! ! OSG SEVENWOLDEN IN HEERENVEEN

!
OSG SEVENWOLDEN IN HEERENVEEN
TAlentencollege Noord (TAN)
Sporttalenten uit het hele land volgen hun opleiding bij OSG
Sevenwolden. Maximaal drie uur les per dag, de rest van de tijd
wordt besteed aan topsport. Dit was voor deze bijzondere school in
Heerenveen de aanleiding om meer aan gepersonaliseerd leren te
gaan doen. In gesprek met studiecoach Alex de Lange.
“We hebben een duidelijke urgentie, want onze sportleerlingen horen bij de top in Nederland. Leren is
belangrijk, maar sport is hoofdzaak. Ruim vier jaar geleden hadden we 12 leerlingen. Dat aantal is
ondertussen gegroeid tot een groep van 40 leerlingen: van klas 1 tot en met 6 en van kader en tot en
met gymnasium. In principe zijn we een school binnen een school. De noodzaak van een aparte unit is
dat de meeste leerlingen maximaal 3 uur per dag bezig kunnen zijn met de leervakken binnen school,
het zijn allemaal atleten van nationale selecties. Leerlingen komen daarom van heinde en verre naar
e
onze sportcampus: wonen, trainen en studeren op één plek. De meesten leerlingen stromen in de 4 ,
e
e
5 of 6 klas in bij ons.
Het basisidee was om met een kernprogramma te werken, sterk diplomagericht en verder moest de
leerling aan het werk kunnen wanneer hij of zij tijd had. Binnen de LOOT-regeling is er al ruimte voor
aanpassingen en wij wilden daar verder in gaan. In het begin hebben we een volledig instructiemodel
opgezet, maar dat werkte niet. Daarna zijn we gaan werken met docentenspreekuren; er is geen
klassikale les meer. Leerlingen zitten niet vast aan een rooster of lessenstructuur, als ze in hun
individuele programma klaar zijn voor een toets kunnen ze die direct maken. Daar zit de grootste
personalisatie: je kan aandacht geven waar het echt nodig is, wat makkelijker gaat kan je snel
afronden; elk arrangement is op de individuele leerling toegesneden.
Leerlingen volgen een basisleerlijn onder begeleiding van vakcoaches en de studiecoach. Bij meer
moeite bieden we aanvullende stof. Voor een aantal vakken zijn diagnostische toetsen beschikbaar,
die gebruiken we om te kijken of ze klaar zijn voor de toets. Los van de basisstructuur werken we met
volledig individuele planningen. Daarnaast werken we met PulseOn en bij bepaalde vakken met de
SLO proeftuin examens om het materiaal te personaliseren.
Didactiek
In eerste instantie werkten we met digitale middelen, heel uitgebreide studiewijzers op de computer.
Dat was gewoon niet voldoende: de didactiek van een docent miste. We proberen nu een soort mixed
media te bieden en waarbij we veel gebruik maken van digitale leermiddelen. We werken voor het vak
Engels met PulseOn. Daarnaast maken leerlingen gebruik van proeftuin examens waarbij we ook
feedback kunnen bieden, om te kijken of ze op een hoger niveau kunnen oefenen. Je zou de volgende
stap duidelijk willen aanbieden via het systeem maar dat stuk adaptiviteit is er vaak nog niet. Mijn taak
als studiecoach is om in de persoonlijke begeleiding die adaptiviteit aan te brengen.
De studiecoach
De studiecoach is vergelijkbaar met een super mentoraat, alleen houdt de coach zich ook bezig met
de inhoudelijke planning van alle vakken. De docenten die spreekuren geven, houden hun eigen
programma-leidraad wel bij, maar niet de specifieke situatie van de leerling. Bij sommige leerlingen
ondersteun je veel, andere leerlingen laat je vrij. Dat is het persoonlijke element. Doel is de leerlingen
te begeleiden naar zelfstandig, zelfverantwoord werken, het ontwikkelen van zelfreflectie zodat ze hun
eigen leertraject uitzetten. We proberen zoveel mogelijk te voorkomen dat leerlingen moeten
afstromen. We willen dat iedereen een kwalificatie op zijn of haar niveau krijgt. Daar zijn we aan
gecommitteerd.
!
!
We voorkomen doubleren en willen dat leerlingen zo min mogelijk tijd verliezen. Het is niet zo
gepersonaliseerd dat iedereen een eigen programma heeft, maar iedereen heeft wel een eigen
leerroute. Wij laten sommige leerlingen bijvoorbeeld leergang 4 en 5 in 3 jaar doen. Bij andere scholen
e
e
wordt kinderen aangeraden de 4 klas in één jaar te halen, en de 5 klas in twee jaar te doen. Het
resultaat daarvan is meestal dat kinderen twee keer doubleren. Wij proberen daarom de werkdruk
goed te spreiden. Om dat te doen hebben we een aanvullende regeling op het PTA gemaakt. Qua
inhoud hebben we ons verbonden aan de school, maar wij laten alle data los. Onze leerlingen krijgen
gelijkwaardige toetsen, goedgekeurd door de vakgroep. De vakcoach bepaalt het moment dat ze daar
klaar voor zijn. Een leerling kan herkansen per vak, niet per tijdvak.
Hoe hebben jullie het ingevoerd?
We hebben een voorbereidingsjaar gehad waarin we de leerwijzers gemaakt hebben en de
programma’s zijn uitgekleed tot een kernprogramma. Wij zijn aangesteld in juli, en 1 augustus zijn we
begonnen. Toen zaten we in een lege ruimte en we zijn we gewoon gestart. We gebruikten de
reguliere methodes en moesten hier en daar spelen met de content. Het is natuurlijk een kwestie van
vallen en opstaan, elke week evalueren, bijstellen en nieuwe mogelijkheden en verbeteringen
ontdekken.
Moeilijkheden
De groei is nu bij ons een belemmering, want dit concept is op kleine schaal gestart. De fysieke
werkruimte is een bottleneck, daarnaast is het zoeken naar de juiste efficiënte aansturing van een
grotere groep. Het is en blijft een experiment. Leerlingen blijven nog erg afhankelijk van de
persoonlijke feedback van docenten. Dat is een probleem omdat de leerling de docent niet vaak ziet.
Eigenlijk moet je een heel gestructureerde en adaptieve elo hebben. Bij een reguliere school is de elo
gebaseerd op een klassikale setting met een roosterstructuur maar dat is niet geschikt voor onze
manier van gepersonaliseerd leren. Het resultaat is dat ik nu in een excell-bestand per leerling, per
week de planning maak: onze kracht zit in flexibiliteit.
Financiering
Wij hebben vanuit VWS / OCW een subsidie via NOC*NSF gekregen. Wij krijgen per leerling ongeveer
€ 4500,= reguliere bekostiging. Dat moet uiteindelijk teruggebracht worden naar gewone bekostiging.
Dat is mogelijk als je de schaal groter maakt en de technologische ondersteuning uitbouwt. De schaal
is nu beperkt omdat we als specifieke eis hebben dat je een bepaald niveau sporter bent. We kijken nu
of we die eisen kunnen versoepelen, dan kun je een grotere groep sporters bedienen en vergroot je de
efficiëntie. We zijn ook aan het kijken of dit concept ook werkt voor zorgleerlingen. Op reguliere
scholen zit de bottleneck vaak in de schoolregels, niet bij de wetgeving. Wij voldoen nu wel aan de
wettelijk vastgelegde basisregels, maar voldoen niet aan de regels die veel scholen zich zelf opleggen,
zoals overgangsbeleid bijvoorbeeld.
Content en device
De content is bij ons de crux, er zijn niet veel adaptieve leerlijnen direct voorhanden. Dat proberen we
op te vangen door te werken met PulseOn. We hebben een aantal PC’s staan, wat laptops, sommige
leerlingen hebben laptops en een enkeling gebruikt een iPad. Uiteindelijk willen we dat alles overal op
te gebruiken is en ons nergens aan binden. Totdat het digitale materiaal adaptief en interactief is, is
het nog vrij lastig om alleen digitaal te werken.
Docenten
Wij zoeken openminded mensen. Een docent bij ons moet individueel en met kernprogramma´s willen
werken. Werken met studiecoaches binnen onze unit is één van de taken binnen onze unit, omdat ze
ook bij onze reguliere school werken. We zijn gelijk begonnen met alle leerjaren. Docenten werken bij
ons daar waar ze in het reguliere onderwijs aan verbonden zijn. Dus wij hebben hier docenten van alle
drie de locaties van onze school, dat vergt qua sturing wel veel afstemming. Vooral als je bedenkt dat
we hier met andere regels werken dan de reguliere schoollocaties.
!
!
Leerlingen
Een aantal van onze leerlingen had voorheen veel stress bij het leren die ze nu niet meer hebben,
bijvoorbeeld als ze veel lessen moesten inhalen. Veel leerlingen geven ook aan dat ze blij zijn dat ze
geen tijd meer hoeven te verdoen met het zitten in de les en uitleg horen die ze niet meer nodig
hebben. Wel moeten zij zelfstandig werken, actief leren en de verantwoording voor de leerroute
nemen. Niet iedere leerling is even geschikt voor dit systeem. Sommigen moet je heel directief
aansturen, anderen kun je hun gang laten gaan. Leerlingen die hier binnenkomen schrikken wel eens:
een gewone school is erg gestructureerd. Hier moeten ze veel dingen zelf doen. Onze kinderen
ontwikkelen veel andere competenties, zoals planning en zelfregulatie. Vooral tijdens het eerste
halfjaar is dat meestal wel even wennen.
De volgende stap
Gepersonaliseerd leren kan twee kanten op gaan: leerlingen doen óf hun eigen ding binnen een
basislijn, óf je biedt leerlingen een andere basislijn aan. Dat laatste is nog geen mogelijkheid, de
personalisatie zit meer in het traject dan in het materiaal. Wij leunen nog sterk op de reguliere school.
We proberen mee te doen met dingen die om ons heen gebeuren, omdat je ook niet alles zelf kunt
doen. Zeker op het gebied van leermateriaal en digitale tools valt er veel te winnen. Het is nooit echt
klaar, uiteindelijk is het een kwestie van ieder jaar nieuwe en oude vragen oplossen.
Aanbeveling
Als je gepersonaliseerd leren wilt ondersteunen moet je allereerst het traditionele denken loslaten en
tegelijkertijd meer structuur aanbrengen. Voor iedere toegevoegde variabele heb je meer structuur
nodig. Ga na of alle schoolregels wel noodzakelijk zijn. Bepaal goed wat je einddoel is en probeer voor
ieder einddoel wat je bedenkt een stappenplan te formuleren.
Wij zijn in ons programma ooit overgestapt van ‘onderwijs gestuurd door leerwijzer’, naar ‘docent leerling gestuurd onderwijs’. Terugkijkend hadden we bij die overstap meer structuur moeten
handhaven, en meer projectmatig per onderdeel moeten werken. Maar, als je in het diepe springt, is
het ook wel het balletje hooghouden. En op het einde van de dag lukt dat hooghouden: onze leerlingen
gaan weg met diploma’s.”
Leerling2020 wordt uitgevoerd door Schoolinfo in opdracht van de VO-raad.
Kijk voor meer informatie op www.leerling2020.nl.
!

Download Report