Resultaten en conclusies
onderzoek platanen Seghwaert
Onafhankelijk onderzoek naar de platanen langs
doorgaande wegen van Seghwaert te Zoetermeer
Versie: concept 23-09-2014
September 2014
CONCEPT
Conceptrapportage
Resultaten en conclusies
onderzoek platanen Seghwaert
Onafhankelijk onderzoek naar de platanen langs doorgaande wegen van
Seghwaert te Zoetermeer
Colofon
Opdrachtgever:
Gemeente Zoetermeer
Marieke van Bemden
Project:
Onafhankelijk onderzoek naar de
platanen langs de doorgaande
wegen in Seghwaert
Projectteam Cyber Adviseurs:
Astrid Hoevenagel (senior
adviseur):
Annet Muller (projectleider)
Trijntje Tilstra (projectmedewerker)
Datum: 23 september 2013
Inhoudsopgave
1
Inleiding
Inleiding
2
3
4
5
7
7
1.1 Aanleiding
7
1.2 Opdracht, doel en resultaat
8
1.3 Onderzoek stappen en –methoden
8
1.4 Ratio, Emoties en Proces
10
1.5 Kenmerken wijk Seghwaert
12
1.6 Kenmerken van een plataan
14
1.7 Leeswijzer rapportage
14
Conclusies en advies
15
2.1 Conclusies ten aanzien van de feiten
15
2.2 Conclusies ten aanzien van de meningen
16
2.3 Conclusies ten aanzien van het doorlopen proces
17
2.4 Advies
18
2.5 De adviezen en oplossingen van bewoners aan de gemeente
21
Resultaten bureauanalyse
22
3.1 Huidige staat van de platanen (resultaten VTA en visuele
schouw)
22
3.2 Wat zegt de wet?
27
3.3 Wat staat er in het gemeentelijk beleid en de APV Zoetermeer?
30
Het proces voorafgaand aan het onderzoek
37
Bezwaarprocedure
40
4.1 Conclusies proces
42
Resultaten meningen
44
5.1 Inleiding
44
5.2 Resultaten enquête
44
5.3 Resultaten bijeenkomsten tussen 9 juli en 11 september
49
5.4 Reacties via mail en telefoon
53
5.5 Interviews gemeente
Bijlage 1 Lijst geraadpleegde documenten en informatiebronnen:
6
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
1
Onafhankelijkheid Cyber
Inleiding
Deze rapportage beschrijft de resultaten, conclusies en het advies naar
aanleiding van het onafhankelijk onderzoek naar de platanen 1 langs de
doorgaande wegen van de Zoetermeerse wijk Seghwaert.
1.1
Aanleiding
De directe aanleiding voor het onderzoek is het besluit geweest van de
gemeenteraad op 7 januari 2014 om acht verleende
Omgevingsvergunningen voor het kappen van 411 platanen, in te
trekken en een onafhankelijke partij in te schakelen om onderzoek te
doen naar de noodzaak van kap van deze platanen.
In mei is de opdracht voor het uitvoeren van het onafhankelijk onderzoek
aan Cyber2 Adviseurs gegund. Het besluit van de raad volgde op twee
moties van D66 en GroenLinks waarin werd gevraagd om een
onafhankelijk onderzoek, onder andere omdat tijdens de
bezwaarprocedure bleek dat 49 ingediende bezwaren niet in
behandeling waren genomen door de Commissie Bezwaar- en
Beroepschriften. Tijdens de hoorzitting van 13 november 2013 zijn 126
andere bezwaarschriften wel in behandeling genomen. De bezwaarschriften hadden betrekking op acht verleende Omgevings-vergunningen
voor het kappen van 411 platanen in Seghwaert. Deze vergunningen
waren door de gemeente ingediend in kader van het gemeentelijke
project ‘vervangen platanen Seghwaert’. Tijdens dit project is, samen
met bewoners, de variant ‘vervangen platanen met behoud van platanen
op markante plaatsen’ uitgewerkt. Uitkomst van de variant was het
kappen van 411 platanen en het (her)planten van heesters en 225
bomen (wat neerkomt op ca. 55% van het huidige aantal).
1
Een plataan is, in het kort, een boomsoort die veel voorkomt in Nederlandse steden. Zie
pagina 14, waarin de eigenschappen van de plataan zijn toegelicht.
2
Cyber is een onafhankelijk adviesbureau voor beleid, beheer en organisatie van de openbare
buitenruimte. Cyber staat voor: Kennis vanuit het vakgebied met een praktische insteek,
zorgvuldigheid, objectief , integer en resultaatgericht, met oog voor mens en cultuur.
De onafhankelijkheid van het
onderzoek door Cyber is op
verschillende manieren
gewaarborgd:
• De gemeente is
opdrachtgever van het
onderzoek, maar inhoudelijk
niet betrokken bij de
uitvoering of resultaten van
het onderzoek.
• Er zijn een aantal
ambtenaren geïnterviewd
zijn de betrokkene van het
project. Tijdens de
interviews en tussentijdse
overleggen heeft Cyber
geen inhoudelijke informatie
over eventuele bevindingen
gegeven.
• De gemeente heeft haar
projectdossier aan Cyber
overgedragen. Met het
oogmerk om al dan niet tot
andere uitkomsten te
komen. Het dossier is door
Cyber geanalyseerd en
waar nodig aangevuld met
eigen onderzoek of
informatie van vergelijkbare
projecten.
• Overleg met het
projectteam van de
gemeente is alleen over
planning en het aanleveren
van informatie geweest.
Daarnaast heeft Cyber geen
belang bij de uitkomsten van
het onderzoek, wel bij een
gedegen uitvoering. Geen
van de betrokken Cyber
adviseurs is eerder betrokken
geweest bij een project van
de gemeente Zoetermeer.
7
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
1.2
Opdracht, doel en resultaat
Doel van het onafhankelijk onderzoek is om de objectieve en subjectieve
situatie van de platanen, langs de doorgaande wegen van Seghwaert
inzichtelijk te krijgen en deze te analyseren.
Onderdeel van de opdracht is om:
- de tot nu toe ingediende bezwaren en ideeën van de bewoners in
de onderzoeksopdracht mee te nemen (op voorhand),
- de bewoners te betrekken bij het beoordelen van de uitkomst van
het onderzoek
Het (beoogde) resultaat is:
- Inzicht in de huidige meningen en feiten rondom de platanen en
op basis daarvan een onderbouwd advies voor de te nemen
vervolgstappen.
- Helderheid in het doorlopen proces en de argumenten die er zijn
om de platanen te kappen dan wel te behouden.
- Realiseren erkenning en (wederzijds) begrip tussen betrokkenen.
Het resultaat is niet een (her)inrichtingsplan, noch een advies per boom
of een (maatwerk)oplossing.
Bij het aannemen van de onderzoeksopdracht heeft Cyber in overleg
met de gemeente de onderzoeksvraag iets gewijzigd. Anders dan de
oorspronkelijke onderzoeksopdracht luidt, doet Cyber geen onderzoek
naar de ‘noodzaak’ van de kap van platanen omdat dat kan impliceren
dat er alleen gekeken wordt naar argumenten om de platanen te kappen.
We hebben daarom de huidige situatie van de platanen in het algemeen
onderzocht, en welke argumenten er zijn om de platanen te behouden,
te kappen dan wel te vervangen en hoe deze argumenten onderbouwd
zijn. Met het oogmerk om wel dan niet tot andere uitkomsten te komen.
1.3
Onderzoek stappen en –methoden
Om antwoord te geven op de onderzoeksopdracht zijn een aantal
onderzoek stappen uitgevoerd waarbij verschillende
onderzoeksmethoden zijn toegepast. Er is gebruik gemaakt van zowel
kwalitatieve- als kwantitatieve onderzoeksmethoden omdat deze
combinatie een breed en onderbouwd inzicht geeft in zowel de
subjectieve als de objectieve kant van het onderzoek.
8
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
De volgende stappen zijn gevolgd (zie figuur 1)
1. Voorbereiding:
Tijdens de voorbereiding zijn de aanpak, planning en het projectteam
besproken en vastgesteld.
2. Onderzoek:
Bureauanalyse
Tijdens de bureauanalyse is het projectdossier met de beschikbare en
relevante stukken geanalyseerd op waarde, en volledigheid getoetst.
Daarnaast is de onderbouwing van informatie beoordeeld, informatie
aangevuld (o.a. met de visuele schouw en interviews. Resultaat van de
bureauanalyse is inzicht in de relevante juridische kaders (wetten),
(beleids)stukken en onderzoeken.
Visuele schouw
Op 2 juli 2014 is een visuele schouw uitgevoerd langs de platanen3.
Tijdens de schouw zijn de platanen beoordeeld op de algemene conditie,
wortelopdruk (ernst, locatie etc.), bodemkwaliteit, en afstand van de
kroon tot de gevel. Dit is globaal, op straatniveau (en niet boom voor
boom) uitgevoerd. Met de schouw hebben we objectief inzicht gekregen
in de situatie buiten en hebben we resultaten van andere onderzoeken
en inspecties, zoals de VTA, vergeleken.
Enquête
Het doel van de enquête, verspreid onder alle huishoudens van
Seghwaert, is een objectief beeld krijgen van de huidige meningen over
de platanen enerzijds, en (in minder mate) hoe bewoners betrokken zijn
geweest bij het proces anderzijds.
Figuur 1 Onderzoek stappen
3
De visuele schouw is, in opdracht van Cyber, uitgevoerd door BTL= oorspronkelijk Bureau
voor Tuin- en Landschapsverzorging ) Bomendienst .
9
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Communicatie onderzoek:
Transparante communicatie is belangrijk
bij dit onderzoek, dat over een
onderwerp gaat waar veel mensen zich
bij betrokken voelen.
Om zoveel mogelijk Seghwaertbewoners te informeren over het
onderzoek en in de gelegenheid te
stellen om te reageren, zijn er meerdere
communicatiemiddelen ingezet:
• De gemeente heeft in een huis aan
huis brief aangekondigd dat Cyberadviseurs een onafhankelijk onderzoek
gaat uitvoeren naar de noodzaak van
kap van de platanen in Seghwaert.
• Twee keer is aan alle huisadressen
een brief verstuurd (halverwege juni en
eind augustus) met o.a.
onderzoeksinformatie, uitnodiging voor
de bijeenkomsten, de enquête etc.
• Er is een speciale website opgezet
(www.bomenseghwaert.nl) met
onderzoeksinformatie, de verslagen en
presentaties van de bijeenkomsten,
een link naar de digitale enquête en
een contactformulier.
• Er is een speciaal e-mailadres
([email protected]) en
telefoonnummer aangemaakt.
• Per mail zijn betrokkenen op de hoogte
gehouden door, indien emailadres
bekend, verslagen van de
bijeenkomsten en de samenvatting van
de conceptrapportage te sturen. In de
huis-aan-huis brieven stond vermeld
hoe bewoners zonder internet aan die
informatie konden komen (o.a. via de
wijkpost).
• Eind augustus zijn er posters in de wijk
opgehangen als reminder voor de
bijeenkomsten na de vakantie.
(social) media:
Het onderzoek is ook door kranten,
(nieuws)sites en social media belicht.
Cyber nam hier (deels) kennis van maar
ze zijn niet geanalyseerd omdat het
onduidelijk is hoe objectief, volledig en
waardevol de informatie is.
Cyber heeft de media zelf niet
opgezocht: de (enkele) keren dat Cyber
is benaderd door de media is er
verwezen naar de website. Dit is bewust
gedaan om de onafhankelijkheid en
objectiviteit te bewaken.
Bijeenkomsten
Om zoveel mogelijk informatie van bewoners te verzamelen over het
onderwerp en het onderzoek, zijn meerdere bijeenkomsten gehouden.
Aanvullend op de enquête zijn tijdens de bijeenkomsten meningen
verzameld en is geïnventariseerd welke onderwerpen bewoners van
belang vinden om mee te nemen in het onderzoek. Ook is tijdens de
bijeenkomsten de opzet van het onderzoek toegelicht en konden de
aanwezigen hier vragen over stellen.
Er zijn in totaal elf bijeenkomsten georganiseerd in twee reeksen: de
eerste reeks om meningen over het onderzoek en de platanen te
verzamelen (zeven bijeenkomsten in juli en begin september 2014),
de tweede reeks om de concept rapportage te bespreken en reacties
hierop te verzamelen (vier bijeenkomsten eind september / begin
oktober). Deze laatste reeks bijeenkomsten vindt plaats na het
opstellen van het voorliggende conceptrapport.
3. Beoordelen en rapporteren – van concept naar definitief
rapport
Op basis van de resultaten is de onderzoeksopdracht beantwoord,
conclusies getrokken en onderbouwd en is het advies voor het vervolg
opgesteld. Dit wordt gedaan door de (voorliggende)
conceptrapportage, aan bewoners en de gemeente te presenteren.
De reacties hierop worden vervolgens in het definitieve rapport
verwerkt. Op basis van het definitieve rapport besluit de gemeente wat
de vervolgstappen voor de platanen zijn.
1.4
Ratio, Emoties en Proces
In dit onderzoek richten we ons vooral op het in beeld brengen van de
ratio (feiten), de emoties (gevoelens en meningen) en het proces (zo
gaat het / is het gegaan). Met dit inzicht kan een onderbouwd en
weloverwogen advies, en een keuze gemaakt worden voor het vervolg
van de platanen.
Deze drie factoren staan niet op zichzelf. Immers, de huidige
meningen van bewoners over de platanen zijn beïnvloed door het
proces. Dit betekent dat de betrokkenen niet ‘blanco’ in het proces
staan. Zij zijn, voor het onderzoek startte, al gevormd door het
voorafgaande proces en bekijken de platanen vanuit hun eigen
perceptie. Wij hebben van deze voorgeschiedenis kennisgenomen,
maar hebben deze zelf niet meegemaakt. Dit betekent dat wij in staat
zijn objectief de situatie te beoordelen door ratio, emoties en proces
inzichtelijk te maken en te scheiden.
Daarnaast is het, vooral bij het in beeld brengen van de meningen,
van belang in ogenschouw te nemen dat elke betrokkene de situatie
vanuit een andere invalshoek, een andere ‘bril’, bekijkt (zie figuur 2).
10
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Bij bewoners is dat onder andere afhankelijk van het genot dan wel de
overlast die men ervaart. De achterliggende gedachte van de gekleurde
brillen is dat iedereen in staat moet zijn om een andere bril op te zetten
en zich te verplaatsen in een andere zienswijze. Het idee is niet dat alle
betrokkenen dezelfde bril op moeten zetten, maar dat men zich bewust
is van de verschillende zienswijzen en men op die manier wederzijds
begrip creëert.
De feiten zijn door de bureauanalyse (analyse van relevante wetten,
beleidsstukken en onderzoeken) en een visuele schouw (globale
inspectie van de platanen) onderzocht. De meningen en reacties van
bewoners zijn door middel van de enquête en bijeenkomsten
geïnventariseerd en daarnaast zijn reacties via de mail en telefoon
meegenomen.
Verschillende invalshoeken – verschillende brillen
Het onderzoeksonderwerp, de platanen langs de doorgaande wegen van Seghwaert, is een complex en
gevoelig onderwerp dat vanuit verschillende invalshoeken kan worden belicht. Elke betrokkene (een bewoner,
de media, een expert, een belangengroep, de gemeente etc.) heeft een eigen kijk op de platanen. Bij bewoners
wordt dit beïnvloed door bijvoorbeeld het genot dan wel de overlast die men ervaart, hoe ver men van de
platanen af woont en hoe lang men in de wijk woont.
Kortom, elke betrokkene bekijkt de situatie vanuit een andere ‘bril’ (zie onderstaande afbeelding). Elke bril staat
voor een bepaalde denkrichting over hoe de werkelijkheid waargenomen wordt. De achterliggende gedachte van
de gekleurde brillen is dat iedereen in staat moet zijn om een andere bril op te zetten en zich te verplaatsen in
een andere zienswijze. Het idee is niet dat alle betrokkenen dezelfde bril op moeten zetten, maar dat men
bewust is voor verschillende zienswijzen en men op die manier wederzijds begrip creëert.
Figuur 2: Afbeelding van de verschillende brillen (bron: P3transfer)
11
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
1.5
Kenmerken wijk Seghwaert
Het onderzoeksgebied betreft in totaal circa 850 platanen die
voornamelijk langs de doorgaande wegen van Seghwaert staan4. Figuur
3 is de kaart van het onderzoeksgebied.
De platanen staan in Seghwaert, een woonwijk gebouwd in de jaren
zestig en zeventig. De woningen bestaan vooral uit laagbouw en
appartementen in ‘gestapelde hoogbouw’. De wijk telt ca. 16.500
inwoners en ca. 7200 huishoudens. Qua wijkkenmerken op gebied van
bevolking, woningvoorraad, economie, inkomen en opleidingsniveau is
Seghwaert een wijk die niet veel afwijkt van het gemiddelde van
Zoetermeer, behalve qua dichtheid. Zowel de bevolkingsdichtheid als
woningdichtheid ligt gemiddeld een stuk hoger dan in de rest van
Zoetermeer5.
In de jaren zeventig is gestart met de aanleg van de wijk Seghwaert. De
wijk maakte deel uit van een periode waarin Zoetermeer een snelle groei
doormaakte en waarin meerdere wijken zijn ontwikkeld. Om het groen
snel in ontwikkeling te brengen zijn er veel snelgroeiende bomen geplant
op korte tussenliggende afstanden. Dit was in die tijd niet ongewoon in
Nederland waar veel woonwijken op deze manier gebouwd werden.
Het beheerbudget was ten tijde van de aanplant relatief hoog. Daarnaast
zijn in Seghwaert de oude boomstructuren opgenomen in de plannen en
fruitbomen aangeplant. Het groen en de bomen zijn voor velen
kenmerkend voor de wijk. Door de jaren heen zijn er op verschillende
plekken platanen in Seghwaert gekapt (bijvoorbeeld ten bate van het
uitdunnen) of vervangen.
4
Het onderzoeksgebied betreft strikt genomen niet enkel platanen (er zitten enkele andere
bomen tussen) en niet enkel doorgaande wegen.
5
De bevolkingsdichtheid ligt in Seghwaert op 81 inwoners per hectare land, voor heel
Zoetermeer is dat 37. De woningdichtheid ligt in Seghwaert op 35 woningen per hectare land
tegenover 16 woningen per hectare land in heel Zoetermeer 5.
12
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Figuur 3: Het onderzoeksgebied met de platanen en deelgebieden
13
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
1.6
Kenmerken van een plataan
Platanen zijn snelgroeiende bomen die gemiddeld 20 tot 30 meter hoog
kunnen worden en een kroonbreedte van minimaal 15 meter kunnen
krijgen. Kenmerkend is de bast van de stam met zijn onregelmatige,
grijsgroene ‘schorsplaten’. In Nederland staan veel platanen, veelal
langs lanen en straten. Er zijn veel verschillende soorten platanen.
Langs de doorgaande wegen van Seghwaert komt voornamelijk de
‘platanus hispanica’ voor, de meest voorkomende en bekenste plataan.
Platanen zijn sterke bomen: ze verdragen stof en uitlaatgassen, zijn
winterhard, verdragen forse snoei en stellen in het algemeen niet veel
eisen aan de bodem. Platanen kunnen in natuurlijke omstandigheden
oud worden (ca. 150 jaar), echter in stedelijke gebieden halen platanen
deze leeftijd doorgaans niet in verband met (her)ontwikkeling. En
specifiek voor alle bomen geldt dat ze in de straat geen natuurlijke
standplaats hebben. Door de beperkte beschikbare ruimte is hun
levensduur beperkt. De meeste straatbomen gaan 25 tot 40 jaar mee.
De meeste platanen zijn in de jaren ´70 en ´80 aangeplant, bij de aanleg
van de wijk. De meeste platanen zijn in 1965 ‘ontspruit’.
1.7
Leeswijzer rapportage
De belangrijkste resultaten en conclusies van het onderzoek worden
eerst beschreven (hoofdstuk 2). In de hoofdstukken daarna wordt
ingegaan op de onderbouwing, waarbij eerst de bureauanalyse
(hoofdstuk 3) en vervolgens de meningen (hoofdstuk 4) worden belicht.
14
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
2
Conclusies en advies
Dit hoofdstuk geeft op basis van de onderzoeksresultaten (die in de
hoofdstukken 3, 4 en 5 aan bod komen) een beschrijving van de
conclusies, de antwoorden op de onderzoeksopdracht en het advies
voor het vervolg. De deelconclusies zijn ingedeeld in de aspecten
‘feiten’, ‘meningen’ en ‘proces’. In de volgende hoofdstukken komen
deze aspecten afzonderlijk aan de orde. Die hoofdstukken vormen de
onderbouwing van dit hoofdstuk.
2.1
•
•
•
•
•
Conclusies ten aanzien van de feiten
De platanen langs de doorgaande wegen van Seghwaert zijn in
het algemeen gezond en vitaal. Op basis van visuele kenmerken
van de platanen gaan ze gemiddeld nog minimaal 15 jaar mee.
In de Gaardedreef is sprake van een verminderde conditie en ligt
de verwachte levensduur van de platanen nog op 10 tot 15 jaar.
De groeiomstandigheden van de platanen zijn niet optimaal. De
platanen hebben momenteel door beperkte ondergrondse
groeiruimte en onvoldoende voedingsrijke grond geen
boomwaardige, duurzame standplaats. Dit is van invloed op de
levensduur en kan leiden tot een korte toekomstverwachting.
Een boom in de stad en specifiek in een woonstraat, heeft een
andere duurzaamheidswaarde dan bomen in park of bos. Het feit
is dat deze bomen nu niet ziek zijn en nog vitaal genoeg voor
nog minimaal 15 jaar (zie BTL rapport en VTA).
De platanen in Seghwaert hebben een verkeersbegeleidende
functie en waarborgen de eenduidigheid en continuïteit. Het
betekent niet dat deze boomstructuur altijd op dezelfde wijze
vormgegeven dient te worden. Het gaat juist om de continuïteit
van de laan en de eenduidigheid als uitgangspunt voor de
boomstructuur, waardoor het zijn beeldbepalende waarde in de
toekomst behoudt.
De platanen in Seghwaert hebben een belangrijke natuurwaarde
voor de vleermuizen. De conclusie is dat de ‘groene linten’ van
de boomkronen van Seghwaert mogelijk worden gebruikt als
vliegroute voor in de wijk verblijvende ‘gewone
15
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
•
2.2
dwergvleermuizen’ en mogelijk ook voor andere
vleermuissoorten. Voor vier deelgebieden (Gaardedreef/gebied
1, ‘Akkerdreef - tussen Parkdreef en Spruitkoolakker/ gebied 2,
Akkerdreef -tussen Spruitkoolakker en Tochtpad/gebied 3 en
Velddreef -tussen Tochtpad en Vogeldreef/gebied 4).
De benodigde kosten voor het beheer en het aantal bomen staat
niet in verhouding tot het beschikbare budget. Met hetzelfde
budget moet het aantal bomen worden gereduceerd om een
duurzaam boombestand in stand te kunnen houden. Dit is
vastgesteld in het Collegeprogramma van 2010-2014.
Conclusies ten aanzien van de meningen
•
•
•
•
Er is onder bewoners grote verdeeldheid over het lot van de
platanen. Men is betrokken, omdat het over hun leefomgeving
gaat en men ziet graag een oplossing.
Voorstanders zijn meestal niet voor kap van alle platanen, maar
wel voor het (zo snel mogelijk) kappen van probleemgevallen,
en ziet men eventuele kapplannen het liefst gefaseerd uitgevoerd
worden (en niet in één keer). Ook tegenstanders van de kap
erkennen dat sommige platanen voor zoveel overlast (of gevaar)
zorgen dat kappen de oplossing kan zijn, mits andere
oplossingen geen zin hebben (bijvoorbeeld stevig snoeien).
De bewoners zijn niet positief over het handelen van de
gemeente. Hierdoor is het vertrouwen tussen de bewoners en
gemeente geschaad. Voorstanders van de kap zijn teleurgesteld
dat de plannen niet doorgaan, tegenstanders van de kap zijn
ontevreden omdat de kapplannen volgens hen niet goed en
volledig onderbouwd zijn waardoor kap ongegrond is.
Er wordt veel overlast ervaren van voornamelijk wortelopdruk, en
blad- en takafval, schaduwoverlast en van vogel(poep).
o De mate van overlast door wortelopdruk is getoetst aan
de schaalbalk wortelopdruk. De straten waar A, A/B zijn
gemeten voldoen aan de beleidsafspraken. De straten
waar B/C en C zijn gemeten voldoen niet aan de
beleidsafspraken . In deze straten erkent de gemeente
de overlast van wortelopdruk. Echter de gemeente heeft
afgesproken dat er ingegrepen dient te worden als de
oneffenheid op verharding een hoger hoogte verschil
van 3 cm op meer dan 15% per 100 meter aantreft. Het is
dus van belang dit regelmatig te monitoren en ook te
herstellen, om te voorkomen dat de kwaliteit onder het
afgesproken onderhoudsniveau komt, met als risico
struikelgevaar. De bewoners ervaren worteldruk wel als
overlast. Communicatie hierover is hierbij van belang,
waardoor er gepraat wordt over hetzelfde.
16
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
o De mate van blad- en takafval wordt door de gemeente
niet erkent als overlast, waarvoor een boom mag worden
gekapt. Echter in de situatie van Segwearth is er wel
enigszins sprake van overlast. Doormiddel van het
toepassen van de CROW schaalbalk bladafval kan deze
mate van overlast geobjectiveerd worden.
o De mate van overlast door overmatige schaduw is een
aanleiding voor de gemeente om een boom te kappen.
Echter de mate van overlast is nu nog niet
geobjectiveerd.
2.3
Conclusies ten aanzien van het doorlopen proces
Ten aanzien van het gevolgde communicatie- en participatieproces
concluderen we het volgende;
• De gevolgde werkwijze komt overeen met het communicatie- en
participatieproces zoals beschreven in het Bomenbeleid.
• Werkwijze ten aanzien van het maatwerk inrichting groen na de
kap is planmatig en stap voor stap uitgevoerd.
• De gemeente heeft belangrijke (tussen)resultaten zoals de
definitieve plannen, niet teruggekoppeld aan alle bewoners, maar
alleen aan deelnemers van de bijeenkomsten. Hierdoor was niet
iedereen op de hoogte dat er bomen gekapt gingen worden in
hun wijk en werden bewoners via de aanvraag van de
kapvergunning pas op de hoogte gebracht (via de aankondiging
in de krant).
• Er zijn 126 bezwaarschriften behandeld en een deel van de
ingediende bezwaren is ten onrechte niet in behandeling
genomen doordat ze zoek zijn geraakt. Dit heeft het vertrouwen
tussen de burger en gemeente geen goed gedaan.
• Omgevingsvergunning is ingetrokken naar aanleiding van de
bezwaren, hierdoor is niet de gehele procedure doorlopen en is
het is niet duidelijk wat de rechter zou hebben geoordeeld.
• De bewoners zijn niet positief over het handelen van de
gemeente. De groep tegen de kap heeft geen vertrouwen in het
oprecht en het goed afgewogen hebben van de criteria. De groep
voor kap met maatwerkoplossingen is zeer teleurgesteld in het
stop zetten van de uitvoering van de plannen door de gemeente.
We waren er bijna!
17
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
2.4
Advies
De huidige situatie kan niet gehandhaafd blijven. Ondanks het feit dat de
platanen nu nog gezond zijn. Dit heeft niet te maken met de huidige staat
van de platanen, maar doordat er al een heel proces is doorlopen en de
mate van overlast die de platanen veroorzaken. Er is onder bewoners
grote verdeeldheid over het lot van de platanen. Echter er is een
gezamenlijk belang: Iedereen wil graag een oplossing en heeft begrip
voor de overlast door de ‘probleem’ bomen, met inachtneming dat er
geen ‘kaalslag’ ontstaat en de bomen met een objectieve blik worden
beoordeeld.
De bewoners zijn niet positief over het handelen van de gemeente. De
groep tegen de kap heeft geen vertrouwen in het oprecht en het goed
afgewogen hebben van de criteria/uitgangspunten. De groep voor kap
met maatwerkoplossingen is zeer teleurgesteld in het stop zetten van de
uitvoering van de plannen door de gemeente.
Ons advies is om de overlast ‘probleem’ bomen per straat vanuit
objectieve uitgangspunten in beeld te brengen, naast de gekozen variant
neer te leggen en per straat maatwerk voorstellen uitwerken. Uiteindelijk
dient het eindresultaat teruggekoppeld te worden naar alle bewoners van
de wijk Seghwart. Op voorwaarde dat het juridisch proces helder en
inzichtelijk is: een kans van slagen heeft.
Hieronder wordt het advies in verschillende onderdelen nader
beschreven.
Stel heldere kaders en uitgangspunten (verder) vast:
• Breng de juridische procedure helder in beeld. Indien dit proces
weer vanuit de inzichten van dit onderzoek en geobjectiveerde
argumenten opgestart kan worden, kan het “op maat werk”proces uitgerold worden.
• Objectiveer schaduwoverlast om de mate van schaduwoverlast
eenduidig te toetsen. Vanuit het Burgerlijk Wetboek kan
schaduw, aangemerkt worden als onrechtmatige hinder. Er moet
sprake zijn van ‘zwaarwegende en buitenproportionele’ hinder.
Voor bepaling van onrechtmatigheid moet worden gekeken naar
de aard, duur en de ernst van de overlast in verband met
plaatselijke omstandigheden.
• Objectiveer bladoverlast. Dit kan door middel van het toepassen
van de CROW schaalbalk voor ‘veegvuil’ zodat de mate van
overlast geobjectiveerd wordt. Dit doet de gemeente al, maar
(nog) niet voor voetpaden.
18
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Beheer en onderhoud:
• Voer herstraatwerkzaamheden uit in de straten waar B/C en C is
gemeten (volgens de schaalbalk verharding wortelopdruk
CROW). Hierdoor voldoet het weer aan de vastgestelde
beleidsafspraken voor de oneffenheid op verharding (maximale
hoogteverschillen van 3 cm, meer dan 15% per 100 meter).
• Het advies is om extra aandacht te vragen voor blad op
voetpaden, omdat bewoners overlast ondervinden van zowel
bladeren als de wortelopdruk. Dit kan door bijvoorbeeld blad
regelmatig(er) te verwijderen (ook van voetpaden en het
plantsoen), extra bladkorven te plaatsen en deze regelmatig(er)
te legen.
• Stem beheer af op burgertevredenheid: het aantal bomen langs
de doorgaande wegen ligt relatief hoog en op korte afstand: extra
beheer rondom blad verwijderen en herstellen van wortelopdruk
is op zijn plaats.
• Indien bomen blijven staan, dient er naast de geplande
onderhoudsnoei en begeleiding ook gekeken te worden naar
eventuele schaduwinperking snoeimaatregelen, die niet ten
kosten van de staat van de boom gaat.
Nader onderzoek nodig naar:
• Doe nader onderzoek naar schade door kabels en leidingen.
• Doe nader onderzoek naar de natuurwaarde van de plataan en
zet het onderzoek naar de vleermuizen door. Indien uit het
vervolgonderzoek naar de vleermuizen wordt geconcludeerd dat
de boomkronen van de platanen daadwerkelijk worden gebruikt
als vliegroute. Dan zijn er meerdere alternatieven om deze
vliegroute in stand te houden, behalve de platanen allemaal te
laten staan. Bijvoorbeeld bij de aanleg van de nieuwe N381 is op
de plaatsen waar vliegroutes doorsneden worden een hop-over
geplaatst. Een hop-over bestaat uit hoge bomen die zo dicht
mogelijk tegen de weg aan zijn geplaatst, plus een soort
kunstboom in het midden van de doorsnijding. Zo’n kunstboom
bestaat uit een paal met daarop een scherm. De schermen zijn
een soort kunstmatige bomen, die de sonarsignalen van de
vleermuis weerkaatsen. Zo blijft de vliegroute van de vleermuis
intact.
Advies over communicatie en participatie:
• Verbeter de relatie tussen de bewoners en de Gemeente
Zoetermeer. Door te bouwen aan vertrouwen, door in eerste
instantie het gesprek met elkaar aan te gaan. Specifiek voor het
proces Seghwaert: wees heel helder en duidelijk over welk
vervolgproces er wordt doorlopen, communiceer over
bijbehorende risico’s. Maak het proces kort en overzichtelijk,
maar wees zorgvuldig en kom afspraken na. Wees zorgvuldig en
19
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
•
•
helder bij de communicatie in elke stap: dit betekent dat iedereen
uit de wijk geïnformeerd dient te worden over de te nemen
processtappen en het uiteindelijke resultaat.
Kweek begrip voor elkaars standpunten. Tijdens de
bewonersbijeenkomsten en inloopbijeenkomsten is er een basis
gelegd voor het uitbouwen van wederzijdse begrip rondom het
onderwerp. Tijdens het vervolgproces kan het wederzijdes begrip
groeien, door het opstellen van een objectief toetsingskader.
Hierdoor worden dezelfde uitgangspunten gehanteerd en is het
duidelijk waarom iets als overlast wordt ervaren of juist niet.
Maatwerk per straat kan wederzijds begrip ten goede komen,
zolang dezelfde uitgangspunten worden gehanteerd.
Tenslotte is het gezamenlijk belang dat iedereen graag een
oplossing wil en begrip heeft voor de overlast door de ‘probleem’
bomen, met inachtneming dat er geen ‘kaalslag’ ontstaat en de
bomen met een objectieve blik worden beoordeeld.
Advies als er gekapt wordt:
• Oplossing op maat: breng de echt overlast gevende platanen in
beeld, zorg voor draagvlak.
• Als er gekapt wordt: faseer de plannen als er eventueel gekapt
wordt. Dit kan kostentechnisch zowel voor- als nadelen
opleveren: in 1 keer kappen en vervangen is namelijk een grote
investering, die, uitgesmeerd over meerdere jaren, minder op de
kosten drukt.
• Indien bomen blijven staan, dan dient er nader onderzoek plaats
te vinden naar de ondergrondse groeiomstandigheden gericht op
de huidige voedingswaarde van de bomen. De ondergrondse
groeiruimte dient gestabiliseerd te worden, door
groeiplaatsverbetering uit te voeren, zodat er weer een
boomwaardig standplaats ontstaat. Hierdoor zal wortelopdruk
gaan afnemen.
Alternatieven voor realiseren van een boomwaardige standplaats:
• Groeiplaatsverbetering
• Grond wegzuigen onder wortels zodat ze dieper komen te liggen.
• Op deze wijze kun je ook storende lagen e.d. oplossen en
voorkom je schade aan kabels en leidingen. Voor het
aanbrengen van nieuwe grond/zand/groeimedium kan dan naast
een cultuur- ook civieltechnisch worden gekeken.
20
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
2.5 De adviezen en oplossingen van bewoners aan de
gemeente
Tijdens het onderzoek hebben bewoners en belanghebbenden op
verschillende manieren hun aanbevelingen en adviezen gegeven voor
het onderzoek en het vervolgproces. Deze zijn voornamelijk via de mail,
tijdens de bijeenkomsten binnengekomen of als opmerking bij de
enquête binnengekomen.
Aanbevelingen van bewoners en gemeente voor onderzoek /
vervolgproces:
• Geef advies op kleine(re) schaal: geen totaaladvies voor hele
wijk, maar bekijk op kleinere schaal bijvoorbeeld straatniveau
• Maak bij de meningen van bewoners onderscheid in mensen die
aan de betreffende doorgaande wegen wonen en die er niet aan
wonen.
• Neem een besluit, laat het niet te lang wachten. `Men wil weten
waar men aan toe is’.
• Voor de gemeente: wees open, transparant en eerlijk in de
communicatie.
• Visualiseer de plannen: laat duidelijk zien, liefst op straatniveau,
wat de zichtbare gevolgen zijn van de plannen, bijv. met Google
Streetview. Laat het toekomstbeeld in fasen zien: hoe ziet de
straat er over vijf, tien, vijftien, twintig jaar uit?
• Als er gekapt wordt, doe dat gefaseerd: laat de nieuwe bomen tot
een redelijke grootte groeien voor de volgende ‘fase’ bomen
gekapt worden.
• Laat nader specialistisch onderzoek uitvoeren naar bijvoorbeeld
de vitaliteit van bomen (boomringonderzoek etc.)
• Zoek uit hoe het juridisch zit met de wet bij het snoeien van de
bomen met betrekking tot de erfgrens van een woning.
Mogelijke oplossingen die door voornamelijk bewoners aangedragen zijn
• Alleen de overlastgevende bomen kappen
• Maatwerk bieden
• Om en om kappen
• Veel minder kappen
• Gefaseerd kappen
• Veel meer snoeien
• Kandelaberen
21
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
3
Resultaten bureauanalyse
Dit hoofdstuk vat de resultaten van de bureauanalyse, waarbij feitelijke
informatie vanuit de wet, het beleid en onderzoek is getoetst op
volledigheid en waarde. Dit hoofdstuk vormt daarmee de onderbouwing
van het advies vanuit de feiten.
In bijlage 1 staat de lijst met geraadpleegde bronnen.
3.1 Huidige staat van de platanen (resultaten VTA en
visuele schouw)
Algemene conditie platanen:
• Conditioneel gezien verkeren bijna alle bomen in gezonde
conditie. De toekomstverwachting, gebaseerd op visuele
kenmerken, is meer dan 15 jaar. Alleen aan de Gaardedreef is
de gemiddelde conditie als ‘iets verminderd’ beoordeeld, hier
hebben de platanen een gemiddelde levensverwachting van 1015 jaar.
• De groeiomstandigheden van de platanen zijn niet optimaal. Zo
blijkt uit grondboringen dat de bodem weinig vocht en
voedingswaarde bevat en dat de groeiruimte beperkt is.
Daarnaast is de ondergrondse ruimte beperkt (de platanen staan
in zgn. ‘potjes’) doordat er vrij veel platanen op korte afstand tot
elkaar staan.
• Dit betekent niet dat de platanen direct aan het eind van hun
levensduur zijn. Deels komt dit door het type boom: een plataan
stelt in het algemeen weinig eisen aan de bodem. Echter, op
termijn kan de conditie (zichtbaar) achteruit gaan, vanwege de
slechte ondergrondse situaties op sommige plekken in
Seghwaert. De snelheid waarop dit gebeurt hangt onder andere
af van de aanwezigheid van vocht- en voedingsvoorzieningen in
de omgeving van de platanen en het verwijderen van wortels (om
opdruk tegen te gaan) wat effect kan hebben op de vitaliteit en
conditie van de platanen.
22
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Onderhoud – snoeiwerkzaamheden
• Bij ruim 25% van de platanen is tijdens de VTA geconstateerd
dat er onderhoudssnoei nodig is. Dergelijke snoei is erop gericht
om bijvoorbeeld risicotakken weg te halen of schade aan de
boom door bijvoorbeeld storm te herstellen. Gebruikelijk is bij een
boom in volwassen fase dat er 5 tot 10% onderhoudssnoei
uitgevoerd dient te worden. Indien erbij een kwart (25%)
onderhoudssnoei uitgevoerd dient te worden kan dit duiden op
achterstallig onderhoud.
• Bij bijna 3% van de platanen is er begeleidingssnoei nodig.
Begeleidingssnoei is gericht op een goede kroon ontwikkeling en
behoud van een goede doorrijhoogte.
Afstand kroon en gevel
• De afstand tussen de kroon van de platanen en gevel is in de
meeste gevallen tussen de 2 en 4 meter. In enkele gevallen
raken de takken de gevels en staat de boom op minder dan 2
meter afstand van de gevel.
Wortelopdruk (grootte, type en locatie)
• Met de landelijke normen die gebaseerd zijn op het CROW (een
landelijk meetsysteem voor de kwaliteit van de openbare ruimte)
is de mate en locatie (voetpad, parkeervak, wegdek, opsluitband
en fietspad) van wortelopdruk gemeten. Figuur 4 is een
overzichtskaart die de mate en locatie van opdruk weergeeft
vanuit de visuele schouw van BTL, incl. de gehanteerde norm.
• Gemiddeld is de opdruk in het onderzoeksgebied ‘gemiddeld’: dat
wil zeggen tussen de 2 en 5 centimeter rondom de boomspiegel.
In nagenoeg alle onderzochte straten is sprake van opdruk: in
sommige straten gemiddeld ernstiger (in de Weteringdreef,
Slootdreef / Meervalsloot), terwijl in andere straten de opdruk
gering is (gemiddeld een ‘A-kwaliteit’ in de Kalverweide, een deel
van de Akkerdreef, Spruitkoolakker, Gaardedreef en de
Dadelgaarde).
• De vastgestelde ambitie voor de oneffenheid verharding is C,
technische staat: maximale hoogteverschillen van 3 cm, meer
dan 15% per 100 meter. (‘verharding-technische staat’ volgens
CROW). Deze C komt gemiddeld overeen met A/B van
schaalbalk verharding wortelopdruk, De straten waar B/C en C
gemeten is met de schaalbalk verharding wortelopdruk voldoet
dus niet aan de vastgestelde ambitie.
• Opvallend is dat de opdruk vrijwel in alle straten (een deel van de
Gaardedreef en de Dadelgaarde uitgezonderd) op voetpaden
voorkomt.
23
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Mogelijke oorzaken wortelopdruk:
Wortelopdruk wordt voornamelijk veroorzaakt door slechte kwaliteit van
de ondergrondse groeiruimtes. Aan zowel vocht- als voedingsstoffen lijkt
een gebrek te zijn, waardoor de boomwortels op zoek gaan naar locaties
waar dit wel aanwezig is.
Platanen stellen in het algemeen weinig eisen aan de bodemconditie,
waardoor de platanen momenteel nog in goede conditie verkeren. Op
termijn kan de conditie achteruit gaan vanwege slechte ondergrondse
situatie. De snelheid waarmee dit zichtbaar wordt hangt af van de
aanwezigheid van het bereikbare vocht en voedingsvoorzieningen in de
omgeving van de boom en van het verwijderen van wortels om opdruk
(vaak tijdelijk) tegen te gaan.
Figuur 4 overzichtskaart mate en locatie van opdruk per straat (BTL Bomendienst, 2014)
De letters A t/m C en kleuren verwijzen naar de volgende categorieën
van de ernst van wortelopdruk (gebaseerd op CROW), die refereren aan
de mate van opdruk van de bestrating rond de boomspiegel:
24
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Figuur 5 Beeldmeetlat om de mate van opdruk te meten (gebaseerd op CROW)
Verkeersveiligheid:
• Verkeersveiligheid is niet meegenomen in het onderzoek, maar
uit de enquête blijkt dat veel respondenten aangeven dat een
aantal platanen een negatieve invloed hebben op de
verkeersveiligheid, voornamelijk omdat ze voor onoverzichtelijke
situaties zorgen en het licht van lichtmasten tegenhouden.
Schade aan riolering / kabels en leidingen
• Wortels van platanen boren geen riolering, noch kabels en
leidingen door, maar kunnen wel door bestaande schades
(bijvoorbeeld een gaatje, kier of scheur) groeien en op die manier
de schade vergroten.
• Er zijn een aantal meldingen van schade aan huisaansluitingen
(ca. tien jaar geleden is in Dadelgaarde een project geweest om
dit op te knappen).
• Wortels gaan op zoek naar (mogelijke) voedingsstoffen of vocht,
en gezien de matige bodemkwaliteit van Seghwaert op sommige
plekken, kan het zijn dat de wortels daar verder zoeken dan
normaal.
• In de AVL 2000 (Algemene Voorwaarden inzake
overeenkomsten betreffende aanleg en instandhouding van
leidingen en/of kabels met bijbehoren), Artikel 19: Wortels van
>25mm (diameter) mogen niet worden verwijderd Ontgraven
wortels dienen te worden beschermd tegen uitdrogen, vorst en
beschadiging.
Schade aan woning.
• Niet uitgebreid onderzoek naar gedaan, maar net als
verkeerveiligheid geven veel respondenten aan schade van,
volgens de respondent, de platanen te ondervinden. Zoals
schade aan dakgoten, regenpijpen etc.
25
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Overlast
Schaduw
• Voor schaduw bestaat geen wettelijke norm, al zijn er wel steeds
meer landelijke onderzoeken en meetsystemen die
schaduw(overlast) meten.
• In maart 2014 is er een beleidsaanpassing gedaan in
Zoetermeer, waarmee schaduw volgens het bomenbeleid een
aanleiding kan zijn om een boom te kappen. Hiervoor zijn een
aantal criteria ontwikkeld, zoals de mate en locatie van
schaduwinval en het type boom.
• Deze beleidsaanpassing is gedaan ten tijde van het besluit om
de omgevingsvergunningen in te trekken en onafhankelijk
onderzoek te laten doen.
Bladeren en takken
• Zoetermeer erkent bladval en lichte takval niet als overlast
waarvoor een boom mag worden gekapt. In het Burgerlijk
Wetboek is onder de noemer ‘overlast / onrechtmatig hinder’
argumenten benoemd dat een boom gekapt mag worden
aangezien de eigenaar geen onrechtmatige hinder mag
toebrengen aan eigenaren van andere erven. Hinder is echter
een subjectief criterium en niet elke vorm van hinder is
onrechtmatig.
• Uit de enquêtes en bijeenkomsten blijkt echter dat wel degelijk
veel bewoners last hebben van veel blad en veelal het hele jaar
door.
• Het opruimen van blad van voetpaden is nu niet opgenomen in
het contract en wordt pas weggehaald als de veiligheid in het
geding komt. Blad van overige verhardingen wordt wel
weggehaald. Blad in groen niet.
• Het kappen van bomen kan weliswaar de overlast van blad en
tak voorkomen, maar andere oplossingen zoals vaker opruimen
zijn minder rigoureus.
Allergie
• Er is weinig onderzoek gedaan naar de mogelijke allergische
reactie die men van platanen kan krijgen. Er is het een en ander
beschreven over allergische reacties die men mogelijk krijgt van
de bladeren, vruchten en/of pollen (stuifmeel) van platanen.
• Het is mogelijk dat mensen allergische reacties of last krijgen van
geïrriteerde slijmvliezen van de fijne beharing van de bladeren
danwel van de vruchten. Deze reactie komt vooral voor bij
bepaalde situaties: bij het snoeien van de platanen of wanneer
de boom in het voorjaar de vruchten verliest.
26
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
•
In het Burgerlijk Wetboek is onder de noemer ‘overlast /
onrechtmatig hinder’ argumenten benoemd dat een boom
gekapt mag worden aangezien de eigenaar geen onrechtmatige
hinder mag toebrengen aan eigenaren van andere erven. Hinder
is echter een subjectief criterium en niet elke vorm van hinder is
onrechtmatig. Veelal valt allergie niet onder ‘onrechtmatige
hinder’.
Aanwezige natuurwaarden:
• De plataan is in het stedelijk gebied als leefgebied voor veel
soorten (flora en fauna) op voorhand niet bruikbaar. Echter hier
is geen specifiek onderzoek naar gedaan. Wel is er specifiek
onderzoek gedaan naar de vleermuizen. De conclusie is dat de
‘groene linten’ van de boomkronen van Seghwaert mogelijk
worden gebruikt als vliegroute voor in de wijk verblijvende
‘gewone dwergvleermuizen’ en mogelijk ook voor andere
vleermuissoorten. Voor vier deelgebieden (Gaardedreef/gebied
1, ‘Akkerdreef - tussen Parkdreef en Spruitkoolakker/ gebied 2,
Akkerdreef -tussen Spruitkoolakker en Tochtpad/gebied 3 en
Velddreef -tussen Tochtpad en Vogeldreef/gebied 4). Voor de
overige gebieden zijn geen bijzonderheden geconstateerd in
kader van de flora- en faunawet.
Onderhoudskosten
• Uit het BSI6 onderzoek blijkt dat Zoetermeer te weinig budget
voor het bomenbeheer heeft of te veel bomen voor het
beheerbudget. Dit is doorvertaald in een programma in het
Collegeprogramma, ‘duurzaam bomenbestand’. Dit is vervolgens
doorvertaald naar onder andere Seghwaert in de Visie Duurzame
Boomstructuur Platanen Seghwaert
Ontwikkelingen, reconstructies en herinrichtingen,
Kunnen een aanleiding zijn om bomen te kappen volgens het beleid
maar uit het onderzoek blijkt niet dat dit speelt.
3.2
Wat zegt de wet?
Voor het kappen, dan wel behouden van bomen, zijn verschillende
argumenten/criteria die in de wet en het beleid zijn vastgelegd. Deze
samenvatting beperkt zich tot het opsommen van deze criteria, en
vertaalt deze vervolgens naar de situatie in Seghwaert.
6
BSI = Bomen Service International
27
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Het Burgerlijk Wetboek:
In het Burgerlijk Wetboek staan verschillende artikelen over bomen.
Hieronder een opsomming van belangrijke artikelen en de vertaling naar
de platanen in Seghwaert:
•
•
•
•
•
De eigenaar van de boom, in het geval van de platanen de
gemeente, heeft een zorgplicht. Dit houdt in dat de bomen op
een dusdanige wijze onderhouden moeten worden dat de kans
op schade aan derden tot een minimum wordt beperkt. Er moet
sprake zijn van regulier en regelmatig onderhoud en uitwendige
controle op gebreken aan de boom.
Het is de eigenaar van een openbare weg in beginsel niet
toegestaan om binnen 0,5 meter van de erfgrens bomen te
planten (APV en art. 5:42 lid 2 BW). Echter, hier bestaan
uitzonderingen op die ook voor de platanen in Seghwaert gelden.
Zo geldt het verjaringstermijn van 20 jaar op de meeste bomen:
bomen die dus minimaal 20 jaar ergens staan mogen in sommige
gevallen minder dan 0,5 meter van de erfgrens staan.
Overhangende takken mogen door de eigenaar van het erf
verwijderd worden, maar hij of zij is wel verantwoordelijk voor de
eventuele schade naar aanleiding van het snoeien, bijvoorbeeld
dat als gevolg van teveel snoeien de boom scheef gaat staan
(artikel 5:44 lid 1 BW)
De eigenaar mag geen onrechtmatige hinder toebrengen aan
eigenaren van andere erven (artikel 5:37 BW), bijvoorbeeld door
het onthouden van licht. Hinder is echter subjectief en niet elke
vorm is onrechtmatig. Voor bepaling van onrechtmatigheid moet
worden gekeken naar de aard, duur en de ernst van de overlast
in verband met plaatselijke omstandigheden. Er moet sprake zijn
van ‘zwaarwegende en buitenproportionele’ hinder. Wanneer de
boom er al stond voordat de hinder ondervindende buren er
kwamen wonen, dan hebben die nieuwe buren meer hinder te
accepteren.
Schade door een boom kan het slachtoffer verhalen op de
eigenaar van de boom als sprake is van een onrechtmatige daad
en het slachtoffer moet kunnen bewijzen dat hem dat kan worden
verweten. Onrechtmatig betekent ‘een inbreuk op een recht; een
doen of nalaten in strijd met de wettelijke plicht; een doen of
nalaten in strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het
maatschappelijk verkeer betaamt.’ Er moet sprake zijn van
onrechtmatigheid, van toerekenbaarheid (vaak in de vorm van
“schuld”), er moet schade zijn, er moet een causaal verband
bestaan tussen de onrechtmatige daad en de schade en er moet
sprake zijn van relativiteit.
28
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Flora- en faunawet:
De Flora- en faunawet richt zich op de bescherming van in het wild
levende planten en diersoorten. De wet gaat ervan uit dat dit ieders
verantwoordelijkheid is. Om haar verantwoordelijkheid vanuit de Floraen faunawet op een praktische wijze vorm te geven, heeft de gemeente
Zoetermeer in 2009 (juli 2010 goedgekeurd door ministerie van LNV)
een gedragscode opgesteld. Deze gedragscode zorgt ervoor dat er geen
beschermde natuurwaarden worden aangetast door het kappen van een
boom. Daarnaast stelt de Gedragscode van de flora- en faunawet dat er
bijvoorbeeld niet in het broedseizoen gekapt mag worden.
In het kader van de flora- en faunawet heeft de gemeente Zoetermeer
voor Seghwaert onderzoek laten doen naar eventuele beschermde
ecologische functionaliteit(en) van de bomen en specifiek naar
vleermuizen (die in Nederland beschermd zijn).
Conclusies flora- en faunawet ten aanzien van de platanen in
Seghwaert:
• Conclusie van de tussenrapportage van juli 2013 is het
leefgebied voor veel soorten van de platanen in stedelijk gebied
(zoals Seghwaert) op voorhand niet bruikbaar is. Echter is hier
geen specifiek onderzoek naar gedaan. Wel is er specifiek
onderzoek gedaan naar de vleermuizen. De conclusie is dat de
‘groene linten’ van de boomkronen van Seghwaert mogelijk
worden gebruikt als vliegroute voor in de wijk verblijvende
‘gewone dwergvleermuizen’ en mogelijk ook voor andere
vleermuissoorten. Voor vier deelgebieden (Gaardedreef/gebied
1, ‘Akkerdreef - tussen Parkdreef en Spruitkoolakker/ gebied 2,
Akkerdreef -tussen Spruitkoolakker en Tochtpad/gebied 3 en
Velddreef -tussen Tochtpad en Vogeldreef/gebied 4). Voor de
overige gebieden zijn geen bijzonderheden geconstateerd in
kader van de flora- en faunawet.
• Het Ministerie van Economische Zaken heeft de conclusies die
de gemeente uit de tussenrapportage trok, getoetst en
beoordeeld naar aanleiding van een melding van mogelijke
overtreding van de flora- en faunawet. Het Ministerie adviseerde
om strenger te kijken omdat met de mogelijke kap van de
platanen in drie deelgebieden (1, 2 en 4) een essentiële functie in
het netwerk van de in de wijk aanwezige vleermuizen zal
verdwijnen. Voor deze deelgebieden, plus deelgebied 3, zijn
daarom de kapplannen stopgezet door de gemeente.
• In de definitieve rapportage (23 oktober 2013) zijn de
aanbevelingen voor de deelgebieden hetzelfde als in de
tussenrapportage.
29
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
• Wegenverkeerswet:
De Wegenverkeerswet stelt onder andere dat de obstakelvrije ruimte
boven de wegen minimaal 4,20 meter moet zijn. Met betrekking tot
bomen betekent dit dat de taken van de bomen niet lager mogen
hangen dan 4,20 meter. Indien ze lager hangen dan 4,20 meter
dienen de takken gesnoeid te worden, tijdens een
onderhoudsronden.
3.3 Wat staat er in het gemeentelijk beleid en de APV
Zoetermeer?
BSI-onderzoek (‘Over bomen in Zoetermeer’), collegeprogramma 20102014 en Visie Duurzame bomenstructuur platanen Seghwaert:
In 2009 is, naar aanleiding van ‘motie 60 Bomenopstand’ door BSI
onderzoek gedaan (‘Over bomen in Zoetermeer’) naar het gehele
bomenbestand van Zoetermeer en de beschikbare en benodigde
beheerkosten.
Vertaald naar Seghwaert zijn de conclusies uit het BSI-onderzoek, het
collegeprogramma en de Visie Duurzame bomenstructuur platanen
Seghwaert :
• Conclusie van het BSI-onderzoek is onder andere dat het de
benodigde kosten voor het beheer en het aantal bomen niet in
verhouding staat. Met hetzelfde beschikbare budget moet het
aantal bomen omlaag, of met hetzelfde aantal bomen moet het
beheerbudget omhoog. Dit is uitgewerkt in een aantal opties over
de verhouding tussen het aantal bomen en de benodigde
beheerkosten. Daarnaast geeft het onderzoek inzicht in het
beleid, knelpunten en het beheer van de bomen in Zoetermeer.
• Als gevolg van deze uitkomsten is gekozen om in het
Collegeprogramma van 2010-2014 het (gemeentebrede)
programma ‘planmatig onderhoud en vervanging bomen’ op te
nemen om een ‘duurzaam bomenbestand’ te realiseren. Dit is
onderdeel van het streven naar een duurzame en groene stad.
• In 2012 is in de Visie Duurzame Bomenstructuur Platanen
Seghwaert het programma uit het collegeprogramma
doorvertaald naar de situatie in Seghwaert. Dit is gedaan aan de
hand door de voor- en nadelen van vier varianten te beschrijven.
De varianten gaan over het onderhoud aan de platanen (bijv.
door ze te kandelaberen) dan wel kappen van bepaalde
platanen.
30
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
•
In de Visie is een voorkeur voor de (4e) variant om platanen op
markante plekken te handhaven en de vrijgekomen gedeeltes
met nieuwe bomen van ‘2e grootte’1 te beplanten. De motivering
is dat deze variant de optimale ruimtelijke begeleiding geeft,
flexibiliteit geeft om zoveel mogelijk in te spelen op de bezonning
van woningen, conditie van de bomen en standplaatscondities en
inspeelt op biodiversiteit.
Bomenbeleid en De Groenkaart – boomstructuren van Zoetermeer:
• Zowel de Groenkaart als het bomenbeleid beschrijven het
handhaven van het groene karakter van de gemeente en pleit
voor het zorgvuldig omgaan met alle bomen en de
boomstructuren in de stad. Bomen in de straat hebben geen
natuurlijke standplaats. Door de beperkte beschikbare ruimte is
hun levensduur beperkt. De meeste straatbomen gaan 25 tot 40
jaar mee. Daarom wordt er gekeken naar een boomwaardige
standplaats: voldoende ondergrondse en bovengrondse
groeiruimte.
• De Groenkaart geeft de structuren aan voor het vervangen van
bomen en hoe invulling wordt gegeven aan een duurzaam
bomenbestand. Hiervoor is het groen in verschillende types
gecategoriseerd, waar voor elke categorie bepaalde spelregels
gelden. De meeste wegen waar de platanen van dit onderzoek
aan staan vallen volgens de Groenkaart onder ‘wijktoegang’ en
‘buurtontsluiting’.
• Wijktoegangen worden begeleid door lanen met bomen van een
lagere orde dan wijkontsluiting. Bij Buurtontsluitingen is het
eenduidige karakter van belang en worden de wegen begeleid
door bomenrijen, plantsoen of singels. Bewoners hebben invloed
op invulling van het groen bij buurtontsluiting. Van het
onderzoeksgebied valt enkel de Dadelgaarde onder het type
Wijkontsluiting. Wijkontsluiting zijn de hoofdwegen structuur van
de wijk en worden begeleid door lanen en/of singels. De
continuïteit van de laan is het uitgangspunt voor de
boomstructuur met aaneengesloten kronen.
• In het bomenbeleid staat geschreven dat er niet per definitief
altijd een gekapte boom vervangen wordt door een nieuwe
boom. De gemeente streeft naar kwaliteit boven kwantiteit.
Betekenis Groenkaart en het bomenbeleid voor de platanen in
Seghwaert:
Voor de platanen in Seghwaert betekent dat de platanen aan
wijktoegangen een verkeersbegeleidende functie hebben en dat bij
buurtontsluitingen eenduidigheid en continuïteit gewaarborgd moeten
31
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
blijven bij de uitwerking van de plannen. Het betekent niet dat de
boomstructuur op dezelfde wijze wordt vormgegeven als nu het geval is.
Het gaat juist om de continuïteit van de laan en de eenduidigheid als
uitgangspunt voor de boomstructuur.
Groenvisie:
• Uitwerking van de ambitie van de gemeente om de grote
diversiteit aan plant- en diersoorten op peil te houden en mogelijk
te vergroten
• De gemeente gaat zich inspannen voor het behoud en waar
mogelijk vergroten van het leefgebied voor zeldzame soorten, het
verbeteren van nat leefgebied voor soorten in en om het water,
het continueren van het extensieve, gifvrije beheer en het
creëren van ecologische verbindingszones tussen gelijke of
aan elkaar verwante leefgebieden.
• Eén van de projecten is de verduurzaming van het
bomenbestand in Seghwaert, Meerzicht en Overige wijken. Het
beoogde resultaat is dat huidige bomen vervangen zijn door
nieuwe exemplaren uit de ‘potentieel-natuurlijke vegetatie’ (‘PVNsoorten’) en dat de bomen van een boomwaardige standplaats
zijn voorzien.
Overig beleid over het beheer van bomen:
Beheervisie openbare ruimte 2009-2020 en bijbehorende
kwaliteitsmatrix
In de Visie Beheer openbare ruimte wordt o.a. de huidige en gewenste
kwaliteit van de openbare ruimte vastgelegd, ook voor bomen. Dit wordt
gedaan met de CROW-kwaliteitsniveaus, een landelijk meet- en
monitoringssysteem voor de beeldkwaliteit van de openbare ruimte. Dit
wordt gedaan met vijf niveaus: van A+ (heel hoog) t/m D (heel laag).
De door de gemeente vastgestelde ambities voor de woongebieden,
waar Segwhaert onder valt, zijn:
• B voor bomen
• C voor verharding, technische staat: deze norm gaat over de
technische staat van verharding (‘verharding-technische staat’
volgens CROW), en betekent: maximale hoogteverschillen van 3
cm, meer dan 15% per 100 meter.
• C voor ruimen van blad op de rijweg. In het bestek is het ruimen
van blad alleen opgenomen voor de rijweg. Het blad ruimen op
de voetpaden en in de beplanting staat niet in het bestek. Kortom
het blad op de voetpaden en in de beplanting wordt niet
opgeruimd. Het geen onderhoudsmaatregel.
32
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Algemene Plaatselijke Verordering Zoetermeer (APV) en Wet Algemene
bepalingen omgevingsrecht (Wabo)
In de Algemene Plaatselijke Verordering Zoetermeer (APV) staat de
aanleiding vastgelegd om een boom te kappen. Deze staat ook
beschreven in het Bomenbeleid:
De volgende zaken kunnen aanleiding zijn om een boom te kappen:
1. Gevaar (o.a. instabiliteit door storm, ziekten);
2. Einde levensduur;
3. Slechte conditie;
4. Ziektes;
5. Veiligheid (o.a. schadedreiging aan bebouwing, ondergrondse
infrastructuur, verkeer, ernstige wortelopdruk);
6. Overlast door overmatige schaduw (in de woning). In maart 2014
is een beleidsaanpassing gedaan met criteria om
schaduwoverlast te beoordelen.
7. Ontwikkelingen, reconstructies en herinrichtingen
Zoetermeer erkent niet als overlast waarvoor een boom
mag worden gekapt:
• overlast van in de boom levende luizen, vogels en in beginsel
ook niet bij overlast ten gevolge van rupsen.
• het vrijkomen van harsen enz.
• overlast van veel bladval, bloemblaadjes, vruchten enz.
• lichte takval bij boomsoorten waarvoor dit gewoon is (wilg,
populier)
• oneffenheid van verharding, binnen de in de beheervisie
vastgelegde norm C (maximale hoogteverschillen van 3 cm,
meer dan 15% per 100 meter).
Onderstaande waarden worden door de gemeente meegewogen bij de
beslissing om een kapvergunning te verlenen. Dit betekent niet dat de
kapvergunning altijd geweigerd kan worden op grond van deze waarden.
a. de natuurwaarde van de houtopstand (bomen en struiken);
b. de landschappelijke waarde van de houtopstand;
c. de waarde van de houtopstand voor stads- en dorpsschoon;
d. de beeldbepalende waarde van de houtopstand;
e. de cultuurhistorische waarde van de houtopstand;
f. de waarde voor de leefbaarheid van de houtopstand.
Vertaald naar Seghwaert zijn de conclusies wat betreft de waarden
vanuit de APV en Wabo dat de platanen:
• Geen bijzonder natuurwaarde hebben, behalve die in de
deelgebieden waar in kader van de flora- en faunawet
vastgesteld is dat de platanen een rol spelen bij de vliegroutes
van de vleermuizen. Hier zijn de kapplannen daarom stopgezet.
33
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
•
•
•
•
•
Het uitgevoerde onderzoek naar de vleermuizen dient verder
voortgezet te worden. Tevens dient de gedragscode te worden
nagevolgd.
Geen bijzondere betekenis hebben voor het landschap.
Niet onder beschermd stadsgezicht vallen.
Deels bijdragen aan de beeldbepalende waarde. Vanuit het
beleid (o.a. het Bomenbeleid en de Groenkaart) hebben de
betreffende platanen (die voornamelijk onder de wegtypes
wijktoegang en buurtontsluiting vallen) beeldbepalende waarde
maar het betekent niet dat de huidige platanenstructuur op
dezelfde wijze dient te worden vormgegeven als nu het geval is.
Van belang voor de boomstructuur is het behoud van de
continuïteit van de laan en de eenduidigheid. Dit kan ook met
minder platanen en/of met andere soorten dan platanen worden
gewaarborgd. In het bestemmingsplan Seghwaert 2006 staat dat
de platanen een bijzondere waarde hebben, maar met het
Bomenbeleid van 2011 (2013) is dit aangepast en het huidig
geldende beleid is leidend. Het A.P.V. toetst niet aan het
vigerende bestemmingsplan
Geen monumentale bomen zijn en hebben geen bijzondere
cultuurhistorische waarde.
Dragen bij aan de leefbaarheid. Echter dit is voor bewoners
zowel in positieve als in negatieve zin (zie ook alinea ‘resultaten
meningen’).
Als we de aanleidingen uit de APV/ het Bomenbeleid vertalen naar
Seghwaert zijn de conclusies dat de platanen:
• Geen acuut gevaar opleveren wat betreft instabiliteit of
stormschade.
• Niet aan het einde van hun levensduur zijn – ze gaan gemiddeld
nog 15 jaar mee, op de platanen in de Gaardedreef na die naar
verwachting gemiddeld nog 10 jaar meegaan.
• De platanen zijn vitaal en in goede conditie (op enkele
uitzonderingen na). Echter de groeiomstandigheden zijn niet
optimaal vanwege het gebrek aan ondergrondse ruimte, vochten voedingswaarde in de bodem.
• Geen last hebben van ziektes (op een enkele plataan na) die
ernstige gevolgen hebben voor de levensduur van de boom of
acuut gevaar opleveren wat betreft instabiliteit.
• Op enkele punten veiligheidsrisico’s met zich meebrengen op het
gebied van schadedreiging, op het gebied van:
o Wortelopdruk: dit wordt gemeten aan de hand van
landelijk geobjectiveerde normen van het landelijke
kennisinstituut CROW. De gemeente meet opdruk in haar
weginspectie, VTA inspectie en door Cyber is dit
gemeten tijdens de visuele schouw (zie ook alinea 2.1 De
huidige staat van platanen’). Uit de visuele schouw blijkt
34
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
•
•
dat er sprake is van redelijk veel opdruk: het komt in
nagenoeg alle straten voor en voornamelijk op de
voetpaden. Overal waar B/C, C en D-niveau gemeten is
(schaalbalk wortelopdruk) dient meteen hersteld te
worden, in verband met struikelgevaar op de voetpaden
Daarnaast is er een risico dat, als de gemeente niet
ingrijpt, de opdruk verder toeneemt. De gemeente schat
in dat er gemiddeld 1á 2 keer per week
herstelwerkzaamheden uitgevoerd worden (klein
onderhoud). De gemeente dient dit te blijven monitoren.
o In enkele gevallen raken de takken de gevels, waardoor
de woning(en) kunnen beschadigen.
o Ondergrondse infrastructuur: Wortels van platanen
kunnen geen leidingen of rioleringen doorboren, maar
kunnen wel bestaande gaten / scheuren vergroten
bijvoorbeeld omdat zij op zoek zijn naar voeding of water.
Wat betreft riolering gaat het voornamelijk om
huisaansluitingen en kolken: de hoofdriolering ligt onder
de asfaltwegen en hier kunnen de platanen niet bij. Uit
rioolinspecties blijkt dat er enkel in kolken en
huisaansluitingen wel eens wortels van platanen
aangetroffen worden.
o Snoeiachterstand: dit is bij ruim een kwart van de
platanen het geval. Dit is hoog, zeker voor bomen die al
in de ‘volwassen fase’ zitten. Hier zitten risico’s doordat
de minimale doorrijhoogte van het verkeer in geding is
(zie ook volgende punt, verkeersveiligheid).
Verkeersveiligheid: dit is in het onderzoek niet verder
onderzocht: wel geven redelijk veel bewoners in de
enquête aan dat de platanen het zicht op de weg
ontnemen (bijvoorbeeld bij kruispunten) en dat platanen
ook het licht van lichtmasten ontneemt.
Schaduwoverlast is momenteel nog onvoldoende objectief en
meetbaar te maken door het gebrek aan landelijke meetnormen.
De beleidsaanvulling over schaduw is nog niet getoetst voor de
Seghwaertse platanen. Het is aan te bevelen om
schaduwoverlast te objectiveren (zodat er over hetzelfde wordt
gepraat) om vervolgens mate van schaduwoverlast te toetsen,
omdat vanuit de enquête en bijeenkomsten duidelijk is dat veel
mensen last hebben van overmatige schaduw.
Voor zover bekend maken de platanen in Segwhaert geen deel
uit van ontwikkelingen, reconstructies en herinrichtingen.
35
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Aanvulling op beleid met betrekking tot schaduwoverlast:
In maart 2014 is er een aanvulling over schaduwoverlast op het
bomenbeleid aangenomen, waarin het volgende opgenomen is:
• Schaduwoverlast per situatie beoordelen op basis van vaste
criteria;
• Erkennen van schaduw in tuinen van bomen op gemeentegrond
als mogelijke aanleiding waarom een boom gekapt kan worden.
De volgende criteria worden bij de beoordeling van schaduwoverlast
gebruikt:
1. type groen (stads-, wijk- of buurtgroen); de mening van
omwonenden, ervaren meerdere mensen schaduwoverlast van
2. dezelfde boom/bomen;
3. de mening van de aanvrager;
4. de hoogte van de boom (kroon);
5. de afstand van de boom tot het object/de gevel of de tuin;
6. de noord-zuidoriëntatie van de boom ten opzichte van het
object/de gevel of de tuin;
7. de soort boom
36
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
4
Het proces voorafgaand
aan het onderzoek
Het project ‘vervangen platanen Seghwaert’ is halverwege 2012 gestart,
maar kent een langere voorgeschiedenis waar verschillende
beleidsdocumenten en –onderzoeken aan ten grondslag liggen (zie ook
kopje gemeentelijk beleid). Deze paragraaf richt zich voornamelijk op het
communicatie- en participatieproces, vanaf het moment dat alle
bewoners over de plannen geïnformeerd zijn en de daaropvolgende
kapvergunningaanvraag en bezwarenprocedure.
•
•
•
18 augustus 2009: ‘Over bomen in Zoetermeer’ en de
bijbehorende kostenraming van groot onderhoud. Onderzoek van
BSI naar het duurzaam in stand houden van het bomenbestand
in Zoetermeer (n.a.v. een motie (‘motie 60’). In het onderzoek is
het areaal en nodige beheer van huidige bomen van Zoetermeer
afgezet tegen het beschikbare budget, waarbij de conclusie is dat
het de benodigde kosten voor het beheer en het aantal bomen
niet in verhouding staat. Kortgezegd: met hetzelfde beschikbare
budget moet het aantal bomen omlaag, of met hetzelfde aantal
bomen moet het beheerbudget omhoog. Als gevolg van deze
uitkomsten is gekozen om in het collegeprogramma het
programma op te nemen waarbij het bomenbestand gereduceerd
wordt en het budget verhoogd.
2010 heeft het College van B&W in haar Collegeprogramma het
programma ‘duurzaam bomenbestand’ en ‘planmatig onderhoud
en vervanging bomen’ opgenomen om het groene karakter van
de stad te behouden. In dit collegeperiode zijn extra gelden
beschikbaar gesteld voor het groot onderhoud en vervangen van
bomen, onder andere voor het project in Seghwaert.
Volgens het Bomenbeleid (2011, geactualiseerd in 2013 en
2014) is een duurzaam bomenbestand dat bomen zoveel
mogelijk kunnen uitgroeien op de plek waar zij staan (de juiste
boom op de juiste plek), boomstructuren in Zoetermeer in stand
worden gehouden, dat er aangesloten wordt op de aanwezige
37
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
•
•
•
identiteit van de stad, waaronder de cultuurhistorische elementen
en dat er diversiteit in boomsoorten aanwezig is, om de
ecologische waarde te vergroten en de kans op ziekten en
plagen te verminderen. Daarnaast staat hier in vastgelegd dat
het gaat om kwaliteit in plaats van kwantiteit. Hierdoor is het niet
meer vanzelfsprekend dat als er een boom gekapt wordt er direct
een nieuwe voor in de plaats aangeplant wordt.
23 maart 2012: Visie Duurzame Boomstructuur Platanen
Seghwaert. Hierin is het programma uit het college doorvertaald
naar de platanen van Seghwaert. Visie is ontwikkeld omdat het in
Seghwaert om belangrijke boomstructuren gaat en dat de
stedenbouwkundige structuur van de wijk de basis is voor
mogelijke oplossingen. Naast een duurzaam bomenbestand en
het behoud van het groene karakter is het doel om het
bomenbestand financieel beheersbaar te maken. Op basis van
de situatie in Seghwaert wordt een aantal varianten voor de
toekomst van de platanen toegelicht en geanalyseerd:
o Variant 1: Alle platanen handhaven door kandelaberen
o Variant 2: Toepassen fysieke randvoorwaarden uit de
BIOR (Basis Inrichting openbare ruimte): alleen de
platanen handhaven die
op voldoende afstand tot kabels en leidingen
staan (1,50 meter)
beschikken over 40 m3 doorwortelbare ruimte.
op voldoende afstand tot bebouwing staat
(minimum afstand van 10 of 8 meter)
o Varianten 3: Halvering aantal Platanen:
Variant 3a: Halvering door uitdunnen
Variant 3b: Halvering Platanen, handhaven aan
één zijde
o Variant 4: Platanen alleen handhaven op markante
plekken (flexibiliteit).
In mei 2012 worden alle bewoners van Seghwaert met een flyer
op de hoogte gesteld van de overlast die de platanen opleveren
(schaduw, opdruk, kabels en leidingen die in de knel komen en
een achteruitgang van conditie van de platanen). Ook het
duurzaam bomenbestand-principe wordt uitgelegd, namelijk dat
er ‘duurzaam onderhoud’ nodig is en bomen moeten worden
vervangen. In de flyer staat ook dat de bomen zelf geen gevaar
opleveren en nog ‘enige tijd meegaan’, maar dat er risico’s zijn
bij niet ingrijpen (overlast blijft bestaan, opdruk moet blijvend
worden hersteld, en risico op beschadigde kabels en leidingen).
Bewoners worden uitgenodigd voor informatiebijeenkomsten om
gezamenlijk een oplossing te vinden. Tijdens de bijeenkomsten
(tussen juni en september 2012) worden de varianten gebaseerd
op de Visie duurzaam bomenstructuur platanen Seghwaert
38
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
•
•
•
•
•
•
•
toegelicht. Op de avonden komen in totaal ruim 200 mensen op
af.
Vervolgens is er een stemming waarbij men kan stemmen op de
variant: dit doen 206 mensen. Alleen de betrokkenen (in ieder
geval de deelnemers van de bijeenkomsten) worden per mail
geïnformeerd over de stemming, daarnaast staat het op de
gemeentelijke wijkwebsite, in de plaatselijke krant (Zoetermeer
Dichtbij) en op de wijkpost. De meeste stemmen (106) gaan uit
naar de variant over het zoveel mogelijk behouden van platanen
op markante plekken.
Het college stemt in met deze ‘voorkeursvariant’.
Er worden vervolgens twee informatiebijeenkomsten gehouden
over de stand van zaken en terugkoppeling van de
ontwerpsessies. Betrokkenen worden hiervoor per mail en brief
uitgenodigd, andere bewoners zijn via de media en de
wijkwebsite geïnformeerd over deze terugkoppelavonden.
Daarna komen er vijf ontwerpsessies waarbij de plannen per
straat worden uitgewerkt. Onderdeel van de plannen is het
terugplanten van struiken en 225 bomen. Ook hiervoor worden
eerdere betrokkenen per mail uitgenodigd, en staat de
uitnodiging op de wijkwebsite etc. In totaal doen er 88 mensen
aan mee (per ontwerpsessie zijn ongeveer gemiddeld 20
bewoners aanwezig). De resultaten worden wederom per mail
teruggekoppeld aan de deelnemers, en met de website en krant
aan de rest van de bewoners. De tekeningen van de
ontwerpsessie liggen ter inzage op het gemeentehuis. De
reacties hierop worden meegenomen in de definitieve tekeningen
in mei 2013.
zijn in mei 2013 de kapaanvraag voor het kappen van 411
platanen ingediend. In de aanvraag staat de volgende reden voor
kap: ‘Te kleine groeiruimte boven- en ondergronds, o.a. door
kabels en leidingen, kunnen deze bomen niet volwaardig
uitgroeien’. Daarnaast is de kwaliteit van de bomen volgens de
aanvraag ‘matig’ behalve in deelgebied 5 (Weidedreef en
Fretweide) waar de kwaliteit als ‘goed’ is aangeduid. Verder is de
bovengrondse ruimte volgens alle aanvragen ‘voldoende’, zijn de
problemen vooral ‘wortelopdruk en overig’ en staat in de
toelichting dat de leeftijdsverwachting minder dan 10 jaar is, en
er sprake is van kleine groeiruimte.
Ondertussen vindt het onderzoek naar vleermuizen plaats, in
kader van de flora- en faunawet plaats. Op basis daarvan worden
voor vier deelgebieden de plannen stopgezet omat de platanen
daar een belangrijke rol spelen in het leven van de vleermuizen.
Hier worden betrokkenen in oktober 2013 per brief over
geïnformeerd.
Op 13 november 2013 vindt de Hoorzitting van de Commissie
Bezwaar- en Beroepsschriften plaats in verband met de
39
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
ingediende bezwaren over de verleende kapvergunningen. Er
zijn 126 bezwaarschriften behandeld, maar nog eens 49 digitaal
ingediende bezwaarschriften zijn onterecht niet in behandeling
genomen. Op 17 december is besloten de aanvragen van de
omgevingsvergunningen in te trekken. Hier krijgen alle bewoners
een brief over.
Bezwaarprocedure
•
•
In alle kapaanvragen is als toelichting op de aanvraag ‘te kleine
onder- en bovengrondse groeiruimte door o.a. kabels en
leidingen, waardoor de bomen niet volwaardig uit kunnen
groeien’. In 7 van de 8 deelgebieden is de kwaliteit van de
bomen als ‘matig’ aangemerkt, bij 1 deelgebied is dat ‘goed’.
Tijdens de hoorcommissie geeft gemeente aan dat dat eigenlijk
ook matig had moeten zijn.
In totaal 175 bezwaren binnen, waarvan 55 gelijk zijn qua inhoud
maar door verschillende mensen is ondertekend. In totaal 107
bezwaren zijn redelijk gelijk en krijgen hetzelfde antwoord. De
diverse argumenten uit de bezwaren staan in de volgende tabel
samengevat:
40
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Algemeen:
• Aantasten groene beeldbepalende karakter van de wijk Seghwaert.
• Waarom kapvergunning aangevraagd voor 12 deelgebieden? Je moet het van uit een totaal verhaal bekijken,
• Onvoldoende herplant
• Onvoldoende / niet heldere motivatie kap
• Matige boomkwaliteit is argument van gemeente, maar is niet aangetoond
Geen motivatie dat niet volwaardig uitgroeien door gebrek aan bovengrondse ruimte probleem is, en er wordt niet
aangetoond dat dit het geval is bij de platanen
Niet verifieerbaar dat platanen nog een levensverwachting van minder dan 10 jaar hebben
Kabels en leidingen:
• Niet onderbouwd waarom of aantoonbaar dat te weinig ondergrondse groeiruimte door kabels en leidingen
schadelijk is voor bomen.
• Kabels en leidingen zijn tegelijk met de bomen aangelegd. Bomen passen zich aan de (ondergrondse) ruimte.
• Onduidelijk hoe gemeente getoetst heeft.
• Geen alternatief voor kap aangedragen (bijv. herstraten)
• Geen aantoonbare schade aan kabels en leidingen
• Wortels boren k&l of riolering niet door
Opdruk:
• Gemeente geeft niet aan welke bomen specifiek opdruk veroorzaken
• Geen onderbouwing hoe opdruk getoetst wordt
• Mate van opdruk wordt niet aangeduid
• Uit eigen waarneming blijkt dat er wel opdruk is maar niet overal en niet ernstig / gevaarlijk
• Bomenbeleid erkent opdruk alleen als aanleiding voor kap als het tot gevaar leidt.
• Gemeente laat onbesproken welke norm die hanteert voor opdruk
• Staat niet hoe gemeente werkzaamheden uit gaat voeren
• Geen alternatief voor kap aangedragen (bijv. herstraten / maatwerk)
• Plataan kan goed tegen beperkte ruimte
In kapaanvraag staat bij wortelopdruk de tekst ‘overige’, wat niet nader gespecificeerd is.
Er heeft al een keer dunning plaatsgevonden om afstand zo te vergroten dat de platanen kunnen uitgroeien.
Waarom gelden deze conclusies hierna niet meer?
Kap is kapitaalsvernietiging
Bomen zijn niet aan eind van levensduur, mocht de gemeente dat argument aandragen. Gemeente heeft zorgplicht
om veiligheid te bevorderen, maar dat is geen reden voor de kap.
Gekozen variant:
• Onduidelijk hoe tot de gekozen variant gekomen is
• Variant strookt niet met argument voor kap: geen verschil in te kappen bomen en markante bomen. Daar kunnen
ook kabels en leidingen onder liggen.
• Niet representatieve stemming: welke onderzoeksmethode is gebruikt bij de ‘stemming’: er is 203 keer gestemd
terwijl er 12000 kiesgerechtigden in de wijk zijn.
• Er zijn vooral ‘klagers’ op de bijeenkomsten gekomen.
• Variant had ook voorkeur van de gemeente, en had hier al in vroeg stadium voor gekozen, en is uitgebreider
gepresenteerd dan de anderen. Hierdoor zijn bewoners voor bepaalde uitgangspunten gesteld.
• Niet eerlijk dat de projectkosten als €0,- zijn aangedragen: het kappen kost toch geld
• Er was geen variant waarbij de bomen zouden blijven staan
• Bestemmingsplan 2006 stelt dat de platanen beschermd moeten worden
• Door manier van communiceren en formuleren kunnen bewoners zelf niet goed beoordelen wat nou goed of fout
is, waardoor deel van de bewoners geen noodzaak in de bijeenkomsten zag.
• Uitkomsten bijeenkomsten is alleen met aanwezigen gecommuniceerd, niet naar iedereen. Hierdoor wisten veel
mensen er pas van toen vergunning al verleend was.
34 van de 35 raadsleden stemden tegen soortgelijke plannen/handelswijze
Flora en faunawet / vleermuizenonderzoek / WABO:
• Gemeente stelt dat 'op voorhand duidelijk was dat er op geen enkele plaats sprake zou zijn van relatie overige
beschermde natuurwaarden met bomen, beperkt rapportage tot vleermuizen'
• Niet inzichtelijk en feitelijk gemotiveerd waarom alleen onderzoek naar vleermuizen is gedaan
• Er zijn vleermuizen, waaronder ‘extra beschermde soorten’, waargenomen, ook door reclamant. Hier is
ontheffing voor nodig.
• Gemeente had niet alleen voor deelgebieden 1-4 de resultaten moeten afwachten, maar voor alle deelgebieden.
• Het is niet uitgesloten dat het voortbestaan van vleermuizensoorten in gevaar komt omdat soorten zich niet op
locatie op langere termijn kunnen handhaven.
• Onduidelijk of het stappenplan Flora en faunawet is doorlopen uit de gedragscode flora en fauna Zoetermeer.
41
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
• Er is najaarsonderzoek nodig om ook andere soorten te inventariseren.
• Er had ontheffing voor de Gedragscode aangevraagd moeten worden.
• Vraag of er rekening gehouden is met artikel zorgplicht uit de flora- en faunawet, dat menselijk handelen geen
nadelige gevolgen mag hebben voor flora en fauna.
Bestemmingsplan 2006, punt is in strijd met de omgevingsvergunning, namelijk dat o.a. plataanbeplanting
beschermd moet worden omdat het karakteristiek is
Weigeringsgronden vanuit het APV (natuurwaarde, landschappelijke waarde, waarde stads- en dorpsschoon,
beeldbepalende waarde, cultuurhistorische waarde en waarde leefbaarheid) zijn van toepassing voor
omgevingsvergunning.
Aanlegvergunning
Artikel 19, onder 4.1 van bestemmingsplan Seghwaert stelt dat er voor o.a. het plaatsen van bomen en afgraven
van grond in bestemming leidingen een aanlegvergunning is vereist. Had gelijktijdig aangevraagd moeten worden.
Omgevingsvergunning kan niet zonder aanlegvergunning verleend worden.
Herplant bomen
Aantal te kappen bomen niet in verhouding met aantal te herplanten bomen. Tegenstrijdig met ‘boom-voor-boomprincipe’. Ook wordt er geen periode voor het herplanten genoemd.
Omgevingsvergunning maakt niet inzichtelijk op welke manier en welke belangenafweging heeft plaatsgevonden.
Conclusie van bezwaarschrift:
• Noodzaak van kap is niet aangetoond.
• Uitgangspunt bij bewonersavonden (‘kap is nodig’) was gebrekkig en misleidend. Er is aangetoond op de
variant over markante bomen. Misleidende en onvolledige brief. Alleen aanwezigen zijn op hoogte
gehouden over vervolgplannen.
• Op grond van veiligheid moet men per boom aantonen of er noodzaak tot kap is, en dit met feiten
onderbouwen.
• Omgevingsvergunning is in strijd met Algemene wet Bestuursrecht.
• Ontheffing van flora en fauna wet was noodzakelijk en daarom uitgebreide procedure nodig.
•
Er is afgeweken van bestemmingsplan Seghwaert 2006.
4.1
Conclusies proces
Ten aanzien van het gevolgde communicatie- en participatieproces en
de daaropvolgende kapvergunningaanvraag en bezwarenprocedure
concluderen we het volgende:
• De gevolgde werkwijze komt overeen met het communicatie- en
participatieproces zoals beschreven in het Bomenbeleid.
• Werkwijze ten aanzien van het maatwerk inrichting groen na de
kap is planmatig en stap voor stap uitgevoerd.
• De gemeente heeft belangrijke (tussen)resultaten zoals de
definitieve plannen, niet teruggekoppeld aan alle bewoners, maar
alleen aan deelnemers van de bijeenkomsten. Hierdoor was niet
iedereen op de hoogte dat er bomen gekapt gingen worden in
hun wijk en werden de bewoners via de aanvraag van de
kapvergunning pas op de hoogte gebracht (via de krant).
• Er zijn 126 bezwaarschriften behandeld en een deel van de
ingediende bezwaren is ten onrechte niet in behandeling
genomen doordat ze zoek zijn geraakt. Dit heeft het vertrouwen
tussen de burger en gemeente geen goed gedaan.
42
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
•
•
Omgevingsvergunning is ingetrokken naar aanleiding van de
bezwaren, niet de gehele procedure doorlopen en het is niet
duidelijk wat de rechter zou hebben geoordeeld.
De bewoners zijn niet positief over het handelen van de
gemeente. De groep tegen de kap heeft geen vertrouwen in het
oprecht en het goed hebben afgewogen van de criteria. De groep
voor kap met maatwerkoplossingen is zeer teleurgesteld in stop
zetten van de uitvoering van de plannen door de gemeente. We
waren er bijna!
43
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Steekproef, respons en
geldigheid
• De enquête is onder 7490
huishoudens verspreid.
• De enquête is door 1492
bewoners / huishoudens
ingevuld. Dit komt neer op
een respons van 19,9%
(door enkele huishoudens is
de enquête meerdere keren
ingevuld, hiervan is alleen
de eerst ingevulde enquête
meegenomen in de
analyse).
• 27 keer is de enquête zowel
zonder naam als zonder
adres ingevuld. 28 keer is
er geen straatnaam
ingevuld, 38 keer geen
huisnummer. Deze
enquêtes zijn wel
meegenomen in de
analyse, behalve bij de
analyses waarbij een
onderscheid gemaakt is in
adressen aan de
doorgaande weg en niet
aan de doorgaande weg.
5
5.1
Resultaten meningen
Inleiding
Tijdens het onderzoek is op verschillende manieren de meningen van
bewoners geïnventariseerd (via de enquête, bijeenkomsten, via mail en
telefoon). De hoofdbetrokkenen vormen de bewoners van Seghwaert: de
platanen maken immers deel uit van hun (directe) leefomgeving.
Daarnaast zijn van de gemeente vier ambtenaren geïnterviewd die
betrokken waren bij het project.
Het doel van het inventariseren van deze meningen is om een beeld te
krijgen van de huidige meningen van belanghebbenden en de wijze
waarop zij het proces voorafgaand aan het onderzoek ervaren hebben.
Daarnaast hebben bewoners hun mening gegeven over het onderzoek.
5.2
Resultaten enquête
De enquête bestond uit 12 vragen: 8 over de platanen en 4 over het
proces voorafgaand aan het onderzoek. In de enquête is gevraagd naar
de mening over de bomen in het algemeen en de platanen in het
bijzonder.
Algemene gegevens over de respondenten:
• Gemiddeld woont de respondent ca. 20 jaar in Seghwaert. 31%
woont er 30 jaar of langer, 28% tussen de 5 en 15 jaar en 11 %
minder dan 5 jaar.
• 49,3% (737) van de enquêtes is ingevuld door een respondent
die (direct) langs één van de doorgaande wegen woont (dan wel
met de voorgevel of –tuin, dan wel met de achtergevel of –tuin).
720 (48,3%) woont daar niet (direct) langs. Van 35 respondenten
(2,3%) is dat onbekend omdat het adres niet (volledig) is
ingevuld.
44
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Resultaten per vraag:
Hoe waardevol vindt u de bomen in uw directe omgeving (rondom uw
woning)?
• De bomen in de directe omgeving worden in het algemeen
gewaardeerd: 60% vindt de bomen ‘zeer waardevol’ of
‘waardevol’.
• Meer respondenten die niet aan de doorgaande wegen wonen
dan wel, waarderen de bomen in hun directe omgeving.
• Van de respondenten die aan de doorgaande weg woont, vindt
61% de bomen ‘zeer waardevol’ of ‘waardevol’, tegenover 72%
van de respondenten die niet aan de doorgaande wegen
wonen.
• 38% van de resondenten aan de doorgaande weg vindt de
bomen ‘matig of niet waardevol’, tegenover 16% van de
respondenten die niet aan een doorgaande weg wonen.
•
•
•
In hoeverre hebben de bomen in Seghwaert een rol gespeeld
bij uw keuze om in deze wijk te wonen?
Voor de meeste respondenten speelden de bomen geen of
een matige rol bij de keuze om in Seghwaert te gaan wonen.
Bijna de helft van de respondenten (47%) geeft aan dat de
bomen in Seghwaert geen rol heeft gespeeld.
Een kwart van de respondenten geeft aan dat de bomen een
grote rol hebben gespeeld, en nog eens een ruim kwart dat de
bomen een matige rol hebben gespeeld.
Ervaart u wel eens overlast van bomen in uw directe omgeving
(rondom uw woning)?
• Dat overlast subjectief is blijkt ook uit de enquête: Bijna de
helft (44%) van de respondenten ervaart overlast van de bomen
in de directe omgeving. Een kwart geeft aan dat men wel
overlast ervaart, maar dat de overlast niet opweegt tegen het
genot dat men van de bomen heeft. Bijna een derde ervaart
nooit overlast (zie tabel).
• Respondenten die aan de doorgaande weg wonen ervaren
meer overlast van de bomen in hun directe omgeving: 58%
heeft hier ‘ja’ op geantwoord, tegenover 30% bij de
respondenten die niet aan de doorgaande weg wonen.
45
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Wat voor overlast ervaart u van de bomen in uw directe omgeving
(rondom uw woning)?
De top vier van types overlast die men ervaart bij de bomen in de directe
omgeving ziet er als volgt uit (tussen haakjes staat het aantal
respondenten). Dit is inclusief de analyse van de open vraag waarbij
men andere types overlast kon invullen.
1. Blad, takjes, hars etc. op / rond mijn woning, incl. gladheid als
gevolg van blad (869 respondenten)
2. Opdrukken van verharding door boomwortels (596)
3. Overlast van vogels (bijv. vogelpoep) of andere dieren (zoals
luizen) die in de bomen zitten (519)
4. Schaduw in mijn woning of tuin (473)
Ervaart u wel eens overlast van de platanen langs de doorgaande
weg in Seghwaert?
•
•
•
het aandeel mensen dat overlast ervaart is net iets groter
dan het aandeel dat ‘nooit’ overlast ervaart. Het verschil is
klein.
18% ervaart wel overlast, maar vindt dat niet opwegen tegen
het genot.
Als we de antwoorden van vraag 5 (zonder vraag 3)
analyseren (zie onderstaand tabel) is te zien dat een groter
aandeel respondenten aangeeft ‘nooit’ overlast van de
platanen te ervaren(32,6%), dan het aandeel dat wel
overlast ervaart.
Ervaart u wel eens overlast van de platanen langs de doorgaande weg in Seghwaert?
% Totaal
Ja
Ja, maar de overlast weegt niet op tegen het
genot dat ik van de platanen heb
Nee, nooit
Ik heb hier geen mening over
Niet ingevuld (overgeslagen omdat men dit al
bij vraag 3 heeft ingevuld)
% respondenten
dat aan
doorgaande weg
woont:
% respondenten
dat niet aan
doorgaande weg
woont:
21,2
10,1
10,3
% respondenten
onbekend of die
wel of niet aan
doorgaande weg
woont
0,9
8,6
2,1
6,2
0,2
32,6
8,4
23,5
0,7
3,4
1,2
2,0
0,1
34,2
27,5
6,2
0,5
46
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Wat voor overlast ervaart u van platanen langs de doorgaande weg in
Seghwaert?
De ‘top 4’ van types overlast ziet er alleen qua volgorde anders uit dan
wat er voor de bomen in de directe omgeving ingevuld is (tussen haakjes
staat het aantal respondenten). Hier zijn ook weer de antwoorden
opgeteld van de respondenten die deze vraag bij vraag 4 al hadden
ingevuld.
1. Opdrukken van verharding door boomwortels (526)
2. Blad, takjes, hars etc. op / rond mijn woning, incl gladheid als
gevolg van blad (485)
3. Overlast van vogels (bijv. vogelpoep) of andere dieren (zoals
luizen) die in de bomen zitten (336)
4. Schaduw in mijn woning of tuin (278)
Meer of minder bomen en platanen?
De resultaten op de vragen of men meer of minder platanen dan wel
bomen wil in Seghwaert zijn bijna gelijk. De meeste respondenten vinden
het huidige aantal bomen goed, en dat vinden de meeste respondenten
ook over het aantal platanen.
Vanuit aantekeningen die men bij de enquête plaatsen, en vanuit de
reacties via de mail en bijeenkomsten is door diverse bewoners
aangegeven dat men liever een andere boomsoort dan plataan (het liefst
kleiner) wil.
47
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Mening over proces voorafgaand aan onderzoek
Stelling: ik vind dat de gemeente mij voldoende heeft geïnformeerd over
het project ‘vervangen platanen Seghwaert’ en de voorgenomen plannen
om bomen te kappen en te vervangen’
De meeste respondenten, 56%, geven aan het (helemaal) eens te zijn
met de stelling (zie tabel). Een kleiner aandeel, 20%, is het hier
(helemaal) niet mee eens, en nog eens 20% staat hier neutraal in.
Heeft u deelgenomen aan één of meerdere bijeenkomsten (een
informatieavond of ontwerpsessie) die zijn gehouden in het kader van
het project 'vervangen platanen in Seghwaert'?):
Van alle respondenten geeft 64% aan niet aanwezig te zijn geweest op
de bijeenkomsten maar wel te weten van de bijeenkomsten. Ruim 15%
is wel op één of meerdere bijeenkomsten geweest. 16% wist niet dat de
bijeenkomsten gehouden zijn.
Heeft u bij de gemeente uw voorkeur doorgegeven voor één van de drie
varianten met betrekking tot het kappen dan wel behouden van de
platanen langs de doorgaande wegen ?
Over de stemming van de varianten lijken de respondenten minder van
op de hoogte te zijn geweest: ruim een derde (36%) van de
respondenten wist niet dat er varianten waren waar men op kon
reageren. Iets minder dan een derde (31%) was wel op de hoogte maar
heeft niet gestemd. Bijna een kwart (24%) heeft wel gereageerd, en 9%
geeft aan het niet meer te weten of toen nog niet in de wijk te wonen.
Heeft u bij de gemeente bezwaar gemaakt tegen de in 2013 verleende
Omgevingsvergunningen voor de kap van platanen en herplant van
andere bomen langs de doorgaande wegen van Seghwaert?
Het overgrote deel van de respondenten geeft aan geen bezwaar te
hebben gemaakt (83%). 11% geeft aan dat wel gedaan te hebben. 5%
woonde toen nog niet in de wijk of weet het niet meer.
48
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
5.3 Resultaten bijeenkomsten tussen 9 juli en 11
september
Opkomst
• Er zijn net voor en net na de zomervakantie zeven
bijeenkomsten georganiseerd: vier bewonersbijeenkomsten
die toegespitst worden op twee deelgebieden en drie
algemene inloopavonden.
• Per avond waren er gemiddeld ruim twintig bewoners
aanwezig.
Sommige bewoners waren vanuit hun betrokkenheid op
meerdere bijeenkomsten aanwezig. Een aantal van hen was
aanwezig om meningen van andere wijkbewoners te horen, of
om hun eigen meningen onder de aandacht te brengen
Dit heeft effect op de resultaten van het interactieve deel van de
avond.
• Hoewel er tijdens de avond (bewust) niet gesproken is over
‘voor’ dan wel ‘tegen’ de kap, leek het erop dat er meer
mensen aanwezig waren die voor de kap waren, dan tegen.
Het ging veelal om mensen die voor de kap van bepaalde
bomen waren, niet voor het gehele plan. Dit is terug te zien in
de resultaten van het interactieve deel van de avonden,
waarbij men naar hun mening is gevraagd over onderwerpen
voor het onderzoek.
Tijdens de avonden zijn, na de toelichting op het onderzoek, alle
bewoners gevraagd aan te geven welke onderwerpen zij belangrijk
vinden om (nader) te onderzoeken tijdens het onderzoek. Dit konden
zij aangeven door stickertjes te plakken op een lijst met onderwerpen,
die zij zelf ook konden aanvullen. Het ging om onderwerpen die zowel
een reden kunnen zijn om een boom te kappen (denk aan overlast
van schaduw, opdruk, schade aan woning etc.) als redenen om een
boom juist te behouden (karakteristiek, positief effect op gezondheid,
genot van vogels/vleermuizen / ecologische waarde). Daarnaast
konden de deelnemers met post-its antwoord geven op de volgende
drie vragen:
• Wanneer is het onderzoek volgens u geslaagd?
• Welke tip heeft u voor Cyber?
• Wat leeft er bij u / wat wilt u nog kwijt?
Welke onderwerpen vindt u belangrijk voor het onderzoek?
Bewoners is tijdens de avonden gevraagd welke onderwerpen zij
belangrijk vinden voor het onderzoek. Dit kon men doen door vijf stickers
(per persoon) te verdelen over een lijst met onderwerpen. De lijst zelf
kon men zelf ook aanvullen. De verdeling van stickers bepaalde men
49
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
zelf: het was dus toegestaan om op één onderwerp meerdere, of alle
stickers te plakken.
De ‘top 5’ ziet er als volgt uit:
1. Vallende bladeren, takken etc.
2. Overlast van schaduw in tuin / woning of op de weg
3. Karakteristiek / identiteitsbepalend voor straat
4. Genot van vogels / vleermuizen: ecologische waarde
5. Wortelopdruk (ophoging / verzakking verharding: struikelgevaar)
•
•
•
Uit de ‘top 5’, maar ook als we de complete lijst zien (zie figuur 6:
welke onderwerpen vindt u belangrijk) is te zien dat bewoners
vaker onderwerpen ‘scoorden’ die reden kunnen zijn om een
boom te kappen dan onderwerpen die een reden kunnen zijn om
een boom te behouden. Dat is niet vreemd gezien de opkomst
die uit meer mensen bestond die overlast ervaart dan mensen
die ervan geniet. Desondanks komen in de ‘top 5’ twee
onderwerpen voor die het positieve belang van bomen
aangeven, namelijk ‘karakteristiek / identiteitsbepalend voor
straat’ en ‘genot van vogels / vleermuizen: ecologische waarde’.
In de ‘top 5’ zien we deels de types overlast die in de enquête
zijn aangegeven (overlast van blad, schaduw en opdruk).
Opvallend is dat het onderwerp ‘genot van vogels / vleermuizen:
ecologische waarde’ op nummer 4 staat, terwijl uit de enquête
‘overlast van vogel(poep)of andere dieren (vb luizen) die in de
bomen zitten’ bij de 4 vaakst genoemde types overlast staat.
Bewoners hebben ook onderwerpen aangevuld. De onderwerpen
‘boomkeuze: kleinere soorten terug’ (11 stickers), woningwaarde
(8 stickers) en gebrek aan onderhoud / achterstallig onderhoud
(8 stickers) zijn hiervan het vaakst ‘gescoord’.
50
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Figuur 6 welke onderwerpen vindt u belangrijk
Samenvatting reacties drie vragen
Omdat de reacties op de drie vragen (die hierna worden toegelicht),
enorm variëren, hebben wij deze in de analyse onderverdeeld in
verschillende categorieën7 , zoals ‘mogelijke oplossingen’, ‘types
overlast’ en ‘onderwerpen die in het onderzoek meegenomen moeten
worden’.
In de afzonderlijke verslagen van de bijeenkomsten zijn per vraag alle post-its uitgewerkt.
51
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Oplossingen en alternatieven:
Veel bewoners (183) hebben mogelijke oplossingen aangedragen. De
oplossingen gaan vooral over:
• Het behoud het groene karakter / meer bomen laten staan (vaak
in combinatie met het kappen van alleen overlastgevende
bomen (50).
• Alleen kappen van bomen die (echt) overlast of gevaar
opleveren (37).
• Het toepassen van maatwerk (16).
• Meer bomen kappen (10): waarbij het soms om specifieke bomen
gaan ‘voor mijn deur’ of waarbij dat onbekend is.
• Teruggetrokken plannen alsnog uitvoeren (8).
• Verder zijn overige oplossingen aangedragen, zoals ‘om en om
kappen’, ‘gefaseerd kappen’ en ‘tot kappen wel bestrating
aanpakken’.
Uit de reacties blijkt dat veel mensen zich zorgen maken om het groene
karakter en zoveel mogelijk platanen willen behouden, op de
overlastgevende gevallen na. Echter, veel mensen geven ook (nog eens)
aan overlast te ondervinden van (specifieke) platanen (zie ‘3. Wat leeft er
bij u / wat wilt u nog kwijt’). Als men aangeeft dat er gekapt moet worden,
lijkt het vooral te gaan om specifieke gevallen (in bepaalde straten of
nabij het huis van de bewoner).
Een aantal reacties (10) geeft aan rekening te houden met de
(mogelijke) gevolgen van de kap: verzakkingen, verpaupering, bomen
doen er jaren over om weer te groeien en het effect op huizenprijzen.
Bij veel oplossingen is aangegeven onderzoek te doen naar
alternatieven voor kap, of komt men zelf met alternatieven. Het vaakst
genoemd zijn: andere / kleinere bomen terug, meer snoeien, overlast
van blad aanpakken zolang er niet gekapt wordt en het opknappen van
bestrating waar opdruk voorkomen.
1. Wanneer is het onderzoek volgens u geslaagd?
Bij deze vraag zijn voornamelijk aspecten genoemd die te maken
hebben met:
1. Onderscheid maken in mensen die wel, en mensen die niet aan
de doorgaande weg wonen (10), of mensen die niet en wel
overlast ondervinden (8), niet alleen naar de ‘hardste roepers
luisteren’ (2) of dat men in het algemeen wil dat er geluisterd
wordt naar bewoners.
2. Dat er snel een besluit genomen wordt (15).
3. Dat er een advies, en het liefst een oplossing komt in de
onderzoeksrapportage, dat overgenomen wordt door de
gemeente.
52
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
4. Dat er draagvlak is voor de gekozen oplossing (‘waar voor- en
tegenstanders zich in kunnen vinden’, ‘als inwoners tevreden
zijn’)
2. Welke tip heeft u voor ons (Cyber)?
Bij deze vraag, maar deels ook bij de andere vragen, zijn vooral
antwoorden gegeven die zich richten op het onderzoek van Cyber
• Onderwerpen die we in het onderzoek moeten meenemen: zoals
‘kijk naar de wortel’, ‘verzakking: kijk of dat altijd van de boom
komt’, over het toetsbaar en normeren van overlast (o.a. vanuit
het Burgerlijk Wetboek), ‘laat kosten niet leidend zijn’ en ‘met
feiten kom je er niet, je moet belangen zorgvuldig afwegen’.
• Specifiek belang zoals mensen die aangeven dat hun overlast
zwaarder moet wegen dan het genot van anderen, omdat zij
dichtbij de bomen wonen, of dat men zich afvraagt of
vleermuizen belangrijker zijn dan bewoners. Ook is er een aantal
specifieke adressen waar men graag wil dat de platanen
vervangen worden door kleinere bomen (Weteringdreef 118), dat
de bomen (snel) moeten worden gekapt (Tuindreef 22 t/m 36,
Slootdreef 34, 36, 38 en 40, Vuurdoornpark 20 en Weteringdreef
16), dat de oorspronkelijke plannen moeten doorgaan
(Deelgebied 12 – Vissendreef), of dat de gemeente of Cyber snel
langs moet komen (Vaartdreef en Snoeksloot 53) of dat men juist
minimaal de bomen wil behouden (Rietvoornsloot).
• Verder noemt men specifieke aandachtspunten gericht op de
gemeente (‘triest dat het zover gekomen is’/ ‘zonde van het
belastinggeld’) of gericht op Cyber (bijvoorbeeld over de enquête
en de terugkoppeling van resultaten).
3. Wat leeft er bij u / wat wilt u nog kwijt?
Veel bewoners uiten in hun reactie (bij deze, of bij de andere vragen) de
overlast die zij van de platanen ondervinden. Het vaakst genoemd zijn
schaduw (27), wortelopdruk (12), bladeren en takken (11) , vocht (8) en
andere vormen zoals allergie, verkeersveiligheid en de groene aanslag.
5.4
Reacties via mail en telefoon
Op de speciaal voor het onderzoek ingestelde emailadres
([email protected]) zijn circa 200 mails binnengekomen (in de
periode van juni t/m halverwege september). Circa 100 hiervan zijn
aanmeldingen voor de bijeenkomsten, de vraag om een verslag dan wel
de samenvatting te sturen of een vraag over de bijeenkomsten.
De overige mails zijn divers: sommige bewoners geven aan welke
overlast zij ondervinden (soms inclusief foto’s) en daarom meestal ook
voor de kap te zijn. Andere geven aan dat men voor de kap is van alleen
53
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
de overlastgevende bomen of men graag ‘om en om’-kap ziet.
Sommigen zijn tegen de kap is in het algemeen of verwijzen naar hun
eerdere bezwaren die zij tegen de kapplannen hebben gemaakt.
Ook worden er in de mails tips voor het onderzoek gegeven, met
bijvoorbeeld verwijzingen naar bepaalde onderzoeksbureaus,
alternatieven voor de kap of verwijzingen naar andere voorbeelden
(zoals de platanen langs de Amsterdamse grachten, in Frankrijk).
Daarnaast zijn er reacties over de enquête gemaild: zoals een aanvulling
op de enquête (omdat de enquête zelf vooral uit gesloten vragen
bestond), of dat de vragen te sturend zijn. Via de telefoon kwamen
grotendeels aanmeldingen voor de bijeenkomsten binnen, en een enkele
vraag over het onderzoek.
5.5
Interviews gemeente
We hebben vier betrokken ambtenaren geïnterviewd: wijkbeheerder,
wijkmanager, beheermanager en de adviseur burgerbetrokkenheid
Het interview met de adviseur burgerbetrokkenheid ging uitsluitend over
het interpreteren van de informatie uit de bureauanalyse. De andere
interviews gingen daar deels ook over: antwoorden hierop zijn verwerkt
in het hoofdstuk 3 en 4, en worden niet in deze paragraaf (nogmaals)
toegelicht. De rest van de interviews gingen vooral over het proces
voorafgaand aan het onderzoek, hun mening hierover en wat hun rol bij
het proces is (geweest). Tijdens de interviews is geen informatie
uitgewisseld over (tussen)resultaten van het onderzoek
Vanuit de interviews kunnen we het volgende concluderen:
• De geïnterviewde ambtenaren staan nog steeds achter de
gekozen variant of de uiteindelijke ontwerpen (behoud van
platanen op markante plekken). Vooral omdat er teveel platanen
op een te kleine (onder- en bovengrondse) ruimte staan, de
platanen voor veel overlast zorgen en er risico’s bestaan als er
niks gedaan wordt. Ook is het beheerbudget een (indirecte)
aanleiding geweest: dit is onder andere in het BSI-rapport
aangegeven (één van de onderzoeken dat ten grondslag aan het
project ligt).
• Alle geïnterviewde ambtenaren vinden dat de gemeente
sommige zaken beter of anders had moeten doen:
o De gemeente had beter en transparanter over de
argumenten moeten communiceren, en de onderbouwing
van de plannen had sterker gekund (bijvoorbeeld wat een
markante plek is etc.). De gemeente had (meer) extern
onderzoek moeten laten doen om de noodzaak van de
kap aan te tonen, maar ook in verband met de
onafhankelijkheid.
54
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
o
o
o
o
Ook zijn bewoners wellicht niet goed ingelicht: tijdens de
eerste bijeenkomsten de variant voor het behoud van
platanen op markante (waar uiteindelijk voor gekozen is)
plekken het meest uitgebreid gepresenteerd, waardoor
mensen wellicht gestuurd zijn, en daarnaast werd in de
eerste flyer gesproken over ‘groot onderhoud’ (en niet
over kap).
Het aantal te kappen bomen was te groot, er is
onvoldoende gecommuniceerd over het aantal terug te
planten bomen (bewoners hadden het idee dat er
‘kaalslag’ zou plaatsvinden) en het was beter geweest de
plannen gefaseerd uit te voeren maar ook om de plannen
beter te visualiseren (ook als er niks gedaan zou
worden).
De gemeente kwam tijdens de bezwaarprocedure niet
sterk over.
Het is ‘funest’ geweest dat er bezwaren zoek geraakt zijn.
Overige conclusies vanuit de interviews:
• De bijeenkomsten, en zeker de ontwerpsessies, gingen goed:
ambtenaren hadden het idee dat de aanwezigen overtuigd waren
van de noodzaak van de kap. De sfeer was in het algemeen
goed en er werden samen goede plannen gemaakt.
• Men had niet verwacht dat het onderwerp tot zoveel commotie
zou leiden.
•
Het is lastig om iedereen tevreden te stellen: ook met
compromissen lukt dat niet. Burgers worden steeds mondiger, en
met social media is het gemakkelijk om op de gemeente af te
geven. Daarnaast zijn er politieke partijen en (andere)
belangengroepen zoals SIP en de facebookpagina (platanen
Zoetermeer) die hun mening geven.
55
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert,
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
Bijlage 1 Lijst geraadpleegde documenten en
informatiebronnen:
PM
56
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014
58
Resultaten en conclusies onderzoek platanen Seghwaert
CONCEPT VERSIE 542600 / 23 september 2014

Beste inwoner van Kapellen,

Tarieven kinderdagverblijf de Platanen 2015

OPNAME Johan Zonnenberg Eén foto had ik misschien nooit

Kap van bomen - Raad Purmerend

Werkgroep Groenberaad

Agenderingsvoorstel - Stadsdeel Amsterdam

Verslag bewonersbijeenkomst

Massaria is in Dordt geen hype

Overlast bomen in Purmerend