LAPP-Top - Universiteit Leiden

LAPP-Top
Leiden Advanced Pre-university
Programme for Top students
Programma 2014
COLOFON
INHOUD
LAPP-Top wordt aangeboden door het Pre-University College en is
onderdeel van de Honours Academy van de Universiteit Leiden. De
Honours Academy biedt verschillende programma’s voor getalenteerde,
ambitieuze en gemotiveerde vwo-leerlingen (Pre-University College en
LAPP-Top), bachelorstudenten (Honours College) en masterstudenten
(Leiden Leadership Programme).
Voorwoord
2
De Middeleeuwen bestuderen in 2014?
Archeologie
6
Hoe werkt een geneesmiddel?
Bio-farmaceutische wetenschappen
7
Daarnaast heeft de Universiteit Leiden een Oriënteringsprogramma voor
leerlingen. Dit programma wordt aangeboden door het Aansluitings
programma vwo-wo, waarin ruim 70 vwo-scholen samenwerken om
vwo-leerlingen te ondersteunen bij het maken van een goede studiekeuze.
Adressen
Informatie over programma’s voor getalenteerde vwo-ers en studenten:
Honours Academy, Oude Sterrewacht
Bezoekadres: Sterrenwachtlaan 11, Leiden
Postadres: Postbus 331, 2300 AH Leiden
Contactpersoon: mw.drs. A. Simonsz
Telefoon: 071 527 38 23
E-mail: [email protected]
Website: www.lapp-top.leidenuniv.nl
www.honoursacademy.leidenuniv.nl
Informatie over het aansluitingsprogramma vwo-wo:
www.aansluitingsprogramma.leidenuniv.nl
Informatie over studeren in Leiden:
www.studereninleiden.nl
LAPP-Top Programma 2014
Nanotechnologie
Natuurkunde
16
Beweging in de cel op
17
nanoschaal bekeken
Natuurkunde (Speciaal gericht op meisjes)
Bijna iedereen is wel eens blij…
of bang… of boos…
Psychologie
18
Rusland - ver weg en toch zo dichtbij
Russische Studies
19
Religie: tussen geweld en geweldloosheid10
Godsdienstwetenschappen
Ontdekkingsreis door het heelal
Sterrenkunde
20
Quid novi? Innovatie in de Griekse en
Romeinse oudheid
Griekse en Latijnse Taal en Cultuur
11
Taal, de levende tijdmachine
Vergelijkende Indo-Europese
Taalwetenschap
21
Goed en Kwaad
Italiaanse Taal en Cultuur
12
Strafrecht en mensenrechten
Rechtsgeleerdheid
22
Hoe Japans is ‘typisch Japans’?
Japans
13
Mijn brein en ik. Neurofilosofie voor beginners
Wijsbegeerte
24
Het belang van DNA
Life Science and Technology
14
Onderzoek naar het remmen
van het proteasoom
Molecular Science and Technology
15
Computer Science: Working Smarter!
Informatica
8
Perspektive auf Deutschland
Duitse Taal en Cultuur
9
De wiskunde van geheimschriften25
Wiskunde
Adressen van deelnemende
opleidingen
Programma 2014 LAPP-Top
26
1
VOORWOORD
Beste leerling,
Ben jij zo’n leerling die altijd meer wil weten? Die altijd kritische
vragen stelt in de klas en die wel eens over de schoolmuren heen zou
willen kijken? Dan is het LAPP-Top geschikt voor jou! LAPP-Top staat
voor Leiden Advanced Pre-university Programme for Top students
en biedt jou de kans om alvast eens te gaan kijken in de wereld van de
wetenschap. LAPP-Top is bedoeld voor getalenteerde en gemotiveerde
leerlingen uit de bovenbouw van het vwo.
In dit boekje vind je het gehele aanbod van LAPP-Top 2014. Er worden
dit jaar 19 verschillende programma’s aangeboden, die allemaal zeker
de moeite van het bekijken waard zijn.
De geboden programma’s zijn speciaal voor jullie ontwikkeld. Aan de
hand van een thema krijg je een beeld van een onderzoeksgebied van
de betreffende opleiding. Maar er is ook aandacht voor de maatschappelijke relevantie van het vak. Hoe kan het dat een en dezelfde
religie zich zo totaal tegengesteld kan manifesteren op het toneel van
de wereldgeschiedenis? En wat zijn de fasen in het ontwikkelen van
geneesmiddelen? Welke rechten hebben verdachten in strafzaken nu
eigenlijk? LAPP-Top biedt je de kans om kennis te maken met een
onbekend vak, of om te zien waarin een vak verschilt van hetzelfde vak
op school. Het kan je helpen bij je studiekeus, maar het kan ook leuk
zijn om een ‘vreemd’ onderwerp als Russisch of algoritmen eens nader
te bekijken.
De Universiteit Leiden biedt jou deze programma’s aan omdat de
universiteit contact met getalenteerde leerlingen, studenten en wetenschappers hoog in het vaandel heeft staan. Om mee te draaien aan de
top van de internationale academische wereld en voorop te lopen in
onderzoek en onderwijs, heeft de universiteit mensen zoals jij nodig.
Kom dus eens kijken bij onze universiteit en wie weet zien wij elkaar
in de toekomst nog eens terug!
Mw.prof.mr. W. den Ouden
Dean Honours Academy
Universiteit Leiden
2
LAPP-Top Programma 2014
Programma 2014 LAPP-Top
3
ORMATIE
PRAKTISCHE INF
Wat is LAPP-Top?
Heb ik er iets aan voor op school?
LAPP-Top is een onderwijsprogramma voor
getalenteerde en gemotiveerde leerlingen uit
de bovenbouw van het vwo. In het LAPPTop maak je aan de hand van een thema
kennis met een onderzoeksgebied van een
opleiding van jouw keuze. Je kunt natuurlijk alvast uitproberen of de studie die je
op het oog hebt ook echt iets voor jou is.
Maar je kunt je ook verdiepen in iets totaal
onbekends.
Als je het LAPP-Top met goed gevolg doorloopt, ontvang je na afloop een certificaat.
Op dit certificaat staat ook hoe veel studielasturen je besteed hebt aan het programma.
Op veel scholen kun je deze uren mee laten
tellen voor je vwo-examen. Bespreek dit met
je contactpersoon op school.
Voor wie is het bedoeld?
LAPP-Top is ontwikkeld voor leerlingen
uit 5 en 6 vwo. In overleg met de LAPP-Top
coördinator van de Universiteit Leiden kan
eventueel een vierdeklasser deelnemen.
Dit is afhankelijk van de zwaarte en het
verwachte kennisniveau van het gekozen
programma. Als een opleiding geen vierde
klassers tot het programma toelaat, staat dat
bij de programmabeschrijving vermeld.
Het is belangrijk dat je een leerling bent die
het vwo goed aankan. Bovengemiddelde
cijfers zijn daarom vereist. Daarnaast is het
belangrijk dat je zeer gemotiveerd bent voor
het programma van je keuze.
Om deel te kunnen nemen aan LAPP-Top
zul je op school lessen moeten missen. Soms
heb je ook een flinke reistijd. Daarom is het
belangrijk dat de school achter je deelname
staat. Met je contactpersoon op school kun
je ook afspraken maken over het inhalen
van lessen en eventuele toetsen. Bij meer
dan twee maal absentie kan de opleiding
besluiten je geen certificaat toe te kennen.
4
LAPP-Top Programma 2014
Als je je profielwerkstuk wil doen over het
onderwerp of thema dat bij het LAPP-Top
programma aan de orde is gekomen, kun
je een informatief gesprek voeren met de
docenten over de onderzoeksvraag en het
verzamelen van goede bronnen.
Wanneer vinden de programma’s plaats?
De programma’s vinden plaats tussen januari en april 2014. Voor de actuele data van
de colleges kun je kijken op www.lapp-top.
leidenuniv.nl, zodat je daar alvast rekening
mee kunt houden. Het is de bedoeling dat je
bij alle colleges aanwezig bent.
Op donderdagmiddag 24 april 2014 worden
alle programma’s afgesloten met een
gezamenlijke Slotbijeenkomst. Op de Slotbijeenkomst zal namens iedere opleiding
door enkele deelnemers een presentatie
worden gehouden. Bovendien worden dan
de certificaten uitgedeeld.
Wat zijn de kosten?
Deelname aan LAPP-Top kost T 75,- per
leerling. Er kan daarnaast van de deelnemers
een kleine bijdrage worden gevraagd voor
bijvoorbeeld excursies. Reiskosten van en
naar Leiden zijn voor eigen rekening.
Hoe kan ik me aanmelden?
Wat gebeurt er als ik me heb aangemeld?
Aanmelden voor LAPP-Top kan uitsluitend
via je contactpersoon op school. In de
meeste gevallen is dat degene van wie je
dit boekje gekregen hebt. Heb je dit boekje
zelf aangevraagd bij de Universiteit Leiden,
vraag dan iemand van school, bijvoorbeeld
je decaan, om contact op te nemen met de
LAPP-Top coördinator. Door je aanmelding
geef je aan tijd te kunnen en te willen
vrijmaken om het programma naast je
verplichtingen op school te volgen. Meld je
aan vóór 8 november 2013 en geef op tijd
aan bij de schoolcontactpersoon dat je je
wilt aanmelden voor LAPP-Top. Hij of zij
geeft jouw naam door aan het PRE-bureau
en geeft hiermee toestemming dat je mee
mag doen aan de selectie. Je kunt je vervolgens aanmelden via een formulier dat je
op de website kunt vinden www.lapp-top.
leidenuniv.nl of de schoolcontactperoon
kan je de link geven naar het formulier.
Raadpleeg voor de criteria waaraan je brief
moet voldoen de informatie bij de programmabeschrijvingen op de website.
De deelnemende opleidingen bepalen aan
de hand van het beschikbare aantal plaatsen,
jouw cijfers, de motivatiebrief die je hebt
geschreven en het advies van de school of
je daadwerkelijk mag deelnemen aan het
LAPP-Top. De meeste opleidingen kennen
een maximaal aantal deelnemers. Bij gelijke
geschiktheid van de aangemelde leerlingen
zal een loting plaatsvinden. Vóór de kerst
vakantie ontvang je bericht of je bent
toegelaten. Dan ontvang je bovendien de
verdere praktische informatie.
Waar kan ik nog meer informatie
vinden?
Voor meer informatie kun je terecht op
de website www.lapp-top.leidenuniv.nl.
Je kunt ook mailen:
[email protected]
LAPP-Top coördinator is
mw. drs. Annebeth Simonsz,
071 527 38 23 of
[email protected]
Programma 2014 LAPP-Top
5
De Middeleeuwen
ARCHEOLOGIE
bestuderen in 2014
Wat hebben Toetanchamon,
Indiana Jones en de Arabische
Lente gemeen? Juist, een link
met archeologie! Kijk je wel
eens naar National Geographic
en wil je weten hoe het er echt
aan toe gaat? Zin om te zien
wat voor een opleiding Indiana
had voordat hij een stoere held
werd? Of volg je de actualiteiten
en heb je weleens vragen over
wat er gebeurt met schatten in
landen die met instabiliteit te
kampen hebben?
Dit schooljaar komt de faculteit
Archeologie in Leiden met
een LAPP-top programma.
Het programma bestaat uit
vijf colleges en twee excursies:
naar een opgraving en naar het
Rijksmuseum van Oudheden
in Leiden. Ook duiken jullie
het laboratorium in om aan de
slag te gaan met archeologisch
materiaal. Zo krijgen jullie een
beeld van het onderwijs dat
archeologie te bieden heeft.
Van veilig in de bibliotheek tot
vies in de modder, van stoer
in het lab tot diplomatiek in
gesprek over ethische kwesties
met overheden over de hele
wereld – het komt allemaal
aan bod.
Als rode draad zullen de Merovingische (vroeg Middeleeuwse)
opgravingen in Oegstgeest
dienen. Door zijn ligging aan de
middel?
es
Hoe werkt een gene
?
vroegere Rijn lijkt deze plaats
een belangrijke rol te hebben
gespeeld in de internationale
scheepvaart die toen opkwam.
Van de mensen die er woonden,
hebben we huizen en gebruiksvoorwerpen gevonden - zelfs
van hout! Ieder jaar wordt deze
site verder opgegraven door
BA-studenten uit Leiden. Klinkt
niet zo spannend als Egypte?
Wacht maar af!
Verschillende docenten zullen
jullie door het traject leiden,
zodat jullie een goed beeld
krijgen van wat er allemaal te
doen is binnen de archeologie.
Vóór elke bijeenkomst krijgen
jullie artikelen mee om te lezen
en samen te vatten. In de colleges gaan jullie dan over deze
informatie in discussie. Aan
het eind van het programma
schrijven jullie een eigen verslag
in de vorm van een populair
wetenschappelijk artikel. Dit
allemaal onder begeleiding van
de LAPP-Top coördinator. Ook
leuk voor vrienden en familie
om na te kunnen lezen wat
jullie hebben geleerd!
Wij zijn op zoek naar 10-12
enthousiaste scholieren met
brede interesses. Omdat
archeologie zoveel verschillende
gezichten heeft, stellen wij geen
eisen aan je vakkenpakket.
SCHAPPEN
ISCHE WETEN
BIO-FARMACEUT
“Geneesmiddelen, wat zijn dat
eigenlijk voor stoffen? En hoe
komt het dat de ene stof de
bloeddruk verlaagt, de andere
een pijnstiller is of tegen kanker
wordt gebruikt? Waarom kun je
het ene geneesmiddel gewoon
via een tabletje inslikken en
moet het andere d.m.v. een
injectie worden ingespoten?
Hoe komt het dat geneesmiddelen ook bijwerkingen hebben
en dat sommige verslavend
kunnen zijn?
Kijk op
www.lapp-top.leidenuniv.nl
bij de programma’s voor alle
actuele collegedata!
In dit LAPP-Top programma zal
antwoord worden gegeven op
deze vragen en nog veel meer.
Onderzoek met geneesmiddelen is heel uitdagend en er is
nog ontzettend veel nieuws te
ontdekken. Er zijn al heel veel
geneesmiddelen beschikbaar, en
die werken vaak ook goed, maar
toch zijn er nog veel ziektes die
niet of onvoldoende met een
geneesmiddel te behandelen
zijn. Dat komt omdat we vaak
de ziekteoorzaak niet goed
kennen en ons dan moeten
beperken tot symptoombestrijding, denk bijvoorbeeld
aan pijn. We zullen aandacht
besteden aan het ontdekken
van nieuwe geneesmiddelen en
vervolgens hoe wordt vastgesteld of het geneesmiddel ook
werkelijk effectief en veilig is
(of misschien toxisch), eerst in
celsystemen en bij proefdieren
en daarna bij de gezonde en
zieke mens. We kijken dus hoe
de werking van een geneesmiddel wordt onderzocht en
ook hoe eventuele ongewenste
werkingen in een vroeg stadium
kunnen worden opgemerkt.
Daarnaast volgen we de stof op
z’n weg door het lichaam; we
bestuderen dan de vraag wat
het lichaam met de stof doet.
Sommige stoffen worden niet
uit het maagdarmkanaal
opgenomen en moeten dan
bijvoorbeeld per injectie
worden toegediend (denk aan
insuline bij patiënten met
suikerziekte). Bij het ontwikkelen is het dus ook altijd de vraag
wat de beste toedieningsvorm is.
De farmaceutische industrie
speelt, vaak in samenwerking
met universiteiten, een enorm
belangrijke rol in het ontwikkelen en op de markt brengen van
een geneesmiddel. We brengen
daarom een bezoek aan het
bedrijf ToBBB, een industriepartner in het onderzoek van de
studie BFW.”
Coördinator:
prof.dr. M. Danhof
Coördinator: drs. C.S. Schönbach
6
LAPP-Top Programma 2014
Programma 2014 LAPP-Top
7
Perspektive auf Deu
ts
Working Smarter!
Computer Science:
DUITSE TAAL EN
INFORMATICA
The diversity of research areas
covered by computer science is
enormous, and nowadays almost
all fields of human activity are
transformed by its results.
The way computer science
is taught in high school will
probably not give you a very
clear picture of what it would be
like to study Computer Science
at a university. The diversity
of research areas covered by
computer science is enormous, and nowadays almost
all fields of human activity
are transformed by its results.
Think only of how current web
technology is changing the way
we interact, learn and work.
Another natural consequence
is a growing demand for smart
people to work on topics such
as bio-informatics, pattern
recognition and data mining,
parallel processor architectures,
security and cryptography, or
for instance, developing new
smart programming languages.
And, we can only imagine how
fascinating tomorrow’s world
is going to be once we make
further progress on challenges
such as computer vision, computational linguistics, and who
knows, artificial intelligence…
8
LAPP-Top Programma 2014
In the LAPP-Top Computer
Science program we would
like to introduce you to this
diversity, and at the same time
show you that research at a
university goes beyond the
surface: working towards a deep
understanding of algorithms,
patterns and information can be
a truly enjoyable and rewarding
experience.
1) P
uzzles and Games:
Backtracking, Surreal
Numbers and Tomography
(dr. Walter Kosters)
2) Computational Biology
(dr. Hendrik Jan Hoogeboom)
3) Tools for multi-media
searches and datamining
(dr. Nies Huijsmans)
4) Modern Software Engineering (prof. dr. Farhad Arbab)
CULTUUR
In dit programma krijg je een
intensieve kennismaking met de
Duitse taal, cultuur en geschiedenis. Rode draad door het
programma vormen de manieren waarop naar Duitsland
gekeken wordt – door Duitsers
zelf, door buitenlanders in
Duitsland, door Nederlanders
– en de verschillende teksten en
films waarin die zienswijzen tot
uitdrukking komen.
For our lecture program we
have chosen four concrete
themes from computer science
and to each of these we devote
two afternoon-long sessions.
The sessions are led by expert
researchers that give an overview of the theme and introduce you to some of the main
insights. Having two sessions
per theme we also reserve a
good amount of time for direct
experience in playing with the
ideas yourself.
The four themes are:
chland
The program is also open
to international students;
if needed, the lectures will
be in English.
Coördinator: dr. A.H. Deutz
Het Duits en het Nederlands
zijn sterk met elkaar verwant.
In de colleges gaan we kijken
wat er typerend en verschillend is voor het Duits en het
Nederlands. Zo bestaan er in
het Nederlands veel verkleinwoorden en heeft het Duits een
voorliefde voor samenstellingen.
Ook heeft de Duitse taal veel
klanken die het Nederlands niet
kent. We gaan dus ook aan de
slag met de uitspraak van het
Duits.
In de colleges komt ook de
Duitse cultuur aan bod. We
kijken naar de beeldvorming
van Duitsland over zichzelf,
maar ook naar de Nederlandse
kijk op Duitsland. We duiken in
de Duitse geschiedenis door aan
de slag te gaan met filmfragmenten en posters over een
periode uit de recente Duitse
geschiedenis. Ook gaan we
kijken naar recente Duitse films
uit oost en west. Zien we de
jarenlange scheiding van Oosten West-Duitsland nog terug in
deze films?
Onderdeel van het programma
is een eendaagse excursie naar
Bonn. In de colleges zullen we
eerst uitgebreid de geschiedenis van deze voormalige Duitse
hoofdstad bestuderen, waarna
we in Bonn zelf het Haus der
Geschichte (www.hdg.de) en
het Bonner Regierungsviertel
bezoeken.
Over een speciaal onderwerp uit
het bezoek aan Bonn schrijf je
een beknopt verslag . We leren je
hoe je dit het best kan aanpakken en welke tips en trucs er
zijn. Met de presentatie van het
programma en het bezoek aan
Bonn op de slotbijeenkomst
sluit je het programma af.
Coördinator:
mw.prof.dr. A. Visser
Programma 2014 LAPP-Top
9
Religie: tussen gew
el
d en geweldlooshei
d
GODSDIENSTWE
TENSCHAPPEN
Van Bin Laden tot Japanse
metromoordenaars, van chris
telijke aanslagen op abortusinstellingen tot de Kach-beweging
van rabbi Meir Kahane: religies
lijken garant te staan voor
geweld. Toch wordt vaak vergeten dat diezelfde religies ook
krachtige tradities van geweldloosheid hebben voortgebracht.
Jezus verbood zijn discipelen
het zwaard op te nemen tegen
de Romeinen, Gandhi predikte
geweldloos verzet tegen de
Engelse overheersers van India,
joodse apocalyptische tradities
10 LAPP-Top Programma 2014
namen een radicaal-afwachtende houding aan inzake de
komst van de Messias en het
Godsrijk, en islamitische soefi’s
waren vredelievend als geen
ander. Hoe kan het dat een en
dezelfde religie zich zo totaal
tegengesteld kan manifesteren
op het toneel van de wereldgeschiedenis? In een reeks
afzonderlijke colleges gaan
specialisten van uiteenlopende
religieuze tradities in op deze
vraag.
Coördinator: dr. H.W. Sneller
Romeinse oudheid
en
se
ek
ri
G
de
in
tie
Quid novi? Innova
SE TAAL EN
N
IJ
T
A
L
N
E
E
S
K
IE
GR
Vooruitgang verloopt met
sprongen. Met telefoonkabel
en satelliet is de menselijke
communicatie wezenlijk
veranderd - en het einde van
de mogelijkheden is nog niet
in zicht.
Deze collegereeks bespreekt een
aantal cruciale vernieuwingen
in de klassieke oudheid.
De uitvinding van het schrift,
van muntgeld, van nieuwe
goden; van nieuwe technieken
in tempelbouw, beeldhouwkunst en het beschilderen van
vazen; literaire vernieuwingen,
bijvoorbeeld in de Griekse en
Romeinse tragedie en komedie.
En natuurlijk, meer fundamenteel: wat er gebeurt wanneer
de mens iets nieuws ontdekt:
waar komt het idee vandaan
en wat doet het met ons, met
CULTUUR
onze geschiedenis en met ons
wereldbeeld?
De cursus bestaat uit acht
bijeenkomsten. We bekijken
papyri en codices in de Universiteitsbibliotheek en zien in het
Rijksmuseum van Oudheden
hoe gebruiks- en kunstvoor
werpen in specifieke omstandigheden ontstaan en nieuwe
vormen aannemen.
Jullie krijgen voor elke bijeenkomst een opdracht die tijdens
het college besproken wordt.
Coördinator:
mw.dr. M. van Raalte
Let op: ook als je niet allebei
de klassieke talen in je pakket
hebt, kun je deelnemen aan
dit programma. Maximum
aantal deelnemers: 15
Programma 2014 LAPP-Top
11
Goed en Kwaad
ch
Hoe Japans is ‘typis
ITALIAANSE TAAL
E
N CULTUUR
Deze cursus biedt een intensieve
maar gevarieerde inleiding tot
een aantal belangrijke aspecten
van de Italiaanse taal en cultuur.
Zij begint met een kennismaking met de Italiaanse taal,
waarbij ook de communicatievaardigheid wordt geoefend.
Daarna volgt een reeks colleges
gewijd aan de Italiaanse letterkunde en de Italiaanse kunst.
Het centrale thema hierbij is
‘Goed en Kwaad’. In drie colleges
wordt aandacht besteed aan het
denken over ethische kwesties
bij drie grootheden uit de
geschiedenis van de Italiaanse
cultuur (Dante, Machiavelli,
Michelangelo), en in de letterkunde van de 20e eeuw. In het
taalkundige gedeelte van het
programma wordt de Italiaanse
taal zowel in diachronisch als
in synchronisch perspectief
geplaatst. Eerst wordt aandacht
besteed aan de relatie tussen de
Italiaanse taal en de taal waaruit
zij voortkomt, het Latijn, en
tussen het Italiaans en de
andere Romaanse talen. Daarna
wordt stilgestaan bij de relatie
tussen het standaard-Italiaans
en de verschillende Italiaanse
dialecten, en tussen de Italiaanse
dialecten onderling.
Bij de colleges wordt gebruik
gemaakt van audiovisuele
middelen. De eerste zes colleges
worden in het Nederlands
gegeven, de laatste twee in het
Engels.
Coördinator:
dr. P.A.W. van Heck
Japans’?
JAPANS
Japan is een fascinerend land.
Als eerste niet-westerse land
slaagde Japan er als eerste in
zich te industrialiseren. Zo lukte
het Japan om geen Europese
kolonie te worden en zelfstandig
te blijven. Dat maakte het tot een
bijzonder land: even modern
als het westen en tegelijkertijd
‘exotisch’ en geheimzinnig.
Toyota, Nissan, Sony, Seiko,
Toshiba… Japan is een hypermodern land, waar de treinen
sneller rijden (en beter op tijd!)
dan in Europa. Toch heeft Japan
ook haar eigen cultuur en eigen
gezicht behouden. Tempels,
kimono’s en Zen, maar ook
sushi, manga en anime zijn
daar voorbeelden van.
Wat is eigenlijk ‘typisch Japans’?
Dat gaan we onderzoeken in
deze collegeserie.Wat zijn de
achtergronden, hoe heeft de
Japanse cultuur zich ontwikkeld? Welke invloeden waren
er van buitenaf?
Veel aandacht besteden we aan
de Japanse taal en het Japanse
schrift. De Japanse taal wordt
vaak als een ‘isolaat’ beschouwd:
aan geen enkele andere taalverwant. Maar het Japanse schrift
werd uit China overgenomen.
Hoe zit dat precies? Waar komt
de Japanse taal dan vandaan en
12 LAPP-Top Programma 2014
waar kwamen de Japanners
vandaan? Is er ècht geen
verwantschap met andere talen?
We zullen ontdekken dat China
een grote invloed heeft gehad
op de Japanse cultuur, maar
niet alleen China: Meer dan
200 jaar lang was Nederland het
enige westerse land, dat handel
mocht drijven met Japan. Via
Nederland maakte Japan kennis
met westerse ideeën en westerse
wetenschap en techniek. Zo
kon Japan zich op eigen voorwaarden en in eigen tempo
moderniseren.
Maar ook in Nederland hebben
de oude contacten met Japan
hun sporen nagelaten. Zo was
Leiden de eerste universiteit
waar de Japanse taal en cultuur
werden bestudeerd. Ook de
Japanse collecties van het
Sieboldhuis en het Volkenkundig Museum in Leiden
mogen gerust bijzonder worden
genoemd. Natuurlijk gaan we
daar een kijkje nemen.
De bijeenkomsten vinden plaats
op maandagen, gedurende
7 weken van 15:00 tot 17:00 uur.
Op 17 en 24 februari zullen er
geen bijeenkomsten worden
gepland i.v.m. de voorjaars
vakantie.
Coördinator:
mw.drs. E.M. de Boer
Programma 2014 LAPP-Top
13
Het belang van DN
A
t remmen van
Onderzoek naar he
LIFE SCIENCE AN
D TECHNOLOGY
Rechtspraak aan de hand van
DNA-fingerprinting technieken,
opsporen van kankergenen met
DNA chips, humaan insuline
produceren voor diabetespatiënten, 90C-wasgoed schoon
maken met intacte enzymen,
afvalwater zuiveren met microorganismen en medicijnen op
maat maken voor gebruik in
gentherapie.
Aan de basis van al deze mogelijkheden en toepassingen ligt
de levende cel, waarover je alles
ontdekt in het vakgebied van
Life Science & Technology.
De levende cel is een ingenieus
ontworpen en zichzelf onderhoudende eenheid, waarin alle
levensprocessen plaatsvinden
en worden gestuurd. Cellen
zijn opgebouwd uit biomoleculen zoals eiwitten, vetten en
DNA. Elk onderdeel in de cel
heeft zijn eigen unieke functie
en toepassing. Het molecuul
DNA, met een lengte van 2
meter (zeer vernuftig opgevouwen!) per menselijke cel,
dient als opslagplaats voor alle
informatie die nodig is om de
cel te laten functioneren. DNA
bepaalt hoe een organisme er
uit zal zien en zorgt dat het
organisme kan blijven functi-
14 LAPP-Top Programma 2014
oneren en nakomelingen kan
krijgen. Kortom, zonder DNA
zouden er geen bacteriën, planten, dieren en mensen bestaan.
De diverse onderzoeksgebieden
waarbij DNA een belangrijke rol
speelt, reiken van fundamenteel
biologisch, biotechnologisch,
biomedisch, farmaceutisch tot
forensisch onderzoek.
In deze reeks van colleges en
practica maak je kennis met
diverse aspecten van fundamenteel onderzoek aan DNA en ook
het toegepaste gebruik van DNA
technieken in het biomedische
en forensische onderzoek.
Onderdeel van de reeks is ook
een excursie naar het Kluyver
Laboratorium, het Microbiologisch Museum en de Botanische
Tuin van de TUD te Delft waar
men ook verschillende DNAtechnieken gebruikt in hun
fundamentele en toegepaste
onderzoek.
het proteasoom
CHNOLOGY
NCE AND TE
MOLECULAR SCIE
Aantal bijeenkomsten: 8
col- leges op vrijdagmiddagen
Er is een maximum van 12
deelnemers aan dit programma.
Bij voldoende belangstelling
kan er een rondleiding binnen
de bio-organische synthese
groep worden gehouden.
Het proteasoom speelt een
belangrijke rol bij kanker en
auto-immuun ziekten. In de
bio-organische synthese groep
worden specifieke fluorescente
probes ontwikkeld voor het
bestuderen van de werking
van het proteasoom.
De nadruk van dit MST project
ligt op het zelf onderzoek doen
naar de werking van het antitumor middel bortezomib
(4 middagen), waarbij de scholieren verscheidene technieken
zelf gaan uitvoeren, zoals, moleculen synthetiseren (peptide
koppeling), prep. silica gel
chromatography, TLC, inter
pretatie LC/MS, gel gieten,
gel electroforese,
Coördinator:
dr.ing. M. Overhand
In dit programma worden
al deze aspecten behandeld en
in hun onderlinge samenhang
besproken. Het programma
bestaat uit 5 colleges, 1 practicummiddag en 1 excursie.
Coördinator:
prof.dr. M.H.M. Noteborn
Programma 2014 LAPP-Top
15
Beweging in de cel
Nanotechnologie
NATUURKUNDE
NATUURKUNDE
Natuurkunde is uitdagend
vanwege de diepe vragen, die te
maken hebben met onze plaats
in het universum, maar ook
vanwege de toepassingen die
leiden tot nieuwe producten.
Je leert deze twee aspecten zien
aan de hand van een moderne
ontwikkeling in de wetenschap:
de nanotechnologie.
Dit is een gebied van onderzoek
dat als doel heeft om machientjes te bouwen met behulp
van individuele atomen en
moleculen. Op die kleine
schaal wandelen we een wereld
binnen die niet meer aan de
ons bekende natuurwetten
16 LAPP-Top Programma 2014
op nanoschaal beke
gehoorzaamt, maar waar de
dingen zich gedragen volgens
de vreemde wetten van
de kwantummechanica.
Er zijn vijf bijeenkomsten, die
twee maal een hele dag beslaan
en drie maal een middag.
Gedurende een bijeenkomst
worden blokken hoorcollege
gegeven, is er gelegenheid tot
zelf werken met de theorie in
een werkgroep, worden experimenten gedaan en is er ruimte
voor discussie.
Coördinator:
prof.dr.ir. T.H. Oosterkamp
ken
(SPECIAAL GERIC
In dit programma wordt gekeken naar beweging in levende
materie op de schaal van de
cel en van enkele moleculen.
Bijzonder aan dit tweede
programma van de opleiding
Natuurkunde is dat het zich
expliciet richt op meisjes.
Natuurkunde gaat over de
fundamenten van het bestaan
en gedrag van de materie en
ze speelt dan ook een grote rol
in vele andere wetenschappen
zoals bijvoorbeeld de biologie. Over de natuurkundige
beschrijving van transport in
de cel gaat dit programma.
Je zult daarbij zien hoe gewoon
en tegelijkertijd ongewoon de
beweging.
HT OP MEISJES)
In deze LAPP-Top cursus wordt
gekeken naar beweging in
levende materie op de schaal
van de cel en van enkele moleculen. Twee belangrijke soorten
beweging worden gecontrasteerd: diffusie en gerichte
beweging. De samenstelling
van een cel wordt behandeld
en er wordt ingezoomd op een
aantal onderdelen, waar deze
twee fundamenteel verschillende transportverschijnselen
de beweging controleren. Je
leert meer over de natuurkunde
van diffusie en over de rol van
wrijving op nanoschaal. Bij de
gerichte beweging leer je hoe
een motoreiwit hiervoor
energie opneemt.
Coördinator:
prof.dr. T. Schmidt
Programma 2014 LAPP-Top 17
el eens blij… of
Bijna iedereen is w
bang… of boos…
PSYCHOLOGIE
Emoties zijn een belangrijk
aspect in ons dagelijks functioneren. De meeste mensen
ervaren op een gewone dag
meerdere emoties, die elkaar
kunnen afwisselen, ze kunnen
soms tegelijkertijd optreden,
soms lijken ze ook wel met
elkaar in tegenstrijd…
Die emoties zijn de motor
achter ons gedrag, ze zetten
aan om iets te gaan doen.
Wegkruipen in een hoekje als
je verdrietig bent, of een ander
eens goed de waarheid zeggen
als je boos bent. Onze emoties
sturen dus vooral hoe we
omgaan met anderen, met onze
vrienden, met een leerkracht,
met familieleden. Met andere
woorden, ze beïnvloeden onze
sociale relaties.
Rusland - ver weg
en
toch zo dichtbij
RUSSISCHE STUD
IES
bij aansluit: hoe en waarom
verschilt de emotie communi
catie tussen culturen? In de
resterende bijeenkomsten kijken
we naar kinderen die een atypische ontwikkeling doormaken,
dove kinderen en kinderen met
autisme, waarbij we het effect
onderzoeken van deze atypische
ontwikkeling op het emotioneel
functioneren bij deze groepen.
De bijeenkomsten zijn interactief. Met andere woorden: je zit
niet twee uur te luisteren naar
een docent, maar er wordt ook
nog wat van je verwacht! Naast
de discussies over het onderwerp, krijgen studenten ook
opdrachten. Deze opdrachten,
die je met je medestudenten uit
kunt voeren, zullen per bijeen- Coördinator:
komst verschillen.
mw.prof.dr. Carolien Rieffe
Rusland is een spannend land.
Het gaat daar allemaal anders
dan hier. De taal, de gewoonten
en gebruiken zijn anders, maar
toch zijn er ook veel overeenkomsten.
Het programma laat je kennismaken met allerlei onderdelen
van de opleiding Russische
studies. Zo krijg je een goed
inzicht waar de studenten van
onze opleidingen zich mee bezig
moeten houden. Je krijgt een
snelcursus Russisch lezen,
waarbij je het Cyrillische alfabet
leert met de basisgrammatica.
Je krijgt ook antwoord op
vragen als “Waar komt het
alfabet vandaan? Is Russisch
verwant aan het Hongaars?”
Je hoort en ziet hoe Russen
leefden onder het communisme.
En je gaat naar de Russische
film! Leer op een wetenschappelijke manier naar een film
kijken. Om te laten zien dat
je wat geleerd hebt, maak je
in groepjes een (powerpoint)
presentatie en maak je indi
vidueel twee werkstukken.
Coördinator:
mw.drs. T. Bouma
In de zes plenaire bijeenkomsten zullen we het allereerst
gaan hebben over het waarom
van emoties: waarom hebben
we ze, wat doen ze met ons, is
het de bedoeling om ze zo snel
mogelijk weer kwijt te raken, of
is het juist handig om emoties
te ervaren (college 1 )? In een
daarop volgend college zal de
emotionele ontwikkeling aan
bod komen: hoe leren kinderen
welke emotie wanneer gepast is.
Een onderwerp dat daar nauw
18 LAPP-Top Programma 2014
Programma 2014 LAPP-Top 19
Ontdekkingsreis do
or het heelal
STERRENKUNDE
Sterrenkundigen houden zich
bezig met enkele van de meest
fundamentele vraagstukken
van de mensheid. Wat is de
oorsprong van de aarde en de
planeten? Hoe ontstaan sterren
zoals onze zon? Wat zijn precies
de geschiedenis en oorsprong
van het heelal? En is er buiten
de Aarde mogelijk ook ergens
anders leven ontstaan? Dit
maakt sterrenkunde tot een
veelomvattende en fascinerende
wetenschap.
In het programma Sterrenkunde krijg je een rondleiding
door het heelal, waarbij je de
machine
Taal, de levende tijd
P
TAALWETENSCHA
onderwerpen tegenkomt die
in de moderne sterrenkunde
worden bestudeerd. De tour
zal lopen van het zonnestelsel
tot het verste heelal, van het
prille begin tot het heden en
zal ingaan op de meest actuele
aspecten van de huidige sterrenkunde. Ook zullen jullie zelf
aan de slag gaan. Hoe weten we
de grootte en afstand van de
maan en planeten? Hoe ver weg
staan die sterren nu eigenlijk...?
En hoe kun je de massa van een
zwart gat meten?
Coördinator:
mw.drs. A. Pen
Zoals je weet verandert taal in
de loop van de tijd. Omdat deze
veranderingen aan bepaalde
wetmatigheden gehoorzamen,
bewaren veel van de woorden
en zinnen die jij elke dag spreekt
de sporen van een ver verleden.
Het grootste deel van de huidige
talen van Europa (zoals de
Germaanse, de Romaanse,
de Slavische) tot aan India
(Armeens, Perzich, Hindi)
behoort tot één taalfamilie, de
Indo-Europese. Het staat vast
dat deze taalfamilie is ontstaan
uit één gemeenschappelijke
moedertaal, het Proto-IndoEuropees. Deze taal werd
ca. 3500 v. Chr. gesproken in
Zuid-Rusland.
Door de Indo-Europese talen
onderling te vergelijken, kunnen
we van elke taal bepalen welke
elementen nieuw zijn en welke
oud. De oude elementen
gebruiken we om te reconstrueren welke woordenschat en
de grammatica het ProtoIndo-Europees bezat, en hoe de
taal geklonken moet hebben.
Tijdens de colleges gaan we in
op diverse aspecten van taal en
taalverandering. We beginnen
20 LAPP-Top Programma 2014
bij het begin: de eerste schriftsoorten en de ontcijfering
daarvan. Tijdens de excursie
naar het Rijksmuseum van
Oudheden krijgen we een
gespecialiseerde rondleiding
op de Egyptische, Perzische en
Griekse zalen waar we hiëroglyfen, spijkerschrift en de eerste
alfabetschriften met elkaar
kunnen vergelijken. Met deze
informatie kunnen we in de
volgende colleges aan de slag
met de ontdekking van het
Indo-Europees en het vak van
de vergelijkend historische taalwetenschap. We gaan uitgebreid
in op letters en klanken in de
talen van de wereld en hoe deze
door de eeuwen heen veranderen. We volgen het Nederland
en andere Indo-Europese talen
van hun oorsprong tot de
diverse moderne varianten en
sluiten de collegereeks af met
de nieuwste onderzoeksmethoden op het gebied van taal
contact. Ter afsluiting van
de LAPP-topreeks gaan we met
alle docenten en deelnemers
uit eten.
Coördinator:
mw. M. Meelen MPhil
Programma 2014 LAPP-Top 21
Strafrecht en mense
nrechten
RECHTSGELEERD
HEID
Er gaat geen dag voorbij zonder
dat in de media een strafrechtelijke aangelegenheid in de
schijnwerpers staat. Of het nu
gaat om moordzaken, ‘megazaken’ in verband met georganiseerde criminaliteit, kritiek
op hardhandig politieoptreden
bij grote evenementen of juist
op de effectiviteit en daadkracht
van de criminaliteitsbestrijding,
de strafrechtspleging staat altijd
onder grote belangstelling.
Het strafrecht en de strafrechtspleging vertegenwoordigen
daarom niet alleen een belangrijk politiek thema, maar staan
ook voortdurend onder spanning, mede vanwege de relatie
met een ander terrein van het
recht, namelijk het zogeheten
mensenrechtenrecht.
Enerzijds moeten degene die
verantwoordelijk zijn voor
het strafrecht en de toepassing daarvan in de praktijk
- de wetgever, de rechter en de
uitvoerende strafvorderlijke
autoriteiten - zorg dragen voor
een effectieve criminaliteitsbestrijding. De maatschappelijke
roep om een steeds hardere
repressie van criminaliteit is de
laatste jaren goed te horen. Dat
brengt veel spanning voor het
straf- en strafprocesrecht met
zich mee, omdat het strafrecht
22 LAPP-Top Programma 2014
te alle tijde dient te voldoen aan
rechtsstatelijke voorwaarden en
dient de toepassing ervan steeds
in overeenstemming te zijn met
mensenrechten en vrijheden.
Met name dat laatste kan
onbegrip opleveren in de
samenleving. Hoe kan het
dat verdachten in strafzaken
‘vrijkomen’ op technische
gronden, als de kans bestaat
dat zij ernstige strafbare feiten
hebben gepleegd? Wat voor
belangenafwegingen worden
in dat verband gemaakt? Hoe
kan het - andersom - dat soms
mensen blijken te zijn veroor
deeld voor strafbare feiten die
ze niet hebben gepleegd?
Wat betekent dat in een rechtsstaat? Welke rechten hebben
verdachten in strafzaken nu
eigenlijk? Welke mensenrechten hebben slachtoffers in het
strafproces? Hoe wordt bepaald
wat strafbaar gedrag oplevert,
welke grenzen stellen mensenrechten en vrijheden aan de
bevoegdheid van de Staat om
gedragingen van burgers via
het strafrecht te beperken? In
acht colleges zullen de moeilijke
spanningsvelden waarbinnen
het strafrecht en de strafrechts
pleging dient te opereren
worden besproken aan de hand
van verschillende thema’s waar
het strafrecht en mensenrechten
en vrijheden elkaar ‘raken’.
Tijdens de verschillende weken
van het onderwijs wordt, na een
inleidende college over het nationale straf- en strafprocesrecht
verschillende thema’s onder de
noemer van ‘raakvlakken tussen
het straf- en strafprocesrecht en
mensenrechten’ worden belicht
aan de hand van uitspraken
van het Europese Hof voor
de Rechten van de Mens
(EHRM), toezichthouder voor
de mensenrechten in Europa.
Daarbij zal steeds mede worden
besproken aan welke problematiek deze vorm van rechtspraak
- te weten ‘supranationale’onderhevig is. Het EHRM is
namelijk een gerecht dat belast
is met rechtspreken voor de
47 lidstaten van de Raad van
Europa. Dat wil zeggen dat 800
miljoen burgers in principe een
klacht kunnen indienen bij het
EHRM, over een handelen of
nalaten van een van die lidstaten. Dat brengt niet alleen een
zeer grote werklast voor het Hof
met zich mee, maar ook een
zeer grote verantwoordelijkheid.
Niet alleen is het Hof in de loop
der tijd de primaire autoriteit
op het terrein van mensenrechten geworden - hetgeen met
zich meebrengt dat het erg
belangrijk is dat het Hof de
kwaliteit van de eigen rechtspraak goed bewaakt – maar
ziet het EHRM zich ook gesteld
voor de zeer moeilijke taak
om tot algemene rechtsregels
te komen voor 47 lidstaten,
met 47 verschillende rechtsstelsels. Die verschillen kunnen
soms substantieel zijn, hetgeen
vragen kan oproepen over de
mate waarin het Hof lidstaten
soms afstand moet nemen en
lidstaten in staat moet stellen
tot een eigen beleid te voeren.
Die vraag komt dan weer neer
op een fundamentele kwestie:
dienen mensenrechten universeel te zijn, of is er ruimte voor
diversiteit?
Elke week wordt een bepaalde
zaak die in het verleden aan het
EHRM is voorgelegd besproken
en zullen de deelnemers tot een
eigen ‘uitspraak’ komen. College
VIII is een excursie naar een
rechtbank waar wij verschillende politierechterzittingen
zullen bijwonen en aldus de
strafrechtspleging alsmede de
tijdens het onderwijs besproken
problematiek in actie zullen
Coördinator:
zien!
mw.dr.mr. F.P. Olcer
Programma 2014 LAPP-Top 23
ers
osofie voor beginn
eurofil
Mijn brein en ik. N
WIJSBEGEERTE
Hersenen zijn hot. Nieuwe
scanners en snellere computers
geven een steeds beter beeld van
de werking van het zenuwstelsel.
Op nanoschaal wordt de chemie
van individuele zenuwcellen
ontrafeld, op evolutionaire
schaal groeit ons inzicht in de
ontwikkeling van de diverse
hersenfuncties. De razendsnelle
groei van onze kennis van het
brein wekt hooggespannen
verwachtingen. Volgens velen
staan we zelfs op het punt
om eindelijk de geheimen
van de menselijke geest te
ontraadselen.
Wat betekenen deze ontwikkelingen in de neurowetenschap
voor ons begrip van de mens
als denkend en handelend
wezen, voor onze opvatting van
bewustzijn, verantwoordelijkheid, vrije wil en persoonlijke
24 LAPP-Top Programma 2014
identiteit? Moeten we ons
zelfbeeld aanpassen? Kan de
psychologie worden afgeschaft
en worden vervangen door
hersenonderzoek? Moeten we
de ethiek herzien, moet ons
beeld van de wereld op de
schop, moeten we het onderwijs
aanpassen aan de eigenaardigheden van het puberbrein?
In deze collegereeks plaatsen
we filosofische kanttekeningen
bij de neurohype.
Het programma van Wijsbegeerte bestaat uit acht colleges
op donderdagmiddag, 15-17
uur, in de maanden januari t/m
maart 2014. De colleges worden
verzorgd door Dr. Jan Sleutels
van het Instituut voor Wijs
begeerte, Universiteit Leiden
De wiskunde van ge
heimschriften
WISKUNDE
Geheimschriften worden al
vele eeuwen gebruikt om
vertrouwelijke informatie te
delen met een selecte groep
van mensen, en talrijk zijn
de spannende verhalen over
militaire communicatie en het
breken van de bijbehorende
codes. In ons computertijdperk,
waarin bankzaken en credit
card-aankopen routinematig
via internet verlopen, is veilige
communicatie echter ook iets
van de gewone man geworden.
Wat hier nodig is zijn eenvoudige en efficiente manieren om
gegevens op zo’n manier langs
publieke kanalen als internet te
sturen, dat geen vertrouwelijke
informatie in handen komt
van anderen dan voor wie de
informatie bedoeld is.
De wiskunde biedt elegante
oplossingen voor op het eerste
gezicht onoplosbare problemen.
Hoe kun je over een publiek
kanaal een “geheime sleutel”
afspreken waarmee je de berichten gaat coderen? Hoe bewijs je
zonder vooraf contact te hebben
gehad aan een digitale gesprekspartner dat jij bent wie je zegt
te zijn, en produceer je een
betrouwbare “digitale handtekening” voor iemand die jou nog
helemaal niet kent?
Coördinator: dr. T.C. Streng
Coördinator: dr. J.J.M. Sleutels
Programma 2014 LAPP-Top 25
E OPLEIDINGEN
EELNEMEND
ADRESSEN VAN D
Opleiding Archeologie
Contactpersoon: mw. C.S. Schönbach MA
Telefoon: 071 527 19 23
E-mail:[email protected]
Opleiding Japans
Contactpersoon: mw.drs. E.M. de Boer
Telefoon: 071 527 25 62
E-mail: [email protected]
Opleiding Bio-Farmaceutische
Wetenschappen
Contactpersoon: mw. I. Koomen
Telefoon: 071 527 43 41
E-mail: [email protected]
Opleiding Life Science and Technology
Contactpersoon: prof.dr. M. Noteborn
Telefoon: 071 527 42 11
E-mail: [email protected]
Opleiding Duitse taal en cultuur
Contactpersoon: mw.prof.dr. A. Visser
Telefoon: 071 527 2071
E-mail: [email protected]
Opleiding Godsdienstwetenschappen
Contactpersoon: dr. H.W. Sneller
Teleoon: 071 527 25 83
E-mail: [email protected]
Opleiding Griekse en Latijnse Taal
en Cultuur
Contactpersoon: mw.dr. M. van Raalte
Teleoon: 071 527 26 76
E-mail: [email protected]
Opleiding Molecular Science and
Technology
Contactpersoon: dhr. P.J.E. van Dooren
Telefoon: 015 278 86 93/071 527 45 23
E-mail: [email protected]
Opleiding Natuurkunde
Contactpersoon:
prof.dr.ir. T. H. Oosterkamp
Telefoon: 071 527 54 24
E-mail: [email protected]
Opleiding Natuurkunde
(speciaal gericht op meisjes)
Contactpersoon: prof.dr. T. Schmidt
Telefoon: 071 527 59 82
E-mail: [email protected]
Opleiding Informatica
Contactpersoon: dr. A.H. Deutz
Telefoon: 071 527 70 71
E-mail: [email protected]
Opleiding Italiaanse taal en cultuur
Contactpersoon: dr. P.A.W. van Heck
Telefoon: 071 527 20 69
E-mail: [email protected]
26 LAPP-Top Programma 2014
Deelname aan LAPP-Top kost
75 Euro per leerling. Je kunt je
per jaar voor één programma
inschrijven.
Opleiding Psychologie
Contactpersoon: mw.prof.dr. C.J. Rieffe
Telefoon: 071 527 36 74
E-mail: [email protected]
Opleiding Taalwetenschap
Contactpersoon: mw. M. Meelen MPhil
Telefoon: 071 527 22 01
E-mail: [email protected]
Opleiding Rechtsgeleerdheid
Contactpersoon: mw.dr. F.P.Ölcer
Telefoon: 071 527 75 20
E-mail: [email protected]
Opleiding Wijsbegeerte
Contactpersoon: dr. J.J.M. Sleutels
Telefoon: 071 527 20 46
E-mail: [email protected]
Opleiding Russische studies
Contactpersoon: mw. drs. T. Bouma
Telefoon: 071 527 20 74
E-mail: [email protected]
Opleiding Wiskunde
Contactpersoon: dr. T.C. Streng
Telefoon: 071 527 70 93
E-mail: [email protected]
Opleiding Sterrenkunde
Vervangen door: mw A. Pen
Telefoon: 071 527 58 39
E-mail: [email protected]
Programma 2014 LAPP-Top 27
www.lapp-top.leidenuniv.nl