Jaargang 1 | Januari 2013
De Volksvertegenwoordiger is een uitgave
van Stichting Politieke Academie
ISSN: 2352-1945 Prijs: € 4,50
www.politiekeacademie.eu
De Volksvertegenwoordiger
special gemeenteraadsverkiezingen
Postcode Analyse
Weet in welke straat je
potentiële stemmers
wonen
Campagne
Obama
Hoe verloopt een
campagne in Amerika
Olga Commandeur
geeft tips voor een
gezond leven
Hoe gaat een druk
leven samen met een
gezonde levensstijl?
Kledingtips door
Anouk van Eekelen
Wat trek je aan als je
campagne gaat voeren?
www.politiekeacademie.eu
Stichting Politieke Academie
zet in op het versterken
van parlementaire democratieën.
Een veerkrachtige parlementaire democratie is een democratie waar politici
en bestuurders op professionele wijze hun vak uitoefenen. Daarbij voelen
burgers en maatschappelijke organisaties zich gehoord en betrokken en wordt
het maatschappelijk debat zonder belemmeringen en op basis van ter zake
doende argumenten gevoerd.
Stichting Politieke Academie richt zich op personen die actief zijn binnen het
openbaar bestuur en zij die zich betrokken voelen bij het maatschappelijk
functioneren van de samenleving.
>> Ondersteunt politici en bestuurders in hun professionele groei
>> Verkleint de kloof tussen kiezer en gekozene
>> Stimuleert en activeert maatschappelijk debat
Inhoudsopgave
4
5
6
Wethouder op je 24ste
8
De grootste partij van Nederland is niet
de VVD
9
Voorwoord
De opkomst tijdens de gemeenteraadsverkiezingen
wordt steeds lager. Kwam in
de jaren zeventig nog 70%
van het electoraat stemmen,
in 2010 was dat rond de 55%.
Reden tot nadenken.
Interview met Stefan Wouters
BN'ers in politiek
Hoe doen BN’ers het in de politiek?
Hoe verloopt het in het campagneteam
van Obama?
Een interview met Kirsten Verdel
De opkomst van lokale partijen
Verbinden met burgers op basis van
burgerschapsstijlen
De legitimiteit van de gemeentepolitiek
12
13
Legitimiteit lokale politiek onder druk
15
Ontdek in welke straat je potentiële
kiezers wonen
19
Hoe divers is de gemeenteraad?
20
Over hoe je de beste campagne voert om
de verkiezingen te winnen
22
23
Versla onjuiste berichtgevingen en win
24
26
28
Wie niet zichtbaar is bestaat niet
29
30
31
Hoe klinkt een overtuigend stemgeluid
De opkomst tijdens de verkiezingen neemt af
Met welk standpunt kan je het beste naar
buiten treden als partij?
Kies standpunten die ertoe doen!
Het postcodeanalysemodel
Komen alle raadsleden uit dezelfde
bevolkingsgroep?
Interview met Jan Bennink
De kracht van snelle berichtgeving
Hip en happening: je eigen tijdschrift
Wethouder Eric van der Burg over een eigen
verkiezingstijdschrift
Foto: Pascal Ollegot
De stichting Politieke Academie wil een bijdrage leveren
aan een hogere opkomst,
beter contact tussen kiezer
en gekozene en een sterker
democratisch functioneren.
Als de opkomst hoog genoeg is, zijn onze volksvertegenwoordigers een stuk representatiever. Wij willen jou gereedschappen
bieden om de afstand met de kiezer te verkleinen. Voor je ligt
een blad dat bedoeld is om jou als kandidaat-raadslid te ondersteunen. Ook helpt het je met het contact met de kiezer.
In het tijdschrift delen we veel informatie met je. Van theoretische achtergronden tot hele concrete tips. Voor elk kandidaatraadslid is er wel iets bruikbaars bij.
Wij zijn allen die een bijdrage hebben geleverd dankbaar dat ze
hun kennis met jou als kandidaat-raadslid willen delen.
Wij wensen alle kandidaat-raadsleden een succesvolle campagne toe.
Namens Stichting Politieke Academie
Frank van Dalen
Voorzitter Stichting Politieke Academie
Colofon
‘De Volksvertegenwoordiger’ is een uitgave van Stichting Politieke Academie. Stichting Politieke Academie zet zich in om
parlementaire democratieën te versterken.
Redactieadres
Stichting Politieke Academie
Bezuidenhoutseweg 72 N, 2594 AW Den Haag
[email protected]
Redactie
Hoe genereer je publiciteit?
Bladmanager: Sebastiaan van Niele
De kracht van social media
Aan dit nummer werkten mee:
Hoe maak je goed gebruik van social media
Overtuigend argumenteren
Wat maakt een argument daadwerkelijk
overtuigend?
Over het belang van een goed stemgeluid
Anouk van Eekelen geeft kledingtips
Wat trek je juist wel en niet aan tijdens de campagne
Olga Commandeur vertelt hoe je gezond
kan leven
Gaat een druk leven samen met een gezonde
levensstijl?
Kirsten Verdel, Joost Smits, Jan Bennink, Tijn Elferink, Olga
Commandeur, Anouk van Eekelen, Eric van der Burg, Patrick
van der Pas, Rivelino Sellier, Bram van der Lelij, Pam Evenhuis,
Frank van Dalen, Anke van Niele, Robbert Blokland-Wijchers,
Jean-Michael Veen, Inge Janse, Ties Joosten.
Auteursrecht
De Volksvertegenwoordiger is een productie van Stichting
Politieke Academie. Alle rechten worden nadrukkelijk voorbehouden. Niets uit de uitgave mag worden gereproduceerd en/
of verveelvoudigd, op welke wijze (waaronder mechanische,
fotografische en/of elektronische) dan ook, of worden opgeslagen in een database, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de stichting.
www.politiekeacademie.eu
© 2014 Stichting Politieke Academie
De Volksvertegenwoordiger – special gemeenteraadsverkiezingen
Wethouder op je 24ste:
Stefan Wouters
Eén van Nederland jongste wethouders. In 2007 werd hij actief in de lokale politiek, in 2009 werd hij gekozen
tot lijsttrekker van de lokale VVD. In
het jaar daarop werd de bezetting in
de raad verdubbeld en kwam de VVD
in de coalitie. Hij werd op zijn 24ste
wethouder.
Hoe werd je wethouder?
Ik heb altijd actief willen worden binnen
de politiek. Ik wilde verandering, ik wilde
wat toevoegen aan de maatschappij.
Eerst ben ik bestuurlijk actief geweest
bij het Landelijk Actie Komitee Scholieren, daarna raadslid geworden. En toen
zaten we in de coalitie en mocht ik mij in
de ochtend melden op het stadhuis om
mijn eerste dag te werken.
Heb je die specifieke ambitie
om wethouder te worden altijd
al gehad?
Ja. Voor mij was al snel duidelijk dat je
via de raad kaders kon stellen en problemen aan de kaak stellen, maar dat
een wethouder echte invloed heeft. Als
gemeenteraadslid ben je toch maar één
van de vijftien. Je maakt veel meer beleid en weet veel beter wat er achter de
schermen speelt.
En beantwoordt het wethouder
zijn aan die eerdere verwachting?
Ja! Een wethouder werkt zestig uur in de
week en maakt het beleid. Alhoewel al
80% à 90% bepaald is via een wettelijk
kader. Daar heb je dus niks meer over
te zeggen. Ik zie ook een positieve verandering in de houding van de overheid.
Waar vroeger er sprake was van een
overheid die bepaalde hoe de samenleving eruit moest zien en de inwoners
zich hieraan moesten conformeren, zie
je nu dat de overheid er voor de inwoners is. Je kan het vergelijken met een
spijkerbroek. Vroeger bedacht de overheid hoe de spijkerbroek eruit moest
zien en als de gebruikers die niet prettig
4 | Politieke Academie
vonden dan worden ze scheef aangekeken. Nu wordt gekeken naar de wensen
van de gebruikers en gekeken hoe de
spijkerbroek de inwoner het beste past.
Je bent jong en je studeert nog,
was die combinatie makkelijk?
Ja en nee. Ik studeer aan het einde
van dit jaar af in fiscaal recht, maar dat
is wel ten koste van mijn privé leven
gegaan. Eerst studeerde ik technische
bedrijfskunde maar dat bleek te
zwaar in combinatie met mijn werk als
wethouder. Het prettige van het zijn van
wethouder is wel dat je over je eigen
agenda gaat. Je hebt een aantal vaste
vergaderingen per week, maar wanneer
afspraken plaatsvinden bepaal je zelf.
Het is tamelijk uitzonderlijk
om op zo’n jonge leeftijd al
wethouder te zijn. Werd je
nooit scheef aangekeken door
oudere ambtenaren? Dat ze je
misschien niet serieus namen?
Zelf heb ik dat nooit ervaren. Ik denk dat
je dat zelf in de hand hebt. Ik heb altijd
open kaart gespeeld over het feit dat ik
niet deskundig ben op alle vlakken. Dat is
ook niet raar. Iedereen moet wethouder
kunnen worden, want het is een functie
die voor eenieder toegankelijk is die een
meerderheid in de raad kan vormen.
Er zijn geen instroomeisen. Door open
kaart te spelen over dat het werk nieuw
voor mij was, kreeg ik veel hulp van mijn
medewerkers.
Door de toenemende decentralisatie worden steeds meer
landelijke taken overgedragen
aan de gemeenten, leidt dat
soms ertoe dat onderwerpen te
complex worden?
Als je een duidelijke visie voor ogen hebt
voordat je wethouder wordt en duidelijk
weet waar je heen wil met de gemeente,
dan is dit geen obstakel. Als je dit doel
combineert met een goede inzet van
middelen; door bijvoorbeeld de juiste
ambtenaren in te zetten, dan kan je als
wethouder prima uit de voeten.
Als je een tip zou moeten geven
aan aankomende wethouders,
wat zou dat dan zijn?
Let op een goede verdeling tussen werk
en privé. Als wethouder maak je al gauw
zestig uur in de week en dat gaat ten
koste van je persoonlijke leven. Maak
genoeg tijd vrij voor je familie, vrienden
en partner. Daarnaast raad ik iedereen
aan om een coach of een mentor te
zoeken zodra je wethouder wordt. Als je
alleen al een uur in de week je verhalen
en problemen bij iemand kwijt kan, dan
kan dat ontzettend helpen. Je gaat dan
veel makkelijker met problemen om.
Ga je na dit termijn voor nog
een termijn als wethouder?
Nee, ik ga me richten op andere dingen,
die ook belangrijk zijn. Op mijn privé
leven bijvoorbeeld, dat heeft het soms
zwaar als je wethouder bent. Verder wil
ik in het bedrijfsleven beginnen. Een
hele andere wereld, maar het klinkt als
een mooie uitdaging.
Jaargang 1 | Januari 2014
BN’ers in de politiek
In de politieke arena duiken soms bekende Nederlanders op. Partijen gebruiken
ze vaak als lijstduwer of zelfs als gezicht
van de partij. Hoe goed doen bekende
Nederlanders het eigenlijk in de politiek?
Nelly Frijda
Nelly Frijda, bekend van de
serie Flodder en vele andere films en televisieseries,
maakte ook furore met een
politieke carrière. Op 10 december 2009 presenteerde
Frijda de nieuwe partij Red
Amsterdam die meedeed
aan de Amsterdamse gemeenteraadsverkiezingen.
Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 behaalde haar partij één zetel. Frijda stond op nummer 2 maar
werd met voorkeurstemmen gekozen. Zij heeft een jaar in de
gemeenteraad gezeten, tot maart 2011. In 2013 maakte ze
bekend per direct terug te keren in de politiek en verkiesbaar
te zijn tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 in
Amsterdam.
Red Amsterdam heeft de smaak te pakken en besluit voor de
komende gemeenteraadsverkiezingen ook tv-bekendheid
Henk Spaan, de bekende saxofonist Hans Dulfer en acteur
Huub Stapel aan de lijst toe te voegen.
Henk Westbroek
Henk Westbroek behaalde
met Leefbaar Utrecht in
1998 een groot succes en
kwam met negen zetels in
de raad. Hij was voorts in
1999 een van de oprichters
van de landelijke Leefbaarpartij. Hij was tot 2002 politiek actief. In dat jaar trok hij
Foto: Loe Beerens
zich na stelselmatige bedreigingen terug uit de politiek. Verder maakte hij furore met zijn
kandidaatstelling voor het Burgermeesterschap van Utrecht
in 2007 en opnieuw in 2013. Veel Utrechtenaren steunden zijn
kandidatuur maar door een gebrek aan relevante bestuurlijke
ervaring werd hij afgewezen.
Erica Terpstra
Erica Terpstra werd bekend
als zwemster op de Olympisch spelen op de 100 meter vrije slag. Ze won een
zilveren en bronzen medaille (1964). Ook was ze in
1962 Europees Kampioen
en meermaals Nederlands
kampioen. Na haar sportcarrière begon ze langzaamaan een politieke carrière. In
1977 kwam zij in de Tweede
Kamer door een op het laatste moment verdeelde restzetel.
Zij groeide door tot staatssecretaris Volksgezondheid, Welzijn
en Sport. Daarna werd ze tot tweemaal toe met een groot aantal voorkeurstemmen herkozen. In 2003 werd zij gekozen als
voorzitter van het NOC*NSF. Sinds 2011 heeft zij haar eigen tv
programma Erica op reis.
Pia Dijkstra
Ze werd bekend als programmamaakster, presentatrice en journaliste. Ze presenteerde onder andere het
NOS journaal. Ook was zij
presentatrice van bekende
programma’s als Hoe Bevalt
Nederland, Tien Lastige Vragen, Studio 2, Vinger aan de
Pols en EénVandaag. In 2010
kwam zij voor D66 op de
13de plaats van de lijst voor
de Tweede Kamerverkiezingen. Dat leek een onverkiesbare
plaats, maar tegen alle verwachtingen in werd ze met 15.705
voorkeurstemmen toch gekozen tot lid van de Tweede Kamer.
In 2012 stond zij op de negende plaats van de kandidatenlijst
en werd zij opnieuw gekozen, ditmaal met 24.886 voorkeurstemmen. Pia Dijkstra is woordvoerder Volksgezondheid, Welzijn, Sport en Emancipatie.
Het lijkt erop dat het plaatsen van BN’ers op verkiezingslijsten de politieke partijen geen windeieren leggen. Ze zijn bekend, hebben een achterban en trekken veel stemmen waarvan een deel
ongetwijfeld anders voor de betrokken partij onbereikbaar zou zijn gebleven.
Politieke Academie | 5
De Volksvertegenwoordiger – special gemeenteraadsverkiezingen
Obama campagne:
Een militaire operatie
Ze werkte in 2007 als enige buitenlander op het landelijke hoofdkwartier van
de Democratische Partij en maakte de
iconische verkiezing van Barack Obama
als president van dichtbij mee. Er zijn
dus in Nederland maar weinig mensen
die zoveel van campagnevoeren weten
als Kirsten Verdel. “Het is een militaire
operatie: je moet telkens dóór.”
Als Nederlandse media een Obama-kenner zoeken, stuiten ze
al snel op Kirsten Verdel. De 35-jarige politica en bestuurskundige maakte de huidige president van de Verenigde Staten van
dichtbij mee toen ze in 2007 in zijn campagneteam belandde
en de bloedstollende verkiezingsrace van heel dichtbij meemaakte.
Hoe Obama in het echt is? Ze lacht. “Eigenlijk vond ik dat niet
eens zo heel speciaal. Ik heb in die periode zo enorm veel belangrijke en bekende mensen de ontmoet: de Clintons, Bush,
Kissinger.” Wat wel indruk maakte, was de ontmoeting met advocaat Robert Kennedy jr, zoon van de vermoorde senator en
neef van de vermoorde president. “Dat is toch de zoon van mijn
grote politieke held. Het was heel bijzonder om hem in de ogen
te kijken. Daar stond ik echt even van te shaken.”
Professionele aanpak
Verdel studeerde bestuurskunde in Rotterdam, werkte op
het ministerie van Binnenlandse Zaken en leidde in 2006 de
gemeenteraadscampagne van de PvdA Rotterdam. Een jaar
later kreeg ze de Canadese Sauvé Scholarship toegewezen,
waarmee ze naar de Verenigde Staten vertrok. Via via belandde ze op het landelijke hoofdkantoor van de Democratische Partij, waar ze strategisch onderzoek ging doen voor de
campagne van Obama. Verdel maakte als enige buitenlander
de presidentsstrijd van zo dichtbij mee. Over deze periode
schreef Verdel het gedetailleerde boek Van Rotterdam naar
Witte Huis, waarin ze op meeslepende wijze beschrijft hoe de
strijd steeds harder werd en de Democraten toch alle aanvallen wisten af te weren. “Het was een geweldige, maar loodzware periode”, vat ze samen. “Je werkt van 9 uur ‘s ochtends
tot 11 uur ‘s avonds, zeven dagen per week.”
Van de werkethos en professionele aanpak van de Amerikanen
kan Nederland nog heel veel leren. “Je ziet in Nederland per
6 | Politieke Academie
definitie dat alles uit Amerika wordt overgenomen, alleen met
enkele jaren vertraging”, merkt Verdel op. Het grote probleem
is dat politici in Nederland over het algemeen over veel minder
geld, middelen, mensen en kennis beschikken. “Bij de laatste
Tweede Kamerverkiezingen was bijvoorbeeld ‘canvassen’
een trend in Nederland, van deur tot deur gaan om mensen
te informeren over jouw kandidaat. Dat is inderdaad een heel
lucratieve manier om extra stemmen te werven. Maar dan
moet je het wel goed en professioneel aanpakken. In Amerika
wordt op een hoofdkantoor exact bijgehouden welke straten al
zijn geweest en welke mensen wellicht interesse hadden in de
standpunten. Als iemand enthousiast reageert, ga je een week
later nóg een keer langs. Deze aanpak levert zowel nieuwe
financiële donoren op als aantoonbaar extra stemmen, tot
wel 12% extra als je drie keer bij dezelfde persoon langsgaat.”
Specifieke taken
In Nederland echter gebeurt het ‘canvassen’ tamelijk halfslachtig, vindt Verdel. “Er wordt geen backoffice ingericht, er
wordt geen fatsoenlijke database bijgehouden waarin te zien
is welke straten al zijn gedaan. Een enthousiaste reactie krijgt
geen navolging. Het is in alle opzichten meestal heel onpro-
Jaargang 1 | Januari 2014
fessioneel.” In een Amerikaans campagneteam krijgt elke medewerker een heel
specifieke taak onder zijn hoede. De Nederlandse hield zich in het begin vooral
bezig met ‘opposition research en rapid
response’, oftewel het zo snel en goed
mogelijk reacties bedenken op uitspraken en aanvallen van een tegenstander.
“Elke uitspraak die een kandidaat doet
moet hout snijden en in heldere, kernachtige woorden duidelijk maken wat
zijn standpunt is over een bepaald onderwerp.”
De PvdA heeft tijdens de verkiezingen
in 2006 wel geprobeerd ‘opposition research’, onderzoek naar de sterke en
zwakke punten van de tegenstander, in te
zetten. “Maar dat ging om twee mensen,
dat is eigenlijk onvoldoende mankracht”,
legt Verdel uit. “Bovendien is het hier in
Nederland heel lastig om te bepalen
wie dan precies je tegenstander is.” Het
Amerikaanse politieke stelsel kent maar
twee partijen van belang. “Hier in Nederland zijn er minimaal tien tegenstanders.
Op wie moet je je richten?” De aanval
mag nooit te venijnig worden, want de
kans is groot dat je uiteindelijk toch na
de verkiezingen samen aan de onderhandelingstafel belandt. “Het is slechts
kortetermijnwinst. Te scherpe aanvallen
komen vroeger of later als een boemerang terug. De kreet van Balkenende ‘U
draait en u bent oneerlijk’ tegen Wouter
Bos leek tijdens de campagne een gouden greep. Maar dat wantrouwen heeft
er mede toe geleid dat het kabinet van
die twee partijen uiteindelijk toch niet
werkte en uit elkaar spatte.”
te liggen. Zelfs bij negatieve aanvallen
van de Republikeinen moest de reactie
altijd positief blijven. Er was toen dus relatief weinig sprake van negative politics
en al helemaal niet van dirty politics.”
Obama is een charismatisch redenaar,
die zijn publiek meestal in vervoering
weet te brengen met zijn visie op het
land en de toekomst. Dit soort leiders
mist Nederland op dit moment, vindt
Verdel. “Er zijn genoeg goede politici in
Nederland”, analyseert Verdel. “Maar ze
lijken meestal niet geïnspireerd genoeg
te zijn. En tja, zodra iemand hier zijn of
haar kop boven het maaiveld uitsteekt,
wordt die er hier in Nederland weer snel
afgehakt. Iedereen is erg op zijn hoede.”
Militaire operatie
Een Amerikaans campagneteam is een
geoliede machine met mensen die weten waar ze het over hebben. “Het is een
militaire operatie, waarin goed samenwerken en communiceren van het grootste belang is”, knikt Verdel. “Je doet wat
je gezegd wordt.” Iedere medewerker
mag één keer bij zijn of haar leidinggevende aankloppen om aan te geven dat
hij denkt dat er iets niet goed gebeurt.
“Dan luistert die leidinggevende naar de
argumenten en besluit of je advies wordt
overgenomen. Maar als het besluit negatief uitvalt voor jou, hou je -plat gezegdje kop dicht en gaat dóór.” En kan je daar
niet mee omgaan, dan is daar het gat
van de deur. “Het is een enorme trein die
voortdendert en niet wacht. Een kandidaat kan zich geen interne verdeeldheid
Dirty politics
Verdel gelooft niet in ‘negative politics’,
een les die ze heeft geleerd tijdens haar
verkiezingstijd bij de Democraten. “Dat
was in 2007 een Gouden Regel van
Obama: we moesten altijd blijven bij
onze positieve boodschap van hoop
en verandering.” Tijdens de campagne
om het Witte Huis kwam het team van
Obama te weten dat de minderjarige,
ongetrouwde dochter van Sarah Palin,
de Republikeinse vice-presidentskandidaat, zwanger was. “Dit nieuws kon
een enorm schandaal veroorzaken en
dus de polls in Obama’s voordeel beïnvloeden, maar wij hebben er niets mee
gedaan. Ook niet toen het nieuws uiteindelijk - niet via ons - wel op straat kwam
Kirsten Verdel heeft in 2007 geholpen in
het campagneteam van Barack Obama
onder zijn medewerkers veroorloven.”
Nog zoiets waar Amerikanen veel beter
in zijn dan Nederlanders: geld inzamelen voor de campagnekas. “Je moet
gewoon bedelen bij de kiezer, heel oneerbiedig gezegd. Onderzoek heeft uitgewezen dat bij politieke verkiezingen
in de VS in 92 procent van de gevallen
de kandidaat met het meeste geld op
zak wint. Dus ja, je kunt je overwinning
in principe kopen.” Het grootste deel
van het campagnegeld in de VS komt
van grote donoren. In theorie zijn er wettelijke limieten voor wat grote bedrijven
aan een kandidaat kunnen schenken.
“Maar dankzij zogenoemde ‘superpac’constructies kunnen genereuze donoren
ongelimiteerd geld blijven geven. Een
bekende financier van de Republikeinse
campagne is bijvoorbeeld Koch Industries, van twee steenrijke broers die een
enorm olieconcern runnen.” Zij gaven
tientallen miljoenen. Nederland kende
in dit opzicht heel lang nauwelijks wetgeving. “Maar door een actie van Martijn
van Dam van de PvdA moeten partijen
nu alle donaties boven de 5000 euro publiceren, met de naam van de gulle gever
erbij. Echt heel strak zijn de regels echter
nog niet.”
Persoonlijke aanpak
Voor beginnende lokale politici heeft
Verdel één belangrijk advies: voer een
campagne zo persoonlijk mogelijk.
“Kiezers worden in dit soort periodes
doorlopend met informatie bestookt:
iedereen wil iets van je, dus je filtert
bewust of onbewust alle brokjes informatie die je tot je krijgt. Het meeste ben
je in een paar minuten weer vergeten.”
Hoe persoonlijker een kiezer wordt benaderd, hoe groter de kans is dat de
boodschap blijft hangen. “In 2012 is er
heel veel geëxperimenteerd met microtargeting. Een campagneteam kijkt dan
bijvoorbeeld op Facebook en ziet dat
jij hun partij steunt. Als er dan in jouw
vriendenlijst iemand staat die twijfelt,
dan word je benaderd om te vragen of jij
eens met die persoon wilt gaan praten.”
Maar deze aanpak kent in Nederland zijn
wettelijke beperking in de vorm van het
College Bescherming Persoongegevens.
“Al valt er op dit vlak in Nederland ook
binnen die grenzen nog heel veel terrein
te winnen, de wetgeving is boterzacht.”
Politieke Academie | 7
De Volksvertegenwoordiger – special gemeenteraadsverkiezingen
De grootste partij
van Nederland
is niet de VVD
Niet de VVD, maar de lokale partijen zijn
de grootste politieke macht in Nederland. Was in 1998 van alle gemeenteraadsleden nog 77 procent aangesloten
bij een landelijke partij, in 2010 was dit
gedaald tot 70 procent. En die trend zet
zich door. Een trend die extra hard aankomt, omdat het totaal aantal politici
35%
1998
30%
2013
25%
20%
15%
10%
5%
0%
lokaal
CDA
PvdA
Landelijke partijen verliezen langzaam
invloed in de gemeenten. Dit wil niet
zeggen dat lokale partijen daarmee met
een bepaalde ideologie aan het winnen
zijn. De ene lokale partij is de andere
namelijk niet.. Lokaal belang in de ene
gemeente heeft niets van doen met lokaal belang in een andere gemeente.
Vooral de lokale thema’s die spelen zijn
van belang.
Als de trend zich doorzet, kan dit grote
consequenties hebben. Terwijl partijtijgers van landelijke partijen elkaar tegenkomen op congressen en informatie
kunnen uitwisselen of lobbyen bij leden
van de Tweede Kamer/Babinet , kunnen politici van lokale partijen dit niet.
Zij missen deze natuurlijke aansluiting.
Voor Kamer en Kabinet betekent dit dat
ze meer energie dan ooit aan de dag
zullen moeten leggen om werkelijk te
begrijpen wat er in gemeenten speelt.
Vaker dan nu zullen kamerleden en leden van het kabinet zich moeten laten
8 | Politieke Academie
VVD
D66
GroenLinks
SP
zien op bijeenkomsten van bijvoorbeeld
de Vereniging van Plaatselijke Politieke
Groeperingen. Op deze manier kan het
contact met het lokalen-netwerk op natuurlijke wijze worden onderhouden.
Dit vergt een mentale slag bij de politici
verbonden aan landelijke partijen. Nog
te vaak worden lokale partijen door de
dat lokaal actief is in diezelfde periode
ook is afgenomen met tien procent.
Met de tussentijdse verkiezingen in vier
gemeenten afgelopen november nam
het totaal aantal politici dat lokaal actief is zelfs toe tot 32 procent. Het CDA
komt als tweede in rij met 18 procent
van de lokale politici. De VVD die landelijk nog de grootste partij is, staat op
een derde plaats met slechts 16 procent. De PvdA komt op 14 procent uit.
D66, SP en GroenLinks doen het beter.
Dat kan alles te maken hebben met
het beperkte aantal gemeenten waarin
deze partijen deelnemen en het beperkte aantal raadsleden dat op lokaal
niveau voor deze partijen actief is.
landelijke partijen gezien als ongenode
indringers die met de nek worden aangekeken. Op zich voorstelbaar, zeker
daar waar sprake is van afscheidingen,
maar de kiezer heeft in een democratie
altijd gelijk. En op gemeentelijk niveau
krijgen de lokalen het vertrouwen van
de kiezer vaker dan welke andere politieke stroming ook in Nederland.
Aandeel lokale partijen
34%
32%
30%
28%
26%
24%
22%
20%
1998
2002
2006
2010
2011
2012
2013
Jaargang 1 | Januari 2014
Verbinden met burgers op basis
van burgerschapsstijlen
Legitimiteit van de gemeentepolitiek
De gemeenteraadsverkiezingen zijn bepaald niet het enige moment waarop
burgers hun stem aan de lokale politiek
kunnen laten horen. Woensdag 3 maart
is niet alleen de finish van het campagneseizoen maar ook het startschot voor
de vier jaar erna. Vier jaar waarin de lokale politiek een dialoog met burgers kan
aangaan om hun actuele zorgen, wensen en ideeën te verwoorden. Alleen zo
behoudt een raad gedurende haar volledige zittingsperiode niet alleen haar officiële beslissingsmacht, maar ook haar
morele mandaat bij burgers.
Voortdurend in contact staan met de directe achterban helpt om voeling te houden met wat er speelt. Maar er zijn ook
veel burgers die op grotere afstand van
de lokale politiek staan. Bij hen staat de
raad voor de volgende uitdagingen:
• Het achterhalen van de mening van
burgers die maar weinig geïnteresseerd zijn in de lokale politiek. Veel
burgers volgen niet of nauwelijks wat
er op lokaal niveau besloten wordt
en nemen vaak niet eens de moeite
om te stemmen. De dalende opkomstpercentages bij de gemeenteraadsverkiezingen laten zien dat deze
groep steeds groter wordt. Deze mensen zijn vaak echter wel betrokken bij
hun directe leefomgeving of hebben
hier in ieder geval een mening over.
nieuwe manieren te vinden om hen te
betrekken bij lokale issues.
• Burgers nieuwe, beter passende participatiemogelijkheden bieden. Inspraakavonden, raadsvergaderingen,
formele besluitvormingsprocedures...
Veel burgers voelen zich niet thuis
bij deze vormen van participatie. Bijvoorbeeld omdat zij moeite hebben
in het openbaar hun mening te geven
of geen zin hebben om hier een hele
avond van hun (vrije) tijd in te investeren.
De lokale politiek, en daarbij de raad in
het bijzonder, moet dus op zoek naar
nieuwe manieren om de verbinding met
burgers aan te gaan.
Belang van waarden voor
verbinding gemeentepolitiek en burger
Om de verbinding te maken met burgers spelen sociale waarden een sleutelrol. Politiek bedrijven is in essentie een
continue dialoog tussen groepen in de
samenleving met verschillende ambities en idealen. Deze dialoog gaat over
in wat voor wereld we willen leven, hoe
we ons land inrichten, hoe we willen wonen, werken, reizen, recreëren en voor
elkaar zorgen. Ambities en idealen waar
politici voor staan, komen voort uit hun
waardenoriëntatie en kijk op het leven.
Burgers voelen zich op hun beurt aangesproken door politici die appelleren
aan hun waarden en belevingswereld.
De aandacht voor politiek in de media
en bij burgers is vaak eenzijdig gericht op
incidenten en strijd tussen personen: op
winnaars en verliezers. Maar een duurzame verbinding tussen politici en burgers kan alleen slagen, als politici zich
inleven in en aansluiten bij de waarden
en belevingswereld van burgers. Daarbij gaat het over zowel inhoud als vorm:
over idealen en principes die burgers
aanspreken en over manieren waarop
burgers betrokken willen zijn of worden
bij maatschappelijke vraagstukken.
Om de belevingswereld van burgers in
kaart te brengen heeft Motivaction het
zogenaamde Mentality-model ontwikkeld en het daarvan afgeleide segmentatiemodel van burgerschapsstijlen.
Burgerschapsstijlen geven inzicht in de
waarden van bepaalde groepen burgers,
hun houding tegenover samenleving,
overheid en politiek en hun communica-
• Het vergroten van de kring van ‘meedenkers’. Zeker in kleinere gemeenten is er vaak sprake van een relatief
kleine vaste ‘kring’ van burgers die
actief betrokken is bij de lokale politiek. Vaak zie je op bewonersavonden
en inloopbijeenkomsten dezelfde gezichten. Terwijl de visie van degenen
die niet naar dergelijke bijeenkomsten komen net zo waardevol kan zijn.
De uitdaging is dan ook om deze kring
van ‘meedenkers’ te vergroten door
Politieke Academie | 9
De Volksvertegenwoordiger – special gemeenteraadsverkiezingen
geven over lokale politieke onderwerpen via
een online vragenlijst.
tie- en interactiestijlen. We onderscheiden de volgende vier
groepen:
• Verantwoordelijken (30% van
de bevolking) zelfredzame
en
maatschappelijk
betrokken
burgers, met een coöperatief-kritische
houding
tegenover de overheid.
Zij zien de politiek
als instrument om
de publieke zaak
te dienen en hun
persoonlijke idealen te realiseren.
Bestuursstijl
aanpassen aan burgerschapsstijl
Figuur: burgerschapsstijlen van Nederlanders
• Structuurzoekers (32%) - sterk op
hun eigen leven en gezin gerichte
consumenten, die erkenning zoeken
voor hun gevoelens en belangen. Zij
verlangen een overheid die duidelijkheid creëert door grenzen te stellen
en die te handhaven.
• Plichtsgetrouwen (13%) - sterk normatief ingestelde burgers die loyaal
zijn aan de (lokale) gemeenschap,
moeite hebben met modernisering
en complexiteit en hechten aan een
strenge en beschermende overheid.
• Pragmatici (25%) - individualistische
netwerkers die de wereld, en dus ook
de overheid en politiek, zien in termen van kansen om ervaringen op te
doen en hun persoonlijke doelen te
realiseren.
Nederlanders die gekenmerkt worden
door een bepaalde burgerschapsstijl
voelen zich ook wat vaker verwant met
bepaalde politieke partijen. Maar die
relatie is niet zo zwart-wit: binnen alle
burgerschapsstijlen zijn aanhangers te
vinden van alle politieke partijen. Mede
daarom is het voor elke politicus van belang verbindingen aan te gaan met alle
vier de burgerschapsstijlen.
In contact treden met elk van deze vier
burgerschapsstijlen betekent je bewust
zijn van verschillende manieren waarop
burgers in het leven staan en naar de
wereld kijken. Instrumenten kiezen om
10 | Politieke Academie
hen op een bij hun belevingswereld passende wijze te informeren, een dialoog
met hen aan te gaan, hen te betrekken
bij beleidsontwikkeling en hen waar mogelijk en relevant te faciliteren bij hun eigen ambities horen daar ook bij.
Instrumenten voor gemeenten om zich te verbinden met burgers
Enkele voorbeelden waarbij Motivaction
gemeenten heeft geholpen verbindingen te realiseren met burgers en waarbij
gebruik is gemaakt van kennis van burgerschapsstijlen:
Continue dialoog met (verantwoordelijke) burgers via een raadspanel
Sinds november 2006 beschikt de gemeenteraad van Almere over een online
burgerpanel. De burgers in dit raadspanel zijn ingedeeld naar burgerschapsstijl.
Het panel stelt raadsleden en burgers in
staat op regelmatige basis met elkaar te
communiceren over actuele lokale onderwerpen. Op deze manier wordt kennis uit de stad gehaald en ingebracht in
het debat. Voor burgers biedt het de mogelijkheid mee te praten over lokale thema’s en nieuwe issues te agenderen. Het
raadspanel verstevigt de band tussen
burgers en gekozenen. Raadspanels zijn
met name een goed instrument om verantwoordelijke burgers te bereiken, omdat dit segment het meest gemotiveerd
is op regelmatige basis hun mening te
De helft van alle Nederlanders heeft weinig
vertrouwen in bestuurders bij de overheid.
De wijze waarop zij
besturen evolueert onvoldoende mee met de
wijze waarop burgers
in het leven staan. De
samenleving ontwikkelt zich van een hiërarchische klassenmaatschappij naar een horizontale netwerksamenleving. Het openbaar bestuur is daarentegen sterk verticaal georganiseerd. Om
het contact met de burger te herstellen
zal zij zichzelf opnieuw moeten uitvinden
en meer flexibiliteit moeten laten zien in
de wijze waarop zij invulling geven aan
hun rol als bestuurder. Motivaction onderscheidt zes zogenaamde bestuursstijlen die verschillen in de mate waarin
zij passen bij verschillende burgerschapsstijlen. Enkele voorbeelden:
• Verantwoordelijken worden aangesproken door verbindende bestuurders die beleidsmakers en maatschappelijke organisaties bijeen
brengen om gezamenlijk tot besluiten te komen.
• Plichtsgetrouwen worden aangesproken door hiërarchische leiders, daadkrachtige en dominante bestuurders
met een eigen visie, die van bovenaf
de koers bepalen.
• Pragmatici worden aangesproken
door netwerkers, open en zichtbare
bestuurders die vooral gebruikmaken
van de creativiteit van personen en
groepen in de samenleving.
• Structuurzoekers worden aangesproken door agenderende ambassadeurs: tegendraadse bestuurders die
opkomen voor thema’s of groepen
die in de gevestigde politiek weinig
aandacht krijgen.
Jaargang 1 | Januari 2014
gemeente Leerdam. Ook deze
vorm zorgt ervoor dat het
meedenken over de toekomst
voor burgers laagdrempelig
en aantrekkelijk wordt.
Figuur: Bestuursstijlen in Nederland
Scenario’s geven richting aan openbare discussie over toekomst gemeente
Hoe ziet de stad of regio er in 2030 uit? Bij
steeds meer beleidsmakers en burgers
staat deze vraag hoog op de agenda. Veel
gemeenten zien het als een lastige opgave om verschillende toekomstbeelden
te formuleren én daar met burgers een
inhoudelijke discussie over te voeren.
Te vaak blijven toekomstvisies beperkt
tot vage ambities en algemene wensbeelden waardoor noodzakelijke keuzes
voor niet gemaakt kunnen worden. Het
werken met scenario’s stelt gemeenten
in staat deze keuzes wel te maken.
Motivaction heeft vier toekomstscenario’s ontwikkeld voor de gemeente
Leerdam. Op basis van een analyse van
relevante maatschappelijke trends en
de huidige sterke en zwakke punten
van de glasstad zijn door Motivaction
scenario’s opgesteld waarover burgers
hun voorkeur kunnen uitspreken op
www.toekomstleerdam.nl.
Voor elk van de vier scenario’s is een tastbaar beeld van de toekomst gecreëerd.
Hoe ziet de gebouwde omgeving eruit,
waar verdienen inwoners in 2030 hun
geld mee en hoe gaan zij met elkaar
om? Wat zijn de uiteindelijke voordelen
en nadelen van bepaalde keuzes?
Bijzonder is de vorm waarin de scenario’s gepresenteerd worden: geen lange
verhandelingen maar acteurs die in de
huid kruipen van een denkbeeldige inwoner uit 2030. Of: de kern van een scenario verwoord in een kort bericht op de
timeline van de Facebook-pagina van de
Voor elk van de burgerschapsstijlen is nadenken
over de toekomst lastig. Vandaar dat het werken met scenario’s niet alleen geschikt is
om de meer afzijdige burger,
structuurzoekers en pragmatici, ertoe te bewegen mee te
denken over de toekomst van
hun woonplaats, maar ook
om de complexe afwegingen
die je tegenkomt bij het kiezen van een
toekomstvisie inzichtelijk te maken voor
plichtsgetrouwe en verantwoordelijke
burgers.
Bereiken van afzijdige burgers via pizza-participatie
In het Amsterdamse stadsdeel NieuwWest is in 2012 gewerkt aan een visie
voor de toekomst. Met een reeks
inhoudelijke bijeenkomsten en inspirerende activiteiten maken de inwoners
van het stadsdeel in drie zomerse
maanden een visie voor toekomstig
Nieuw-West. Zo was er bijvoorbeeld het
openingsevenement ‘Nieuw-West aan
Tafel’, waar 100 invloedrijke inwoners
tijdens een diner hun mening gaven
over vier toekomstscenario´s.
Stadsdeel Nieuw-West wilde echter niet
alleen de invloedrijke en welbespraakte
inwoners aan het woord laten. Ook de
meer afzijdige burger, structuurzoekers
en pragmatici, die niet snel van de bank
afkomt om naar een bijeenkomst te
gaan, dient aan het woord te komen. Alleen leest deze afzijdige groep vaak geen
krant, laat staan een officiële brief van
het stadsdeel. Is er iets te verzinnen waar
(bijna) iedereen enthousiast over is?
Pizza is een verbindende factor: vrijwel
iedereen bestelt wel eens een pizzaatje,
of je nu rijk of arm, jong of oud en geïnteresseerd in je leefomgeving bent of
niet. Bestelde pizza’s van diverse pizzeria’s in Nieuw-West werden verzonden
in speciale projectdozen: op de dozen
werd gevraagd om mee te denken over
de Toekomst van Nieuw-West. In het
deksel van de doos zaten toekomst-
beelden en er werden vragen gesteld
waarmee toekomstdromen van buurtbewoners werden onderzocht.
De bewoners werden ook beloond: ze
kregen gratis een nieuwe pizza in ruil
voor de lege pizzadoos gevuld met hun
ideeën.
Wat levert werken met
burgerschapsstijlen u op?
Het werken met acteurs om een toekomstscenario te laten leven, pizzadozen bezorgen om burgers hun kijk op
hun stadsdeel te laten geven: het zijn
creatieve oplossingen om burgers te
triggeren hun mening te geven. Onorthodoxe manieren om met burgers in
contact te komen zijn geen doel op zich.
Een duurzame verbinding aangaan met
meer burgers is dat wel. En dat vraagt
om laagdrempelige vormen van burgerparticipatie. Hierbij is het uiteraard
niet alleen van belang dat zoveel mogelijk burgers hun mening kunnen geven,
maar ook dat de lokale politiek écht
luistert naar wat zij te zeggen hebben.
Ook willen burgers weten wat de Raad
met hun input gedaan heeft.
Het ontwikkelen van nieuwe vormen
van participatie op basis van de burgerschapsstijlen draagt bij aan een sterkere
positie van raadsleden gedurende hun
zittingstermijn en mogelijk ook aan een
hogere opkomst bij de volgende ‘finish’:
de gemeenteraadsverkiezingen van 2018.
Meer informatie over participatie van
burgers op basis van de burgerschapsstijlen: Peter Jobsen (p.jobsen@
motivaction.nl) en Bram van der Lelij
([email protected])
Politieke Academie | 11
De Volksvertegenwoordiger – special gemeenteraadsverkiezingen
Legitimiteit lokale
politiek onder druk
Op 19 maart 2014 zullen tienduizenden kandidaten van duizenden (lokale) politieke partijen, verspreid over ruim 400 gemeenten, strijden om de gunst van de kiezer
en de ruim 8.500 zetels die te vergeven zijn. Dat is geen gemakkelijke opgave.
De afgelopen 30 jaar is de opkomst tijdens de verkiezingen geleidelijk afgenomen
tot een dieptepunt in 2010. Als de trend zich doorzet dan zal in 2018 minder dan
de helft van de kiesgerechtigden tijdens de gemeentelijke verkiezingen naar de
stembus gaan. Dit tast de legitimiteit van de politiek ernstig aan.
Opkomstpecentages gemeenteraadsverkiezingen
80
75
70
65
60
55
50
45
1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 2014 2018
Deze neerwaartse trend doet zich in alle provincies voor. Daarbij scoren NoordHolland, Zuid-Holland en Brabant gemiddeld slechter dan de andere provincies.
Dit heeft een grote impact op het geheel, omdat 53% van de Nederlandse bevolking in deze drie provincies woont.
Opkomstpercentages per provincie
85.00
80.00
In de grote steden binnen deze provincies is de opkomst gemiddeld zelfs
relatief nog lager dan bij de kleinere
gemeenten.
Een belangrijke oorzaak kan gevonden
worden in een aanhoudende afname
van interesse in de gemeentepolitiek.
Uit het in afgelopen september gepubliceerde rapport ‘De staat van de stad’
van de gemeente Amsterdam bleek de
interesse op het dieptepunt van 39% te
zijn uitgekomen.
75.00
70.00
65.00
60.00
55.00
50.00
45.00
Na de verkiezingen zult
u via de (lokale) media,
nieuwsbrieven, uw website
en eventuele facebookpagina contact onderhouden met de burgers in uw
gemeente. Analyse leert
echter dat in de meeste gevallen u vooral uw aanhangers en maatschappelijk
betrokken burgers bereikt.
Stichting Politieke Academie kijkt na de verkiezingen graag met u hoe u een
duurzame relatie bouwt
met alle burgers in uw gemeente die in de toekomst
mogelijk op uw partij kunnen stemmen.
1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 2014
Groningen
Friesland
Drenthe
Overijssel
Flevoland
Gelderland
Utrecht
Noord-Holland
Zuid-Holland
Zeeland
Noord-Brabant
Limburg
12 | Politieke Academie
Voor politieke partijen is er alle reden
om na te denken over hoe zij de band
tussen kiezers en volksvertegenwoordigers kunnen versterken en hoe zij de
burgers weer kunnen betrekken bij de
gemeentelijke politiek. In dit magazine
wordt in verschillende artikelen een
voorzet gegeven.
Jaargang 1 | Januari 2014
Met welk standpunt
kun je als partij het best
naar buiten treden?
De gemeenteraadsverkiezingen vinden op 19 maart
2014 plaats. Voor politieke partijen is het altijd weer
een uitdaging om te bepalen met welke standpunten
zij naar buiten treden. Maar hoe valt te bepalen welke
standpunten de meeste kiezers overtuigen om op jouw
partij te stemmen?
sowieso niet op u gaan stemmen. Daar
hoeft u helemaal geen tijd aan te besteden. Sterker nog, opkomstbevorderende campagnes kunnen u lelijk opbreken zou je cynisch kunnen stellen.
Tot slot de twijfelende kiezer. En die
vereisen extra uw aandacht. Daar kunt
u via een overtuigingscampagne nog
wat bereiken.
Wat leeft er onder de
kiezers?
zich afvragen welke standpunten de
meeste overtuigingskracht hebben.
Om te bepalen welke thema’s potentiële
stemmers kunnen overtuigen, is het relevant te weten wat er leeft onder de mensen. Welke maatschappelijke sentimenten leven er in de gemeente? Wat vinden
stemmers belangrijk en waar wringt de
schoen nu?
U kunt uw kiezers indelen in een drietal groepen. Ten eerste de kiezers die
sowieso op u stemmen, daarbij moet u
ze alleen wijzen op het feit dat ze niet
vergeten te gaan stemmen. Maak ze
bewust dat er verkiezingen plaatsvinden en dat ze eraan denken te gaan
stemmen. Ten tweede de kiezers die
Bij de overtuigingscampagne is het van
belang de kiezers die mogelijk op uw
partij stemmen ervan te overtuigen dat
u de beste antwoorden heeft op de voor
hen meest belangrijke thema’s. Via de
eerdergenoemde enquête weet u wat
er leeft onder deze zwevende kiezers.
U kunt dan aan deze groep kiezers uw
antwoorden presenteren voor de voor
hun meest belangrijke onderwerpen.
Circle of concern
Niet alle standpunten zullen belangrijk zijn voor uw kiezers. Daarom is het
van belang te weten welke thema’s tot
de ‘circle of concern’ behoren van uw
kiezers. Wat houdt uw kiezers bezig en
wat vinden zij totaal niet interessant?
Niet al uw potentiële kiezers zullen
dezelfde circle of concern hebben. Uw
trouwe achterban zal bijvoorbeeld andere prioriteiten hebben dan de zwevende kiezer. U kunt door middel van
een enquête eventueel inzage krijgen
in de verschillende maatschappelijke
sentimenten.
Standpunten die ertoe
doen
Als u weet wat er leeft, dan kunt u kijken
of u standpunten heeft die aansluiten
bij de circle of concern van uw potentiële kiezers. U zult een aantal groepen
kiezers kunnen aanspreken, maar u zult
een keuze moeten maken welke standpunten het meest relevant zijn. U zult
Politieke Academie | 13
De Volksvertegenwoordiger – special gemeenteraadsverkiezingen
Verder kunt u het best dat onderwerp
kiezen dat u het meest onderscheidt
van andere partijen. Dat de kwaliteit
van onderwijs omhoog moet zal bijvoorbeeld geen enkele partij betwisten.
Als u zich op dit punt tracht te profileren, dan zet dat over het algemeen weinig zoden aan de dijk.
GroenLinks met milieu en de Partij van
de Vrijheid met integratie.
de PvdA met veiligheid is daardoor erg
toegenomen.
Onderwerpen claimen
De Politieke Academie kan u
helpen bij het kiezen van de
juiste standpunten. Wij helpen u uw potentiële kiezers
te identificeren en in kaart
te brengen wat de belangrijkste onderwerpen voor
hen zijn. Vervolgens kunt u
die antwoorden presenteren die deze groep kiezers
over de streep trekt.
De onderwerpen die met uw partij
geassocieerd worden, kunnen veranderen. Doe dit echter niet net voor de
verkiezingen, dat werkt namelijk niet.
Op langere termijn aanhoudend communiceren over een onderwerp werkt
daarentegen wel. Een voorbeeld is het
onderwerp ‘veiligheid’ in Amsterdam,
dat voorheen echt een VVD-geurvlag
had. Burgemeester Van der Laan (PvdA)
heeft zich de afgelopen tijd structureel
stevig uitgelaten over dit onderwerp.
Het lijkt te lonen, want de geurvlag van
Sterke geurvlag
Op een onderwerp profileren waar algemene consensus over is, is zinloos,
behalve als uw partij een sterke geurvlag heeft met het onderwerp. Dat wil
zeggen dat de kiezers al een sterke associatie hebben met uw partij bij het
onderwerp. Zoals D66 met onderwijs,
STANDPUNTEN-SELECTIE-MODEL
In dit overzicht zijn de denkstappen opgenomen die zullen
worden doorlopen bij het bepalen welke standpunten en thema’s wel en welke niet in de campagne gevoerd zullen worden.
Dit alles gebeurt op basis van doorlopend kiezersonderzoek.
1. Bepalen van thema’s die bij kiezers leven
2. Van deze thema’s standpunt eigen partij bepalen
3. Van deze thema’s standpunt andere partijen bepalen
4. Van deze thema’s standpunt eigen stemmers en potentiële
stemmers bepalen
5. Van deze thema’s politieke geurvlag bepalen die de kiezer
er aan geeft
6. Het geografisch gebied van deze thema’s vaststellen
Zullen op een
andere partij
stemmen, ook al
voeren die geen
campagne
Gevoelig voor andere campagnes,
maar niet voor
die van uw partij
Wil een standpunt tijdens de campagne geprofileerd
worden, dan dient er aan de volgende randvoorwaarden
voldaan te zijn:
• Het thema waar de eigen partij het standpunt over heeft
moet tot de circle of concern behoren van de eigen kiezers
of potentiële kiezers.
• De eigen kiezer of potentiële kiezer moet zich herkennen in
het eigen standpunt.
• Het standpunt moet afwijkend zijn van het standpunt van
andere partijen OF het standpunt moet in de beleving van
de kiezer een sterke eigen geurvlag hebben zodat de eigen
partij het standpunt kan claimen.
• Een standpunt wordt slechts uitgedragen in die geografische gebieden EN richting die doelgroepen wanneer aan de
eerste drie eisen voldaan wordt.
Zullen op uw
partij stemmen
als zij overtuigd
raken door uw
campagne
0%
100%
Als ze stemmen, dan
stemmen ze niet op u.
14 | Politieke Academie
Stemmen op uw
partij, zelfs als u
geen campagne
voert
Wanneer ze stemmen, dan
stemmen ze op uw partij
Jaargang 1 | Januari 2014
Onderzoek:
Leefbaar Rotterdam wint
verkiezingen 2014
De gemeenteraadsverkiezingen vinden pas op 19 maart
plaats, maar Vers Beton weet de uitslag al: Leefbaar
wordt de grootste. Dat blijkt uit een gedetailleerd onderzoek van aan Politieke Academie verbonden promovendus Joost Smits, dat hij uitvoerde voor Vers Beton.
Welkom in de verkiezingscampagne van de toekomst! de liberalen een net wat minder resultaat behaalden, et cetera, tot groep vijf,
waarin de 20 procent slechtst scorende
stembureaus voor de VVD zitten. En ja
hoor! Bij alle verkiezingen sinds 1998
behoorden de stembureaus in Hilligersberg voor de VVD tot de eerste groep.
Ook alle andere politieke partijen blijken soortgelijke bastions te kennen.
Door Inge Janse en Ties Joosten. Openbare datamijn
Leefbaar wordt de grootste omdat de
partij over een trouwere achterban blijkt
te beschikken dan de PvdA. Daarnaast
blijkt uit de analyse dat de sociaaldemocraten veel meer dan Leefbaar last hebben van concurrentie van de SP.
Deze wetmatigheid combineerde Smits
met een gigantische berg openbare data
over de eigenschappen van een straat
of wijk, de tweede pijler van zijn rekenmodel. Veel van deze data verzamelt
en publiceert het Centraal Bureau voor
de Statistiek (CBS) op postcodeniveau.
Voorbeelden hiervan zijn gemiddelde
leeftijd, gemiddeld inkomen, inkomensongelijkheid, gezinssamenstelling en gemiddelde huizenwaarde in een postcodegebied. Bovendien verzamelde Smits
aanvullende data op buurt- en wijkniveau, zoals het (on)veiligheidsgevoel.
In dit artikel lichten we toe hoe het
door Joost Smits ontwikkelde model
keihard de gangbare gedachte onderuit
haalt dat kiezers onvoorspelbaar zijn.
Daarnaast maken we inzichtelijk hoe het
Rotterdamse stemgedrag beter begrepen
kan worden en leggen we aan de hand van
interactieve kaarten van de deelgemeente
Delfshaven uit hoe de vier grootste
partijen in Rotterdam (PvdA, Leefbaar,
VVD en SP) er nog zouden kunnen groeien.
Tenslotte leggen we uit hoe het model
een voorspellende waarde kan hebben
en hoe we weten dat Leefbaar Rotterdam
de gemeenteraadsverkiezingen van 2014
gaat winnen.
De voorspelbare kiezer
Als we de analisten mogen geloven is de
kiezer op drift. Plaatjes waarin ons land
van PvdA-rood (gemeenteraadsverkiezingen 2006) naar CDA-groen (Tweede
Kamerverkiezingen 2006) en later naar
VVD-blauw (Tweede Kamerverkiezingen
2012) verschiet, lijken het beeld van een
op hol geslagen kiezer te ondersteunen.
Toch is de kiezer niet volslagen de weg
kwijt in het politieke doolhof. De meeste
mensen twijfelen bij verkiezingen namelijk tussen maar twee, misschien drie verschillende partijen – niet tussen alle. Het
welgestelde Hillegersberg wordt bijvoorbeeld nooit ineens een SP-bastion. Of de
VVD bij verkiezingen nu wint of verliest,
in Hillegersberg is de partij telkens populairder dan gemiddeld. Aan de hand van
deze kennis zijn wetmatigheden te destilleren. Vergelijk het met het paard op
een schaakbord: het stuk lijkt alle kanten
op te bewegen, maar wie de regels kent
ziet wel degelijk een patroon.
De VVD scoort in
Hillegersberg altijd
bovengemiddeld
De eerste pijler van het model van Joost
Smits is gebaseerd op het idee dat typische VVD-buurten niet zomaar in een
SP-bastion veranderen. De onderzoeker
verzamelde namelijk van alle verkiezingen sinds 1998 de uitslagen per stembureau (dit zijn feitelijk dus de duizenden
individuele verkiezingsuitslagen van
stembureaus). Vervolgens verdeelde
hij deze uitslagen per partij in vijf groepen. In groep één: de 20 procent stembureaus die voor bijvoorbeeld de VVD
het beste resultaat lieten zien, in groep
twee: de 20 procent stembureaus waar
Vervolgens liet Smits een zelfgeschreven computerprogramma uitrekenen
wat voor een partij bepalende kenmerken zijn om al dan niet op die partij te
stemmen. Met andere woorden: welke
kenmerken heeft Hillegersberg gemeen
met andere gebieden die voor de VVD
een goed resultaat laten zien? Hieruit
blijkt bijvoorbeeld dat stembureaus in
een gebied waar de inkomens gemiddeld hoog zijn, voor de VVD significant
betere resultaten laten zien dan stembureaus in lage inkomensgebieden. Een
hoog gemiddeld inkomen in een gebied
voorspelt dus een bovengemiddeld
resultaat voor de VVD in het desbetreffende stembureau. Een laag gemiddeld
inkomen voorspelt een onder gemiddeld resultaat.
Politieke Academie | 15
De Volksvertegenwoordiger – special gemeenteraadsverkiezingen
Overigens heeft elke partij eigen eigenschappen die van invloed zijn op
de uitslag. Het D66-stemgedrag hangt
bijvoorbeeld onder meer af van de gezinssamenstelling. Ook kan het model
van Smits meerdere kenmerken tegelijk
aanwijzen als bepalend voor de uitslag
van een partij. Naast het gemiddelde inkomen kunnen dat voor de VVD bijvoorbeeld de gemiddelde waarde van een
woning in een gebied zijn, het gemiddelde (on)veiligheidsgevoel in de wijk en
nabijheid van openbare voorzieningen
zijn. Zo kunnen dus per partij uitgebreide
profielen van relevante kenmerken worden samengesteld.
Wat is de winst?
Daarmee zijn we er nog niet. Zoals al
gezegd zijn veel data die Smits gebruikt
beschikbaar op postcodeniveau. Als het
model dus heeft uitgerekend dat een
stembureau in een gebied met hoge gemiddelde inkomens voor de VVD significant hogere uitslagen laat zien, kan het
daarna postcodes aanwijzen waar de
gemiddelde inkomens ook hoog zijn.
Politieke partijen weten zelf vaak niet beter dan per stembureau waar ze al dan
niet kiezersgunst kunnen verwachten.
Smits model kan dit uitrekenen per postcode. Stembureaus zijn doorgaans ingericht op zo’n 1200 stemgerechtigden,
terwijl in één postcode (vier letters, twee
cijfers) gemiddeld 39 Nederlanders wonen. Smits kan dus veel fijnmaziger dan
politieke partijen zelf aanwijzen in welke
straten of zelfs straatgedeeltes ze hun
campagne moeten
intensiveren voor
een maximaal resultaat. Iedereen
die de herverkiez i n g s ca m pa g n e
van Barack Obama
gevolgd
heeft,
weet hoe belangrijk dit soort zeer
gedetailleerde kiezersinformatie is.
Smits benadrukt
overigens dat het
model niet verder
De voor VVD potentieel interessante Mathenesserlaan
kan inzoomen dan
kronkelt paars door het PvdA-gebied.
tot op postcodeniveau, plus dat stemmers natuurlijk ner- wijk kan richten. In Delfshaven is niets te
gens toe verplicht zijn. “Uitspraken over halen voor de liberalen, toch?
kiezers zelf zijn teveel gevraagd, en uiteindelijk zijn kiezers vrij om te stemmen Mis! Uit een grondige analyse door
op de partij die ze willen”, onderstreept Smits’ model, gemaakt voor Vers Beton,
hij. “In bijna elk stembureau zijn dan ook blijkt namelijk welke kiezerseigenschapstemmen op alle partijen te vinden. Het pen voor de VVD in Rotterdam belangrijk
gaat erom dat op sommige locaties de zijn, en ook in Delfshaven bevinden zich
kans op een hoge of lage score voor een postcodes die aan deze eigenschappen
partij groter is dan op andere locaties.”
voldoen. Denk hierbij aan de wat chique
Matthenesserlaan, middenin Historisch
Voorbeeld: Delfshaven
Delfshaven en in de hoek Heemraadssingel-Graaf Florisstraat.
Tijd voor een voorbeeld, waarvoor we
inzoomen op de deelgemeente Delfsha- Om dit duidelijk te maken, werken we
ven. In deze wijk komt de PvdA al vele voor de drie grootste partijen van Rotterverkiezingen als grootste uit de bus. De dam (PvdA, Leefbaar Rotterdam, VVD) én
PvdA kan daarom de conclusie trekken de SP uit welke mogelijkheden het modat zij daar de campagne moet inten- del van Smits biedt.
siveren om kiezers vast te houden en
verder te groeien, terwijl de VVD al snel De VVD
denkt dat zij zich beter op een andere
Kijken we naar de kaart, dan zien we vier
soorten blokken: rood, blauw, paars en
grijs. Rood betekent dat een postcodegebied weinig van de voor VVD doorslaggevende kenmerken bevat. Hoe
donkerder rood, des te minder hoeft de
partij ervan te verwachten. Blauw houdt
in dat een postcodegebied wél de voor
de VVD belangrijke kenmerken bevat,
en dat de VVD bij het stembureau in de
buurt doorgaans ook een hoge score
behaalt. De VVD is hier dus populair, en
via de stembusuitslag weet de VVD dat
zelf ook. Grijs betekent dat er te weinig
gegevens zijn om er ook maar iets over
te zeggen.
Tot op delen van straten kunt u zien waar uw kiezers waarschijnlijk wel en niet wonen.
16 | Politieke Academie
Als laatste de paarse blokken, die zijn
het meest interessant. Paars betekent
namelijk dat het postcodegebied de
Jaargang 1 | Januari 2014
voor de VVD doorslaggevende kenmerken bevat, maar dat de VVD bij het
stembureau in de buurt een lage score
behaalt. Neem bijvoorbeeld de bezitters van dure huizen in Historisch Delfshaven. Zij delen het stembureau met
het veel grotere aantal mensen dat in
de sociale huurwoningen direct achter hen woont. Bij dat stembureau zal
de VVD dus een mager resultaat halen,
maar de stemmen die het wél behaalde
kwamen hoogstwaarschijnlijk uit de
‘paarse’ postcodeblokjes.
der goed dan je op
basis van de gebiedskenmerken zou verwachten. Lijsttrekker
Hamit Karakus zou
hier dus eens langs
de deuren moeten
om naar de noden en
wensen van de bewoners te luisteren.
Leefbaar
Rotterdam
Voor Leefbaar Rotterdam kleurt ook
Voor Leefbaar een aantal straten opvallend paars, dus
bijna heel Delfshadaar is winst te boeken.
ven rood, want het is
een echte PvdA-buurt (en stemmers op heeft, zoals voor de gemeenteraadsverLeefbaar hebben andere eigenschap- kiezingen van maart 2014. Met name de
pen). Toch zijn in Delfshaven ook voor eerste pijler van zijn model, waar feiteLeefbaar een aantal straten opvallend lijk in kaart wordt gebracht in hoeverre
paars, dus daar is winst te boeken. bepaalde stembureaus bij verkiezingen
De PvdA
Neem bijvoorbeeld de Gijsinglaan die een continue boven- of ondergemidlangs Park 1943 loopt, dáár wonen de delde uitslag voor een partij laten zien, is
Voor de PvdA geldt een beetje het om- (potentiële) Leefbaar-kiezers. Ook rond daarbij belangrijk. Hieruit blijkt namelijk
gekeerde. Heel Delfshaven kleurt na de de Henegouwerlaan en het G. W. Bur- dat Leefbaar een veel trouwere aanhang
analyse van Smits blauw. Oftewel: de gerplein – waar Pim Fortuyn ooit woon- heeft dan de PvdA. Zo stemmen sinds
wijk voldoet namelijk in grote mate aan de – leven mensen die aan de voor 2002 vooral de Rotterdamse buitenwijde voor de PvdA belangrijke kenmerken Leefbaar Rotterdam doorslaggevende ken telkens voor Leefbaar.
(zoals het percentage niet-Westerse al- kenmerken voldoen.
Maar ook de aan de hand van de openlochtonen), en de partij behaalt bij de
bare data opgestelde profielen van per
stembureaus ook een hoge score. Niet De SP
partij belangrijke kenmerken geeft een
toevallig kleuren juist de postcodegebieden die bij de VVD populair waren Tenslotte de SP. Opvallend is dat voor belangrijk inzicht. In Delfshaven zagen
(Matthenesserlaan, Historisch Delfsha- deze partij bijna heel Delfshaven paars we dat veel doorslaggevende factoren
ven, Heemraadssingel en de Graaf Floris- kleurt. Hier wonen dus veel mensen die om al dan niet op de PvdA te stemmen
voldoen aan voor de SP doorslaggeven- (zoals een laag gemiddeld inkomen en
straat) voor de PvdA rood.
de kenmerken, zoals een laag gemid- een hoog percentage inwoners met een
Tussen de Pieter de Hoochstraat en de deld inkomen, iets wat ook bij de PvdA niet-Westerse achtergrond), overeenWillem Buytewechstraat bevindt zich een belangrijk kenmerk is. Met name ten komen met doorslaggevende factoren
echter een voornamelijk paars buurtje. De westen van de Aelbrechtskade en ten om al dan niet op de SP te stemmen.
PvdA scoort hier bij verkiezingen dus min- zuiden van de Matthenesserlaan wonen Aan de basis van de PvdA wordt dus
veel potentiële SP- veel meer dan aan de basis van Leefstemmers, en dus baar geknabbeld.
kunnen de socialisten in deze wijk met Tel daarbij feiten op die wel al algegerichte campag- meen bekend zijn, zoals dat het vernes veel stemmen schil tussen Leefbaar Rotterdam en
afsnoepen van de de PvdA in 2010 erg klein was (slechts
754 stemmen) en dat de lokale PvdA
PvdA.
ongetwijfeld iets zal lijden onder de
Leefbaar
prestaties van zijn landelijke collega’s
wordt de
(die in peilingen tot bijna de helft van
grootste
hun electoraat verliezen), en je weet
genoeg: Leefbaar Rotterdam wint de
Een extra bonus van gemeenteraadsverkiezingen van 2014.
Smits’ model is dat
Heel Delfshaven kleurt na de analyse van Smits blauw.
het ook enige voor- Dit artikel is eerder gepubliceerd in het
De postcodegebieden voldoen ruim aan de door het
spellende waarde tijdschrift Vers Beton.
computerprogramma geselecteerde PvdA-kenmerken.
Het zou dus wijs zijn als lijsttrekker Baljeu met zijn foldertjes voor de Jumbo
op de Schiedamseweg gaat staan, want
dáár winkelen de mensen die in hem zijn
geïnteresseerd. De voormalige Aldi op
de Schans, die midden tussen de sociale
huurwoningen achter historisch Delfshaven ligt, kan hij beter links laten liggen.
Politieke Academie | 17
De Volksvertegenwoordiger – special gemeenteraadsverkiezingen
Win verkiezingen
door strategische data-analyses
Voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2014 wordt door velen weer nagedacht over de vraag hoe de
verkiezingen zijn te winnen. Naast de vraag wat kiezers overtuigt om op uw partij te stemmen, is ook
de vraag essentieel waar uw potentieel in uw gemeente zit. Een simpele vraag, die vaak verassend
moeilijk blijkt te zijn om te beantwoorden. Nieuwe statistische analyses blijken verrassend goed in
staat te zijn te voorspellen waar uw kansen liggen.
Politieke Academie heeft zich gespecialiseerd in het maken van analyses om te voorspellen waar uw
achterban zit.
Politieke Academie biedt u verschillende analyses aan. Deze vormen onderdeel van vergevorderd
promotieonderzoek door Joost Smits, die zich aan Politieke Academie heeft verbonden. Politieke
Academie gaat met haar analyses door, waar anderen moeten stoppen, om uw kans op succes te
optimaliseren.
Uitslagen-analyses
Buurt-analyses
Trend-analyses
Verborgen Potentieel
Bijzonder en spectaculair vernieuwend is dat Politieke Academie met Joost Smits er als eerste in is
geslaagd analyses niet alleen te maken op stembusniveau, maar op zescijferig postcode niveau.
Dat zijn gemiddeld 35 huishoudens. Op die manier kunt u in gebieden die ogenschijnlijk niet interessant lijken te zijn voor u of uw partij, toch een
straat, een plein of een flatgebouw blijken te bevatten waar uw potentiële achterban zit die u kunt
benaderen.
Naast de digitale interactieve kaarten krijgt u postcode- en straatnamenlijsten die
het meest interessant zijn om uw aandacht op te richten. Dit is zowel mogelijk voor
politieke partijen als voor individuele kandidaten die een eigen voorkeurscampagne
voeren.
Ook na de verkiezingen maken wij graag de analyses voor u om te bepalen op welke
wijken en buurten u de komende vier jaar uw aandacht moet richten om uw basis
voor de volgende verkiezingen te versterken.
18 | Politieke Academie
Politieke Academie
Bezuidenhoutseweg 72 N
2594 AW Den Haag
[email protected]
www.politiekeacademie.eu
/politiekeacademie
/PolAcademie
Jaargang 1 | Januari 2014
Raadsleden
gezocht
De Vereniging van Griffiers luidt de noodklok in het televisieprogramma Nieuwsuur. Volgens de griffiers lukt het kleine
lokale en soms ook grote landelijke partijen in maar liefst 97 gemeenten niet om
kandidaten te vinden voor de raad. Met
name in de kleine gemeenten blijkt het
moeilijk de raad te vullen. Minister van
Binnenlandse zaken Plasterk gaf later
in datzelfde programma aan dat hij van
mening is dat het raadswerk aantrekkelijker gemaakt kan worden. Hoe kan dat
imago aantrekkelijker worden gemaakt?
In de Volkskrant geeft de directeur van
Prodemos aan dat hij denkt dat de werkdruk in geen verhouding staat tot de
financiële vergoeding die er tegenover
staat. In de meeste gemeenten is de gemiddelde tijdsbesteding toch al snel tussen de 15 en 20 uur per week, terwijl de
vergoeding tussen de 235 euro en 2200
euro bruto per maand ligt.
Raadsleden wonen in de
betere wijken van de stad
de Amsterdammers, terwijl zij slechts 10
zetels in de raad innemen van de 45.
Het Parool deed onderzoek naar waar
de nieuwe raadsleden in Amsterdam
vandaan komen. Wat blijkt? De overgrote meerderheid woont in de ‘betere’
stadsdelen Centrum, Zuid, Oost en West.
De raadsleden uit de stadsdelen NieuwWest, Zuidoost en Noord zijn ondervertegenwoordigd in de aankomende
gemeenteraad. Deze stadsdelen samen
vertegenwoordigen ongeveer 44% van
Kunnen alleen de wat beter gestelde
burgers met een flexibele baan zich
een plekje in de raad permitteren? De
komende tijd wordt het werk van een
raadslid nog lastiger door de decentralisatie van portefeuilles als zorg, werk en
jeugdzorg. Minister Plasterk pleit voor
verhoging van de raadsvergoeding, want
de vergoeding in een kleine gemeente is
volgens hem niet de moeite waard.
Vergoedingen voor de werkzaamheden
Klasse, inwoneraantal gemeente en maximum
vergoeding voor werkzaamheden, per maand, in
euro’s
Geen diversiteit in de raad
Ook blijkt er een bepaald deel van de
bevolking oververtegenwoordigd in de
raad. In een stad als Amsterdam blijken
vooral ZZP’ers en ambtenaren in de
raad te zitten. In tegenstelling tot andere
mensen kunnen zij hun uren zelf bepalen. Een ZZP’ er kan een opdracht minder aannemen om wat tijd vrij te maken
en een ambtenaar kan in overleg met
zijn werkgever (tijdelijk) minder werken.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
t/m 8.000
8.001 – 14.000
14.001 – 24.000
24.001 – 40.000
40.001 – 60.000
60.001 – 100.000
100.001 – 150.000
150.001 – 375.000
Meer dan 375.000
235, 58
372,25
580,23
900,64
1.172,56
1.372,07
1.557,74
1.814,73
2.209,35
Politieke Academie | 19
De Volksvertegenwoordiger – special gemeenteraadsverkiezingen
Zet de partijdiscipline
af en toe aan de kant
We spreken met Jan Bennink. Hij is campagnemaker.
Bekend van Twitter als @jan_bennink. Daarnaast columnist bij de Volkskrant en bestuurslid van Powned
Jan Bennink heeft een aantal waardevolle tips voor u.
Een traditionele
campagneposter met een
grote foto en een naam
eronder, werkt dat?
In het stemhokje ligt een biljet vol namen en zonder foto’s. Daarom is het
vreemd dat veel politici ervoor kiezen
hun foto levensgroot op een campagneposter te zetten. Het onthouden van die
kop heeft geen enkele zin in het stemhokje. Het is puur eigengeilerij en misschien een knipoog naar Mao Zedong?
Alleen als je een Afghaanse vrijheidsstrijder of een transgender bent,
heeft het zin om een levensgrote
foto te gebruiken. Dan appelleer je
namelijk aan bepaalde subgroepen die
zich kunnen identificeren met je uiterlijk
en levensstijl. Of je moet een lekker wijf
zijn, dat werkt ook altijd goed. Als je een
halfkale omhooggeklommen ambtenaar
bent in een streepjespak, dan onderscheid je je niet met je uiterlijk. Een kleine
pasfoto is dan meer dan genoeg.
Hoe maak je dan wel een
succesvolle campagneposter?
De VVD deed het de afgelopen Tweede
Kamerverkiezingen heel goed. Duidelijke beloftes die mensen van belang
achten. Een voorbijganger kijkt
gemiddeld maar twee seconde naar
een poster in het voorbijgaan. Je zult
dus heel goed moeten nadenken
wat je mee wil geven in die twee
seconden. Een korte, concrete belofte
werkt dan goed. Zo’n korte kreet blijft
hangen en overtuigt mensen. Lagere
parkeertarieven of minder belastingen
zijn daar voorbeelden van.
Wat de VVD fout deed, was teveel beloven. Daardoor moeten ze nu aan geloofwaardigheid inleveren. Ze hebben
teveel vanuit liberale idealen beloftes
opgeschreven in plaats van te kijken
naar wat realistisch en haalbaar is. Als
ik de SP een tip mag geven: plaats
aankomende verkiezingen alle
posters van de VVD nogmaals. Belofte waargemaakt?
Een andere valkuil is wat het CDA doet,
die vervallen teveel in vage termen.
‘Samen kunnen we meer’ klinkt heel
lief, maar laat de gemiddelde voorbijganger alleen raadselachtig kijken.
D66 deed het goed: Europa: JA, dat is
voldoende concreet en ze hebben die
belofte waargemaakt.
Twee tips die ik graag wil meegeven:
- Zorg ervoor dat er humor en stijl zit in
je campagne-uitingen. De Engelsen zijn
daar heel goed in en hebben een stuk
meer spitsvondigheid en humor. Denk
aan de slogan Labour doesn’t work.
- Zorg dat je een mooie poster hebt die
mensen uitdaagt om naar te kijken.
Huur desnoods een Erwin Olaf in. De
poster moet de aandacht van de voorbijganger grijpen.
Kortom, besteed aandacht aan de
poster door er humor en stijl in te verwerken en verwerk er een belofte in die
je kan waarmaken. Dat is wat de kiezer
zal overtuigen.
Is een campagneposter
het beste middel om de
kiezer te overtuigen?
De SP poster “Jij ik wij”, sterft wat in schoonheid en stelt teleur. Een merk dat zo
beroemd is dat het z’n naam niet meer “hoeft te noemen” is misplaatst arrogant.
En de belofte is afwezig. Jij ik wij… wat?
20 | Politieke Academie
Nee, de combinatie van middelen is het
meest doeltreffend. Radio wordt vaak
onderschat door politici. Alsof dat
geen effect heeft. Maar duizenden Nederlands luisteren elke dag in hun auto
Jaargang 1 | Januari 2014
naar de radio en op het werk staat de
radio ook vaak genoeg aan. Als je dan
in een of twee minuten kan vertellen
wat jouw belofte is en hoe je dat gaat
waarmaken, dan heeft dat misschien
wel meer effect dan een poster. En het
horen van een stem doet veel meer dan
een grote portretfoto.
Ook sociale media bieden ongekende
mogelijkheden. En het is gratis! Door
veel te twitteren over je leven en te
reageren op je volgers, creëer je betrokkenheid. Mensen gaan zich aan je
verbinden en interesseren zich in je.
Misschien worden ze zelfs fan van je.
Een gratis campagneteam is het gevolg.
Als het erop aankomt kan je de volgers
inzetten om voor jou jouw boodschap
te verspreiden. Daarmee heb je in een
keer een campagneteam van een
duizenden leden.
Een grote fout die wordt gemaakt door
politici, maar ook door bijvoorbeeld
verzekeringsmaatschappijen, is dat ze
pas van zich laten horen als ze je nodig
De Groen Links poster. Een hele blije
vrucht in een weiland voor wat windmolens en hij werkt… good for him.
Dat is weer eens wat anders. Het
boeit me niet. Storende poster.
hebben. Verzekeringsmaatschappijen
gaan pas aan het einde van het jaar
als iedereen een nieuwe verzekering
kan kiezen aan reclame doen, dan zijn
ze pas geïnteresseerd in je. Dat is niet
goed. Je moet continu betrokken zijn,
ook als het geen verkiezingstijd is.
Heb je een tip hoe politici het aantal (fanatieke)
twittervolgers
kunnen
vergroten?
Mensen pikken het niet dat ze niet serieus worden genomen. Kom met interessante tweets die ingaan op problemen die leven onder je volgers. Als je
bijvoorbeeld een lokale politicus bent
en er is een brug die elke keer weer
openstaat als het spits is, omdat een of
ander plezierjacht erdoor moet, voeg
dan meteen de daad bij het woord.
Laat je volgers weten dat je het probleem ziet, dat het veel geld kost, dat
het slecht is voor het milieu en dat jij
het gaat veranderen. Juist door deze
creatieve oplossingen voor kleinere
Dan de poster van D66. helemaal niet
slecht. hoewel ik hem anders had
vormgegeven. Nu blijft het een vvd
poster en dat blijft hangen. Gemiste
kans, Had de VVD op haar verkiezingsbeloftes aangepakt. Maar zeker
de beste van het stel
problemen bind je mensen aan je.
Dat zijn namelijk de kleine ergernissen
die leven onder je stadgenoten.
Verval in je tweets dus minder in partijdogma’s maar kom met unieke inhoud.
Je altijd aan de partijdiscipline houden,
is dan ook een recept voor weinig twitteraars. Volgers willen iemand die met
ze meedenkt en soms zijn menselijke
kant laat zien en kritisch durft te zijn
ten aanzien van zijn eigen partij als dat
eigenlijk hoort.
Daarnaast kun je journalisten volgen
die waarschijnlijk zullen terugvolgen.
Als je in een zin mag
samenvatten wat de
essentie is van een goede
campagne?
Wees heel duidelijk in wat je de kiezer
belooft, blijf altijd betrokken bij je
achterban en probeer ze altijd te helpen, ook al schuurt dat soms met de
partijdiscipline.
Wat wil Jeroen juist nu aanpakken?
Zijn onderkin? Wat een gemeenplaatsen. Jeroen is lief. Maar dit gaat
nergens over. Politieke Academie | 21
De Volksvertegenwoordiger – special gemeenteraadsverkiezingen
Versla onjuiste berichtgevingen en win
Uw strategieën, ideeën en visies op
bepaalde onderwerpen zijn uw signatuur, maar wat doet u wanneer
het verkeerd naar buiten wordt gebracht, verkeerd wordt geformuleerd of anders opgevat wordt?
Een verspreking, een verkeerd bericht in de krant of een haox geplugged door uw tegenstanders. Via
social media zoals twitter bereiken
dit soort schadelijke berichten uw
publiek met de snelheid van ’t licht.
Toch kunt u zich wapenen.
Als u uw campagne zowel intern als
extern wil versterken dient u zeer snel
te kunnen anticiperen op foutieve
berichtgeving. Zodat iedereen in
uw partij snel de juiste boodschap
kent en deze weer kan verspreiden.
Anders is het te laat en gaat de verkeerde boodschap regeren.
Doet u dit al via de social media of
mail? Wist u dat dit veel sneller kan?
Via een sms-bericht komt uw juiste
boodschap tot wel 35% sneller aan
bij uw doelgroep. Zelfs 97% van de
bericht komt aan en wordt gelezen
binnen slechts 4 minuten. Hierdoor
kan uw partij, als een geheel, direct
de juiste boodschap naar buiten
verkondigen. U kunt gericht een aantal mensen berichten die vervolgens
snel de juiste boodschap binnen de
partij kunnen verspreiden. Met deze
snelheid verslaat u de social media
en staat u als partij veel sterker.
De sms is niet alleen in te zetten
om de juiste weergave van feiten
intern te communiceren, maar ook
om kiezers te motiveren om op u te
stemmen. De band met uw kiezers
versterkt hierdoor. Hoewel social
media erg populair is, zitten we er
niet elke minuut van de dag op,
waardoor we ook berichten missen.
Een sms-bericht daarentegen kan elk
moment van de dag binnenkomen
en wordt veel sneller gelezen, waardoor de effectiviteit ca. 20% hoger ligt
bij een mail en tot wel 26% hoger ligt
bij een Facebookpost of Twitter.
Door uw sterke interne communicatie, zult u altijd een stap voor zijn op
uw concurrentie.
Politieke Academie helpt u bij het verslaan van onjuiste berichtgeving, door
binnen een mum van tijd met een rapide respons te komen, zodat u uw
concurrent kan verslaan en de verkiezingen wint. Neem contact op met ons
via [email protected]
Patrick van der Pas is verbonden aan
de Politieke Academie als specialist
in IT-communicatie. Verder is hij eigenaar van de Countdown Organisation,
gespecialiseerd in mobile marketing.
SMS-bericht
35% sneller dan andere
communicatiemiddelen
97% van doelgroep bereikt in 4 minuten
20% effectiever dan een
mail
26% effectiever dan Facebook en Twitter
Geschikt voor crisiscommunicatie, urgente
beïnvloeding van een vals
beeld en als oproep op de
verkiezingsdag zelf om te
gaan stemmen.
22 | Politieke Academie
Politieke Academie regelt
het voor u.
Jaargang 1 | Januari 2014
Hip en happening:
je eigen tijdschrift
Eric van der Burg is wethouder van de gemeente Amsterdam. In 2010 was hij lijsttrekker
namens de VVD Amsterdam. De VVD kon een plek in het college bemachtigen in de coalitie. Tijdens de campagne gebruikte hij een persoonlijk magazine, de Eric, om zichzelf
en zijn ideeën onder de aandacht van de kiezers te brengen. Wij spreken hem hierover.
Waarom heb je gekozen voor
het maken van een persoonlijk
magazine?
Een politicus probeert altijd zo goed mogelijk zijn boodschap over te brengen.
Het is afhankelijk van de ontvanger van
de boodschap hoe je deze overbrengt.
Mensen die actief zijn in de politiek lezen
wellicht het verkiezingsprogramma,
maar het overgrote deel van de kiezers
zal dat niet doen.
Hoe zorgde je er dan toch voor
dat het blad gelezen door mensen die geen interesse hebben
in politiek?
We hebben gekozen voor een atypisch
format van het magazine. In eerste instantie niet herkenbaar als politieke informatie. Mensen die wellicht ‘niks hebben
met de politiek’ en dus niet openstaan
voor de gebruikelijke informatie hoop je
op die manier te bereiken. Iedereen wilde
graag het magazine in ontvangst nemen,
dat is met traditionele politieke flyers niet
het geval. Je komt met het magazine dus
verder dan met een flyer.
Wat was de boodschap van
jouw persoonlijke magazine?
De bedoeling was om Amsterdammers
indirect te informeren over de plannen
van de VVD Amsterdam door de politicus achter het verkiezingsprogramma
zichtbaar te maken. En op deze manier
mensen ook een gezicht te geven bij het
verhaal. Ik heb ontzettend veel reacties
gekregen. Ook nu nog.
Blijft het politieke verhaal ook
hangen bij lezers?
Mensen hebben vaak flarden onthouden.
Vaak zijn dat geen politieke zaken, maar
meer favoriete liedjes of plekken in Amsterdam. Ik denk dat een magazine
mensen meer aanspreekt, het is meer
herkenbaar. Iedereen heeft een favoriete
plek in de stad. Iedereen vindt het leuk
om mooie foto’s van de stad te zien. En
onbewust krijgen zij dan een boodschap
mee.
Ben je van plan tijdens de gemeenteraadsverkiezingen
in
2014 weer met een magazine te
komen?
We zijn zeker aan het nadenken over
manieren waarop we kiezers het beste
kunnen bereiken.
Heb je nog een tip voor alle
kandidaat-raadsleden voor de
verkiezingen in 2014?
Dat zou zijn: doe het alleen wanneer het
bij je past. De boodschap is pas sterk en
geloofwaardig wanneer de boodschap
en boodschapper bij elkaar passen.
Eric van der Burg is wethouder van de
gemeente Amsterdam en VVD-lijsttrekker.
Politieke Academie moedigt initiatieven als die van Eric van der Burg aan. De
Politieke Academie probeert nieuwe manieren aan te boren om alle kiezers in
Nederland te bereiken, dus niet alleen die mensen die de verkiezingsflyers lezen.
Eric van der Burg is een van de weinige politici in Nederland die een persoonlijk
magazine heeft uitgebracht. In België en in de Verenigde Staten zien we het al
veel meer. Het voeren van persoonlijke campagnes is de toekomst en de Politieke Academie heeft het specialisme in huis om u te helpen bij het vormgeven van
deze campagne. Wij kunnen samen met u een magazine vormgeven en u helpen
de verkiezingen te winnen. Stuur een e-mail voor meer informatie.
Politieke Academie | 23
De Volksvertegenwoordiger – special gemeenteraadsverkiezingen
Wie niet
zichtbaar is
bestaat niet
Athlon Car Lease is de grootste leasemaatschappij van Nederland. Meer dan
120.000 auto’s, kantoren in heel het land en ruim 500 medewerkers maken de Rabobank-dochter marktleider. Wie echter op Google ‘auto leasen’ intypt, ziet allerlei
leasemaatschappijen: DirectLease, LeasePlan, Super Lease, maar geen Athlon. De
marktleider verschijnt pas halverwege pagina vier. Waar gaat het mis en hoe kun
je wél succesvol namebranden?
Google.nl is in Nederland de meest
bezochte website. Op de tweede plek
staat Google.com. De op Google meest
gezochte websites zijn websites van sociale media: Facebook en YouTube. Op
de vierde plek staat: Google. Inderdaad,
er zijn mensen die googelen op Google.
Het moge duidelijk zijn: een merk kan
niet meer zonder website en een website kan niet zonder zoekmachines waarvan Google de onbetwiste nummer 1 is.
De meest gegoogelde politicus is Geert
Wilders. Wie zijn naam intypt ziet eerst
zijn Wikipedia-pagina, dan zijn Twitter
en vervolgens zijn website. Zijn online
zichtbaarheid is uitstekend. Hoe doet hij
dat? De tijd dat de vindbaarheid op Google kon worden verbeterd en beïnvloed
door het invoeren van zogenaamde ‘metatags’ is voorbij. Deze zoekwoorden die
zijn verstopt in de technische code van
de website hebben geen effect meer.
Tegenwoordig kent Google een website
waarde toe op basis van (relevante) content, aantal bezoekers (kliks), aantal inkomende en uitgaande links etc. Google
leest zoals mensen lezen.
PR
Het draait dus om relevantie van de content. Een van de beste en makkelijkste
manieren om relevante content te creë-
24 | Politieke Academie
ren, is een PR-campagne. Verschillende
PR-uitingen (persberichten, nieuwsberichten, opinieverhalen et cetera) hebben invloed op je online vindbaarheid.
Met andere woorden: PR is de beste
SEO (Search Engine Optimization). ‘PR
is met de dalende oplages achterhaald’,
wordt wel eens gezegd. Niets is minder
waar. PR verplaatst zich, want het is niet
gebonden aan kranten en niet meer
gebonden aan journalisten. Er komen
nieuwe (online) kanalen bij en Twitteraars, Facebookers en bloggers zijn de
nieuwe journalisten. Deze kanalen en
mensen bieden mogelijkheden die dagbladen niet bieden: hogerop komen in
de zoekresultaten van Google.
Nieuws is relevant en het is relatief snel
te maken. Dat zijn twee grote voordelen.
Nieuws kun je bovendien gemakkelijk
op verschillende manieren vertellen, bijvoorbeeld met een nieuwsbericht, een
video, een blog of een infographic. Ook
kun je in nieuwsberichten op je website
eenvoudig linken naar relevante publicaties van betrouwbare media, zoals
websites van kranten. Het aantal inkomende en uitgaande links speelt namelijk een belangrijke rol bij de mate van
vindbaarheid. Die links kun je ook genereren met social media, zoals een tweet
met daarin een link naar je website. Hoe
meer mensen op die link klikken, hoe
belangrijker Google jouw website vindt.
Belangrijk om te worden gevonden,
is om in je content woorden te gebruiken waar mensen in zoekmachines op
zoeken. Onlangs gaf ik een presentatie
aan marketeers en iemand riep vanuit
de zaal: ‘Als jij mij gaat vertellen welke
woorden ik wel en niet mag gebruiken,
denk ik niet dat je langer dan vijf minuten in mijn kantoor zit’. Het is geen
kwestie van ‘mogen’. Deze man was er
trots op geen groene stroom te verkopen, maar biostroom. Een echt unique
selling point. Helaas is dat achterhaald
marketingdenken. Er is nou eenmaal
niemand die googelt op biostroom. En
dus zullen mensen hem niet vinden.
Overigens gaat het niet alleen om synoniemen, maar ook om taal (wees terughoudend met fancy Engelse termen) en
om woordcombinaties. Als je googelt op
‘Mark Rutte’, doet Google enkele aanvullende suggesties. In dit geval: Twitter,
vriendin en vrijgezel. Daaruit blijkt dat
mensen zoeken op Mark Rutte in combinatie met Twitter, vriendin en/of vrijgezel. Dus wie milieu in zijn portefeuille
heeft, doet er verstandig aan op de website vaak zijn of haar naam in combinatie
met de naam van de partij en ‘milieu’
te gebruiken. SEO-vriendelijk schrijven,
noemen we dat.
Jaargang 1 | Januari 2014
Verzamelplaats
Athlon Car Lease biedt op de website
vooral strikt noodzakelijke, feitelijke informatie aan. Wie online goed zichtbaar
en vindbaar wil zijn, dient van zijn website een verzamelplaats van relevante
content te maken. De makkelijkste manier om zo’n contentsite te creëren is PR.
Goede uitingen daarvan zijn nieuwsberichten, blogs, whitepapers, persberichten, publicaties, en ook video’s. Bewegend beeld is zonder twijfel een waardevolle toevoeging. Een website met een
video wordt door Google namelijk vijftig
keer beter gevonden, dan een website
zonder video. Het verkeer (‘linkbuilding’)
creëer je voor een belangrijk deel met
social media, zoals Facebook, Twitter en
YouTube.
Tijn Elferink, communicatiestrateeg
([email protected]).
Consistent merkbeleid
Een online persoonlijkheid begint
met een consistent merk. Een voorbeeld van een consistent merk is
-toch weer- Geert Wilders. Of je het
nou met hem eens of oneens bent:
iedereen weet wat zijn speerpunten
zijn. Het is zo overduidelijk, dat het
voorspelbaar is. Van elk onderwerp
wordt bepaald of het bij zijn merk
past. Maar er zijn meer voorbeelden,
zoals D66’er Alexander Pechtold.
Veel politici hebben echter een wat
diffuus merkbeeld. De ene keer dit,
de andere keer dat. Wouter Bos had
daar veel last van. Kiezers weten
daardoor niet wat ze aan die persoon
hebben. En voordat je het weet wordt
onvoorspelbaar als onbetrouwbaar
uitgelegd.
Ook de VVD is zich niet altijd bewust
van het belang van merkdenken.
Zo hield de VVD-staatssecretaris Frans
Weekers de hand boven het hoofd, nadat door zijn toedoen 95 miljoen euro
naar frauderende Bulgaren vloeide. Het
beeld van ‘crimefighterspartij’, door Ivo
Opstelten en Fred Teeven zorgvuldig opgebouwd, werd zo vakkundig om zeep
geholpen.
kunnen niet kiezen, Europarlementariërs hebben daar nog wel eens last
van. Ze houden zich bezig met ICT,
maar ook met dierenwelzijn. En af en
toe roepen ze ook nog wat over het
pensioenstelsel. Wisselende signalen
zijn funest voor een consistent merkbeleid.
Zoiets getuigt van kortzichtigheid. Alsof
kiezers alleen in verkiezingstijd nadenken over politiek. Natuurlijk bepaalt iemand in de supermarkt welk wc-papier
hij koopt, maar de beslissing is wel gebaseerd op eerdere ervaringen op de
wc. In de politiek is het niet anders dan
met wc-papier.
Het kan daarom handig zijn een lijstje van woorden te maken die jou als
merk ‘profiel’ geven. Dat zorgt voor
herkenbaarheid voor je publiek: ‘Hé,
da’s die man of vrouw van…’ Maar
niet in de laatste plaats is het ook
herkenbaarheid voor Google. Want
Google leest tenslotte als een mens.
Juist in een tijd waarin kiezers zo makkelijk van partij en poppetje wisselen, is
het belangrijk kiezers in een vroeg stadium te binden. Ze moeten weten wat ze
aan iemand hebben. Sommige politici
Politieke Academie | 25
De Volksvertegenwoordiger – special gemeenteraadsverkiezingen
Sociolitics
21 september 2012, de rellen in Haren,
is een zwarte dag voor de politie en
de politici aldaar. De conclusie van de
onderzoekscommissie is pijnlijk: door
gebrekkige kennis van social media
hebben alle betrokken partijen de situatie volledig onderschat. De ‘Facebookrellen’, voortgekomen uit een
onschuldige verjaardagsuitnodiging,
zorgden voor een gigantische schadepost. Burgemeesters, wethouders en
raadsleden door het hele land dachten hetzelfde: ‘als ons dat maar nooit
overkomt.’ Met achtergrondinformatie
en tips en tricks over social media probeert dit artikel inzicht te verschaffen
en het onbekende bemind te maken.
om de gedeelde informatie aan meer of
minder mensen te laten zien.
Om inzicht te krijgen in social media
is allereerst een eenduidige definitie
nodig: ‘De gebruiker bepaalt welke
informatie hij deelt en met wie. Ook
bepaalt hij welke informatie tot hem
komt en op welk moment.’ Dit kan zowel
het inbrengen van nieuwe informatie
zijn, zoals het toevoegen van een foto,
bericht of video, of een reactie plaatsen
op een al bestaand stuk ‘informatie.’ Het
is daarnaast belangrijk om onderscheid
te maken tussen social media, een
definitie, en social media platformen,
websites en apps die social media
faciliteren.
Social media vergemakkelijkt onze
interactie met andere mensen. Dit oefent
veel aantrekkingskracht uit, voornamelijk
op jongeren. Naast dat jongeren sneller
op nieuwe ontwikkelingen inspringen,
hebben ze tevens meer behoefte aan
bevestiging. Social media werken dan
ook als een afrodisiac: zoveel mogelijk
‘vrienden’ is al jarenlang de sport. Net
als op het schoolplein kan sociale media
via vrienden tot groepsdruk leiden.
Dit verklaart ten dele waarom zoveel
jongeren naar Haren afreisden: als al je
vrienden gaan, kun jij niet achterblijven.
Uiteraard speelden er ook andere
factoren een rol. Het voert te ver om daar
nu dieper op in te gaan.
Er zijn veel verschillende soorten social
media platformen. Facebook is een
digitaal vriendenboek. LinkedIn lijkt
op Facebook maar heeft een zakelijker
karakter. Via Twitter kunnen korte (140
tekens) berichten worden gedeeld.
Via Instagram deelt men foto’s, via
YouTube deelt men video’s en afsluitend
is Pinterest een snelgroeiend medium
waarop door middel van beeldmateriaal
in plaats van tekst interesses worden
gedeeld. Ondanks de bovenstaande
verschillen in content, hebben social
media platformen veel met elkaar
gemeen. Bij alle platformen bestaat
de mogelijkheid op elkaars inbreng te
reageren of elkaars inbreng te delen.
Vaak is de mogelijkheid om te laten
weten dat men iets leuk vindt via een
daarvoor bestemde knop. Daarnaast
kan de gebruiker door het aanpassen
van de privacy instellingen ervoor kiezen
26 | Politieke Academie
Met dank aan onderzoek wordt steeds
meer inzichtelijk waarom social media
zo ontzettend populair is. Het menselijk
wezen heeft een natuurlijke drang naar
bevestiging. Elk middel dat hiervoor kan
worden aangewend wordt aangegrepen.
Vroeger besprak en becommentarieerde
men op het schoolplein of bij de
koffieautomaat de laatste aflevering
van Westenwind. Tegenwoordig gebeurt
dit via social media: de behoefte aan
interactie, bevestiging en erkenning is
dus niet veranderd, alleen de plaats
waar dit gezocht wordt.
Anno 2014 zien we dat op social media
voornamelijk de groep van 45 jaar tot 65
jaar het hardst groeit. Zeven van de tien
Nederlanders maakt in 2014 regelmatig
gebruik van social media. Het oude idee
dat je via sociale media alleen jongeren
kan bereiken, gaat dus niet meer op. Dit
betekent dat social media voor politici
interessanter zijn geworden dan tijdens
de voorgaande verkiezing. Het lijkt dan
ook welhaast noodzaak om iets te leren
over social media en er iets mee te doen.
De toegevoegde waarde van gebruik
maken van social media voor uw
(toekomstige) functie kan groot zijn,
maar is afhankelijk van hoe actief social
media wordt gebruikt in uw netwerk.
Denk bij ‘uw netwerk’ niet aan uw
rolodex: hier wordt bedoeld ‘iedereen
die voor uw werkzaamheden van belang
kan zijn.’ Dat zijn uw vrienden, kennissen,
ambtenaren, maar bovenal de inwoners
van uw gemeente. Indien duidelijk is dat
veel mensen in uw omgeving gebruik
maken van social media is het wijsheid
hier actief gebruik van te maken.
De diverse platformen bieden u de kans
om te luisteren naar uw inwoners en
om actief naar meningen op bepaalde
onderwerpen te vragen. Burgers voelen
zich vaak niet gehoord of begrepen dus
onderscheid uzelf met uw luisterend
vermogen. Uiteraard zijn social media
een uitgelezen platform om uzelf mee
te profileren, maar aan schreeuwende
populisten is echt geen gebrek. Ga
in gesprek maar ga nimmer in debat:
bewaar dat voor in de raadszaal. Nodig
bijvoorbeeld een boze Twitteraar eens
uit voor een borrel; niet om in discussie
te gaan, maar om naar hem te kunnen
luisteren, om te kijken of u iets voor
hem kan betekenen. Wederzijds respect
werkt altijd het beste om een langdurige
relatie op te bouwen. Vergeet echter
niet dat social media vluchtig zijn: vaak
is een boos bericht zo getikt. Als u zo’n
bericht ontvangt, laat u zich hier dan
niet door raken of leiden en blijf vooral
rustig, al zal dit soms lastig zijn. Wees
vooral helder in uw grenzen en geef aan
als ze worden overschreden.
Wees er altijd van bewust dat geschreven
tekst geen intonatie kent en het internet
alles onthoudt. Alles wat u plaatst is
terug te vinden en kan uit haar context
Do’s and don’t in a nutshell
Do’s
• Actief luisteren en in gesprek gaan
• Persoonlijke noot toevoegen
• Foto’s en video’s gebruiken
Don’ts
• In fel debat gaan
• Jezelf actief verdedigen
• Andere politici zwart maken
Jaargang 1 | Januari 2014
Definitie
Social media is user-gecon“
centreerd: de gebruiker bepaalt
de interactie, welke informatie
hij deelt en met wie, welke informatie tot hem komt en op
welk moment.
“
worden gehaald: hoed u daarom
voor geschreeuw of onverstandige
uitlatingen. Sarcasme en ironie komen
zonder intonatie lastig over, nuance is
moeilijk achteraf aan te brengen! Wees
niet bang om social media ook privé te
gebruiken, maar wees altijd bewust van
het feit dat u een publieke functie hebt
of gaat krijgen. Kies daarom bewust
met wie u welke informatie deelt: door
middel van privacy instellingen kan dit
worden veranderd. Een fout is echter
snel gemaakt. De Amerikaanse politicus
Anthony Weiner dacht een Direct
Message (privé bericht via Twitter) te
sturen maar stuurde in plaats daarvan
de hele goegemeente een weinig aan de
verbeelding te wensen overlatende foto.
Einde carrière. Het allerbelangrijkste is
echter: geniet van uw aanwezigheid op
social media. Het is niet eng en geeft u
kansen nieuwe mensen te leren kennen
en nieuwe inzichten op te doen. Grijp
die kans met beide handen!
Bij de Politieke Academie maken we
onderscheid tussen kennis van social
media en actieve participatie op social
media. Dit eerste is volgens ons pure
noodzaak om anno 2014 als ambtenaar
of volksvertegenwoordiger te overleven
en Harense toestanden te overkomen.
Ook als u niets ziet in het zelf toepassen
van sociale media is het van belang om de
kracht en invloed niet te onderschatten
en op de hoogte te blijven. Daarnaast kan
actieve participatie, zoals aangegeven,
een toegevoegde waarde hebben voor
uw campagne en uw politieke carrière.
Dit is een strategische beslissing waarbij
er geen universele waarheid geldt: wat
voor de een werkt kan voor de ander
contraproductief zijn. Sociale media
zijn altijd onderdeel van een breder
communicatiestrategie. Bij de Politieke
Academie helpen wij u graag om deze
strategie vorm te geven en om de kennis
van social media te vergroten, zowel op
individueel als op groepsniveau.
Cijfers
Opgericht
21 maart 2006
4 februari 2004
Aantal leden 2010
26.000.000
500.000.000
Aantal leden nu
(oktober 2013)
554.750.000
1.260.000.000
Actieve leden
231.700.000
(maandelijks)
699.000.000
Aantal Nederlandse
leden
5.000.000
8.480.000 (23-09)
Aantal actieve leden (1
keer per maand)
1.000.000
7.600.000
Gemiddeld aantal
vrienden
47 volgers vs 89 volgende
-
Twitter
Facebook
Algemeen
Politieke Academie | 27
De Volksvertegenwoordiger – special gemeenteraadsverkiezingen
Overtuigend
argumenteren
Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt
is. Dat is voor politici niet anders.
Toch is het opvallend dat politici met
dezelfde politieke kleur ook dezelfde
manier van argumenteren kiezen.
De VVD kiest eerder voor een zakelijke minimalistische stijl, die zich
kenmerkt door oplossingsgerichte
en rationele argumenten, terwijl de
PvdA eerder kiest voor een discussie
op grond van maatschappijbeelden,
van datgene dat je beweegt of waar
je in gelooft. Maar juist het mengen
van argumentatiestijlen zal ervoor
zorgen dat een grotere groep burgers
zich aangesproken voelt .
Van concreet tot
op abstract niveau
argumenteren
Er vallen vier niveaus te onderscheiden
waarop een argument zich kan bevinden.
• Probleemstellend niveau: waarbij het
beleid en het doel wat ermee bereikt
tracht te worden vaststaat, maar de
manier waarop het moet worden bereikt nog een twistpunt is.
• Probleemzoekend niveau: waarbij
het beleid vaststaat maar de vraag
gesteld wordt of de doelen waar het
betrekking op heeft wel in het grotere
geheel passen.
• Politiserende beleid: waarbij de vraag
wordt gesteld of het maatschappelijk
wenselijk is.
• Ideologische beleid: waarbij de vraag
wordt gesteld of de maatschappij zoals die nu is wel de juiste is.
Is een probleemstellend
argument beter dan een
ideologisch argument?
VVD-redeneringen bewegen zich vooral
op de eerste twee niveaus. Ofwel de VVD
28 | Politieke Academie
probeert haar gelijk te halen op rationele
gronden. Andere partijen benoemen nadrukkelijker óók het derde en het vierde
niveau. Dit is de discussie van maatschappijbeelden; van datgene waar je
voor staat of in gelooft. De VVD laat dus
kansen liggen, terwijl partijen als de
PvdA eerder het risico lopen het verwijt
te krijgen moraliserend gedrag te vertonen. Er moet dus een balans gevonden
worden.
Een solide argument is pas af als het benaderd wordt op alle niveaus. Dit maakt
het argument robuust.
Gewapend in debatten
Door alle vier de niveaus in uw argumenten te betrekken, kunt u zich in
debatten beter verdedigen. “Het weren
van auto’s uit de binnenstad om schone
lucht na te streven” als stelling maakt
u kwetsbaar. Immers, zo zullen uw tegenstanders beweren, het gaat niet
om het weren van auto’s, maar om het
vergroten van de doorstroming en het
voorkomen van rondrijdend verkeer op
zoek naar een parkeerplek. Het debat
vervalt al snel in welles-nietes en geen
kiezer die er nog een touw aan vast kan
knopen.
Een samenleving waar iedere bewoner
recht heeft op gezonde lucht als vertrekpunt in het debat maakt u sterk.
Het lijkt triviaal, maar dat is het niet.
Het geeft u de vluchtheuvel waar u keer
op keer kunt terugkeren. Voor de kiezer
is het dan volstrekt helder waar het u
om te doen is. Niemand is namelijk tegen schone lucht. Het weren van auto’s
daarentegen is een ander verhaal.
Aanvullende eisen
Als u in staat bent alle vier de niveaus te
betrekken in uw argumentatie, dan zijn
er nog een viertal eisen waaraan een argument moet voldoen:
• Argumenten moeten moreel zijn. Met
andere woorden, ze moeten geldig
zijn voor iedereen en niet alleen het
eigen belang dienen.
• Argumenten moeten generiek zijn.
In gelijke situaties moeten ze op
dezelfde manier gehanteerd worden.
• Argumenten moeten publiek zijn, ofwel openlijk bekend en toegankelijk
zijn en niet ingegeven door een geheimzinnig complot of God.
• Argumenten moeten kritisch zijn. Het
doel moet duidelijk zijn, alternatieven
en bezwaren moeten weloverwogen
zijn onderzocht en dat moet ook kenbaar zijn gemaakt.
Hoe past u uw
argumentatie aan op alle
niveaus?
Ieder mens heeft recht op schone lucht.
Dat is een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid. In onze stad is de vervuiling hoger dan het landelijk gemiddelde.
In Den Haag daagden bewoners de gemeente al voor de rechter vanwege de
fijnstof overschrijding. Burgers maken
zich zorgen. Auto’s ouder dan 25 jaar
zorgen voor 1,5% van het aantal gereden
kilometers, maar zorgen wel voor tien
procent van de uitstoot van fijnstof. Deze
auto’s gaan we daarom weren uit onze
stad.
In deze argumentatie zitten alle vier de
niveaus verwerkt en ook voldoet de argumentatie aan de vier gestelde eisen.
Voor tegenstanders zal het moeilijk zijn
grip te krijgen op uw stellingname en
voor de burger is duidelijk dat deze centraal wordt gesteld.
Jaargang 1 | Januari 2014
De kracht van een
overtuigend stemgeluid
Praat niet te snel, maar
neem de rust voor de
ander
Politici denken vaak goed na over de
inhoud van wat ze zeggen. Welke argumenten ze willen gebruiken of voorbeelden die ze willen noemen om de
kiezer te overtuigen. Ze staan er echter
niet altijd genoeg bij stil dat de nonverbale communicatie voor 80% een rol
speelt. Binnen een paar seconde vormt
het publiek zich een beeld van jou op
grond van je houding, expressie en
stemgeluid. Als die non-verbale communicatie een ander verhaal vertelt
dan je boodschap, dan ontstaat ‘discongruentie’, men raakt in de war van
de tegenstrijdige boodschap, dat leidt
altijd tot wantrouwen, argwaan en andere negatieve zaken die communicatie
in ongunstige zin beïnvloeden. Je kan
een hele andere boodschap uitzenden
dan je bedoeld hebt.
Je stem vormt een belangrijk onderdeel
van je expressie, naast alle non-verbale
expressiemiddelen als lichaamshouding, gelaatsexpressie, gebaren. Zeker
aan de telefoon vormt het een toonaangevend element. Wanneer je een stem
hoort, ga je daar onmiddellijk een beeld
bij vormen en daarop gaat de toehoorder terugreageren. Met een stem kan je
iemand ook raken; denk aan een goede
zanger of acteur. Met een stem kun je
zelfs iemands humeur of emotie beïnvloeden (een jengelend kind dat toch
zijn zin krijgt, een jurist die in de rechts-
zaal weet te overtuigen, een politicus
die een strategie weet door te voeren).
Stemtechniek is daarom een belangrijk
middel om iemand te overtuigen. Het
verrassende is dat als je in een goede
stembeheersing investeert het mes aan
2 kanten snijdt, want je krijgt enerzijds
een goede adembeheersing, houding,
koppeling van stem aan adem (vaardigheden die bij een goede stemtechniek
horen) en anderzijds leidt het ook tot
meer zelfverzekerdheid, positievere uitstraling, overtuigingskracht.
Een daadkrachtige stem is
beter dan een ingehouden
stem
Een aangename, welluidende en
daadkrachtige stem zal eerder
succes oog-sten, dan een zwakke,
ingehouden stem.
Een tip om dit te bewerkstelligen is om
altijd op je lichaamshouding te letten.
Een rechte rug met de schouders iets
naar achter en de borstbeen vooruit,
is de optimale houding voor een daadkrachtig stemgeluid. Richt je borstbeen
tot de ander. De stem krijgt dan veel
meer expressie. Leuke bijkomstigheid is
dat dit ook een betrokken gevoel oplevert bij de gesprekspartner!
Voor een luisteraar wordt het als je te
snel praat pijnlijk om herhaaldelijk te
vragen “wat zeg je?” of “wat bedoel je?”
en uiteindelijk wordt er dan nog weleens gedacht van “laat maar” of wordt
inadequaat gereageerd doordat de luisteraar zelf maar wat gaat interpreteren.
Jammer van de conversatie! Een andere tip is om op je spreektempo te letten.
Bij een snel spreektempo wordt ook
de mondbeweging minder, waardoor
spraakklanken minder duidelijk worden
gevormd. Probeer je tekst per gedachte
(meestal per zin) uit te spreken en geef
de toehoorder even de gelegenheid om
de inhoud ervan te laten bezinken (één
seconde kan al voldoende zijn). Boodschappen komen dan beter aan en worden levendiger en dringen tot de ander
door.
Een logopedist kan helpen je ingebouwde instrument beter te leren bespelen
om zo vat te krijgen op de expressie die
we ermee willen neerzetten, de ideevorming die we willen overbrengen op
de ander. De stemgeving kan ontdaan
worden van alle verkeerde spierspanningen, die een remmende invloed
uitoefenen op de beoefening ervan. Zo
kan bereikt worden dat storende emoties (zenuwen of twijfels) hoorbaar zijn
in de stem. Zo krijgen de luisteraars precies de boodschap te horen als jij die
hebt bedoeld.
Anke van Niele is logopedist gespecialiseerd in stemproblematiek. Zij helpt
al meer dan 30 jaar professionals met
stemproblemen. Zowel zangers, politici en mensen uit het bedrijfsleven
heeft zij gereedschap gegeven om
duidelijk en daadkrachtig te leren
spreken. www.logopedie-vanniele.nl
Politieke Academie | 29
De Volksvertegenwoordiger – special gemeenteraadsverkiezingen
Politieke etiquette
voor aankomend
gemeenteraadsleden
Ook in de politiek is het belangrijk om
op de juiste manier met elkaar om te
gaan. In een democratie moet je immers
altijd compromissen sluiten en samenwerken. Goede omgangsvormen zijn
dus wel handig. Daarnaast is het goed
om na te denken over je presentatie,
want een verzorgd uiterlijk en een goede
uitstraling kunnen je impact vergroten.
Je komt beter over, kunt meer kiezers
trekken en wordt serieus genomen.
Er zijn veel voorbeelden waar missers
op dit gebied tot publiciteit leiden, tegenwoordig is immers alles in het zicht.
Van president Obama die door het En-
gelse volkslied heen een toast uitbracht
tot minister Vogelaar die met rugzak en
windjack in New York niet als minister
werd herkend. Maar ook op lokaal niveau zijn er veel slechte voorbeelden:
van gescheld in de raadszaal en persoonlijke vetes tot ongeïnteresseerde
raadsleden die bij een werkbezoek
meer met hun mobiel bezig zijn dan
naar inwoners luisteren.
De basis van etiquette is je in de ander
verplaatsen en voorkomen dat iemand
zich ongemakkelijk voelt. Dat betekent
dus wel dat je tijd in de ander moet
steken en vooraf moet bedenken wat
het effect is van je gedrag. Dus denk na
voordat je die boze e-mail stuurt, blijft
netjes als iemand het bloed onder je
nagels vandaan haalt tijdens een debat,
verzend geen tweets als je veel gedronken hebt en ga niet in je spijkerbroek
naar de herdenking op 4 mei.
Drs. Anouk van Eekelen is eigenaar van
Life Events, bureau voor persoonlijke
presentatie en zakelijke omgangsvormen. Zij geeft training en advies aan
o.a. bedrijven, colleges van B en W en
de Tweede Kamer.
www.lifeevents.nl
Top 5 tips
Verplaats je in de ander
• voorkom dat iemand
zich ongemakkelijk
voelt
• zorg altijd voor een
verzorgde uitstraling
• kleed en gedraag je
zakelijk en professioneel
• laat wat van je horen: terugkoppelen
en bedanken zijn belangrijk.
30 | Politieke Academie
Jaargang 1 | Januari 2014
Een politicus die niet beweegt,
kan ook niks in werking zetten!
We spreken met Olga Commandeur bekend van het
televisieprogramma “Nederland in Beweging!”, waarmee zij al vanaf 2000 dagelijks meer dan 100.000 mensen voor de “buis” laat meebewegen, geeft ze regelmatig presentaties, interactieve workshops en clinics in
het land om een vitale leefstijl te promoten.
Buiten bewegen was taboe.
Als je buiten ging hardlopen
dan werd je nagefloten, want
dan was je een uitslover. Tegenwoordig is dat anders. Buiten bewegen
is hip en mensen hebben er bewondering voor als je het doet. Je doet het
wel! Stap over die schaamte en ren
eens een stuk. Het helpt je hoofd leeghalen, vermindert stress en het geeft
vitamine D. Daarnaast zien de mensen
dat jij je aan het ontwikkelen bent, dat
jij aan je gezondheid werkt!
Tip 1:
Mensen roepen vaak dat ze geen
zin hebben om te gaan sporten.
Ze hebben vaak tegenzin. Dat
heb ik ook weleens, maar als ik
mij dan toch over die ‘drempel’ heen
zet dan denk ik achteraf altijd:’wat voel ik
mij lekker!’ Als je gesport hebt dan maak
je het stofje enforfine aan. In Nederland
wordt dat ook wel het ‘gelukshormoon’
genoemd. Als je je over de drempel zet
en toch gaat bewegen, dan krijg je er iets
voor terug! Je gaat je echt lekker voelen.
Tip 2:
Een lekker hapje op een receptie of borrel kan best als je dan maar iets anders
laat. Zorg dat wat erin gaat en wat je kan
verbranden in balans is. Als je zondigt
dan moet je daarna wat laten. Sowieso
alle tussendoortjes laten staan. Ook is
alcohol drinken minder slim als je wil
afvallen. Als je alcohol nuttigt dan gaat
je lichaam eerst de ‘lege’ calorieën van
de alcohol afbreken en alle goede voedingsstoffen verdwijnen op de achtergrond. Daarnaast zitten er veel calorieën
in alcohol! Drink een glas water in een
wijnglas, dat lijkt net witte wijn!
Bewegen betekent goed voor jezelf zorgen. Het heeft ook effect
op je houding. Rechte schouders waarbij je de schouders iets
naar achter en dan naar beneden buigt,
zorgen ervoor dat je veel zelfverzekerder
overkomt. Een goede houding komt niet
alleen daadkrachtig over, maar geeft
ook energie. Je staat letterlijk en figuurlijk veel steviger voor. Mensen zien dat
en zullen je verhaal veel sneller geloven.
De beste combinatie tussen gezond bewegen en
goed eten is als je de juiste
voedingstoffen op het juiste
moment neemt. Voor het sporten
neem je voornamelijk glucose in, ofwel
koolhydraten, tijdens het trainen heb je
deze nodig om te verbranden. Na het
sporten zijn je spieren altijd een beetje
week en beschadigd. Neem dus voldoende rust tussen de sportmomenten. Niet twee dagen achter elkaar
sporten en de rest van de week niet.
Neem ook eiwitten tot je, want die
helpen je spieren herstellen. Ook
voel je je door eiwitten sneller verzadigd, dus je hebt minder snel weer
honger. Tot slot, neem ook een hoeveelheid vetten tot je. Je hebt ze wel
degelijk nodig! Ze helpen vitamine
transporteren door je lichaam die alleen in vet oplosbaar zijn, bijvoorbeeld
vitamine D, voor de botaanmaak.
Afvallen begint niet bij bewegen maar bij goed eten. Als je
vasthoudt aan het principe;
‘wat erin gaat moet ook weer verbrand worden’, dan hoef je jezelf niet uit
te hongeren om paar kilo’s af te vallen.
En een makkelijke gouden tip van
Olga is: Sla nooit je ontbijt over! Je
hebt een goed ontbijtje echt nodig
om je systeem op gang te brengen, zodat je er de hele dag
weer tegenaan kan!
Tip 3:
Tip 4:
“Naast dat Olga Commandeur dagelijks Nederlanders in Beweging
zet via ‘Nederland in Beweging!’,
zet zij zich ook in om ouderen in
beweging te zetten. Blijven bewegen, houdt gezond! Al 31 ‘Olga
Commandeurpleinen’ zijn gerealiseerd in samenwerking met het
bedrijf YALP (www.yalp.nl). Commandeur creëert in samenwerking
met YALP ouderenspeelplaatsen in
de open lucht. Zij leidt vervolgens
trainers op die ouderen kunnen
begeleiden makkelijk en prettig in
beweging te blijven! Het blijkt een
ontzettend succes te zijn waarmee
veel ouderen zowel vitaal als sociaal goed op weg zijn! Voor meer
informatie zie: www.olgacommandeur.nl”
Tip 5:
Politieke Academie | 31
De Volksvertegenwoordiger – special gemeenteraadsverkiezingen
Fotograaf Rivelino Sellier www.rivelinosellier.com
NA 19 MAART
BENT U AAN ZET
Na de verkiezingen begint de campagne voor 2018. Op uw pad naar
2018 ondersteunt politieke academie u graag bij uw ambities.
HOE
• maakt u uw social media effectief voor uw
gemeenteraadswerk
• zorgt u dat u als fractie optimaal functioneert
• bouwt u duurzame netwerken met uw achterban
en lokale gemeenschappen
• zorg je dat je in de gemeenteraad een prominent
raadslid bent waarnaar geluisterd wordt
Politieke Academie helpt u en uw fractie graag
succesvol te zijn in de komende vier jaar. Kijk
op onze website www.politiekeacademie.eu
wat er mogelijk is.
32 | Politieke Academie
BLIJF OP DE HOOGTE
VOLG ONS OP FACEBOOK
/politiekeacademie

Kamerbrief over internetstemmen voor kiezers in

Verkiezingsuitslag ge,eente Krimpenerwaard

zie het volledige rapport van Maurice de Hond.

Persbericht VVD en PvdA Pro Texel EEN TE GROTE BROEK ZAKT AF

Gun kinderen hun eigen label 1

Gun kinderen hun eigen label.indd

FORMULIER ACD/17 FEDERALE

praktijktraining door Renée van Steenderen

Artikel 2 van de Statuten van de Liberaal Democratische Partij

de vacaturetekst - Vlaamse Werkgroep Mediëvistiek