wow-effect in stuc more is more oud, rond en strak kleurrijke

EEN UITGAVE VAN HET TECHNISCH BUREAU AFBOUW EN BEDRIJFSCHAP AFBOUW
77e jaargang nr. 1 2014, februari, verschijnt 1x in de twee maanden.
Informatie over: afbouw en afwerking in de nieuwbouw, renovatie en restauratie.
MORE IS MORE
WOW-EFFECT IN STUC
OUD, ROND EN STRAK
KLEURRIJKE FABRIEK
mb01_cover.indd 1
07-02-14 09:50
www.goudenbranderspaan.nl
Wil iedereen jou
straks hebben?
De Gouden Brander Spaan.
De beste reclame die je voor jezelf kunt maken.
Je bent een vakman en je maakt strak, kleurrijk stucwerk. Dat wil je natuurlijk met iedereen delen.
Brander zorgt daarvoor met de 10e Gouden Brander Spaan. Dé prijs voor het kleurrijkste stucwerk
van Nederland. Doe mee met je beste werk en voor je het weet win jij die glimmende trofee
en heel veel publiciteit in jouw vakbladen. Bovendien zorgt Brander ervoor dat je met je trofee
schittert bij je bestaande en potentiële klanten. Betere reclame kun je voor jezelf niet maken!
Ga naar www.goudenbranderspaan.nl en schrijf je in.
18000 Adv Gouden Brander Spaan 2013 A4.indd 1
07-10-13 08:44
Zoet en
aan het lijntje
Door:
Jan Willem Kommer
We krijgen nieuwe achterburen. Thuis bedoel ik. Het is een supermarktje, een Spar. Dat is handig natuurlijk want nu hoeven we
niet meer 500 meter naar de Albert Heijn te lopen.
Het heeft wel wat voeten in de aarde om het pand geschikt te
maken voor een supermarkt. Er zat eerst een andere winkel in, iets
met kleren meen ik. Of boeken, daar wil ik vanaf wezen. Hoe dan
ook, het pand behoefde wat aanpassingen voor de nieuwe bestemming. Er
moest bijvoorbeeld een nieuwe vloer in, zo lazen we in de brief die we van
het projectmanagementbureau kregen. Een projectmanagementbureau!
Dat beloofde wat. Dan weet je dat er serieus verbouwd gaat worden.
Maar ook dat het allemaal in goede banen wordt geleid. Dus een week
slopen, dan een nieuwe vloer storten, dan afbouwen en voila, klaar is
Kees!
Na twee weken onbedaarlijk geraas en getril maar geen bericht over
aangepaste planningen, toch maar eens voorzichtig geïnformeerd hoe het
zat met die week. “Het zit een beetje tegen”, aldus de projectmanager. “De
vloer moet er uit. We dachten dat hij 7 centimeter dik was maar het blijkt
20 cm te zijn. Maar de sloper is bijna klaar hoor. Hij zal alleen nog wel
zaterdag moeten doorwerken want dinsdag gaat de betonvloer erin!” Dat
was geruststellend. De vloer werd gestort en daags erna stortte iedereen
zich op het kerstdiner. En daarna begonnen de slopers weer. Waren ze nog
wat vergeten? Moest de nieuwe vloer er misschien al weer uit? En waarom
begrepen ze niet dat ik het hinderlijk vond dat ze me op de dag na kerst om
kwart over zeven uur ’s morgens uit m’n bed beukten? “We zijn vanmiddag
toch lekker vroeg klaar meneer?”
Natuurlijk, het is maar minileed en inmiddels is het wel geleden. Maar ik
blijf toch wel met een vraag of wat zitten. Hoe kan een vloer plotseling drie
keer zo dik blijken als gedacht? Onderzoek je van te voren niet wat je gaat
slopen? En wat is nu precies de rol van een projectmanager bij een bouwproces? Plannen? Communiceren? Omwonenden zoet houden met troostcaramelcakejes?
MEBEST
mb01_voorwoord.indd 3
februari 2014
3
06-02-14 17:05
Informatie over Afbouw en afwerking in de nieuwbouw, renovatie en restauratie. 77e jaargang nr. 1 2014, februari
In dit nummer
Van gastank naar denktank
Je kunt niet alles van vroeger bewaren, maar er zijn nu eenmaal dingen die je niet
weg mág doen. Zaken die symbool staan voor een tijdperk bijvoorbeeld, zoals gashouders. In Sneek is er eentje bewaard gebleven. Gas wordt er uiteraard niet meer in
opgeslagen, het stukje industrieel erfgoed is omgebouwd tot kantoor. Pagina 34
Geen look-alike
maar het echte spul
De woonbladen staan er vol mee, tips voor een
industriële inrichting. Grote lampen, functionele tafels en stoelen, eerlijke materialen als
hout en metaal. Maar dan wel vaak een vloer
die eruit ziet alsof hij van beton is. Terwijl wat
het meeste op beton lijkt, beton is. En dat kan
ook in de woning, zagen we in Diepenveen.
Pagina 6
Kleurrijke groenste
fabriek van Nederland
Unipro bouwde een nieuwe fabriek. De
duurzaamheidsprestaties ervan zijn
indrukwekkend, getuige de toets van GPR
Gebouw. Maar het nieuwe pand is niet
alleen maar groen, bij de inrichting is
vooral op de vloer een breed kleurenpallet
toegepast.
Pagina 24
4 MEBEST
mb01_inditnummer.indd 4
februari 2014
06-02-14 17:05
en verder...
44
Mebest Kort
Siniat kiest voor totaaloplossingen voor
de vakman
Kasteel Biljoen,
een ongekende rijkdom
Obimex biedt oplossingen voor verticale
opslag en transport van gipsplaten
Nieuwe Carte Colori kleurenkaart:
Vintage Ashes
Nederland heeft zo zijn portie uitbundig
stucwerk, maar zo weelderig als in kasteel
Biljoen zie je het niet vaak in ons land. Een
schat die intact gehouden moet worden. Dat gebeurt dan ook. Recent is een
jarenlange restauratie afgerond. Helaas
is het kasteel inmiddels bewoond en niet
open voor publiek. Mebest nam voor u
een kijkje.
Pagina 16
Knauf introduceert het Knauf Partner
Programma
46
46
Adverteerdersindex
Colofon
MEBEST
mb01_inditnummer.indd 5
februari 2014
5
06-02-14 17:06
Tekst:
Jan Willem Kommer
Fotografie: Henk van der Veen
Less is more; het is dé slogan van het industriële wonen. De bewoners van een
2-onder-1-kap in Diepenveen dachten daar anders over. In hun woning annex galerie wilden ze graag een industriële vloer. Maar dan wel een echte, dus niet eentje
die eruitziet als beton. Dat betekende wel dat er in plaats van een millimeterdunne
laag kunststof, een 10 cm dikke laag beton in de woning moest worden gelegd.
6 MEBEST
mb01_sfeerbeton.indd 6
februari 2014
GEEN
LOOK-ALIKE
MAAR HET
ECHTE SPUL
07-02-14 09:38
Uiteraard is de
vloer voorzien van
vloerverwarming.
Van de kantstroken
zie je niets meer,
de wanden zijn er
naderhand overheen
gestukadoord.
mb01_sfeerbeton.indd 7
07-02-14 09:38
Bedrijfsvloer voor de woning
“Een tijdje geleden werd ik gebeld door aannemer Dijkman Bouw”, zegt vloerenlegger Marc van
de Middegaal. “Dat is een vaste klant van me, we
maken regelmatig vloeren voor hem. Hij zat bij
klanten die graag een monolithisch afgewerkte
betonvloer in de woning wilden. Of ik die mensen
wilde vertellen dat dat niet kon, zo’n bedrijfsvloer, en uitleggen waarom het niet kon. Ik zei:
dat kan ik niet want het kan wél.”
Marc van de Middegaal doelde op Sfeerbeton.
Dat is een monolithisch afgewerkte betonvloer
speciaal voor de particuliere markt. Sfeerbeton
is relatief nieuw dus het is absoluut niet vreemd
dat de aannemer dacht dat hij zijn klant niet
kon helpen. Betonvloeren zijn immers bedoeld
voor bedrijven. Voor de particulier die een vloer
met die uitstraling zoekt, zijn er kunststofvloeren, cementaire producten, egalisaties. Stuk
voor stuk zijn dat dunne afwerklagen; hooguit
mb01_sfeerbeton.indd 8
een centimeter dik. Dat is te behappen voor de
meeste particulieren, want vaak kan dit soort
afwerkingen op de bestaande tegelvloer worden
aangebracht, of op een zandcementdekvloer. Een
echte betonvloer is echter minstens 7 cm dik. Dat
leg je niet zomaar ergens overheen; dan moet er
eerst gesloopt worden, en in een bewoonde woning is dat een ingreep die te ingrijpend is voor
de meeste mensen.
Geen coating,
geen afwerklaag
maar beton
07-02-14 09:38
Ingewikkeld werk
Maar er zijn ook mensen die zo’n vloer in hun
niéuwe woning willen of die, zoals de mensen
in Diepenveen, géén probleem hebben met zo’n
verbouwing. Voor hen is er Sfeerbeton. “Het is
een beton die door en door gekleurd is”, zegt
Marc van de Middegaal. “Geen coating, geen
afwerklaag maar beton zoals we dat ook in een
fabriekshal leggen. Het is dus bont en er komen
scheurtjes in; precies de robuuste uitstraling
die mensen willen als ze op zoek zijn naar een
echt industriële vloer.” Doorgaans zullen dat
mensen zijn die in voormalige loodsen wonen,
oude fabrieken, tot woning verbouwde kerken,
woonboerderijen. In Diepenveen legde Marc van
de Middegaal de vloer echter in een ‘gewone’
2-onder-1-kap-woning. En nog verrassender,
het was de meest ingewikkelde en bewerkelijke
Sfeerbetonvloer tot nu toe. “Er is erg veel denkwerk in gaan zitten”, zegt de vloerenlegger.
Er is erg
veel denkwerk
in gaan zitten
Verdiept dilemma
De Sfeerbetonvloer moest op de begane grond
van de woning worden gelegd. Het is eigenlijk
één grote multifunctionele ruimte; naast woonkamer, keuken, zithoek en werkkamer doet hij
ook dienst als galerie. Onder de naam Circle Art
Next presenteren de bewoners er het werk van
verschillende kunstenaars.
Voor de open keuken is een verdiept gedeelte.
Die zitkuil ligt zo’n halve meter lager dan de
gewone vloer. De wandjes van de leefkuil moesten gestukadoord worden, wit. Dat leverde een
dilemma op. “Als we de vloer op 0-niveau tegen
die wandjes van de zitkuil zouden aanleggen, dan
zou je boven op het stucwerk kijken”, zegt Marc
van de Middegaal. “Zouden we het andersom
doen, dan zou je tegen de kopse kant van de vloer
aankijken.” Afdekken met een lat zou een optie
zijn geweest maar dat wilde de opdrachtgevers
niet. Uiteindelijk is ervoor gekozen om de vloer
op 0-niveau 2 cm te laten overkragen. Zo kon het
muurtje daaronder worden gestuct. Je kijkt in
de zitkuil dan wel tegen de kopse kant van de 10
cm dikke vloer aan, maar die ziet er netjes uit.
Hij was mooi glad van de bekisting dus schuren
hoefde niet. “Wel hebben we een vellingkant gesneden”, zegt de vloerenlegger. “Ook al is beton
veel harder dan stuc, je loopt toch het risico dat
er een keer een stuk afspringt. En het is net wat
prettiger wanneer het randje niet heel scherp
is als je er op gaat zitten.” Zitten kan ook op de
lange zwevende vensterbank die eveneens met
Sfeerbeton is gemaakt.
Vloer, leefkuil, vensterbank, tuinterras,
tuintegels; in de woning in Diepenveen
ging het om iets meer dan alleen een paar
vierkante meter betonvloer.
MEBEST
mb01_sfeerbeton.indd 9
februari 2014
9
07-02-14 09:38
Het was kiezen of
delen; of aankijken tegen de bovenkant van
het stucwerk, of tegen
de kopse kant van de
vloer. De laatste is
toch wel de mooiste
oplossing.
Vorstgevaar
De vloer lijkt vanuit de woning door te lopen in
de tuin. Over de hele breedte van de achtergevel
ligt een ruim terras dat eveneens met Sfeerbeton is gemaakt. Uiteraard kwamen daar wel wat
specifieke aandachtspunten bij kijken die bij de
vloer in de woning geen rol speelden. Zo is het
50 m2 grote terras vrijdragend, op zand gestort.
Om het risico van breuk tegen te gaan, is het
terras een stuk dikker gemaakt dan de vloer in de
woning; 15 cm in plaats van 10. “Met een buitensituatie moet je natuurlijk ook rekening houden
met vorst”, zegt Marc van de Middegaal. “Als het
zand onder het terras bevriest, dan zou het beton
schade kunnen oplopen. Daarom hebben we een
vorstrand aangestort. Die gaat 60 cm de grond
in. Dat moet genoeg zijn om te voorkomen dat de
vorst onder het terras kan schieten.”
10 MEBEST
mb01_sfeerbeton.indd 10
Zwevende tegels
Een ander punt was de afwatering. De opdrachtgevers wilden het terras niet schuin laten lopen.
Marc van de Middegaal: “We wisten dat het
water naar de gevel zou komen als we de vloer
tegen het huis aan zouden leggen. Dan heb je
een waterdichte aansluiting nodig en dat is niet
zo eenvoudig te realiseren. In plaats daarvan
hebben we het terras vrij van het huis gehouden,
er ligt een 5 cm brede grindkoffer omheen.” Die
oplossing sluit mooi aan bij de zes grote stepstones die het plaatje in de tuin compleet maken.
Ze hebben een wisselend formaat, 1 x 2 m en 1
x 3 m. De platen liggen op betonnen blokken die
in de grond zijn gestort. Zo lijken ze te zweven
boven de grond en de begroeiing.
Zowel in de tuin als binnen in de woning is de
vloer grijs. “Dat is de basiskleur”, aldus Marc van
februari 2014
07-02-14 09:38
de Middegaal. “We kunnen Sfeerbetonvloeren
ook in andere kleuren leveren, maar dat aantal
is beperkt. Je praat over duizenden liters beton
en met zulke hoeveelheden is het geen doen om
met een enorme kleurenwaaier te werken. We
gaan dus uit van het bestaande palet van betonmortelcentale Mebin.”
Van functioneel naar esthetisch
Wat samenstelling, dikte en kleur betreft is
de vloer in de woning in Diepenveen dus een
echte bedrijfsvloer. Ook wat manier van leggen
betreft is er geen verschil; de beton is gestort
en monolithisch afgewerkt met een vlindermachine. Hij is dus ook niet mooier dan de betonvloer in een fabriekshal. Toch is er wel degelijk
een verschil tussen een Sfeerbetonvloer en een
bedrijfsvloer. Marc van de Middegaal legt dat uit.
“Aan een bedrijfsvloer stel je alleen functionele
eisen; hij moet vlak en sterk zijn. Maar het kan
een particulier niet schelen dat er een heftruck
over zijn vloer kan rijden. Wat hij wel interessant
vindt, is of het een vlek geeft wanneer er een
glas rode wijn of een kop koffie om gaat. In een
fabriek maakt dat niet uit maar in een woning
wel. Daarom brengen we op de Sfeerbetonvloer
wel altijd een dunne laag impregneer aan. Die
dringt in de toplaag waardoor hij harder wordt
en makkelijker is schoon te maken.” Impregneren
gebeurt trouwens ook wel met bedrijfsvloeren,
maar dan om puur praktische, bijvoorbeeld als de
vloer elke dag stofvrij moet zijn.
Fabriekshal of woonkamer, er
zit geen wezenlijk verschil in de
werkwijze. Wel maken de vele
hoekjes in een woning het leggen van een bedrijfsvloer in een
woning veel bewerkelijker.
Een vloer in
een woning
is vele malen
bewerkelijker
MEBEST
mb01_sfeerbeton.indd 11
februari 2014
11
07-02-14 09:38
Wat het meest op
beton lijkt is toch wel
beton.
Het is dus bont en er
komen scheurtjes in
12 MEBEST
mb01_sfeerbeton.indd 12
februari 2014
07-02-14 09:38
Het zal even wennen zijn voor de
meeste particuliere
opdrachtgevers, maar
in een betonvloer zijn
scheuren nauwelijks
te vermijden. Daarom
is het verstandig om
de vloer op de juiste
plekken in te zagen.
Zien is begrijpen
Het ontbreken van esthetische eisen aan de
bedrijfsvloer brengt nog iets met zich mee. De
meeste particulieren hebben geen idee hoe zo’n
vloer er echt uitziet. Daarom neemt Marc van de
Middegaal zijn potentiële klanten het liefst mee
naar een referentieproject. “Dan kun je laten zien
dat hij bont is en dat er scheuren in zitten. De
scheuren proberen we uiteraard tot een minimum te beperken, bijvoorbeeld met extra wapening op de kritische plekken. Aan de hand van
zo’n referentieproject kun je dat laten zien, en dat
je zaagsnedes in de vloer kunt maken om scheuren tegen te gaan. Dan kun je bespreken hoeveel
zaagsnedes je in de vloer aanbrengt, en waar. En
of het misschien mooier is om ook esthetische
snedes te maken. Die hebben dan geen functie
maar zijn er puur voor de symmetrie. Uiteraard
kan een klant ook bepalen dat hij liever het risico
neemt dat er scheuren in de vloer komen dan dat
hij hem laat inzagen.”
Less is more
Het grote verschil tussen een betonvloer voor het
bedrijfsleven en een betonvloer voor de particulier zit hem dus niet zozeer in het product zelf als
wel in de verkoop ervan. Ook de prijs is anders.
Een Sfeerbetonvloer kost tussen de € 60 en de
€ 120 per vierkante meter. “Dat is niet goedkoop
voor een vloer die eigenlijk niet anders is dan de
vloer die je in een fabriek legt”, realiseert Marc
van de Middegaal zich. “Alles wat je nodig hebt
MEBEST
mb01_sfeerbeton.indd 13
februari 2014
13
07-02-14 09:38
Voor het Sfeerbeton
in de tuin waren wat
speciale maatregelen
nodig. In buitensituaties kun je immers
te maken krijgen met
vorst.
Woning/galerie
Diepenveen
Opdrachtgever: Karin Nikkessen
& Arne Keuning/Circle Art Next,
Diepenveen
Architect: Groen + Schild, Deventer
Aannemer: Dijkman Bouw,
Warnsveld
Vloer: Sfeerbeton, Schijndel
Het belangrijkste is
dat de klant tevreden is
voor een vloer in een fabriekshal heb je ook voor
zo’n vloer in een woning nodig; dezelfde pomp,
dezelfde machines, bijna net zoveel mensen.
Alleen is een vloer in een woning vele malen
bewerkelijker. In een fabriek heb je vier muren
waar je een vloer van 1000 m2 tussenin maakt.
Hier heb je het over een tiende van dat oppervlak,
maar dan wel met heel veel hoekjes en kantjes
en afwijkende dingen.”
Klant is koning
Ook de nazorg is bij een Sfeerbetonvloer anders
dan bij een bedrijfsvloer. Marc van de Middegaal
licht dat toe. “Toen wij klaar waren met het werk
in Diepenveen hebben we de vloer afgedekt om
hem te beschermen tegen vuil en verf en derge-
14 MEBEST
mb01_sfeerbeton.indd 14
lijke. Zodra de afwerking klaar was hebben we de
stucloper weggehaald, de vloer schoongemaakt,
vlekjes weggehaald, en hem netjes geboend.” Dat
gaat zo bij elk Sfeerbetonproject. Want hoewel
esthetische eisen ontbreken zodat het lastig
wordt om gegronde klachten over het uiterlijk
van de vloer te formuleren, werkt dat bij de particulier toch anders. Voor hem is het visuele aspect
belangrijker dan het functionele; het moet er
gewoon perfect uitzien. Netjes opleveren dus.
En als een klant niet tevreden is met het eindresultaat, dan moet daar wat aan worden gedaan.
“Dan werken we de vloer bij; ook als we hem zelf
wél goed vinden. Het belangrijkste is dat de klant
tevreden is. Het is immers maar een kleine markt,
die moet je goed bedienen.”
februari 2014
07-02-14 09:38
Advies om
op te bouwen
Waarmee kunnen we u van dienst zijn?
• Kwaliteitsbewaking
• Geluids- en vlakheidsmeting
• Preventief technisch advies
• Schadediagnose
“Inefficiënte bouwprocessen kosten kapitalen.
Laat ons u helpen met een gedegen planning, dat bespaart
u veel geld en energie.” Laura Seegers
Lees meer over onze diensten op
b2b.tbafbouw.nl
Heeft u nog vragen?
Bel gerust. 070 33 66 500
658.14039_Advertentie_A4_def.indd 1
03-02-14 15:18
16 MEBEST
mb01_kasteel.indd 16
februari 2014
07-02-14 09:41
De Balzaal op de eerste verdieping met
op de wanden boven de deuren en nissen voorstellingen uit het oude Rome
naar prenten van Piranesi. Het stucwerk
is vervaardigd door de Zuidduitse
stukadoor Hermann Bader in de periode
1780-1782.
KASTEEL
BILJOEN,
EEN
ONGEKENDE
RIJKDOM
Tekst:
Wijnand Freling
Fotografie: Henk van der Veen
Kasteel Biljoen is een van de rijkst met
stucwerk ingerichte kastelen die in Nederland te vinden zijn. Zoals vaker met zulke
oude pracht en praal had de tand des tijds
zijn sporen nagelaten. Stichting Geldersch
Landschap en Kasteelen greep in en na een
Gevlochten stucwerk voor de visnetten,
een drietand en andere visattributen. De
kwaliteit van het stucwerk verraadt de
hand van een meester-stukadoor.
jarenlange restauratie is het monument bij
Velp weer klaar voor bewoning.
MEBEST
mb01_kasteel.indd 17
februari 2014
17
07-02-14 09:41
Kasteelheren
In oorsprong is kasteel Biljoen een 16e eeuws kasteel dat door water omgeven is en net boven Arnhem is gelegen aan de IJssel. Het kasteel heeft
zijn naam te danken aan Cunera van Lennep tot
Billion die in 1633 het kasteel erft. Uitbreidingen
vinden plaats na verkoop aan Alexander Baron
van Spaen na 1661. In die periode ontstaat het
huidige vierkante blok met de vier gelijke hoektorens. Omdat in 1672 koning Lodewijk XIV tijdelijk
zijn hoofdkwartier vestigt op Biljoen, blijft Biljoen
gespaard terwijl in de wijde omgeving het Franse
leger onder bevel van maarschalk-generaal Henri
de La Tour d’Auvergne alle kastelen laat platbranden.
Internationale allure
In de daarop volgende periode worden delen van
het interieur verfraaid. Toch moet het kasteel
wachten tot Johan Frederik Willem Baron van
Spaen zijn intrede doet op Biljoen. Door zowel
de interieuraanpassingen als ook de tuin- en
parkaanleg krijgt het kasteeldomein door zijn
toedoen zijn internationale allures. In 1872 is
het de Duitse industrieel J.W. Willem Lüps die
het kasteel koopt. In 2008 wordt dit kasteeldomein van 162 hectare in zijn geheel verworven
door Geldersch Landschap en Kasteelen. Na een
restauratieperiode is het kasteel onlangs weer
bewoond.
Gedecoreerd als buitenplaats
De bewoningsgeschiedenis laat bijzondere
sporen in het interieur na. In de hal staan we oog
in oog met een vrouwenfiguur met een bloemenkrans op haar hoofd en in haar linkerhand. Op
het stucplafond zijn vier bloemenmanden met
verschillende boeketten aanwezig die de vier
seizoenen symboliseren. Op de wanden zijn muziekinstumenten zoals viool, fluiten en trommel
aangebracht en attributen voor de oogst, zoals
dorsvlegel en zeis, en jachtattributen, zoals geweer, jachthoorn en jachttas. Een entree waarbij
het huis zich openbaart als een buitenplaats. Het
geheel in een neoclassicistische stijl.
De entreehal met de vrouwenfiguur die de bezoeker
verwelkomt. Het stucwerk is waarschijnlijk rond 1780
vervaardigd gelijk met de Balzaal.
18 MEBEST
mb01_kasteel.indd 18
februari 2014
07-02-14 09:41
Oog in oog
met een
vrouwenfiguur
De rechterkamer
op de beletage aan
de voorzijde. Hier
zijn in het verleden
door Ruud Derksen
reparaties verricht.
Waarschijnlijk heeft
Willem Lüps, vlak
nadat hij in 1872
Biljoen had gekocht,
deze kamer laten
inrichten, inclusief het
stucwerk.
Verwaarlozing op afstand gehouden
Zwervend door de kamers op deze bel-etage
treffen we Lodewijk XIV-, rococo- en 19e eeuws
stucwerk aan. Sporen van bewoners door de eeuwen heen zijn hier niet uitgewist. Ondertussen
vertelt Ruud Derksen zijn verhaal over restauraties die hij in de tijd van de vorige bewoner zoal
heeft uitgevoerd. Een stuk lijst bijgemaakt, een
half stucplafond op de bel-etage vervangen met
lijstwerk en ornamenten en op diverse plaatsen
scheuren in de stucplafonds hersteld. Af en toe
een wand opnieuw uitrapen en afpleisteren.
Kortom allerlei werkzaamheden die ertoe hebben
bijgedragen dat het interieur van het kasteel op
dit punt niet werd verwaarloosd.
Hydraulische materialen
In de achterzaal zien we dat onder een prachtig
beschilderd plafond oorspronkelijk een stucplafond heeft gezeten. De aftekening van het riet
en de nagelgaten in de houten delen zijn nog
zichtbaar. In de naastgelegen keuken vertelt de
jonge meester-stukadoor Berry Derksen, de zoon
van Ruud, dat de wanden deels zijn afgekapt,
opnieuw in vlak stucwerk zijn uitgevoerd en
vervolgens weer bezet met oud-hollandse witjes,
tegeltjes van 15 bij 15 cm. Uitgeraapt met een
hydraulische mortel NHL3,5 van Saint Astier uit
Frankrijk of een Belgische hydraulische kalk NHL
2 van Boehm, met grof rivierzand en vervolgens
gepleisterd met een luchtkalk van Wijckmans uit
MEBEST
mb01_kasteel.indd 19
februari 2014
19
07-02-14 09:41
Olen België met fijn gemalen kalksteenpoeder,
kwartszand en aangemaakt met gedemineraliseerd water. Het souterrain is met eenzelfde
materiaalsamenstelling en opbouw behandeld
door deze jonge meester-stukadoor. Het oude,
deels vergane en aangetaste stucwerk op diverse
wanden is tot circa een meter hoogte afgebikt.
Daarna is in twee lagen het stucwerk weer
aangeheeld. De schilder heeft het geheel gesaust
met een veegvaste kalkverf met de naam Demurin waarbij de plint in zwart is uitgevoerd.
Zwart zand en houtskool
In de omringende ruimtes van de balzaal op de
eerste verdieping zijn enkele gestukadoorde
schouwen aanwezig met onder andere het
wapenschild van Van Spaen in een Lodewijk
XIV-stijl. De vlakke delen in het wapenschild zijn
uitgevoerd in een pleisterlaag met zwart zand en
vervolgens beschilderd in donkergrijs. Zo ontstaat
de illusie dat dit wapenschild in hardsteen is
uitgevoerd. In de aangrenzende ruimte is op de
schouwboezem Diana, godin van de jacht, met
pijl en boog en een bazuin aanwezig. Haar pupillen zijn oorspronkelijk met houtskool aangezet.
Tijdens het kleurhistorisch onderzoek kwamen
deze bijzondere afwerkingen naar boven. Op
deze verdieping is al het stucwerk nagelopen
door Bernard Delmotte, een restaurator uit
Antwerpen. Schoonmaken en mondjesmaat
herstellen, alsof er na behandeling eigenlijk niets
is gebeurd. Berry heeft op enkele plaatsen mogen
assisteren en zijn ogen goed de kost gegeven.
Voor het schoonmaken van het stucwerk werd
hier gebruik gemaakt van latexschuim, Akapad.
Met deze blokjes wordt de oppervlakte schoongeschuurd. Het Akapad verpulvert en blijft zo
schoon. Hiermee wordt voorkomen dat het vuil
wordt uitgesmeerd over het oppervlak. Experimenten met kwastbare latex gaven niet het
gewenste schoonmaakresultaat.
In het getoogde plafond een van de voorstellingen
met muziekinstrumenten als verwijzing naar het gebruik van de Balzaal. Het figuurtje links op de kooflijst
houdt nog steeds aan een ijzerdraadje een vogeltje
vast dat naar de muziekinstrumenten vliegt.
Het turkoois van de stoffering
van de meubels is ook de
oorspronkelijke kleur van alle
vlakke delen van het stucwerk
op wanden en plafonds.
Later zijn deze onderdelen
wit gemaakt. Bij de huidige
restauratie is de originele kleur
niet vrijgelegd. Hier is slechts
met latexsponsen het stucwerk
schoongepoetst en waar nodig
een scheur hersteld.
20 MEBEST
mb01_kasteel.indd 20
februari 2014
07-02-14 09:42
MEBEST
mb01_kasteel.indd 21
februari 2014
21
07-02-14 09:42
In het trappenhuis dat
versierd is met rococostucwerk bevindt zich
boven een getoogde
doorgang dit timpaan
met een zeer weelderig cartouche met aan
weerszijde een engeltje. Dit tafereel in
rococostijl is omgeven
door neoclassicistisch
lijstwerk.
Prenten boven de deuren
Het hoogtepunt van kasteel Biljoen is de balzaal.
Wijd en zijd vermaard na gereedkomen in 1782.
Johan Frederik Willem Baron Van Spaen brengt
van zijn Romereis een aantal prenten van Piranesi
mee naar Biljoen. In de periode 1780-1782 worden deze prenten op de wanden van de balzaal
boven de deuren en de nissen aangebracht in
stucwerk door Hermann Bader, een stukadoor
uit Zuid-Duitsland. Boven de zaaldeur is dit het
Pantheon, daar tegenover de Pyramide van Cestius met daarnaast boven de nis de Ponte Salario
en boven de deur aan die zijde van de balzaal de
Tempel van Sibylle in Tivoli. Aan de andere zijde
de Tombe van Caecilia Metella bij Rome en daarnaast boven de nis de Ponte Molle.
bij de gasten op Biljoen. Nu het geheel toch wit
is gebleven blijft dit toch een indrukwekkende
balzaal.
Hogerop in het kasteel blijkt dat er veel werk is
verzet met het dichten van allerlei scheuren in de
wanden en plafonds. De grote scheuren zijn eerst
schoongespoeld met alcohol en demi-water. Vervolgens zijn ze opgevuld met gebroken bakstenen die in een grove hydraulische kalkmortel zijn
vastgezet en daarna weer afgepleisterd in een
luchtkalk met kwartszand en kalksteenpoeder.
Afwerking
Bijzonder aan de afwerking van het stucwerk
is dat de schilder in het souterrain de kwast
hanteert en in andere delen de verfspuit. Dat is
Indrukwekkend geheel
In het gestukadoorde gewelf zijn muziekinstrumenten, krijgstrofeeën en allegorieën op de vier
seizoenen aanwezig. De balzaal is buitengewoon
rijk gedecoreerd in neoclassicistische stijl. Bedenk
daarbij dat de vlakke delen op de wanden en het
koepelgewelf destijds in turkoois zijn beschilderd, nagenoeg de kleur van de stoffering van de
bankjes in de ruimte. Dit moet in de samenhang
van meubels en wandafwerkingen inderdaad
een buitengewone indruk achtergelaten hebben
22 MEBEST
mb01_kasteel.indd 22
Het blijft een
indrukwekkende
balzaal
februari 2014
07-02-14 09:42
Kasteel Biljoen met zijn
hoektorens en de entree
die in de jaren zestig van
de negentiende eeuw in
neorenaissancestijl de
oude entreepartij verving.
Het ontwerp is van architect L.H. Eberson.
toch wel even schakelen voor iemand die gewend
is het stucwerk vlak en glad afgewerkt te zien en
nu een duidelijke korrelstructuur op het gladde
pleisterwerk aantreft. Misschien moeten we dit
plaatsen onder het gesternte van een nieuwe
generatie monumentenzorgers en vaklieden.
Opleiding
Tenslotte is het goed om te zien dat een jonge
restauratiestukadoor in zo’n gevarieerde stucomgeving de kans krijgt zich verder te bekwamen
in het vak. Dergelijke jonge enthousiaste mensen
hebben we steeds weer nodig. Ook Geldersch
Landschap en Kasteelen is zich daar van bewust.
Daar waar mogelijk draagt het bij aan het behoud van het restauratievakmanschap en geeft
het bij haar restauraties ook voor andere disciplines ruimte voor jong talent. Op die manier wordt
het restauratievak levend gehouden.
Voor het stukadoorsvak blijft de behoefte
bestaan om een meesteropleiding in stand te
houden. Dit blijkt wel uit de vierde cyclus van
deze opleiding die nu onder de vlag van het
Neerlandsch Stucgilde binnenkort van start zal
gaan. Wederom zullen circa twintig enthousiaste
stukadoors zich de komende drie jaar in dit vak
verder bekwamen en misschien worden zij de
toekomstige Baders.
Kasteel Biljoen
Opdrachtgever 1e fase restauratie: Geldersch
Landschap en Kasteelen, Arnhem
Opdrachtgever 2e fase restauratie: Dijkhof Bouw BV,
Klarenbeek
Projectleider: Marcel de Kroon, Geldersch Landschap en
Kasteelen
Uitvoerend stukadoorsbedrijf: Stukadoorbedrijf
Gelderland, Oosterbeek
Uitvoerend restaurator: B. Delmotte, Antwerpen
MEBEST
mb01_kasteel.indd 23
februari 2014
23
07-02-14 09:42
24 MEBEST
mb01_fabriek.indd 24
februari 2014
07-02-14 09:53
Grote plafondtegels,
dat zorgt voor een
rustiger beeld.
KLEURRIJKE
GROENSTE
FABRIEK VAN
NEDERLAND
Tekst:
Jan Willem Kommer
Fotografie: Henk van der Veen
Niet zelden wordt duurzaamheid vooral als marketinginstrument ingezet. Op zich is dat te begrijpen, want het
heeft nogal wat voeten in de aarde om als bedrijf op alle
vlakken écht duurzaam te zijn. Unipro heeft een hele grote
stap gezet door de groenste fabriek van Nederland te bouwen. Medio 2014 gaat hij draaien. Het kantoorgedeelte is
al in gebruik. Uiteraard is ook dat groen, maar dat is niet
bepaald de enige kleur die is toegepast. Er ligt een prachtig
pallet aan Arturo gietvloeren.
MEBEST
mb01_fabriek.indd 25
februari 2014
25
07-02-14 09:53
Al tijdens de bouw is het
Bijpassend pand
De aanleiding was eigenlijk heel simpel, Unipro was uit z’n jasje gegroeid. Verbouwen en
bijbouwen was geen optie meer, dat was al vaak
genoeg gedaan. “Op een gegeven moment kom
je niet meer weg met van die houtje-touwtje
oplossingen”, zegt Ilse van Bodegom. Zij is marketing medewerker bij het bedrijf dat een breed
scala aan producten maakt voor het leggen,
onderhouden en renoveren van allerlei soorten
vloeren. “Unipro heeft duurzaamheid hoog in het
vaandel staan. Als je pand niet meer past bij wat
je als bedrijf bent en wilt uitstralen, dan moet je
wat anders.” De keuze viel op nieuwbouw omdat
het pand dan precies zo kon worden als Unipro
het hebben wilde. Omdat veel medewerkers uit
Haaksbergen komen, heeft Unipro heeft zich
hard gemaakt om met de nieuwe fabriek in die
plaats te blijven. Dankzij een goede samenwerking met de gemeente is dat gelukt.
Alle disciplines
onder dat ene,
groene dak
26 MEBEST
mb01_fabriek.indd 26
kantoorgebouw iets groter
gegroeid. Dat kan makkelijk
dankzij de modulaire bouw en
het 5x5 stramien.
Duurzaam en energiezuinig
Unipro gaf architect Henk te Kiefte een aantal
uitgangspunten mee voor het ontwerp van het
nieuwe gebouw. Uiteraard moest het een duurzaam en energiezuinig pand worden. Met die
eisen in gedachten zijn er bijvoorbeeld materiaalkeuzes gemaakt op basis van LCA’s, natuurlijke en
gerecyclede of recyclebare materialen. Er is veel
FSC-hout toegepast, en in de fundering zijn de
restanten verwerkt van het gemeentehuis van
Hengelo dat net gesloopt werd toen Unipro begon te bouwen. Verder is er geen gasaansluiting
meer aanwezig. Biomassa wordt in pelletkachels
omgezet in warmte en zorgt voor een CO2-vrij
productieproces en aanvullende verwarming
naast de aardwarmte en de warmteopslag. Het
pand heeft een groen dak dat goed isoleert in zowel warme als koude periodes. Daarnaast filtert
het dak water (dat vervolgens wordt gebruikt
voor het doorspoelen van de toiletten) en bindt
het fijnstof.
februari 2014
07-02-14 09:53
Alles onder één dak
Kantoor en laboratorium werken al in het nieuwe
pand. Als over een half jaar productie en kwaliteitsbewaking ook over zijn, dan heeft Unipro alle
disciplines onder dat groene dak. Ook dat was
een belangrijk uitgangspunt voor de nieuwbouw.
Ilse van Bodegom daarover: “Bij veel productiebedrijven zie je dat productie en kantoor nadrukkelijk van elkaar gescheiden zijn. Dat wilden wij
dus niet. Onze filosofie is dat we dingen samen
maken en dat moest tot uiting komen in het
pand.” De architect heeft dat onder meer gedaan
door een zeer transparant gebouw te ontwerpen.
Tussen kantoor en magazijn/productie zit wel
een wand, maar die is van glas. Direct tegen die
glazen wand aan ligt een open centrale ruimte
met het gezamenlijke restaurant. Alle werknemers kunnen daar tijdens de pauze bijeenkomen.
Heerlijk licht
Niet alleen de enorme tussenwand is transparant, ook de zuidgevel bestaat voor een groot
deel uit glas. Samen met een glazen strook hoog
in de noordgevel zorgt dat ervoor dat de fabrieks-
hal optimaal kan profiteren van daglicht. Om
het effect nog te vergroten is het dakbeschot
wit in plaats van het gebruikelijke grijs, zodat
het daglicht reflecteert. “Welbevinden van het
personeel is erg belangrijk voor Unipro”, licht
Maurice Beijk die keuze toe. De interieurarchitect van origine werkt bij Unipro als specialist
Duurzaam Bouwen/MVO-ambassadeur en was
zeer nauw betrokken bij de bouw van het nieuwe
onderkomen. “Ook in de kantoren is gezorgd voor
aangenaam licht. De gevels hebben veel glas zodat er behoorlijk wat daglicht naar binnen komt.
Daarnaast is het kunstlicht indirect, zo’n 60%
van de het lamplicht gaat naar boven om daar te
worden weerkaatst door een wit plafond.”
Oog voor akoestiek
Eissink Plafond- en Wandsystemen monteerde
het systeemplafond, de Ecophon Gedina. De
witte tegels zijn enorm, 120x120 cm. Ze zijn in
een gewoon systeem gemonteerd. “We hadden ze liever verdekt gehad, maar dat raadde de
installateur ons af”, zegt Maurice Beijk. “Er zit
zoveel techniek boven het plafond.
Je kunt
zoveel
meer met
kleur
Het probleem van de opwarmende aarde is abstract
in beeld gebracht met een
patroon dat aan het smeltende
poolijs refereert.
MEBEST
mb01_fabriek.indd 27
februari 2014
27
07-02-14 09:53
Voor Unipro is het nieuwe pand
niet alleen werkplek, maar
ook showroom. Vrijwel de hele
Arturo-collectie is er te zien.
28 MEBEST
mb01_fabriek.indd 28
februari 2014
07-02-14 09:53
Eerlijker kan
haast niet!
Alles onder één
dak, zowel kantoor,
laboratorium, opslag
als fabriek. En dankzij
de glazen tussenwanden zijn er ook geen
visuele barrières.
Als je daar vaak bij moet zijn dan ziet het plafond
er binnen no time niet meer zo mooi uit. Omdat
we wel graag een rustig beeld wilden, hebben we
voor die grote maat tegels gekozen.”
Het akoestische plafond is geen overbodige luxe.
Het akoestisch klimaat in het kantoorgedeelte
van het gebouw is prima, maar dat had heel goed
anders kunnen zijn. Wanden en vloeren zijn er
namelijk tamelijk hard. Met het oog op transparantie hebben alle kantoorkamers glazen wanden
aan de gangzijde; ook de twee directiekamers.
Interwand plaatste die wanden, hun eigen Intersmart C2C. De panelen bestaan uit twee lagen
glas met een geluidsisolerende folie ertussen. De
profielen zijn van staal. Zoals de naam al prijsgeeft is de Intersmart C2C een Cradle to Cradle
gecertificeerde scheidingswand, al het materiaal
is gerecycled en recyclebaar.
Er is meer dan grijs
Tussen de kantoorkamers monteerde Eissink
Plafond- en Wandsystemen metalstud schei-
dingswanden. Er zit isolatiemateriaal in en ze zijn
doorgetrokken tot boven de plafonds om hinder
van overlangsgeluid tegen te gaan. De wanden
zijn voorzien van glasvlies dat is afgewerkt met
een kalkverf in diverse kleuren, als contrast met
de ruim toepaste RAL 9010. De wanden krijgen
steun van een groot aantal Arturo vloeren, want
uiteraard heeft Unipro het nieuwe pand gebruikt
om te laten zien wat er allemaal mogelijk is met
gietvloeren. Maurice Beijk: “We hebben eens
goed gekeken naar wat we verkopen, en dat blijkt
vooral grijs te zijn. We willen juist laten zien dat
je zoveel meer kunt met kleur. Daarom hebben
we hier heel veel verschillende kleuren toegepast. De kunst is wel dat het geen kakofonie
wordt, maar daar zijn we goed in geslaagd.”
Showroomeffect
Voor de grote open ruimtes zijn rustige gietvloeren uitgezocht. De vloer op de begane grond bij
de entree en de centrale ruimte is wit met een
iets donkere vlam, op de omloop en in de gangen
MEBEST
mb01_fabriek.indd 29
februari 2014
29
07-02-14 09:53
op verdieping ligt een glanzend witte. Vooral
de glanzende variant lijkt een schot in de roos,
aldus Maurice Beijk. “De branche is doorgaans
huiverig voor een glanzende uitvoering, vanwege
de reflectie. We merken echter dat de verkoop is
gestegen sinds we hem hier hebben liggen.”
In een van de directiekamers is met microfolie
gewerkt. De basis is een grijze PU-gietvloer.
Daar is een soort mozaïek van allerlei foto’s op
aangebracht. De folie loopt van de vloer door
op de muur, over de plint. Het geheel is afgelakt
met een matte lak, ook de folie op de wand. In
de folie zit namelijk een microperforatie zodat
de slijtvaste coating een verbinding kan aangaan
met de ondergrond en de folie vastzet op de
ondergrond.
Kleurrijke ontwerpen
In het merendeel van de kantoorruimtes is
flink uitgepakt met de nat-in-nat variant. Op
de begane grond bijvoorbeeld is een patroon te
zien van ruw gevormde vlakjes en kringelende
lijnen. Het patroon loopt van de gang door een
kantoorkamer in. Het is een verbeelding van het
CO2-probleem dat de ijskappen doet smelten. Op
de verdieping is een rijtje van vier naast elkaar
Zorgvuldig uitgezochte afbeeldingen
geven deze directiekamer een persoonlijke
touch. De microfolie is
van de vloer doorgetrokken de wand op.
30 MEBEST
mb01_fabriek.indd 30
februari 2014
07-02-14 09:54
gelegen kamers waar op de neutrale vloer een
meanderend patroon van blauw, groen en paars
is aangebracht. “Dat is de vertaling die onze ontwerpster van Arturo Studio, Thea Kruders heeft
gemaakt van het tuinontwerp”, zegt Maurice
Beijk. “Zij heeft de patronen zelf aangebracht.
Dat gebeurt nat in nat, applicateurs brengen
een PU-laag aan en aansluitend giet zij daar met
kleuren de patronen in.”
Eerlijk geloot
Een deel van de gietvloeren is aangebracht door
eigen applicatiespecialisten van Unipro. Ook zijn
er vloeren gemaakt door een aantal vaste klanten
van het bedrijf. Om niemand voor het hoofd te
stoten heeft Unipro die op een heel bijzondere
manier uitgezocht. “We zijn uitgegaan van twee
criteria; noaberschap en reciprociteit. Oftewel,
bedrijven moesten uit de buurt komen en we
moeten er een goede relatie mee hebben”, legt
Maurice Beijk uit. We hebben offertes opgevraagd, de namen van de bedrijven in een emmer
gedaan en door de notaris een loting laten doen.
Eerlijker kan haast niet!”
Wie appelen vaart?
Het productie- en opslagdeel is lang niet zo kleurrijk als het kantoordeel, maar het oogt er wel fris
en helder. Hoewel dat niet noodzakelijk is voor
een monolithisch afgewerkte betonvloer, is hij
hier voorzien van een grijze PU gietvloer . Wie appelen vaart die appelen eet? “Het helpt de ruimtes schoon te houden”, zegt Maurice Beijk. “En er
worden hier veel kleurbeoordelingen gedaan, dan
is een neutrale achtergrond wel prettig.” Evengoed wil hij ook in het productiegedeelte van het
pand wat meer met kleur gaan doen. “Ik denk
aan banieren aan de wand en aan vlakken met
mooie ontwerpen op de vloer. Dan kunnen de
mensen in de productie ook zien wat voor mooie
producten ze eigenlijk maken!”
Zeer hoge GPR-score
Hoewel het productiegedeelte pas medio 2014
volledig zal draaien, heeft het nieuwe bedrijfspand dus wel al het predikaat ‘Groenste fabriek van Nederland’ gekregen. Tijdens de bouw
is er getoetst en dat heeft een GPR-gebouw opgeleverd van 8,66. Dat is een hoge score. Toch vindt
Maurice Beijk het nog niets eens zo uitzonderlijk
wat er is gebouwd. “Bij MVO wordt gekeken naar
De kunst is
wel dat het
geen kakofonie
wordt
MEBEST
mb01_fabriek.indd 31
februari 2014
31
07-02-14 09:54
People, Planet en Profit. Het gebouw en de impact op het milieu vallen voor een groot deel onder de Planet-kant. Een goed duurzaam gebouw
neerzetten is eigenlijk het gemakkelijkst. Als je je
huiswerk goed doet en de juiste materialen bij elkaar verzamelt, dan is het een invuloefening. Dat
is gechargeerd hoor, het blijft natuurlijk niet iets
wat je zo maar even doet. Maar wat veel lastiger
is, is de People-kant. Bij het ontwerp hebben we
de medewerkers centraal geplaatst en ik ben er
heel erg trots op dat we er in geslaagd zijn om
dat met dit gebouw ook echt te realiseren.”
Waardevolle investering
Uiteraard wordt er veel geïnformeerd naar
de bouwprijs. Maurice Beijk vindt die echter
nauwelijks relevant. “Veel belangrijker is wat het
oplevert. We hebben dat uitgerekend. Het breakeven-point ligt op 5 à 6 jaar. Als het erg tegenzit
dan wordt het misschien 10 jaar. En bedenk dan
dat dit gebouw is uitgerekend voor meer dan 100
jaar! Dat is het mooie wanneer Planet en People
in balans zijn, dan volgt de Profit vanzelf. Want
zoals Ilse van Bodegom vaak zegt: Onze CO2neutrale schoorsteen moet wel roken.”
Fabriek Unipro
Opdrachtgever: Unipro, Haaksbergen
Architect: Te Kiefte architecten, Borne
Aannemer: Aannemersbedrijf Niehoff BV, Lattrop
Dekvloeren: Van de Berg Afbouw, Enter
Betonvloeren: De Jong Betonvloeren, Rijssen
Gietvloeren: Arturo (leverancier) Haaksbergen, Arturo,
Haaksbergen (applicatie)
Systeemwanden: Interwand, Eibergen (leverancier en
montage)
Metalstudwanden: Eissink Plafond- en wandsystemen,
Hengelo (Ov)
Systeemplafonds: Ecophon, Etten-Leur (leverancier),
Eissink Plafond- en wandsystemen, Hengelo (Ov)
(montage)
Bouwperiode: juni 2012 – december 2013
Met de nat-in-nat
techniek kunnen
opvallende en kleurrijke patronen in
de Arturo-vloeren
worden gemaakt.
32 MEBEST
mb01_fabriek.indd 32
februari 2014
07-02-14 09:54
OOK
VOOR
BUITEN S
D
PL AFON
(4-AK)
MAN ZKT.
STEV. PL. ZON.
SCHIMMEL!
PrégyWAB (Wet Area Board) geeft vocht en schimmel geen kans.
Dé gipsplaat voor douche, badkamer, keuken, zwembad, sauna,
onder luifel buiten,…
Ook voor heel vochtige ruimtes biedt Siniat de oplossing: de nieuwe PrégyWAB-plaat,
de extra waterwerende gipsplaat van Siniat, uiterst herkenbaar door haar oranje kleur.
De PrégyWAB-platen worden gebruikt als scheidingswanden, muurbekledingen en
plafonds waarvoor een verhoogde weerstand tegen vocht vereist is.
De PrégyWAB-platen kunnen gecombineerd worden met de andere gipsplaten van Siniat.
Meer weten over PrégyWAB en haar vele kwaliteiten?
Download meer info via www.siniat.nl of vraag een monster,
brochure en technische informatie aan via [email protected].
www.siniat.nl
9068_adv_Prégywab Mebest_A4.indd 1
22/01/14 10:34
VAN
GASTANK
NAAR
DENKTANK
Tekst:
Cécile Dornseiffen
Fotografie: Henk van der Veen, Jeroen van der Kallen, KAT architecten
Van nutsgebouw naar internetbureau. Van de vooruitgang anno 1900 naar
de hightech van nu. In Sneek kreeg de oude Gashouder eindelijk een passende herbestemming. KAT architecten verbouwde de stalen kolos tot hoofdkantoor van webdeveloper Snakeware. Nooitgedagt Stucwerk werkte het
interieur af met het nieuwe Knauf Sheetrock® Tuff Hide, grondeer en finish
inéén. ‘Waarschijnlijk het eerste project in Nederland.’
Eeuwoud symbool
Herbestemming is hot. Stoomfabrieken, watertorens en gashouders staan symbool voor de
opkomende welvaart eind 19e eeuw. Met man
en macht wordt geprobeerd om dit Industrieel
Erfgoed van de sloop te redden. Gashouders zijn
sowieso schaars geworden; Nederland telt nog
slechts een handjevol exemplaren. De gashouder
in Sneek werd in 1905 in gebruik genomen, als
tweede op rij. Nadat de grote gashouder begin
jaren ’70 werd gesloopt bij de komst van het
34 MEBEST
mb01_gashouder.indd 34
aardgas, bleef het kleine exemplaar verweesd
achter aan de eveneens verlaten Veemarkt. In
de nadagen nog door waterleidingbedrijf Vitens
gebruikt als rein wateropslag waarvoor de binnenste telescopische houder vervangen werd
door een vast, geklonken dak.
Beeldbepalende cilinder
De redding van de oude gashouder is uiteindelijk
te danken aan burgerinitiatief. Architect Kees
Kat was de stuwende kracht achter de transfor-
februari 2014
07-02-14 09:47
Naast de entree is het Snakeware logo aangebracht.
Gesneden uit de vrijkomende
platen voor de ramen. ‘Binnenstebuiten gebruikt, voor meer
reliëf.’ (HvdV)
MEBEST
mb01_gashouder.indd 35
februari 2014
35
07-02-14 09:47
Teamruimte met rondge-
Eerst gas,
toen water,
nu internet
matie tot kantoorpand. Zijn eerste verbouwplan
dateerde al uit 2007. Uiteindelijk vond hij in technologiebedrijf Snakeware de juiste partner. Dit
succesvolle internetbureau was op zoek naar een
nieuw hoofdkantoor met een kenmerkende uitstraling. Geschikt voor 25 medewerkers, met een
doorgroei naar circa 40 fte. De oude gashouder
paste hen als een handschoen. Ate van der Meer,
Marketing & Sales Director: “Alles viel voor ons
op zijn plaats. Industriële historie, architectuur,
vakmanschap en digitale media verenigd in deze
beeldbepalende cilinder. Al een eeuw geleden
gebouwd als nutsvoorziening.”
Verkregen ‘om niet’
De afgeschreven tank werd ‘om niet’ overgedragen door Vitens waardoor bijna het hele budget
van 1 miljoen euro besteed kon worden aan de
renovatie. Vergunningstechnisch waren er weinig
36 MEBEST
mb01_gashouder.indd 36
stuukte wand, akoestische
plafondeilanden en gevlinderde
betonvloer. (HvdV)
problemen. De constructie had geen monumentenstatus en de gemeente werkte vlot mee, onder andere bij de wijziging van het bestemmingsplan. In krap 6 maanden tijd werd de Gashouder
– 9 meter hoog, 23 meter in doorsnee – volledig
gerestaureerd en omgetoverd tot een modern
kantoorpand met authentieke kenmerken.
Industriële architectuur
Qua architectuur stond als een paal boven water
dat het industriële karakter behouden moest
blijven, evenals het ronde silhouet. Om toch
voldoende licht binnen te krijgen werd een 20-tal
liggende platen van de stalen huid vervangen
door verdiepte ramen. Ook de entree is inpandig
gehouden. Dankzij een hap uit het dak, gecombineerd met de cilinderhoge glaspui, valt er nu
royaal licht naar binnen. De oranje kozijnen (RAL
2000, de Snakeware huisstijl) steken fel af tegen
februari 2014
07-02-14 09:47
de grijze cilinderwand (RAL 7046). Onder het
dakoverstek loopt het plaatwerk gewoon door.
Nodig voor de stabiliteit, maar ook bedoeld als
zonnescherm.
dragende delen zijn gespoten in Umbra Grau (RAL
7022), een warm donkergrijs dat het fraai doet
tegen het standaardwit van het Sheetrock Tuff
Hide stucsysteem.
Oude elementen in zicht
Isolatie tegen condensatie
Het interieur is zo sober en transparant mogelijk
gehouden. De werkruimtes zijn verdeeld over
twee verdiepingen, met een open vide boven de
entree. Naast vier grote zalen telt het kantoor
afgesloten vergaderplekken, een kantine en een
mediacafé. In de eveneens ronde kern zijn de
service-units ondergebracht: verkeerszones, garderobes, toiletten, cv- en serverruimte. Kees Kat
liet oude elementen, waar mogelijk, pontificaal
in zicht. Op de bovenste verdieping contrasteert
het rauwe geklonken dak mooi met een lichtgrijze PU-gietvloer. Beneden werd juist gekozen
voor een traditioneel gevlinderde betonvloer, als
tegenhanger tegen de gladde stucplafonds. Alle
Van roestige stalen tank naar een energiezuinig
technologiekantoor. In bouwkundig opzicht zijn
er dan wel wat problemen te overwinnen: draagkracht, isolatie en akoestiek. “Het bestaande dak
werd gedragen door een reeks schoren onder 45°.
Die obstakels zijn vervangen door een ringvormige draagconstructie van 9 pijlers op buispalen
– de nieuwe kern”, schetst Kees Kat. Vervolgens
werd de stalen huid behandeld: stralen en opnieuw coaten. Condensatie is het belangrijkste
probleem, bekend euvel uit de scheepsbouw.
Omdat het dak met de karakteristieke ribben in
zicht moest blijven, werd er aan de buitenzijde
geïsoleerd met 22,5 cm BETOPOR isolatieshape
Nieuwe ronde
draagconstructie, na
verwijdering van de
schoren. (KAT)
MEBEST
mb01_gashouder.indd 37
februari 2014
37
07-02-14 09:47
We zijn blij
verrast met de
afwerklaag
Boven. Opgebracht
in twee kruiselingse
lagen, voor de zekerheid. (JvdK)
Links. Het meeste
werk ging zitten in
het klaarmaken van
de gipsplaatwanden.
(JvdK)
waarop de bitumineuze dakbedekking is geplakt.
De eerste twee meter van de binnenzijde van het
dak en de cilinderwand zelf moesten aan de binnenzijde dampdicht worden gemaakt. Daarvoor
is het staal voorzien van 8 cm PUR, in 2 lagen
uitgehard. Daar tegenaan is een al in ronding
geprefabriceerde HSB voorzetwand geplaatst
van 10 cm regelwerk, ingevuld met steenwol en
bekleed met OSB-plaat. Het geheel is afgewerkt
met 2 lagen gipsplaat in ronding.
Nieuwe Tuff Hide systeem
Van buiten rond, van binnen rond. Nooitgedagt
Stucwerk was verantwoordelijk voor al het stucwerk: de ronde buitenring, de 5-hoekige kern,
alle tussenwanden en plafonds (minus de systeemplafonds in de natte ruimtes). In dit project
werkten ze voor het eerst met Sheetrock® Tuff
Hide. Dit voor Europa nieuwe systeem claimt
38 MEBEST
mb01_gashouder.indd 38
geschikt te zijn voor het machinaal plamuren,
gronden én finishen in slechts één arbeidsgang.
De direct verwerkbare spuitplamuur heeft een
groot doorstroomvermogen en wordt aangebracht met airless spuitapparatuur. Jeroen
Nooitgedagt maakte kennis met dit product op
een demodag bij groothandel Stucgoed Sneek.
“Het is een primer en een afwerklaag ineen die
een extreem slijtvaste wandafwerking oplevert.
Knauff zet het nu op de markt. De toplaag is
nèt niet helemaal glad. Dankzij een heel subtiel
sinaasappeleffect krijgen de oppervlakken door
lichtverstrooiing iets levendigs.”
Kruiselingse lagen
In de gashouder werden de gipsplaat ondergronden op de gebruikelijke manier voorbereid: naden
afdichten met gaas, hoekprofielen plaatsen,
vullen en bijwerken met Easy Sand en afpleiste-
februari 2014
07-02-14 09:48
ren met finisher. Na het drogen is er machinaal
geschuurd. Vooral het uitvullen van de naden en
strippen en het afplakken was veel werk, zo’n
80% van de afwerkfase. Nooitgedagt Yachtpainting uit Sneek heeft in samenwerking met Nooitgedagt Stucwerk het uiteindelijke spuitwerk
gedaan. “Met een prachtig eindresultaat. Het
uitvlaksysteem was ons wel bekend, maar we zijn
blij verrast met de afwerklaag. Naplamuren was
inderdaad niet nodig. Voor de zekerheid hebben
we de Tuff Hide niet in één laag opgebracht, maar
in 2 kruiselingse lagen om goed te dekken. Met
90 minuten droogtijd ertussen in plaats van de
aangegeven 30-60 minuten.”
Voor Jeroen Nooitgedagt was de Gashouder een
relatief groot project. Reden om samen te werken
met zijn vaste zzp-collega Stucadoorsbedrijf T. de
Vries uit Joure. Beiden gaan zeker door met het
Sheetrock® Tuff Hide spuitsysteem. Nooitgedagt
ziet nog een groot voordeel: “Alle materialen –
voorbereiding en spuitlaag – vallen binnen één
systeem. Dan sta je garantietechnisch waterdicht. Je hebt één leverancier die achter het hele
pakket staat.”
Doordacht duurzaam
Gedurende het bouwproces vormden begrippen
als ‘duurzaam & energieneutraal’ de leidraad.
Overal is gezocht naar de allerlaatste technologie. Hoewel de wanden niet zijn uitgevoerd als
akoestisch wandsysteem, is er wel scherp op de
akoestiek gelet. Zo is de verdiepingsvloer extra
goed geïsoleerd voor wat betreft contactgeluiden. De opbouw bestaat uit Fermacell vloerelementen (2 x 10 mm gipsvezelplaat + 10 mm
houtvezelplaat), gelegd op een honingraatsysteem (60 mm honingraatelementen gevuld met
korrels). Het eigenlijke plafond onder de houten
balklaag is daar weer verend onder opgehangen.
Plafondeilanden (Ecophon Acoustic) boven de
werkplekken bieden akoestisch comfort, maar
ook indirecte verlichting.
Overal is led gebruikt, waarvoor Arpalight het
lichtplan maakte. Alle bekabeling komt van boven en ligt in robuuste metalen kabelgoten.
Neutraal en flexibel
Onzichtbaar op de achtergrond speelt domotica
een hoofdrol. Nergens zitten schakelaars, alles
Verdiepingsvloer,
goed zichtbaar is de
nieuwe ringvormige
draagconstructie. Het
oude dak contrasteert
met de gladde PUgietvloer. Solatubes
brengen extra daglicht binnen. (HvdV)
Subtiel sinaasappeleffect geeft
een levendig
oppervlak
MEBEST
mb01_gashouder.indd 39
februari 2014
39
07-02-14 09:48
wordt vanuit de centrale hal aangestuurd. Het
laatste gadget zijn de Hue verlichtingspots met
wifi sensor van Philips, waarmee je via een smartphone app de kleuren en lichtintensiteit kunt
aansturen. En hoewel het Tuff Hide stucsysteem
met mengverven aangekleurd kan worden, is hier
toch gekozen voor simpel standaardwit. “Zo kunnen we flexibel zijn. Een discotheek sfeertje of
juist integraal groen op de muren als we de KPN
als nieuwe klant mogen verwelkomen”, grapt Ate
van der Meer. “Dat soort zaken, daar houden we
nou van...”
Korte afstanden
en kennis van
elkaars bedrijven,
dat werkt
Grote vergaderkamer.
De ronde vorm van
de gashouder komt
overal terug, ook in de
armaturen. (HvdV)
Weer in ere
Na een respectabele 108 jaar is de geklonken
stalen Gashouder aan het Veemarktplein nu haar
derde leven ingegaan. Voor Sneek is beeldbepalend Industrieel Erfgoed bewaard gebleven,
in een fraai ensemble met de even verderop
gelegen watertoren die eerder al een herbestemming kreeg als communicatiebureau. Mogelijk
wordt dit nieuwe ‘landmark’ nu een aanjager
voor de herinrichting van het nog braakliggende
marktterrein. Voor de realisatie van dit bijzondere
project werd bewust gewerkt met lokale bedrijven; ook dat valt onder duurzaamheid. Alle drie
de heren zijn het erover eens: ‘Korte afstanden en
kennis van elkaars bedrijven, dat werkt.’
40 MEBEST
mb01_gashouder.indd 40
Gashouder Sneek
Opdrachtgever: Snakeware, Sneek
Architect: KAT Architecten, Sneek
Aannemer: Friso Bouwgroep, Sneek
Stukadoorsbedrijf: Nooitgedagt Stucwerk, Sneek –
i.s.m. Stucadoorsbedrijf T. de Vries, Joure
Gietvloer: Vloertechniek Hoogeveen
Systeemplafonds: De Jong Plafondbedrijf, IJlst
Spuitplamuur SHEETROCK® Tuff Hide: Knauf
Plafondeilanden: Saint-Gobain Ecophon
Bouwperiode: mei-december 2013
Bouwsom: 1 miljoen euro incl. installaties
februari 2014
07-02-14 09:48
Entree. De grote
MEBEST
vergaderkamer ‘hangt’
in de2014
vide boven
februari
41
de balie. (HvdV)
mb01_gashouder.indd 41
07-02-14 09:48
6.500 ARCHITECTEN
B . V . B . A .
Uw partner in de afbouw
Al meer dan 20 jaar specialist in
grondeer- en voorstrijkmiddelen
alsook hechtprimers
ÉN DE GEHELE
AFBOUWBRANCHE
BEREIKEN?
COMMUNICEER VIA
MEBEST!
Na jarenlang succes elders in Europa
nu ook in Nederland verkrijgbaar!
Uitgebreid gamma aangepast aan alle
ondergronden
Cosmar producten zijn
gekenmerkt door een
zeer vlotte verwerking
en concurrerende prijs
Tevens voorzien wij
u van technische
ondersteuning & op
maat aangepast advies
Benieuwd naar de communicatiemogelijkheden?
Bel met:
Shahin Habbah
T 026-750 18 51
E [email protected]
I www.pshmediasales.nl
www.cosmar-industries.com
Voor meer info, gratis proefflacon
of een demonstratie;
A. Van den Elsen 06 44 46 41 42
[email protected]
Nu exclusief bij Obimex
MB FLEXCORNER EN GAASBAND
Obimex heeft verschillende producten van Afbouwcenter Amsterdam
opgekocht, waaronder de MB flexcorner en Mb gaasband.
Je kunt vanaf nu deze producten
exclusief bij Obimex kopen.
U betaalt dezelfde prijs!
Twentepoort West 39, 7609 RD Almelo
Postbus 804, 7600 AV Almelo
Telefoon (0546) 45 55 13
Telefax (0546) 45 56 08
[email protected]
Volg ons
op:op:
Volg ons
/obimexbv
/obimexbv
www.obimex.nl
+
www.technostuc.nl
Geen werk? Meerwerk! Stuccen én isoleren? Maar natuurlijk!
advertentie MEBEST v.a. december 2013
Technostuc/Pavatex
BOOGAARD
RESTAURATEURS
EU gecertificeerd
KRABPLEISTERS
KALKPLEISTERS & -MORTELS RESTAURATIEMORTELS
SANEERPLEISTERS OP KALKBASIS
CURSUSSEN & WORKSHOPS
Leverancier van
Kievitshoekweg 1
4353 RK Serooskerke (W)
mortels en vloeistoffen
T +31 (0)118 591259
M +31 (0)6 20491462
[email protected]
www.boogaardrestaurateurs.nl
De redactie behoudt zich het recht voor de ingezonden berichten in te korten. De inhoud
Wordt samengesteld aan de hand van pers- en
van de pers- en nieuwsberichten valt niet onder de verantwoordelijkheid van de Mebest-
nieuwsberichten van, voor en over de afbouwsector.
redactie. Met plaatsing van een bericht spreekt de redactie van Mebest dan ook geen
Berichten voor deze rubriek kunt u sturen naar:
waardeoordeel uit over de genoemde kwaliteit en/of prestaties van diensten en producten.
Redactie Mebest, Mauritskade 27, 2514 HD Den Haag.
Siniat kiest voor totaaloplossingen voor de vakman
Knauf introduceert
het Knauf Partner
Programma
Siniat, een onderdeel van de Etex Group, heeft een nieuw assortiment
voegproducten op de markt gebracht. De producten zijn het resultaat
van een intensieve samenwerking tussen verwerkers en eigen expertise en een concreet voorbeeld van professionalisering en focus op
innovatie. De producten zijn volledig op elkaar afgestemd, wat voorschrijvers en verwerkers helpt resultaten neer te zetten die voldoen
aan de vereisten op het vlak van techniek en afwerking.
De Siniat FILLERS B30, B45, B90 en B120 zijn nieuw ontwikkelde
producten voor het voegen van naden van gipsplaten (AK/ABA).
Dankzij deze producten is Siniat de enige specialist die fillers met vier
verschillende verwerkingstijden kan aanbieden (30, 45, 90 en 120 minuten). Daarnaast is er de X60, een filler voor het opvullen van voegen
zonder wapeningsband.
Voor de afwerking zijn er het afwerkingspoeder Prégylys 75S en de
2-in-1-producten Prégydeco 2H30 en PE, extra witte nicheproducten
in poeder of pasta voor de behandeling van decoplaten (voorbehandelde gipsplaten waarop reeds een primer is aangebracht). PrégyWAB
is een vocht- en schimmelwerend product voor natte cellen. Deze
productreeks bevat ook nog het C90 kleefgips, waarmee gipsplaten
rechtstreeks, zonder achterliggende draagstructuur, op de muur kunnen worden bevestigd. C90 is uitermate geschikt voor renovatie in de
woningbouw.
Geïnteresseerde voorschrijvers en verwerkers kunnen een productbrochure aanvragen via www.siniat.nl. Monsters zijn op eenvoudig
verzoek verkrijgbaar via [email protected].
Samen met betrokken handelspartners
meer succes in de regio realiseren. Dat
is de basis van het Knauf Partner Programma. Het Knauf Partner Programma is
een samenwerking tussen Knauf en haar
handelspartners met als doel om samen
de verwerkers beter te kunnen bedienen.
Knauf Partners ontvangen op diverse
gebieden exclusieve voordelen, waar hun
klanten ook van profiteren. Knauf gelooft
in strategische en intensieve samenwerkingen met hun handelspartners om
samen de markt naar een hoger niveau te
brengen.
Knauf Partners worden bepaald met
behulp van een transparant waarderingssysteem. Zo wordt de beoordeling
gebaseerd op een aantal prestatiecriteria,
zoals bijvoorbeeld het efficiënt inzetten
van logistiek of actief deelnemen aan
marketingactiviteiten. De criteria worden
jaarlijks opnieuw bepaald. Het Knauf
Partner Programma maakt onderscheid
tussen Knauf Partners en Knauf Premium
Partners. Een Premium Partner geniet nog
meer voordelen.
Een Knauf Partner profiteert naast de
reguliere service van nog meer persoonlijk
advies, individuele acties en topcondities.
Daarnaast wordt gedurende het jaar de
voortgang van de prestaties besproken
en geëvalueerd om het succes voor beide
partijen te vergroten.
44 MEBEST
mb01_kort.indd 44
februari 2014
07-02-14 09:49
Obimex biedt
oplossingen voor
verticale opslag
en transport
van gipsplaten
Met een aantal slimme arbovriendelijke oplossingen helpt Obimex de droge
afbouw bij het werken volgens de nieuwe
arboregels. Voor het vervoeren of het
verticaal opslaan van de gipskartonplaten
heeft Obimex twee verschillende bokken ontwikkeld. Met de palletkantelaars
kunnen de platen op een arbovriendelijke
manier overeind worden gezet.
Nieuwe Carte Colori
kleurenkaart: Vintage Ashes
Carte Colori heeft in samenwerking met haar dealer Violier at
Home een geheel nieuwe kleurenkaart met de naam “Vintage
Ashes”ontwikkeld. Bloemen, blad, bessen, vruchten en dieren zijn het
uitgangspunt geweest voor deze nieuwe kleurenkaart. Zachte tinten
met een as-ondertoon die doen denken aan Vintage-elementen. De
naam voor deze kleurenkaart is bedacht door de Facebookfans van
Carte Colori en Violier at Home.
De “Vintage Ashes” kleuren zijn een aanvulling op de unieke verfcollectie van Carte Colori. De kleurencollectie “Vintage Ashes” toont 3
lichte kleuren waaronder het subtiele ‘Secret Garden’ en het zachte
‘Pelliccia’ en ‘Albast’. De kleuren staan in contrast met donkere tinten
zoals het warme ‘As’ en ‘Corno’, het zilvergroene “Eucalyptus’ en de
paarstint “Fico’. Allemaal zachte tinten gebaseerd op de natuur!
De Vintage Ashes-kleuren zijn leverbaar in al onze verfsoorten en
coristil stucwerk.
Alle verven van Carte Colori worden op kleur gemaakt met authentieke minerale pigmenten. Hierdoor is het effect altijd subtiel en
natuurlijk.
De kleuren zijn onderling heel mooi te combineren tot een harmonieus geheel.
Gipskartonplaten mogen niet langer
horizontaal/plat op de vloer worden
opgeslagen en bij transport zijn hulpmiddelen verplicht. Met de stand-alone palletkantelaar van Obimex kan een complete
pallet gipskartonplaten van horizontale in
verticale positie worden geplaatst, klaar
voor verwerking. Door het hydraulische
systeem kost het kantelen nauwelijks
fysieke inspanning.
Obimex ontwikkelde nog een tweede palletkantelaar. Daarmee kunnen volle pallets
gipsplaten met een kooiaap of heftruck
snel en gemakkelijk worden gekanteld en
verticaal op bokken worden geplaatst. Vervolgens kunnen de platen met behulp van
een elektrische palletwagen gemakkelijk
worden verplaatst.
Obimex biedt ook lichte bokken. Die zijn
geschikt voor het 1 voor 1 overpakken van
de platen van een transportkraan of een
andere bok.
Kijk op www.obimex.nl voor meer
informatie.
De “Vintage Ashes” kleuren zijn verkrijgbaar bij de betere interieurwinkels en verfspecialisten.
Meer informatie en de dealerlijst vindt u op de website
www.cartecolori.nl
MEBEST
mb01_kort.indd 45
februari 2014
45
07-02-14 09:49
   
Adverteerdersindex
Boogaard Restaurateurs
Redactieadres: Technisch Bureau Afbouw, Mebest
Jan Willem Kommer, hoofdredacteur
Mauritskade 27, 2514 HD Den Haag
Telefoon: 070 - 33 66 544
E-mail: [email protected]
Fotografie: Henk van der Veen, Maassluis,
Jeroen van der Kallen, Sneek; KAT Architecten, Sneek
Vormgeving: Sylvia Oxenham, X-Media Solutions, Doetinchem
43
Brander
2
Comar
42
Obimex
42
PSH
42
Siniat
33
Strikolith
48
Technisch Bureau Afbouw
15
Technostuc Systemen/Pavatex
43
Wiltec
47
Druk: Senefelder Misset B.V., Doetinchem
Abonnementen: Adreswijzigingen uitsluitend naar
Mebest abonnementenadministratie
Mauritskade 27, 2514 HD Den Haag
Telefoon: 070 - 33 66 500
Fax: 070 - 33 66 533
E-mail: [email protected]
Redactieraad: F. Sterks, FNV Bouw; R. van Dijk,
CNV Vakmensen; A. Terstal, BNI; L. Candido, NOA;
P. van Herk, NOA; T. van Dijk, BNA; F. Haringsma, NOA
Advertenties: Tarieven en inlichtingen uitsluitend bij
PSH Media Sales
Kronenburgsingel 515, 6831 GM Arnhem
Postbus 30095, 6803 AB Arnhem
Telefoon 026 - 750 18 00
Fax: 026 - 750 18 02
E-mail: [email protected]
Website: www.pshmediasales.nl
Mebest verschijnt omstreeks het einde van de maanden februari,
april, juni, augustus, oktober en december. Verspreiding vindt
deels plaats volgens het controlled-circulation system.
46 MEBEST
mb01_colofon.indd 46
Eerstvolgende uitgave:
Mebest nr. 2-2014
Verschijningsdatum:
15 april 2014
Aanlevering advertentiemateriaal:
1 april 2014
februari 2014
07-02-14 09:50
DENDERENDE DELTA DAGEN
SCOOR MET
DELTA TAPE!
GRATIS OFFICIËLE
WK WEDSTRIJDBAL
t.w.v. €27,- bij bestelling vanaf €500,-
GRATIS OFFICIEEL NIKE
WK WEDSTRIJDSHIRT
t.w.v. €85,- bij bestelling vanaf €750,Op de afbeelding staat het huidige shirt van het
Nederlands Elftal weergegeven. Natuurlijk ontvangt u van ons tijdens de actie het nieuwe WK
2014 shirt zodra deze bekend wordt gemaakt
door Nike en leverbaar is.
DOZEN
5
HALEN
4
DOZEN
Deze actie is geldig van 01-03-2014 tot en met 31-03-2014.
Bestel of kijk voor meer informatie
op www.deltatape.nl.
BETALEN
DELTA TAPE
Industrielaan 24
Postbus 116
Naamloos-1 1
5406 XC Uden
5400 AC Uden
T: 0413 - 24 44 82
F: 0413 - 24 44 99
I : www.deltatape.nl
E: [email protected]
Maakt het verschil!
31-01-14 09:17
DUURZAAM VERDUURZAMEN
MET STRIKOLITH
Duurzaamheid loopt als een rode draad door de bedrijfsactiviteiten van Strikolith. Als producent en
ontwikkelaar van producten voor gevel- en plafondafwerking heeft Strikolith niet alleen oog voor mens en
milieu, maar ook voor esthetische bestendigheid. Wat functioneel is, mag ook mooi zijn. Strikolith combineert
een uitgebreid scala aan structuren met een veelheid aan kleurnuances. Duurzaamheid is niet alleen wat je
ziet, maar vooral ook wat je doet. Daarom besteedt Strikolith veel aandacht aan service en advies zowel bij
nieuwbouw- als renovatieprojecten. Voor een optimale beleving van een duurzaam eindresultaat.
www.strikolith.com/greenlabel