Routebeschrijving

Wandelnet
Leeuwarden
Startpunt voor wandelend Nederland
NS-wandeling
Voordat u gaat wandelen...
Inleiding
Stichting Wandelnet heeft in samenwerking met de
Nederlandse Spoorwegen een serie wandeltochten van station
naar station samengesteld. Deze NS-wandel-tochten volgen
meestal een gedeelte van een Lange-Afstand-Wandelpad
(LAW). De route Leeuwarden is speciaal voor NS-wandelaars
samengesteld en volgt geen LAW. Het tweede deel van de
wandeling maakt gebruik van de route 'Groente en Fruit'. Een
interessante stadswandeling door de Culturele Hoofdstad van
Europa in 2018. De stadsroute is 6,5 km lang en kan worden
uitgebreid tot een totale route van 12,5 km. U doet dan naast
de stad, de voormalige groene land- en tuinbouwgebieden van
Leeuwarden aan. Beide routes beginnen en eindigen op station
Leeuwarden. De verlen- ging is ook na 3 km afbreken door de
bus naar het station te nemen (Holstmeerweg, lijn 32). Honden
zijn aangelijnd toegestaan. Wij wensen u veel plezier!
Routebeschrijving
De beschrijving van de route is in kleinere stukken opgedeeld.
Deze stukjes worden met wit-rode blokjes met NS-logo
aangegeven. De routebeschrijving wordt afgewisseld met
achtergrondinformatie. Deze is blauw gedrukt en wordt met
nummers aangegeven. De nummers in de tekst vindt u terug
op het kaartje.
Markering
De hele route is gemarkeerd met wit-rode tekens met een NSlogo.
Horeca onderweg
In de stad zijn meerdere horecagelegenheden. O.a.: www.
dekoperentuin.nl (in de Prinsentuin), www.cafe-thus.nl (in het
Fries Museum), www.eetcafehetleven.nl.
Langs de Potmarge: eatcorner www.potmarge.nl.
Te bezoeken onderweg
www.friesmuseum.nl en www.friesverzetsmuseum.nl, www.
princessehof.nl, www.natuurmuseumfryslan.nl, www.
blokhuispoort.nl (oude strafgevangenis, nu 120 culturele
bedrijfjes), Oldehove http://www.gemeentearchief.nl/text/
nl/1222/Bezoek_Oldehove, www.pierpander.nl (beperkte
openingstijden).
Terugreis
Vanaf station Leeuwarden vertrekken treinen richting
Groningen, Stavoren, Sneek en Zwolle. Naar Zwolle vertrekt
3x per uur een trein om .04 (Lelystad, Schiphol, Den Haag), .22
(Meppel met overstap door naar Zwolle) en .44 (Rotterdam
via Utrecht). Voor actuele vertrektijden check www.ns.nl,
www.9292.nl of bel OV Reisinformatie 0900-9292 (€ 0,70 per
minuut). Beschrijving van de wandeling
Vanuit de voorzijde van treinstation Leeuwarden linksaf
richting oranje brievenbus. Daarna rechts aanhouden
en via zebrapad de weg oversteken. Rechtdoor richting
hoge (kantoor)toren. (In het pand bevindt zich o.a.
VVV-Leeuwarden). Via de passage onder de hoge toren
door en rechtdoor vaste brug over. Na de vaste brug
rechtdoor, Prins Hendrikstraat.
q
Prins Hendrik
Aan de gevel van het hoekpand ziet u het borstbeeld van
Prins Hendrik. Hij werd ook wel Hendrik de Zeevaarder
genoemd en was de broer van koning Willem III.
U komt op het Zaailand (Wilhelminaplein) met links het
Paleis van Justitie.
w
Het Paleis van Justitie
Het Paleis van Justitie, de zetel van het gerechtshof
en de rechtbank is een statig gebouw uit 1846–1852
met een imposante zuilenportiek. Tegenover het
gerechtsgebouw, aan het plein, ziet u het Fries museum
(het Verzetsmuseum is hierin geïntegreerd). De bouw van
het museum is mede mogelijk gemaakt door een legaat
van de bekende architect Abe Bonnema. Op het plein zelf
is iedere vrijdag een waren- en rommelmarkt.
Na het gerechtsgebouw linksaf. Na schouwburg 'De
Harmonie' en een vaste brug, gaat u direct rechtsaf langs
het water (Klein Schavenek). Aan het einde van Klein
Schavenek rechtdoor de weg oversteken en rechtdoor
Torenstraat volgen. Vóór de Oldehove (scheve toren)
rechtsaf en direct linksaf voor de toren langs.
e
De Oldehove
De Oldehove is een 40 meter hoge, wegens verzakking,
onvoltooide romp van een gotische toren, gebouwd in
de periode 1529–1532. De toren is van half april t/m eind
oktober op di t/m zo 13-17 uur te bezichtigen. Over de
oorzaak van de scheef staande toren, doen een paar
fabels de ronde: voor de fundatie zouden koeienhuiden
gebruikt zijn en de pet van een bouwvakker, werkzaam
aan de toren, zou onder de fundatie terecht gekomen
zijn. In de zijkant van de toren zit een steen, die
herinnert aan een kindje, dat van de toren gegooid is.
Op het terrein voor de toren waren in het verleden de
contouren van de St.Vituskerk zichtbaar. Op het plein
ligt nu een aantal stenen met opschriften van oude
1
Wandelnet
Startpunt voor wandelend Nederland
Leeuwarden - NS-wandeling
advertenties en toegangskaartjes. Naast de Oldehove
staat het standbeeld van de politicus en Friese dichter
Pieter Jelles Troelstra, geboren in 1860.
Voor de ingang van het museum omkeren en terug,
Grote Kerkstraat volgen. Tweede straat rechtsaf, St.
Anthonystraat (in de straat staat de oudste boom van
Leeuwarden). Op viersprong linksaf. Aan het eind van
de straat linksaf, Weerd. Aan het eind van de straat
rechtdoor, Raadhuisplein.
Na de toren linksaf en daarna schuin rechts via het
zebrapad, de Prinsentuin in. Asfaltpad naar rechts
negeren en gravelpad volgen langs de Beatrixboom. Links
passeert u een beeldje van 'de koerierster' en daarna
rechts aanhouden, een pad omhoog naar de Pier Pander
tempel. Als u hier links over de gracht kijkt, ziet u aan
de overzijde van het water een standbeeld van de ideale
Friese stamboekkoe, Us Mem (onze moeder). Het pad nu
rechtdoor volgen, zijpaden negeren. Aan het einde van
het pad, op asfaltpad links aanhouden, het asfaltpad
volgen.
u Raadhuisplein
In het midden de Wilhelminaboom, een linde geplant in
het kroningsjaar 1898. Aan het plein ook het Stadshuis.
Dit werd in 1715 door bouwmeester Claes Bockes Balk in
barokstijl gebouwd op de kelders van de Aukemastins.
In het midden een carillon uit 1668 met 39 klokken. In
1760 is het gebouw uitgebreid met een sierlijke vleugel
met daarin de fraaie raadszaal. Boven de ingang van
de zijvleugel hangt het stadswapen. De pluim van
de staart van de leeuw is merkwaardig genoeg naar
binnen gekruld. Op het aangrenzende Hofplein staat
het standbeeld van graaf Willem Lodewijk, de 1e Friese
stadhouder in de periode 1584-1620, in de volksmond
genaamd Us Heit (onze vader). Het witgepleisterde
gebouw, uit de 16e-17e eeuw, achter Us Heit, was
het Stadhouderlijk Hof, later ambtswoning van de
commissaris van de Koningin en nog later trouwzaal en
werkvertrekken van de Leeuwarder wethouders. Het is nu
in gebruik als hotel.
r
De Prinsentuin
De Prinsentuin werd aan het eind van de 80-jarige oorlog
aangelegd op het bastion dat de Spanjaarden uit de stad
moest houden. Van 1648 tot 1750 was het het Lusthof
der Friese Nassau's. Willem I schonk het in 1819 aan
de stad, als wandelplaats voor de burgers. Het water
waar u langs loopt, was vroeger de finishplaats van de
Elfstedentocht op de schaats.
Het eerste zijpad naar rechts negeren. Het tweede
pad schuin naar rechts omhoog volgen, richting
verzetsmonument. Bij bank en prullenbak linksaf richting
restaurant. Voor ijzeren hek links aanhouden en pad
volgen rond de vijver (links is het Pier Pander-museum).
Na het standbeeld van Us Heit eerste straat linksaf,
Beijerstraat. Deze straat leidt naar het hoogste punt van
Leeuwarden, de 'top' van de terp Nijehove op de hoek
met de Grote Kerkstraat. Op viersprong linksaf, Grote
Kerkstraat. U neemt het eerste straatje rechtsaf, Wijde
Gasthuissteeg en volgt dit met de bocht naar rechts. U
loopt langs het Nieuwe St. Antonygasthuis.
U volgt het pad voor de muziekkoepel langs. Aan het
eind van het pad rechtsaf (pad met bruggetje negeren). Linksaf door de Poort (St. Jobsleen) en dan rechtdoor de
weg oversteken en rechtdoor, Doelestraat in.
t
Doelestraat
Op de hoek van de Groeneweg en de Doelestraat staat
het Coulonhûs, een patriciërshuis uit het begin van de
18e eeuw, met in de gevel een aantal wapenschilden uit
Friesland. In de Doelestraat bevond zich in het verleden
de levertraanfabriek van de Firma Draaisma. Levertraan
werd in het verleden door veel mensen gebruikt. Een
bekende spreuk was: neem 's avonds voor het slapen
gaan een lepel Draaisma's levertraan.
i
Aan het eind van de Doelestraat rechtsaf, Grote
Kerkstraat.
y
Museum Princessehof
Het eerste gebouw aan de rechterzijde van de Grote
Kerkstraat is de Papingastins, een rechthoekig gebouwd
edelmanhuis uit de 15e-16e eeuw met uivormig
bekroonde toren. Deze stins maakt samen met het
naastgelegen voormalige Wijnpakhuis deel uit van
het museum het 'Princessehof'. Het Princessehof is het
voormalige paleisje van Maria Louisa van Hessel-Kassel
(in de volksmond heette ze Marijke-Meu), weduwe van
Johan Willem Friso die bij de Moerdijk verdronk. Het
Princessehof is een keramiekmuseum gebouwd in de
17e-18e eeuw.
St. Antonygasthuis
De mooie tuin heeft 2 prieeltjes. Het achterste voor
de rijke mensen, die niet in het zicht wilden zitten
en het voorste voor de iets minder bedeelden. De 4
woonvleugels dragen de namen van de adellijke families,
die geldschieters waren voor de bouw ervan: Burmania,
Minnema, Auckama en Wiarda. In het gebouw was ook
sprake van een soort rangorde, de rijkeren woonden
voorin en de iets minder bedeelden achterin. Alle
panden met een vergulde klok in de gevel behoren tot
dit gasthuis. Aan de overzijde van de straat ziet u het
voormalige Stadsweeshuis, nu natuurmuseum, zie ook
www.natuurmuseumfryslan.nl.
Eerste straat rechtsaf, Pijlsteeg (rechts in de muur van
het pand de gevelstenen uit verdwenen gebouwen, o.a.
Molen 'De Jonge Fenix'). Op viersprong linksaf (Grote
Kerkstraat).
o
Mata Hari
Direct aan de rechterzijde het pand Grote Kerkstraat
212, een vroegere stins. In dit pand woonde in haar
meisjesjaren de latere danseres Mata Hari. In de Eerste
2
Wandelnet
Startpunt voor wandelend Nederland
Leeuwarden - NS-wandeling
Wereldoorlog (1917) werd zij gefusilleerd door de
Fransen wegens vermeende spionage. Op 7 augustus 1876
werd zij als Margaretha Geertruida Zelle in Leeuwarden
geboren. Verderop in de route (Kelders) ziet u het
beeldje van Mata Hari tegenover haar geboortehuis, één
van de vele panden die bij een grote brand in 2013 totaal
zijn verwoest.
De Bonifatiuskerk is een rooms-katholieke kerk. De toren
is 78 meter hoog en gebouwd in de jaren 1882-1884.
Op 3 januari 1976 is de spits van de toren afgebroken
door een zware storm. Enkele jaren later is deze weer
herbouwd.
Eerste straat rechtsaf, Kleine Hoogstraat. Aan het einde
van de straat rechtsaf en daarna eerste straat linksaf, St.
Jacobsstraat (putdeksels in de straat geven de richting
van het Jabikspaed naar Santiago de Compostella aan).
Eerste straatje linksaf, Klokstraat (op de achterzijde van
het pand een muurschildering van voormalig poelier
De Jong, die in dit pand gevestigd was). Op viersprong
rechtdoor, tussen twee mooie trapgevels door, Poststraat.
Aan het eind van de straat linksaf (Minnemastraat). Aan
het eind van de straat rechtsaf, Eewal. Tweede straat
linksaf, Slotmakersstraat. Aan het eind van de straat
rechtdoor, Bij de Put. Vóór de Grote Kerk linksaf, langs
het Oranjepoortje uit 1663, in de achterkant van de
Grote- of Jacobijnerkerk.
1)
De Grote- of Jacobijnerkerk
De Grote- of Jacobijnerkerk was oorspronkelijk een
kapel van het Dominicanerklooster, daterend uit de 13e
eeuw. De bouw van de kerk duurde tot na 1500. Sedert
1588 is dit de laatste rustplaats van de Friese Nassau's.
Naast Leeuwarden hebben alleen Delft en Breda een
Koninklijke grafkelder.
U volgt de straat links om de kerk heen, gaat de rode
trap op en via de doorgang onder het gebouw door.
Aan het eind via de onderdoorgang rechtdoor de weg
oversteken en dan linksaf en vóór de oranje brievenbus
rechts aanhouden, het pad volgen rond de voormalige
Prins Frederik kazerne. Vóór het water rechtsaf het
asfaltpad volgen. Het pad langs het water blijven volgen.
Voor een afvalbak links aanhouden, het klinkerpad langs
het water en woonschepen volgen. Aan het eind van
het pad rechtdoor weg oversteken en linksaf. Rechtdoor
vaste brug over en direct na vaste brug rechtsaf, Tuinen.
Na huisnr. 6 linksaf, Turfmarkt. Deze rechtdoor volgen.
U loopt langs het voormalig Fries museum en vervolgens
langs de Kanselarij.
1@
Direct rechts aanhouden langs de oude stadspomp en de
zijkant van de kerk. Aan het eind van de kerk rechtdoor
langs Joods Monument. Vóór de voormalige Joodse
school rechtsaf, langs de voormalige ingang van het
oude Stadsweeshuis. Langs de ingang van het Boshuizen
Gasthuis, een hofje (vrij toegankelijk). Aan het eind
van het Jacobijnerkerkhof linksaf, Bredeplaats, naar
Luilekkerland, een markante reeks aaneen gebouwde
woonhuisjes uit de 17e eeuw, dit is na huisnummer 9,
linksaf door een smalle steeg.
In het provinciehuis, iets verderop, zetelt de provinciale
overheid. De voorgevel van het oude gebouw dateert
uit 1784, de Statenzaal in het gebouw is uit 1580.
Ertegenover het voormalige hoofdpostkantoor van de
stad.
Op Tweebaksmarkt 48 vindt u het kleinste
Jugendstiltheater van Europa. Voor bezichtiging zie
www.devierpelikanen.nl.
De Turfmarkt gaat over in Tweebaksmarkt en Druifstreek.
Aan het einde van de Druifstreek (schuin links is de oude
strafgevangenis te bezichtigen. In de cellen zijn nu 120
winkeltjes en kleine bedrijfjes gevestigd) rechtsaf en
direct weer rechtsaf, Ossekop.
Na een bezoek aan Luilekkerland, rechtsaf, de straat
oversteken en tussen huisnr. 2 en de oude Kosterij
linksaf trapje op en smalle doorgang volgen langs oude
Kosterij. Trap af en rechtdoor over de parkeerplaats,
langs speelplaats, en trap op en boven direct linksaf
en daarna rechtsaf. Aan het eind van het steegje (St.
Frederiksteeg) gaat u rechtsaf, Monnikemuurstraat. Dan
linksaf (Bij de Put) (Put nr. 36 heeft gevelsteen van het
kleermakersgilde).
Kanselarij en kleinste Jugendstiltheater
De Kanselarij is één van de fraaiste gebouwen van de
stad Leeuwarden, gebouwd van 1566 tot 1571. Het is
de voormalige zetel van het Hof van Friesland. Later
was het tot medio 1976 Rijksarchief van Friesland.
Onder andere de huwelijksakte van Rembrandt van Rijn
en Saskia van Uilenburgh werd hier bewaard. Op het
gebouw is een beeld aangebracht van Karel de Vijfde.
1#
De Ossekop
Pand nr. 11 is het geboortehuis van Saskia van
Uilenburgh, de latere vrouw van Rembrandt van Rijn. Het
is nu het kantoor van de gebroeders Anker, het bekende
advocatenduo. Links is de oudste kroeg van Leeuwarden,
De Ossekop.
Rechtdoor Sacramentsstraat, langs de voormalige Joodse
Synagoge (huisnr. 19). Aan het eind van de straat linksaf,
Voorstreek. Ter hoogte van het Jugendstil-pand van de
Centrale Apotheek rechtsaf oversteken en dan linksaf,
Voorstreek aan overzijde volgen. Na huisnr. 70 rechtsaf
richting Bonifatiuskerk.
1!Bonifatiuskerk
Aan het eind van de straat rechtsaf (Oude Oosterstraat).
U neemt de eerste straat linksaf, Heerestraat. Aan het
eind van de straat linksaf (Korfmakersstraat). Aan het
eind van de straat rechtdoor oversteken en na oversteek
linksaf, Kelders (rechts het beeldje van Mata Hari).
Langs de Bierkade. Aan het eind van de Kelders, bij een
overwelving op een driesprong van grachten, rechtdoor
Naauw, de linkerkant van het grachtje volgen.
3
Wandelnet
Startpunt voor wandelend Nederland
Leeuwarden - NS-wandeling
het asfaltpad een bocht naar links maakt (bij blauwe
afvalbak), gaat u rechtsaf, een smal graspad langs het
water. Dit pad gaat over in een schelpenpad. Aan het
eind van het pad rechtsaf. U neemt de tweede straat
linksaf (Tijnjedijk).
1$Piksteen
Net na de overwelving ziet u boven de waterlijn in de
muur een steen met allemaal gaatjes. Dit is de 'piksteen'.
De schipper komend of gaand naar de loswal aan de
Bierkade, die deze steen het eerst met zijn pikhaak
raakte, had voorrang. De gracht was te nauw om elkaar
hier te passeren.
De straat rechtdoor volgen en zijstraten negeren. Vlak
voor een rotonde linksaf richting parkeerplaats en direct
rechtsaf langs parkeerplaats. Rechtdoor langs blauwe
afvalbak en rechtdoor weg oversteken. Na oversteek
linksaf richting verkeerslichten. Eerste pad (bij blauwe
afvalbak) rechtsaf, bruggetje over en rechtdoor richting
kerk, De Rubus. Aan het eind van De Rubus, rechtdoor
richting kerk (11e eeuw) van het voormalige dorp
Huizum.
Aan het einde van Naauw linksaf, met rechts De Waag.
1%
De Waag en het Beursgebouw
De Waag is een prachtig, oud gebouw uit 1595-1598
en tot 1884 het centrum van de boter- en kaashandel,
gelegen aan de Nieuwestad, het winkelhart van
Leeuwarden. Aan het eind van de Wirdumerdijk (paar
honderd meter verder) komt u langs Het Beursgebouw
(ca. 1880) voor de boter- en graanhandel. Tegenover
het Beursgebouw staat de uit 1923 daterende
Mercuriusfontein. Mercurius was de god van de handel.
De straat maakt een bocht naar rechts. Deze volgen.
Het eerste klinkerpad, tegenover nr. 66, linksaf en dan
rechtdoor, Dorp Huizum. Na de ophaalbrug rechtdoor
de straat volgen. Tweede straat rechtsaf, Jansoniusstraat.
Aan het eind van de straat rechtdoor voor de tweede
keer over het bruggetje over de Potmarge. Na het
bruggetje links aanhouden, asfaltfietspad. Dit rechtdoor
volgen, zijpaden negeren. Aan het eind van het fietspad
rechtsaf en direct weer linksaf (Achter de Hoven).
Rechtdoor spoorwegovergang over en na spoor weg
oversteken en na oversteek linksaf.
Rechtdoor Wirdumerdijk, aan de rechterkant lopen.
Aan het eind van de Wirdumerdijk rechtdoor voor het
Beursgebouw langs. Let op: hier splitsen korte (totaal 6,5
km) en lange route (12,5 km) zich.
Vervolg korte route, rechtstreeks naar station:
Direct na het Beursgebouw rechtsaf langs het water,
Willemskade, langs de museumhaven. Eerste weg linksaf,
over de vaste brug en daarna rechtdoor naar treinstation
Leeuwarden.
Vervolg lange route, langs de Potmarge: Rechtdoor brug over en daarna steeds rechtdoor richting
spoorwegovergang. Direct na het spoor linksaf, straat
langs spoorbaan volgen. Straat volgen met de bocht mee
naar rechts. Waar de straat weer een bocht naar rechts
maakt, linksaf pad volgen langs het riviertje de Potmarge.
De Potmarge
De Potmarge is een oude waterloop, aangewezen
als beschermd monument. Van oudsher was dit een
tuinbouwgebied, nog deels te zien aan de aanwezige
kassen en enkele fruitbomen.
Het asfaltfietspad langs het water steeds rechtdoor
volgen, zijpaden negeren. Aan het eind van het asfaltpad,
bij een houten bruggetje, linksaf. Het bruggetje over
en direct na de brug rechtsaf, een asfaltpad langs het
water volgen en zijpaden negeren. Op een driesprong
bij een blauwe afvalbak en 2 houten bruggetjes, links
aanhouden, pad vervolgen langs Potmarge en zijpaden
negeren. Vlak voor het eind van het pad rechtsaf (bij
bordje fietsroute 51) door de tunnel.
Na de tunnel rechts aanhouden, asfaltpad langs het
water vervolgen. Op splitsing rechts aanhouden en direct
rechtsaf houten brug over. Na de brug linksaf, pad langs
het water volgen. U volgt het pad door de tunnel en
gaat rechtdoor. Links aanhouden langs schiphuizen. Waar
1^
Tweede straat rechtsaf (Kanaalstraat). Aan het eind van
de Kanaalstraat linksaf (Zuidergrachtswal). De straat
volgen langs het water, zijstraten negeren. Tegenover
Zuiderplein huisnr. 27, gaat u rechtsaf, de weg oversteken
en rechtsaf de brug over. Na de brug linksaf langs het
water, Willemskade, langs de museumhaven. Eerste
weg linksaf, over vaste brug en daarna rechtdoor naar
het treinstation Leeuwarden, het eindpunt van de
wandelroute. Een goede thuisreis gewenst.
Meldpunt Wandelen
We doen er alles aan om onze routes goed te onderhouden,
maar ook Nederland is voortdurend in beweging.
Dus markering weg? Beschrijving niet langer kloppend?
Blokkade op het pad? Laat het ons weten via www.
meldpuntwandelen.nl. Met elkaar kunnen we de NSwandelingen actueel houden. Alle gegevens in deze beschrijving en op de routekaart gelden onder voorbehoud van
wijzigingen en eventuele drukfouten. De route en de beschrijving van deze NS-wandeling
werden met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Stichting Wandelnet en
NS aanvaarden echter geen verantwoordelijkheid voor schade die wandelaars op enigerlei
wijze zouden kunnen ondervinden door gebruik te maken van deze routebeschrijving
en/of kaart of door het wandelen van de route. Niets uit deze uitgave mag worden
verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie,
publicatie op internet of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van Wandelnet. (141117)
4

Download Report