Woord vooraf

7
Woord vooraf
Noam Chomsky werd in 1928 geboren in Philadelphia. Zijn mentor aan
de universiteit van Philadelphia moedigde hem aan de taal als menselijke
faculteit te onderzoeken. Het Massachusetts Institute of Technology, een
van de meest prestigieuze universiteiten in de Verenigde Staten, vond zijn
thesis voldoende om hem onmiddellijk aan te werven. Hij is er nooit meer
weggegaan. Al op zijn tweeëndertigste werd hij er gewoon hoogleraar, vandaag is hij er emeritus professor.
Weinig fans van ‘de politieke Chomsky’ beseffen dat hij naast zijn politieke werk een legende is in zijn vakgebied. Van alle levende auteurs is
Chomsky de meest geciteerde. Reken je de doden mee dan moet hij enkel Marx, Lenin, Shakespeare, Aristoteles, Christus, Plato en Freud laten
voorgaan. Hij is Amerika’s meest vooraanstaande dissident en ‘de belangrijkste levende intellectueel’volgens The New York Times. Chomsky ontving
tientallen eredoctoraten en andere prijzen, zowel voor zijn werk als taalkundige als voor zijn politiek activisme.
In de loop van zijn carrière schreef Chomsky honderden artikels en boeken, en ging hij spraakmakende debatten aan met taalkundigen, filosofen,
politici en journalisten. Van zijn politieke werk publiceerde Uitgeverij
EPO volgende titels in het Nederlands:
On power and ideology. The Managua Lectures (1987) – Over ideologie en
macht (1989)
Necessary illusions (1989) – Gekoesterde illusies (1991)
Deterring democracy (1991) – De verdorven democratie (1992)
Chronicles of dissent. Interviews with David Barsamian (1992) – Dissident
in Amerika. Gesprekken met David Barsamian (1994)
What Uncle Sam really wants (1992) – Het ware gelaat van Uncle Sam
(2000)
Failed States. The abuse of power and the assault on democracy (2006) –
Mislukte Staten. Machtsmisbruik en de aanslag op de democratie (2008)
Hopes and prospects (2010) – Hoop en vooruitzicht (2011)
8 | de essentiële chomsky
Chomsky’s analyse, van zijn allereerste essay The Responsibility of Intellectuals uit 1967 tot zijn meest recente artikel, staat tot op de dag van vandaag
als een huis. Het is weinigen gegeven zo relevant en accuraat te zijn en te
blijven. Zijn boeken zijn lijvig en staan vol vergelijkende voorbeelden en
voetnoten met bronnenmateriaal. Die bronnen blijken meestal de grote
media zelf te zijn. Chomsky weet daar telkens weer die informatie uit te
halen die context geeft aan wat in de wereld gebeurt.
Die lijvigheid schrikt beginnende lezers soms wel eens af. Zijn uitgevers hebben daarom regelmatig dunnere boeken uitgebracht om zijn werk
toegankelijker te maken. In 1992 verscheen What Uncle Sam really wants,
een collectie uitgeschreven lezingen en interviews met journalist David
Barsamian. Het succes was zo groot dat er nog drie vervolgen kwamen, The
prosperous few and the restless many (1993), Secrets, lies and democracy (1994)
en The common good (1998). In 2011 werden ze alle vier gebundeld en heruitgegeven als How the world works.
De vertaling van dit boek heeft u nu in handen. Het zijn stuk voor stuk
vlot leesbare hoofdstukken waarin Chomsky thema per thema zijn ideeën
en analyses samenvat. Ieder hoofdstuk is ook perfect leesbaar op zichzelf.
De essentiële Chomsky is met andere woorden de ideale introductie tot zijn
politieke denken.
Wie wil begrijpen wat de VS in Irak, Afghanistan, Pakistan en Jemen
doen, kan in dit boek lezen wat Chomsky daarover zei in de jaren 1990.
Chomsky gaf deze interviews net voor de grote doorbraak van het internet, en vóór de opkomst van de linkse presidenten in Latijns-Amerika.
Zijn analyse blijkt desondanks volledig te kloppen. Hij voorspelde toen
al dat Latijns-Amerika zichzelf ooit zou bevrijden, wat nu met vallen en
opstaan gebeurt.
Chomsky zag toen ook al dat het internet een enorm potentieel had
maar tegelijk een groot gevaar was. Niet voor niets proberen Amerikaanse
bedrijven nu de toegang tot het internet te ‘commercialiseren’, lees ‘ideologisch te stroomlijnen’.
De Europese Unie onderhandelt al enige tijd met de VS over een vrijhandelsakkoord dat een vernietigende impact zal hebben op onze democratie. Waarom dergelijke ‘vrijhandelsakkoorden’ zo hard worden doorgedrukt, en in het grootst mogelijke geheim, legde Chomsky al in 1994 uit.
Over de echte vrije markt: ‘Het is zeer onwaarschijnlijk dat wat we vandaag
woord vooraf | 9
“de onvermijdelijke gevolgen van de vrije markt” noemen, in een echt democratische maatschappij zouden aanvaard worden.’
Dat het Amerikaans militair-industrieel complex een systeem is om grote bedrijven met belastinggeld te subsidiëren en tegelijk de VS-hegemonie
in het buitenland te handhaven, is bekend. Chomsky legt het in begrijpelijke termen uit en graaft tegelijk dieper naar de maatschappelijke visie achter
dit systeem. Zijn grootste verdienste daarbij is dat hij het systeem uitlegt
zoals het is: niet een of andere krankzinnige samenzwering, maar een logisch en consistent geheel van belangen en ideologische keuzes die vorm
krijgen in een beleid dat zeer rationeel overwogen en goed doordacht is.
Het is een systeem dat werkt ten voordele van zij die het in stand houden.
Chomsky vraagt terecht: ‘Hoeft dat ons te verwonderen?’
De vier boeken zijn in dit volume in volgorde van hun oorspronkelijke
uitgave samengevoegd. What Uncle Sam really wants opent de reeks, en
is het enige dat al eerder in het Nederlands verscheen. Journalist David
Barsamian en redacteur Arhur Naiman namen in dit eerste boek de vragen
van de interviewer niet op en schreven de tekst als een doorlopend geheel
uit. De drie volgende boeken redigeerden ze wel in interviewstijl, en dat is
ook in deze bundeling zo behouden.
Niet opgenomen in de nieuwe uitgave is het supplementaire materiaal
van de oorspronkelijke boeken, zoals noten, lijsten van organisaties, verwijzingen naar interessante bronnen voor verdere lectuur of studie. Die informatie bleek immers vaak verouderd te zijn (in tegenstelling tot Chomsky’s ideeën en analyses).
In de Nederlandse vertaling heb ik bij bepaalde namen en gebeurtenissen genummerde voetnoten toegevoegd onderaan de pagina. Bij de Amerikaanse presidenten geef ik de jaartallen van hun mandaat weer. Vader en
zoon Bush worden ‘Bush senior (1989-1993)’ en ‘George W. Bush’ (20012009).
Dit boek geeft historisch inzicht. Het zet aan tot verder onderzoek, meer
literatuur, bronnenonderzoek, media-analyse. Chomsky toont de lezer
‘hoe de wereld echt werkt’.
Lode Vanoost (redactielid DeWereldMorgen.be)
Vertaler

Download Report