nummer 1

April 2014, jaargang 7, nummer 1
In dit nummer:
Van de voorzitter - Ui–geluiden - Ondernemen in de agrarische sector - Bedrijfsreportage Wortelpraat - Nieuws uit de NEPG - Knolselderij - Ledenacties
Van de voorzitter
Dit seizoen is weer eens de bevestiging dat de markt vaak anders verloopt dan aan het
begin van het seizoen wordt verwacht. Tegenvallende oogsten in met name Duitsland en
lager dan gemiddelde oogsten in de andere Noordwest-Europese markten. Aanvankelijk
leken de prijzen te zullen oplopen maar de realiteit is simpelweg een langzaam zakkende
markt. De verschillen tussen de hoog-laag prijzen zijn groot te noemen en de waarde van
de verschillende rassen duidelijk herkenbaar. Geen notering, zoals dit seizoen al een paar
keer is gebeurd, is niet alleen slecht voor het imago van Nederland en zijn inbreng voor de
Cash Settlement maar vooral voor de akkerbouwer. De laatste krijgt gewoon te kort
betaald voor zijn product. Je zou menen dat het protocol duidelijk is, maar de praktijk leert
anders. Dat het plaatje Agriprins niet de markt weerspiegelt is al langer duidelijk. Des te
verwonderlijker is het dat er nog steeds akkerbouworganisaties zijn die dit steunen. Wat
betekent belangenbehartiging? Dat dit seizoen de meeleveraardappelen de boventoon
voeren is juist aanleiding om terug te keren naar de echte markt. Laat deze misinformatie
nu eens varen, laat ze niet langer een verkeerd beeld van de markt geven. Het zou zo
maar een ander beeld kunnen geven.
De netto afzet van aardappelen in Nederland (verwerking + export - import) is lager dan
vorig jaar en ligt iets boven het niveau van 2010 met een min of meer vergelijkbare oogst
van 2010. De situatie in Noordwest-Europa geeft een duidelijker onderbouwing van het
marktverloop. De netto export van de vijf Noordwest-Europese producenten is weliswaar
hoger dan vorig seizoen maar blijft liefst 43% achter bij het vijfjarige gemiddelde. Het is
het op één na laagste niveau van de laatste acht seizoenen.
Gelukkig heeft de Nederlandse akkerbouw nog het gewas uien. Dit seizoen toch de klapper
van de markt. Levendige handel en goede prijzen voor de akkerbouwer. De sorteerders
verdienen dit seizoen weinig tot niets maar vullen toch hun capaciteit tegen de best
mogelijke “bijdrage vaste kosten”. De akkerbouwer weet heel goed wat dit betekent:
onder kostprijs afzetten omdat de markt je daar toe dwingt. Het aantal
transactiemeldingen uien is dit seizoen zeer hoog en in de maand februari 2014 heeft VTA
een record aantal transactiemeldingen ontvangen. Zelfs hoger dan wij ooit van
aardappelen hebben gezien. Op zich kenmerkend voor de markten is dat het aantal
transactiemeldingen voor uien op hetzelfde niveau ligt als voor aardappelen, terwijl de
oogst van aardappelen drie keer zo hoog ligt. VTA zegt al jaren dat contracten de
doodsteek zijn voor de vrije aardappelhandel.
De markten van peen en knolselderij zijn dit seizoen zeer rustig. Er is weinig tot geen
beweging en de handel komt pas na januari op gang. Als het al op gang komt. Voor peen
is dit nog zeer de vraag. Noordwest-Europa importeert bovengemiddeld en Nederland
heeft nog niet zo weinig geëxporteerd in de laatste 6 jaar. Knolselderij loopt redelijk de
laatste maand.
Slecht nieuws voor wat betreft het streven naar een gemeenschappelijke organisatie voor
markt– en prijsinformatie voor de akkerbouwsector. NAV en VTA kunnen de LTO’s van
deze wereld nog niet overtuigen dat dit in het belang is van de akkerbouw. Horizontale
samenwerking gaat vooraf aan verticaal overleg. Maar we zijn eenzaam roepend in de
woestijn.
Louis Beemsterboer
Ui-geluiden
De rubriek Ui-geluiden heeft een vaste opzet. Een aantal grote Nederlandse exporteurs worden gebeld
en zij krijgen allemaal dezelfde vragen voorgelegd. De antwoorden op de vragen zijn een samenvatting
van de antwoorden die de exporteurs gaven. De interviews hebben plaatsgevonden rond week 13.
Hoe loopt de export momenteel?
De export kabbelt voort we hebben
enkele goede weken gehad van ruim
boven de 20.000 ton, gevolgd door
weken van rond de 15.000 ton. Al
met al loopt de export redelijk goed
door. Er wordt voldoende afgezet. De
export cijfers zijn door elkaar
genomen gewoon goed, zeker gezien
de kleine oogst die we afgelopen
seizoen hadden. Doordat de
sorteercapaciteit zeker bij goede uien
boven de 30.000 ton per week ligt
voelt het nooit meer echt druk aan.
Welke bestemmingen heeft de
export?
De uien gaan naar alle Europese
bestemmingen inclusief Rusland,
alhoewel ook sommige exporteurs
aangeven, dat de vraag vanuit
Rusland ook maar mondjesmaat is te
noemen. De vraag is gewoon breed te
noemen. De export overzee is
behoorlijk teruggevallen door eigen of
regionaal product en door
concurrentie van India en Egypte.
Verre Oosten en Brazilië worden wel
steeds meer beleverd vanuit
Australië.
Hoe is het met de kwaliteit?
De kwaliteit is wisselend: matig tot
goed. De in behoorlijk wat partijen
aanwezige koprot is goed uit te lezen.
De uien slijten wel iets harder dan
andere jaren doordat de
bewaartemperatuur toch vrij hoog is,
maar de slechte uien zijn wel weg.
Natuurlijk komt er langzamerhand
wel slijtage in de uien die vroeg
geoogst zijn en onder matige
omstandigheden zijn bewaard.
Vooral uien die iets te vochtig
worden bewaard geven veel
problemen.
Wat zijn de verwachtingen
voor de komende maanden?
Omtrent de verwachtingen voor
de komende tijd bestaat niet
echt een eenduidig beeld. De
komende maanden blijven we in
een ‘dunne’ markt. Er zijn
minder uien, die maar moeilijk
losgelaten worden door de
boeren. De onderlinge
concurrentie bij sorteerders en
exporteurs zorgen er voor dat de
afzetprijzen in het buitenland
maar moeilijk willen stijgen. De
verwachting is dat het door blijft
kabbelen rond het
seizoensgemiddelde. De bodem
ligt stevig in de markt gezien de
goede export naar Polen van de
mindere uien. Een grotere
opleving zal moeten komen door
calamiteiten binnen Europa, wat
natuurlijk nog goed mogelijk is.
Anderzijds wordt er aangegeven,
dat er veel minder uien zijn dan
gedacht. Op den duur zal dit ertoe
leiden dat ze op zijn wat mogelijk
wel eens kan leiden tot een
‘prijsboost’.
Wat is het te verwachten areaal
voor 2014?
De exporteurs zien geen aanleiding
tot grote verandering in het areaal.
De prijzen van alle
akkerbouwproducten zijn redelijk
geweest, dus zal er weinig
aanleiding zijn tot grote
veranderingen. De verwachtingen
zijn dat het areaal uien in 2014
derhalve nagenoeg gelijk zal
blijven.
Ralph de Clerck en Leo de Jonge
Ondernemen in de agrarische sector
Eén van de sprekers op de ledenbijeenkomst in februari in Dussen was de heer Gerard Derksen.
In een presentatie hield hij een interessant verhaal voor over veranderingen in de markt. In
eerste instantie was er niet veel nieuws wat de veranderende markten betreft: concentratie van
inkopers wat de telers kwetsbaarder maakt. Niettemin haalde hij wel enkele voorbeelden aan van
ondernemers die op een andere manier de markt gingen bewerken richting afzetkant. Met name
interessant omdat de heer Derksen door zijn jarenlange ervaring aan de andere kant bij de inkoop voor de retail
aardig het klappen van de zweep kent. De boodschap was dan ook helder. Telers zullen zich nadrukkelijker moeten
oriënteren op de afzet van hun product. Het is belangrijk om de juiste kanalen en de juiste mensen te kennen om op
die manier grip te krijgen op de afzet van je eigen product. Wellicht liggen er mogelijkheden om gezamenlijk nieuwe
concepten te bedenken en op te pakken. De voorbeelden die de heer Derksen aanhaalde kunnen in elk geval wel
leiden tot nadenken, waardoor bedreigingen kunnen worden omgezet in kansen.
Bedrijfsreportage
Hoeve Rapenburg
In Meliskerke heeft Anton Boogaard samen met zijn vrouw Tineke een gemengd bedrijf met 30 hectare akkerbouw
en 175 rosékalveren. Tot 2007 exploiteerde Anton het bedrijf samen met zijn broer. Van oudsher was het bedrijf al
relatief kleinschalig en mede daardoor is bij de ontwikkeling van het bedrijf met name gekeken naar de afzetkant. Al
12 à 13 jaar geleden zijn de broers gestart met de verwerking van eigen geproduceerde aardappelen tot verse friet.
In 2007 is het bedrijf gesplitst waarna zijn broer verder is gegaan met de exploitatie van een boederderijwinkel waar
eigen gemaakte salades worden verkocht.
Eigen afzet
De akkerbouw omvat 15 hectare snijmaïs en 15 hectare consumptieaardappelen. Hoewel de akkerbouwtak relatief
kleinschalig is, vormt het wel de belangrijkste poot onder het bedrijf. Dit kan worden bereikt doordat het grootste
gedeelte van de eigen aardappelteelt wordt verwerkt tot verse friet. Hiervoor hebben de ondernemers een
verwerkingslijn aangekocht, waarmee ze op dit moment het grootste deel van de eigen productie verwerken. Soms
wordt een klein gedeelte met een maat 40-55 mm nog wel eens verkocht aan de industrie. Uitgeselecteerde kleine
maten worden daarnaast ook gebruikt als voer voor de kalveren. Ook het afval, de schillen en versneden
aardappelstukjes, worden aan de kalveren gevoerd, hetgeen weer ten goede komt voor het totaal rendement van
het bedrijf.
Arbeid
De werkzaamheden worden uitgevoerd door de ondernemers met hun vier zonen. Daarnaast is er één vaste
medewerker in dienst. De werkzaamheden aan de verwerkingslijn bestaan nog deels uit handwerk, waarvoor losse
krachten worden aangetrokken. Zoals Anton aangeeft is het op een bedrijf als dit erg belangrijk, dat er een gezonde
ambitie maar bovenal een goede motivatie is. Als iemand dit uitstraalt is het wel de moeder van Anton die met haar
80 jaar nog dagelijks op het bedrijf is te vinden om aardappelen te sorteren. ‘Het is hard werken en je weet dat het
allemaal niet vanzelf gaat, maar het is goed om te zien dat het vruchten afwerpt.’ Terwijl ze het vertelt, stralen haar
ogen van ambitie. Ook Anton kan dit onderschrijven: ‘Het is hard werken in een lastige markt, maar door inzet en
aansturen op kwaliteit zijn we er in de loop der jaren wel in geslaagd om de productie te laten groeien naar
ongeveer 150 ton per jaar. Al met al kijken we nog steeds tevreden terug. Het alternatief zou zijn geweest dat je als
teler een speelbal was geworden van de industrie. De doelstelling is om de productie nog te laten doorgroeien in de
komende jaren.’ Daarbij richten de ondernemers zich in eerste instantie op de cafetaria’s en horeca op Walcheren
en Schouwen-Duiveland.
Logistiek
Met name het toeristenseizoen is een drukke tijd. De verse friet wordt dan 6 dagen per week rondgebracht. Buiten
het seizoen gebeurt dit 3 dagen per week. De logistieke planning wordt door de ondernemer en diens vaste
medewerker ingevuld. Klanten kunnen hun bestellingen tot 12 uur doorgeven en dan krijgen ze deze de andere
dag voor 13 uur aangeleverd. Buiten het toeristenseizoen is de benodigde productie nog wel eens lastig in te
schatten, maar in het seizoen gaat dit wat gemakkelijker. Het verse product wordt vacuüm verpakt in plastic
zakken tot 5 kg en is daarmee 5 dagen vers houdbaar.
Pootgoed
Voor de productie worden de rassen Frieslander, Première, Ukama, Challenger, Agria en Victoria gebruikt. Sinds
het afgelopen jaar zijn de ondernemers ook gestart met de teelt van het eigen pootgoed. ‘Dit is tegenwoordig ook
schandalig duur en ook deze markt wordt meer en meer beheerst door de industrie. Vervelend is dat
akkerbouwers hier massaal aan meewerken. De iets lagere prijs voor pootgoed wordt ongetwijfeld verrekend in de
opbrengstprijs van het afnamecontract.’ aldus de ondernemer. Voor het komende seizoen hebben we al ongeveer
50% van het pootgoed uit onze eigen teelt.
Tekst en foto’s: Fred de Jongh
Wortelpraat
Moeizame afzet
Ofschoon er eind vorig jaar volgens
de cijfers van Eurostat een redelijke
export van peen plaatsvond is het
nadien toch nog rustig gebleven.
Tot eind maart was er weinig
export van peen. De vraag uit
Duitsland, België en Oost-Europa
komt tot op heden niet echt op
gang. Oorzaken zitten hem volgens
exporteurs in de zachte winter en
het feit dat exportlanden hun eigen
peen eerst opmaken. Daarbij heeft
de zachte winter ook ertoe geleid,
dat de consumptie beduidend
minder was, zowel in Nederland als
in Oost-Europa. Strenge winters
leiden tot een hoger verbruik van
peen. Ook onze bronnen bevestigen
een vrij moeizame afzet van de
oogst 2013, zowel naar de industrie
als export. Daarbij spelen de
kwaliteitsproblemen ook dit jaar
een belangrijke rol mee.
Verwachtingen oogst 2013
Aanbieders hopen wel dat de export
wel vrij snel op gang zal komen.
Handelaren geven echter geen
eenduidig beeld wat de
verwachtingen betreft. Enerzijds
worden er verwachtingen
uitgesproken dat we dit jaar blijven
zitten met peen. Anderzijds bestaan
er ook wel positieve geluiden. Zo
geven handelaren ook aan, dat er
minder is geoogst en er zitten
minder netto kilo’s in de kist.
Daarnaast zijn er verwachtingen
dat Polen een keer door de eigen
voorraad heen raakt. Dan zullen
zowel zij als de omringende landen
die ze beleveren de peen toch
moeten betrekken van andere
markten.
Toekomstverwachting
Zoals één van onze bronnen ook
aangeeft kun je markten echter niet
dwingen. Een bijkomend nadeel
naar de toekomst is, dat het aantal
afnemers minder wordt. Wanneer
het aantal spelers beperkter wordt,
maakt dit de onderhandelingspositie veelal niet gemakkelijker.
Mede hierdoor, in combinatie met
matige resultaten van afgelopen
seizoenen, neemt de animo voor
de teelt van C/D-peen wat af. Dit
geluid wordt ook opgevangen
vanuit enkele afnemers. Zij geven
aan een lichte krimp van het areaal
waar te nemen.
Nieuws uit de NEPG
MARKT EN/OF STEMMING
Stemming maken
Meestal komt stemming eerst,
alhoewel je dat bij de waardering
van de diverse marktnoteringen
niet zou vermoeden. Eerst worden
de noteringen vermeld, gevolgd
door een weergave van de
stemming, zijnde flauw, rustig,
prijshoudend, enz. In werkelijkheid
volgen de marktnoteringen de
stemming.
Wat is stemming? Stemming is
eigenlijk een weergave van een
gevoel en zo zou stemming ook
gebruikt moeten worden. Maar
vaak wordt stemming gebruikt als,
stemming maken. Stemming
maken is iets proberen op te
dringen hetgeen er (nog) niet is, of
anders gezegd, een beetje
manipuleren.
Voorbeelden
Ter illustratie twee voorbeelden uit
de vakpers:
1. Rusland stoorzender in
oplevende uienmarkt. Twee
alinea’s in het artikel die elkaar
tegenspreken. Een eerste citaat:
de uienmarkt zal de komende
weken in het teken blijven staan
van de naar verluid matige
beschikbaarheid. Ook Duitsland
meldt een vrij klein restant. Je
zou zeggen een plus voor de
markt. Tweede citaat: de snel
geëscaleerde politieke onrust in
de Russisch-Oekraïense regio is
niet bevorderlijk voor de handel.
Een min voor de markt. Het stuk
gelezen hebbende kon het toen
nog alle kanten op. Waarom dan
een negatieve kop boven het
artikel?
2. In Wallonië wordt voor dit jaar
nog een forse uitbreiding van het
aardappelareaal verwacht. De
bouw van nieuwe aardappelloodsen is volop bezig. Niemand
kan nog zeggen hoe groot de
uitbreiding zal zijn. Door het
woordje fors bij uitbreiding en
het woord volop bij de bouw
van nieuwe aardappelloodsen te
gebruiken, wordt gesuggereerd
dat het om extreme volumes en
aantallen gaat. (Het betreft hier
nog wel een artikel van de
Belgische boerenbond ABS)
Dit zijn dus twee gevallen van
stemming maken. En natuurlijk zijn
er altijd partijen die dit gebruiken
en/of misbruiken. Feit is echter dat
we stemming nodig hebben om een
markt te laten bewegen.
Tweedeling noteringen
Tweedeling in notering
fritesgeschikt was een kop in het
blad de Boerderij. In de eerste
plaats gaat het artikel over de
tweedeling in de notering van de
telerbeurzen Goes en Emmeloord
en wel wat betreft de bovenkant
van de notering. Daar waar jaren
geleden Emmeloord altijd
gemiddeld iets hoger noteerde dan
Goes zijn de rollen nu omgedraaid.
Men kan beter zeggen dat
Emmeloord is door- en dolgedraaid.
Goes noteerde als hoogste prijs
16,50 tegenover Emmeloord twee
dagen later 13,50 en VTA weer een
dag later 16. Bij VTA worden alle
fritesgeschikte prijzen
meegewogen, ook die voor
buitenlandse frites bestemmingen.
In de commissie Goes werkt men
ook met informanten die goed
geïnformeerd zijn wat er in hun
gebied gebeurt en zowel op de
hoogte zijn van de Agriprins, HPA
als de VTA-lijst. Wekelijks is hier
een ‘gevecht’ gaande omtrent de
hoogte van de bovennotering,
tussen de vertegenwoordigers van
de industrie met hun Agriprinslijst
en de rest van de noteringscommissie. Soms gaat het goed,
soms gaat het minder en een
enkele keer komen zij er niet uit. Er
volgt dan geen notering. Geen
notering is altijd slecht, omdat de
telersnoteringen meetellen in het
tot stand komen van de
CashSettlementprijs. De hogere
Agria prijs is in deze week goed
meegewogen in de totstandkoming
van de bovennotering in Goes.
Emmeloord daarentegen heeft
waarschijnlijk alleen de Agriprins
lijst gehanteerd in combinatie met
wat de vertegenwoordigers van de
industrie van hun bazen hebben
meegekregen om te noteren. Want
laten we maar eerlijk zijn tegenover
elkaar. De huidige inkopers van de
industrie zijn eigenlijk geen echte
inkopers meer. Zij krijgen van
hogerhand een maximumprijs mee.
Op het moment dat een teler iets
meer vraagt, is hun antwoord
altijd: ‘Ik bel je vanavond of
morgen terug.’ Zij hebben als
opdracht om bij een afwijkende
prijs eerst te overleggen met hun
meerdere. Hetzelfde vrees ik, vindt
ook regelmatig plaats in de
totstandkoming van de
beursnotering. Vaak gaat men
voorbij aan het feit dat er
genoteerd moet worden aan de
hand van transacties die op dat
moment gedaan worden/zijn en
niet datgene wat het beste uitkomt
voor de meeleveraardappelen en
hun eigen onderneming. Aan de
andere kant is het ook wel te
begrijpen. Nederland is voorbij
gestreefd door de Belgische
industrie en in België heeft de
industrie de grootste vinger in de
pap wat betreft hun noteringen. De
laatste tijd steken die schril af ten
opzichte van de Nederlandse
noteringen. Regelmatig koopt de
Belgische industrie kwalitatief
goede partijen tegen hogere prijzen
in Nederland. Deze prijzen worden
niet meegenomen in hun
noteringen maar wel betaald.
Jan de Lange
Bestuurslid VTA internationaal
Knolselderij
Als er 1 gewas is waar areaal en opbrengstprijs parallel lopen, dan is het
knolselderij. Sinds de explosieve groei van het areaal in 2011 is de telersprijs dramatisch slecht geweest, telers moeten al 3 jaar genoegen nemen
met prijzen ver beneden kostprijs. Structureel is het areaal in Nederland,
Duitsland en België 300 ha te hoog. Onderstaande grafiek maakt dat direct
duidelijk, de periode 2005-2010 waren jaren dat vraag en aanbod in een
betere balans waren met kostendekkende prijzen voor de telers.
Ook contracten interessant om te melden
Het voorjaar is al weer in volle gang en eenieder gaat weer aan de slag met
het nieuwe seizoen. Sommige daarentegen hebben nog altijd voorraden van
het vorige seizoen. In welke situatie je ook zit. Voor iedereen blijft
informatie over prijzen en afzetmogelijkheden interessant. Met de start van
een nieuw seizoen zoeken veel telers naar informatie over de prijzen. Het
blijft belangrijk dat we met het VTA-PrijsInformatieSysteemAkkerbouw
zorgen dat we elkaar als akkerbouwers toch van zoveel mogelijk juiste
prijsinformatie voorzien. Het systeem is niet voor niets van, voor en door de
VTA-leden.
Te vaak wordt gedacht, dat contracten niet interessant zouden zijn voor het
prijsinformatiesysteem. Dat een contract een eenmalige overeenkomst is
betekent niet dat deze niet interessant kan zijn voor uw collega’s. Ook bij
het afsluiten van een contract kan het interessant zijn om een vergelijking
te maken met anderen.
Even opfrissen:

Melden kan digitaal via de website www.vtanederland.nl of de VTAapp.

Ook als u nog geen koopbevestiging binnen heeft, meld dan al wel uw
transactie. Iedereen wil graag zo kort mogelijk op de markt zitten en
de koopbevestiging, of bij mondelinge verkoop de afrekening, kan
worden nagestuurd.


Transacties waar geen koopbevestiging bij zit en die uit de pas lopen
worden geverifieerd waardoor de betrouwbaarheid van het PISAsysteem wordt gegarandeerd. U kunt als teler op de website zien of
het VTA-secretariaat de transactie heeft beoordeeld op
betrouwbaarheid en indien nodig geverifieerd aan het vinkje dat er
voor staat.
Wie een transactie heeft gemeld, maar geen koopbevestiging heeft
ingestuurd wordt hier automatisch aan herinnerd via de email.
Colofon
VTAktueel is een periodieke uitgave
van Verenigde Telers Akkerbouw, de
vereniging van, voor en door telers
die markt– en prijsinformatie levert
aan haar leden. De verschijningsfrequentie is vier keer per jaar.
Redactie
Verenigde Telers Akkerbouw
Groeneweg 62
4759BB Noordhoek
Tel. 0168 33 59 94
Fax. 0168 33 66 73
Email: [email protected]
www.vtanederland.nl
Fotografie
Matthijs Braber
Fred de Jongh
VTA medewerkers
Fred de Jongh
Eric Braber
Jaap de Lint
VTA bestuur
Voorzitter: Louis Beemsterboer
Vicevoorzitter: Dick de Bruijne
Secretaris: Jan Verhoeven
Penningmeester: Meeuw de Bruijne
Internationaal: Jan de Lange
Bestuurslid: Leo de Jonge
Bestuurslid: Ralph de Clerck
Open dagen, evenementen
15 april 2014
Informatiebijeenkomst Actualiteiten mestwetgeving.
(Agrivaknet)
10 juli 2014
Akkerbouwdag Oostwaardhoeve (informatie-avond)
Handelscommissie
Voorzitter: Meeuw de Bruijne
Lid: Jan de Lange
Lid: Ralph de Clerck
Lid: Leo de Jonge
Raad van Toezicht
Rien Remijnse
Paul van Elderen
Simon de Brouwer
Intermediair aardappelen
Agro - Trade: Menno Kaan
Het VTA-bestuur wenst u
prettige paasdagen!
Intermediair uien
PPA: Jelle van der Krift

Download Report