Visiedocument Wijkbeheer 2011 – 2014 1 Inhoudsopgave SAMENVATTING EN CONCLUSIES................................................................... 5 INLEIDING................................................................................................... 7 1 DE KADERS: VISIE EN DOELSTELLING...................................................... 9 1.1 WERKEN AAN LEEFBAARHEID IN WIJKEN EN BUURTEN...................................... 9 Leefbaarheid .................................................................................................................................................... 10 Wijken en buurten ............................................................................................................................................ 10 1.2 SAMENWERKING TUSSEN PROFESSIONELE PARTNERS ..................................... 11 Gemeente......................................................................................................................................................... 11 Maasdelta......................................................................................................................................................... 11 Politie .............................................................................................................................................................. 12 Stichting PUSH................................................................................................................................................ 12 SWS Welzijn ................................................................................................................................................... 12 1.3 BEWONERS....................................................................................... 12 Hoe vindt het wijkbeheer bewoners................................................................................................................... 13 Hoe vinden bewoners het wijkbeheer ................................................................................................................ 13 1.4 2 RESUMÉ........................................................................................... 14 WIJKBEHEER TOT NU TOE: VOORTGANG 2009/2010............................... 15 2.1 ORGANISATIE ................................................................................... 16 2.1.1 Intern ..................................................................................... 16 2.1.2 Extern..................................................................................... 17 Stuurgroep ....................................................................................................................................................... 17 Adviesgroep..................................................................................................................................................... 17 Projectgroepen ................................................................................................................................................. 18 Samenwerking algemeen .................................................................................................................................. 18 2.2 INSTRUMENTEN EN WERKVELDEN VAN WIJKBEHEER ...................................... 19 Beke ................................................................................................................................................................ 19 Bureau Wijkbeheer........................................................................................................................................... 19 Buurtaanpak..................................................................................................................................................... 20 Buurtbemiddeling en Buurtpreventie................................................................................................................. 22 Communicatie en media ................................................................................................................................... 23 Greenteams ...................................................................................................................................................... 23 Hondenbeleid ................................................................................................................................................... 24 Leefbaarheidsinitiatief ...................................................................................................................................... 24 Leefbaarheidsmonitor....................................................................................................................................... 24 Meldpunt openbare ruimte ................................................................................................................................ 25 Speelvoorzieningen .......................................................................................................................................... 26 Zelfbeheer........................................................................................................................................................ 26 2.3 RESUMÉ........................................................................................... 27 2 3 4 WIJKBEHEER ANNO 2011...................................................................... 28 3.1 WERKEN AAN LEEFBAARHEID IN WIJKEN EN BUURTEN.................................... 28 3.2 SAMENWERKING TUSSEN PROFESSIONELE PARTNERS ..................................... 28 3.3 BEWONERS....................................................................................... 29 3.4 RESUMÉ........................................................................................... 29 DE TOEKOMST VAN HET WIJKBEHEER: NAAR EEN DRIEJARENPLAN ......... 30 4.1 ORGANISATIE ................................................................................... 30 4.1.1 Intern ..................................................................................... 30 4.1.2 Extern..................................................................................... 31 Stuurgroep ....................................................................................................................................................... 31 Beheeroverleg .................................................................................................................................................. 31 Adviesgroep..................................................................................................................................................... 32 Werkgroepen.................................................................................................................................................... 33 4.1.3 4.2 Cultuur ................................................................................... 33 INSTRUMENTEN EN WERKVELDEN VAN HET WIJKBEHEER................................. 34 4.2.1 Bestaande instrumenten en werkvelden.................................... 34 Beke ................................................................................................................................................................ 34 Bureau Wijkbeheer........................................................................................................................................... 34 Buurtaanpak..................................................................................................................................................... 35 Buurtbemiddeling en Buurtpreventie................................................................................................................. 41 Communicatie en media ................................................................................................................................... 42 Greenteams ...................................................................................................................................................... 42 Hondenbeleid ................................................................................................................................................... 42 Leefbaarheidsinitiatief ...................................................................................................................................... 43 Leefbaarheidsmonitor....................................................................................................................................... 43 Meldpunt Openbare Ruimte .............................................................................................................................. 43 Speelvoorzieningen .......................................................................................................................................... 43 Zelfbeheer........................................................................................................................................................ 43 4.2.2 Nieuwe instrumenten en werkvelden ........................................ 44 Bewonersschouw.............................................................................................................................................. 44 Digitaal netwerk............................................................................................................................................... 44 Integraal jaarplan.............................................................................................................................................. 45 JOP-beleid ....................................................................................................................................................... 46 Uitleenservice .................................................................................................................................................. 46 4.3 FINANCIËN....................................................................................... 46 4.4 RESUMÉ........................................................................................... 47 3 BIJLAGE I: SCHEMATISCHE UITWERKING INTERVIEW .................................. 49 BIJLAGE II: WIJKEN EN BUURTEN VAN HELLEVOETSLUIS.............................. 54 BIJLAGE III: IMPRESSIE EVALUATIE DIVERSE BUURTAANPAKKEN................. 56 BIJLAGE IV: ANALYSEKAART ACRES............................................................. 63 BIJLAGE V: ORGANOGRAM WIJKBEHEER ...................................................... 66 BIJLAGE VI: SCHEMATISCH OVERZICHT DRIEJARENPLAN.............................. 69 BIJLAGE VII: ANALYSEKAART LEMON .......................................................... 75 BIJLAGE VIII: BUURTAANPAKGEBIED DORP EN HOONAART .......................... 79 BIJLAGE IX: BUURTAANPAKGEBIED OMGEVING MELKWEG ............................ 83 BIJLAGE X: BUURTAANPAKGEBIED OMGEVING VLINDERBUURT ..................... 87 BIJLAGE XI: BUURTAANPAKGEBIED OMGEVING KREEFT................................ 91 4 Samenvatting en conclusies De visie die ten grondslag ligt aan het Wijkbeheer van de Hellevoetsluis, kan als volgt in één enkele zin worden samengevat: gemeente ‘Wijkbeheer Hellevoetsluis’ is een samenwerkingsverband tussen de gemeente Hellevoetsluis, Woningcorporatie Maasdelta Hellevoetsluis, de politie, stichting PUSH en SWS Welzijn, dat er op gericht is samen met de inwoners van Hellevoetsluis de leefbaarheid in de wijken en buurten te verbeteren. Het algemene doel van het Wijkbeheer is, daarop volgend, het op effectieve en efficiënte wijze organiseren en realiseren van de drie aspecten die deze definitie omvat, te weten: • De samenwerking tussen de gemeente Hellevoetsluis, Maasdelta, de politie, stichting PUSH en SWS Welzijn; • De samenwerking met bewoners; • Het verbeteren van leefbaarheid in de wijken en buurten. Deze visie en doelstelling geven de kaders weer waarbinnen terug wordt geblikt op het verleden, conclusies worden getrokken over het heden, en plannen worden gemaakt voor de toekomst. Het wijkbeheer heeft de afgelopen jaren een aantal flinke stappen gezet, zeker waar het gaat om de inhoudelijke werkzaamheden. Zo zijn Buurtpreventie en Buurtbemiddeling succesvolle projecten, en neemt het aantal zelfbeheerprojecten en leefbaarheidsinitiatieven toe. Ook zijn voor zowel het hondenuitlaatbeleid als het speelvoorzieningenbeleid heldere kaders gesteld. Met deze maatregelen en de recente introductie van de leefbaarheidmonitor (Lemon) als instrument om de beleving van leefbaarheid in de buurten van Hellevoetsluis periodiek te meten, beschikt het Wijkbeheer over een evenwichtig maatregelenpakket om de leefbaarheid in de gemeente te meten en daarop de anticiperen. De grootste slag die Wijkbeheer de afgelopen jaren heeft geslagen is de introductie van de Buurtaanpak. Het verbeteren van de leefbaarheid in de wijken en buurten, één van de drie aspecten uit de definitie van ‘Wijkbeheer Hellevoetsluis’ is door de Buurtaanpak op veel grotere schaal dan voorheen gerealiseerd. De hierbij gerealiseerde kwaliteitsverbetering ligt door het integrale karakter van de aanpak op een hoger niveau. De gebieden waar een Buurtaanpak heeft plaatsgevonden zijn enorm opgeknapt en bewoners geven aan dat ook de sociale cohesie is verbeterd (zie ook bijlage III). De Buurtaanpak betekent naast verbreding en verdieping van het wijkbeheer een belangrijke aanzet voor een verbeterde samenwerking met zowel interne als externe partners. Het proces is in de loop van de afgelopen jaren geprofessionaliseerd naarmate de ervaring met de werkwijze is toegenomen. Ten behoeve van de (interne) samenwerking tussen het team Wijkbeheer en de afdeling Stedelijk Beheer hebben in 2011 bovendien gezamenlijke trainingen plaatsgevonden, gericht op de organisatie van dagelijkse afstemming en projectmatig werken. Het resultaat van deze trainingen en de hierover gemaakte afspraken komen ten goede aan de toekomstige samenwerking. 5 Met betrekking tot de samenwerkingverbanden tussen de gemeente, Maasdelta Hellevoetsluis, Politie Rotterdam Rijnmond, Stichting Push (opbouwwerk) en SWS Welzijn (jongerenwerk), kan worden geconcludeerd dat de partners op hoofdlijnen met de neuzen dezelfde kant op staan (zie ook bijlage I). We willen ons in de toekomst met name richten op verdere ontwikkeling van gezamenlijke planvorming, effectieve overlegvormen en betere wederzijdse informatievoorziening. Bij het geven van invulling aan de rol van bewoners in het Wijkbeheer, wordt uitgegaan van verschillende niveaus van participatie. Het eerste niveau betreft het informeren van bewoners over plannen en voornemens. Wijkbeheer gaat echter duidelijk verder dan dit eerste niveau en beweegt zich vooral op het derde niveau; het geven van invulling aan en het uitvoeren van concrete plannen in de directe leefomgeving. De Buurtaanpak is een schoolvoorbeeld van vergaande participatie op het derde niveau door ruimte te bieden aan bewoners in het mede ontwerpen en uitvoeren van concrete plannen. Het wijkbeheer in Hellevoetsluis speelt zich vooralsnog beperkt af op het tweede niveau (het betrekken van bewoners bij de totstandkoming van hoofdlijnen van plannen en voornemens) af. Geconstateerd wordt dat dit nog om de nodige ontwikkeling vraagt. Wat betreft de toekomst van het Wijkbeheer zijn heldere afspraken gemaakt over interne samenwerking in de komende jaren. In de externe samenwerkingsstructuur zal een belangrijke aanpassing plaatsvinden om de samenwerking te professionaliseren en integrale planvorming te bevorderen, namelijk de toevoeging van het Beheeroverleg. Inhoudelijk ligt de nadruk bij het continueren van bestaande instrumenten vooral op de Buurtaanpak. Hierin zitten ook voornamelijk de financiële consequenties die dit visiedocument met zich meebrengt. De onderbouwing van de noodzaak tot continuering van de Buurtaanpak in de periode 2012 2014, de selectie van hiervoor in aanmerking komende buurten en de hiervoor benodigde middelen, in totaal 2,4 miljoen euro, komt aan bod in hoofdstuk vier. Daarnaast zal gewerkt worden aan de ontwikkeling van een aantal nieuwe instrumenten. Ten eerste is dat het integrale jaarplan, dat jaarlijks door de Wijkbeheerpartners (Maasdelta Hellevoetsluis, Politie Rotterdam Rijnmond, Stichting Push en SWS Welzijn) zal worden opgesteld, ter verbetering van de integrale planvorming. Daarbij zal ook aandacht worden besteedt aan het betrekken van bewoners, waarmee het , zoals eerder geconstateerd, achterblijvende tweede niveau van burgerparticipatie wordt versterkt. Daarnaast zal worden onderzocht of het mogelijk is een digitaal netwerk op te richten waarin all Wijkbeheerpartners participeren. Dat netwerk is erop gericht de samenwerking, afstemming en informatie uitwisseling tussen de partners in de alledaagse uitvoeringspraktijk te bevorderen. Tot slot is in overleg met de Wijkbeheerpartners besloten om de functie van Bureau Wijkbeheer af te bouwen, omdat deze ondanks verschillende investeringen in het verleden niet op de gewenste manier functioneert. In plaats daarvan zal de focus in de uitvoeringspraktijk meer komen te liggen op het aanwezig zijn in de wijken. In de komende periode zal worden bezien of deze decentrale variant op het Bureau Wijkbeheer goed uit de verf komt. In Bijlage VI is een schematisch overzicht opgenomen van alle, doorlopende en nieuw te ontwikkelen, werkzaamheden en de tijdsplanningen voor de komende drie jaar op hoofdlijnen 6 Inleiding Al dertien jaar timmert het Wijkbeheer in Hellevoetsluis aan de weg. In die jaren heeft het zich ontwikkeld tot een cruciale schakel tussen interne en externe samenwerkingspartners van de gemeente. Bovendien levert Wijkbeheer een substantiële bijdrage aan zowel de fysieke als de sociale leefbaarheid in Hellevoetse wijken. Maar daarmee is de kous niet af. Wijkbeheer is een werkveld dat om continue doorontwikkeling, vernieuwing en aanpassing vraagt. Zowel de betrokkenheid van verschillende belangengroepen als veranderende omstandigheden vormen de aanleiding voor de totstandkoming van dit document. Om te beginnen leeft er onder de Wijkbeheerpartners (gemeente Hellevoetsluis, woningcorporatie Maasdelta Hellevoetsluis, Politie Rotterdam Rijnmond, Stichting Push en SWS Welzijn) behoefte aan een revitalisering van de samenwerking en een meer structurele aanpak. Tegelijkertijd hebben er gemeenteraadsverkiezingen plaatsgevonden, is er een nieuw college geïnstalleerd en worden we geconfronteerd met noodzakelijke bezuinigingen. Daarbij loopt het budget dat Wijkbeheer de afgelopen vier jaar ontving voor het belangrijkste instrument van het Wijkbeheer, de Buurtaanpak, eind 2012 af en zijn er nieuwe middelen nodig om de aanpak te kunnen continueren. Al deze omstandigheden maken het noodzakelijk om het functioneren van het Wijkbeheer onder de loep te nemen en te zoeken naar doorgroei en ontwikkelmogelijkheden passend binnen en aansluitend op verander(en)de omstandigheden. In dit document wordt de manier waarop het Wijkbeheer de komende jaren vorm wil geven aan die groei en ontwikkeling vast gelegd. Hier is een intensief voorbereidend traject aan vooraf gegaan. Dit traject ging van start met een analyse van de huidige vakliteratuur over wijkgericht werken. Op deze manier ontstond een theoretische grondslag voor een verdere verkenning van de praktische invulling van het Hellevoetse Wijkbeheer en de richting waarin deze zich de komende jaren zal moeten ontwikkelen. Op basis van die grondslag zijn we met alle Wijkbeheerpartners het gesprek aan gegaan. Om te beginnen zijn met vertegenwoordigers van alle betrokken partijen interviews gehouden, waarin de thema’s “visie & doel”, “organisatie en afstemming” “instrumenten”, “rol/bijdrage eigen organisatie”, “rol/bijdrage partners” (Gemeente, Maasdelta, Politie, PUSH, SWS) en “rol/bijdrage bewoners” zowel met betrekking tot de huidige, als de gewenste situatie aan de orde zijn gesteld. De uitwerking van deze interviews (zie bijlage I) is vervolgens verspreidt onder de leden van de Adviesgroep, waarin alle externe partners,team Wijkbeheer en de afdeling Stedelijk Beheer vertegenwoordigd zijn. Op basis daarvan heeft een aantal Adviesgroepvergaderingen plaatsgevonden die zich specifiek op de herijking van Wijkbeheer richtten. Tegelijkertijd heeft een extern adviesbureau een aantal trainingen gericht op het verbeteren van de samenwerking tussen team Wijkbeheer en de afdeling Stedelijk Beheer verzorgd. Ook deze trainingen hebben waardevolle input voor dit document opgeleverd. Op deze manier is gewerkt aan een stevig fundament voor de ontwikkeling van het Wijkbeheer de komende jaren. 7 Om te beginnen is op basis van de hiervoor besproken literatuurstudie, interviews, overleggen en trainingen een heldere en breed gedragen visie tot stand gekomen. Deze visie zal in hoofdstuk één uitwerking vinden. De reden dat de visie als eerst aan bod komt is dat deze de grondslag van het Wijkbeheer vormt. De visie biedt een kader waarbinnen we terug kunnen blikken op het verleden en vorm kunnen geven aan plannen voor de toekomst. Hiermee is ook meteen de vervolgstructuur van het document aangeduid. In hoofdstuk twee zal namelijk worden terugblikt op de ontwikkelingen van het Wijkbeheer tot nu toe. Daarbij ligt de nadruk op de jaren 2009 en 2010. Op basis van deze terugblik, en met de visie als kader, kan vervolgens worden geconcludeerd waar het Wijkbeheer nu staat. Wat zijn de sterke punten van Wijkbeheer? Wat kan beter? Waar liggen kansen voor de toekomst? Etcetra. Op dergelijke vragen zal hoofdstuk drie antwoord geven. Tot slot kan in hoofdstuk vier een gefundeerd plan van aanpak voor de komende vier jaar uiteen worden gezet. 8 1 De kaders Visie en doelstelling Zoals gezegd gaan we van start met de visie die aan het Wijkbeheer ten grondslag ligt. Uit die visie vloeit ook het algemene doel van het wijkbeheer voort. Beide zijn tot stand gekomen in samenwerking met alle in en externe Wijkbeheerpartners en worden derhalve door alle betrokken onderstreept. De visie en doelstelling die in dit hoofdstuk uitwerking vinden vormen het kader waarbinnen we vervolgens kunnen terugblikken op het verleden, conclusies trekken over het heden en plannen maken voor de toekomst. “Wat is Wijkbeheer?” Dit is een regelmatig, door velen gestelde vraag. Het is tegelijkertijd een vraag die niet zo makkelijk te beantwoorden is. Om te beginnen is het goed om de vraag te specificeren naar “wat is het Wijkbeheer van Hellevoetsluis”? Want Wijkbeheer in de ene gemeente kan essentieel verschillen van Wijkbeheer in een andere gemeente. In één zin samengevat, luidt ons antwoordt op die vraag als volgt: ‘Wijkbeheer Hellevoetsluis’ is een samenwerkingsverband tussen de gemeente Hellevoetsluis, Woningcorporatie Maasdelta Hellevoetsluis, de politie, stichting PUSH en SWS Welzijn, dat er op gericht is samen met de inwoners van Hellevoetsluis de leefbaarheid in de wijken en buurten te verbeteren. Hieruit blijkt dat Wijkbeheer bestaat uit drie aspecten: ten eerste het samenwerken van professionele partners, ten tweede het samenwerken met bewoners en ten derde het werken aan leefbaarheid in wijken en buurten. Al deze aspecten vormen een even essentieel onderdeel van het Wijkbeheer. Als één van de drie wegvalt verliest Wijkbeheer zijn (gewenste) karakter. Het algemene doel van het Wijkbeheer kunnen we dus formuleren als het op effectieve en efficiënte wijze organiseren en realiseren van deze drie aspecten. Om aan dit doel ‘handen en voeten’ te kunnen geven, is het echter van essentieel belang om een helder beeld te creëren van wat deze aspecten dan precies inhouden. Vandaar dat de volgende paragrafen eerst dieper in zullen gaan op elk van de drie genoemde aspecten voor zich. Op deze manier wordt inhoud gegeven aan de visie die de grondslag van het Hellevoetse Wijkbeheer vormt. 1.1 Werken aan leefbaarheid in wijken en buurten Om te beginnen richt het Wijkbeheer zich op het op peil houden en verbeteren van de leefbaarheid in wijken en buurten van Hellevoetsluis. Dit doel kent twee componenten die om verdere uitwerking vragen, namelijk ‘leefbaarheid’ en ‘wijken en buurten’. 9 Leefbaarheid ‘Leefbaarheid’ is misschien wel de meest complexe component van het wijkbeer. De term heeft het laatste decennium in hoog tempo de politieke, bestuurlijke en maatschappelijke agenda bestormd, maar ondanks alle aandacht blijft het een relatief ongrijpbaar begrip. Enerzijds is het daarom wenselijk het begrip enigszins af te kaderen maar tegelijkertijd vraagt het juist om flexibiliteit en ruimte voor (situationele) interpretatie. Waar denken we precies aan bij leefbaarheid? Om te beginnen speelt een netjes uitziende buitenruimte daarbij een rol, in de praktijk vaak aangeduid als ‘schoon en heel’. Ook fysieke inrichting van de buitenruimte kan de leefbaarheid beïnvloeden. Bestrating, verlichting, straatmeubilair; het heeft allemaal invloed op hoe men de buitenruimte gebruikt en ervaart. Voorzieningen, zoals scholen, winkels, hondenuitlaatroutes en speelvoorzieningen, vormen een ander ‘fysiek’ aspect van leefbaarheid. Maar leefbaarheid heeft naast een fysieke kant, ook een sociale kant. Te denken valt aan binding met en betrokkenheid bij de buurt en de buren. En zowel objectieve als subjectieve veiligheid, veilig zijn en je veilig voelen, zijn van groot belang. Verder is ook het nemen van eigen verantwoordelijkheid een belangrijk onderdeel van leefbaarheid. Aan een prettige leefomgeving zul je immers zelf ook moeten bijdragen. En dat is eigenlijk waar leefbaarheid op neer komt; een prettige leef en woonomgeving. Maar ‘prettig’ is natuurlijk een uiterst subjectief woord; het is een gevoelskwestie. Dat is dan ook hetgeen wat leefbaarheid zo complex en ongrijpbaar maakt. Het is daarom van belang om die complexiteit te erkennen. Het ‘dichtspijkeren’ van het begrip leefbaarheid, en daarmee het inhoudelijke werkveld van Wijkbeheer, zou die complexiteit tekort doen. Ruimte voor flexibiliteit en creativiteit is noodzakelijk om het maatwerk te kunnen leveren dat Wijkbeheer zo’n uniek karakter geeft. Wijken en buurten Hellevoetsluis kent 8 wijken, die elk zijn onderverdeeld in een aantal buurten (zie bijlage II). Het werk van het Wijkbeheer richt zich niet altijd op het niveau van de wijk. Voor veel bewoners is de wijk namelijk niet een vanzelfsprekende leefwereld (bijvoorbeeld met betrekking tot sociale contacten, werk, maatschappelijke inzet etc.). Ze begeven zich op hoger niveau (bijvoorbeeld lokaal), of hun binding beperkt zich juist tot een kleiner gebied (bijvoorbeeld de straat). Bovendien betekenen concentratie en zichtbaarheid van problemen in bepaalde gebieden niet automatisch dat ook de oorzaak en de oplossing van deze problemen in de wijk liggen. Het is dus noodzakelijk dat het Wijkbeheer effectief kan schakelen tussen niveaus. Het werkveld van Wijkbeheer kan bovendien ook een thematische, in plaats van een gebiedsgerichte, grondslag hebben. Het gaat dan om thema’s die gemeentebreed spelen, maar in de praktijk een sterke weerslag hebben op de leefomgeving/de wijk. Voorbeelden van dergelijke thema’s zijn spelen, hondenpoep, woonoverlast en jeugdoverlast. 10 1.2 Samenwerking tussen professionele partners Aansluitend bij het voorgaande, is niet alleen schakelen tussen niveaus, maar ook schakelen tussen partners van groot belang om tot effectief Wijkbeheer te komen. Het Wijkbeheer moet rekening houden met, en inspelen op alle ontwikkelingen die van invloed zijn op (een deel van) de wijk, ook als dit plaatsvindt op een ander niveau of wordt geïnitieerd door een partnerorganisatie. Het is daarom van belang om verbindingen tussen samenwerkingspartners te bewerkstelligen die de efficiëntie en effectiviteit van het werken aan de leefbaarheid in wijken bevorderen. Het gaat erom dat de partijen elkaar weten te vinden, dat er een netwerk ontstaat met korte lijnen, zodat langs elkaar heen werken voorkomen kan worden en snel en effectief gereageerd kan worden als dat nodig is. Het Wijkbeheer bestaat uit een vijftal vaste partners, die in dit document steeds worden benoemd als de Wijkbeheerpartners. Dit zijn de Gemeente Hellevoetsluis, woningcorporatie Maasdelta Hellevoetsluis, politie Rotterdam Rijnmond, Stichting Push (opbouwwerk) en SWS Welzijn (jongerenwerk). Hieronder zullen de kerntaken van elk van de partners binnen het Wijkbeheer kort worden beschreven. Gemeente Team Wijkbeheer van de afdeling Samenlevingszaken vormt de schakel tussen de gemeentelijke organisatie en de externe Wijkbeheerpartners. Bovendien vervullen zij in veel gezamenlijke projecten de regisseursfunctie. Communicatie en coördinatie zijn dan ook kerntaken van het team Wijkbeheer. Daarbij richt het team zich niet alleen op de interne organisatie en de externe partners, maar ook, en zeker niet in de laatste plaats, op burgers. Zij moeten worden geïnformeerd over en betrokken bij het werk dat Wijkbeheer doet. Dat werk richt zich immers op burgers en hun leefomgeving. Paragraaf 2.1.1 zal dieper ingaan op de rol van (verschillende teams/afdelingen binnen) de gemeente in het Wijkbeheer. Maasdelta Maasdelta Hellevoetsluis, onderdeel van de Maasdelta Groep, is een woningcorporatie die in Hellevoetsluis ruim 4800 woningen en bedrijfsruimten verhuurt. Niet alleen de kwaliteit van het te verhuren huis, appartement of kantoor zelf is voor een woningbouwcorporatie van belang, ook de kwaliteit van de omgeving speelt een belangrijke rol. Met bezit verspreidt over vele wijken en buurten van de gemeente is Maasdelta dan ook een belangrijke partner in het Wijkbeheer. Binnen het samenwerkingsverband leveren zij diverse fysieke (bv. opknappen van tuinen t.b.v. de algemene uitstraling van een wijk), sociale (bv. leefbaarheidsinitiatieven en greenteams) en financiële (bv. het adviesgroepbudget en de leefbaarheidsmonitor) bijdragen. 11 Politie De rol van de politie binnen het wijkbeheer richt zich voornamelijk op het aspect van veiligheid. Daarbij valt te denken aan (ernstige) overlast, overtredingen en criminaliteit, maar ook subjectieve veiligheid, de beleving of het veiligheidsgevoel. Ook als het gaat om preventie van overlast, criminaliteit, et cetera, kan de politie uiteraard een belangrijke bijdrage leveren. Stichting PUSH Stichting Push, opbouwwerk, vormt binnen het wijkbeheer vooral de link naar bewoners. Te denken valt daarbij aan: - het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid onder bewoners - het betrekken van bewoners bij buurtaanpakken en andere Wijkbeheer projecten - een preventieve / signaleringsfunctie m.b.t. zaken als woonoverlast en zorg SWS Welzijn Waar Stichting Push de link is naar bewoners, is SWS Welzijn (jongerenwerk) dat naar de jeugd. In het kader van Wijkbeheer houden zij zich dus bezig met: - het organiseren van maatschappelijke betrokkenheid onder jongeren - het betrekken van jongeren bij buurtaanpakken en andere Wijkbeheer projecten - preventie / signalering m.b.t. zaken als jongerenoverlast en zorg Daarnaast zijn ook de projecten buurtbemiddeling en buurtpreventie (zie § 2.2) neergelegd bij SWS Welzijn. Naast deze vaste externe partners kunnen per project of situationele aanpak derde partijen worden betrokken. Te denken valt bijvoorbeeld aan scholen en andere maatschappelijke instellingen of bedrijven. 1.3 Bewoners Wijkbeheer Hellevoetsluis hecht veel waarde aan de betrokkenheid van bewoners bij projecten. Het richt zich op klant en servicegerichte dienstverlening waarbij de burger centraal staat. Bewoners moeten mee kunnen denken, beslissen en werken op een moment dat er nog daadwerkelijk iets in te brengen valt. In de vakliteratuur over wijkgericht werken worden veel nuttige handvatten gegeven over hoe men hieraan op een goede manier invulling kan geven. Één van die handvatten is dat bewonersparticipatie het beste uit de verf komt als het plaatsvindt op een zo concreet mogelijk niveau, waar de inspraak van bewoners direct zichtbaar/merkbaar is in de directe leefomgeving. Hoe we in de praktijk bewoners (willen gaan) betrekken komt uiteraard later in dit document aan bod. In dit hoofdstuk besteden we aandacht aan het uitgangspunt dat daaraan ten grondslag ligt. Daarbij zijn twee vragen, die in feite twee kanten van dezelfde medaille vormen, van belang, namelijk: hoe vindt het Wijkbeheer (de juiste) bewoners, en hoe vinden de bewoners het wijkbeheer. 12 Hoe vindt het wijkbeheer bewoners Het betrekken van bewoners bij het Wijkbeheer kan plaatsvinden op verschillende niveaus. Op algemeen, bijvoorbeeld gemeentebreed niveau, gaat het voornamelijk om informeren. Te denken valt bijvoorbeeld aan tijdige publicatie van plannen en voornemens, op een manier die mensen bereikt en aanspreekt. Huis aan huis folders en de lokale media zijn bijvoorbeeld een belangrijk en veel gebruikt medium in de communicatie met burgers op dit niveau. Een tweede, iets concreter, niveau is het betrekken van burgers bij de totstandkoming van de hoofdlijnen van plannen en voornemens, bijvoorbeeld middels wijkavonden of enquêtes. Het derde niveau van participatie bij Wijkbeheer vindt plaats bij het geven van invulling aan en het uitvoeren van concrete plannen. De schaal waarop dit plaatsvindt is zeer divers; van herinrichting van een de wijk tot het vervangen van een speeltoestel. Hiervoor kunnen bijvoorbeeld bewonersavonden en buurt of huisbezoeken worden ingezet. Hoe vinden bewoners het wijkbeheer Het is niet alleen aan het Wijkbeheer om burgers te betrekken, maar ook aan burgers om initiatief te nemen. Het stimuleren van eigen verantwoordelijkheid is een belangrijk speerpunt van het Wijkbeheer. Om die eigen verantwoordelijkheid te stimuleren is het belangrijk dat men weet wat er mogelijk is. Mensen willen vaak best een bijdrage leveren aan een prettige woonomgeving, maar hoe? Als mensen hun opties (zoals zelfbeheer, buurtpreventie of het bewonersinitiatief) kennen is de kans groter dat ze daar ook daadwerkelijk gebruik van maken. Daarom is de bekendheid en vindbaarheid van Wijkbeheer van groot belang. Om te beginnen kunnen we die met elkaar creëren door zoveel mogelijk aanwezig te zijn in de wijken en ons ‘visitekaartje’ daar achter te laten. Maar we leven in een tijd waarin vele alternatieven voor fysieke aanwezigheid bestaan. Ook daar zullen we als Wijkbeheer gebruik van moeten maken. Het internet speelt hierin een belangrijke rol. Een goede, vindbare, aansprekende website die mensen prikkelt om de mogelijkheden die het Wijkbeheer biedt te verkennen zou daaraan bij kunnen dragen. 13 1.4 Resumé Resumerend, vormt de volgende definitie het uitgangspunt op basis waarvan wij de komende jaren aan het Wijkbeheer invulling zullen geven: ‘Wijkbeheer Hellevoetsluis’ is een samenwerkingsverband tussen de gemeente Hellevoetsluis, Woningcorporatie Maasdelta Hellevoetsluis, de politie, stichting PUSH en SWS Welzijn, dat er op gericht is samen met de inwoners van Hellevoetsluis de leefbaarheid in de wijken en buurten te verbeteren. Het algemene doel van het Wijkbeheer vatten wij, daarop volgend, samen als het op effectieve en efficiënte wijze organiseren en realiseren van de drie aspecten die deze definitie omvat, te weten: • De samenwerking tussen de gemeente Hellevoetsluis, Maasdelta, de politie, stichting PUSH en SWS Welzijn; • De samenwerking met bewoners; Het verbeteren van leefbaarheid in de wijken en buurten. Met het formuleren van deze visie en doelstelling is een kader ontstaan waarbinnen we, in het volgende hoofdstuk, met evaluerende blik naar het verleden van het wijkbeheer kunnen kijken. • 14 2 Wijkbeheer tot nu toe Voortgang 2009/2010 Het wijkbeheer van Hellevoetsluis heeft sinds de oprichting in 1996 niet stilgestaan, zo blijkt overduidelijk uit de rapportages uit het verleden. Met ups en downs heeft het zich ontwikkeld tot wat het nu is. Beleidsmatig zijn die ontwikkelingen vastgelegd in een aantal documenten, zijnde: • Het convenant wijkbeheer (1997), • De startnotitie doorontwikkeling wijkbeheer (2003) met daaraan ten grondslag de • • • evaluatie van DSP groep (2003), De beleidsvisie wijkbeheer (2005), De notitie wijkimpuls (2007) en Het maatschappelijk investeringsprogramma wonen en leefbaarheid in Hellevoetsluis (2008). Daarnaast zijn er drie jaarrapportages (2006, 2007 & 2008) en een handleiding wijkbeheer Hellevoetsluis. Deze documenten vormen de kaders van het huidige wijkbeheer. Maar ook nu staan we niet stil. Zoals gezegd blijft er behoefte aan verdere ontwikkeling en professionalisering in de (nabije) toekomst. Leren van het verleden is daarbij uiteraard van groot belang. Vandaar dat we in dit hoofdstuk het Wijkbeheer van de afgelopen jaren nader onder de loep nemen en evalueren alvorens conclusies te trekken over de huidige positie van het Wijkbeheer en plannen te maken voor verdere ontwikkeling. De nadruk zal in dit hoofdstuk liggen op de jaren 2009 en 2010. Voorgaande jaren zijn namelijk al geëvalueerd in de hierboven genoemde jaarrapportages. Om te beginnen zal de volgende paragraaf de organisatiestructuur van het Wijkbeheer nader onder de loep nemen. Daar wordt onderscheidt gemaakt tussen de interne organisatie en de externe organisatie. Vervolgens zal worden ingezoomd op de werkzaamheden die het Wijkbeheer de afgelopen jaren heeft verricht. Aan het eind van dit hoofdstuk zullen de conclusies die we op basis hiervan kunnen trekken op hoofdlijnen aan bod komen. In het volgende hoofdstuk zal vervolgens dieper in worden gegaan op de vraag waar het Wijkbeheer nu staat en welke implicaties dat heeft voor de toekomst. 15 2.1 Organisatie Zoals gezegd wordt bij het evalueren van de organisatorische kant van het Wijkbeheer onderscheidt gemaakt tussen de interne en de externe organisatie. De interne organisatie richt zich op de samenwerking tussen verschillende afdelingen en teams binnen de gemeentelijke organisatie. Daarbij is met name de samenwerking tussen het team Wijkbeheer van de afdeling Samenlevingszaken en de afdeling Stedelijk Beheer van belang. Met de externe organisatie wordt gedoeld op de samenwerking tussen de Wijkbeheerpartners, zijnde de gemeente Hellevoetsluis, woningcorporatie Maasdelta Hellevoetsluis, politie Rotterdam Rijnmond, Stichting Push (opbouwwerk) en SWS Welzijn (jongerenwerk). 2.1.1 Intern Het Wijkbeheer van de gemeente Hellevoetsluis staat middenin de uitvoeringspraktijk en is in die zin dus een ‘spin in het web’. Tegelijkertijd dient het Wijkbeheer een helikopterview te hebben. Het moet inzichtelijk maken wie, wat, wanneer gaat doen in de wijken, zowel op sociaal als op fysiek vlak. Het team Wijkbeheer van de afdeling Samenlevingszaken is verantwoordelijk voor de invulling en bewaking van deze taken. Tot voor kort gebeurde dit, naar aanleiding van de impuls wijkbeheer en met name ten behoeve van de uitvoering van de Buurtaanpak, met externe inhuurkrachten. Medio 2010 is die inhuur van capaciteit beëindigd en wordt de inzet met eigen mensen vanuit het team Wijkbeheer geleverd. Dit team bestaat uit een wijkmanager en drie wijkcoördinatoren. Hun rol zou in vier kernwoorden kunnen worden samengevat. Om te beginnen zijn zij beleidsmedewerker. In die hoedanigheid leveren ze een bijdrage aan beleidsontwikkeling op het gebied van gebiedsgericht werken en leefbaarheid. In de tweede plaats is de wijkcoördinator projectleider. Deze rol is voornamelijk van belang waar het gaat om de Buurtaanpak, maar ook bij andere (kleinere) projecten of activiteiten kan de wijkcoördinator een projectleidersrol vervullen. In de derde plaats is de wijkcoördinator een eerstelijnswerker, die als aanspreekpunt voor bewoners fungeert en hen informeert, betrekt, activeert etcetera. Tot slot is de wijkcoördinator een netwerker, die afstemming en samenwerking met in en externe partners dient te organiseren en regisseren. Het team Wijkbeheer werkt nauw samen met andere afdelingen. Belangrijke interne partners zijn Stedelijk Beheer en het team Handhaving, maar ook bijvoorbeeld Bestuursondersteuning, OPM, Zorg of Sociale Zaken zijn als samenwerkingspartner in het Wijkbeheer van belang gebleken. Team Wijkbeheer beoordeelt wanneer welke afdelingen of teams betrokken moeten worden en draagt zorg voor de organisatie en coördinatie daarvan. Hierbij worden de competenties van de verschillende afdelingen in onderlinge afstemming optimaal benut. Meestal gebeurt dit ad hoc, maar met name met de afdeling Stedelijk Beheer is sprake van een meer structurele samenwerking. In de Buurtaanpak bijvoorbeeld, trekken Wijkbeheer en Stedelijk Beheer vanaf het begin van het proces tot en met de afronding intensief met elkaar op. Ook met betrekking tot het Meldpunt Openbare Ruimte, ook wel bekend als 330250, is afstemming en samenwerking tussen Stedelijk Beheer en Wijkbeheer van belang. Daarnaast bestaan 16 samenwerkingsverbanden met betrekking tot de beleidsthema’s speelvoorzieningen en het uitlaten van honden in de openbare ruimte. Hoe de verhoudingen tussen de afdelingen precies liggen, welke verantwoordelijkheid waar ligt en op welk moment, is een zich continu ontwikkelende zoektocht. Met de tijd, verloopt die samenwerking merkbaar soepeler. Wel bleek er ook in de afgelopen jaren nog ruimte voor verbetering, met name waar gaat om onderlinge afstemming, communicatie en een heldere verdeling van taken. Daarom is eind 2010 een traject, verzorgd door een extern bureau, gestart om de samenwerking te verbeteren en tot heldere afspraken over de verdeling van taken en verantwoordelijkheden te komen. In hoofdstuk drie zal verder op de inhoud en uitkomst van dit traject in worden gegaan. 2.1.2 Extern De afstemming tussen de externe Wijkbeheerpartners (gemeente, Maasdelta, Politie, Push en SWS) wordt georganiseerd middels een drietal organen, namelijk de Stuurgroep, de Adviesgroep en projectgroepen. Hieronder zullen de organen kort worden omschreven en zal in worden gegaan op het functioneren van de organen in de afgelopen twee jaar. Stuurgroep De stuurgroep bestaat uit de portefeuillehouder Wijkbeheer (tevens voorzitter), een vertegenwoordiging van het management van de deelnemende organisaties en de wijkmanager. Indien gewenst kunnen leden van de Adviesgroep worden uitgenodigd om deel te nemen aan een Stuurgroep vergadering. De Stuurgroep vergadert structureel vijf keer per jaar. Daarbij worden stukken met betrekking tot wijkgericht werken ter besluitvorming aan hen voorgelegd. Op dit moment heeft de Stuurgroep nog onvoldoende grond om datgene te doen wat van haar verwacht wordt, namelijk sturen. Dat sturen zou gericht moeten zijn, zo is het uitgangspunt, op de (zowel praktische en inhoudelijke) hoofdlijnen van het Wijkbeheer. De Stuurgroep zou hieraan richting moeten geven middels de te voeren besluitvorming omtrent (beleids)stukken. Momenteel gebeurd dit echter nog onvoldoende, waardoor het aantal vergaderingen van de Stuurgroep soms achter blijft en de inhoudt te veel aan de oppervlakte. Adviesgroep De Adviesgroep bestaat uit een vertegenwoordiging van alle deelnemende organisaties en vier bewoners. De Adviesgroep komt maandelijks bijeen en dient voor het signaleren en oppakken van ontwikkelingen in het kader van schoon, heel en veilig en de leefbaarheid in de wijken. De vergaderingen worden voorgezeten door een directielid van één van de partners. De adviesgroep dient ook als afstemmingsorgaan voor wat betreft de diverse projecten in de wijken en draagt zorg voor de continuïteit in de activiteiten van het Wijkbeheer. Vanuit de Adviesgroep kunnen projecten verder 17 worden vormgegeven en ondersteund. Verder stelt de Adviesgroep middelen beschikbaar en stelt zo nodig prioriteiten. De adviesgroep voedt de Stuurgroep, o.a. door middel van de wijkplannen, halfjaarlijkse rapportages en het jaarverslag. Een zeer positieve ontwikkeling is het aantal leefbaarheidsinitiatieven dat bij de Adviesgroep wordt ingediend. Hier wordt in paragraaf 2.2 verder op ingegaan. Verder merken de Wijkbeheerpartners op dat de onderlinge samenwerking in de afgelopen jaran zichtbaar is verbeterd. Het bestaan en het belang van Wijkbeheer is voor de Adviesgroepleden inmiddels vanzelfsprekend geworden. Toch valt er ook nog genoeg te winnen. Om te beginnen is de input die de Adviesgroep levert aan de Stuurgroep nog onvoldoende, zo bleek al in de voorgaande paragraven over de Stuurgroep. Dit hangt samen met het gegeven dat, zo oordelen de Wijkbeheerpartners (zie bijvoorbeeld bijlage I), het werk van de Adviesgroep teveel aan de oppervlakte en te ad hoc blijft. De vergaderingen draaien voornamelijk om de leefbaarheidsinitiatieven (zie § 2.2) en een basale bespreking van de stand van zaken met betrekking tot de Buurtaanpakken. Structurele planvorming en inhoudelijke diepgang vinden hierbij onvoldoende doorgang. Om dit te realiseren geven de Wijkbeheerpartners aan behoefte te hebben aan verdere professionalisering van het overleg en kortere lijnen tussen de Wijkbeheerpartners (gemeente, Maasdelta, politie, Push en SWS). Projectgroepen Onder de paraplu van de Adviesgroep wijkbeheer zijn er diverse projectgroepen actief met onderwerpen die de leefbaarheid in een buurt of straat kunnen verbeteren. Het kan ook gaan om onderwerpen die de gehele gemeente betreffen. Bewoners spelen in de projectgroepen een voorname rol. Bewoners kunnen initiatieven voor een project indienen bij de Adviesgroep wijkbeheer; de zogenaamde leefbaarheidsinitiatieven (zie § 2.2). Ook wat de projectgroepen betreft leeft onder de Wijkbeheerpartners behoefte aan verdere professionalisering. Momenteel is onvoldoende duidelijk wanneer gesproken wordt van een projectgroep. Bovendien mist men kortere lijnen tussen partners, met name buiten de bekende Adviesgroepleden. Het moet makkelijker worden voor (eerstelijns) medewerkers van de verschillende partners om elkaar te vinden als dat nodig is, ook zonder tussenkomst van de Adviesgroep. Op het moment bestaat er onvoldoende duidelijkheid over rollen en taken van partners, mogelijkheden voor samenwerking en het nut/de voordelen daarvan. Daarom blijven samenwerkingsverbanden in de alledaagse uitvoeringspraktijk vaak achterwegen of komen ze te laat tot stand. Samenwerking algemeen Over het algemeen kan worden geconcludeerd dat partners binnen de organisatiestructuur van het Wijkbeheer geregeld met elkaar samenwerken, maar dat er behoefte is aan verdieping en verdere professionalisering. Men wil af van het ad hoc karakter van de werkzaamheden en toewerken naar een meer planmatige vorm van samenwerking. Tegelijkertijd mist men in de alledaagse uitvoeringspraktijk korte lijnen tussen partners. Men weet onvoldoende wat de ander doet en wat men van elkaar kan verwachten. Kennen en gekend worden, open communicatie en een heldere verdeling 18 van taken en verantwoordelijkheden zijn voorwaarden voor een goede samenwerking waar volgens de partners nog winst valt te behalen. 2.2 Instrumenten en werkvelden van Wijkbeheer Wijkbeheer is een breed werkveld. Het richt zich op de fysieke inrichting van de wijk, maar ook op sociale aangelegenheden zoals jeugdoverlast en buurtbemiddeling en –preventie. Verder zijn bijvoorbeeld thema’s als hondenpoep en speelvoorzieningen van belang. En ook communicatie is een belangrijk thema binnen het Wijkbeheer. Kortom, het werkveld van wijkbeheer kent een enorme diversiteit. In deze paragraaf komen al de huidige instrumenten, methoden, beleidsthema’s, etc. die het wijkbeheer rijk is aan bod. Beke Diverse partners van het Wijkbeheer (politie en jongerenwerk en waar nodig opbouwwerk) nemen vanaf het begin deel aan de regiegroep en/of werkgroepen van de Beke methode, gericht op het bestrijden van jeugdoverlast in groepsverband. Team Wijkbeheer werd waar nodig ingeschakeld bij de uitvoering van de plannen van aanpak van geprioriteerde groepen (bijvoorbeeld Evertseplein en Ravense Parkgroep). Zowel in de Regiegroep als in de werkgroepen leefde echter behoefte aan een definitieve vertegenwoordiging van het Wijkbeheer. Met ingang van het 2e kwartaal van 2010 schuift Wijkbeheer daarom structureel aan bij zowel de Regiegroep als relevante werkgroepen (momenteel is dat de werkgroep Ravense Park), hetgeen de aansluiting tussen omgevingsgerichte en groeps dan wel individueel gerichte maatregelen bevordert. Bureau Wijkbeheer Het Bureau Wijkbeheer is sinds 2005 gevestigd aan de Plataanlaan 4 in De Struyten en is opgericht als het centrum voor alle activiteiten van het wijkbeheer. Het bood oorspronkelijk een werkplek aan vertegenwoordigers van de gemeente Hellevoetsluis, zoals een gastvrouw, de wijkcoördinatoren en de gemeentelijk opsporingsambtenaren. Daarnaast was het de bedoeling dat de politie, Maasdelta Hellevoetsluis, Stichting PUSH en later SWS geregeld aanwezig zouden zijn, bijvoorbeeld om met bewoners te spreken of om een activiteit voor te bereiden. Er worden vergaderingen gehouden, bijvoorbeeld de reguliere overleggen van de Adviesgroep wijkbeheer, de redactie van Kijk op de Wijk en de Stuurgroep wijkbeheer. In de loop der tijd is gebleken dat bewoners beperkt gebruikmaken van het Bureau Wijkbeheer. Dit komt tot uitdrukking in het aantal inkomende telefoongesprekken met bewoners en het 19 aantal bezoekers. Een verklaring is dat de activiteiten en werkzaamheden in het kader van het wijkbeheer zich met name afspelen in de buurt zelf en dat het prettiger en directer werkt om ‘on the spot’ bijeen te komen en te overleggen in nabijgelegen beschikbare ontmoetingsruimtes. Buurtaanpak In 2009 en 2010 is fors ingezet op de implementatie van de Buurtaanpak. Zoals bekend wordt sinds 2008 volgens deze methode verdieping gegeven aan het wijkgericht werken. Eind 2009 is voor de tweede keer € 1.000.000, op jaarbasis beschikbaar gesteld om de Buurtaanpak in 2010 en 2011 te kunnen voortzetten. In de Buurtaanpak worden kleinschalige buurten op zowel fysiek als sociaal gebied verbeterd. Bewoners spelen hierbij de hoofdrol. Zij worden in een vroeg stadium betrokken bij de planvorming en maken met de gemeente en partners in het wijkbeheer het gehele proces tot en met de uitvoering intensief mee. In onderstaand kaartje is aangegeven waar de Buurtaanpak in 2009 en 2010 is uitgevoerd. In beide jaren is er voor circa € 1.000.000, geïnvesteerd in deze gebieden. Zo is in 2009 de Schrijnwerker opgeleverd en begin 2010 is de Gorsingen Hoeck opgeleverd. In 2010 zijn de werkzaamheden in de Kulck Noord zo goed als afgerond. In 2009 is gestart met de Buurtaanpak in het oudere deel van Nieuwenhoorn en in 2010 is de planvormingfase en de voorbereiding van de aanbesteding in deze buurt afgerond. In 2010 is gestart met de planvorming in de Glaciswijk. Dit geldt ook voor de Buurtaanpak parkeren in Wittens Hoeck en de Buurtaanpak Zalm/Bliek/Spiering. In 2010 zijn de Buurtaanpak Brasem en Haring afgerond en zijn er diverse kleinere maatregelen in winkelcentrum De Struytse Hoek gerealiseerd met middelen uit de Buurtaanpak. 20 Foto impressie Startweek Buurtaanpak 8 30 21 Het doel van de Buurtaanpak is dat buurten weer jaren meekunnen met tevreden bewoners die er prettig wonen. Door de Buurtaanpak wordt de buitenruimte verbeterd en is er veel draagvlak voor de gezamenlijk opgestelde plannen. De contacten en de verstandhouding tussen bewoners onderling verbetert doordat zij samenwerken aan hun eigen buurt. Ook verbeteren de contacten tussen de bewoners en gemeente en andere partijen. De Buurtaanpak biedt voor bewoners aanknopingspunten om invulling te geven aan hun eigen verantwoordelijkheid voor hun woon en leefomgeving. Het voorgaande blijkt ook duidelijk uit de ‘voor/na foto’s’ en de citaten uit onder bewoners verspreide evaluatie enquêtes, zoals opgenomen in bijlage III. Inmiddels is met de Buurtaanpak drie jaar ervaring opgedaan. De methode wordt continu aangepast op basis van opgedane kennis en verworven deskundigheden en ieder aan te pakken gebied vraagt bovendien om maatwerk. In zijn algemeenheid zijn de ervaringen zodanig positief dat de samenwerkende partijen zonder uitzondering ambiëren deze methode in de komende jaren te continueren. Uit de recent gehouden Leefbaarheidmonitor blijkt bovendien dat de buurten waar een Buurtaanpak is afgerond goed scoren op leefbaarheid. De waardering van de bewoners voor de resultaten van de Buurtaanpak wordt hiermee bevestigd. Buurtbemiddeling en Buurtpreventie In 2009 is gestart met Buurtbemiddeling als pilotproject in de wijken De Struyten en De Kooistee. Bij Buurtbemiddeling treden getrainde vrijwilligers bemiddelend op in conflicten tussen buren en bewoners. Het kan bijvoorbeeld gaan om overlast door harde muziek of kinderen. Of door overlast als gevolg van een afwijkend leefritme. De buurtbemiddelaars, die pas worden ingeschakeld als buren of bewoners er onderling niet meer uitkomen, luisteren naar beide partijen en dragen waar mogelijk oplossingen aan. In 2009 zijn er 39 aanmeldingen voor Buurtbemiddeling geregistreerd en is voor 19 zaken een oplossing bereikt. In 2010 zijn er 62 aanvragen gedaan met verzoeken tot bemiddeling. In alle 62 zaken zijn de bemiddelaars het gesprek aangegaan met de aanvragers. Het aantal zaken dat met succes door de bemiddelaars is opgelost bedraagt 39 geslaagde bemiddelingen. Deze geslaagde interventies kunnen zich afspelen binnen de verschillende fases van het proces. Er is een duidelijke toename te zien van bewoners die zelfstandig de weg naar Buurtbemiddeling weten te vinden. In 2009 waren dat er nog 4, in 2010 is dit toegenomen naar 17. Buurtpreventie is een vorm van informele sociale controle door en voor bewoners. Vrijwilligers letten op onveilige of niet normale gebeurtenissen in de wijk. Bij ernstige zaken wordt de hulp ingeroepen van de politie. Het Buurtpreventieteam loopt het hele jaar door (ook tijdens de zomervakantie) wekelijks een ronde in de avonduren. Dit met vier koppels, waarbij ieder koppel een eigen route loopt. Daarnaast wordt er 1 maal per maand op de zaterdagavond gelopen. Met de viering van oud en nieuw hebben de preventiemedewerkers in samenwerking met de politie een oogje in het zeil gehouden. Voor 80% van alle door de Buurtpreventiemedewerkers gesignaleerde zaken is door de gemeente binnen een termijn van een week voor adequate afhandeling gezorgd. Het aantal bij beide projecten betrokken vrijwilligers bedraagt momenteel 30 personen. In het najaar van 2010 is besloten beide projecten te verlengen tot 2013 en Buurtbemiddeling uit te breiden naar alle wijken. 22 Communicatie en media In de laatste uitgave van iedere maand verschijnen in Groot Hellevoet de pagina’s ‘Kijk op de Wijk’. Op deze pagina’s wordt alle actuele informatie over het wijkbeheer in Hellevoetsluis in een prettig leesbaar format gepresenteerd. De ‘Kijk op de Wijk’ wordt samengesteld door bewoners, een opbouwwerker van Stichting PUSH en een vertegenwoordiger van het team wijkbeheer. In 2010 is een nieuwe folder over het wijkbeheer uitgegeven en huis aan huis verspreid. Begin 2009 en begin 2010 is voor alle bewoners die actief zijn binnen het wijkbeheer een contactavond georganiseerd. Op deze zowel informele als informatieve bijeenkomsten was er een warm buffet en muziek als dank voor de inzet van al deze bewoners die zich actief inzetten voor hun woonomgeving. Alle communicatie in het kader van de Buurtaanpak verloopt door middel van periodieke nieuwsbrieven die door het team wijkbeheer worden opgesteld. De nieuwsbrieven worden huis aan huis verspreidt en zijn daarnaast terug te vinden op de pagina van de desbetreffende Buurtaanpak op de gemeentewebsite. Tenslotte is in Helius diverse keren aandacht besteed aan onder andere de Buurtaanpak, het hondenpoepbeleid, Lemon en zelfbeheer. Greenteams Een greenteam is een team van kinderen in de leeftijd van 7 tot 14 jaar die, bijvoorbeeld op hun vrije woensdagmiddag, karweitjes doen voor hun wijk en de bewoners. Veel van deze karweitjes hebben betrekking op het openbaar gebied, maar de kinderen kunnen ook andere activiteiten uitvoeren, zoals boodschappen doen voor zieke buren. Daarbij kunnen de kinderen als het nodig is gebruik maken van divers 23 gereedschap en een bakfiets van Maasdelta. Momenteel zijn er 2 greenteams en werkt Maasdelta aan de start van nog eens twee teams. Hondenbeleid Tijdens de Buurtaanpak Gorsingen Hoeck is gestart met een pilot voor het bepalen van nieuwe honden uitlaatroutes. Alle buurtbewoners zijn uitgenodigd om met elkaar vast te stellen waar men vrijstelling van de algemeen geldende opruim en/of aanlijnplicht honden uit mag laten. Ook zijn in 2010 de regels en voorzieningen op het gebied van het uitlaten van honden in beeld gebracht en uitgebreid gecommuniceerd naar alle hondenbezitters. Daarnaast is er een aparte pagina over dit thema gecreëerd op de website en zal de informatievoorziening aldaar continu up date worden gehouden. De kaders voor de verdere uitvoering van het beleid zijn door het college vastgesteld in de nota ‘Uitvoeringskader hondenbeleid Hellevoetsluis’. Daar waar in de toekomst uitlaatroutes dan wel losloopgebieden worden toegevoegd, gebeurt dat in samenhang met en volgens de methode van de Buurtaanpak. Leefbaarheidsinitiatief Bewoners die in hun buurt graag een leefbaarheidproject willen uitvoeren kunnen aan de hand van een digitaal formulier bij de Adviesgroep Wijkbeheer een aanvraag indienen. De Adviesgroep Wijkbeheer bestaat uit vertegenwoordigers van de deelnemende organisaties en vier bewoners. De Adviesgroep Wijkbeheer komt maandelijks bijeen en dient voor het signaleren en oppakken van ontwikkelingen in het kader van schoon, heel en veilig en de leefbaarheid in de wijken. De Adviesgroep zorgt voor afstemming tussen en continuïteit van de diverse projecten en activiteiten in de wijken. Vanuit de Adviesgroep kunnen projecten verder worden vormgegeven en ondersteund. De Adviesgroep stelt de middelen beschikbaar en stelt zo nodig prioriteiten vast. Zowel de gemeente als Maasdelta brengen ieder jaar middelen in (totaal € 73.000 per jaar) om deze bewonersprojecten financieel mogelijk te maken. Via de Adviesgroep wijkbeheer zijn in 2009 en 2010 in totaal 62 projecten gehonoreerd en uitgevoerd. De kosten hiervan bedragen respectievelijk € 59.000, en € 75.000, . Ten opzichte van vorige jaren betekent dit dat bewoners zich in toenemende mate via kleinere leefbaarheidprojecten inzetten om de eigen buurt te verbeteren. Het voornemen is dan ook om deze mogelijkheden in de toekomst te behouden. Leefbaarheidsmonitor In juni 2010 is door de gemeente en woningcorporatie Maasdelta een onderzoek uitgezet om te weten te komen hoe de bewoners de leefbaarheid in de verschillende buurten beoordelen. Het is de eerste keer dat deze Leefbaarheidmonitor, in het kort Lemon, is ingezet in Hellevoetsluis. De enquête is naar 6.388 bewoners gestuurd, 38 procent hiervan heeft de enquête ingevuld teruggestuurd. 24 In de Lemon enquête zijn aan de inwoners van Hellevoetsluis vragen gesteld over hun fysieke en sociale woonomgeving, overlast, veiligheidsbeleving en het totaaloordeel over de buurt. Bij elkaar komen 18 aspecten aan bod. Van 15 van deze aspecten is een landelijk gemiddelde bekend, waarmee een vergelijking gemaakt kan worden. Daaruit blijkt dat Hellevoetsluis op acht van deze vijftien aspecten hoger dan het landelijk gemiddelde scoort. Dit betreft onder andere de woonomgeving, de kwaliteit van de eigen woning, de algemene voorzieningen, de speelvoorzieningen en de groenvoorzieningen. Op de drie aspecten; kwaliteit van de woningen in de buurt, betrokkenheid en omgang met bewoners van verschillende afkomst, scoort Hellevoetsluis gelijk aan het landelijk gemiddelde. Vier aspecten worden in Hellevoetsluis lager dan het landelijk gemiddelde beoordeeld: overlast van personen, verkeersoverlast, criminaliteit en het totaaloordeel over de buurt. Voor zowel de gemeente als Maasdelta levert het onderzoek waardevolle informatie op over waar de grootste knelpunten in de verschillende buurten zitten. Mede op basis hiervan zullen prioriteiten kunnen worden gesteld voor toekomstig beleid. Zo zal deze een belangrijke bron van input zijn voor de integrale jaarplannen van Wijkbeheer (zie § 4.2.2). Het voornemen is om het onderzoek elke 2 jaar te herhalen. Zo wordt inzicht verkregen op welke gebied vooruitgang of achteruitgang te zien is. Op die manier biedt Lemon dus ook inzicht in het effect van de getroffen maatregelen. Meldpunt openbare ruimte Bij het Meldpunt Openbare Ruimte (ook wel bekend als 330250) van de gemeente komen jaarlijks rond de 10.000 meldingen binnen over diverse onderwerpen. Van meldingen over groenonderhoud, ophalen van huisvuil tot algemene sociale aspecten. De achterliggende database bevat heel veel gegevens, die inzicht kunnen bieden over wat er in de verschillende buurten speelt. Deze kunnen nuttig zijn bij het bepalen van toekomstige Buurtaanpakgebieden. Ook tijdens het proces van de Buurtaanpak kan meer gedetailleerde informatie uit de database gebruikt worden. Vooralsnog is een kaart op hoofdlijnen beschikbaar met daarop aangegeven in welke buurt relatief veel of weinig meldingen gedaan zijn. Deze is te zien in bijlage IV Het behoeft echter meer tijdsinspanning om dit tot op het categorieniveau uit te werken. In Accres onderscheiden we de volgende categorieën: • Begraafplaatsen • Openbare verlichting • • • • Bouwen Groen Huishoudelijke afvalstoffen Jongerenvoorziening • • • • Reiniging Riolering Singels en sloten Sociale veiligheid • • • Kunstwerken Onbekend Ongediertebestrijding • • • Straatmeubiliair Verkeer Wegverharding Ook zou de analyse van de meldingendatabase naast de LEMON gelegd kunnen worden, om te kijken of verbanden zichtbaar worden. Wellicht kan dit elkaar versterken en leiden tot betere keuzes en planningen. 25 Speelvoorzieningen Aan het speelvoorzieningen beleid ligt een aantal documenten ten grondslag, zijnde het Wijkspeelplan 'Buitenspelen, ja leuk!'(2007) en het Meerjaren vervangingsplan (2007; 2011). In het Meerjaren vervangingsplan zijn dit jaar een aantal wijzigingen aangebracht in de budgetten vanaf 2011. Eerder was geen rekening gehouden met (valdempende) ondergronden en ontmoetingsplaatsen voor jeugd vanaf 12 jaar. In het Meerjaren vervangingsplan zijn nu de ondergronden wel meegenomen om de veiligheid van speelplekken te kunnen garanderen en is de vervanging van de JOP aan de Plataanlaan toegevoegd. Op dit moment wordt uitvoering gegeven aan de Wijkspeelplannen. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de daarvoor gereserveerde budgetten in het Meerjaren vervangingsplan. In het geval dat er een Buurtaanpak plaatsvindt, kan indien gewenst door de buurtbewoners wel extra aandacht aan de speelvoorzieningen besteed worden en kan daar het budget van de Buurtaanpak voor worden ingezet. Zelfbeheer In Hellevoetsluis kunnen bewoners zelf een stukje van de openbare ruimte, zoals een bloembak, pleintje of groenstrook, onderhouden. Hierdoor kunnen bewoners zelf invloed uitoefenen op het beheer van hun woonomgeving en zelf bepalen hoe een stukje groen erbij ligt. Wachten op een onderhoudsbeurt van de gemeente is niet meer nodig. Bovendien is het leuk en gezellig om samen met andere bewoners te zorgen voor een mooi pleintje of perkje. Zo leren mensen meteen hun buren beter kennen. Ook bewoners die zelf geen tuin hebben kunnen, door voor een stukje groen te zorgen, lekker in het groen werken. De woonomgeving onderhouden en wordt op die manier een beetje meer Een voorwaarde van Zelfbeheer is wel dat het blijft. De gemeente en bewoners maken afspraken kan naar eigen smaak worden van de mensen zelf. terrein voor iedereen toegankelijk over welke werkzaamheden door bewoners en welke door de gemeente worden uitgevoerd. Die afspraken worden vastgelegd in een contract op basis waarvan een jaarlijkse evaluatie plaatsvindt. Voor het Zelfbeheer stelt de gemeente een subsidie van € 1,00 p/m2 beschikbaar tot een maximum van € 250,00. Hiervoor kan men bijvoorbeeld bloembollen of eenjarige plantjes kopen. In 2009 en 2010 zijn er in totaal negen zelfbeheerprojecten gerealiseerd. Daarnaast zitten twee nieuwe zelfbeheerprojecten in de voorbereidingsfase. Het aantal projecten is nog redelijk beperkt. Bovendien zijn het kleinschalige projecten. Wel is de ervaring deze projecten positief. Met name bij de dus vrij met iets grotere projecten, zoals een speeltuintje aan de Windhond, een groenstrook aan de golfslag en het zogenaamde ‘Sprookjesbos’ aan de Nautilus, is een toename van betrokkenheid van omwonenden bij hun directe leefomgeving merkbaar. Dit uit zich bijvoorbeeld in leefbaarheidsinitiatieven en andere activiteiten op en om de zelfbeheerlocaties. 26 2.3 Resumé Resumerend, heeft het wijkbeheer de afgelopen jaren een aantal flinke stappen gezet, zeker waar het gaat om de inhoudelijke werkzaamheden. Zo zijn Buurtpreventie en Buurtbemiddeling succesvolle projecten, en neemt het aantal zelfbeheerprojecten en leefbaarheidsinitiatieven toe. Ook zijn voor zowel het hondenuitlaatbeleid als het speelvoorzieningenbeleid heldere kaders gesteld. De grootste slag die Wijkbeheer de afgelopen jaren heeft geslagen is de introductie van de Buurtaanpak. Waar in de toekomst vooral nog winst te behalen valt voor Wijkbeheer is de (organisatie van) samenwerking met zowel in als externe partners. In het volgende hoofdstuk zal dieper in worden gegaan op zowel de sterke punten als de verbeterpunten van het Wijkbeheer zoals Hellevoetsluis dat op dit moment kent. 27 3 Wijkbeheer anno 2011 Zoals gezegd vormt de visie die in hoofdstuk één aan bod kwam, de basis van het toekomstige Wijkbeheer. De visie is bedoeld om richting te geven aan de ontwikkeling van het Wijkbeheer. In hoofdstuk twee is vervolgens gekeken naar de ontwikkeling van Wijkbeheer in de afgelopen jaren. Door in dit hoofdstuk die ontwikkeling van de afgelopen jaren te beschouwen vanuit de visie voor de toekomst, willen we een beeld schetsen van de huidige positie van het Wijkbeheer. Zitten we op het juiste spoor? Wat gaat goed en wat kan beter? Op dergelijke vragen zal dit hoofdstuk een antwoord geven, zodat in het volgende hoofdstuk een plan voor de toekomst kan worden uitgewerkt dat het Wijkbeheer naar een volgend level kan tillen. 3.1 Werken aan leefbaarheid in wijken en buurten Zoals aangegeven heeft het wijkbeheer in recente jaren, met name door de Buurtaanpak, een forse ontwikkeling doorgemaakt. Het verbeteren van de leefbaarheid in de wijken en buurten, één van de drie aspecten uit de definitie van ‘Wijkbeheer Hellevoetsluis’ is door de Buurtaanpak op veel grotere schaal dan voorheen gerealiseerd. De hierbij gerealiseerde kwaliteitsverbetering ligt door het integrale karakter van de aanpak op een hoger niveau. De gebieden waar een Buurtaanpak heeft plaatsgevonden zijn enorm opgeknapt en bewoners geven aan dat ook de sociale cohesie is verbeterd (zie ook bijlage III). Met de introductie van de projecten Buurtbemiddeling en Buurtpreventie, de leefbaarheidmonitor (Lemon) als instrument om de beleving van leefbaarheid in de buurten van Hellevoetsluis periodiek te meten en de diverse mogelijkheden voor bewoners om zelf initiatieven te ontplooien, beschikt Hellevoetsluis nu over een evenwichtig pakket ten behoeve van dit doel. Om hierin optimale resultaten te boeken is het de kunst de organisatie van het wijkbeheer en de hierbij benodigde samenwerking met interne en externe partners zo goed mogelijk in te richten. Hierop zal in de volgende paragraaf worden ingegaan. 3.2 Samenwerking tussen professionele partners De Buurtaanpak betekent naast verbreding en verdieping van het wijkbeheer een belangrijke aanzet voor een verbeterde samenwerking met zowel interne als externe partners. Het proces is in de loop van de afgelopen jaren geprofessionaliseerd naarmate de ervaring met de werkwijze is toegenomen. Alhoewel er ook op het gebied van de samenwerking tussen de organisaties zeker de nodige vooruitgang is geboekt, wordt hier gememoreerd dat er ook enkele ontwikkelpunten voor de komende jaren zijn geformuleerd. Ten behoeve van de (interne) samenwerking tussen het team Wijkbeheer en de afdeling Stedelijk Beheer hebben in 2011 gezamenlijke trainingen plaatsgevonden, gericht op de organisatie van dagelijkse afstemming en projectmatig werken. Het 28 resultaat van deze trainingen en de hierover gemaakte afspraken komen ten goede aan de toekomstige samenwerking. Ten aanzien van de externe samenwerking geldt dat in het kader van de evaluatie een aantal verbeterpunten zijn geformuleerd, in het bijzonder gericht op verbeterde gezamenlijke planvorming, effectievere overlegvormen en betere wederzijdse informatievoorziening (zie ook bijlage I). 3.3 Bewoners Met betrekking tot de samenwerking met bewoners wordt hier vooral de mate en wijze van bewonersparticipatie bedoelt. Er zijn zoals eerder vermeld verschillende niveaus van bewonersparticipatie. Het eerste niveau betreft het informeren van bewoners over plannen en voornemens. Wijkbeheer gaat duidelijk verder dan dit eerste niveau en beweegt zich vooral op het derde niveau. De Buurtaanpak is een schoolvoorbeeld van vergaande participatie op het derde niveau door ruimte te bieden aan bewoners in het mede ontwerpen en uitvoeren van concrete plannen. Tot nu toe is de Buurtaanpak steeds ingezet als een op zichzelf staand project. De Buurtaanpak heeft zich inmiddels echter zo ontwikkeld dat we zouden kunnen spreken van breed inzetbare, flexibele methodiek die maatwerk mogelijk maakt. De Buurtaanpak methode hoeft dus niet per se te worden ingezet bij een project dat ook daadwerkelijk vooraf als ‘Buurtaanpak’ wordt bestempeld, maar kan worden gebruikt voor alle (bouw)plannen die plaatsvinden op het niveau van bijvoorbeeld de wijk, buurt of straat Het wijkbeheer in Hellevoetsluis speelt zich vooralsnog beperkt af op het tweede niveau (het betrekken van bewoners bij de totstandkoming van hoofdlijnen van plannen en voornemens) af. Voor wat betreft het tweede niveau van participatie wordt hier geconstateerd dat dit nog om de nodige ontwikkeling vraagt. Het voornemen is deze ontwikkeling te koppelen aan de totstandkoming van integrale jaarplannen. Op deze wijze zal de uitwisseling tussen kundige professionels en ervaringsdeskundige en betrokken buurtbewoners beter tot stand kunnen worden gebracht. In hoofdstuk 4 zal hierop concreet worden ingegaan. 3.4 Resumé In de komende jaren zal het wijkbeheer zich verder dienen te ontwikkelen. Dit betekent dat de bestaande kwaliteiten van de Wijkbeheerorganisatie optimaal dienen te worden benut en dat er ruimte nodig is om de gewenste verbetervoorstellen te implementeren. In het volgende hoofdstuk zal concreet worden uitgewerkt op welke wijze, met behulp van welke instrumenten en met welke middelen dit wordt beoogd. 29 4 De toekomst van het Wijkbeheer Naar een driejarenplan Nu we weten waar we heen willen, hebben geanalyseerd waar we vandaan komen en hebben geconstateerd waar we aan moeten werken, kunnen we op een gefundeerde manier plannen maken voor de toekomst. Dit hoofdstuk zal op hoofdlijnen vastleggen waar het Wijkbeheer de komende drie jaar mee aan slag gaat. Om te beginnen zal paragraaf 4.1 ingaan op de organisatie van het Wijkbeheer, gevolgd door de inhoudelijke werkzaamheden (§ 4.2). Daarnaast zal in worden gegaan op de benodigde financiën om de plannen te kunnen realiseren (§ 4.3). 4.1 Organisatie We gaan in dit hoofdstuk dus van start met het beantwoorden van de vraag hoe we de organisatie, ofwel de samenwerkingsverbanden, van het wijkbeheer de komende jaren vorm willen geven. Ook hier geldt dat eerst in wordt gegaan om samenwerking tussen verschillende teams en afdelingen binnen de gemeentelijke organisatie, gevolgd door de samenwerking met de externe Wijkbeheerpartners. 4.1.1 Intern Wat de interne organisatie van het Wijkbeheer betreft, is gebleken dat in de zoektocht naar een goede, soepel lopen samenwerking met een heldere verdeling van taken en verantwoordelijkheden tussen het Team Wijkbeheer en de afdeling Stedelijk beheer de laatste tijd flinke stappen zijn gezet. Dit proces willen we in de komende jaren op dezelfde voet voortzetten. De uitkomst van de serie extern verzorgde trainingen vormt hier de basis waarop we verder kunnen bouwen. Daarbij wordt uitgegaan van de volgende verdeling van taken en verantwoordelijkheden: Wijkbeheer 0 is coördinator voor verbeterprojecten in buitenruimte; 0 koppelt sociaal aan fysiek; 0 is trekker van bewonersparticipatie bij leefbaarheidsprojecten; 0 is regisseur in de samenwerking met meerdere partijen en afdelingen. Stedelijk beheer: 0 0 0 is verantwoordelijk voor regulier en planmatig onderhoud; is deskundige voor grijs en groen (onderhoud buitenruimte), ofwel adviseur voor de inrichting en beheer; is opdrachtgever voor aannemers/ uitvoerders. Op overkoepelend niveau zal de continuïteit van de alledaagse en projectmatige samenwerking worden gemonitord in driemaandelijkse projectgroepvergaderingen, 30 waarin een diverse vertegenwoordiging van Team Wijkbeheer, Stedelijk Beheer, Bouwen, Milieu en Ruimte en team Communicatie zitting neemt. 4.1.2 Extern Uit de evaluatie van de organisatie van samenwerking met de externe Wijkbeheerpartners (§ 2.1.2) is gebleken dat de samenwerking met externe partners de nodige professionalisering en verdieping behoeft. Daaraan geven we invulling door een op planvorming gericht overleg tussen de participerende partners toe te voegen aan de organisatiestructuur van het Wijkbeheer. Dit voorstel tot aanpassing de organisatiestructuur is tot stand gekomen op basis van de interviews en de daarop volgende overleggen met de professionele partners. Verder is het streven om de organisatiestructuur van het Wijkbeheer (zie bijlage V) in de toekomst aan te vullen met een digitaal netwerk waarin alle partners participeren. Hier zal in paragraaf 4.2.2 verder op in worden gegaan. In deze paragraaf zal de organisatiestructuur waarmee de komende jaren willen samenwerken met de externe partners worden toegelicht. Stuurgroep Wat de Stuurgroep betreft bleek uit de evaluatie in hoofdstuk twee vooral dat deze meer input nodig heeft op basis waarvan zij hun sturende functie kunnen uitoefenen. De integrale jaarplannen (zie § 4.2.2) en evaluaties daarvan zullen het belangrijkste instrument vormen dat hieraan een impuls dient te geven. Eens per jaar zullen de Stuurgroep en het Beheeroverleg bovendien samen vergaderen. Dit overleg is gericht op terugblikken en vooruitkijken en vindt plaats in het derde kwartaal van elk jaar en zal worden gepland door de voorzitter van het Beheeroverleg. Beheeroverleg De structuur van de voormalige Adviesgroep zal met de vaststelling van dit document een andere vorm aannemen dan tot nu toe het geval is geweest. Tot nu toe waren de leefbaarheidsinitiatieven (zie § 2.2) het hoofdonderwerp tijdens Adviesgroepvergaderingen. Daaraan namen, naast vertegenwoordigers van de professionele partners, ook vier bewoners deel. In paragraaf 2.1.2 bleek echter dat de deelnemende professionals behoefte hebben aan een meer structurele afstemming van de algemene werkzaamheden van het Wijkbeheer. Daarom is besloten de Adviesgroepvergaderingen op te splitsen in twee delen. In het eerste deel bespreken de professionals, die samen het Beheeroverleg vormen, de planvorming en monitoring daarvan. Daaropvolgend schuiven ook de deelnemende bewoners aan in het overleg. Dit deel van de vergadering komt hierna aan bod. Het Beheeroverleg bestaat uit een vertegenwoordiging van de Wijkbeheerpartners (zie § 1.2). De vertegenwoordiger maakt, bij voorkeur, deel uit van het (midden) management van de organisatie. Het zijn medewerkers die dicht bij de uitvoering staan, maar tegelijkertijd voldoende kennis hebben van ontwikkelingen binnen de eigen organisatie. Bovendien is het van belang dat Beheergroepleden, indien nodig, invloed uit 31 kunnen oefenen binnen de eigen organisatie om plannen van het Beheeroverleg een plek te geven in de uitvoeringspraktijk. Deelnemers aan het Beheeroverleg zijn namelijk verantwoordelijk voor het creëren van draagvlak binnen de eigen organisatie m.b.t. gezamenlijke besluiten en werkzaamheden. Ieder lid heeft een gelijkwaardige positie in het Beheeroverleg, hetgeen inhoud dat onderwerpen uit naam van het Wijkbeheer vanuit de eigen professionele deskundigheid aan de orde worden gesteld. Het voorzitterschap van het Beheeroverleg ligt bij de directie van één van de deelnemende organisaties. De voorzitter vormt bovendien de schakel met de Stuurgroep. Het Beheeroverleg komt maandelijks bijeen en heeft zowel een signalerende als een planmatige functie. Op basis van signalen met betrekking tot leefbaarheid (zie § 1.1), die via diverse wegen bij de deelnemende partijen binnenkomen, stelt het Beheeroverleg een concept integraal jaarplan op (zie § 4.2.2) die ter besluitvorming aan de Stuurgroep wordt voorgelegd. Het Beheeroverleg monitort vervolgens de uitvoering van dit jaarplan en zorgt waar nodig voor bijsturing, aanpassing van, of aanvulling op de plannen. Verder dient het Beheeroverleg de continuïteit in de activiteiten van het Wijkbeheer te bewaken. Ook draagt het Beheeroverleg zorg voor de concept evaluatie van de jaarplannen, welke vervolgens ook door de Stuurgroep kan worden vastgesteld. Naast deze structurele plannen kan het Beheeroverleg te allen tijde op basis van de actualiteit nieuwe projecten opstarten. Hiervoor is het communiceren van ‘alledaagse’ signalen die bij de verschillende partijen binnenkomen uiteraard van groot belang. Die alledaagse signalen kunnen echter niet allemaal in het Beheeroverleg worden besproken. Alle aan het Wijkbeheer deelnemende partijen hebben daarom behoefte aan korte lijnen tussen de verschillende professionals. Men moet elkaar weten te vinden, regelmatige, heldere en eenduidige communicatie en samenwerking moeten vanzelfsprekend worden. Paragraaf 4.2.2 zal hier verder op in gaan. Adviesgroep In dit deel van de vergadering zullen de leefbaarheidsinitiatieven worden beoordeeld en de uitvoering daarvan worden gemonitord. De Adviesgroep beoordeelt projectaanvragen die bewoners via de zogenaamde opstartformulieren aan het Wijkbeheer voorleggen. De leden beoordelen of het project voldoende verband houdt met / bijdraagt aan leefbaarheid. Indien nodig kan de Adviesgroep middelen beschikbaar stellen en ondersteuning bieden om de realisatie van de projecten mogelijk te maken. De Adviesgroep vergadert maandelijks aansluitend op de het Beheeroverleg. Naast de deelnemende professionals schuiven dan ook bewoners aan. Het gaat hier om circa vier bewoners die op vrijwillige basis mee willen denken over het bieden van ondersteuning aan en begeleiding van leefbaarheidsinitiatieven. Deze bewoners vormen geen vertegenwoordiging van ‘de Hellevoetse burger’ of een bepaalde wijk. Zij nemen aan dit overleg deel om vanuit hun persoonlijke visie en ervaringen als actieve en betrokken bewoners ondersteuning. bij te dragen aan te nemen beslissingen en te bieden 32 Werkgroepen Werkgroepen vormen het uitvoerende orgaan van het Wijkbeheer. Voor alle activiteiten en projecten van het Wijkbeheer, groot of klein, structureel (o.b.v jaarplan) of incidenteel (o.b.v. de actualiteit), zal een werkgroep worden samengesteld. Welke organisaties en welke personen deelnemen aan een werkgroep is afhankelijk van zaken als omvang en onderwerp en moet derhalve per project worden bepaald. Dit geldt ook voor het voorzitterschap van een werkgroep. De werkgroepen vergaderen naar eigen inzicht. Het is daarbij hun taak de om (de juiste) bewoners en (desgewenst) instanties/organisaties bij het betreffende project te betrekken. 4.1.3 Cultuur De organisatiestructuur biedt mogelijkheid tot goede samenwerking en afstemming tussen de Wijkbeheerpartners. De invoering van een digitaal netwerk (zie § 4.2.2) kan de mogelijkheden hiertoe in de toekomst zelfs nog verder uitbreiden. Het is aan de medewerkers om daar daadwerkelijk zo goed mogelijk gebruik van te maken. Naast de structuur van de organisatie is ook dus ook de cultuur waarin we met elkaar samenwerken van belang. Elke organisatie kent zijn eigen doelen en belangen en zelfs binnen betrokken organisaties kunnen op dat gebied tegenstellingen bestaan. Het zou dan ook geen realistisch uitgangspunt zijn om te streven naar totale eensgezindheid binnen het Wijkbeheer. De diversiteit maakt het echter des te belangrijker om open en eerlijk met elkaar om te gaan. Uitgangspunt daarbij is dat we zoveel mogelijk samen optrekken en met hetzelfde verhaal naar buiten treden. Uiteraard kun je ‘cultuur’ niet afdwingen door er iets over op papier te zetten. Waar we het als partners in elk geval over eens zijn is dat we er in elk geval alert op zijn en over kunnen en blijven praten met elkaar. De volgende punten kunnen daarvoor als basis dienen: o o o o Positieve, open houding voor nieuwe ideeën en initiatieven van inwoners, organisaties en ondernemers; Plannen en voornemens tijdig bespreken en een regelmatig terugkoppelen over stand van zaken; Waar mogelijk zoeken naar aansluiting bij/aanvulling op elkaars plannen. Samen kun je vaak meer bereiken dan alleen; Samen optrekken in het proces. Niet achterover leunen en denken dat het de verantwoordelijkheid van ‘de ander’ is. Wijkbeheer zijn we met elkaar; o Samen hetzelfde verhaal vertellen aan de bewoners. Daarvoor is een goede afstemming noodzakelijk. ‘Achter de schermen’ kun je het oneens zijn, maar naar buiten toe is het belangrijk dat we zoveel mogelijk één lijn trekken. Discussies gaan we zoveel mogelijk onderling aan, niet in het bijzijn van bewoners; o Als de ene partij tijd en middelen beschikbaar heeft voor een project, betekent dat niet automatisch dat andere partijen dat ook hebben. Bespreek prioriteiten open en eerlijk en maak goede afspraken over de wederzijdse verwachtingen en inzet; Leg uit hoe zaken in elkaar zitten, waarom bepaalde dingen wel of niet kunnen of hoe o lang bijvoorbeeld procedures duren. 33 4.2 Instrumenten en werkvelden van het Wijkbeheer Ook inhoudelijk willen we het Wijkbeheer in de komende jaren verder ontwikkelen en optimaliseren. Om te beginnen zullen doen we dat door de bestaande instrumenten en werkwijzen te continueren en waar nodig te verbeteren of uit te breiden. Daarnaast zullen we aan de slag gaan met de ontwikkeling van een aantal nieuwe instrumenten en werkwijzen. Hoe we met de bestaande werkzaamheden verder willen de komende drie jaar wordt behandeld in paragraaf 4.2.1, waarna in paragraaf 4.2.2 de nieuw in te zetten instrumenten worden toegelicht. In Bijlage VI is bovendien een schematisch overzicht opgenomen van alle, doorlopende en nieuw te ontwikkelen, werkzaamheden en de tijdsplanningen voor de komende drie jaar op hoofdlijnen 4.2.1 Bestaande instrumenten en werkvelden Zoals gezegd gaat deze paragraaf in op de bstaande werkzaamheden van het wijkbeheer. Hierbij gaat om dezelfde thema’s als besproken in paragraaf 2.2. uitbreidingen, beperkingen, veranderingen etc. in deze werkzaamheden zijn gebaseerd op de op de terugblik zoals uiteengezet in hoofdstuk 2 en de daaraan verbonden conclusies die in hoofdstuk drie aan bod kwamen. Beke De deelname van Wijkbeheer aan de Beke aanpak zal in de toekomst worden gehandhaafd. De kans is zelfs aanwezig dat de rol van Wijkbeheer binnen deze werkwijze van toenemend belang zal zijn. Om de beginnen blijkt een vindplaatsgerichte aanpak in sommige gevallen (bijvoorbeeld in het Ravense Park) beter aan te sluiten op de situatie dan een groepsgerichte aanpak. Bovendien zal de politie in de nabije toekomst met de zogenaamde gebiedsscan moeten gaan werken, hetgeen de aansluiting bij het wijkbeheer een extra impuls geeft. Het is in dit geval dus vooral zaak om zo goed mogelijk in te spelen op en aan te sluiten bij de algemene ontwikkelingen op beleidsmatig en uitvoeringsniveau, en specifieke situationele kenmerken. Bureau Wijkbeheer Naar aanleiding van de hetgeen in hoofdstuk twee over het functioneren van Bureau Wijkbeheer aan bod is gekomen, is dit voorjaar, in overleg met de Wijkbeheerpartners, besloten deze voorziening in 2011 af te bouwen. In plaats daarvan zal de focus in de uitvoeringspraktijk meer komen te liggen op het aanwezig zijn in de wijken. Bewoners kunnen voor het organiseren van bijvoorbeeld vergaderingen of activiteiten gebruik maken van de overige locaties die zowel de gemeente als Maasdelta hiertoe beschikbaar hebben. In de komende periode zal worden bezien of deze decentrale variant op het Bureau Wijkbeheer goed uit de verf komt. 34 Buurtaanpak Zoals eerder vermeld blijkt uit de Lemon rapportage het rendement van een integrale aanpak van de woonomgeving. Tegelijkertijd komt uit deze rapportage naar voren dat enkele buurten aanmerkelijk lager dan het gemiddelde van Hellevoetsluis scoren. De vitaliteit van deze buurten staat onder druk en de voorgenomen bezuinigingen zullen hier extra zwaar wegen. Dit zijn in het bijzonder de buurten, waar een leefbaarheidsaanpak in aanvulling op regulier onderhoud meerwaarde zal hebben. Er zijn vooralsnog tot en met 2011 middelen beschikbaar gesteld voor de uitvoering van de Buurtaanpak. Tot en met 2010 is er ruim € 2,3 miljoen uitgegeven aan maatregelen en de begeleiding hiervan. In 2011 en omdat er sprake is van een uitloop in de uitvoeringsplanning ook in 2012 – zal het resterende budget worden ingezet. In tabel 1 worden alle uitgaven en ramingen in het kader van de Buurtaanpak over de periode 2008 tot en met 2011 verantwoord. De met een * gemarkeerde projecten zijn afgerond. Onderaan de streep resteert er momenteel nog een marge van € 136.500, aan nog niet aan nieuwe projecten gelabelde ruimte. Hierbij geldt dat vanuit deze som ook eventuele tegenvallers voor lopende projecten moeten kunnen worden gecompenseerd. Andersom geldt dat het mogelijk is dat er nog enkele aanbestedingsvoordelen zullen optreden. In dit overzicht is ook rekening gehouden met de voortzetting en uitbreiding van de projecten Buurtbemiddeling en Buurtpreventie tot en met 2012 en met een verlenging van de inzet van de twee medewerkers wijkbeheer voor de duur van een jaar tot eind 2012. Immers, er zullen nog tot ver in 2012 werkzaamheden in het kader van de Buurtaanpak worden uitgevoerd op basis van de middelen 2008 tot en met 2011. 35 Tabel 1: Financieel overzicht Buurtaanpak 2008 t/m 2011 Begeleiding & projecten Uitgaven jaren ’08 +’09 + ’10 + ’11 Begeleiding Procesbegeleiding 2008/09/10/11/12 675.000 Subsidie begeleiding bewoners 50.000 Projecten buurtbemiddeling/ buurtpreventie 80.000 Projecten GORSINGEN HOECK* 660.000 KULCK NOORD* 550.000 SCHRIJNWERKER* 176.000 EVERTSENPLEIN* 39.000 NIEUWENHOORN 750.000 RIJKSSTRAATWEG NIEUWENHOORN 76.000 GLACISWIJK 400.000 HARING* 120.000 BRASEM* 148.000 PARKEREN BEEKMANSBRUG* 67.500 STRUYTSE HOEK* 8.000 KASTANJELAAN 75.000 PARKEREN OMGEVING OMMETJE 235.000 ZALM / BLIEK / SPIERING 200.000 KISS & RIDE A.I. Laan* 29.000 Subtotaal 4.338.500 Begroot Investeringen 4.475.000 Resterende ruimte 136.500 36 Nieuwe projecten 2012 en volgende jaren Uit analyse van de Lemon rapportage (zie bijlage VII) blijkt dat met name de volgende buurten aandacht behoeven en opgenomen zouden moeten worden in een meerjaren planning Buurtaanpak. De scores van deze buurten tonen aan dat er op meerdere dimensies aandachtspunten zijn: 0 Dorp en Hoonaart in de wijk Nieuw Helvoet (zie Bijlage VIII); 0 Koele Nacht in de wijk De Kooistee, omgeving Melkweg (zie Bijlage IX); 0 Hout Hoeffe / Koele Nacht in de wijk De Kooistee, omgeving Vlinderbuurt (zie 0 Bijlage X); Hout Hoeffe in de wijk De Kooistee, omgeving Kreeft (zie Bijlage XI). 37 In deze buurten liggen er met name aandachtspunten op het gebied van wegen en paden, groen en speelvoorzieningen, verkeersoverlast, overlast vervuiling en overlast personen. Verder is hier sprake van vergrijzing, een relatief hoog aandeel bewoners met een kwetsbare positie op de woningmarkt en blijkt er een relatief beperkte betrokkenheid van de bewoners bij hun buurt. Uit het meerjaren Wegenbeheerplan 2009 2013 (tabel 2) blijkt dat onder meer in deze drie buurten diverse onderhoudsmaatregelen aan elementenverhardingen zijn voorzien. Het voornemen is om in bovenvermelde buurten, waar op grond van de leefbaarheidsmonitor gerichte aandacht voor versterking van de leefbaarheid wenselijk is, de buurtaanpak in te zetten in aanvulling op deze bestaande onderhoudsbudgetten voor verhardingen. In onderstaand overzicht is vermeld welke onderhoudsmaatregelen dit betreft en welke (bestaande) middelen hiermee gemoeid zijn. Tabel 2: Onderhoudsmaatregelen Wegenbeheerplan 2009 2013 Dorp en Hoonaart 2009 2010 2011 2012 2013 Totaal 9.645 922 0 46.597 1.018 Omgeving Melkweg 2009 2010* 2011 2012 2013 Totaal 1.338 125.521 0 6.958 28.147 Vlinderbuurt 2009 2010 2011 2012 2013 0 1.294 0 28.500 33.983 Kreeft en omgeving 2009 2010 2011 2012 2013 Totaal 5.453 0 0 40.217 11.710 Totaal In totaal betreft dit een beschikbaar budget van € 216.000, . De naar 2011 doorgeschoven onderhoudswerkzaamheden aan het asfalt van de Dierenriem (zie * in onderstaand staatje) zijn hierbij niet inbegrepen. Op basis van inspecties zullen in het najaar de planning en ramingen voor 2014 worden bepaald. Conform bestaande planningen en ervaringen zijn tot dusver gemiddeld per jaar een tweetal grote en enkele kleinere projecten onderwerp van de Buurtaanpak. Op de kaart (p. 37) is per buurt aangegeven welke gedeeltes hiervan als nieuwe actiegebieden voor de Buurtaanpak in aanmerking komen. Gelet op de relatief omvangrijke oppervlaktes netto openbaar gebied van deze vier gebieden, is het voornemen de Buurtaanpak met name te beperken tot deze gebieden en de hiervoor benodigde middelen te verdelen over de jaren 2012 tot en met 2014. In voorgaande jaren is voor de uitvoering van de buurtaanpak uitgegaan van een normtarief van € 22 per m2. Dit zou gelet op de omvang van de genoemde buurtaanpak gebieden een niet realistisch budget opleveren. Gelet echter op de ervaringen in de afgelopen jaren blijkt het, afhankelijk van de lokale situatie, mogelijk om dit bedrag te beperken. Er zal ook al naar gelang de financiële situatie, creatief met de beschikbare 38 middelen omgegaan moeten worden. Het benodigde budget voor een Buurtaanpak varieert afhankelijk van de situatie grofweg tussen de € 150.000, voor de volledige herinrichting van een straat dan wel diverse maatregelen in enkele straten, tot circa € 800.000, voor de integrale aanpak van een (deel van een) buurt, met aandacht voor de sociale context, groen, parkeren, speelvoorzieningen, hondenpoep, zelfbeheer, verkeer, veiligheid etc.. Meerjarenplanning Buurtaanpak 2012 2014 Naast de afronding van bestaande projecten Glaciswijk, Zalm / Bliek / Spiering en parkeren omgeving Ommetje is het voornemen om als eerste om als eerste nieuwe project in 2012 de werkzaamheden in de buurt Dorp en Hoonaart te starten. Vanaf 2013 zou gestart kunnen worden in De Kooistee met de omgeving Melkweg en de Vlinderbuurt en in 2014 in de Kreeft en omgeving. Op jaarbasis is in de periode 2008 tot en met 2011 sprake geweest van een aanvullend budget van € 1 miljoen. In de uitvoering worden daarbij overigens ook de beschikbare onderhoudsbudgetten voor verhardingen ingezet. Gelet op het succes van de Buurtaanpak in de afgelopen jaren is het wenselijk deze aanpak in vier genoemde buurten uit te voeren. De budgettaire consequenties daarvan zullen echter afgewogen moeten worden in eerste instantie in het kader van de begroting 2012. Hiervoor zal een beleidsoptie ingediend worden, die ter afweging zal worden meegenomen bij de behandeling van de begroting 2012. De resterende middelen uit de huidige middelen Buurtaanpak kunnen daarop in mindering worden gebracht. Het uiteindelijke saldo uit de jaren 2008 tot en met 2011 wordt dus toegevoegd aan de middelen ten behoeve van de uitvoering van de meerjarenplanning 2012 – 2014. Tabel 3 geeft de globale meerjarenplanning schematisch weer. Inbreng Maasdelta Woningcorporatie Maasdelta is binnen het wijkbeheer een belangrijke samenwerkingspartner maar is ook een belangrijke mede investerende partner in leefbaarheid in Hellevoetsluis. Maasdelta draagt voor 1/3 deel bij aan het budget van de Adviesgroep wijkbeheer en heeft in het kader van de Buurtaanpak in de afgelopen jaren onder andere geparticipeerd en geïnvesteerd in de Schrijnwerker, de Brasem en Gorsingen Hoeck. Ook zal dit nog gebeuren in de Glaciswijk en aan de Zalm / Bliek en de Spiering. 39 Tabel 3: Planning werkzaamheden en financiën Buurtaanpak planning projecten 2012 2013 2014 Totaal Bestaande projecten Zalm, Bliek, Spiering Bestaand budget Nieuwenhoorn Bestaand budget Glaciswijk Bestaand budget Parkeren Ommetje Bestaand budget Nieuwe projecten Dorp & Hoonaart 514.000 514.000 Omgeving Melkweg 257.000 257.000 514.000 Omgeving Vlinderbuurt 257.000 257.000 514.000 514.000 514.000 Omgeving Kreeft Buurtprojecten Bewonersbegeleiding procesbegeleiding Beschikbaar regulier onderhoudsbudget Afweging (meerjaren ) begroting Bestaand budget 40.000 (exclusief middelen Adviesgroep) 40.000 80.000 16.500 16.500 16.500 49.500 Bestaand budget 105.000 110.000 215.000 58.000 100.000 58.000 216.000 p.m. p.m. p.m. p.m. 40 Maasdelta bezit in Hellevoetsluis 4.800 woningen, vooral eengezinswoningen gebouwd in de jaren tachtig. Volgens het nieuwe Ondernemingsplan moet de focus van Maasdelta komen te liggen op integraal wijkbeheer waarbij de woning, woonomgeving en sociaal beheer als totaalpakket worden gezien. Maasdelta zal hierbij samen met lokale partners, zoals de gemeente, monitoren op de gewenste leefbaarheid, vitaliteit en waardeontwikkeling in de wijk en sturen op maatschappelijk rendement. Voor Hellevoetsluis betekent dit in de komende jaren met name aandacht voor de kwaliteit van zogeheten Bloemkoolwijken als De Struyten en De Kooistee, door middel van kleinschalige, buurtgerichte activiteiten en projecten gericht op sociaal beheer en toezicht en verbetering van de woonomgeving. Conform het Maatschappelijk Investeringsprogramma Wonen en Leefbaarheid stelt Maasdelta hiervoor jaarlijks een leefbaarheidsbudget van € 200.000, beschikbaar. Kwaliteitsverbetering van de bestaande woningvoorraad wordt gerealiseerd door middel van het investeringsprogramma SOB. Gezien de kwetsbaarheid in sociaal opzicht van De Struyten en De Kooistee wil Maasdelta samen met de gemeente voor deze twee wijken een wijkregisseur aanstellen. Deze heeft de taak om in samenwerking met andere partijen (welzijnswerk, politie, zorgaanbieders) knelpunten op sociaal gebied in de wijk aan te pakken en biedt continuïteit in de aandacht voor de sociale aspecten van leefbaarheid. Maasdelta heeft alle voornemens voor maatregelen beschreven in wijkenatlassen en deze worden opgenomen in de meerjarenbegroting. Besluitvorming over de daadwerkelijke maatregelen vindt jaarlijks plaats bij het vaststellen van de begroting. Met Maasdelta zal in de loop van dit jaar, vooruitlopend op de formele besluitvorming inzake de continuering van de Buurtaanpak, op basis van bovenstaande planning de gezamenlijke inzet voor de periode 2012 tot en met 2014 worden afgestemd. De hiervoor bepaalde selectie van buurten sluit aan op de wijkenatlassen en het SOB van Maasdelta. Opgemerkt wordt dat de wijkenatlassen periodiek zullen worden bijgesteld en dat het Lemon onderzoek, dat in 2012 wordt herhaald, eveneens tot aanpassingen in prioriteiten kan leiden. Buurtbemiddeling en Buurtpreventie In 2010 heeft besluitvorming plaatsgevonden over de continuering van beide buurtprojecten in 2011 en 2012 en de uitbreiding naar de westzijde van Hellevoetsluis voor wat betreft het project Buurtbemiddeling. Buurtbemiddeling Hellevoetsluis beschikt inmiddels over 19 getrainde bemiddelaars. Medio mei 2011 blijkt het aantal verzoeken voor bemiddeling gestegen tot 34 hetgeen een verdubbeling betekent ten opzichte van vorig jaar gerekend over dezelfde periode. In 2012 zullen beide projecten opnieuw worden geëvalueerd. 41 Communicatie en media Gemeentewebsite De gemeente is, o.a. op basis van het Nationale Uitvoeringsplan Dienstverlening en e overheid, bezig om een vernieuwde gemeentewebsite op te realiseren. Dit biedt uiteraard ook kansen voor het Wijkbeheer. In samenwerking met Team Communicatie is Team Wijkbeheer op zoek naar een heldere een aansprekende manier om informatie over Wijkbeheer naar buiten te brengen. Gebleken is dat het mogelijk is om ook door de andere Wijkbeheerpartners aangeleverde informatie op de website kan/mag worden gepubliceerd. Dit maakt het mogelijk om er, indien gewenst, een gezamenlijke Wijkbeheerwebsite van te maken. De nieuwe website is zodanig ingericht, dat informatie rechtstreeks vanuit het Team Wijkbeheer van de gemeente kan worden aangepast. Dit biedt kansen om nieuwe informatie snel te kunnen plaatsen. Wel behoeft het blijvende aandacht om de website bij te houden en te verbeteren. Digitaal netwerk Wijkbeheerpartners De wens is ontstaan te onderzoeken of een digitaal netwerk opgezet kan worden ter ondersteuning en professionalisering van de huidige werkzaamheden. Dit onderzoeken en opzetten van het netwerk zal extra inzet vragen van de Wijkbeheerpartners. Zie verder paragraaf 4.2.2. Het zou een mogelijkheid zijn om een website aan het digitale netwerk te koppelen door met een publiek en een beveiligd deel te werken. De vraag is of dit dan ook gekoppeld zou kunnen worden aan de gemeentewebsite. Indien er een werkgroep voor de verdere uitwerking van het digitale netwerk wordt samengesteld, zullen deze opties in de overwegingen meegenomen worden. Kijk op de Wijk Het maandelijks uitgeven van een editie van Kijk op de Wijk zal worden voortgezet in de huidige vorm. Wel behoeft de inzet van een aantal Wijkbeheerpartners enige aandacht. Greenteams Het greenteamproject zal door Maasdelta worden gecontinueerd. Indien nodig en/of wenselijk kan worden bezien of in de toekomst ook in wijken waar Maasdelta geen of weinig woningbezit heeft greenteams kunnen worden opgericht, bijvoorbeeld vanuit de adviesgroep. Hondenbeleid Zoals in hoofdstuk twee al aan de orde kwam, heeft het college middels een advies (d.d. 14 1 2011) de uitvoeringskaders van het hondenuitlaatbeleid vastgesteld. Dit uitvoeringskader zal dan ook worden aangehouden als leidraad bij de uitvoering van het hondenbeleid. Voor het Wijkbeheer is daarin met name het uitgangspunt dat nieuwe uitlaatroutes binnen de kaders van de Buurtaanpak zullen worden vastgesteld relevant. 42 Leefbaarheidsinitiatief Ook in de toekomst worden bewoners op laagdrempelige wijze via de Adviesgroep in de gelegenheid gesteld om voorstellen voor kleinere leefbaarheidprojecten in te dienen en uit te voeren. Het hiervoor bestemde werkbudget, dat zowel door de gemeente als maasdelta wordt ingebracht, blijft ongewijzigd op € 73.000, . Zoals eerder in dit hoofdstuk is aangegeven vormt de behandeling van deze projectaanvragen voortaan een apart onderdeel van de vergadering. Leefbaarheidsmonitor Het voornemen is om de Leefbaarheidsmonitor vanaf nu om de 2 jaar in te zetten. De volgende onderzoeken zullen in ieder geval in 2012 en 2014 plaatsvinden. Vanaf 2012 zal de Leefbaarheidsmonitor ook inzicht gaan bieden in veranderingen in waardering van de leefbaarheidsaspecten door de Hellevoetse bewoners. De hiermee gemoeide kosten worden geraamd op €20.000 per onderzoek. De kosten voor het uitvoeren van de lemon enquête maken onderdeel uit van het budget buurtaanpak, af te wegen bij de begroting 2012. Meldpunt Openbare Ruimte Het Meldpunt Openbare Ruimte zal in de toekomst, zoals bekend, worden voortgezet als onderdeel van het KCC. In het kader van deze ‘overstap’ wordt overwogen met een nieuw registratieprogramma te werken. Dit biedt kansen om bij de keuze voor / het ontwerp van dit programma op voorhand na te denken over hoe de opgeslagen informatie kan worden gebruikt om inzicht te krijgen in aandachtspunten op het gebied van (fysieke) leefbaarheid in wijken, buurten of straten. Speelvoorzieningen Voor de speelvoorzieningen geldt dat werkzaamheden in de huidige vorm gecontinueerd worden. Daarbij zal de komende tijd wel een striktere uitvoering binnen de beleidskaders gelden. De inzet zal de komende tijd met name gericht zijn op (behoud van) veiligheid van speelvoorzieningen. Nieuwe initiatieven zullen aan bod komen in het kader van de projecten buurtaanpak. Zelfbeheer Gezien de conclusie dat de ervaringen met zelfbeheer enerzijds positief zijn, maar het aantal en de omvang van de lopende projecten anderzijds nog beperkt, zullen we er in de komende jaren naar streven het aantal projecten uit te breiden. Daarbij willen we met name aanhaken bij de kansen die zich voordoen in Buurtaanpak gebieden. Daarbij zullen ook de mogelijkheden voor diversiteit in beheervormen worden onderzocht. 43 4.2.2 Nieuwe instrumenten en werkvelden Naast het optimaliseren en in stand houden bestaande instrumenten willen we het Wijkbeheer de komende vier jaar verder uitbreiden, doorontwikkelen, knelpunten oplossen en kansen creëren middels een aantal nieuwe instrumenten. Sommige van deze instrumenten staan nog in de kinderschoenen, voor andere zou zelfs dat al teveel gezegd zijn. Hieronder worden de eerste ideeën en kaders voor de totstandkoming van de instrumenten uiteen gezet. Het is aan de Wijkbeheerpartners om deze plannen te realiseren en verdere invulling te geven. Bewonersschouw Team Wijkbeheer en afdeling Stedelijk Beheer waren voornemens in de toekomst een jaarlijkse bewonersschouw te organiseren in Buurtaanpakgebieden. Dit is een periodieke ronde (te voet) door een buurt waarbij buurtbewoners, begeleid door professionals, kunnen aangeven hoe zij verschillende aspecten in hun buurt ervaren. De fysieke inrichting van de wijk wordt beoordeeld op basis van de vastgestelde kwaliteitsbeelden voor onderhoud. Ook sociale aspecten zouden daarbij aan de orde kunnen worden gesteld. Helaas hebben we moeten concluderen dat het niet haalbaar is om de bewonersschouw in deze vorm uit te voeren in alle Buurtaanpakgebieden. Er zal derhalve gezocht worden naar een alternatieve manier om opvolging te geven aan de Buurtaanpak. Bij het maken van een plan van aanpak hiertoe zullen zowel in als externe partners betrokken worden. Digitaal netwerk Het doel van het digitale netwerk heeft vooral betrekking op het creëren van een professioneel netwerk met korte lijnen in de dagelijkse praktijk, zoals besproken in paragraaf 1.2. In deze paragraaf bleek dat men binnen een complex werkveld als Wijkbeheer rekening moet houden met, en inspelen op alle ontwikkelingen die van invloed zijn op (een deel van) de wijk, ook als dit plaatsvindt op een ander niveau of wordt geïnitieerd door een partnerorganisatie. Elkaar informeren is hier een noodzakelijke voorwaarde. Dit gebeurt onder meer in de Stuurgroep, het Beheeroverleg en de werkgroepen. In de huidige praktijk blijkt echter dat de verschillende partijen elkaar onvoldoende weten te vinden met betrekking tot signalering, planvorming en uitvoering. Dit geldt met name op het niveau van eerstelijnswerkers, terwijl dit juist het niveau is waarop het Wijkbeheer in de dagelijkse praktijk vorm krijgt. Om de communicatie, informatie uitwisseling, afstemming en samenwerking in de dagelijkse uitvoeringspraktijk te bevorderen willen de aan het Wijkbeheer deelnemende organisaties zich bundelen in één digitaal ‘social network’. Dit netwerk kan o.a. de volgende zaken omvatten: 1) Profielen (kennen en gekend worden) • Niveau 1: Wijkbeheer • Niveau 2: partnerorganisaties • Niveau 3: medewerkers 2) Groepen • Stuurgroep, Beheergroep en project/werkgroepen 44 • Zelf groepen samenstellen (zoekfunctie wie moet wat weten o.i.d.) 3) Informatie uitwisseling • Zaak maken en mensen uitnodigen • Niveaus van betrokkenheid (actief/informatief) 4) 5) 6) 7) Monitoren van uitvoering Agenda’s / planner Wiki (instrumenten, ‘beleidsvelden’, projecten etc.) Beveiligde omgeving Indien de wenselijkheid van het digitale netwerk door de Stuurgroep wordt onderkend zal het Beheeroverleg een werkgroep samenstellen die zich bezig houdt met de verdere uitwerking van het digitale netwerk. Belangrijk is dat daarbij ook wordt gedacht aan juridische voorwaarden voor informatie uitwisseling, in het kader van privacywetgeving. Bij de eventuele invoering van het netwerk is het de taak van de Stuurgroepleden en de deelnemers aan het Beheeroverleg om het gebruik van het netwerk binnen de organisaties te stimuleren. Integraal jaarplan Zoals inmiddels al een aantal keer is genoemd willen de partners van het Wijkbeheer Hellevoetsluis in de toekomst gaan werken met een integraal jaarplan. In dit integrale jaarplan wordt voor elke wijk bekeken wat de wijk het komende jaar ‘nodig heeft’ op het gebied van leefbaarheid. Als dat inzichtelijk is gemaakt kunnen vervolgens prioriteiten worden gesteld. Op basis van die prioriteiten kunnen de partners afspraken maken over wat ze het komende jaar aan willen pakken en hoe ze dat willen doen. Naast deze plannen die de partners gezamenlijk maken, zullen ook bestaande plannen van alle partners in het integrale jaarplan worden opgenomen. Zo ontstaat een complete jaarplanning, welke vervolgens op een overzichtelijke en aansprekende manier naar de burgers kan worden gecommuniceerd. De basis van het plan zal worden gevormd door: Lemon en het SOB van Maasdelta, (jaar)plannen van alle betrokken organisaties, signalen uit de dagelijkse praktijk. Voor het eind van 2011 zal de Stuurgroep het door het Beheeroverleg voorbereide integraal jaarplan 2012 vaststellen. Bewoners hebben op dit jaarplan slechts indirect, namelijk via Lemon en de signalen die in de dagelijkse praktijk bij de instanties binnen komen, invloed op de inhoud van het jaarplan. Het streven is echter om met elkaar op zoek te gaan naar een manier om bewoners op een meer directe en structurele manier inspraak te geven bij het vaststellen van de jaarplannen, bijvoorbeeld middels (half)jaarlijkse wijktafels. In 2011 zal het Beheeroverleg zich bezig houden met de planvorming hieromtrent. In 2012 kan dan gestart worden met de uitvoering van een pilot voor het jaarplan van 2013, waarna toegewerkt kan worden naar een uitbreiding over de hele gemeente. 45 JOP beleid Voor het plaatsen van jongerenontmoetingsplekken (JOP) zijn enkele kaders opgenomen in het Speelplan en de Speelnorm. In de praktijk blijkt echter dat bij het plaatsen van JOP meer komt kijken dan deze ‘objectieve’, fysieke voorwaarden. Er zijn veel partijen die met de (sociale) consequenties van de JOP’s te maken hebben. Jongeren, jongerenwerk, buurtbewoners, opbouwwerk, de gemeente en de politie, het zijn voorbeelden van partijen die belang kunnen hebben bij de precieze invulling van een te plaatsen JOP. Zij kunnen dan ook elk van uit hun eigen visie bijdragen aan die invulling. Bovendien kunnen problemen achteraf voorkomen worden als alle belanghebbenden tijdig bij het proces betrokken worden. Wijkbeheer streeft ernaar om in 2011, in samenwerking met de beleidsmedewerker jeugd, een standaard werkwijze/stappenplan gericht op participatie en inspraak in een vroeg stadium te ontwikkelen. Uitleenservice Wijkbeheer heeft in de loop der jaren een flink aantal leefbaarheidsinitiatieven financieel gesteund en begeleid. Daarvoor is met regelmaat materiaal aangeschaft, zoals partytenten, vuilprikkers, bezems, etc. Het is natuurlijk zonde om dergelijk materiaal ergens in een schuur van een vereniging te laten belanden en vervolgens voor een andere activiteit weer nieuw materiaal aan te schaffen. Daarom wordt op dit moment een overzicht gemaakt van het al beschikbare materiaal dat in de loop der jaren is verzameld. Onder begeleiding van Stichting Push zal vervolgens een uitleenservice worden gestart zodat het materiaal zo efficiënt mogelijk gebruikt wordt. 4.3 Financiën De budgettaire mogelijkheden voor continuering van de buurtaanpak zullen afgewogen moeten worden in de voorbereiding van de begroting 2012. In dat kader moeten de mogelijkheden bezien worden voor de realisering van nieuwe projecten ten behoeve van de revitalisering van –in meerjarenperspectief een viertal grotere gebieden, de hiervoor benodigde procesbegeleiding en (eventueel) de continuering van de projecten Buurtbemiddeling en Buurtpreventie na 2012. Zoals vermeld is dit een aanvulling op de (relatief beperkte) reguliere budgetten voor Wegenbeheer. Daarbij zal ook rekening gehouden worden met het om het jaar uitvoeren van de Leefbaarheidmonitor in 2012 en 2014; ook deze kosten worden gedeeld met Maasdelta. Voor de gemeente komt dit neer op een bedrag van circa € 20.000 per onderzoek. Daarnaast bestaat het reguliere jaarbudget wijkbeheer vooral uit een bedrag van € 45.000 dat beschikbaar is voor bewonersinitiatieven. Woningcorporatie Maasdelta draagt hieraan jaarlijks € 28.000 bij. Een deel van deze gecombineerde middelen wordt eveneens gebruikt om de kosten van de projecten Buurtbemiddeling en Buurtpreventie te dekken. Tot slot wordt na de zomer onderzocht of een digitaal netwerk opgezet kan worden en welke kosten hiermee verbonden zijn. 46 4.4 Resumé Resumerend, zijn heldere afspraken gemaakt over interne samenwerking in de komende jaren. In de externe samenwerkingsstructuur zal een belangrijke aanpassing plaatsvinden om de samenwerking te professionaliseren en integrale planvorming te bevorderen, namelijk de toevoeging van het Beheeroverleg. In de externe samenwerkingsstructuur zal een samenwerking te professionaliseren toevoeging van het Beheeroverleg. bestaande instrumenten vooral op belangrijke aanpassing plaatsvinden om de en integrale planvorming te bevorderen, namelijk de Inhoudelijk licht de nadruk bij het continueren van de Buurtaanpak. Hierin zitten ook voornamelijk de financiële consequenties die dit visiedocument met zich meebrengt. Daarnaast zal gewerkt worden aan de ontwikkeling van een aantal nieuwe instrumenten. Ten eerste is dat het integrale jaarplan, dat jaarlijks door de Wijkbeheerpartners (Maasdelta Hellevoetsluis, Politie Rotterdam Rijnmond, Stichting Push en SWS Welzijn) zal worden opgesteld, ter verbetering van de integrale planvorming. Daarbij zal ook aandacht worden besteedt aan het betrekken van bewoners, waarmee het , zoals eerder geconstateerd, achterblijvende tweede niveau van burgerparticipatie wordt versterkt. Daarnaast zal worden onderzocht of het mogelijk is een digitaal netwerk op te richten waarin all Wijkbeheerpartners participeren. Dat netwerk is erop gericht de samenwerking, afstemming en informatie uitwisseling tussen de partners in de alledaagse uitvoeringspraktijk te bevorderen. In Bijlage VI is bovendien een schematisch overzicht opgenomen van alle, doorlopende en nieuw te ontwikkelen, werkzaamheden en de tijdsplanningen voor de komende drie jaar op hoofdlijnen. De budgettaire consequenties maken onderdeel uit van de voorbereiding begroting 2012. 47 48 Bijlage I: Schematische uitwerking interviews 49 50 51 52 53 Bijlage II: Wijken en buurten van Hellevoetsluis 54 55 Bijlage III: Impressie evaluatie diverse Buurtaanpakken 56 Evaluatie Buurtaanpak Stryten: Kwaliteitsteam Wat vond u van de rol van het Kwaliteitsteam binnen de Buurtaanpak? • Geweldig om mee te mogen denken en werken Wat vond u van de rol van de gemeente binnen de Buurtaanpak? • Soms iets te krenterig als het om geld ging • Heel prettig, ze luisterden goed naar watvoor wensen wij hadden • De gemeente heeft als budgethouder natuurlijk de regierol. Dat is ook goed, juist omdat door gemeente met minder emoties besluiten kunnen worden genomen. Bovendien moet ergens het overall beeld zijn en dat kan volgens mij het beste als je ook het geld in beeld hebt. • Prettig de steun en aanwijzingen die zij ons gaven Hoe heeft u het contact met de gemeente tijdens de Buurtaanpak ervaren? • Verschillend. In 't begin nogal stroef met een aantal mensen. Pas later in 't proces leek het te gaan wennen en werd de houding wat opener Hoe heeft u tijdens de Buurtaanpak de contacten tussen bewoners onderling ervaren? Is er iets veranderd in de contacten die u met buurtbewoners heeft? • Het contact met de leden van het kwaliteitsteam is nog steeds uitstekend. Jammer dat het altijd de zelfde mensen zijn die iets moeten organiseren. • Ja, de mensen groeten veel gouwer en maken een praatje met je • Het contact met "de overkant" was er vroeger eigenlijk niet. Nu is dat er zeker wel. • Gezellig, praat meer met elkaar Wat vond u van de duur en het tempo van de Buurtaanpak? • 2 jaar is lang, maar als je bedenkt dat in die 2 jaar van niks is gekomen tot oplevering, dus incl. kiezen ontwerper, maken ontwerp, kiezen aannemer, uitvoering, valt het best mee. Voor de meesten misschien een te lange periode om interessant te blijven. Wat vindt u van het eindresultaat van de Buurtaanpak? • Ziet er goed uit • Goed • Over de hele linie ben ik tevreden. Hier en daar wat minpuntjes in de afwerking. Evaluatie Buurtaanpak Stryten: alle wijkbewoners Wat vond u van de informatievoorziening vanuit de gemeente over de Buurtaanpak (denk bijvoorbeeld aan frequentie en kwaliteit)? Nieuwsbrief: • Vond de frequentie precies goed. De brief was ook duidelijk en overzichtelijk • Erg duidelijk omschreven, en tijdig aangekondigd wat de plannen waren Informatiebijeenkomsten: • Vond het fijn dat het zo uitgebreid en duidelijk was Wat vindt u van het resultaat van de Buurtaanpak? Fysiek: • Het geheel is opgeknapt en veel fleuriger • Prima. De buurt is erg mooi. Sociaal • Gezellig om eens meer van je buurtgenoten te zien • Zeer, je medebewoners beter kennen in de buurt. Erg gezellig. Hoe heeft u tijdens de Buurtaanpak de contacten tussen bewoners onderling ervaren? Is er iets veranderd in de contacten die u met buurtbewoners heeft? • Goed contact, fijn dat er een buurtcommissie is • Er is niets veranderd, ik praat toch wel met iedereen, ook voor de buurtaanpak al 57 Buurtaanpak Gorsingen Hoeck Voor Na 58 Tussenevaluatie proces Buurtaanpak Kulck Noord: Kwaliteitsteam Positieve punten? • • • • • • • Wat kan in de toekomst beter? Heeft u meer contacten in de buurt gekregen? Het informeren door de gemeente De samenwerking in de buurt (sociale aspect) • De begeleiding vanuit de gemeente tijdens de “thuissessies” Ja Overleg voeren Gezamenlijk plannen maken Ideeën opdoen • Meer leden werven voor het Kwaliteitsteam • Checken of de buurt geïnformeerd wordt door het Kwaliteitsteam • Te lange discussies op detailniveau afbreken Nee Het open karakter van de gesprekken Inspraakmogelijkheden • Wensen van bewoners komen in een vroeg stadium op tafel Mogelijkheden (wensen) kunnen beter ingepast worden in het gehele plan • Instemming bewoners • De regelmatige bijeenkomsten De regelmatige informatie via de post • • • • Communicatie Mogelijkheid mee te denken • Dat de mensen samen een plan hebben bedacht, er samen over hebben kunnen praten • • Bewoners betrekken Je hebt als bewoners echte inspraak • Dat we genoeg inbreng hebben gehad. • Als uitgangssituatie toch een iets minder vrijblijvend plan vanuit de gemeente. In ieder geval de wettelijke kaders dienen duidelijk(er) te zijn. • Communicatie: voor terugkoppeling duidelijker afspraken maken en op papier zetten • Geen tip • Hondenpoep. De verplichting van het dragen van hondenpoepzakjes zou een must moeten zijn. Met als gevolg een schoon gebied en geen irritatie. Dit heeft zolang het niet verplicht is geen kans. • Inzicht geven in beschikbare financiële middelen, zodat het Kwaliteitsteam ook keuzes kan maken over wat wel en wat niet kan. Nu zijn een aantal voorgestelde gewenste zaken niet doorgegaan • Misschien bij de bijeenkomsten een agenda met punten klaar hebben, zodat er niet elke keer weer teruggekomen wordt op een vorige discussie • Kwaliteitsteam = Kwaliteitsteam, dus geen nieuwe mensen toelaten Ja. Contact gekregen met omwonenden wat anders waarschijnlijk niet het geval was geweest Ja, erg positief Vertrouwen dat de buurt opgeknapt wordt naar de wensen v/d buurt? Nee, door het ontbreken van de begeleiding tijdens de “thuissessies” is de inbreng marginaal. Ja Ja Ja, goede terugkoppeling per ingebrachte wens. Wat is wel, wat is niet mogelijk en met goede argumenten. Nee Ja Niet echt. Mede als gevolg van druk leven. Contacten die ik heb zijn voldoende Ja, door de aanpak en inzet Nee, mentaliteit van de bewoners. Zoals het blijven plaatsen van containers op de stoep. Een schoon gebied: begin bij jezelf. Nee Nee, beperkt budget Nee, ken wel meer mensen van gezicht Ja Ja!! Ja Nauwelijks/niet Ja, we hebben meer dan genoeg inbreng kunnen leveren. 59 Buurtaanpak Kulck Noord Voor Na 60 Buurtaanpak Schrijnwerker Voor Na Buurtaanpak Brasem Voor Na Buurtaanpak Buurthuis de Kooistee Voor Na 61 62 Bijlage IV: Analysekaart Acres 63 Toelichting Totaal • • • • • waren er in Accres in 2010: 11.165 meldingen 3.474 daarvan hadden bij de locatie omschrijving geen nummer 102 hadden geen straat 227 konden niet gematched worden (bijvoorbeeld oneven nummers aan de Ebstroom deze straat kent alleen een even nummering) 7.362 hebben dus uiteindelijk een plek op de kaart gekregen en daarmee een relatie naar een buurt. Aansluitend zijn de waarden van de volgende buurten eruit gelaten: • Boomgaard (te weinig meldingen) • Duinhoeck, Heliushaven (veel particulier terrein in combinatie met veel recreatie woningen) • Kickers Bloem (geen huishoudelijk afval) De meldingen zijn afgezet tegen het aantal adressen (uitgezonderd de garageboxen) en met de standaarddeviatie is vervolgens bepaald welke buurten daaronder en boven scoren. 64 65 Bijlage V: Organogram Wijkbeheer 66 Stuurgroep Bestuur / directie Beheeroverleg Adviesgroep Bewonersinitiatieven (midden)management Deelnemers beheeroverleg+bewoners Werkgroepen Eerstelijnswerkers+bewoners Bewoners Gemeente Maasdelta Politie Push SWS Digitaal netwerk 67 68 Bijlage VI: Schematisch overzicht driejarenplan 69 70 71 72 73 74 Bijlage VII: Analysekaart Lemon 75 Toelichting Deze kaart brengt de scores die volgen uit het Lemon onderzoek van 2010 per buurt in beeld. Het Lemon onderzoek is gehouden op basis van de oude wijk en buurtindeling, maar is op deze kaart vertaald naar de nieuwe wijk en buurtindeling. De kleine scorecirkels geven de scores voor de buurt voor de 18 verschillende aspecten uit de Lemon enquête weer. Daarbij betekent groen dat de buurt op dat aspect een significant hoger rapportcijfer krijgt dan het gemeentelijk gemiddelde rapportcijfer voor dat aspect. Geel betekent dat de score voor de buurt niet significant afwijkt van het gemiddelde. Rood betekent dat de score significant lager is dan het gemeentelijk gemiddelde rapportcijfer voor dat aspect. De grote cirkel in het midden geeft de totaalscore voor de buurt weer. Daarbij zijn alle scores voor de deelaspecten bij elkaar opgeteld, waarbij een groene score als +1 telt, een rode score voor 1 en een gele score als 0. Is de totaalscore 0, dan is de grote cirkel geel gekleurd. Is de totaalscore 1 of hoger, dan is de grote cirkel groen gekleurd. Is de totaalscore 1 of lager, dan rood. Voor 3 buurten zijn er te weinig onderzoeksresultaten om betrouwbare uitspraken te doen. Deze zijn wel opgenomen in de kaart met een sterretje in de grote cirkel, zodat het wel een indicatie geeft van de score in die buurten. Deze kaart geeft weer welke buurten hoger en lager scoren dan het gemeentelijk gemiddelde en zegt dus niks over hoe de scores zich verhouden tot het landelijk gemiddelde. Er kan overigens wel bepaald worden of scores in een buurt per aspect hoger of lager zijn dan het landelijk gemiddelde, maar niet of dat een significante afwijking is (omdat we niet over die gegevens beschikken). 76 77 78 Bijlage VIII: Buurtaanpakgebied Dorp en Hoonaart 79 80 81 82 Bijlage IX: Buurtaanpakgebied omgeving Melkweg 83 84 85 86 Bijlage X: Buurtaanpakgebied omgeving Vlinderbuurt 87 88 89 90 Bijlage XI: Buurtaanpakgebied omgeving Kreeft 91 92 93
© Copyright 2024 ExpyDoc