Opvoedingsidealen van ouders

Opvoedingsidealen van ouders
een samenvatting van het onderzoeksverslag
Inleiding
Kenniskring Opvoedingsidealen in de praktijk van Driestar educatief wil zoeken naar (nieuwe)
mogelijkheden om (beroeps)opvoeders te ondersteunen bij het in de praktijk brengen van
opvoedingsidealen. Om zicht te krijgen op de opvoedingsidealen van ouders is eind 2013 een online
enquête uitgezet.
De hoofdvraag van dit onderzoek luidde als volgt: Welke opvoedingsidealen vinden ouders belangrijk
en in hoeverre hebben zij behoefte aan ondersteuning in het denken over en/of vormgeven aan hun
opvoedingsidealen?
Ruim 600 (voornamelijk christelijke) ouders hebben aan het onderzoek deelgenomen. Zij geven een
goed beeld van de opvoedingsidealen van ouders uit de achterban van Driestar educatief. De
belangrijkste onderzoeksresultaten worden hieronder beschreven.
Belangrijke opvoedingsidealen
Godsdienstige idealen
Op basis van de gesloten vragen in de vragenlijst kunnen we concluderen dat 83% van de ouders
groot belang hecht aan godsdienstige opvoedingsidealen. Uit de analyse van de open vragen blijkt
echter dat ouders het godsdienstig ideaal minder snel noemen als antwoord op de vraag ‘ik wil dat
mijn kind een volwassene wordt die…’. Een grote groep, namelijk 40% van de ouders, geeft op deze
open vraag een antwoord zonder een godsdienstig ideaal. Welke verklaringen hiervoor zijn, is niet
uit de vragenlijst af te leiden. Bij de open vragen komen verschillende aspecten van godsdienstige
idealen naar voren: het relationele aspect (God kennen, liefhebben; tot geloof komen etc.), het
aspect van godsdienst als leefregel (christelijke normen en waarden, Bijbel als richtsnoer), aspect
van consolidatie (als christen staande blijven en overleven in deze maatschappij) en het aspect van
dienstbaarheid (tot zegen zijn voor anderen, dienstbaar zijn in Gods koninkrijk).
Sociaal gevoel en assertiviteit
‘Gerichtheid op anderen’ is een sociale dimensie die door de respondenten hoog gewaardeerd wordt.
Bij de open vragen van dit onderzoek blijkt dat het veelal in één adem genoemd wordt met het
dienen van God. De gerichtheid op anderen lijkt in die gevallen ingegeven te worden door het Bijbels
gebod tot naastenliefde. Opmerkelijk is dat respondenten uit ons onderzoek dit belangrijker vinden
dan de respondenten van een vergelijkbaar, maar breder uitgezet onderzoek van het Sociaal en
Cultureel Planbureau (SCP). Waar de ouders van het SCP onderzoek vooral belang hechten aan
assertiviteit en minder aan sociaal gevoel, geven onze respondenten een omgekeerd beeld: rekening
houden met anderen en verdraagzaam zijn, wordt belangrijker gevonden dan assertiviteit.
Gehoorzaamheid en autonomie
Uit het onderzoek blijkt dat gehoorzaamheid door ouders niet wordt gezien als een belangrijk
opvoedingsideaal. In de rechterflank van de gereformeerde gezindte scoort gehoorzaamheid wel
hoger. Ouders zijn vooral gericht op het ontwikkelen van verantwoordelijkheidsgevoel en het vormen
van een eigen mening.
Eén van de respondenten schrijft:
“Ik wil graag dat mijn kind een zelfverzekerde volwassene wordt, iemand met veel zelfvertrouwen.
Maar ik zou ook graag zien dat mijn kind afhankelijkheid leert: in gehoorzaamheid aan God zijn weg
zoekt in dit leven en zo in de wereld staat.”
Christelijke ouders ervaren een spanningsveld tussen wat de Bijbel van hen vraagt bij de opvoeding
en de eisen die de maatschappij hieraan stelt. Er zijn bijvoorbeeld ouders die zeggen vast te willen
houden aan christelijke normen en waarden en daarom aangeven dat hun kind weerbaar gemaakt
moet worden.
Behoeften aan ondersteuning
Voor de meeste ouders geldt dat de Bijbel hen helpt in de opvoeding en daarmee van invloed is op
hun opvoedingsidealen. Als gevraagd wordt of de Bijbel ook concrete richtlijnen biedt, is de groep
ouders die vindt van wel een stuk kleiner. Ongeveer 75% van de respondenten antwoordt hier
bevestigend. Ruim de helft van de ouders geeft aan meer te willen weten over opvoedingsidealen en
hoe je die kunt verwezenlijken.
Ouders geven aan dat zij op de eerste plaats door het lezen van boeken en/of artikelen geholpen
willen worden om te groeien in hun rol als opvoeder. Op de tweede plaats willen zij graag op een
informele manier met andere ouders spreken over de opvoeding. Vervolgens geeft ongeveer 40%
van de ouders aan door middel van een cursus (via de kerk of via de school) ondersteuning te willen
ontvangen.
Het vervolg
De kenniskring Opvoedingsidealen van Driestar educatief zal in aansluiting op de gevonden
resultaten verder onderzoek doen naar de betekenis van deze idealen voor de praktijk van de
opvoeding. Op dit moment vinden twee kwalitatieve onderzoeken plaats door middel van interviews.
Eén onderzoek richt zich op het vormgeven van opvoedingsidealen in de praktijk. Het andere
onderzoek gaat over de herkomst van opvoedingsidealen, waarbij gevraagd wordt naar eigen
ervaringen die van invloed zijn geweest op hoe ouders nu in de opvoeding staan. In het voorjaar van
2015 hopen we hiermee naar buiten te treden. Vervolgens is de kenniskring van plan om in
aansluiting op de gevonden onderzoeksresultaten een cursus voor ouders te ontwikkelen.

Download Report