onderzoek houdbare gemeentefinancien

Aan:
De Raden van de gemeente Wassenaar,
Voorschoten, Oegstgeest en LeidschendamVoorburg
Voorschoten, 7 juli 2014
Betreft: Onderzoek houdbare gemeentefinanciën
Geachte leden van de raad,
Met deze brief wil ik u informeren over het onderzoek naar Houdbare gemeentefinanciën in de
gemeenten Wassenaar, Voorschoten, Oegstgeest en Leidschendam-Voorburg dat de
Rekenkamercommissie op korte termijn zal starten.
Hierna geven wij nader aan waarom wij dit onderzoek uitvoeren, wat het doel van het onderzoek is,
de werkwijze en de planning.
Aanleiding onderzoek
In 2013 heeft de Rekenkamercommissie Wassenaar, Voorschoten, Oegstgeest en LeidschendamVoorburg een onderzoek gedaan naar Reserves, voorzieningen en de omgang met risico’s in de
gemeenten Wassenaar, Voorschoten en Oegstgeest. Doel van dit onderzoek was om de
gemeenteraden meer helderheid en inzicht te verschaffen in de gemeentelijke financiën en dan
vooral op het gebied van reserves, voorzieningen en de onderliggende risico’s.
Nu dit jaar nieuwe raden zijn gekozen, nieuwe colleges zijn geformeerd en bovendien ook de
gemeente Leidschendam-Voorburg is aangesloten, zal de Rekenkamercommissie met het oog op de
behandeling van de begrotingen voor 2015 de hoofdlijnen van het beeld uit het vorige onderzoek
actualiseren en de analyse verbreden. Bij de kennismakingsbijeenkomsten met de fracties van de
politieke partijen en de raadscommissies bleek veel behoefte aan een beeld van de
gemeentefinanciën op hoofdlijnen, liefst in meerjarig perspectief.
Bij dit onderzoek sluiten wij aan bij de handreiking Houdbare gemeentefinanciën van de VNG uit
1
2013 . Van houdbare gemeentefinanciën is sprake als een gemeente ook bij een scenario met
economisch slecht weer genoeg geld overhoudt om de schuldverplichtingen te blijven voldoen,
zonder dat de noodzakelijke publieke voorzieningen in de knel komen. Voor gezonde
gemeentefinanciën is alleen sturen op baten en lasten niet genoeg: ook moet de blik op de
geldstromen en op de hoogte van de schuld worden gericht. Deze benadering voor een oordeel over
de gezondheid van de financiën die veel bij landen en staten wordt toegepast, is voor Nederlandse
gemeenten nieuw.
Met het onderzoek Houdbare gemeentefinanciën wil de Rekenkamercommissie gemeenteraden
inzicht bieden of hun financiën robuust genoeg zijn om financiële tegenslagen in de toekomst op te
vangen. Daartoe zal worden gekeken naar de geldstromen van de gemeenten en de ontwikkeling van
de gemeenteschuld bij een slecht weer scenario. Dit inzicht zal worden gepresenteerd voorafgaand
aan de behandeling van de begrotingen voor 2015.
1
Zie: www.vng.nl/onderwerpenindex/gemeentefinancien
Onderzoeksdoel, onderzoeksvragen en rapportage
Onderzoeksdoel
Het doel van het onderzoek Houdbare gemeentefinanciën is om gemeenteraden een actueel inzicht te
bieden in de ontwikkeling van de gemeentelijke financiën en de robuustheid hiervan om ook
financiële tegenslagen in de toekomst op te kunnen vangen.
Onderzoeksvragen
Het onderzoek naar Houdbare gemeentefinanciën zal ten minste antwoord geven op de volgende
vragen:
1.
2.
3.
4.
5.
Wat is de ontwikkeling van de belangrijkste financiële kengetallen (waaronder de schuld- en
solvabiliteitsratio)? Is al dan niet sprake van een structureel evenwicht in de begrotingen? Hoe
zien de huidige en toekomstige balansen van de vier gemeenten eruit en wat zegt dit over de
financiële situatie van de gemeenten?
Hoe is de verhouding tussen schuld en inkomsten van de gemeenten (onder andere netto schuld,
in procenten van de exploitatie) en hoe kunnen raadsleden hier invloed op uitoefenen?
Hoe is ontwikkeling van het financieringsresultaat (‘primair surplus’); kunnen investeringen
houdbaar worden gefinancierd?
Hoe is de ontwikkeling van het EMU-saldo en in hoeverre is het gewenst dat raadsleden dit
nauwgezet monitoren?
Hoe ontwikkelen de gemeentelijke financiën (met name de schuldquote) zich bij een zogeheten
‘slecht weer scenario’. Hiervoor wordt de VNG benadering, beschreven in het rapport ‘Houdbare
gemeentefinanciën’, als uitgangspunt genomen.
Rapportage
De onderzoeksresultaten zullen in een beknopte rapportage worden gepresenteerd. De belangrijkste
financiële kengetallen zullen per gemeente in een handzaam overzicht worden aangereikt, waarbij –
waar mogelijk – de resultaten worden afgezet tegen landelijke gemiddelden, referentiegemeenten
en/of tegen de andere drie gemeenten die zijn aan gesloten bij de Rekenkamercommissie. Bij alle
vragen zal zowel terug (tot en met 2008) als vooruit (tot en met 2017) worden gekeken.
De rapportage zal zich verder met name ook richten op het interpreteren van de diverse kengetallen
en uitkomsten en op het mogelijkheden voor de raadsleden om deze binnen hun kaderstellende en
controlerende taak invloed op uit te oefenen.
Werkwijze
Externe ondersteuning
Een extern bureau, Deloitte (dat ook het onderzoek naar Reserves, voorzieningen en de omgang met
risico’s heeft uitgevoerd), zal een groot deel van het onderzoek uitvoeren, waaronder de verzameling
en analyse van data en informatie. De analyse zal worden uitgevoerd in lijn met de structuur van de
handreiking Houdbare gemeentefinanciën en met gebruikmaking van de Houdbaarheidstest
gemeentefinanciën, zoals beide ontwikkeld door de VNG. De Rekenkamercommissie zal vervolgens, in
samenwerking met het externe bureau, conclusies en aanbevelingen formuleren.
Ambtelijk en bestuurlijk wederhoor parallel
Voor het definitief uitbrengen van het rapport wordt het (concept)rapport aan de gemeenten
voorgelegd voor ambtelijk en bestuurlijk wederhoor. Met het oog op de aanbieding vóór de
behandeling van de begroting 2015 zullen het ambtelijk en bestuurlijk wederhoor parallel worden
uitgevoerd.
Vier themabijeenkomsten
Het onderzoek naar Houdbare gemeentefinanciën zal specifiek aandacht besteden aan de vraag wat
de uitkomsten nu betekenen voor gemeenteraden, wat zij ermee kunnen. Voor dit doel zullen vier
themabijeenkomsten worden georganiseerd in oktober, waarin de Rekenkamercommissie en de
onderzoekers van Deloitte de onderzoeksbevindingen en conclusies en aanbevelingen per gemeente
zullen presenteren en met u bespreken.
Planning
Wij willen het rapport met bevindingen, conclusies en aanbevelingen uiterlijk 15 oktober 2014 aan u
aanbieden.
Tot slot
Gelet op de planning zal het niet meer mogelijk zijn in de raadscommissie nadere toelichting te geven
op het onderzoek. Vragen of suggesties kunt u uiteraard wel schriftelijk aan ons richten.
Met vriendelijke groet,
Rekenkamercommissie Wassenaar, Voorschoten, Oegstgeest en Leidschendam-Voorburg,
Peter van den Berg,
voorzitter

Download Report