Raalte 2013 - Het Oversticht

JAARVERSLAG 2013
WELSTANDSCOMMISSIE
RAALTE
INHOUDSOPGAVE
1. Voorwoord
3
2. Conclusies en aanbevelingen
5
3. Aan de commissie voorgelegde ontwikkelingen
7
4. De welstandscommissie
19
1. VOORWOORD
RAALTE JAARVERSLAG 2013
Onlangs werd de Nederlandse architecte Francine Houben (Mecanoo architecten) door het Britse
tijdschrift ‘Architects’ Journal’ uitgeroepen tot ‘woman architect of the year’. Tegelijk werd ze in Nederland benoemd tot lid van de Academie van Kunsten en won ze in Washington de prestigieuze
competitie voor wijziging van de Martin Luther King-library. Zo’n vrouw wordt geïnterviewd en geeft
haar ervaringen van over de wereld weer. Haar valt op dat we in Nederland met zo weinig regels
een behoorlijke kwaliteit van de ruimte weten te bereiken en vast te houden.
Een mooi statement op het moment dat we hier in Nederland juist de overtuiging gestalte geven
dat we met minder regels toe zouden moeten. Die slogan gaat niet altijd gepaard met een scherp
besef van welke regels we eigenlijk allemaal hebben en waarvoor die ook alweer waren. Soms wil
een gemeenteraad met volle overtuiging af van elke overheidsbemoeienis met bouwen (tenzij het
over veiligheid en gezondheid gaat) en pleit een gemeenteraad een dorp verderop juist voor een
scherper geformuleerd beleid voor ruimtelijke kwaliteit. In beide gevallen moet nog even worden
verduidelijkt of het gaat om betere bestemmingsplannen (bouwlocatie, gebouwfunctie en bouwvolume), of om welstandsbeleid (hoe wordt gebouwd?). Zo gezien hebben niet alleen burgers last
van de complexiteit van het veld met regels, ook een raadslid kan soms door de bomen het bos
niet meer zien. En als je als raadslid net bent gekozen en je hebt je idealen precies op een rijtje,
dan is het een hele kunst om je hoofd daarbij te houden als die idealen worden geconfronteerd
met het bouwwerk van wet- en regelgeving, waarvoor de gemeenteraad verantwoordelijkheid
draagt.
Bij het vereenvoudigen van welstandsbeleid tot de effectieve en efficiënte kern, hebben we in de
afgelopen jaren vele discussies gevoerd met raden en raadscommissies, met burgers, ontwerpers en belangengroepen. Die houden ons scherp met het definiëren van beleid, met de motivering achter standpunten en met de werkwijzen van commissies en stadsbouwmeesters. En het
resultaat was vrijwel altijd een beter passend kwaliteitsbeleid en/of een beter op maat gemaakte
werkwijze. Naast het werken met een commissie bieden we nu ook sinds enkele jaren de stadsbouwmeester aan. Gemeenten hebben een toenemend aantal mogelijkheden als het gaat om de
organisatie van welstand. In de rond 30 gemeenten waar we als adviseur werken, is langzaamaan
geen situatie meer gelijk: iedereen wordt op maat bediend. De entree in nieuwe werkgebieden
zoals eertijds Flevoland en nu Drenthe en Gelderland, geeft aan de innovaties weer nieuwe impulsen.
In alle gevallen is de dialoog essentieel. Die zoeken we dan ook graag. Altijd weer is de discussie
in de raadscommissie, de wandeling door een centrumgebied of wijk aanleiding om de contacten
te versterken, de uitgangspunten voor beleid te herijken en de blik op de eigen omgeving te vernieuwen. Vooral de wandeling waarderen we zeer: we leren er veel van en kunnen dan wederzijds
veel van onze kennis en ervaring delen. De reacties zijn altijd positief en het fundament onder een
aanpassing van gemeentelijk beleid is er altijd beter door geworden.
Het jaarverslag dat voor u ligt, geeft een beeld van de werkwijze van de commissie en de projecten die in 2013 voorbij kwamen. In 2014 zullen veel colleges wijzigen van samenstelling. Nieuwe
gemeenteraden moeten hun verkiezingsprogramma’s in concreet beleid gaan omzetten. Wij stellen ons graag beschikbaar om op het gebied van de ruimtelijke kwaliteit keuzen te helpen maken.
In de meeste gemeenten loopt Het Oversticht al sinds 1925 rond; we hebben een traditie in het
adviseren.
drs. ing. D.H. Baalman
directeur Het Oversticht
4
2. CONCLUSIES EN
AANBEVELINGEN
RAALTE JAARVERSLAG 2013
In het jaarverslag 2012 werd opgemerkt dat gebouwen met een maatschappelijke functie in woonwijken een passend ambitieniveau verdienen.
Doordat deze gebouwen veelal onder het basisniveau vallen en veel vrijheid genieten, bestaat het
risico van kwaliteitsverlies op deze belangrijke plekken in de gemeente. Gelukkig kan de commissie constateren dat bij twee nieuwbouw scholenprojecten, in 2013 voor advies bij de commissie
aangeboden, van kwaliteitsverlies geen sprake is. Blijkbaar zijn de ambities van schoolbesturen
zo hoog dat met inschakeling van gerenommeerde architecten en een goede begeleiding door de
gemeentelijke diensten een aansprekend architectonisch niveau kan worden bereikt.
Het wekelijkse maandagmorgen bezoek van de secretaris van de commissie aan de afdeling
vergunningen, waarbij adviesaanvragen onder mandaat worden afgedaan, leidt tot een snelle
afhandeling van de welstandsadviesaanvragen. De wens van de gemeente om adviesaanvragen
digitaal af te werken zal leiden tot een andere wijze van afdoening; e.e.a. zal in goed overleg met
de afdeling vergunningen geregeld worden.
6
3. AAN DE COMMISSIE
VOORGELEGDE
ONTWIKKELINGEN
RAALTE JAARVERSLAG 2013
Het Carmel College nieuwbouw, Raalte
Het Carmel College heeft architectenbureau Atelier Pro uit Den Haag opdracht gegeven voor het
ontwerp van een nieuw schoolgebouw op de huidige locatie aan de Hofstedelaan te Raalte. Het
bestaande schoolgebouw wordt gesloopt. Vier bouwdelen gesitueerd rond een centraal geplaatste aula en twee bouwlagen hoog geven het nieuwe schoolgebouw een heldere hoofdvorm.
De gevels hebben een continu patroon van wisselende verdiepinghoge glaspuien. Zo ontstaat
een levendige gevel en een boeiende architectuur, mede door de geknikte gevels en verdraaide
volumes.
De commissie geeft nog de volgende overwegingen mee. De steenkleur komt wat grauw over.
Een warmere kleur steen heeft bij de commissie de voorkeur. Bij de detaillering van de gevels is
aandacht voor diepte en reliëf van belang voor een sprekend gevelbeeld.
Carmel College - atelierPRO
8
RAALTE JAARVERSLAG 2013
Verbouw voormalig gemeentehuis Heino tot appartementen
De commissie behandelt informeel het voorlopige ontwerp voor de verbouw van het voormalig
gemeentehuis te Heino. Architect Zwijnenberg geeft een toelichting op het schetsontwerp dat is
gemaakt in opdracht van bouwbedrijf Valk.
Het bestaande gebouw wordt gekenmerkt door een eenduidige bouwmassa van twee bouwlagen,
waarvan de begane grond in steen en de verdieping in een met leien gedekte geknikte kap is
uitgevoerd.
In het schetsontwerp verdwijnt de kapvorm en wordt de gevel opgedeeld in appartement brede
volumes met inpandige balkons en in diverse materiaalsoorten. De commissie is van mening dat
door deze ingreep in architectonisch opzicht noch aansluiting wordt gevonden bij de context noch
bij het bestaande beeld van het gemeentehuis. De commissie ziet bij voorkeur de bestaande architectuur als uitgangspunt voor de nieuwe woonfunctie, waarbij afleesbaar is dat gewoond wordt
in het voormalig gemeentehuis. Met name bestaande maat en schaal, maar ook materiaal en
kleur dienen daarbij als uitgangspunt. De commissie vraagt zich ook af welke stedenbouwkundige
uitgangspunten voor de herontwikkeling worden gehanteerd. Blijft het voorplein een stenige ruimte
waar geparkeerd kan worden?
9
RAALTE JAARVERSLAG 2013
Stedenbouwkundig plan Horizon te Raalte
De stedenbouwkundige van de gemeente geeft een toelichting op het concept stedenbouwkundig
plan Horizon te Raalte gelegen aan de Westdorplaan.
De commissie plaatst de volgende kanttekeningen:
De opzet van het stedenbouwkundig plan heeft meer weg van een “rekenmodel” dan van een afgewogen ruimtelijk model met visie op ruimtelijke kwaliteit. Door de veelheid aan woningtypologieën en de grote aantallen woningen voor de kavel ontstaan veel confrontaties hoog/laag, voorkant/
achterkant, kopgevels/zijkanten naar de straat en schikt het model zich nog wat moeizaam in de
situatie. Deze is op zich niet eenvoudig met een hoofdgebouw met appartementen aan de Westdorplaan en de ontsluiting via een achterstraat: de Spinhuisstraat. De entree van het appartementengebouw is onduidelijk gesitueerd aan de achterzijde in een slecht zichtbare binnenhoek van het
gebouw. De naar het binnengebied stekende vleugel van het appartementengebouw creëert een
blokkade voor de achter/naast gelegen woningstraat.
De commissie adviseert na te gaan of een meer subtiele uitwerking van het stedenbouwkundig
programma op deze locatie mogelijk is.
10
RAALTE JAARVERSLAG 2013
Bevindingen concept beeldkwaliteitplan ‘Kleine Hagen’ Laag Zuthem
Stedenbouwkundige Rob Leek van Amer ruimtelijke ontwikkeling geeft een toelichting op het concept beeldkwaliteitplan ‘Kleine Hagen’.
Het stedenbouwkundig plan is inmiddels door de gemeenteraad vastgesteld.
Het plangebied telt ongeveer 40 woningen en wordt in drie fasen uitgevoerd. De woningen, een
spontane mix van goedkope en duurdere woningen, moeten zodanig worden ontworpen dat ze
zich goed voegen in het bestaande landschap.
De commissie is positief over de opzet van het beeldkwaliteitplan maar maakt bij de paragraaf
‘beeldkwaliteit Landelijk wonen’ nog enkele kanttekeningen. De belangrijkste:
- het voorschrijven van een moderne eigentijdse vertaling van de streekeigen architectuur en
een architectonische uitstraling die modern en experimenteel is, is te hoog gegrepen en is niet
noodzakelijk in de aansluiting op de bestaande bebouwingskarakteristiek van Laag Zuthem. De
architectonische referentiebeelden zijn dan ook te eenzijdig op het moderne eigentijdse gericht.
Eenvoudige, goedkope en bescheiden architectuur is goed mogelijk.
- Misschien is het goed om een lijstje met aanbevelingen als inspiratiebron voor toekomstige bouwers te maken en een apart lijstje met toetscriteria waar de welstandscommissie aan kan toetsen
en waar echt aan voldaan moet worden. Stedenbouwkundige eisen als goot- en nokhoogtes kunnen beter in het bestemmingsplan geregeld worden.
11
RAALTE JAARVERSLAG 2013
Hoogh Raalte, deelgebied Veldhof
Nieuwbouw woningen Franciscushof, deelgebied Veldhof
Het plan toont een alzijdig ontwerp met afgewogen kaprichtingen. De eigen interpretatie van de
haakse kaprichting levert een evenwichtig beeld op. Eigentijdse details kunnen het ontwerp nog
interessanter maken. De getoonde monsters van gevelstenen en dakpan worden positief beoordeeld. De wit gekeimde gevels worden door de architect bepaald en alleen toegepast in het
binnengebied. De garages worden uitgevoerd in steen overeenkomstig de woning. De buitenrand
met hagen is kwetsbaar en vraagt bij de groeninrichting van het omringende landschap extra aandacht; een minder strakke buitenrand is minder kwetsbaar.
12
RAALTE JAARVERSLAG 2013
Nieuwbouw 7 starterswoningen Zwolseweg Heino
In het aangepaste ontwerp is de hoofdvorm van het blokje woningen verder vereenvoudigd door
het uit een recht blok te laten bestaan. De compositie van de voorgevel bestaat nog uit te veel
ontwerpthema’s, waardoor een onrustig gevelbeeld ontstaat. De in het vorige advies genoemde
ranke topgevels zijn nog aanwezig en hebben nu een wisselende positie en een dubbelvariant
gekregen. De getoonde fotobeelden van referentieprojecten doen de commissie tot het standpunt
komen dat dit thema inpasbaar is in het straatbeeld, wanneer de uitbouwen voorzien worden van
een kap en wanneer de topgeveltjes in een regelmatig patroon worden toegepast.
13
RAALTE JAARVERSLAG 2013
Nieuwbouw woning Keizersveldweg te Mariënheem
De door de commissie akkoord bevonden nieuwbouwwoning aan de Keizersveldweg toont na realisering een geheel andere gedaante. De plat gedekte aanbouwen opzij en achter de woning laten
zien hoe ver de vergunningvrijheid reikt. De platte structuur met een dakrand van pannen en riet
en daaronder het zware houten gebint overvleugelen bijna de woning als hoofdgebouw. De voor
het buitengebied kenmerkende eenvoudige hoofdvorm wordt er door aangetast.
14
RAALTE JAARVERSLAG 2013
Nieuwbouw Sint Nicolaas Basisschool Lierderholthuis
De commissie heeft waardering voor het ingetogen en terughoudende ontwerp voor deze dorpsschool. Hoofdvorm en situering sluiten goed aan bij de karakteristiek van het ‘dorpspleintje’.
Behoud van de bovenmeesterwoning draagt bij aan de historische context.
De zinken dakbedekking is in deze dorpse omgeving wat erg opzichtig en afwijkend. Een keramische dakbedekking heeft uit een oogpunt van welstand de voorkeur. Het plan is op dit onderdeel
aangepast.
15
RAALTE JAARVERSLAG 2013
Verbouw dorpshuis Het Trefpunt Heeten
Het plan voorziet in de verbouw van de voormalige pastorie in een Kultuurhus voor Heeten.
Daartoe vind er een grote interne verbouwing plaats en worden oorspronkelijke elementen weer
teruggebracht, zoals de togen boven de ramen. Ten opzichte van het vorige plan is de uitgebouwde entree achterwege gebleven. De commissie kan zich vinden in de interne verbouwing en de
nieuwe, op de oude plaats, weer toegevoegde erker.
De organisatie van de plattegronden is zodanig dat er een interne samenhang van functies
ontstaat, waarbij de publieksruimten op de begane grond georiënteerd zijn op het naastliggende
plein.
De discussie in de commissie richt zich met name op het ontwerp van het nieuwe trappenhuis en
de liftschacht, van waaruit ook de zolderverdieping bereikbaar dient te zijn.
De commissie constateert dat met het gekozen volume en de materialisatie in gekleurd glas het
volume van het trappenhuis de bestaande fijnmazigheid, schaal en maat van de architectuur overstijgt. Dit gaat ten koste van de samenhang van de bestaande bebouwing.
Samen met de architect onderzoekt de commissie verschillende alternatieven voor een centrale
toegang tot het gebouw. Een delegatie van de commissie heeft samen met de opdrachtgever en
architect ter plaatse gekeken.
16
RAALTE JAARVERSLAG 2013
Bouwen van een brede school en spelzaal, Oude Molenweg Raalte
De commissie constateert dat de architect er op zorgvuldige wijze in is geslaagd om een heldere
eenheid van school en spelzaal te ontwerpen. De eenvoudige vorm is verlevendigd door het materiaalgebruik en zorgvuldige detaillering. Deze detaillering zorgt voor plastiek in de gevel.
De commissie wil graag nog het volgende ter overweging meegeven. In de randvoorwaarden
voor beeldkwaliteit van de gemeente staat dat hoofdzakelijk traditionele materialen en ingetogen
kleuren (met enkele fellere kleuraccenten) zijn toegestaan. De visualisaties roepen het beeld van
hout of baksteen op. Deze sfeer en identiteit zullen in de uitwerking gewaarborgd moeten blijven.
Tevens zal de commissie scherp toezien op de uitwerking van details en materialisatie, zodat het
gepresenteerde beeld ook daadwerkelijk gerealiseerd gaat worden.
17
RAALTE JAARVERSLAG 2013
Bouw woonzorgboerderij te Heeten
De commissie constateert dat de typologie van de Sallandse boerderij in deze nieuwe opzet van
het plan is losgelaten en heeft plaatsgemaakt voor een typologie die ook aansluit bij de landelijke omgeving. Het ontwerp is gebaseerd op de voor het buitengebied kenmerkende eenvoudige
volumes met royale zadeldaken en traditionele materialen als hout voor de gevels en pannen voor
de daken. De commissie is heel positief over de nieuwe opzet, maar maakt daarbij nog wel de
volgende kanttekeningen. De compositie van de bouwvolumes staat nog dicht bij de Sallandse
boerderij, het hoofdvolume is nog wel erg groot. De commissie adviseert met een kleine verschuiving van de voorbouw en een nog duidelijker tweedeling van het hoofdvolume een evenwichtiger
totaalbeeld te creëren. De vensters in de hoofdbouw kunnen, wanneer het peilramen worden,
bijdragen aan een expressievere beleving, ook van binnen uit. De architect laat verschillende
kleurtoepassingen voor de gevels zien. De grijze en zwarte variant spreken de commissie vanuit
de woonfunctie beschouwd minder aan. De ‘gele’ variant heeft een veel vriendelijker uitstraling, In
het definitieve ontwerp zijn de opmerkingen van de commissie verwerkt.
18
4. DE WELSTANDSCOMMISSIE
RAALTE JAARVERSLAG 2013
Een welstandscommissie is een onafhankelijke commissie van deskundigen die aan burgemeester en wethouders van een gemeente advies uitbrengt.
Centraal in de advisering staat de vraag of het uiterlijk of de plaatsing van een bouwwerk, waarvoor een aanvraag voor een omgevingsvergunning is ingediend, in strijd is met redelijke eisen
van welstand. Deze eisen staan in het gemeentelijke welstandsbeleid. Bij elke aanvraag kijkt de
commissie, met dat beleid als uitgangspunt, of particuliere wensen van degene die wil bouwen
of verbouwen stroken met het algemene belang. Een belang dat gericht is op het behouden en
versterken van de ruimtelijke kwaliteit van een straat, buurt, wijk of streek. Voor lang niet alle
bouwactiviteiten is een advies van de commissie verplicht. Soms is het mogelijk om in delen van
een gemeente welstandsvrij te bouwen. En met de invoering van de Wabo in oktober 2010 is het
vergunningvrij bouwen verruimd.
Een welstandscommissie kan op verschillende wijzen georganiseerd worden. Soms hebben
gemeenten een gecombineerde welstand- en monumentencommissie - soms werken gemeenten
met een stadsbouwmeester, een mogelijkheid waarin Het Oversticht ook voorziet. Er zijn commissies die adviseren aan één gemeente, er zijn ook bredere commissies die advies uitbrengen aan
meer gemeenten. Vaak hangt dit samen met de grootte van de gemeenten en het streven naar
efficiency.
Groot, klein, gecombineerd of niet – alle commissies hebben een aantal zaken gemeen. De leden
worden voor drie jaar benoemd en kunnen dan nog voor een zelfde periode herbenoemd worden;
vergaderingen van de commissie zijn openbaar en iedere commissie legt verantwoording af in de
vorm van een jaarverslag. Deze zaken zijn in de wet bepaald.
Meestal bestaat een welstandscommissie uit architecten, stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten, cultuurhistorici en vaak ook burgers. Het Oversticht organiseert welstandsadvisering voor
gemeenten in Overijssel en een deel van Flevoland. Commissieleden worden na een transparante
sollicitatieprocedure ter benoeming voorgesteld aan de gemeenten.
De commissies zijn gericht op effectief en efficiënt werken. Vooroverleg in een vroeg stadium van
planontwikkeling werkt beter dan toetsing achteraf. De secretaris van de commissie heeft daarom,
meestal wekelijks, spreekuur in de gemeente om over bouwinitiatieven in relatie tot welstandsbeleid te overleggen.
Het Oversticht doet samen met een aantal organisaties in Nederland onderzoek naar ervaringen
van mensen met de welstandscommissie. Bezoekers van het spreekuur wordt gevraagd digitaal
een enquête in te vullen. Met de resultaten kunnen we de dienstverlening verbeteren.
Soms zijn mensen het met een advies niet eens. In dat geval bestaat de mogelijkheid van een
second opinion, uitgevoerd door een andere organisatie en met een landelijk vastgelegd protocol.
20
RAALTE JAARVERSLAG 2013
Samenstelling
De samenstelling van de welstandscommissie Salland, waarvan Raalte deel uitmaakt, in 2013
Commissieleden
E. Blaak-Schuitevoerder (voorzitter)
ir. A.J. Bijkerk
P. Brink MA
L.M.F. Jacobs, March
ir. A. Jekel
ir. H.W. de Lorm
ing J. Mulder
ir. V.W. Piscaer (plv. voorzitter)
Secretarissen
ir. R.M. Onderdelinden
ir. A.H.M. Geerdink
ing. J.S. Rühl
Adviesaanvragen
Van het totaal aantal plannen van 335 in 2013 werden 291 aanvragen voorzien van een positief
advies; 42 aanvragen kregen een negatief advies. Nog lopende aanvragen zijn in dit overzicht niet
opgenomen.
De commissie Raalte is in 2013 in totaal 14 keer bijeen geweest.
De secretaris bezoekt elke week de afdeling vergunning en handhaving om de adviesaanvragen
in te nemen. Hij had in 2013 voor vergunningplichtige plannen het mandaat om zowel positieve als
negatieve adviezen uit te brengen.
De secretaris heeft regelmatig contact met de heer K. Heidinga. Overleg vindt plaats, ook over
onderwerpen die de strikte planbehandeling te buiten gaan. Ook met de afdeling REO zijn er contacten, voornamelijk met de heer E. Teurlings.
21
COLOFON
Titel
Jaarverslag welstandscommissie gemeente Raalte 2013
Tekst
ir. A.H.M. Geerdink
Redactie
P. Versluis
Vormgeving
M. van Eunen
Zwolle, juni 2014
Meer weten?
Bent u benieuwd naar de mogelijkheden die Het Oversticht u kan
bieden? Neem dan contact met ons op.
[email protected] / 038-4213257
www.oversticht.nl

Download Report