bestaat, vooralsnog, uit medewerkers van verschillende organisaties die allen hun eigen expertise en ervaring inbrengen. Voor het gezin is de gezinswerker een generalist, die hem ondersteunt op zoveel mogelijk terreinen. Binnen het Jeugd & Gezinteam is de gezinswerker een specialist (bijvoorbeeld in licht verstandelijke beperkingen, contextueel werken, etc.) en maken de teamleden gebruik van elkaars deskundigheden op de verschillende vakgebieden. In het Jeugd & Gezinteam is expertise aanwezig op het gebied van verstandelijke beperkingen (VB), licht verstandelijke beperkingen (LVB), geestelijke gezondheidszorg (GGZ), maatschappelijk werk, sociaal werk en opbouwwerk, thuisbegeleiding en wijk/jeugdverpleging, jeugdhulp, passend onderwijs. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 27 6.4. Positionering Jeugd & Gezinteam De positie van het Jeugd & Gezinteam bevindt zich tussen de basis(zorg)infrastructuur en de specialistische zorg in (zie figuur 2, functioneel ontwerp Eemnes, pag 14). Deze positie als spin in een web maakt ook dat het Jeugd & Gezinteam zich tot de andere lagen in de piramide moet verhouden. Enerzijds om samenwerking te realiseren en versnippering te voorkomen, anderzijds om te voorkomen dat mensen die om hulp vragen tussen wal en schip geraken. Om goed te functioneren moeten er duidelijke afspraken met de maatschappelijke partners uit de basis(zorg)infrastructuur zijn over het toeleiden van gezinnen met een hulpvraag. Andersom zal het Jeugd & Gezinteam aan deze partners informatie moeten geven, in samenspraak met het gezin, over de voortgang en afspraken die gemaakt worden. Het Jeugd & Gezinteam is de toegangspoort voor specialistische jeugdhulp. Het Zorgloket HBEL (paragraaf 5.6.) kan volwassenen toeleiden naar specialistische zorg. In de Jeugdwet is geregeld dat ook de huisarts, medisch specialisten en de jeugdarts kan toeleiden naar specialistische jeugdhulp. Het Jeugd & Gezinteam kan gebruik maken van een regionale expertisepool voor diagnostiek en consultatie. De regionale expertisepool is een flexibele schil rondom de Lokale (sociale wijk) teams van de regio Eemland. Dit betekent niet dat het gezin/de jeugdige wordt overgedragen aan de expertisepool. De regie en de verantwoordelijkheid vanuit 1 huishouden, 1 plan, 1 regisseur, blijft bij het Jeugd & Gezinteam. De bijzondere expertise wordt “ingevlogen” en verdwijnt na het advies. Het advies kan betrekking hebben op de inzet van specialistische jeugdhulp (zie hoofdstuk 7). De expertisepool wordt gevuld met kennis vanuit de diverse aanbieders van specialistische jeugdhulp (zie paragraaf 7.1.). 6.5. Toegankelijkheid en bereikbaarheid Het Jeugd & Gezinteam wordt laagdrempelig toegankelijk en is een vrij toegankelijke algemene voorziening. Het moet op den duur een team van en voor Eemnessers worden. Dat betekent dat het team weliswaar een vaste locatie heeft van waaruit gewerkt wordt, maar de teamleden zullen vooral te vinden zijn op de vindplaatsen en bij de mensen thuis. Zo kan een teamlid dat het accent onderwijs in zijn takenpakket heeft regelmatig te vinden zijn op de scholen als dat nodig is. De feitelijke hulpverlening wordt zoveel mogelijk, en indien gewenst, bij mensen thuis gegeven en niet op een kantoortje vanachter een bureau. 6.6. Kwaliteit en professionaliteit In het Jeugd & Gezinteam gaat het om korte lijnen en snel handelen. Dit vraagt om een zekere handelingsruimte voor de professional: de ruimte die het teamlid heeft om de vraag van het gezin zorgvuldig te beoordelen, vakkundig te interveniëren en procedureel correct te handelen. Ook om de expertise van professionals optimaal te benutten is het van belang veel handelingsruimte te bieden. Professionals die jeugdhulp verlenen (jeugdzorgwerkers en gedragswetenschappers) moeten geregistreerd zijn en aan bepaalde kwaliteitseisen voldoen volgens de Wet Professionalisering in de Jeugdzorg (29 april 2014 aangeboden aan de Eerste Kamer13) 6.7. Wat betekent dit voor de huidige situatie De huidige (jeugd)hulpverlening is versnipperd en het ontbreekt vaak aan samenwerking. Lokaal zijn er verschillende maatschappelijke partners die hulp bieden en ook regionaal is dat het geval. Het versterken van de basis(zorg)infrastructuur (zie 5.7) zal hierin verandering brengen. Zo zullen subsidierelaties veranderen en gebaseerd worden op gewenste maatschappelijke effecten. 13 33 619 Wijziging van de Wet op de jeugdzorg en enkele andere wetten, houdende vaststelling van een grondslag voor het stellen van kwaliteitseisen over beroepsbeoefenaren werkzaam in de jeugdzorg en voor het aanwijzen van een kwaliteitsregister Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 28 Dit heeft consequenties voor huidig aanbod als daarmee het gewenste maatschappelijk effect niet bereikt wordt zal dat aanbod worden gestopt. Voor 2015 is in het Regionaal Transitie Arrangement continuïteit van zorg afgesproken. Maar is ook de intentie uitgesproken om in 2015 en de daarop volgende jaren, verder vorm te geven aan de beweging naar voren. Het huidige aanbod van jeugdzorgaanbieders zal daarmee veranderen. De huidige situatie zal niet in één klap op 1 januari 2015 veranderen. Vooral de jaren 2015 en 2016 zullen gebruikt worden om de zorg voor jeugd verder te ontwikkelen (zie hoofdstuk 2). Niet alles wordt tegelijkertijd op de schop genomen. Deze transitie en transformatie wordt zo zorgvuldig als mogelijk is uitgewerkt binnen de wettelijke kaders en gemaakte regionale afspraken, om te voorkomen dat het kind met het badwater wordt weggegooid. 6.8. Wat willen we bereiken, wat gaan we daarvoor doen Als derde laag in de piramide is het Jeugd & Gezinteam toegangspoort voor de (duurdere) specialistische zorg én de verbinding met de basis(zorg)infrastructuur. Om deze rol van spin het web goed te kunnen uitoefenen is een goed functionerend Jeugd & Gezinteam nodig. Het realiseren van een Jeugd & Gezinteam dat deze rol uitvoert is daarmee een opgave voor de komende jaren. Wat willen we bereiken? Een goed functionerend Jeugd & Gezinteam dat vroegtijdig en nabij hulp verleend aan jeugdigen en hun opvoeders met een hulpvraag op meerdere leefgebieden. Het Jeugd & Gezinteam onderhoud samenwerkingsrelaties met de maatschappelijke partners in de basis(zorg)infrastructuur en met de specialistische zorg. Door een goed functionerend Jeugd & Gezinteam wordt de basis(zorg)infrastructuur versterkt. Door een goed functioneren Jeugd & Gezinteam is minder specialistische zorg nodig. Waarmee de bezuinigingen die door het Rijk zijn opgelegd worden behaald. Wat gaan we daarvoor doen? Eind 2013 is Eemnes (en Baarn) gestart met de pilot CJG team Buurtzorg Jong, met als doel ervaring op te doen met de nieuwe manier van jeugdhulpverlening. In 2014 wordt de pilot doorontwikkeld tot een volwaardig Jeugd & Gezinteam Eemnes In 2014 stelt de kwartiermaker een uitvoeringsplan (inclusief begroting) op waarin o.a. aandacht voor professionalisering en kwaliteit. In 2014 worden heldere outcome-indicatoren, meetbare doelstellingen en evaluatiecriteria opgesteld. In 2015 wordt aan de hand van de evaluatiecriteria het functioneren van het Jeugd & Gezinteam vastgesteld. Dit wordt jaarlijks herhaald. In 2015 is er een duidelijke sociale kaart. In 2015 heeft het Jeugd & Gezinteam een netwerk geactiveerd met de partners in lokale basis(zorg)infrastructuur en met de specialistische zorg. Waar van toepassing zijn samenwerkingsafspraken gemaakt en vastgelegd. In 2015 wordt een geschikte organisatievorm vastgesteld voor het Jeugd & Gezinteam, inclusief de juridische status. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 29 Beslispunt: 6. Instemmen met de doorontwikkeling van de pilot CJG team Buurtzorg Jong tot een volwaardig Jeugd & Gezinteam Eemnes. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 30 7. Specialistische jeugdhulp De specialistische zorg (en opvang) voor jeugdigen wordt aanvullend op het Jeugd & Gezinteam georganiseerd. In dit hoofdstuk wordt eerst beschreven over welke specifieke expertise gebieden het gaat die in het kader van de Jeugdwet onder verantwoordelijkheid van de gemeente komen. Vervolgens wordt beschreven hoe de aansluiting en samenwerking met het Jeugd & Gezinteam gerealiseerd gaat worden. Omdat de specialistische jeugdhulp relatief weinig nodig is, wordt de inkoop regionaal, bovenregionaal en soms zelfs landelijk gedaan. Hoe dat gedaan gaat worden, wordt in hoofdstuk 11 beschreven. 7.1. Expertise gebieden Jeugd Geestelijke Gezondheidszorg (jeugd-ggz) De jeugd-ggz biedt hulp aan jeugdigen met psychische stoornissen. Psychische stoornissen zijn onder meer ontwikkelingsstoornissen (zoals autisme en ADHD), eetstoornissen, gedragsstoornissen, verslaving aan drugs en alcohol, psychotische stoornissen. De zorg die geboden wordt is o.a. de preventieve ggz-zorg: bijvoorbeeld het zorgaanbod voor kinderen van ouders met psychiatrische of verslavingsproblematiek (KOPP/KVO). En het gaat om participatie in zorgadviesteams (onderwijs), diagnose, behandeling van ernstige enkelvoudige dyslexie tussen 7 en 12 jaar, gesprekstherapie bij een psycholoog, psychiatrische gezinsbegeleiding, verslavingszorg, e-health, acute psychiatrie en de multidisciplinaire zorg vanuit de ggz, waarvan het klinische deel soms ook in (academische) psychiatrische ziekenhuizen of vroegkinderlijke traumabehandeling wordt geleverd. Het kan hierbij ook gaan om gedwongen opnamen op grond van de Wet Bopz (die nog wordt vervangen door de Wet verplichte ggz). In 2012 maakte 83 jongeren uit Eemnes gebruik van jeugd-ggz. Deze gegevens zijn gebaseerd op een uitvraag van de Utrechtse gemeenten in de zomer van 2013. Omdat psychische en lichamelijk klachten sterk kunnen samenhangen, is extra aandacht nodig voor de samenhang met de somatische zorg en in algemene zin met de Zorgverzekeringswet, waaronder ook de ggz-zorg voor volwassenen, de extramurale psychofarmaca, de huisarts en de praktijkondersteuner-ggz blijven vallen. Jeugd met een beperking Alle functies uit de AWBZ op de grondslag verstandelijke beperking voor jeugdigen tot 18 jaar worden naar de Jeugdwet overgeheveld (jeugd-VB)14. Het betreft onder andere de zorg voor lichtverstandelijk beperkte jeugdigen met gedragsproblemen zoals Orthopedagogische Behandelcentra (OBC’s) die bieden en de zorg voor verstandelijk beperkte jeugdigen met een psychische stoornis door Multifunctionele Centra (MFC’s). Aangezien gedragsproblemen bij jeugdvb’ers vaak samenhangen met psychiatrische problematiek is er veel samenhang met jeugd-ggz. Bij (licht) verstandelijk beperkte jeugdigen kan een combinatie van zowel zorg- als gedragsproblematiek aan de orde zijn, die op voorhand niet eenvoudig te duiden is. Dat vraagt om een integrale aanpak, vroegtijdige signalering en een nauwe samenhang met onder andere het onderwijs als signaleerder. Jeugdigen bij wie al voor het 18e levensjaar duidelijk is dat zij op grond van een verstandelijke beperking hun verdere leven intensieve verblijfszorg nodig hebben houden aanspraak op de AWBZ. De gemeente wordt ook verantwoordelijk voor jeugdigen die begeleiding nodig hebben vanwege andere beperkingen, jeugdigen die doof of blind zijn of een somatische ziekte hebben. En die deze begeleiding nu ontvangen op basis van een AWBZ grondslag. 14 Een uitzondering hierop vormt het verstrekken van hulpmiddelen aan minderjarigen en aanpassingen aan de woning. Dit zit en blijft 'onder de Wmo'. Het ministerie van VWS is van plan dit te regelen via het Uitvoeringsbesluit Wmo. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 31 Ook kan de gemeente ertoe besluiten dat kortdurende verblijf van kind of ouder buiten het gezin (zoals de AWBZ dat nu kent) noodzakelijk is in verband met ontlasting van een verzorger die belast is met permanent toezicht. Daarnaast kan de gemeente bepalen dat het nodig is om vervoer te bieden van en naar de locatie (binnen of buiten de gemeente) waar jeugdhulp wordt geboden, in verband met medische noodzaak en een gebrek aan zelfredzaamheid waardoor de jeugdige niet zelfstandig van en naar de locatie kan gaan. Het aantal Eemnesser jongeren met en beperking dat in 2012 zorg heeft ontvangen bedroeg 19. Residentiële Zorg In de residentiële jeugdzorg verblijven kinderen en jongeren, op vrijwillige of gedwongen basis, dag en nacht buiten hun eigen omgeving. Er bestaan verschillende typen residentiële zorg zoals gesloten, besloten en open leefgroepen. Ook zijn er leefgroepen met een deeltijdarrangement - waarbij jongeren deels in de groep wonen en bijvoorbeeld in het weekend thuis zijn. Jeugdzorgplus (gesloten) Jeugdzorgplus is voor jongeren met ernstige (gedrags)problemen. Zij hebben bescherming nodig tegen zichzelf of tegen anderen. Het gaat bijvoorbeeld om agressieve jongeren of om meisjes die problemen hebben met loverboys. Het is in het belang van de jongeren zelf dat zij een behandeling krijgen in geslotenheid. Dit voorkomt dat zij zich onttrekken aan de zorg die ze nodig hebben. Of door anderen worden onttrokken aan de zorg. Jeugdzorgplus is dus niet bedoeld als straf15. Bij jeugdzorgplus wordt een jongere gedwongen opgenomen. De kinderrechter beslist of de jongere een 'machtiging gesloten jeugdzorg' krijgt. Besloten en open leefgroepen In leef- en behandelgroepen krijgen kinderen en jongeren met psychosociale problematiek hulp en begeleiding. Het verblijf kan (semi-)permanent zijn waarbij kinderen en jongeren de instelling als vaste woon- en verblijfplaats hebben. Kinderen kunnen ook een bepaald gedeelte van de dag op de instelling verblijven en daarna bij hun familie zijn. Ook een behandelgroep voor kamertraining valt onder deze categorie Gezinshuizen In een gezinshuis worden kinderen en jongeren opgenomen in de leeftijd van nul tot en met achttien jaar. Zij komen uit gezinnen waar de opvoedingsproblemen dusdanig zijn opgelopen dat zij uit huis geplaatst nodig is. Het kan ook gaan om kinderen en jongeren die uitbehandeld zijn in een orthopedagogische of jeugdpsychiatrische instelling en waarbij terugkeer naar de eigen thuissituatie niet mogelijk is. Het gezinshuis biedt verzorging, opvoeding en behandeling. In een gezinshuis woont een aantal jongeren, meestal drie tot zes, samen met de gezinshuisouders. In de meeste gevallen is één van de gezinshuisouders een professionele opvoeder. Pleegzorg Pleegzorg betekent dat een kind (tijdelijk) in een ander gezin gaat wonen. Er zijn verschillende vormen van pleegzorg: vakantiepleegzorg, weekendpleegzorg, dag-pleegzorg, pleegzorg in crisissituaties en pleegzorg voor langere tijd. Netwerkpleegzorg is pleegzorg door familie of kennissen. Voor de pleegzorg zijn aparte kwaliteitseisen geformuleerd (zie hoofdstuk 9). Crisisopvang In een crisissituatie kan het nodig zijn om (tijdelijk) opvang te verzorgen. Bij een crisis kan het gaan om problemen tussen ouders en kinderen die van grote impact zijn op het kind, zoals huiselijk geweld, kindermishandeling, verwaarlozing of ernstige conflicten met adolescenten. Het kan ook gaan om problemen tussen ouders onderling of tussen ouders en andere volwassen. Crisisopvang is mogelijk in residentiele zorg en in de pleegzorg. 15 De justitiële jeugdzorginstellingen ( jeugdgevangenissen) blijven onder verantwoordelijkheid van het ministerie van Veiligheid en Justitie en vallen niet onder de Jeugdwet. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 32 In 2012 hebben 20 jongeren uit Eemnes een vorm van bovenstaande jeugdhulp ontvangen. Bijzonder opvang in relatie met de Wet maatschappelijke ondersteuning. De term Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ), die aangeeft dat het om de begeleiding van sociaal kwetsbare mensen gaat, verdwijnt uit de nieuwe Wmo. Waar de Wmo voorheen de begrippen maatschappelijk opvang en vrouwenopvang hanteerde, is dit onderscheid met de nieuwe Wmo 2015 losgelaten. Men hanteert vanaf dan de bredere term “opvang”. Waar jeugdigen en hun gezin bijzondere vormen van opvang nodig hebben wordt dit uitgewerkt in het Wmo beleidskader. 7.2. Toegang tot specialistische jeugdhulp In tegenstelling tot het Jeugd & Gezinteam is de specialistische zorg voor volwassen (de maatwerkvoorzieningen) en de specialistische jeugdhulp niet vrij toegankelijk. De specialistische jeugdhulp is een individuele voorziening. Professionals beoordelen samen met het gezin welke zorg nodig is. Als dat specialistische jeugdhulp is, wordt deze op basis van een beschikking verleend. Op basis van de Jeugdwet kunnen huisartsen, jeugdartsen en medisch specialisten toeleiden naar jeugd-ggz voorzieningen, een vorm van specialistische jeugdhulp. De medewerkers van het Jeugd & Gezinteam kunnen gemandateerd worden om namens de gemeente toe te leiden naar specialistische jeugdhulp. Dit wordt in de pilotfase van het Jeugd & Gezinteam, in 2014, onderzocht. Ook de kinderrechter beoordeelt door middel van een maatregel of gedwongen jeugdhulp noodzakelijk is. De gemeente is in die voorkomende gevallen verplicht een beschikking af te geven. Er is dus een aantal toegangspoorten tot de specialistische jeugdhulp: Jeugd & Gezinteam Het Jeugd & Gezinteam biedt in eerste instantie de jeugdhulp die nodig is. Het Jeugd & Gezinteam kan expertise inroepen van de regionale expertisepool om te diagnosticeren of te consulteren. Het Jeugd & Gezinteam is de spin in het web voor de voorzieningen in de basis(zorg)infrastructuur. Met uitzondering van de huisartsen en jeugdartsen hebben deze basis(zorg)voorzieningen geen rechtstreekse toegang tot de specialistische jeugdhulp. In het kader van de nieuwe Wmo en Participatiewet leidt het Gemeentelijk toegangsportaal: het Zorgloket en Loket Werk & Inkomen in Huizen, rechtstreeks toe naar een maatwerkvoorziening in het kader van de Wmo, maar niet naar de specialistische jeugdhulp. Huisartsen, jeugdartsen en medisch specialisten Huisartsen, jeugdartsen en medisch specialisten kunnen op basis van professionele standaarden verwijzen naar specialistische jeugdhulp. Na een dergelijke verwijzing staat echter nog niet precies vast welke(behandel)vorm van jeugdhulp (dus welke voorziening) een jeugdige of zijn ouder precies nodig heeft. In de praktijk zal het de jeugdhulpaanbieder (bijvoorbeeld de jeugdpsychiater) zelf zijn die na de verwijzing beoordeelt welke voorziening precies nodig is. Deze aanbieder bepaalt dus daadwerkelijk de inhoud van de zorg en hij zal zijn oordeel mede baseren op de protocollen en richtlijnen die voor een professional de basis van zijn handelen vormt. De jeugdhulpaanbieder heeft zich daarbij ook te houden aan de algemene afspraken die hij daarover met de gemeente heeft gemaakt in het kader van de contract- of subsidierelatie en met de regels die de gemeente bij verordening heeft gesteld over het vrij-toegankelijke en niet vrij-toegankelijke deel van het aanbod. Op deze manier kan de gemeente op een hoger niveau sturen op de inzet van jeugdhulp. Rechter Als de (kinder)rechter een jeugdbeschermingsmaatregel oplegt (zie hoofdstuk 8) wordt deze uitgevoerd door een gecertificeerde instelling. De kinderrechter overlegt met de gemeente met welke gecertificeerde instelling(en) een contract- of subsidierelatie is. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 33 7.3. Wat willen we bereiken, wat gaan we daarvoor doen De specialistische zorg is het topje van de piramide. De specialistische jeugdhulp is in relatie tot de andere lagen van de piramide het minste nodig, maar het is wel de meeste dure vorm van jeugdhulp. Wat willen we bereiken? Een daling van de benodigde specialistische zorg. In 2016 wordt op basis van de eerste resultaten van het Jeugd & Gezinteam onderzocht wat haalbaar is. Vanaf 2015 zijn eenduidige cijfers over gebruik van diverse vormen van specialistische jeugdhulp beschikbaar via Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) Goede en heldere positionering van het Jeugd & Gezinteam ten opzichte van de specialistische jeugdhulp. Heldere afspraken met huisartsen, jeugdartsen en medisch specialisten over verwijzing naar de specialistische jeugdhulp. Regionale afspraken over inkoop van specialistische jeugdhulp met aandacht voor identiteit gebonden aanbieders (uitwerking in hoofdstuk 11). Wat gaan we daarvoor doen? In de ontwikkeling van de werkwijze van het Jeugd & Gezinteam (zie hoofdstuk 6) wordt expliciet aandacht besteed aan de positionering ten opzichte van de specialistische jeugdhulp. Verschillende scenario’s worden uitgewerkt en geëvalueerd. De scenario’s zijn eind 2015 stevig geïmplementeerd in de werkwijze van het Jeugd & Gezinteam en in samenwerkingsafspraken met specialistische jeugdhulp aanbieders. In 2014, in de pilotfase, wordt onderzocht of de medewerkers van het Jeugd & Gezinteam gemandateerd kunnen worden om namens de Gemeente Eemnes, toe te leiden naar specialistische jeugdhulp en hoe de verantwoording en monitoring hiervan goed geborgd kan worden. De toegang tot specialistische jeugdhulp wordt geëvalueerd en waar van toepassing worden nieuwe afspraken gemaakt. Er worden afspraken met huisartsen (zie paragraaf 5.4) gemaakt. Vanuit de afspraken in het Regionaal Transitie Arrangement wordt voor 2015 door Amersfoort als gastgemeente de inkoop van specialistische zorg gedaan (zie hoofdstuk 11) Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 34 8. Jeugd en veiligheid 8.1. Jeugdbescherming en jeugdreclassering In de Jeugdwet wordt veel aandacht besteed aan de jeugdbescherming en de jeugdreclassering, het zogenaamde “gedwongen kader”. Jeugdbescherming is een maatregel die de rechter dwingend oplegt wanneer een gezonde en veilige ontwikkeling van een kind of jongere in de leeftijd van 0 tot 18 jaar (ernstig) wordt bedreigd en vrijwillige hulp niet (voldoende) helpt. Er zijn drie jeugdbeschermingsmaatregelen die de rechter kan opleggen: een OTS of onder toezichtstelling (veruit de meest voorkomende jeugdbeschermingsmaatregel), ontzetting uit de ouderlijke macht of ontheffing uit de ouderlijke macht. Jeugdreclassering kan worden ingezet bij jongeren (12 tot 18 jaar) die een strafbaar feit hebben gepleegd en is een combinatie van intensieve hulp aan en controle op de jongere. Vanaf 12 jaar kan een kind voor strafbare feiten worden vervolgd. Met het bereiken van de meerderjarigheid is – in principe – het volwassenenstrafrecht van toepassing, en daarmee – in principe – de volwassenenreclassering aan zet. Met ingang van 1 april 2014 is het adolescentenstrafrecht ingevoerd. In voorkomende gevallen kan het jeugdstrafrecht van toepassing zijn voor jongvolwassenen in de leeftijd van 18 – 23 jaar. Daarnaast kan het gewone strafrecht van toepassing zijn voor jongeren die op het moment van plegen van het strafbaar feit 16 of 17 jaar waren. Het doel van jeugdreclassering is om recidive (herhaling/terugval) te voorkomen en de jongere weer op het rechte pad te brengen en te houden. In gevallen waar het adolescentenstrafrecht van toepassing is, is de gemeente bestuurlijk en financieel verantwoordelijk voor de jongeren tot 23 jaar voor de uitvoering van jeugdreclassering en/of jeugdhulp. Dit is niet het geval als het gewone strafrecht van toepassing is. Onder de Jeugdwet moet de jeugdbescherming en de jeugdreclassering uitgevoerd worden door een gecertificeerde instelling. Jeugdbescherming en jeugdreclassering zijn geen jeugdhulp. Dit onderscheid wordt in de Jeugdwet gemaakt om de instellingen voor jeugdbescherming en jeugdreclassering hun specifieke taak, toezicht te houden op de uitvoering van de maatregel of straf, onafhankelijk te kunnen uitvoeren. Dat neemt niet weg dat jeugdbescherming en jeugdreclassering in de praktijk vaak uitgevoerd zal worden in combinatie met jeugdhulp. Ook hier is dus intensieve samenwerking tussen de gecertificeerde instelling en het Jeugd & Gezinteam nodig. Voordat een maatregel wordt uitgesproken of een straf wordt opgelegd zijn verschillende instanties betrokken. Vanwege de transitie en de transformatie werken deze instanties op een andere manier samen dan voorheen om enerzijds een maatregel of straf te voorkomen en anderzijds om, bij een maatregel of straf, snel de situatie te normaliseren. 8.2. Gecertificeerde instellingen voor jeugdbescherming en jeugdreclassering De uitvoering van een maatregel wordt belegd bij een gecertificeerde instelling voor Jeugdbescherming en Jeugdreclassering. De kwaliteitseisen voor deze instellingen zijn in de Jeugdwet vastgesteld (zie hoofdstuk 9). De uitvoering van een beschermende maatregel, bijvoorbeeld een ondertoezichtstelling, wordt door een gezinsvoogd gedaan. De uitvoering van een strafmaatregel door een jeugdreclasseerder. Ook de inkoop bij een gecertificeerde instelling voor jeugdbescherming en jeugdreclassering wordt regionaal gedaan (zie hoofdstuk 11). 8.3. SAVE teams In 2013 zijn de bureaus jeugdzorg van de provincie Utrecht en de provincie Flevoland in samenwerking met de Raad voor de Kinderbescherming Midden Nederland en de William Schikker Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 35 Stichting gestart met de SAVE teams: SAmen werken aan VEiligheid. Zij worden daarbij ondersteund door de Eigen Kracht Centrale (EKC). SAVE biedt expertise op het gebied van drang en dwang; de jeugdbescherming in de breedste zin van het woord. Breed geschoolde, gecertificeerde medewerkers en gedragsdeskundigen ondersteuning in één team dicht bij het gezin. SAVE biedt consultatie en voegt in naast de lokale zorg waar nodig. En trekt zich weer terug zodra het kan. In het SAVE team zijn de huidige functies Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK), Spoed Eisende Zorg (SEZ), Zorgmeldingen, Casemanagement drang, Jeugdbescherming en Jeugdreclassering, ondergebracht. De SAVE teams worden regionaal georganiseerd. Eén SAVE team werkt dus samen met verschillende lokale teams. Figuur 3: SAVE teams Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 36 8.4. Raad voor de Kinderbescherming De Raad van de Kinderbescherming werkt nauw samen in het SAVE-team maar heeft ook zijn eigen wettelijke verantwoordelijkheid. De Raad is onderdeel van het ministerie van Veiligheid en Justitie. En heeft tot taak in te grijpen in gezinssituaties als de veiligheid van het kind (ernstig) bedreigd wordt. De Raad voor de Kinderbescherming is een onafhankelijk, landelijk werkende instantie, die de toegangspoort vormt voor jeugdbescherming. De kerntaken van de Raad voor de Kinderbescherming zijn16: Bescherming: de Raad is betrokken bij gezinnen waar opvoeden een probleem is geworden, en kan de rechter verzoeken een kinderbeschermingsmaatregel op te leggen; Gezag en omgang na scheiding: de Raad adviseert de rechter bij gezag- en omgangszaken, als ouders die uit elkaar gaan het niet eens worden over afspraken over de kinderen, bijvoorbeeld over de omgangsregeling of de verblijfplaats; Straf: de Raad onderzoekt de situatie van jongeren die met de politie in aanraking komen en licht de rechter of officier van justitie daarover in; Afstand, Screening, Adoptie en Afstammingsvragen (ASAA): de Raad is betrokken bij zaken op het gebied van afstand doen, de screening van pleeggezinnen, adoptiegezinnen, adviesaanvragen over adoptie en afstammingsvragen. Daarnaast heeft de Raad een toetsende/toezichthoudende taak bij bescherming- en strafzaken. De Raad verleent zelf geen jeugdhulp maar werkt nauw samen met uitvoerders van jeugdbescherming en jeugdreclassering en, via de SAVE teams, met het lokale Jeugd & Gezinteam. Via het Jeugd & Gezinteam kan de gemeente de Raad verzoeken een onderzoek in te stellen. 8.5. Advies en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK) Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de inrichting van een bovenregionaal Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK). Dit is zowel in de Jeugdwet als in de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning verankerd. Momenteel (2014) zijn er twee Steunpunten Huiselijk Geweld (westelijk deel van de provincie met Utrecht als centrumgemeente en oostelijk deel van de provincie met Amersfoort als centrumgemeente). En is er één Advies- en Meldpunt Kindermishandeling als onderdeel van Bureau Jeugdzorg Utrecht. Gezien de wetswijzigingen worden deze samengevoegd tot één bovenregionaal (provincie breed) AMHK. De centrumgemeenten Utrecht en Amersfoort zijn trekker voor de inrichting AMHK. De kerntaken van het AMHK bestaan uit: Informatie en advies voor direct betrokkenen, omstanders en professionals. Het fungeren als meldpunt. Consultatie en coaching van professionals. Onderzoek. Crisisinterventie (jeugd, huisverboden). Procescoördinatie en het uitbrengen van een zorgadvies bij huisverboden. Toeleiden naar passende hulp. De samenwerking daarbij met de lokale zorgstructuur en de veiligheidsketen. Het fungeren als kenniscentrum: kennisontwikkeling en voorlichting over preventie, interventie en nazorg. Het onderhouden van een netwerk met samenwerkingspartners, zowel landelijk, regionaal als lokaal. 16 www.kinderbescherming.nl Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 37 De ontwikkeling van het bovenregionaal AMHK wordt in samenhang met de ontwikkeling van de SAVE teams vormgegeven. Eemnes bevindt zich omtrent het AMHK in een bijzondere positie, aangezien de raad van Eemnes op 26 mei 2014 heeft besloten om voor de uitvoering van de Wmo (zowel de oude als de nieuwe taken) aan te sluiten bij regio Gooi en Vechtstreek. Met dit besluit komt de uitvoering van de volwassenzorg met ingang van 1 januari 2015 te liggen bij de uitvoeringsorgansatie HBEL in Huizen. Op uitvoeringsniveau moeten dan ook heldere procesafspraken worden gemaakt tussen de verschillende samenwerkingspartners over de doorgeleiding en afwikkeling van meldingen. 8.6. Verbinding met het lokale veiligheidsbeleid en Veiligheidshuis De kern van het Eemnesser veiligheidsbeleid wordt vastgelegd in het Integraal Veiligheidsplan 20152018. Jaarlijks wordt een Uitvoeringsplan opgesteld waarin per prioriteit wordt aangegeven welke acties ondernomen worden. Het Integraal Veiligheidsplan 2015-2019 ligt ter besluitvorming voor in de raad van december 2014. In het Veiligheidsplan wordt gebruik gemaakt van vijf veiligheidsvelden: Veilige woon- en leefomgeving. Bedrijvigheid en veiligheid: veilig uitgaan en grootschalige evenementen Jeugd en veiligheid: Jeugdoverlast in de breedste zin van het woord. Fysieke veiligheid: zoals verkeersveiligheid, brandveiligheid en crisisbeheersing. Integriteit en veiligheid: o.a. hennepteelt, heling en ongelijkwaardigheid. De veiligheidsketen De veiligheidsketen bestaat uit vijf aandachtsvelden (zie figuur hieronder). De veiligheidsketen bestaat uit drie verschillende fases: voorkomen van onveilige situaties (pro-actie en preventie), voorbereiden op onveilige situaties (preparatie) en optreden tegen of herstellen van onveilige situaties (repressie en nazorg). Figuur 4: De vijf schakels van de veiligheidsketen Alle schakels van de veiligheidsketen worden benut om criminaliteit en onveiligheidsgevoelens te voorkomen of te beperken. Het gemeentelijk beleid is gericht op het voorkomen van onveilige situaties of gebeurtenissen. Onder het motto ‘voorkomen is beter dan genezen’ wordt onveiligheid in de beginfase aangepakt, dit voorkomt dat er zwaar moet worden ingezet op repressie. Het veiligheidsaspect ten aanzien van jeugd doet zich op vele terreinen voor: Jaarlijks wordt door middel van de short listmethode de jeugdgroepen in kaart gebracht. In geval van criminele, hinderlijke of overlastgevende jeugd wordt gewerkt via de regionale aanpak. Politie surveilleert op locaties waar jeugdoverlast is. Ook wordt ingezet op meldingen om jeugdoverlast op te lossen en te voorkomen. In het Veiligheidshuis worden ‘probleemjongeren’ in verschillende overleggen besproken. In voorkomende gevallen worden jongeren beboet of krijgen een kanskaart via Halt (doel overlast en het schadelijk alcoholgebruik onder jongeren terug te dringen). Burgemeester heeft bevoegdheid bij huiselijk geweld de pleger uit huis te plaatsen. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 38 In het Signaleringsoverleg Jeugd Eemnes wordt de aanpak van overlastgevende jeugd(groepen) afgestemd. Uit de voorbeelden blijkt dat het veelal repressieve acties betreft. Toch is sprake van een kentering. Een belangrijk voorbeeld is het Preventie- en Handhavingsplan op grond van de nieuwe Drank- en Horecawet. Dit plan is wettelijk verplicht en moet door de gemeenteraad worden vastgesteld. Hier wordt de verbinding gemaakt tussen repressie en preventie. Door middel van preventie moet repressie zoveel mogelijk worden voorkomen. Het Veiligheidshuis De gemeente is partner in het Veiligheidshuis regio Amersfoort. Het Veiligheidshuis is een samenwerkingsverband dat zich richt op het terugdringen van overlast, huiselijk geweld en criminaliteit. De focus ligt op risicojongeren, ex-gedetineerden, kopstukken van overlast gevende en criminele jeugdgroepen, veelplegers en plegers van huiselijk geweld. De Veiligheidshuizen zijn door het ministerie van Veiligheid en Justitie in het leven geroepen om in samenwerking ernstige overlast en criminaliteit te bestrijden. In het Veiligheidshuis werken de volgende instanties samen: de regiogemeenten, politie, openbaar ministerie, Raad voor de Kinderbescherming, Reclassering Nederland, Victas, Nederlands Instituut voor Forensische psychiatrie en psychologie, Dienst Justitiële inrichtingen, Bureau Jeugdzorg en Altrecht. Wanneer reguliere inzet van partners binnen de eigen keten niet meer werkt, kan een beroep gedaan worden op het netwerksamenwerkingsverband van het Veiligheidshuis. Alle sleutelorganisaties kunnen een probleem rond een persoon, gezin of gebied in het Veiligheidshuis inbrengen. Vervolgens vindt zo snel mogelijk overleg plaats, waarbij alle relevante instanties aanschuiven. De partners in het overleg maken een gezamenlijke analyse en bepalen wie de hulp coördineert. De coördinator zorgt er voor dat er een gezamenlijk plan van aanpak komt. Bij de analyse komt het hele gezin, het systeem en alle problematiek ter sprake. Als er reden is tot zorg, wordt het gezin meegenomen in het plan. Het streven is te komen tot één gezin, één plan en één regisseur. De transitie en transformatie zullen consequenties hebben voor de werkwijze van het Veiligheidshuis, omdat daarin verschillende casus overleggen worden gehouden die betrekking hebben op ‘probleemjongeren’. Zo is er een overleg huiselijk geweld, kopstukkenoverleg, nazorg exgedetineerden, enz. De beweging naar voren, het praten MET het gezin/de jongere en niet OVER het gezin/de jongere zal gevolgen hebben voor de werkwijze van het Veiligheidshuis. Het Veiligheidshuis is hiervan uiteraard op de hoogte en is nauw betrokken bij deze transformatie. Naast de overleggen van het Veiligheidshuis zijn in de regio het Meldpunt en Casusoverleg Bijzonder Zorg en Overlast (voor OGGZ doelgroep) en het Casusoverleg DOHG (District Overleg Huiselijk Geweld), die nauw verbonden zijn met de partners van het Veiligheidshuis. Ook vanuit deze overleggen wordt een nieuwe werkwijze gezocht om bij de transformatie aan te sluiten. Rol burgemeester De burgemeester is een apart bestuursorgaan en heeft zelfstandige taken opgedragen gekregen in de Jeugdwet. Hij heeft bevoegdheden in het domein van de openbare orde en veiligheid (in het kader van de Wet tijdelijk huisverbod en bij de wet BOPZ bij verplichte opname van inwoners in psychiatrische inrichting wegens gevaar voor zichzelf of omgeving BOPZ). Zorgmeldingen door politie Ook de politie is een belangrijke partner in de basis(zorg)infrastructuur. De politie kan zorgmeldingen doen bijvoorbeeld in geval van huiselijk geweld of jongerenoverlast. Dat doet zij momenteel via veel verschillende kanalen zoals, het jongerenwerk (welzijnswerk), rechtstreeks bij Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 39 Bureau Jeugdzorg/AMK, het Veiligheidshuis of het Casusoverleg DOHG. Het merendeel van de zorgsignalen van politie (landelijk) is vaak zo ernstig van aard dat een doorverwijzing naar hulpverlening of jeugdbescherming noodzakelijk is. Dit is overigens voor de gemeente Eemnes niet het geval. Met de veranderende structuur zal ook de route van zorgmeldingen door de politie veranderen. Er worden tussen VNG en politie nog voorstellen gedaan over wat de gewenste werkwijze is. Bureau HALT Bureau HALT werkt in de preventieve en in de repressieve sfeer en is vooral bekend vanwege het uitvoeren van alternatieve straffen voor jeugdigen. Elk jaar wordt een aantal jongeren uit onze gemeente doorverwezen naar Bureau HALT (onder meer jongeren die illegaal vuurwerk afsteken). Bureau HALT geeft ook voorlichtingslessen op de scholen, onder meer over jeugdcriminaliteit, digipesten, vuurwerk, enz.. Bureau HALT neemt deel aan het signaleringsoverleg Jeugd Eemnes. In dit gremium vindt afstemming plaats met de andere maatschappelijke partners als het jongerenwerk, de politie, ambtenaar veiligheid, ambtenaar jeugd, ambtenaar openbare ruimte en beheer, de informatiemanager van het Veiligheidshuis en op afroep de CJG coördinator. 8.7. Collectieve Opdracht Routeer Voorziening (CORV) De Collectiever Opdracht Routeer Voorziening (CORV) is een digitaal knooppunt dat zorgt voor de elektronische afhandeling van het formele berichtenverkeer tussen justitie partijen (de raad voor de kinderbescherming, de politie, het openbaar ministerie en de rechtbanken) en het gemeentelijke domein (de gemeenten zelf, het advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling, de gecertificeerde instellingen en de eventuele gemandateerden). De aansluiting op en het gebruik van de CORV is verplicht gesteld in de nieuwe Jeugdwet. Het voorstel in de regio Eemland is om het nieuwe bureau jeugdzorg (SAVE Teams) eigenaar en regisseur te maken van dit berichtverkeer en alle activiteiten hieromtrent op te starten. Dit doen zij gezamenlijk (in overleg) met lokaal wijkteam of jeugdteam, zodat de benodigde informatie ook daar terecht komt. De gesprekken over het beleggen van deze taak bij het nieuwe bureau jeugdzorg en de praktische invulling hiervan vinden op dit moment plaats. De afspraken die hieromtrent worden gemaakt worden meegenomen in de prestatieafspraken die met het bureau jeugdzorg in het kader van het Regionaal Transitiearrangement Eemland 2015 worden gemaakt. 8.8. Wat willen we bereiken, wat gaan we daarvoor doen De Jeugdbescherming en Jeugdreclassering bevinden zich in het topje van de piramide als specialistische “zorg”. Zowel voor ouders als jeugdigen is het gewenst dat deze zorg zo min mogelijk nodig is. Maar het is niet reëel om te streven naar 0% gebruik van deze vormen. Ook hiervoor geldt dat de verbinding met de onderliggende lagen stevig moet zijn om te voorkomen dat deze (duurdere) zorg nodig is. Wat willen we bereiken Een daling van het aantal jeugdigen dat jeugdbescherming en/of jeugdreclassering nodig heeft. In 2016 wordt op basis van de eerste resultaten van het Jeugd & Gezinteam onderzocht wat haalbaar is. Vanaf 2015 zijn eenduidige cijfers over gebruik van jeugdbescherming en jeugdreclassering beschikbaar via Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Voor Eemnes geldt dat dit aantal jeugdigen al klein is (aantal JB maatregelen in 2012 bedroeg 11 en aantal JR maatregelen 5) waardoor deze realisatie moeilijker haalbaar lijkt. Een geïntegreerde regiovisie op huiselijk geweld en kindermishandeling, waarin de centrumgemeenten Utrecht en Amersfoort samen met de regiogemeenten afspraken maken met als doel meer samenhang, betere sturing en betere ondersteuning en begeleiding van jongeren wanneer zij uit een gesloten setting terugkomen in de samenleving. Dit om terugval te voorkomen Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 40 Een goede aansluiting en effectieve samenwerking van het Jeugd & Gezinteam met het SAVE team, het AMHK en de gecertificeerde instellingen voor Jeugdbescherming en Jeugdreclassering. Een goede aansluiting en effectieve samenwerking van het Jeugd & Gezinteam met het Veiligheidshuis, het Meldpunt en Casusoverleg Bijzonder Zorg en Overlast (voor OGGZ doelgroep) en het Casusoverleg DOHG (District Overleg Huiselijk Geweld). Wat gaan we daarvoor doen Regionale samenwerking in de ontwikkeling van SAVE teams. Regionale samenwerkingsafspraken met de Raad voor de Kinderbescherming. Opstellen van een regiovisie huiselijk geweld waarbij rekening moet worden gehouden met de verschillende regionale samenwerkingsverbanden. In Utrecht betreft dit de 6 jeugdzorgregio’s, de gezamenlijke afspraken bovenregionaal, de indeling in WMO regio’s en de RTA’s. De huidige organisatiestructuur rondom huiselijk geweld en kindermishandeling opnieuw afstemmen vooral op gebied van de uitvoering (DOHG in verandering), beleid, en de afstemming met de veiligheidsketen en zorgketen Midden Nederland. De gemeenten Utrecht en Amersfoort trekken de ontwikkeling van het AMHK. Het AMHK heeft een goede aansluiting met politie, OM, reclassering en het Veiligheidshuis Voor de gemeente Eemnes is het een opgave om deze ontwikkelingen aan te laten sluiten op de lokale situatie. Vanuit het Jeugd & Gezinteam wordt op basis van 1 gezin, 1 plan, 1 regisseur, samengewerkt met de instelling(en) voor jeugdbescherming en jeugdreclassering. CORV wordt lokaal en regionaal geïmplementeerd. o Technisch beveiligde koppeling aan CORV o ICT systeem (verbinding met Mens Centraal) o Procesinrichting In 2015 wordt in samenwerking met de regio onderzocht hoe de samenwerking met het Veiligheidshuis verloopt. En hoe de casus overleggen (incl. Casusoverleg DOHG en Meldpunt en Casusoverleg Bijzonder Zorg en Overlast) efficiënter ingericht kan worden in het kader van het uitgangspunt 1 huishouden, 1 plan, 1 regisseur, en vanuit het basisprincipe praten MET het gezin en niet OVER het gezin. In 2016 wordt een eventuele nieuwe werkwijze geïmplementeerd. De route van zorgmeldingen door de politie wordt opnieuw in kaart gebracht en effectief en efficiënt ingericht. Intern gemeentelijk wordt zowel voor beleidsontwikkeling als uitvoering intensief samengewerkt tussen de disciplines zorg en openbare orde en veiligheid. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 41 9. Kwaliteit De gemeente is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de uitvoering van jeugdhulp. Daarnaast beschikt ze over verschillende instrumenten om een kwalitatief goed aanbod van jeugdhulp te organiseren, waaronder: kwaliteitseisen bij opdrachtgeverschap, certificering van instellingen, klachtenregistratie en onderzoek naar klanttevredenheid. In de Jeugdwet is een aantal kwaliteitseisen geregeld. Deze wettelijke eisen geven voldoende kwaliteitsgaranties. 9.1. Wettelijke kwaliteitseisen In de Jeugdwet zijn kwaliteitseisen opgenomen die gelden voor alle jeugdhulpaanbieders, alle gecertificeerde instellingen en het AMHK. 1. de norm van verantwoorde hulp 2. gebruik van een hulpverleningsplan of plan van aanpak als onderdeel van verantwoorde hulp 3. systematische kwaliteitsbewaking door de jeugdhulpaanbieder; 4. verklaring omtrent het gedrag (VOG) voor alle medewerkers van een jeugdhulpaanbieder, uitvoerders van kinderbeschermingsmaatregelen of jeugdreclassering; 5. de verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling; 6. de meldplicht calamiteiten en geweld; 7. verplichting om de vertrouwenspersoon in de gelegenheid te stellen zijn taak uit te oefenen. Ad 1. Norm van verantwoorde werktoedeling Jeugdhulpaanbieders en de uitvoerders van kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering worden verplicht om ervoor te zorgen dat de vormen van jeugdhulp en de kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering die zij uitvoeren, in principe door of onder verantwoordelijkheid van een in het kwaliteitsregister Jeugd geregistreerde beroepsbeoefenaar worden verricht. Het betreft de (verplichte) registratie van twee beroepen in de jeugdzorg: de HBOjeugdzorgwerker en de WO-gedragswetenschapper in de jeugdzorg (psycholoog en orthopedagoog) met tuchtrecht als sluitstuk. Binnen de jeugdsector zijn al geregistreerde beroepsbeoefenaren werkzaam die zijn onderworpen aan tuchtrecht. Daarbij kan gedacht worden aan BIG-geregistreerde beroepsbeoefenaren als verpleegkundigen, (jeugd-)artsen, artsen voor verstandelijk gehandicapten, psychiaters, gezondheidszorgpsychologen. Medio 2014 wordt door de veldpartijen en de inspecties een kwaliteitskader opgesteld waarin de norm van verantwoorde hulp wordt uitgewerkt. In de uitvoering van het functioneel ontwerp Zorg voor Jeugd Eemnes (hoofdstuk 3) zal de komende jaren aansluiting gezocht worden bij dit kwaliteitskader. Ad 2. Gebruik van een hulpverleningsplan of plan van aanpak als onderdeel van verantwoorde hulp. In van de uitgangspunten is het werken vanuit het principe 1 huishouden, 1 plan, 1 regisseur. Daarmee wordt invulling gegeven aan deze wettelijke kwaliteitseis. Ad 3. Systematische kwaliteitsbewaking door de jeugdhulpaanbieder Kwaliteitsbewaking van de jeugdhulp zoals wordt verleend door het Jeugd & Gezinteam zal in regionaal verband gelijkluidend worden vormgegeven. De organisaties die specialistische jeugdhulp verlenen zijn vanuit andere wettelijke kaders gehouden aan een kwaliteitssysteem (Kwzi, Wkcz en de Wmcz17). 17 Kwzi =kwaliteitswet zorginstellingen, Wkzc=Wet klachtrecht clienten zorgsector, Wmcz = Wet medezeggenschap clienten zorgsector. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 42 Voor de gecertificeerde instellingen Jeugdbescherming en Jeugdreclassering is een kwaliteitssysteem onderdeel van het normenkader. De gemeente kan alleen bij een gecertificeerde instelling jeugdbescherming en jeugdreclassering inkopen. Ad 4. Verklaring omtrent het gedrag (VOG) voor alle medewerkers van een jeugdhulpaanbieder, uitvoerders van kinderbeschermingsmaatregelen of jeugdreclassering Uitvoerende organisaties zijn verplicht een VOG op te vragen voor hun medewerkers. Dat wordt ook van toepassing voor de medewerkers van het Jeugd & Gezinteam. Ad. 5 De verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Zie uitwerking in hoofdstuk 10. Ad 6. De meldplicht calamiteiten Jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen zijn wettelijk verplicht calamiteiten te melden bij de Inspectie Jeugdzorg. Onder een calamiteit wordt verstaan een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis, die betrekking heeft op de kwaliteit van de jeugdhulp en die tot een ernstig schadelijk gevolg voor of de dood van een jeugdige of een ouder heeft geleid18”. Gezien de verantwoordelijkheid van de gemeente komen deze calamiteiten nadrukkelijker op de bestuurlijk (en politieke) agenda van de gemeente (zie paragraaf 9.8.). Ad 7. Verplichting om de vertrouwenspersoon in de gelegenheid te stellen zijn taak uit te oefenen. Zie voor uitwerking paragraaf 9.7. Klachtbehandeling en Vertrouwenswerk 9.2. Gecertificeerde instellingen In de Jeugdwet zijn bijzondere kwaliteitseisen opgenomen voor de instellingen die jeugdbescherming en jeugdreclassering uitvoeren. De belangrijkste is dat zij gecertificeerd moeten zijn. De gemeente mag alleen inkopen bij gecertificeerde instellingen. In 2014 is een traject gestart om huidige uitvoerders, met behulp van een normenkader, te certificeren. Het normenkader heeft betrekking op de competenties van de professionals, de methoden en interventies die gehanteerd worden, de organisatie en een optimale afstemming en samenwerking in de keten. Het Ministerie van Veiligheid en Justitie heeft het Keurmerkinstituut aangewezen als certificerende instelling. Het Keurmerkinstituut voert deze taak uit als zelfstandig bestuursorgaan (ZBO) en verleent – als de uitvoerende organisatie aan de criteria voldoet – het certificaat. 9.3. Pleegzorg De gemeente is verantwoordelijk voor een toereikend en passend aanbod van pleegzorg (zie hoofdstuk 7). In Nederland zijn 28 regionale pleegzorgaanbieders die samenwerken onder de naam Pleegzorg Nederland. De pleegzorgaanbieder screent en begeleidt de pleegouders. De VNG en de Jeugdzorg Nederland hebben in maart 2014 een convenant ondertekend waarin kwaliteitseisen aan de voorbereiding en screening van aspirant pleegouders worden gesteld. 9.4. Toezicht De Rijksoverheid oefent ook vanaf 1 januari 2015 landelijk toezicht uit op: • De jeugdhulpaanbieders, • De gecertificeerde instellingen, • De certificerende instelling, • Het Advies- en Meldpunt Huiselijk geweld en Kindermishandeling (AMHK), • De Raad voor de Kinderbescherming en • De justitiële jeugdinrichtingen. 18 Jeugdwet, artikel 4.1.8 Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 43 Dit landelijke toezicht wordt uitgevoerd door de Inspectie Jeugdzorg (IJZ), de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en de Inspectie Veiligheid en Justitie (IVenJ). De drie inspecties werken samen in het Samenwerkend Toezicht Jeugd, waarvan ook de Inspectie van het Onderwijs en de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid deel uitmaken. De inspecties houden toezicht op de wettelijke kwaliteitseisen die gelden voor het jeugddomein. Gemeenten worden bij deze toezichttaak betrokken. De samenwerking tussen gemeenten en de inspecties op het gebied van toezicht is vastgelegd in het Afsprakenkader toezicht dat is opgesteld in samenwerking tussen ministeries en VNG. 9.5. De positie van jeugdigen en ouders In de Jeugdwet wordt de rechtspositie van jeugdigen en ouders vorm gegeven door bepalingen over: de verplichte informatie aan jeugdigen en ouders over de te verlenen jeugdhulp toestemmingsvereiste. Het uitgangspunt is dat alleen jeugdhulp wordt verleend voor zover de betrokkene daarmee instemt. Wanneer jeugdhulp noodzakelijk is en er geen toestemming wordt gegeven, kan de jeugdhulp alleen met tussenkomst van de rechter worden verleend een effectieve en laagdrempelige klachtenbehandeling het realiseren van medezeggenschap van jeugdigen en hun ouders (cliëntenraad) een onafhankelijke vertrouwenspersoon beleidsvoorbereiding 9.6. Cliëntenparticipatie en klanttevredenheid Elke jeugdhulpaanbieder en gecertificeerde instelling heeft de verantwoordelijkheid medezeggenschap van hun cliënten te organiseren in de vorm van een cliëntenraad. Zij hebben ook de verantwoordelijkheid klanttevredenheid te meten. De vereiste voor een cliëntenraad is niet nieuw. De huidige cliëntenraden vormen een goede bron van informatie om ons beleid vorm te geven en te toetsen. Deze vereisten worden meegenomen in de inkoopafspraken met de zorgaanbieders. Voor het lokaal te vormen Jeugd & Gezinteam zijn deze vereisten ook van toepassing. In de ontwikkeling van het Jeugd & Gezinteam zal dat een aandachtspunt zijn. Ook ouders en jeugdigen die geen cliënt zijn bij een uitvoerder van jeugdhulp worden betrokken bij de beleidsvorming en –toetsing. Dit vindt veelal regionaal plaats. Op dit moment heeft de gemeente Eemnes geen beschikking over een Wmo raad. In het plan van aanpak Sociaal Domein BEL is opgenomen om in de BEL gemeenten een Sociaal Domein raad te installeren. In hoeverre dit een gezamenlijke raad zal zijn of dat iedere gemeente zijn eigen raad installeert is onderwerp van (bestuurlijk) overleg tussen de huidige Wmo raden ( Blaricum en Laren) en de portefeuillehouders Sociaal Domein. 9.7. Klachtbehandeling en vertrouwenswerk In de Jeugdwet is informatie- en klachtrecht opgenomen. Dat betekent dat de cliënt aanspraak kan maken op objectieve informatie over verschillende mogelijkheden van ondersteuning en het recht heeft op inzage in zijn dossier. Bestaande organisaties voor jeugdhulp en de gecertificeerde instellingen doen dit al. Ook hierover worden bij de inkoop afspraken gemaakt. Voor het lokale Jeugd & Gezinteam moet dit nog ontwikkeld worden. Dit gebeurt in de pilotfase in 2014 in samenwerking met de andere lokale teams in de regio. In de Jeugdwet is vastgelegd dat jeugdigen en ouders een beroep moeten kunnen doen op een onafhankelijke vertrouwenspersoon. Vertrouwenspersonen zijn professionals die cliënten ondersteunen als zij vragen of klachten hebben over bejegening, communicatie, procedures, besluiten en onveiligheid. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 44 Als jeugdigen en ouders hulp en ondersteuning krijgen is er – zeker in situaties waarbij sprake is van drang en dwang – sprake van afhankelijkheid. In een afhankelijkheidssituatie wordt het lastiger om het te hebben over dingen die niet goed verlopen in de hulpverlening. In die situaties moeten jeugdigen en/of hun ouders, vanwege die afhankelijkheid, kunnen terugvallen op een onafhankelijke vertrouwenspersoon, die hen bijstaat. De VNG heeft besloten het onafhankelijk vertrouwenswerk vanaf 2015 landelijk in te kopen voor een periode van 3 jaar. 9.8. Incidenten en calamiteiten Hoe goed de zorg voor de jeugd in Eemnes ook geregeld wordt, er bestaat altijd een risico voor incidenten en calamiteiten. In de Jeugdwet wordt een calamiteit gedefinieerd als “niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis, die betrekking heeft op de kwaliteit van de jeugdhulp en die tot een ernstig schadelijk gevolg voor of de dood van een jeugdige of een ouder heeft geleid”. Van een calamiteit moet altijd melding gemaakt worden bij Inspectie Jeugdzorg. Daarnaast moet de calamiteit gemeld worden bij de gemeente onder wiens verantwoordelijkheid de jeugdige valt. De Inspectie zal een feitenonderzoek doen. De gemeente heeft bestuurlijke verantwoordelijkheid bij een calamiteit. Een incident is, in vergelijking met een calamiteit, een relatief lichte verstoring van de dagelijkse gang van zaken in de instelling voor jeugdhulp. Incidenten hoeven niet gemeld te worden bij de Inspectie, maar de organisatie is zelf verantwoordelijk voor registratie en analyse en het opstellen van verbeteracties. Eenmaal per jaar wordt deze registratie aan de Inspectie gestuurd. 9.9. Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? Zowel de lokale als de regionaal (of bovenregionaal) georganiseerde jeugdhulp zal aan de kwaliteitseisen moeten voldoen. Wat willen we bereiken De wettelijke kwaliteitseisen zijn geïmplementeerd. Wat gaan we daarvoor doen? De wettelijke kwaliteitseisen zijn onderdeel van de inkoopafspraken met jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen voor jeugdbescherming en jeugdreclassering. Verantwoording vindt plaats conform de afspraken met Rijk en VNG (zie paragraaf 10.2) In de samenwerking tussen de gemeente en de inspecties op het gebied van toezicht wordt het Afsprakenkader toezicht dat is opgesteld in samenwerking tussen ministeries en VNG, nageleefd. Bij de ontwikkeling van het Jeugd & Gezinteam wordt cliëntenparticipatie, klanttevredenheid, klachtbehandeling, het omgaan met calamiteiten en incidenten en rapportage aan de inspectie geborgd. We sluiten aan bij de landelijke ontwikkelingen van de Vertrouwenspersoon zoals deze uitgevoerd gaat worden door de VNG. We ontwikkelen methode(n) voor participatie bij beleidsvorming en –toetsing, voor het brede sociale domein, in samenwerking met vertegenwoordigers van het maatschappelijk veld en de op te richten adviesraad Sociaal Domein. Voor een goede, interne en externe communicatie in geval van een calamiteit of incident, wordt een communicatieplan opgesteld. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 45 Beslispunt: 7. Opstellen protocol calamiteiten of incidenten. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 46 10. Randvoorwaarden 10.1. Gegevensuitwisseling en privacy De hele transformatie is er opgericht om snel, passende hulp te kunnen bieden. Dat vraagt om sterke verbindingen en samenwerkingsafspraken tussen organisaties/voorzieningen in de basis(zorg)infrastructuur, het Jeugd & Gezinteam en de specialistische jeugdhulp. Om dat te kunnen realiseren is gegevensuitwisseling nodig. Op casusniveau (vanuit het principe 1 gezin, 1 plan, 1 contactpersoon en het principe praten MET het gezin en niet OVER het gezin) hoeft dit geen probleem te zijn. Immers, het gezin/de jeugdige zit aan tafel en kan rechtstreeks om toestemming gevraagd worden om gegevens te mogen uitwisselen. Maar niet iedereen hoeft alles te weten. Het is dus van belang om duidelijke afspraken over gegevensuitwisseling en privacy te maken: wie krijgt wat wanneer te zien en moet wanneer wat aanleveren? In de ontwikkeling van het Jeugd & Gezinteam zullen hierover werkafspraken gemaakt worden. Dit gebeurt in de pilotfase in 2014 in samenwerking met de andere lokale teams in de regio. 10.2. Beleidsinformatie Om beleid te monitoren en te verantwoorden is beleidsinformatie nodig. In de Jeugdwet is geregeld welke gegevens jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen dienen aan te leveren en op welke wijze. De VNG en de ministeries van VWS en VenJ hebben hierover afspraken gemaakt. De beleidsinformatie die gemeenten vanaf 1 januari 2015 ontvangen wordt geleverd door het CBS en is gebaseerd op gegevens afkomstig van de aanbieders van jeugdhulp en gecertificeerde instellingen. Deze beleidsinformatie biedt gemeenten een kwalitatief goed inzicht in het jeugdhulpgebruik en de inzet van jeugdbescherming en jeugdreclassering in hun gemeente. Daar waar mogelijk krijgen gemeenten ook op wijkniveau inzicht in het jeugdhulpgebruik en de inzet van jeugdbescherming en jeugdreclassering. Vanaf 2015 zal er twee keer per jaar een gegevensset beschikbaar zijn over het jeugdhulpgebruik op wijkniveau. Ook dat wordt via het CBS ter beschikking gesteld. Uiteindelijk is het de bedoeling dat de beleidsinformatie voor het hele sociale domein ter beschikking komt op www.waarstaatjegemeente.nl In de contractafspraken met jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen wordt meegenomen dat de gevraagde dataset bij het CBS wordt aangeleverd. Door het gebruik van een beperkte, maar eenduidige, dataset wordt de regeldruk beperkt. Het betreft informatie over: BSN, geboortejaar, geslacht, postcode, culturele achtergrond, type ingezette jeugdhulp (of maatregel), startdatum jeugdhulp (of maatregel), einddatum jeugdhulp (of maatregel), verwijzer, wijze van afsluiten jeugdhulp (reden van beëindigen maatregel). In de ontwikkeling van het Jeugd & Gezinteam, in samenwerking met de regio gemeenten, wordt onderzocht of een gelijkluidende dataset gebruikt kan worden. 10.3. ICT Mens Centraal In de regio is overeengekomen om te gaan werken met het ICT systeem Mens Centraal. Met de invoering van Mens Centraal wordt beoogd digitale bruggen te bouwen die de samenwerking in het sociaal domein tussen partners versterkt en het mogelijk maakt om te werken volgens het inhoudelijke uitgangspunt ‘één huishouden, één plan’. Het systeem is ook noodzakelijk om de verbinding te maken met het regionale inkoop- en subsidiebureau in Amersfoort voor de procesmatige administratieve afwikkeling van individuele aanspraken specialistische jeugdhulp en contractmonitoring. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 47 Verwijsindex risicojongeren (VIR) De verwijsindex risicojongeren (VIR) is een digitaal systeem dat risicosignalen van hulpverleners over jongeren (tot 23 jaar) bij elkaar brengt. Om daarbij de juiste beslissingen over privacy te kunnen nemen, is er een privacy-tool ontwikkeld. De VIR is in de regio Eemland in 2010 geïmplementeerd. Het gebruik van de VIR is verankerd in de Jeugdwet. Meldcode Sinds 1 juli 2013 is het gebruik van de Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld verplicht. Deze verplichting is ook opgenomen in de Jeugdwet. Professionals in de gezondheidszorg, ouderenzorg, gehandicaptenzorg, jeugdzorg, maatschappelijke ondersteuning, onderwijs, kinderopvang, peuterspeelzalen, asielzoekerscentra en justitie zijn verplicht gebruik te maken van een meldcode. De meldcode is een overzichtelijk vijf stappenplan waarin staat wat een professional het beste kan doen bij een vermoeden van huiselijk geweld of kindermishandeling. De meldcode leidt de professional door het proces vanaf het eerste vermoeden tot aan het moment dat hij of zij moet beslissen over het doen van een melding. In de ontwikkeling van het Jeugd & Gezinteam wordt het gebruik van de meldcode meegenomen (zie hoofdstuk 5). CORV De Collectiever Opdracht Routeer Voorziening (CORV) is een digitaal knooppunt dat zorgt voor de elektronische afhandeling van het formele berichtenverkeer tussen justitie partijen en het gemeentelijke domein (zie paragraaf 8.7). 10.4. Verordening en nadere regels De Jeugdwet schrijft voor dat de gemeenteraad per verordening regels opstelt19: over de door het college te verlenen individuele voorzieningen; over de door het college te verlenen overige voorzieningen; over de voorwaarden voor toekenning van een individuele voorziening, de wijze van beoordeling en de afwegingsfactoren daarbij; over de wijze waarop de toegang tot en de toekenning van een individuele voorziening wordt afgestemd met andere voorzieningen op gebied van zorg, onderwijs, maatschappelijke ondersteuning, werk en inkomen; over de wijze waarop de hoogte van een persoonsgebonden budget (hierna: pgb) wordt vastgesteld; over de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van een individuele voorziening of pgb, alsmede misbruik of oneigenlijk gebruik van de wet. De verordening wordt in navolging op deze Jeugdnota aan de gemeenteraad aangeboden op 27 oktober 2014. Vanwege de transformatie die zich ook in de lokale basis(zorg)infrastructuur afspeelt, wordt onderzocht of nieuwe nadere regels nodig zijn (zie hoofdstuk 5). 10.5. Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? Willen we de intenties van de Jeugdwet zoals in deze nota is beschreven, goed uitvoeren dan zullen bovenstaande randvoorwaarden gerealiseerd moeten worden. 19 Ledenbrief Modelverordening Jeugdhulp, 16 april 2014, VNG Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 48 Wat willen we bereiken? Zorgvuldigheid wordt betracht bij gegevens uitwisseling en om gaan met privacy. Beleidsinformatie wordt eenduidig gegeneerd. ICT voorzieningen zijn geïmplementeerd. Wat gaan we daarvoor doen? In de ontwikkeling van het Jeugd & Gezinteam worden werkafspraken gemaakt over gegevens uitwisseling en privacy. Deze worden opgesteld in samenwerking met de betrokken maatschappelijke partners uit de basis(zorg)infrastructuur en de specialistische jeugdhulp. Het aanleveren van de afgesproken dataset aan CBS is onderdeel van de inkoopafspraken met jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen voor jeugdbescherming en jeugdreclassering. In de ontwikkeling van het Jeugd & Gezinteam, in samenwerking met de regio gemeenten, wordt onderzocht of een gelijkluidende dataset gebruikt kan worden. De genoemde ICT voorzieningen zijn geïmplementeerd en worden gebruikt. Nadere regels zijn onder de loep genomen, bijgesteld of vervangen. Beslispunt: 8. Instemmen met aansluiting bij regionale ICT infrastructuur Mens Centraal. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 49 11. Financiering, sturing, bekostiging en inkoop 11.1. Uitgangspunten financiën Kadernota 2015 In de kadernota Eemnes 2015-2018 is onder de paragraaf decentralisaties het uitgangspunt opgenomen dat de uitvoering van het sociaal domein plaatsvindt binnen de financiële middelen die het Rijk voor de nieuwe taken beschikbaar stelt en de middelen waarover de gemeente al beschikt. Overschotten in een jaar kunnen in een egalisatiereserve worden opgenomen en daarmee worden geoormerkt voor deze taken. Sociaal deelfonds De middelen die aan het gemeentefonds worden toegevoegd in het kader van de transities Wmo/AWBZ, Jeugd en Participatiewet worden nog niet verdeeld via de algemene maatstaven, maar vormen samen het sociaal deelfonds. De middelen binnen dit fonds worden ontschot beschikbaar gesteld. Dat wil zeggen dat er onderling geschoven kan worden met de inzet van de budgetten. Dit geldt niet voor het inkomensdeel van de participatiewet. Middelen binnen het sociaal deelfonds moeten worden ingezet ten behoeve van de transities en mogen niet voor andere doeleinden worden gebruikt. De besteding van de middelen wordt gemonitord en bij grote onderbestedingen wordt de gemeente daar op aangesproken. Overschrijdingen binnen het sociaal deelfonds moet de gemeente zelf oplossen. Flexibiliteit tussen programma’s De taken die voortvloeien uit de transities zijn op dit moment binnen de gemeentebegroting nog op verschillende programma’s verantwoord. Het gaat vooral om de programma’s Opgroeien in Eemnes, en Sociale Samenhang en in mindere mate het programma Sport, Cultuur en Vrije tijd. De onderdelen die direct samenhangen met de transities worden in 2015 opgenomen in één nieuw programma Sociaal Domein. Ondanks het feit dat het de bedoeling is om integraal te werken blijft dit voor Eemnes een lastige opgave. In tegenstelling tot de transitie Jeugdzorg worden de decentralisatie Awbz/Wmo en de nieuwe Participatiewet in regio Gooi en Vecht vormgegeven. Hierdoor komt er een knip tussen de zorg voor jeugdigen en hun opvoeders en de volwassenzorg in het kader van de Wmo/Participatiewet. Eemnes krijgt dan ook te maken met twee verschillende uitvoeringsorganisaties; de uitvoeringsorganisatie voor Jeugd bij de gemeente Amersfoort en de HBEL uitvoeringsorganisatie in Huizen voor de Wmo en Participatiewet. In hoeverre het mogelijk is om daadwerkelijk met budgetten te schuiven zal dan ook nog moeten blijken. Het jaar 2015 zullen de budgetten zorgvuldig worden gemonitord en kan op basis van ervaring- en realisatiecijfers worden bezien of overheveling/verschuiving van budgetten wenselijk is. Risicodeling Voor het jaar 2015 en mogelijk 2016 is voor de transitie Jeugd afgesproken dat de risico’s op (boven) regionaal niveau tussen de gemeenten worden verevend. 11.2. Budget dat ter beschikking staat In deze paragraaf brengen we in beeld welke budgetten beschikbaar worden gesteld voor de Jeugdzorg. Hierbij hebben we ons gebaseerd op de cijfers uit de meicirculaire 2014. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 50 De opbouw van het budget geeft het volgende beeld. Budget jeugdzorg Eemnes Begrotingsgefinancierde jeugdzorg J-GGZ (ZVW) Kinderen met een beperking (AWBZ) Totaal 605.726 499.525 601.739 1.706.990 Figuur 5: budget jeugdzorg Eemnes Hoe worden de inkomsten sociaal domein besteed: In het regionale transitiearrangement (RTA) voor de Jeugd zijn afspraken gemaakt over de subsidies die beschikbaar worden gesteld aan de aanbieders. Voor de jeugd is dat bepaalt op 80% van de huidige middelen. Het deel dat niet wordt betaald aan de aanbieders is beschikbaar voor vernieuwing zoals het Jeugd & Gezinteam en aanvullende zorg. Daarnaast zijn de middelen bedoeld voor uitvoeringskosten. De verdeling van besteding geeft het volgende beeld. Jeugdzorg GGZ KmB Totaal Budgetgarantie Reservering uitvoeringskosten/ landelijk arrangement 459.486 32.467 378.331 26.775 443.606 32.253 1.281.423 91.495 Reservering wijkteams, nieuw/ aanvullende zorg 113.773 94.419 125.880 334.072 Totaal 605.726 499.525 601.739 1.706.990 Figuur 6: verdeling besteding budget 11.3. Verantwoording (en andere zaken) Verantwoording over de resultaten, inhoudelijk en financieel, vindt plaats via de normale planning en controlcyclus. Via de tussentijdse rapportage worden de afwijkingen gemeld en bij de jaarrekening wordt verantwoording afgelegd over de financiële en beleidsmatige stand van zaken. Indien de noodzaak aanwezig is wordt de raad tussentijds geïnformeerd via een schriftelijke mededeling of transitiebrief. 11.4. Persoonsgebonden budget (pgb) Een cliënt die in het kader van de jeugdwet (met uitzondering van een minderjarige die een kinderbeschermingsmaatregel of jeugdreclassering heeft gekregen, of een jeugdige die is opgenomen in een gesloten accommodatie met een machtiging) een individuele voorziening krijgt toegekend, heeft, onder voorwaarden, het recht om te kiezen voor een pgb. Voor de toekenning van een pgb moet de gemeente beoordelen of de aanvrager voldoet aan drie voorwaarden: Het vermogen van de aanvrager om de pgb-taken uit te voeren. De aanvrager moet motiveren dat de door de gemeente gecontracteerde maatwerk- of individuele voorziening niet passend is in zijn specifieke situatie. De diensten, hulpmiddelen, woningaanpassingen en andere maatregelen van goede kwaliteit zijn. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 51 Wanneer de jeugdhulp die gefinancierd wordt uit het pgb duurder blijkt te zijn dan de hulp in natura, mag het pgb niet op voorhand worden geweigerd. Gemeenten mogen in dit geval ervoor kiezen alleen een budget te verstrekken ter hoogte van het ingekochte ZIN-tarief (Zorg in Natura). De extra kosten om de hulp uit het pgb te contracteren, kunnen dan bijbetaald worden door de aanvrager. Het pgb wordt niet rechtstreeks overgemaakt op de rekening van de cliënt. De Sociale Verzekeringsbank doet de betalingen rechtsreeks aan de zorgaanbieder, namens het college van B&W. Zo kan misbruik en oneigenlijk gebruik worden tegengegaan. Deze regeling, ‘trekkingsrecht’ genoemd, is in de wet opgenomen en geldt voor alle gemeenten en alle cliënten (voor zowel de jeugdwet als de Wmo). De wijze waarop de gemeente invulling geeft aan het pgb wordt vastgelegd in de verordening. 11.5. Eigen bijdragen In de Jeugdwet is opgenomen dat er voor ondersteuning, zorg en jeugdhulp geen eigen bijdrage gevraagd mag worden. Een uitzondering daarop vormt de ouderbijdrage voor jeugdhulp als deze jeugdhulp verblijf buiten het eigen gezin inhoudt, of in de kosten van verblijf in een justitiële jeugdinrichting. De ouderbijdrage in de Jeugdwet komt voort uit het besparingsmotief: ouders van wie kinderen buiten het gezin worden verzorgd hebben minder kosten voor die kinderen, waardoor bijdrage gerechtvaardigd is. De vaststelling en inning van de ouderbijdrage voor jeugdhulp wordt verzorgd door het CAK. 11.6. Risico’s In deze paragraaf geven wij inzicht in de risico’s die samenhangen met het nieuwe takenpakket voor de jeugdhulp en Wmo en de wijze waarop wij deze risico’s gaan beheersen. Het overnemen van deze taken (inclusief het grootste deel van de Participatiewet) is omgeven met veel onzekerheden en grote belangen en de omvang van de risico’s voor de gemeente neemt toe. Aandacht voor dit onderwerp in deze nota is daarom op zijn plaats. De belangrijkste reden om nu en in de komende periode aandacht te besteden aan risico’s is het managen van verwachtingen en betrokkenen bewust te maken van de risico’s. Deze bewustwording is nodig om proactief beheersmaatregelen te treffen. Een andere reden voor risicoanalyses is het berekenen en onderbouwen van een noodzakelijke financiële buffer om te bepalen of het weerstandsvermogen van de gemeente voldoende omvang heeft. De genoemde risico’s kunnen nog niet gekwantificeerd worden naar geld. Deze vertaling volgt in een latere fase. Om welke risico’s gaat het? Zowel in de regio Eemland als in BEL verband zijn risico inventarisaties opgesteld voor de transitie van de jeugdzorg en voor het beleidsterrein Wmo. De volledige BEL risico inventarisatie is opgenomen in de bijlage van het Plan van Aanpak Sociaal Domein BEL gemeenten. In deze paragraaf beperken we ons tot de top 4 van risico’s die voor de gemeente Eemnes het meest relevant zijn. 1. Heftige reactie op incidenten na 1 januari 2015 (risico Jeugd). Ernstige incidenten met kinderen brengen maatschappelijke onrust met zich mee. Indien dit onverhoopt aan de orde is moet voorkomen worden dat het ‘antwoord’ bestaat uit ‘reflex-oplossingen’, zoals meer regels en protocollen. Maatregel: Bewustwording en protocollen hoe om te gaan met een dergelijke situatie zijn belangrijk (zie paragraaf 9.8). Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 52 2. Onvoldoende budget om het benodigde zorgaanbod te realiseren (risico Jeugd en Wmo). Het is nog onduidelijk of de vraag naar zorg past binnen het budget. Daarbij komt dat de gemeente een zorgplicht (Jeugdwet) en een resultaat verplichting (Wmo) heeft en kan in veel gevallen geen “nee-verkopen” als het budget op is. Maatregelen: - Lobby via VNG/G-32 - Zorg anders organiseren - Basisinfrastructuur en burgerkracht versterken - Sterk kostenbewustzijn laag in de organisatie te creëren. - Bij inkoop naast kwaliteit ook prijs als selectiecriterium mee te laten wegen - Afspraken maken over tarief - Sturen op volume en/of tarieven - Regionale inkoop van dure zorg 3. Stapeling van effecten bij kwetsbare groepen waardoor zij niet voldoende / niet de juiste ondersteuning meer kunnen krijgen (passend onderwijs, beleidswijzigingen Werk en inkomen, aanpassingen zorgverzekeringswet, aanpassingen AWBZ etc.). Maatregelen: - Stapelingsmonitor continueren. - Cliënttevredenheidsonderzoek integraal uitvoeren. - Voldoende ruimte voor maatwerkoplossingen creëren. - Vangnet regelen voor schrijnende gevallen (opvolging WTCG-regeling). - Helder contactadres voor signalen problemen burgers/instellingen 4. Discontinuïteit van huidige en gewenste zorgaanbod door overdracht naar gemeente. Maatregelen: - Partners betrekken en zo spoedig mogelijk informeren over gevolgen inrichting nieuwe stelsel voor hun organisatie. - Pilot structuur. - Inventarisatie van lopende afspraken qua aantallen en typen zorg via Vektis en Zorgkantoor. - In alle afspraken rekening houden met lopende afspraken/overgangsregelingen treffen. Hoe gaan we de risico’s beheersen? In de huidige voorbereidingsfase zijn er nog veel mogelijkheden om beheersmaatregelen te treffen en risico’s bij te sturen. De risico’s vertalen naar geld is nog niet mogelijk, omdat nog veel risico’s onbekend zijn of de (financiële) impact nog niet in te schatten is. Om de risicoanalyses actueel en toegespitst te houden op onze eigen gemeente zullen we een aantal acties ondernemen. In 2015 voeren we een nieuwe integrale risicoanalyse uit toegespitst op de situatie in Eemnes. Bij deze analyse kijken we vanuit verschillende invalshoeken (politiek, financieel, beleidsinhoudelijk, juridisch etc.) naar de risico’s die ons kunnen overkomen. De belangrijkste risico’s worden voorzien van beheersmaatregelen en, indien mogelijk, zullen we de risico’s kwantificeren zodat we kunnen bepalen voor welke risico reserve nodig is. Dit is conform de methodiek die we bij de grondexploitaties hanteren. In de kadernota Eemnes 2015-2018 is afgesproken dat de taken die in het kader van de decentralisaties naar de gemeente komen moeten worden uitgevoerd met de meekomende middelen. Eventuele overschotten kunnen in de egalisatiereserve Wmo/Jeugd (stand 31/12 2013 € 0,2 miljoen) worden opgenomen. Deze reserve is de eerste buffer bij tegenvallers. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 53 Daarnaast vormt de algemene reserve (stand 31/12 2013 € 0,9 miljoen) de buffer voor risico’s die zich voordoen. Uw raad wordt via de paragraaf weerstandsvermogen in de begroting en jaarrekening op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen ten aanzien van de risico’s en de risicobeheersing. 11.7. Inkoop De inkoop vindt voor een deel (boven)regionaal of landelijk plaats, voor een deel kopen we als gemeente zelf in. In het kader van de RTA’s zijn afspraken gemaakt met de regiogemeenten dat voor 2015 Amersfoort als gastgemeente optreedt voor de regionale inkoop. Jeugd/Wmo In het Regionaal Transitie Arrangement Jeugd Eemland is uitgewerkt welke functies voor de jeugd lokaal of (boven)regionaal worden gecontracteerd voor het jaar 2015. Wmo/Awbz zorg wordt door regio Gooi en Vecht gecontracteerd. Het integrale inkoopcontract Jeugdwet en Wmo 2015 regio Gooi en Vecht biedt voor de gemeente Eemnes de mogelijkheid om na 2015 naast de Wmo/Awbz ook in te stappen in het contract voor de jeugd. De gemeente biedt inwoners bij maatwerkvoorzieningen keuzemogelijkheden tussen aanbieders, waarbij rekening wordt gehouden met de godsdienstige gezindte, de levensovertuiging en de culturele achtergrond van cliënten, in het bijzonder kleine doelgroepen. 11.8. Verantwoording Verantwoording over de resultaten, inhoudelijk en financieel, vindt plaats via de normale planning en control cyclus. Vanuit de beleidsnota’s wordt de informatie verwerkt in de programmabegroting. Via de tussentijdse rapportage worden de afwijkingen gemeld en bij de jaarrekening wordt verantwoording afgelegd over de financiële en beleidsmatige stand van zaken. Indien de noodzaak aanwezig is wordt de raad tussentijds geïnformeerd via een schriftelijke mededeling of transitiebrief. Beslispunt: 9. Instemmen met In 2015 nieuwe integrale risicoanalyse Sociaal Domein Eemnes uitvoeren; 10. Instemmen met in 2015 uitvoeren onderzoek ‘Staat van de Jeugd Eemnes’ (nul-meting) en set van outcome indicatoren ontwikkelen aan de hand waarvan de staat van de jeugd kan worden gemonitord. Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 54 Literatuur Projectplan Zorg voor de Jeugd, regionaal projectplan Eemland transitie Jeugdzorg, april 2014 Regionaal Transitie Arrangement Jeugdzorg Eemland, oktober 2013 Jeugdnota gemeente Bunschoten 2015-2018, Samen kunnen we meer Zorg voor de Jeugd, september 2014 De rol van de Centra voor Jeugd en Gezin bij versterking van de pedagogische civil society, Handreiking voor gemeenten, Nederlands Jeugdinstituut, december 2011. Jaarverslag 2013 en tussentijdse stand van zaken 2014 Centrum voor Jeugd en Gezin Eemnes RMO/RVZ 2009, Investeren rondom kinderen Prof. Dr. Micha de Winter, Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding, vanachter de voordeur naar democratie en verbinding, 2011 www.nji.nl/opvoedingsondersteuning, zie onder ‘informele sociale steun’ position paper GGD regio Utrecht Jeugdgezondheidszorg Eemland en werken in wijkteams, september 2014 Démiencke Brinkman versie 3 22 oktober 2014 Pagina 55
© Copyright 2025 ExpyDoc