gehele artikel

06 september 2014 © Het Financieele Dagblad
Brandende kwestie Minder negativisme
FOTO: MICHIEL GOUDSWAARD
Anja Schouten
‘Maatschappelijke hervormingen
vragen om vastberaden optimisme’
Michiel Goudswaard
‘J
uist in tijden van ingrijpen­
de verandering is het van
groot belang dat iedereen
die leidinggeeft optimisme
uitstraalt. Verontwaar­
diging en boosheid over
nieuw beleid uit Den Haag helpen niet
om de problemen op te lossen waar we
nu voor staan. Optimisme geeft mensen
energie en brengt ze op creatieve ideeën.
We zullen moeten accepteren dat de
wereld er in korte tijd echt anders uit
gaat zien. Hervormingen zijn onvermij­
delijk, niet alleen om financiële redenen.
In de zorg, bij gemeenten, bij de woning­
bouwcorporaties en bij de veiligheids­
diensten: overal zie je dat we afscheid
moeten nemen van oude structuren. Het
is opvallend dat niet het opbouwen van
nieuwe structuren, maar het loslaten van
het oude de meeste energie vergt.
Dat komt mede doordat onze voor­
zieningen op allerlei gebied van hoog
niveau zijn. We hebben daardoor veel te
verliezen. Ook is het door de opkomst
van de sociale media veel zichtbaarder
geworden als er ergens in het overgangs­
proces iets misgaat. Dan ontstaat al snel
het beeld dat het over de hele linie niet
goed gaat. De meeste mensen hebben
bijvoorbeeld een positief beeld van de
thuiszorg, maar als je de media volgt,
krijg je een heel andere indruk.
Natuurlijk is het niet altijd gemakke­
lijk om optimistisch te zijn, zeker als het
in je persoonlijke leven of in je beroeps­
leven flink tegenzit. Maar juist dan is het
zaak om scherp te analyseren wat je zelf
kunt doen om de situatie te verbeteren.
Optimisme is voor mij de overtuiging
dat er altijd weer oplossingen mogelijk
zijn.
Als het debat over nieuw beleid nog in
volle gang is, betekent de optimistische
aanpak dat je niet alleen kritisch bent
CV
1968
Geboren in
Alkmaar
1986–1991
Economie, Vrije
Universiteit
Amsterdam
1992–1997
Management­
functies Me­
disch Centrum
Alkmaar
1997–2001
Hoofd bedrijfs­
voering Brand­
weer Alkmaar
2001–2004
Hoofd Orga­
nisatie On­
dersteuning,
Heiloo
2004 – 2007
Gemeente­
secretaris
Schermer
2007–2011
Directeur
strategie en
bedrijfsvoering
Korps Lande­
lijke Politie­
diensten
2011–heden
Voorzitter raad
van bestuur
Zorgbalans
Toezichthouder
bij Koninklijke
Auris Groep,
FlexiCura
en Geestmer
Inspiratiebronnen
Andries Baart
‘Toen ik hem voor
het eerst hoorde
spreken, was dat
een openbaring. Hij
observeerde “goede
werkers” in een wijk
en zag dat niet vakkennis, maar nabijheid het verschil
maakt. Het begint
dus met de relatie:
het probleemoplossend handelen volgt
daaruit. Een wijze
les, vooral voor leidinggevenden. Zijn
boek Aandacht.
Etudes in presentie is een aanrader.’
Waarderend
verkennen
‘Bij het doorvoeren
van veranderingen
in organisaties heb
ik veel gehad aan
de methode “appreciative inquiry”.
Daarbij ga je niet op
zoek naar knelpunten, maar naar de
dingen die wél goed
gaan. Als je daarbij
aansluit, wordt het
makkelijker om tot
een concreet veranderingsplan te
komen.’
Tijd
‘Tijd is het kostbaarste wat we hebben. We weten niet
hoeveel dagen ons
nog resten en dus
moeten we scherp
kiezen hoe wij onze
tijd besteden. Dat
besef inspireert
me om iets gewoon
te doen als ik het
belangrijk vind. Dat
betekent wel dat ik
veel nee zeg. Afspraken waar ik het nut
niet van inzie, maak
ik daarom niet.’
over de voorstellen die op tafel liggen,
maar dat je ook alternatieven aandraagt.
Zo kunnen we elkaars plannen beter
maken.
Zijn de wetsvoorstellen eenmaal door
de Kamer, dan is het zinloos om te blij­
ven klagen. Het is bij iedere verandering
een koud kunstje om ontevredenheid
te mobiliseren. Maar we komen alleen
verder als we actief proberen er het beste
van te maken en op zoek gaan naar prak­
tische oplossingen voor de problemen
die ontstaan.
Natuurlijk betrek ik dit ook op mezelf:
ik treed niet naar buiten met kritiek
zolang ik alleen nog maar boos of ver­
ontwaardigd ben over een beleidsmaat­
regel. Dat doe ik pas als ik bedacht heb
welke andere oplossingsrichtingen er
zouden kunnen zijn.
Optimisme is op dit moment niet
sexy, het is vooral een beetje verdacht.
En dat is jammer. Sommigen vinden die
optimistische houding naïef, maar pes­
simisme vind ik gemakzuchtig.
Het is pittig om steeds weer te pro­
beren oplossingen te vinden. Het
vraagt ook een groot vertrouwen in het
probleemoplossend vermogen van men­
sen. Maar ik zie iedere dag om me heen
hoe groot dat vermogen is. Zolang je
mensen maar duidelijk kunt maken wat
de achtergrond is van de veranderingen
en eerlijk zegt dat je zelf ook niet alle
antwoorden hebt.
We staan allemaal iedere dag weer
voor de keus: kies ik voor zogenaamd
realisme en pessimisme, of kies ik
voor de optimistische houding? Zeker
mensen die leidinggeven of publieke
functies vervullen, moeten wat mij be­
treft altijd een vastberaden optimisme
uitstralen, ook als ze het zelf even niet
zien zitten. Want goed voorbeeld doet
goed volgen, en dat genereert de energie
die we zo hard nodig hebben.’
Michiel Goudswaard is redacteur
van het FD. [email protected]