"Antwoorden op vragen van Zembla" PDF document

Antwoorden op vragen van Zembla
1. In het Memorandum of Understanding van september 2009 hebben Nederland en
Guinee afspraken gemaakt over de terugkeer van uitgeprocedeerde, Guineese
asielzoekers naar hun land van herkomst. Afgesproken is onder meer dat Guineese
immigratie beambten ons land bezoeken om uitgeprocedeerde, Guineese asielzoekers te
identificeren en hen van reisdocumenten te voorzien. De rechtsgeldigheid van deze
reisdocumenten, zgn. titres de voyage, wordt door critici echter betwist onder meer
omdat deze niet worden afgegeven door de Guineese ambassade of consulaat en niet
zouden voldoen aan de internationale voorwaarden die gelden voor laissez-passers.
reactie: Zoals ook in de beantwoording aan de Kamer (zie ook hier) is aangegeven is de
procedure voor de afgifte van een (vervangend) reisdocument een verantwoordelijkheid
van de autoriteiten van het betreffende land. (Vervangende) reisdocumenten worden
afgegeven door de autoriteiten van een land, bijvoorbeeld door de diplomatieke
vertegenwoordiging of door een delegatie van immigratie experts uit het land van
herkomst. Ook zo’n genoemde taskforce kan bevoegd zijn om (vervangende)
reisdocumenten af te (laten) geven voor terugkeer of om een bevestiging van de
nationaliteit af te geven, op basis waarvan op het moment van vertrek een (vervangend)
reisdocument kan worden afgegeven door de betreffende diplomatieke
vertegenwoordiging. Ook andere Europese landen, waaronder België, Duitsland en het
Verenigd Koninkrijk, maken gebruik van ditzelfde instrument, voor verschillende landen
van herkomst.
2. De douane in Conakry, Guinee, zegt de reisdocumenten, de titres de voyage, van
door Nederland uitgezette Guineeërs niet te erkennen omdat deze geen geldige
reisdocumenten zijn. Het komt voor dat Guineeërs met een titre de voyage bij aankomst
in Conakry worden vastgezet en zich moeten vrijkopen.
reactie: De praktijk is dat de autoriteiten op de luchthaven van Conakry vreemdelingen
met de door de autoriteiten afgegeven (vervangende) reisdocumenten nagenoeg altijd
daadwerkelijk toegang hebben verleend tot het grondgebied van Guinee.
De definitieve toelating vindt plaats aan de grens van Guinee waar een finale toetsing
plaatsvindt. De afgelopen jaren heeft dat in drie gevallen geleid tot weigering aan de
grens omdat er onduidelijkheid bestond over de nationaliteit van betrokkenen.
3. Het Memorandum of Understanding dat Nederland en Guinee in september 2009
overeenkwamen is mede tot stand gekomen door onderhandelingen met onder meer de
toenmalige minister van Veiligheid en Burgerbescherming, generaal Toto Camara. Diens
ministerie, waaronder de Guineese politie valt, zou onder zijn verantwoordelijkheid
medeverantwoordelijk zijn geweest voor het bloedbad dat is aangericht onder betogers
in een voetbalstadion in Conakry op 28 september 2009 waarbij minstens 150 doden
vielen. Zie http://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C8CD3-CF6E4FF96FF9%7D/Guinea%20S%202009%20693.pdf.
Bovendien heeft generaal Toto Camara lang geprijkt op een lijst van personen waartegen
de EU een embargo heeft ingesteld naar aanleiding van de gebeurtenissen in 2009. Dat
diens naam niet meer op die lijst voorkomt, heeft niet te maken met het feit dat de
verdenking tegen Toto Camara zou zijn opgeheven, maar omdat de Guineese justitie
(nog) geen onderzoek tegen hem heeft ingesteld. Ook zijn de gebeurtenissen in het
voetbalstadion onderwerp van onderzoek bij het International Criminal Court. Hoe
verhoudt de overeenkomst tussen het Nederlandse ministerie van Veiligheid & Justitie en
het Guineese ministerie van Veiligheid en Burgerbescherming zich tot het Nederlandse
beleid inzake fragiele staten?
reactie: Het feit dat tegen een bepaalde persoon een embargo is ingesteld betekent
niet, hoe betreurenswaardig de aanleiding voor dat embargo ook is, dat er geen
samenwerking met dat land kan plaatsvinden. Het maken van afspraken over terugkeer,
in dit geval in de vorm van een MOU, is ook niet strijdig met de OECD-richtlijnen inzake
fragiele staten.
4. Hoewel verschillende Guineese migranten zijn uitgezet met Titres de Voyage die zijn
ondertekend door de consul van Guinee in Brussel, mevr. Agnes Touré, heeft zij in
verschillende media en ten opzichte van vluchtelingenorganisaties ten stelligste ontkent
die handtekeningen te hebben gezet. Ook bij asieladvocaten leven vragen over de
geldigheid van de Titres, omdat er op de documenten in veel gevallen sprake is van
doorhalingen, spelfouten, verschillende handschriften, etc. Het Algemeen Ambtsbericht
Guinee (ministerie van Buitenlandse Zaken, maart 2013, blz. 18) merkt in dit kader op:
‘Vanwege de hoge mate van corruptie komt fraude van documenten vaak voor. Dit gaat
dan bij voorbeeld om vervalsing van akten, het opstellen van valse documenten, valse
handtekeningen en het opstellen van valse huwelijksakten.’
reactie: De procedure voor de afgifte van een (vervangend) reisdocument is een
verantwoordelijkheid van de autoriteiten van het betreffende land. De Dienst Terugkeer
en Vertrek (DT&V) heeft in 2013 van de Guineese autoriteiten circa 20 (vervangende)
reisdocumenten verkregen, afgegeven door de Guineese diplomatieke
vertegenwoordiging in Brussel. De achtergrond waarom deze uitspraken zijn gedaan, is
aan de autoriteiten. De feitelijke situatie is dat DT&V de genoemde documenten heeft
ontvangen. (Gedwongen) Terugkeer heeft op basis van de afgegeven documenten
ook plaatsgevonden, oftewel: teruggekeerde Guineeërs zijn daadwerkelijk tot Guinee
toegelaten. Dit geeft aan dat de vermeende valsheid van de betreffende documenten
voor de Guineese autoriteiten geen reden is om deze personen aan de grens te
weigeren.
5. Zowel de huidige Guineese minister van Veiligheid en Burgerbescherming, Madfing
Diané, als de huidige minister voor de Guineese diaspora, Bantama Sow, verklaren op
camera het volgende:
- Het ministerie (van Binnenlandse Zaken) dat op een groot aantal Titres de Voyage
staat vermeld bestaat sinds januari 2011 niet meer, dus zijn die documenten,
uitgegeven in 2012 en 2013, vals;
- Omdat de persoon die in de periode 2012-2013 een groot aantal Titres de Voyage
heeft ondertekend en afgegeven daartoe niet bevoegd was, zijn ook om die reden de
reisdocumenten vals en is er sprake van corruptie. De niet bevoegde ambtenaar is
immers door Nederland betaald.
6. Minister Madifing Diané van Veiligheid en Burgerbescherming verklaarde afzonderlijk:
- De stempel op de reisdocumenten is vals;
- Pounthioun Diallo, de politiefunctionaris die een groot aantal reisdocumenten heeft
ondertekend en afgegeven, was de contactpersoon tussen Guinee en Nederland, maar
was niet bevoegd om reisdocumenten te ondertekenen en af te geven. Hij heeft zijn
positie misbruikt. Er is sprake van corruptie omdat hij door Nederland is betaald voor
zijn diensten.
Reactie op 5 en 6: Voor de afgifte van een (vervangend) reisdocument worden
administratieve leges betaald. Deze leges zijn niet uniek en worden ook betaald voor de
afgifte van (vervangende) reisdocumenten voor mensen uit andere landen. Ook de
Nederlandse overheid heft leges voor de afgifte van documenten. Er is dan ook geen
sprake van dat de verstrekte vergoedingen voor de afgifte van een reisdocument
buitensporig zijn en oneigenlijke documentafgifte in de hand zouden werken.
Het is internationaal gebruikelijk dat de reis- en verblijfkosten van taskforces, die op
verzoek van het ontvangende land overkomen, worden vergoed. Naast deze
vergoedingen zijn in het kader van de taskforces ook kosten gemaakt voor eten en
drinken, kleding en een kort cultureel programma. Dit komt voort uit het algemene
gebruik om delegaties die op uitnodiging van de Nederlandse overheid in Nederland
verblijven, op een gastvrije wijze te ontvangen. (zie ook deze Kamervragen)
Het is niet aan de Nederlandse overheid om te treden in de geldigheid van documenten
op grond waarvan de autoriteiten van een derde land eigen onderdanen toegang te
verlenen, noch om te treden in de bevoegdheden van ambtenaren van het betreffende
land. Overigens heeft (gedwongen) terugkeer op basis van de afgegeven documenten
daadwerkelijk plaatsgevonden, oftewel: teruggekeerde Guineeërs zijn daadwerkelijk tot
Guinee toegelaten. Dit geeft aan dat de vermeende valsheid van de betreffende
documenten voor de Guineese autoriteiten geen reden is om deze personen aan de
grens te weigeren.
7. Minister Bantama Sow voor de Guineese diaspora verklaarde afzonderlijk:
- Guinee wil een nieuwe overeenkomst met Nederland afsluiten, omdat de huidige
overeenkomst is gesloten met het vorige, militaire bewind.
reactie: Dat wil Nederland ook. Tijdens een recent werkbezoek aan Nederland is met de
Guineese minister van Veiligheid en Burgerbescherming afgesproken de bestaande
werkafspraken te verbeteren en is in dat verband een zogenoemde letter of intent
getekend. Zie ook het nieuwsbericht dat hierover is uitgegaan op 25 april jongstleden.
8. Twee documentenspecialisten onderzochten de Titres de Voyages en oordeelden dat
er digitaal mee geknoeid is: het oorspronkelijke brondocument is bewerkt, er is
informatie zowel weggehaald als toegevoegd.
9. In de uitzending komt hoogleraar Immigratierecht Pieter Boeles door de verklaringen
van de Guineese ministers tot de conclusie dat de terugkeerdocumenten voor
uitgeprocedeerde Guineese asielzoekers ongeldig zijn.
Reactie op 8 en 9: Er worden geen digitale documenten gebruikt. Het is de
verantwoordelijkheid van landen zelf om te bepalen onder welke voorwaarden en op
basis van welke documenten zij personen toegang verlenen tot hun grondgebied.

Download Report