Theorie Belemmerende en positieve overtuigingen

verander met resultaat
Belemmerende en positieve overtuigingen
Het kan soms heel lastig zijn om je kijk en reactie op een situatie te
veranderen. Je bent namelijk gewend om op een bepaalde manier
te handelen, te denken en je gevoelens te interpreteren. Niet elke
manier is echter effectief en productief voor de doelen die je wilt
bereiken in je werk, in je relatie met anderen of in je persoonlijke
ontwikkeling. Iedereen heeft namelijk wel een aantal ingesleten
denkwijzen die zijn groei in de weg staan. We noemen dit ook wel
belemmerende overtuigingen.
Om erachter te komen welke belemmerende overtuigingen je hebt
en hoe je daarmee om kunt gaan, heb je hulpmiddelen nodig. Een
praktisch hulpmiddel is Rationele Effectiviteits Training2 (RET). RET
gaat ervan uit dat stressgevoelens en niet effectief gedrag van
mensen meestal niet veroorzaakt worden door de situaties waarin ze
zich bevinden, maar door hun gedachten over die situaties. Wanneer
mensen hun eigen denkpatroon en gevoelens analyseren, komen
ze er vaak achter dat hun negatieve gevoelens op belemmerende
overtuigingen zijn gebaseerd. Deze negatieve gevoelens en
belemmerende overtuigingen kunnen mensen verhinderen om
effectief en prettig hun werk te doen. RET reikt handvatten aan om
belemmerende overtuigingen om te zetten in positieve overtuigingen
en maakt daardoor de weg naar persoonlijke groei weer vrij.
Het proces van denken, voelen en doen verloopt als volgt:
1.
gebeurtenis / situatie
2.
mijn overtuiging daarover
3.
mijn gevoel daarbij
4.
mijn reactie daarop (gedrag)
Voorbeeld:
1.
Ik neem deel aan een vergadering waarin iedereen het hoogste
woord voert. Ik probeer er af en toe tussen te komen, maar het
lijkt wel of niemand mij hoort.
2.
Ik denk dat ze mijn mening niet interessant genoeg vinden om
naar te luisteren.
3.
Ik voel me gekwetst en onzeker
4.
In een volgende vergadering zeg ik niets meer
1
Rationele Effectiviteits Training is ontwikkeld door dr. Albert Ellis
www.vmrpartners.nl
Theorie Belemmerende en positieve overtuigingen - pagina 1
verander met resultaat
Wanneer je deze situatie geanalyseerd hebt, merk je dat je negatieve
gevoel en je uiteindelijke reactie veroorzaakt worden door een
belemmerende overtuiging. Wanneer je die nu vervangt door
een positieve overtuiging, zul je merken dat ook je gevoel en je
uiteindelijke reactie positiever worden.
Voorbeeld:
1.
Ik neem deel aan een vergadering waarin iedereen het hoogste
woord voert. Ik probeer er af en toe tussen te komen, maar het
lijkt wel of niemand mij hoort.
2.
Ik denk dat niemand mij hoort, omdat ze allemaal zo hard
praten. Als ik echt wil dat ze mij horen, vind ik wel een manier
om hun aandacht te trekken.
3.
Ik voel me rustig en maak me geen zorgen.
4.
In de volgende vergadering maak ik het duidelijk kenbaar als
ik ook iets wil zeggen (ook hard roepen, gaan staan, op tafel
tikken, naar het whiteboard lopen en iets opschrijven, van
tevoren iedereen vragen om niet zo hard te praten etc.)
Verderop in dit hoofdstuk lees je hoe je tot zo’n nieuwe, positieve
overtuiging kunt komen. We gaan nu eerst kijken hoe je bij jezelf
belemmerende overtuigingen kunt ontdekken.
Het herkennen van belemmerende overtuigingen
Om belemmerende overtuigingen goed te leren herkennen, kun je er
van uitgaan dat ze in drie categorieën te verdelen zijn, namelijk over
jezelf, de ander en de wereld:
•
Ik MOET goed presteren en erkend worden door de belangrijkste personen in mijn leven, anders ben ik geen goed mens.
•
Jij MOET eerlijk, correct en vriendelijk met mij omgaan, anders
ben je een slecht mens.
•
Alles in mijn leven MOET verlopen zoals ik wil en ik moet geen
pijn hebben en ellende meemaken, anders is het leven
verschrikkelijk en word ik nooit gelukkig.
Dit zijn vrij extreem geformuleerde belemmerende overtuigingen,
de meeste belemmerende overtuigingen die we hebben zijn minder
extreem, maar zijn vrijwel altijd naar een van deze drie soorten terug
te herleiden.
www.vmrpartners.nl
Theorie Belemmerende en positieve overtuigingen - pagina 2
verander met resultaat
Om het herkennen te vergemakkelijken, volgt hierna een overzicht van
‘alarmsignalen’: als je jezelf of een ander op het uiten hiervan betrapt,
is de kans groot dat er belemmerende overtuigingen in het spel zijn!
Persoon = Gedrag:
Je spreekt jezelf of een ander aan op de persoon in plaats van op
het gedrag. (Bijvoorbeeld: “ik ben slordig”, i.p.v. “ik heb die brief
slordig geschreven.”)
Stempels Zetten: Je zet een negatief stempel op jezelf of op een ander. (Bijvoorbeeld:
“ik ben dom”; “Piet kan niet verkopen.”)
Zwart-Wit Denken: Als er een onderdeel van iets niet gelukt is, zie je het totale resultaat
als 100% mislukt.
Zie-Je-Nu-Wel…:
Je grijpt een (kleine) negatieve gebeurtenis aan om je mening dat
alles toch wel verkeerd gaat te ondersteunen.
Negativiteit Vergroten:
Dat wat goed gegaan is bagatelliseer je, dat wat niet goed gegaan is
vergroot je.
Overdreven Woordkeus:
Nuances ontbreken: je denkt in alles of niets; iedereen of niemand;
altijd of nooit.
Emoties Als Feiten Zien:
Je ziet je emoties als verklarende factoren. (Bijvoorbeeld: “ik vind het
eng om een presentatie te houden, dus presentaties zijn eng.”)
Oververantwoordelijkheid:
Je beschouwt jezelf als de oorzaak van alles wat fout gaat,
ook als je daar niet verantwoordelijk voor bent.
Uitgangspunten bij het omgaan met belemmerende
overtuigingen
Als je dit soort gedachten bij jezelf herkent, scheelt het al heel wat
als je eens begint om MOET in WIL te veranderen. Als je iets niet eist,
maar wilt, kan iets ook niet falen, dus ben je ook niet kwaad op jezelf,
de ander of de situatie. Je zult minder snel van streek raken! Om
www.vmrpartners.nl
Theorie Belemmerende en positieve overtuigingen - pagina 3
verander met resultaat
daadwerkelijk aan de slag te gaan met je persoonlijk ontwikkeling is
het belangrijk dat je jezelf en anderen als mens accepteert. De persoon
accepteren betekent niet het gedrag accepteren. Kies ervoor jezelf of
de ander als persoon en jouw of zijn gedrag van elkaar te scheiden:
Dus niet “ik heb een hekel aan mezelf omdat ik het verkeerd gedaan
heb”, maar “ik vind het jammer dat ik het verkeerd heb gedaan”. En ook
niet “ik vind Jan een irritante vent, want hij komt iedere dag te laat”,
maar “ik vind het irritant dat Jan iedere dag te laat komt”.
Positieve overtuigingen leveren productieve gevoelens en gedrag op.
Ze helpen je meer te ontvangen van wat je wilt en minder van wat je
niet wilt. Belemmerende overtuigingen leiden tot niet productieve
gevoelens en gedachten. Ze beletten je om meer te ontvangen van
wat je wilt en minder van wat je niet wilt. Je kunt zelf kiezen voor
belemmerende of positieve overtuigingen … Bepaal zelf maar!
Belemmerende overtuigingen omzetten in positieve
overtuigingen
Zodra je bij jezelf een belemmerende overtuiging hebt opgespoord,
kun je aan de slag gaan om deze allereerst grondig onder de loep te
nemen en vervolgens om te zetten in een positieve overtuiging.
Voorbeelden van belemmerende overtuigingen:
“Ik ben zo onhandig met computers, ik begrijp daar toch nooit iets van.”
“Jan is altijd slimmer en sneller dan ik, iedereen zal me wel dom vinden.”
“Als ik die opdracht zou weigeren, denkt mijn baas dat ik lui ben.”
Stap 1:
Stel jezelf de vraag “wat levert deze belemmerende overtuiging
mij op?”
Antwoorden hierop kunnen bijvoorbeeld zijn: stress, een
gevoel van tekort schieten, een verlammend gevoel, irritatie
etc. Maar… zelfs belemmerende overtuigingen leveren ook iets
positiefs op! Anders had je ze allang bij het oud vuil gezet. Denk
aan voordelen zoals dat je dan tenminste weet hoe anderen
zullen reageren, of dat mensen niet boos op je worden.
Stap 2:
Formuleer een positieve overtuiging, die ervoor zorgt dat jij de
bij stap 1 genoemde negatieve zaken kwijtraakt.
Voorbeelden:
•
“Ik weet nog erg weinig van computers. Dat komt omdat ik er
pas sinds kort mee werk. Ik ga me er rustig aan, stap voor stap
in verdiepen.”
www.vmrpartners.nl
Theorie Belemmerende en positieve overtuigingen - pagina 4
verander met resultaat
•
“Jan is een slimme, snelle vent. Dat zijn sterke punten van Jan, ik
heb weer andere sterke punten.”
•
“Als ik die opdracht weiger op een vriendelijke en besliste
manier en mijn weigering met goede argumenten onderbouw,
zal mijn baas dat begrijpen en accepteren.”
Stap 3:
Stel jezelf de vraag: “als ik mij deze nieuwe, positieve
overtuiging eigen maak, wat levert deze mij dan op?”
Mogelijke antwoorden kunnen zijn: meer rust, een zekerder
gevoel, meer werkplezier, betere resultaten etc. Maar…
positieve overtuigingen kunnen ook nadelen met zich
meebrengen, zoals de onzekerheid over hoe anderen zullen
reageren of de kans dat anderen boos op je worden.
Stap 4:
Als je echt achter de nieuwe, positieve overtuiging staat, ga
je nu aan de slag om je deze daadwerkelijk eigen te maken.
Je kunt daarbij gebruik maken van affirmatie, visualisatie
en het tastbaar maken van je overtuiging. [Affirmatie: je
herinnert jezelf dagelijks aan je doel, door dit hardop tegen
jezelf te zeggen, op te schrijven of aan de muur te hangen
etc. Visualisatie: je bedenkt een beeld dat ervoor zorgt dat
je jezelf aan je doel herinnert. Neem bijvoorbeeld iemand
die het eng vindt om met computers te werken en als doel
heeft om het werken met computers steeds beter te kunnen
en leuker te gaan vinden. Deze persoon ziet in gedachten
wellicht een plaatje van zichzelf waarop hij in een vlot tempo
en met een glimlach op zijn gezicht achter de computer zit te
werken. Tastbaar maken: je zet een voorwerp op je bureau dat
jou aan je doel herinnert. Dat kan bijvoorbeeld een foto zijn,
een kompas, een stressballetje, een knuffeldier, een ingelijst
diploma etc.]
Stap 5:
Evalueer je eigen gedrag regelmatig. Wanneer heb je nog
volgens je oude, belemmerende overtuiging gehandeld?
Hoe kwam dat? Wanneer is het je al gelukt om volgens je
nieuwe, positieve overtuiging te handelen? Hoe kwam dat en
hoe kun je ervoor zorgen dat je dat vaker gaat doen? Houd
dit evalueren actief, zodat je niet wegglijdt in de valkuil van
je oude gewoontes! Het bijhouden van een logboek kan
hierbij een hulpmiddel zijn: dit ‘dwingt’ je om dagelijks een
moment de tijd te nemen om je gedrag en de onderliggende
overtuigingen onder de loep te nemen.
www.vmrpartners.nl
Theorie Belemmerende en positieve overtuigingen - pagina 5
verander met resultaat
Hulpmiddelen bij het verminderen van negatieve
gevoelens
We hebben net uitvoerig besproken hoe je negatieve gevoelens kunt
verminderen door het omzetten van belemmerende overtuigingen in
positieve. Natuurlijk blijf je toch van tijd tot tijd negatieve gevoelens
houden. Daarom laten we je hieronder een aantal hulpmiddelen uit
RET zien die je kunt inzetten om praktisch aan de slag te gaan met
het verminderen van negatieve gevoelens:
•
•
•
Het verminderen van de heftigheid van deze gevoelens: doet
degene die dom deed nou echt alles verkeerd? (nee, dat valt
wel mee, hij doet ook veel dingen goed), ben ik nu echt 100%
kwaad op hem? (nee, eigenlijk niet);
Het verminderen van de duur van je negatieve gevoelens:
probeer aan andere dingen te denken, doe een ontspanningsoefening, ga iets leuks doen;
Het verminderen van de frequentie van negatieve gevoelens:
gun jezelf bijvoorbeeld 3 keer per dag maximaal 10 minuten
om toe te geven aan negatieve gevoelens. Richt je de rest van
de tijd op positieve, constructieve gedachten en gevoelens.
www.vmrpartners.nl
Theorie Belemmerende en positieve overtuigingen - pagina 6

Download Report