>>>> Kunstmaten in het museum Museumles groep 3-4 Inleiding Sinds kort biedt Museum Boijmans Van Beuningen de museumles Kunstmaten aan. Deze museumles is speciaal ontwikkeld voor groepen 3 en 4 van het Primair Onderwijs. Tijdens deze les over kunst komt rekenonderwijs op een vanzelfsprekende manier aan bod: - de kinderen onderzoeken een drietal kunstwerken op (for)maat, ruimtelijke werking en vorm. - de kinderen komen spelenderwijs tot inzicht. (door te doen) - de kinderen gaan goed kijken/beschouwen (door vergelijken en verwoorden). - rekenkundige begrippen komen (als vorm, formaat, zijde, lengte breedte etc.) aan bod. - er wordt gebruik gemaakt van coöperatief leren (samen tot oplossing komen). - wordt het denken zichtbaar en hoorbaar gemaakt. De les duurt een uur. Deze lesbrief zet alles over het programma voor u op een rijtje en geeft uw lessuggesties ter voorbereiding op of verwerking van het museumbezoek. Lesdoelen Doel is spelenderwijs aan de hand van kunstobjecten met rekenen aan de slag te gaan om de rekenontwikkeling van de kinderen te stimuleren. Leerlingen: • maken kennis met het museum. • leren goed te kijken naar verschillende kunstwerken en deze te onderzoeken. • leren ordenen en groeperen. • leren zich te oriënteren in de ruimte. • gebruiken rekenen als gereedschap voor functionele situaties • leren coöperatief te leren, samen naar oplossingen te zoeken • luisteren naar (elkaars) verhalen. • leren praten over kunstwerken. De lesdoelen sluiten aan bij Rekenen/ wiskunde, Oriëntatie op jezelf en de wereld en Kunstzinnige Oriëntatie. Opzet programma Het programma is opgebouwd uit drie onderdelen: 1) een voorbereiding op school. 2) een les in het museum. 3) een terugblik op het bezoek als de kinderen weer op school zijn. Hieronder worden alle onderdelen uitgebreid beschreven. Ook vindt u enkele lessuggesties. U kunt hier zelf uit kiezen welke opdrachten passen en geschikt zijn voor uw leerlingen. Het is niet nodig om alle opdrachten te doen wel wordt het aangeraden om in iedere geval een voorbereidende en een verwerkingsopdracht te geven. U vergroot daarmee het leerrendement. 1) Voorbereiding op school De volgende lessuggesties kunt u gebruiken ter voorbereiding van het museumbezoek: - Afstand houden Duur: 10 minuten In het museum geldt een aantal regels. Zo mag er niet gerend worden, niet gegeten of gedronken, niet geschreeuwd enzovoort. De museumdocent zal deze aan het begin van de museumles nog eens goed met de kinderen doornemen, maar één van de regels kan op speelse wijze al worden voorbereid, op zo’n manier dat het ook aansluit bij het rekenonderwijs: afstand houden van de kunstwerken. Over het algemeen vinden kinderen het in hun enthousiasme lastig om de kunstwerken niet aan te raken of er niet te dicht bij te komen. Op school kunt u hier op speelse wijze al samen afspraken over maken, als volgt: U vertelt dat jullie naar een museum gaan. Wat is dat, wie is er wel eens in een museum geweest? Wat is er in een museum te zien, wat wordt er bewaard? Jullie gaan naar een museum met veel kostbare en soms heel oude kunstwerken. Schilderijen, beelden, noem maar op. Allemaal uniek, er is er maar één van. De kunstenaars zijn 1 vaak al lang dood en kunnen het kunstwerk niet opnieuw maken. We moeten dus heel zuinig zijn op de kunstwerken, door heel voorzichtig te zijn en ze niet aan te raken. Hoe ver zouden we van het kunstwerk vandaan moeten blijven zodat we het niet (per ongeluk) aanraken? Laat de kinderen oplossingen bedenken. Bv één arm lang (uitgestrekt raken ze het kunstwerk niet aan), of minstens twee grote stappen, of 1 lichaam lang (een kind kan op de grond liggen en laten zien hoe lang het lichaam is). Spreek vervolgens af wat jullie met de hele klas aanhouden, zodat daar in het museum zelf ook steeds naar kan worden terug verwezen, mocht dat nodig zijn. - Vormen vouwen Duur: 30 minuten Vormen Kunstenaars bouwen hun werk op uit veel verschillende vormen. Soms zijn er heel duidelijk vierkanten en rechthoeken te zien, zoals Piet Mondriaan deed in zijn Compositie no. II Zie http://collectie.boijmans.nl/nl/collection/1542-(mk) Soms moet je wat beter kijken, maar vind je ze wel, zoals bij Interieur van een kerk, uit 1668 van Emanuel de Witte: halve cirkels, ruiten, kegels, enzovoort. Zie http://collectie.boijmans.nl/nl/collection/1993-(ok) Eigenschappen Aan de hand van de volgende activiteit kunt u het begrip ‘eigenschappen’ bespreken met de focus op vorm, formaat en textuur. De stappen die worden doorlopen kunt u als demonstratie voordoen waarna kinderen het zelf utvoeren, of samen tegelijkertijd met de hele klas. Benodigdheden: een A4-blaadje voor iedere leerling en voor uzelf. stap 1a: vouw de hoek van het A4 naar de tegenoverliggende zijde. Stap 1b: vouw de rechter bovenpunt en rechter onderpunt in rechte lijn over de reeds gevouwen driehoek. Stap 1c: vouw het rechthoekige onderste stukje in lijn met de schuine driehoek zijde zodat zich onderin een klein driehoekje vormt. > Beschouw en bespreek met de kinderen: - wat zie je? - wat voor eigenschappen kun je noemen van dit wat je voor je ziet? (denk aan vorm, textuur, formaat) Stap 2: Vouw de grote onderflap van de driehoek weer open. > Beschouw en bespreek: - wat zie je nu? - wat voor eigenschappen kun je noemen van dit wat je voor je ziet? (denk aan vorm, textuur, formaat) Stap 3: Vouw de het A4 weer geheel open > Beschouw en bespreek: - wat zie je nu? - wat voor eigenschappen kun je noemen van dit wat je voor je ziet? (denk aan vorm, textuur, formaat) Stap 4: Prop het papier tot een bolletje. > Beschouw en bespreek: - wat is dit? - wat voor eigenschappen kun je noemen van dit wat je voor je ziet? (denk aan 2 vorm, textuur, formaat) Stap 5: vouw de prop weer open, strijk het zo glad mogelijk en vouw het weer zoals in stap 1 tot een driehoek. > Beschouw en bespreek: - wat is dit? - is dit dezelfde driehoek als dat we in het begin zagen? - wat voor eigenschappen kun je noemen? (denk aan vorm, textuur, formaat) - is de vorm even stevig als voor het proppen? - Gereedschappen Duur: per gereedschap 5 a 10 minuten, muv ‘Haakse hoeken’, duur 20 minuten Kunstenaars bouwen hun werk op door goed na te denken over afmetingen, vormen, verhoudingen en perspectief. Hiervoor hebben zij een aantal gereedschappen tot hun beschikking. Sommige gereedschappen moet je maken of kopen, maar sommige heeft ieder mens altijd bij de hand. Vertel de kinderen dat kunstenaars altijd goed moeten nadenken over maten, verhoudingen, diepte enzovoort. Als ze iets namaken, een kamer bijvoorbeeld, of een portret, dan is het heel belangrijk dat alle vormen, maten en verhoudingen kloppen. Welke gereedschappen kan een kunstenaar allemaal gebruiken om dit goed te onderzoeken? De kinderen proberen onderstaande gereedschappen uit. Wat zijn hun bevindingen? 1. Handen als gereedschap: Met je handen kun je goed bepalen welke vormen er allemaal te zien zijn. Veel vormen zijn met je handen na te doen. Leerlingen proberen de vormen met hun handen na te doen en schrijven hun bevindingen op (of tekenen ze). Voorbeelden: driehoek rechthoek/ vierkant cirkel 2. Vinger als ijkpunt Door je vinger langs een vorm te houden kun je beter kijken of iets recht is. Ook kun je afstanden of verhoudingen bepalen. rechte hoek/ scherpe hoek 3. Met je lijf Armen, benen of een heel lijf kunnen ook aangeven hoe groot of klein iets is. Ook kun je met je lijf allerlei vormen namaken: in elkaar gedoken ben je een ovaal, met je armen strak langs je lijf ben je staand net een rechthoek. In een groepje kunnen kinderen ook samen vormen maken en steeds weer een nieuwe vorm aannemen, bijvoorbeeld: > Van een cirkel naar een vierkant (samen het verschil in vorm bedenken en ervaren) > Van een vierkant naar een rechthoek > Van een kleine cirkel en naar een grote cirkel. 3 4. Haakse hoeken Met stevig karton (liefst zwart) maakt iedere leerling twee haakse hoeken. De hoeken moeten ieder precies 90℃ zijn. Dit kan een leerling controleren door bijvoorbeeld een A4 in zijn/ haar hoek te leggen: sluiten de twee zijdes van de hoek precies aan op de zijdes van het A4? Door met de hoeken een rechthoek of vierkant te vormen (de hoeken zijn uiteraard ten opzichte van elkaar te verschuiven waardoor het kader steeds groter of kleiner wordt) en er door heen te kijken kan een kunstenaar kaderen, bepalen welk stuk van de wereld dat hij voor zich ziet/ welke compositie hij ‘uitsnijdt’ om te gebruiken voor zijn kunstwerk. De leerlingen oefenen met deze hoeken en het kaderen in de klas. Ze kiezen iets dat ze zien en bepalen met hun haakse hoeken welk stuk ze daarvan zouden willen tekenen. Vervolgens proberen ze het ook zo op papier te zetten. De haakse hoeken kunnen worden meegenomen naar het museum, zodat de kinderen ze tijdens de museumles ook kunnen gebruiken. !!NB! Voor het vertrek naar het museum: groepsindeling maken en naametiketten De klas bezoekt onder begeleiding van een museumdocent in twee groepen (bij meer dan 30 leerlingen in drie of meer groepen) het museum. Het is prettig als de verdeling in groepen voor aanvang van het museumbezoek al is gemaakt. Zorg voor een gelijkmatige verdeling van de leerlingen (denk aan jongens/meisjes, druk/verlegen, etc.). Per groep (van max. 15 leerlingen) verwachten we ook een begeleider vanuit school. Een naamsticker op het shirt van de leerlingen is erg prettig; museumdocenten kunnen de kinderen dan bij de naam aanspreken wat een grotere betrokkenheid kan bewerkstelligen. Plak de stickers vlak voor uw vertrek naar het museum op het shirt van de kinderen. 2) In het museum In het museum worden de kinderen een uur begeleid door één van onze museumdocenten. Per museumdocent is de groep niet groter dan 15 kinderen. Een klas wordt daarom in tweeën (of groter dan 30: in drieën of meer) gesplitst. Jassen en eventueel tassen worden opgeborgen in de speciale garderobekooien. Dan verwelkomt de museumdocent de leerlingen. De groep bekijkt gezamenlijk een aantal kunstwerken. Per kunstwerk staat een rekenbegrip en -activiteit centraal. Alle opdrachten hebben betrekking op rekenen. Bij iedere opdracht ligt de nadruk op een ander aspect. Denk daarbij aan ordenen/ groeperen, oriëntatie in de ruimte, 3d/2d enzovoort. Na de museumles op zaal zal de museumdocent de groep naar de jassen brengen en wordt afscheid genomen. 3) Terug op school Mogelijke lessuggesties ter verwerking van het museumbezoek: - Terugblik: kringgesprek Duur: 15 minuten Hoe vonden de kinderen het museumbezoek? Was het zoals ze hadden verwacht? (wat was er anders?). Wat vonden de kinderen leuk, verrassend? De kinderen hebben niet allemaal dezelfde route gevolgd, en dus niet allemaal dezelfde kunstwerken gezien. Aan de hand van onderstaande afbeeldingen kunnen de leerlingen aan elkaar vertellen wat ze hebben gezien, gedaan, gehoord. Thomas Rentmeister, Untitled (oranje polyester beeld), 1999 4 Richard Serra, Waxing Arcs (Wassende bogen), 1980 Mark Rothko, Grijs, oranje op kastanjebruin, nr. 8, 1960 Jan van der Ploeg, Wallpainting no. 155 "Staff", 2006 Salvador Dalí, Zonnetafel, 1936 5 Johan Meijerink, Struggle, 1988 - Plaatsing in de ruimte Duur: 60 uur Zorg voor deze verwerkingsopdracht voor lege voldoende schoenendozen. Iedere leerling krijgt een schoenendoos. Deze schoenendoos wordt omgetoverd tot kijkdoos. In de kijkdoos bouwen ze een afbeelding van één van de schilderijen in het museum na: van 2D naar 3D. Hoe staan de voorwerpen en figuren ten opzichte van elkaar? Welke maten moet elk onderdeel hebben om straks op goed formaat door het kijkgaatje te zien te zijn? Op de online collectie van het museum zijn vele kunstwerken te vinden: http://collectie.boijmans.nl/nl Een paar suggesties van kunstwerken die voor deze opdracht erg geschikt zijn: Jan Havicksz. Steen, Soo gewonne, soo verteert, 1661 http://collectie.boijmans.nl/nl/collection/2527-(ok) 6 Jheronimus Bosch, De marskramer, circa 1500 http://collectie.boijmans.nl/nl/collection/1079-(ok) Kees van Dongen, La commode (Interieur met gele deur), circa 1910 http://collectie.boijmans.nl/nl/collection/1188-(mk) 7 Salvador Dalí, Landschap met touwtje springend meisje, 1936 http://collectie.boijmans.nl/nl/collection/2937-a-c-(mk) - Kunstwerk in klei Duur: 45 minuten In het museum hebben (misschien niet alle) kinderen een kunstwerk van Johan Meijerink (Struggle, 1988) in papieren vormen nagemaakt. In de klas wordt nog eens goed naar het kunstwerk gekeken (zie ook http://collectie.boijmans.nl/nl/collection/stad-b-49 ); leerlingen herkennen het van uit het museum of zien het voor de eerste keer. Dan proberen de leerlingen het kunstwerk in klei na te maken. Verder kijken: kijktips Filmpjes Ga met papegaai Paulo op rekenreis door het museum, duur ca 5 minuten [invoegen link, filmpje in sept klaar] Op http://tour.boijmans.nl/nl/home/#/nl/503/ is een mooi liedje en filmpje over De marskramer van Jheronimus Bosch te vinden. Het helpt om het schilderij zorgvuldig te bekijken. 8
© Copyright 2025 ExpyDoc
