Thermometer economische crisis september 2014

12
Thermometer economische crisis
September 2014
afdeling Onderzoek - gemeente Utrecht
Inleiding
Deze twaalfde Thermometer economische crisis volgt de recente ontwikkelingen op belangrijke gemeentelijke
thema’s (economie, arbeidsmarkt, inkomen en wonen). Naast recente cijfers op de genoemde beleidsterreinen
bevat de thermometer de belangrijkste relevante landelijke trends.
In deze thermometer staan ook de resultaten van het bewonerspanel over de economische situatie van februari
2014.
Naast deze halfjaarlijkse thermometer wordt een deel van de gegevens op onze online databank WistUdata per
kwartaal ververst. De kwartaalversie vindt u hier.
Colofon:
uitgave: afdeling Onderzoek
Informatie:
Hans van Hastenberg (030 - 286 1336)
www.onderzoek.utrecht.nl
Thermometer economische crisis - september 2014
.
.
Inkomen
•
•
•
In het stadsgewest Utrecht zijn in het tweede
kwartaal van 2014 evenveel bedrijven met een
omzetafname als met een omzettoename. In
een meerderheid van de bedrijven is sprake van
een personeelskrimp.
Op basis van deze COEN-gegevens blijkt dat
het Utrechtse bedrijfsleven het iets slechter
doet dan bedrijven in de provincie, G4 en
Nederland.
Er zijn nauwelijks failissementen.
Het aantal Utrechtse huishoudens in de
bijstand is de afgelopen anderhalf jaar met
18% gegroeid. Een duidelijk hoger groeitempo
dan in de andere grote steden.
Sinds 2010 is er een eerst lichte en daarna
sterkere stijging van het aantal aanvragen
bijzondere bijstand.
Het aantal aanvragen schuldhulpverlening is de
afgelopen jaren steeds gegroeid, maar in de
eerste helft van 2014 is er een duidelijke
afname.
Thermometer economische crisis - september 2014
Woningmarkt
Economie
•
Arbeidsmarkt
Recente ontwikkelingen samengevat
•
In het eerste halfjaar van 2014 was gemiddeld
9,2% van de Utrechtse beroepsbevolking
werkloos. Dit ligt iets boven het landelijk
gemiddelde (8,8%).
•
In de afgelopen maanden is het aantal WWontvangers in Utrecht gedaald. Utrecht volgt de
landelijke trend.
• De Utrechtse koopmarkt laat een licht herstel
zien, met meer verkopen en een lichte stijging
van verkoopprijzen.
• De gemiddelde wachttijd voor een
corporatiehuurwoning is, na een piek van 8,9
jaar in 2013, in de eerste helft van 2014
gedaald naar 7,9 jaar.
• Het aantal verhuurde corporatiewoningen
fluctueert door de oplevering van nieuwbouw.
Meestal worden per kwartaal rond de 500
woningen verhuurd.
Economie
(1/3)
Omzetontwikkeling bedrijfsleven*
Stadsgewest Utrecht
Provincie Utrecht
Nederland
G4 (stadsgewesten)
20,0
15,0
10,0
5,0
10,1
11,9
11,9
11,2
4,7
11,1
10,7
0,0
-9,0
-4,8
-1,5
-4,1
-0,3
-5,0
-10,0
2014-I
2014-II
2014-III
* Saldo aantal bedrijven met positieve en negatieve omzetontwikkeling. G4 stadsgewesten is ongewogen gemiddelde
•
Met ingang van 2014 zijn geen cijfers voor de stad Utrecht meer beschikbaar. Maar wel voor het stadsgewest
Utrecht (Bunnik, De Bilt, Houten, IJsselstein, Maarssen, Nieuwegein, Utrecht en Zeist.
•
In het derde kwartaal zijn er in Utrecht ongeveer evenveel bedrijven met een omzetstijging als met een
omzetdaling (saldo Utrecht -0,3). In de provincie, Nederland en gemiddeld in de G4 stadsgewesten is dit beeld
iets positiever dan in Utrecht. De omzetverwachtingen voor het vierde kwartaal van 2014 zijn iets negatiever.
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: COEN (CBS)
Economie
(2/3)
Personeelsontwikkeling bedrijfsleven*
Stadsgewest Utrecht
Provincie Utrecht
15,0
Nederland
G4 (stadsgewesten)
0,0
-27,7
-19,4
-12,3
-15,4
-25,0
-17,9
-7,8
-13,0
-10,0
-6,2
-1,5
-5,4
-15,0
-30,0
2014-I
2014-II
2014-III
* Saldo aantal bedrijven met positieve en negatieve personeelsontwikkeling. G4 stadsgewesten is ongewogen gemiddelde
•
Over de personeelsontwikkeling is een meerderheid van de bedrijven somber gestemd. Utrecht doet het hierbij
structureel iets slechter dan bedrijven in de provincie en Nederland en de andere drie grote steden.
•
De verwachting voor het laatste kwartaal van 2014 is nog iets somberder. In Utrecht (saldo -21,7) zijn de
verwachtingen minder rooskleurig dan in Nederland (-5,3).
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: COEN (CBS)
Economie
(3/3)
Starters en opheffingen
Starters (hoofd- en nevenvestigingen)
Opheffingen
500
500
400
400
300
300
200
200
261
324
356
321
318
453
405
377
194
119
217
176
309
277
197
271
20
14
-3
20
14
-2
20
14
-1
1
2
20
13
-1
20
13
-1
0
20
13
-1
20
13
-9
20
13
-8
20
14
-3
20
14
-2
20
14
-1
2
20
13
-1
1
20
13
-1
20
13
-1
0
100
20
13
-9
20
13
-8
100
•
Het aantal startende bedrijven in Utrecht blijft hoog. In het eerste kwartaal van 2014 zijn er 1.235 nieuwe
bedrijfsvestigingen in de gemeente Utrecht.
•
Het aantal opheffingen ligt in het eerste kwartaal van 2014 met 745, lager dan het aantal starters.
•
Het aantal uitgesproken faillissementen in Utrecht is net als elders in Nederland laag. In het eerste kwartaal van
2014 zijn dit er 14.
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: KvK - Ondernemersplein.nl
Arbeidsmarkt
(1/2)
Werkloze beroepsbevolking
%
10,0
Amsterdam
9,0
Utrecht
Nederland
8,0
provincie
7,0
6,0
5,0
4,0
3,0
2008
2009
2010
2011
2012
2013
eerste helft 2014
•
In het tweede kwartaal van 2014 is de werkloosheid in Utrecht gestegen naar gemiddeld 9,2% van de
beroepsbevolking. Daarmee ligt deze nu boven het landelijke cijfer (8,8%). In de afgelopen jaren volgde de
werkloosheid in Utrecht de landelijke tendens.
•
De werkloosheid in Utrecht is vergelijkbaar met het Amsterdamse cijfer, maar is lager dan in Den Haag en
Rotterdam.
Thermometer economische crisis - november 2013
bron: CBS
Arbeidsmarkt
(2/2)
Aantal lopende WW-uitkeringen in Utrecht
8.500
7.500
7.734
6.500
5.500
4.500
3.500
2.500
feb-09
feb-10
feb-11
feb-12
feb-13
feb-14
•
In juni 2014 telt Utrecht 7.734 personen met een WW-uitkering. Na een jarenlange toename van het aantal WWers is de afgelopen maanden een daling ingezet. Utrecht volgt daarmee de landelijke ontwikkeling.
•
De daling van het aantal WW-ers wordt gezien als een teken van beginnend economisch herstel, maar het aantal
is altijd nog aanmerkelijk hoger dan een paar jaar geleden.
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: UWV
Inkomen
(1/3)
Aantal huishoudens met bijstand (< 65 jaar)
9.500
9.114
9.000
8.500
8.000
7.500
7.000
6.500
6.000
2008-I
2009-I
2010-I
2011-I
2012-I
2013-I
2014-I
•
Het aantal huishoudens in de bijstand neemt snel toe. In 2013 is er een toename met 790 cliënten (10,2%),
waarvan 130 incidentele instroom uit Werk Loont. In de eerste helft van 2014 zijn er per saldo nog 590 cliënten
bijgekomen.
•
In de afgelopen anderhalf jaar is het aantal cliënten in Utrecht met 18% gegroeid. Een duidelijk hoger groeitempo
dan in Amsterdam (+8%), Den Haag (+12%) en Rotterdam (+8%).
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: Werk en Inkomen, gemeente Utrecht
Inkomen
(2/3)
Aanvragen bijzondere bijstand in Utrecht
2100
Aanvragen bijzondere bijstand (huishoudens < 65 jaar)
trendlijn
1800
1500
1200
900
600
2008-I
2009-I
2010-I
2011-I
2012-I
2013-I
2014-I
•
Sinds het 2e kwartaal 2013 ligt het aantal aanvragen voor bijzondere bijstand op een aanmerkelijk hoger niveau
(boven de 1.500) dan in de voorgaande kwartalen. De piek ligt tot nu toe in het 1e kwartaal 2014 met 1.910
aanvragen. In het tweede kwartaal 2014 is het aantal weer gedaald.
•
De trendlijn laat sinds 2010 een eerst lichte en daarna sterkere stijging van het aantal aanvragen zien.
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: Werk en Inkomen, gemeente Utrecht
Inkomen
(3/3)
Aanvragen schuldhulpverlening in Utrecht
1e kwartaal
1.651 *
2010
2e kwartaal
3e kwartaal
2011
578
2012
561
2013
721
2014
422
0
458
419
503
492
402
4e kwartaal
1.738
283
557
480
2.113
2.142
539
388
500
1000
1500
2000
* voor 2010 is alleen het jaarcijfer bekend.
•
Het aantal aanvragen voor schuldhulpverlening is de afgelopen jaren geleidelijk gegroeid, naar een totaal van
2.142 in 2013.
•
In de eerste helft van 2014 ligt het aantal aanvragen (810) ruim onder dat van de eerste helft 2013 (1.123) en ook
onder dat van de tweede helft 2013 (1.019). Daarmee heeft de stijgende lijn in 2014 niet doorgezet.
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: Werk en Inkomen, gemeente Utrecht
Woningmarkt
(1/5)
Mediane verkooptijd koopwoning in Utrecht, in dagen
160
120
80
40
0
2011-I
2011-II
2011-III
2011-IV
2012-I
2012-II
2012-III
2012-IV
2013-I
2013-II
2013-III
2013-IV
2014-I
2014-II
•
Na de piek van 170 dagen in het 2e kwartaal 2013 is de mediane verkooptijd in de tweede helft van het jaar
gedaald naar rond 140 dagen. In het 1e kwartaal 2014 is er een verdere daling naar 119 dagen en in het tweede
kwartaal naar 90 dagen. Teken van een zich herstellende woningmarkt.
•
De daling van de mediane verkooptijd geldt voor alle woningtypen. Nog steeds duurt het gemiddeld langer om
een appartement te verkopen dan een eengezinswoning, maar ook hier is de verkooptijd gedaald.
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: NVM
Woningmarkt
(2/5)
Aantal woningtransacties in Utrecht
900
600
300
0
2011-I
2011-II
2011-III
2011-IV
2012-I
2012-II
2012-III
2012-IV
2013-I
2013-II
2013-III
2013-IV
2014-I
2014-II
•
Na een dieptepunt van 451 verkochte woningen in het 1e kwartaal 2013, is het aantal transacties gestegen naar
rond de 800 in het 4e kwartaal 2013 en het 1e kwartaal 2014 en 970 in het tweede kwartaal van 2014. Net als de
gedaalde verkooptijd is dit een teken van herstel van de woningmarkt.
•
Met de toename in het tweede kwartaal van 2014 zit Utrecht weer op het niveau van 2008 met gemiddeld per
kwartaal 970 woningtransacties.
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: NVM
Woningmarkt
(3/5)
Mediane verkoopprijs koopwoning in Utrecht ( €)
240.000
230.000
220.000
210.000
2011-I
2011-II
2011-III
2011-IV
2012-I
2012-II
2012-III
2012-IV
2013-I
2013-II
2013-III
2013-IV
2014-I
2014-II
•
Na een opleving naar €223.000 in het tweede kwartaal van 2013 is de mediane verkoopprijs weer gedaald naar
€212.000 in de tweede helft van het jaar. De eerste helft van 2014 laat een herstel zien naar een mediane prijs
van €221.650.
•
Het 2e kwartaal 2014 ligt de mediane transactieprijs per m2 op €2.301. In 2011 was dat nog rond de €2.620 per
m2.
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: NVM
Woningmarkt
(4/5)
Wachttijden sociale huurwoning in Utrecht*, in jaren
jaar
12,0
9,6 jaar
10,0
doorstromers
gemiddelde wachttijd
7,9 jaar
8,0
woningzoekenden excl. doorstromers
7,2
6,0
2011-I
2011-III
2012-I
2012-III
2013-I
2013-III
2014-I
* Woningen aanbodmodel Woningnet (regulier plus loting), inclusief nieuwbouw, exclusief verhuringen aan voorrangsgroepen
•
De gemiddelde wachttijd voor een corporatiehuurwoning is, na een piek van 8,9 jaar in 2013, in de eerste helft
van 2014 gedaald naar 7,9 jaar.
•
De gemiddelde wachttijd voor doorstromers (9,6 jaar) fluctueert sterk en ligt steeds boven het gemiddelde (7,9
jaar). De wachttijd voor overige woningzoekenden is aanmerkelijk lager (7,2 jaar) en heeft een veel stabieler
verloop.
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: WoningNet
Woningmarkt
(5/5)
Aantal verhuringen sociale huurwoningen in Utrecht*
1000
beschikbaar voor overige woningzoekenden
880
aan doorstromers
760
800
684
600
588
582
507
400
565
490
365
386
544
535
253
490
493
577
300
247
279
519
483
296
533
341
314
200
295
343
358
214
228
319
282
288
243
248
224
176
188
303
176
227
135
2013-I
2013-II
2013-III
2013-IV
2014-I
2014-II
0
2011-I
2011-II 2011-III 2011-IV 2012-I
2012-II 2012-III 2012-IV
* Woningen aanbodmodel Woningnet (regulier plus loting), inclusief nieuwbouw
•
De laatste vier kwartalen laten een grote variatie zien in het aantal verhuurde corporatiewoningen. Dat heeft
vooral te maken met de oplevering van nieuwbouw. Met name de overige woningzoekenden (meestal zijn dat
starters) hebben daar baat bij.
•
Enkele uitschieters daargelaten ligt het aantal verhuurde woningen rond de 500 per kwartaal.
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: WoningNet
Landelijke trends
(1/4)
Economische groei*
0,9
1,0
0,6
0,5
0,5
0,4
0,5
0
0,5
0,2
0,1
0,2
0,0
-0,1
-0,5
-0,1
-0,2
-0,2
-0,1
-0,1
-0,4
-0,6
-1,0
-0,9
-1
-0,6
-0,8
-1
-1,5
-2,0
-2,2
-2,5
2008-I
2008-III
2009-I
2009-III
2010-I
2010-III
2011-I
2011-III
2012-I
2012-III
2013-I
2013-III
2014-I
* Per juni 2014 door het CBS gewijzigde cijferreeks.
•
Na een periode van recessie in 2011 en 2012 is de Nederlandse economie in 2013 in rustiger vaarwater gekomen,
met een bescheiden opleving in de tweede helft van 2013.
•
In het 1e kwartaal 2014 is de economie met 0,6% gekrompen . Er is daarmee nog steeds geen sprake van
overtuigend economisch herstel.
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: CBS
Landelijke trends
(2/4)
Economisch klimaat*
jan-10
jul-10
jan-11
jul-11
jan-12
jul-12
jan-13
jul-13
jan-14
jul-14
20
10
0
-10
-20
-30
-40
-50
-60
-70
* saldo positieve en negatieve antwoorden
•
Na een periode van jaren waarin de Nederlanders overwegend negatief oordeelden over het economisch klimaat,
is er medio 2014 een licht overwicht van positief gestemden. Het saldo van positieve en negatieve antwoorden
komt in juli 2014 op +11.
•
Na het laatste dieptepunt van juli 2013 (-56) heeft het economisch sentiment zich vrijwel alle opvolgende
maanden positief ontwikkeld.
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: CBS
Landelijke trends
(3/4)
Consumentenvertrouwen en koopbereidheid*
jan-10
jul-10
jan-11
jul-11
jan-12
jul-12
jan-13
jul-13
jan-14
jul-14
0
-5
-10
-15
-20
-25
-30
-35
koopbereidheid
-40
consumentenvertrouwen
-45
* saldo positieve en negatieve antwoorden
•
Medio 2014 is het consumentenvertrouwen nog licht negatief (-2) maar dat is een grote verbetering ten opzichte
van een jaar eerder (-37).
•
De koopbereidheid volgt in grote lijnen de ontwikkeling van het concumentenvertrouwen, maar met minder grote
uitschieters. Herstel zien we dus ook voor de koopbereidheid, maar met een score van -10 is het herstel nog
minder ver dan bij het consumentenvertrouwen.
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: CBS
Landelijke trends
(4/4)
Inflatie (%)
%
3,5
3,0
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
jan-09
jan-10
jan-11
jan-12
jan-13
jan-14
•
Na een periode met een maandelijkse inflatie tussen de 2 en 3%, is de inflatie vanaf oktober 2013 duidelijk onder
de 2% gekomen.
•
In de eerste helft van 2014 is sprake van een verdere daling naar een inflatie van rond de 1% in de afgelopen
maanden.
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: CBS
Bewonerspanel
(1/5)
Oordeel economische situatie
verwachting komend halfjaar (feb
2014)
77,0
verwachting komend halfjaar (feb
2013)
23,0
afgelopen halfjaar (feb 2014)
72,0
afgelopen halfjaar (feb 2013)
10,0
0%
16,0
31,0
46,0
19,0
21,0
7,0
9,0
69,0
20%
n=1.375
40%
60%
beter
80%
hetzelfde
100%
slechter
•
Utrechtse pannelleden zijn begin 2014 veel positiever over de economische situatie in Nederland dan een jaar
daarvoor.
•
Ruimt driekwart van de panelleden (77%) was in februari 2014 van mening dat het in het komend halfjaar
economisch beter zou gaan in Nederland. Een jaar daarvoor dacht slechts een kwart dit (23%).
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: Bewonerspanel 2014
Bewonerspanel
(2/5)
Beoordeling eigen situatie afgelopen half jaar
woningmarktsituatie februari 2014
13,0
woningmarktsituatie februari 2013
6,0
arbeidsmarktpositie februari 2014
18,0
arbeidsmarktpositie februari 2013
15,0
inkomenssituatie februari 2014
29,0
inkomenssituatie februari 2013
24,0
70,0
17,0
57,0
37,0
61,0
22,0
57,0
0%
n=1.375
28,0
48,0
24,0
45,0
20%
31,0
40%
60%
beter
80%
hetzelfde
100%
slechter
•
De panelleden beoordelen de eigen situatie in februari 2014 iets positiever dan een jaar jaar daarvoor. Meest
opvallend is de woningmarkt. In februari 2014 zien minder panelleden (17%) de eigen situatie verslechteren dan
een jaar ervoor (37%).
•
Ook op de arbeidsmarkt zijn er in februari 2014 minder panelleden die hun situatie zien verslechteren (22%) dan
in 2013. Bij de inkomenssituatie valt vooral het hoge aantal panelleden op dat een betering ziet (29% in 2104
t.o.v. 24% in 2013).
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: Bewonerspanel 2014
Bewonerspanel
(3/5)
Verwachting eigen situatie komend half jaar
woningmarktsituatie februari 2014
20,0
woningmarktsituatie februari 2013
6,0
arbeidsmarktpositie februari 2014
23,0
arbeidsmarktpositie februari 2013
16,0
inkomenssituatie februari 2014
29,0
inkomenssituatie februari2013
21,0
69,0
11,0
65,0
29,0
60,0
17,0
62,0
0%
n=1.375
22,0
56,0
15,0
52,0
20%
27,0
40%
60%
beter
80%
hetzelfde
100%
slechter
•
Gezien de positive inschattingen in sheet 2/5 vallen de verwachtingen voor de eigen situatie voor het komend
halfjaar wat tegen. Een relatief hoog aandeel blijft aangeven dat de eigen situatie hetzelfde blijft.
•
Een op de vijf panelleden (20%) verwacht een verbetering van de eigen situatie op de woningmarkt, 23% van de
eigen arbeidsmarktpositie en 29% van de eigen inkomenssituatie.
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: Bewonerspanel 2014
Bewonerspanel
(4/5)
Financiële situatie huishouden
ik moet me in de schulden steken om rond
te komen
43,0%
21,0%
13,0%
20,0%
2014
3,0%
ik moet spaarmiddelen aanspreken om rond
te komen
ik kan precies rondkomen
3,0%
13,0%
14,0%
2013
ik houd een beetje geld over
22,0%
48,0%
ik houd veel geld over
n=1.375
•
De financiele huishoudsituatie van de panelleden is tussen februari 2013 en 2014 licht verbeterd. Het aandeel
huishoudens dat niet kan rondkomen is echter gelijk gebleven (16%).
•
Wat opvalt is dat met name de groep die aangeeft veel geld over te houden is gegroeid van 14% naar 20% van de
huishoudens.
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: Bewonerspanel 2014
Bewonerspanel
(5/5)
Uitgaven waarop afgelopen half jaar is bezuinigd
anders
13,0%
6,0%
dagjes uit
40,0%
42,0%
uitgaan
47,0%
50,0%
lidmaatschap, contributie
40,0%
37,0%
vakanties
41,0%
42,0%
kleding en schoenen
45,0%
45,0%
dagelijkse goederen
33,0%
35,0%
duurzame goederen
31,0%
33,0%
0,0%
10,0%
n=1.375
20,0%
30,0%
2013
40,0%
50,0%
2014
•
Panelleden geven aan op veel verschillende uitgaven te bezuiningen. De verschillen met 2013 zijn klein.
•
Het meest wordt bezunigd op uitgaan (50% van de huishoudens), kleding en schoenen (45%), dagjes uit en
vakanties (beide 42%).
Thermometer economische crisis - september 2014
bron: Bewonerspanel 2014

Download Report