Ministerie van Verkeer en Waterstaat
Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat
Directie Zeeland
Nummer:
S14
Bibliotheek, Koestr. 30,tel:0118-686362
postbus 5014, 4330 KA Middelburg
KRAMMER-VOLKERAK
HET KRAMMER-VOLKERAK/
NU EN NA DE AFSLUITING
Een
i n v e n t a r i s a t i e van de h u i d i g e
s i t u a t i e en de v e r a n d e r i n g e n
d i r e c t na
de a f s l u i t i n g , u i t g e v o e r d door de R i j k
d i e n s t voor de i j s s e l m e e r p o l d e r s , de
D e l t a d i e n s t ( H o o f d a f d e l i n g M i l i e u en
I n r i c h t i n g ) en de p r o v i n c i a l e p l a n o l o g i s c h e D i e n s t voor Zeeland
i n h e t kade
van de p r o j e c t g r o e p Krammer-volkerak.
m a a r t , 1985.
I
Inhoud
biz.
1. INLEIDING
3
2. GEBIEDSBESCHRIJVING
5
2.1. LIGGING EN LANDSCHAP
5
2.2. BEHEERS- EN EIGENDOMSSITUATIE
8
2.3. BEVOLKING
9
2.4. INFRASTRUCTUUR
9
2.4.1. Wegennet
2.4.2. Vaarwegen en havens
9
1 u
2.5. PLANOLOGISCHE SITUATIE
14
2.6. GEBRUIKSVORMEN
14
2.6.1. B e r o e p s s c h e e p v a a r t
14
2.6.2. R e e r e a t i e
1
2.6.3. B e r o e p s v i s s e r i j
21
2.6.4. Landbouw
21
2.6.5. J a c h t
2 2
2.6.6. Zandwinning en s p e c i e b e r g i n g
2 3
2.6.7. I n d u s t r i e
2 3
2.6.8. N a t u u r
2 3
3. ABIOTISCH MILIEU
3.1.
2 7
ABIOTISCHE UITGANGSSITUATIE
2 7
3.1.1. H o o g t e l i g g i n g en w a t e r d i e p t e
2 7
3.1.2. Bodem
2 8
3.1.3. W a t e r h u i s h o u d i n g
3 1
3.1.4. W a t e r k w a l i t e i t
3 2
3.2. VERANDERINGEN IN HET ABIOTISCH MILIEU
5
3 7
3.2.1. V e r s t u i v i n g
3 7
3.2.2. O e v e r p r o c e s s e n
3 8
3.2.3. Bodemkundige p r o c e s s e n
3
9
1. Inleiding
Door de a a n l e g van de P h i l i p s d a m en de Oesterdam i n h e t o o s t e l i j k
d e e l van de O o s t e r s c h e l d e z u l l e n de h u i d i g e g e t i j d e w a t e r e n Krammer,
V o l k e r a k en h e t Verdronken Land van h e t M a r k i e z a a t van Bergen op Zoom
worden a f g e s c h e i d e n van de O o s t e r s c h e l d e en veranderen i n z o e t e ,
stagnante meren. I n deze nieuwe meren kunnen nieuwe f u n c t i e s t o t
o n t w i k k e l i n g komen, z o a l s op h e t g e b i e d van n a t u u r en r e c r e a t i e .
Voor de afweging van de b e t e k e n i s van deze f u n c t i e s en de i n r i c h t i n g
en h e t beheer van d e r g e l i j k e nieuwe gebieden i s k e n n i s n o d i g van de
u i t g a n g s s i t u a t i e e n de h i e r i n t e verwachten
veranderingen.
Om de na a f s l u i t i n g van h e t Krammer-Volkerak optredende
verande-
r i n g e n i n goede banen t e l e i d e n i s b e s l o t e n een b e l e i d s p l a n op t e
s t e l l e n voor i n r i c h t i n g en beheer van het g e b i e d . D i t b e l e i d s p l a n
z a l worden o p g e s t e l d i n een o v e r l e g s t r u c t u u r w a a r i n de b e t r o k k e n
gemeenten en p r o v i n c i e s en h e t r i j k samenwerken. De o v e r l e g s t r u c t u u r
i s opgebouwd u i t een B e s t u u r l i j k O v e r l e g , een C o o r d i n a t i e g r o e p en een
werkgroep voor de p l a n v o r m i n g , de P r o j e c t g r o e p Krammer-Volkerak
(P.K.V.). Voor de P.K.V. i s door h e t B e s t u u r l i j k O v e r l e g i n September
1983 een p r o j e c t p i a n v a s t g e s t e l d . I n d i t p r o j e c t p i a n wordt a l s e e r s t e
s t a p voor het o p s t e l l e n van een b e l e i d s p l a n voor i n r i c h t i n g en beheer
van h e t Krammer-Volkerak genoemd een i n v e n t a r i s a t i e van gegevens en
knelpunten.
De v o o r l i g g e n d e n o t a bevat een i n v e n t a r i s a t i e van de h u i d i g e
s i t u a t i e van h e t g e b i e d alsmede de v e r a n d e r i n g e n , d i e d a a r i n optreden
v l a k n a de a f s l u i t i n g . Voor het o p s t e l l e n van deze n o t a i s g e b r u i k gemaakt van onderstaande
n o t a ' s , z o n o d i g en zo m o g e l i j k aangevuld met de
meest r e c e n t e i n f o r m a t i e . De gebruikte nota's z i j n de volgende:
- Anonymus, 1982. L a n d s c h a p s o e c o l o g i s c h Onderzoek Krammer-Volkerak.
R.W.S., D e l t a d i e n s t , n o t a D.D.M.I. 82.10/R.IJ.P., F l e v o b e r i c h t 209.
- Anonymus, 1982. B e s c h r i j v i n g Krammer-Volkerak voor en n a a f s l u i t i n g .
R.W.S., D e l t a d i e n s t , n o t a D.D.M.I. 82.16.
- E n t e , P.J. ( r e d . ) , 1980. Volkerak-Krammer a t l a s
bodemgesteldheid
en h y d r o l o g i e . R . I J . P . - r a p p o r t 1980-15 Abw.
- Loenen, M. ( e i n d r e d . ) , 1981. P e r s p e c t i e f voor n a t u u r op de b u i t e n . d i j k s e gronden van H a r i n g v l i e t , H o l l a n d s D i e p , Krammer/Volkerak en
G r e v e l i n g e n . R . I J . P . - r a p p o r t 1981-25 Abw/Abg.
De n o t a werd samengesteld door een r e d a c t i e g r o e p , bestaande u i t
J.Q.C.C. Becht (Prov. P l a n o l . D i e n s t Z e e l a n d ) ,
i n g . N.C. P o o r t v l i e t
(R.W.S., D e l t a d i e n s t ) en d r s . M. Loenen ( R . U . P . , tevens e i n d r e d a c t e u r ) .
Tevens werd i n f o r m a t i e g e l e v e r d door d i v e r s e leden van de P.K.V.
2. G e b i e d s b e s c h r i j v i n g
2.1. Ligging
en
landschap
Het p l a n g e b i e d Krammer-Volkerak vormt thans nog h e t n o o r d o o s t e l i j k
d e e l van h e t O o s t e r s c h e l d e b e k k e n . Na gereedkoming van de compartimenteringsdammen omvat h e t h e t g e b i e d , g e l e g e n t e n o o s t e n van de P h i l i p s dam. Het p l a n g e b i e d z a l dan a l s v o l g t worden
omgrensd:
- door de P h i l i p s d a m i n h e t w e s t e n , i n c l u s i e f h e t s l u i z e n c o m p l e x
op de P l a a t van de V l i e t , en de Grevelingendam; en h e t
- door de k u s t van O v e r f l a k k e e , de Hellegatsdam en h e t H e l l e g a t s p l e i n i n h e t noorden;
- door de Volkerakdam i n h e t o o s t e n ;
- door de oevers van Noord-Brabant en Z e e l a n d en de e e r s t e b r u g
(vanaf h e t Krammer-Volkerak)
over de S c h e l d e - R i j n - v e r b i n d i n g
i n het zuiden.
Het s t u d i e g e b i e d i s r u i m e r dan h e t h i e r b o v e n beschreven p l a n g e b i e d en omvat ook d e l e n v a n de aan h e t p l a n g e b i e d grenzende D e l t a w a t e r e n . Een e x a c t e b e g r e n z i n g i s d a a r b i j n i e t aan t e geven, a a n g e z i e n
d i e d e l e n i n de s t u d i e worden b e t r o k k e n , d i e een r e l a t i e met h e t
p l a n g e b i e d hebben. Tengevolge daarvan z a l de grens van h e t s t u d i e g e b i e d
v o o r de d i v e r s e i n s t u d i e t e nemen f a c e t t e n op een v e r s c h i l l e n d e p l a a t s
liggen.
F i g u u r 1 g e e f t de l i g g i n g van h e t p l a n g e b i e d i n de omliggende
r e g i o weer. I n de h u i d i g e s i t u a t i e kan h e t p l a n g e b i e d worden gekens c h e t s t a l s g r o o t s c h a l i g g e t i j d e l a n d s c h a p , w a a r i n de volgende m i l i e u typen voorkomen: w a t e r , p l a t e n en s l i k k e n ( i n t e r g e t i j d e g e b i e d ) en
s c h o r r e n . Na de v o l t o o i i n g van de Grevelingendam i n 1965 kwam i n
1969 de Volkerakdam gereed. De i n v l o e d van h e t door de R i j n en Maas
aangevoerde z o e t e w a t e r op h e t Krammer-Volkerak
i s daardoor
afgenomen,
t e r w i j l de i n v l o e d van de zee daarentegen i s toegenomen hetgeen o.a.
b l i j k t u i t de g r o t e r e g e t i j - a m p l i t u d e en h e t hogere z o u t g e h a l t e t e n
o p z i c h t e van de s i t u a t i e voor 1969. De o p p e r v l a k t e van h e t p l a n g e b i e d
b e d r a a g t 6.450 h a ; de o p p e r v l a k t e s van de genoemde m i l i e u t y p e n
zijn:
w a t e r (beneden gemiddeld l a a g w a t e r ) 3.460 h a , i n t e r g e t i j d e g e b i e d
( t u s s e n gemiddeld l a a g w a t e r en gemiddeld hoogwater) 2.350 ha en
s c h o r r e n 640 h a . Het i n t e r g e t i j d e g e b i e d wordt gevormd door ( z i e f i g u u r 2)
- De Krammersche S l i k k e n n a b i j Oude Tonge.
- De H e l l e g a t s p l a t e n langs de
Hellegatsdam.
- De S l i k k e n van de Heen b i j de monding van het S c h e l d e - R i j n k a n a a l
- De S l i k k e n b i j de S a b i n a - H e n r i c a p o l d e r
en
- e n k e l e p l a t e n , waarvan het r e s t a n t van de P l a a t van de V l i e t de
grootste i s .
Grote o p p e r v l a k t e n schor worden a a n g e t r o f f e n langs de oever
Noord-Brabant. Daarnaast
van
i s e r nog een k l e i n s c h o r g e b i e d langs de
oever
b i j O o l t g e n s p l a a t en op de H e l l e g a t s p l a t e n .
U i t de m o r f o m e t r i e
van het Volkerakmeer
( t a b e l 1) i s af te l e z e n ,
dat h e t g r o o t s t e d e e l van het water een d i e p t e van meer dan 2 meter
h e e f t . T a b e l 1 i s gebaseerd
op d i e p t e l o d i n g e n van
van de P h i l i p s d a m en de daarmee gepaard
1982. Door de
aanleg
gaande v e r a n d e r i n g e n i n het
s t r o m i n g s p a t r o o n en het z a n d t r a n s p o r t i n het Krammer-Volkerak kunnen
h i e r i n i n de toekomst nog w i j z i g i n g e n optreden.
T a b e l 1. De morfometrie
van het
Volkerakmeer
Diepte
Oppervlakte
Volume
(m - N.A.P.)
(ha)
(m
3
x
6
10 )
Cumulatieve
%
opp.
volume
0
-
0,5
428
1 ,07
10,8
0,5
0,5
-
1,0
291
2,18
18,1
1,5
1,0 -
1,5
275
3,44
25,0
3,0
1,5 -
2,0
227
2,97
30,7
4,8
835
29,22
51,7
17,8
10
1184
88,80
81,5
57,5
- 16
732
95,16
2 - 5
5
10
-
100
100
Het Krammer-Volkerak i s een o n d e r d e e l van de drukke
s c h e e p v a a r t r o u t e t u s s e n het Rijnmondgebied
en het Scheldebekken,
s i e f g e b r u i k t door zowel de beroepsscheepvaart
Om
c o n f l i e t e n tussen beide verkeersstromen
noord-zuid
a l s de
recreatievaart.
te voorkomen i s i n de
Volkerakdam een a f z o n d e r l i j k e j a c h t e n s l u i s gebouwd. Ook b i j de i n
aanbouw z i j n d e Krammersluizen
beroepsscheepvaart
z a l n a a s t de twee s l u i z e n voor
een j a c h t e n s l u i s worden
aangelegd.
inten-
de
F i g u u r 1. L i g g i n g van h e t p l a n g e b i e d
Het h u i d i g e lands chap van h e t Krammer-Volkerak
l a n d s chap, gekenmerkt
i s een g e t i j d e n -
door openheid en n a t u u r l i j k h e i d , maar ook door
c u l t u u r l i j k e elementen en m e n s e l i j k e a c t i v i t e i t e n . Door de g r o t e
openheid wordt h e t t o t a a l b e e l d i n b e l a n g r i j k e mate b e p a a l d door de
randen, bestaande u i t dammen, d i j k e n en i n de aangrenzende
gebieden
g e l e g e n hoge elementen ( i n d u s t r i e t e r r e i n D i n t e l m o n d , de v o o r m a l i g e
f o r t e n P r i n s F r e d e r i k en de R u i t e r , i e p e n - en p o p u l i e r e n b e p l a n t i n g e n ,
e t c . ) , Het n a t u u r l i j k e k a r a k t e r van h e t g e t i j d e l a n d s chap wordt
b e p a a l d door w a t e r - , s l i k - , p l a a t - en s c h o r g e b i e d e n , d i e i n voorkomen
voortdurend veranderen o . i . v .
h e t g e t i j . Door h e t i n t e n s i e v e
scheep-
v a a r t v e r k e e r wordt h e t c u l t u u r l i j k e k a r a k t e r van h e t landschap nog
v e r s t e r k t , zowel v i s u e e l a l s door h e t verdragende g e l u i d van scheepsmotoren. De s c h e e p v a a r t g e e f t h e t landschap ook een e x t r a
dynamisch
k a r a k t e r . De Grevelingendam en de Hellegatsdam, met h e t z i c h d a a r o v e r
v e r p l a a t s e n d e v e r k e e r , de Volkerakdam met s l u i z e n en de i n aanbouw
z i j d e P h i l i p s d a m met K r a m m e r s l u i z e n vormen v i s u e l e b e g r e n z i n g e n met
g e h e e l e i g e n kenmerken.
De b e l e v i n g v a n h e t landschap v a n h e t Krammer-Volkerak
v o o r n a m e l i j k p l a a t s vanaf
vindt
de schepen en r e c r e a t i e v a a r t u i g e n en vanaf
de dammen. De d i j k e n rond h e t g e b i e d z i j n maar b e p e r k t t o e g a n k e l i j k .
U i t z i c h t s p u n t e n z i j n : de Benedensas van de Roosendaalsche en
Steenbergsche V l i e t , de G a l a t h e e s e Haven en de s l u i s b i j Oude Tonge.
Door h e t w e g v a l l e n van de g e t i j b e w e g i n g en de v e r z o e t i n g van h e t
Krammer-Volkerak z a l h e t l a n d s c h a p s b e e l d v e r a n d e r e n . A f h a n k e l i j k van het
te
v o e r e n beheer kunnen de permanent d r o o g v a l l e n d e gronden een meer of
minder open k a r a k t e r k r i j g e n . Door bepaalde bestemmingen van oever- en
p l a a t g e b i e d e n (b.v. landbouwgronden, r e c r e a t i e v o o r z i e n i n g e n ) i s een
meer c u l t u u r l i j k k a r a k t e r m o g e l i j k . Aangezien het Krammer-Volkerak
een g r o o t s c h a l i g w a t e r g e b i e d b l i j f t ,
z a l h e t landschap i n b e g i n s e l
een open k a r a k t e r houden. Langs de oevers van h e t g e b i e d kunnen e c h t e r
v e r a n d e r i n g e n o p t r e d e n , waardoor de i n v l o e d van de h u i d i g e randen
kan verminderen. Het i n t e n s i e v e s c h e e p v a a r t - en r e e r e a t i e v e r k e e r
blijft
h e t dynamische en c u l t u u r l i j k e k a r a k t e r b e p a l e n .
Een u i t g e b r e i d e r e b e s c h r i j v i n g van het landschap, w a a r i n
o.a.
ook de h i s t o r i s c h e a c h t e r g r o n d e n worden g e s c h e t s t , d i e n o d i g z i j n om het
landschap b e t e r t e b e g r i j p e n en te waarderen, wordt gegeven i n b i j l a g e 1.
2.2. BeheersUit
en
eigendomssituatie
f i g u u r 3 b l i j k t , dat het merendeel
den R i j k s e i g e n d o m i s .
van de b u i t e n d i j k s e g r o n -
I n p a r a g r a a f 2.5. wordt de p r o v i n c i a l e en gemeen-
t e l i j k e i n d e l i n g van h e t Krammer-Volkerak besproken. Voor wat
betreft
de r i j k s g r o n d e n b e r u s t h e t beheer b i j de R i j k s w a t e r s t a a t en de D i e n s t
der Domeinen. G e d e e l t e n van de Krammersche S l i k k e n , de H e l l e g a t s p l a t e n en
de S l i k k e n van D i n t e l o o r d z i j n i n p a r t i c u l i e r e handen, t e r w i j l een d e e l
van de S l i k k e n van de Heen ( o o s t ) en de S l i k k e n van D i n t e l o o r d eigendom
i s van een waterschap. De d i j k e n z i j n g r o t e n d e e l eigendom van
c u l i e r e n o f waterschappen.
parti-
B i j l a g e 2 g e e f t een o v e r z i c h t van de p a r t i -
c u l i e r e eigendommen.
In
(zie
h e t p l a n g e b i e d z i j n de volgende waterschappen
vertegenwoordigd
figuur 4).
- i n de p r o v i n c i e Z u i d - H o l l a n d het waterschap
- i n de p r o v i n c i e Z e e l a n d de waterschappen
Hendrikpolder
Goeree-Overflakkee;
T h o l e n en P r i n s
(interprovinciaal);
- i n de p r o v i n c i e Noord-Brabant
de waterschappen
S t r i e n e , de
S a b i n a - H e n r i c a p o l d e r , de W i l l e m s p o l d e r , de Oude P r i n s l a n d s e
p o l d e r , de V o l k e r a k p o l d e r s , de Heense p o l d e r , h e t Hoogheemraadschap West-Brabant en de P r i n s H e n d r i k p o l d e r ( i n t e r p r o v i n c i a a l ) .
2.3.
Bevolking
In deze p a r a g r a a f wordt een o v e r z i c h t gegeven van de i n de omgeving
van h e t Krammer-Volkerak wonende b e v o l k i n g . T a b e l 2 g e e f t de inwonera a n t a l l e n p e r gemeente van de aan h e t Krammer-Volkerak grenzende gemeenten.
T a b e l 2. I n w o n e r t a l gemeenten (per 1-1-1983)
Regio
Gemeente
Noordwest B r a b a n t
Steenbergen
Noordwest Brabant
D i n t e l o o r d en P r i n s e n l a n d
5.678
Noordwest B r a b a n t
F i j n a a r t en H e i n i n g e n
6. 110
Noordwest B r a b a n t
Willemstad
3.300
T h o l e n en S t . P h i l i p s l a n d
T h o l e n en S t . P h i l i p s l a n d
Schouwen-Duiveland
Bruinisse
3. 177
Overflakkee
Oostflakkee
9.351
Inwonertal
13.681
21.393
T a b e l 3 g e e f t een o v e r z i c h t van de b e v o l k i n g i n de wat ruimere
omgeving van h e t Krammer-Volkerak. I n deze t a b e l i s tevens de b e v o l k i n g s prognose voor h e t j a a r 1990 (enige j a r e n n a de a f s l u i t i n g ) opgenomen.
T a b e l 3. I n w o n e r t a l 1980 en 1990 i n de ruimere omgeving van h e t
K r amme r-V o Ike r ak
Regio
I n w o n e r t a l 1980
I n w o n e r t a l 1990
29.000
30.000
Streekgewest West-Brabant
220.000
240.000
Stadsgewest B r e d a
353.000
385.000
Drechtsteden
239.000
266.500
Hoekse Waard
62.300
66.900
Goeree-Overflakkee
40.800
42.900
S ch ouwen-Du i v e 1 a n d
2.4.
Infrastructuur
2.4.1. Wegennet
F i g u u r 5 g e e f t de i n f r a s t r u c t u u r rond h e t p l a n g e b i e d weer. Naast
h e t hoofdwegennet en de r e g i o n a l e en l o c a l e o n t s l u i t i n g s s t r u c t u u r
i s ook de d e t a i l o n t s l u i t i n g van de oevers van h e t Krammer-Volkerak
weergegeven. U i t deze f i g u u r b l i j k t de g e r i n g e o n t s l u i t i n g van de
oevers van h e t p l a n g e b i e d , z e k e r a l s d a a r b i j i n aanmerking
genomen, d a t n i e t a l l e d e t a i l o n t s l u i t i n g s w e g e n
gankelijk
wordt
voor h e t p u b l i e k t o e -
zijn.
A l l e e n l a n g s de Hellgatsdam i s de oever goed o n t s l o t e n door de
aanwezigheid van een p a r a l l e l w e g .
E e n z e l f d e s i t u a t i e z a l i n de t o e -
komst ook op de P h i l i p s d a m o n t s t a a n .
V o o r t s z i j n v o o r een a a n t a l op genoemde k a a r t aangegeven t e l punten i n onderstaande t a b e l de v e r k e e r s i n t e n s i t e i t e n weergegeven.
T a b e l 4. V e r k e e r s i n t e n s i t e i t i n m o t o r v o e r t u i g e n (1980)
T e l p u n t e n ( z i e f i g u u r 5)
A
B
C
D
9.480
13.000
21.330
15.500
500
715
1.706
1. 160
1.650
1.650
3.300
3.300
Etmaalintensiteit;
b e i d e r i c h t i n g e n tezamen
I n t e n s i t e i t i n het drukste
a v o n d s p i t s u u r i n een r i c h t i n g
Capaciteit per uur;
i n ee"n r i c h t i n g
Bron: t e l g e g e v e n s prov. Z u i d - H o l l a n d . V o o r z o v e r gegevens bekend z i j n
1982
( n i e t a l l e s i s t o e n g e t e l d ) l i g g e n de waarden ongeveer 10%
boven d i e van 1980.
voor
2.4.2. Vaarwegen en havens
F i g u u r 6 g e e f t een o v e r z i c h t van de i n h e t Krammer-Volkerakgebied
voorkomende scheepvaartwegen,
s l u i z e n , bruggen en handelshavens. Tevens
g e e f t deze f i g u u r een o v e r z i c h t van de k l a s s e - i n d e l i n g van de vaarwegen
v o l g e n s de I n t e r n a t i o n a l e K l a s s e - i n d e l i n g . Deze i n d e l i n g i s gebaseerd
op de t o e g a n k e l i j k h e i d van de vaarwegen v o o r de b e r o e p s v a a r t .
De vaarweg Krammer-Volkerak, o f meer g e d e t a i l l e e r d van west n a a r
o o s t Krammer, Z u i d V l i j e , V o l k e r a k , b e h o o r t t o t h e t hoofdvaarwegennet
en vormt d a a r b i j de r o u t e Rijnmond-Scheldebekken.
De r o u t e b e h o o r t
g e h e e l t o t de v a a r w e g - k l a s s e V I . Qua m a a t v o e r i n g b e t e k e n t dat h e t
volgende:
max. toegestande s c h e e p s l e n g t e
185.00 m'
max. t o e g e s t a n e s c h e e p s b r e e d t e
22.80 m'
max. diepgang b e l a d e n
3.30 m'
max. hoogte
8.75 m'
max. t o e g e s t a n e laadvermogen
9.000 t o n
De d i e p t e v a n een d e r g e l i j k e vaarweg moet minimaal 1,4 x de maximum
toegestande diepgang z i j n . I n d i t g e v a l dus 4.60 m'. Rekening houdend
met op- en a f w a a i i n g zou i n i e d e r g e v a l 5.00 m' w a t e r d i e p t e b i j normaal
p e i l moeten worden aangehouden. Naast deze e i s t e n a a n z i e n van de
w a t e r d i e p t e wordt v o o r de b e n e d e n r i v i e r e n een normbreedte
van 250 m'
aangehouden. Het h u i d i g e v a a r w a t e r i s door bebakening z o d a n i g g e t r a c e e r d , dat h e t , r e k e n i n g houdend met de g e t i j d e n , a l t i j d geheel bevaarbaar
i s . D i t a l l e s g e l d t voor de h o o f d v a a r r o u t e . Naast deze h o o f d v a a r t r o u t e
z i j n e r i n h e t g e b i e d nog een a a n t a l nevenvaarwateren.
Het b e t r e f t de
toegangen van havens en op h e t g e b i e d uitmondende vaarwegen van een
l a g e r e orde. De s i t u a t i e waar h e t h i e r b i j om gaat k a n i n h e t k o r t
a l s v o l g t worden omschreven.
1. De haven van_0o 11 g^nsg 1 aat
- G.H.W. = N.A.P. + 2.20 m', G.L.W. = N.A.P. - 2.00 m'.
- Bodemdiepte haventoegang
i s N.A.P. - 1.30 m'.
- Bodemdiepte haven i s N.A.P. - 0.30 m'.
- De d r e m p e l d i e p t e van de k e e r s l u i s i s N.A.P. - 2.20 m'.
- E r i s geen bebakening o f v e r l i c h t i n g van de haventoegang.
2
• pe_Dintelmond
- G.H.W. = N.A.P. + 2.16 m', G.L.W. = N.A.P. - 2.50 m'.
- Bodemdiepte i s + N.A.P. - 5.00 m'.
- De havenmond wordt gemarkeerd door rode en groene h a v e n l i c h t e n .
- De M a n d e r s l u i s g e e f t toegang t o t de D i n t e l w e l k e een d i e p t e h e e f t
van
3.00 m' en een v a s t e brughoogte van 7m'. De s l u i s wordt
's w i n t e r s a l l e e n op werk- en z a t e r d a g e n b e d i e n t . Van 1/4 t o t
1/10 i s e r op zondagen ook b e d i e n i n g .
3
'
2£_25l§i:!}£se_H^yen (ook w e l S l u i s s e Haven genoemd)
- G.L.W. = N.A.P. + 2.10 m', G.L.W. = N.A.P. - 2.30 m'.
- De haven wordt gedurende + 20 j a r e n n i e t meer op d i e p t e gehouden.
Momenteel i s de bodemdiepte + N.A.P. - 2.00 m'.
4. De_Roosendaalsche_en_Steenbergsch
- G.H.W. = N.A.P. + 1.75 m'. G.L.W. = N.A.P. - 2.25 m'.
- De bodemdiepte
van de b u i t e n h a v e n l o o p t van de mond van de
g e u l op van N.A.P. - 3.95 m' t o t N.A.P. - 2.85 m'.
- De s l u i s
(Benedensas) wordt op werk- en zaterdagen b e d i e n d .
Momenteel wordt e r boven een w a t e r s t a n d van N.A.P. + 1.60 m' n i e t
geschut.
- Aan de b u i t e n z i j d e van de s l u i s i s een r o y a a l remmingswerk van
+ 200 m' l e n g t e aanwezig.
- De t o e g e l a t e n maximum diepgang van de boven de Benedensas gelegen
wateren i s 2.30 m'.
5. De_haven van_0ude Tonge
- G.H.W. = N.A.P. + 1.75 m', G.L.W. = N.A.P. - 1,40 m'.
- De g e u l n a a r de haven h e e f t een d i e p t e van + N.A.P. - 1.50 m'.
- Aan de w e s t z i j d e van de toegangsgeul i s d e e l s een b i j hoogwater
onderlopende dam aanwezig.
- De d r e m p e l d i e p t e van de twee k e e r s l u i z e n i s N.A.P. - 2.30 m'.
- De haventoegang i s v r i j s l e c h t bebakend.
- De toegangsgeul en de haven z e l f z i j n i n s l e c h t e s t a a t van onderhoud.
Resumerend kan g e s t e l d worden d a t , met u i t z o n d e r i n g van Dintelmond
a l l e havens b i j l a a g w a t e r s l e c h t o f n i e t b e r e i k b a a r
zijn.
I n onderstaande t a b e l l e n z i j n e n i g e gegevens over de aanwezige
havenkommen en de v e r k e e r s i n t e n s i t e i t opgenomen, w a a r b i j de nummering
overeenkomt met f i g u u r 6.
T a b e l 5. O p p e r v l a k t e havenkommen
Nat
Volgnr.
P l a a t s haven
haven
havenopper-
v l a k i n m^
1
O o l t g e n s p l a a t , dorp
4.400
2.
G a l a t h e e s e haven
7.200
3
Oude Tonge, dorp
9. 100
4
F i j n a a r t , v l u c h t h a v e n Dintelmond
5
Dinteloord, vlasfabriek
1.000
6
Steenbergen,
5.000
7
Steenbergen, v l a s f a b r i e k
80.000
stad
1.000
Bron: opgave ( s c h a t t i n g ) beheerders
T a b e l 6. V e r k e e r s i n t e n s i t e i t vaarwegen
(1982)
B i n n e n v a a r t s chepen
Volgnr.
telpunt
Plaats
telpunt
Aantal
laadvermogen
6
(x 1 0 t o n )
a
V o l k e r a k s l u i s , Willemstad
b
Mandersluis, Dinteloord
c
Beneden S a s , De Heen
11 1.015
1 17,132
3.879
2,516
261
0,082
Bron: opgave CBS
G e t e l d z i j n a l l e passerende v a a r t u i g e n met u i t z o n d e r i n g van:
r i j k s v a a r t u i g e n , baggermolens,
zandzuigers, vissersschepen, i j s b r e k e r s ,
woonschepen, binnenschepen met een laadvermogen
van minder dan 21 t o n
en r e c r e a t i e v a a r t u i g e n . Voor de a a n t a l l e n gepasseerde
recreatievaartuigen
wordt verwezen n a a r p a r a g r a a f 2.6.2. " R e c r e a t i e " .
Uitgaande van de s c h e e p v a a r t p r o g n o s e s , z o a l s d i e z i j n vermeld i n
h e t S t r u c t u u r s c h e m a Vaarwegen, k a n worden g e s t e l d d a t de g r o e i i n h e t
a a n t a l s c h e e p v a a r t p a s s a g e s en i n h e t gepasseerde tonnage
nog geruime
t i j d z a l v o o r t d u r e n . Daarmee wordt h e t b e l a n g van h e t Krammer-Volkerak
als
vaarweg vtjpir de b e r o e p s s c h e e p v a a r t o n d e r s t r e e p t .
2.5. Planologische
situatie
Voor h e t Kr ammer—Volkerak g e l d e n de volgende s t r e e k p l a n n e n :
- S t r e e k p l a n Z u i d - H o l l a n d - Z u i d , v a s t g e s t e l d i n 1982
- S t r e e k p l a n West-Brabant, v a s t g e s t e l d i n 1981
- S t r e e k p l a n Schouwen-Duiveland, h e r z i e n i n g 1978
Op f i g u u r 7 z i j n de i n deze s t r e e k p l a n n e n aangegeven bestemmingen
v o o r h e t Krammer-Volkerak en de d i r e c t e omgeving weergegeven. Het
p r o v i n c i a a l b e l e i d t . a . v . h e t Krammer-Volkerak i s weergegeven i n
b i j l a g e 3.
Het g e m e e n t e l i j k b e l e i d t.a.v. h e t Krammer-Volkerak i s weergegeven
i n de volgende bestemmingsplannen:
- Bestemmingsplan B u i t e n g e b i e d W i l l e m s t a d
"
F i j n a a r t en H e i n i n g e n
D i n t e l o o r d en P r i n s e n l a n d
"
"
"
Steenbergen
"
St. Philipsland
"
Oostflakkee
Voor h e t g e d e e l t e van h e t Krammer-Volkerak, d a t i s g e l e g e n i n
de gemeente B r u i n i s s e , i s door deze gemeente een voorontwerpbestemmingsplan b u i t e n g e b i e d o p g e s t e l d .
Op f i g u u r 8 z i j n de i n deze bestemmingsplannen
aangegeven
bestemmingen weergegeven.
Op f i g u u r 9 z i j n de p r o v i n c i e - en gemeentegrenzen
2.6.
weergegeven.
Gebruiksvormen
In deze p a r a g r a a f z u l l e n de vormen van m e n s e l i j k g e b r u i k van h e t
Krammer-Volkerak aan de orde komen, v o o r z o v e r ze ook v o o r de s i t u a t i e
na a f s l u i t i n g van b e l a n g kunnen z i j n .
2.6.1.
Beroepsscheepvaart
B i j de b e h a n d e l i n g van de i n f r a s t r u c t u u r van h e t g e b i e d i s a l
op deze g e b r u i k s v o r m
ingegaan. Daarom wordt h i e r v o l s t a a n met een
v e r w i j z i n g naar de b e t r e f f e n d e p a r a g r a a f ( p a r a g r a a f 2.4.2. Vaarwegen en
havens).
2.6.2. R e e r e a t i e
In deze p a r a g r a a f wordt een g l o b a a l o v e r z i c h t gegeven van h e t
h u i d i g r e c r e a t i e f g e b r u i k van h e t Krammer-Volkerak.
Achtereenvolgens
wordt aandacht b e s t e e d aan v e r b l i j f s r e c r e a t i e , o e v e r r e c r e a t i e , s p o r t v i s s e r i j en w a t e r s p o r t -
Verb H j f s r e c r e a t i e
Langs de Brabantse
oever van h e t p l a n g e b i e d komen geen
verblijfs-
r e c r e a t i e v e complexen voor. Op F l a k k e e z i j n deze g e c o n c e n t r e e r d t e n
z u i d e n van Oude Tonge en t e n o o s t e n van O o l t g e n s p l a a t (omvang r e s p .
125 en c a . 500 s l a a p p l a a t s e n ) .
Er i s geen onderzoek geweest naar de omvang en de p l a a t s e n van
o e v e r r e c r e a t i e i n h e t p l a n g e b i e d . G e z i e n de vorm van de oevers
langs
het Krammer-Volkerak komen nergens l o c a t i e s v o o r , d i e u i t e r m a t e g e s c h i k t
z i j n voor g r o t e a a n t a l l e n o e v e r r e c r e a n t e n . De l o c a l e b e v o l k i n g en de
i n het gebied v e r b l i j v e n d e r e c r e a n t e n maken g e b r u i k van de buitenbermen
van de d i j k e n en de - l i e f s t z a n d i g e - v o o r o e v e r . Met name de d i c h t
b i j de woonkernen l i g g e n d e d i j k v a k k e n komen h i e r v o o r i n aanmerking.
De s p o r t v i s s e r i j i n h e t p l a n g e b i e d v i n d t h o o f d z a k e l i j k p l a a t s
v a n u i t v i s b o o t j e s o f vanaf de oever. Daarnaast
wordt ook vanaf motor-
j a c h t e n g e v i s t . S p o r t v i s v e r h u u r s c h e p e n komen s l e c h t s s p o r a d i s c h
i n h e t g e b i e d voor ( i n 1982 had 1 v e r h u u r s c h i p gedurende
een h a l f
j a a r een l i g p l a a t s i n de G a l a t h e e s e haven).
In de d i v e r s e havens
langs het Krammer-Volkerak
v i n d e n ongeveer
120 v i s b o o t j e s (= b o t e n k l e i n e r dan 7 m) een l i g p l a a t s . De v e r d e l i n g
over de d i v e r s e havens
i s a l s v o l g t (gemiddelde a a n t a l l e n ) :
- Dintelmond ( F i j n a a r t )
:
- De D i n t e l
: 27
(Dinteloord) .
5
- Waterkant S h i p s ( D i n t e l o o r d )
:
8
- De V l i e t
(Steenbergen)
: 21
- V o l k e r a k (Steenbergen)
: 14
- Oude Tonge ( i n c l . havenkanaal) : 33
- G a l a t h e e s e Haven
:
5
- Ooltgensplaat
:
7
Daarnaast wordt nog een a a n t a l b o o t j e s door de e i g e n a r e n op
s l i k k e n b u i t e n de havens a c h t e r g e l a t e n , o.a. b i j de monding van de
Roosendaalsche en Steenbergsche V l i e t .
I n 1982 werden h i e r gemiddeld
13 b o o t j e s waargenomen.
Er
z i j n s l e c h t s w e i n i g p l a a t s e n , waar p e r t r a i l e r
aangevoerde
b o t e n te w a t e r kunnen worden g e l a t e n . Behalve van de t r a i l e r h e l l i n g e n
i n de havens
( z i e t a b e l 8) wordt ook g e b r u i k gemaakt van de m o g e l i j k -
h e i d om b o t e n t e w a t e r t e l a t e n vanaf een strekdam aan de d i j k van
Tabel
7. Watersporthavens; algemeen
—
'
1
Plaats
Naam
Beheer
1
Fijnaart
Dintelmond
particulier
2
Dinteloord
De D i n t e l
watersportvereniging
3
Dinteloord
Waterkant S h i p s
o a r t i c u l i er
4
Steenbergen
Steenbergen
part i c u l i e r
5
Steenbergen
De V l i e t
watersportvereniging
o
Steenbergen
Volkerak
watersportvereniging
7
Ooltgensplaat
Ooltgensplaat
gemeente
8
Oude Tonge
Oude Tonge
watersportvereniging
9
Achthuizen
G a l a t h e e s e Haven
gemeente
Volgnr.
F l a k k e e n a b i j de Grevelingendam. L i c h t e v i s b o o t j e s kunnen ook
elders
o v e r de d i j k n a a r h e t water worden gedragen.
Langs een g r o o t d e e l van de oever van het p l a n g e b i e d ( z i e ook
p a r a g r a a f i n f r a s t r u c t u u r ) kan het water b e r e i k t worden om te
v i s s e n . Het s p o r t v i s s e n
c o n c e n t r e e r t z i c h op de p l a a t s e n , waar d i e p
water d i r e c t aan de d i j k
grenst.
Katersport
In het p l a n g e b i e d l i g t een a a n t a l havens, d i e (ook) door
w a t e r s p o r t e r s worden g e b r u i k t .
Hun
l i g g i n g i s , tesamen met de
g i n g van s c h u t s l u i z e n weergegeven op f i g u u r
Tabel
lig-
10.
8. W a t e r s p o r t h a v e n s ; v o o r z i e n i n g e n
Volgnr.
Trailerhelling
V o o r z i e n i n g e n haven
Ligging
haven
1
Nieuwe haven; v o l l e d i g g e o u t i l l e e r d
ja
achter
2
Geen
nee
achter schutsluis
3
Vrij volledig geoutilleerd
ja
achter s c h u t s l u i s
4
V r i j gering; hijsmast
nee
achter s c h u t s l u i s
5
Geen
nee
achter s c h u t s l u i s
6
Geen
nee
tijhaven
7
Gering
nee
tijhaven
8
Geen
nee
tijhaven
9
Geen
nee
tijhaven
10 ton
schutsluis
In 1982 werden i n h e t k a d e r van h e t w a t e r s p o r t o n d e r z o e k ook de
a a n t a l l e n b o t e n i n de havens
zgn. o c h t e n d t e l l i n g e n ) .
l a n g s de Krammer-Volkerak
geteld
(de
De r e s u l t a t e n van deze t e l l i n g e n z i j n weerge-
geven i n de v o l g e n d e t a b e l .
T a b e l 9. A a n t a l aanwezige
——___yatum
Haven
~~
~——
Dintelmond
20/1
17/2
schepen i n j a c h t h a v e n (1982)
17/3
14/4
19/5
16/6
14/7 28/7
18/8
15/914/1018/1115/12
119
1 16
116
1 1 1 102
102
83
88
81
108
1 10
102
168
187
174
192
197
215
228
169
142
222
233
245
196
182
166
168
169
180
187
185
136
126
174
192
185
16 1
1
Steenbergen
1)
0
1)
1)
0
1)
1)
0
1)
1)
1)
1)
1 )
Vliet
77
77
72
69
78
71
66
81
85
90
97
83
Volkerak
77
2)
0 '
0
42
37
40
48
40
Ooltgensplaat
3)
De
Dintel
Waterkant
De
Ships
?
o
5
3)
3)
3)
3)
9
10
10
9
36
36
35
38
42
40
39
30
4
3
3
6
6
6
9
589
574
592
609
663
685
557
4
Oude Tonge ^
G a l a t h e e s e Haven
Totaal
2)
1) De aanwezige
;
schepen
2 )
17
o>
0"
1 1
10
7
5
28
43
41
42
41
9
6
6
5
8
8
519
641
723
703
B13
642
l i g g e n h i e r te wachten op r e p a r a t i e b i j de
meepeteld.
2) U i t deze haven worden gedurende de w i n t e r p e r i o d e de s t e i g e r s en de
schepen v e r w i j d e r d om storm- en i j s s c h a d e t e voorkomen.
3) N i e t g e t e l d .
havenkanaal.
Het b l i j k t , dat gedurende de maanden j u l i en augustus het a a n t a l
i n de j a c h t h a v e n s aanwezige
boten afneemt. H i e r u i t v a l t te c o n c l u -
d e r e n , dat een a a n t a l b o o t e i g e n a r e n hun l i g p l a a t s i n het KrammerV o l k e r a k g e b r u i k t a l s u i t v a a r - b a s i s naar w a t e r s p o r t g e b i e d e n i n de
omgeving ( z o a l s G r e v e l i n g e n en O o s t e r s c h e l d e ) .
In onderstaande
t a b e l s t a a t de v e r d e l i n g over de v e r s c h i l l e n d e
o n d e r s c h e i d e n v a a r t u i g - c a t e g o r i e e n per haven weergegeven
van de m a a n d e l i j k s e waarnemingen).
2
45
t e r p l a a t s e aanwezige w e r f . 0m d i e reden z i j n ze n i e t
4) I n c l u s i e f
5S
(gemiddelde
T a b e l 10. Gemiddeld a a n t a l b o t e n p e r j a c h t h a v e n
Kajuit-
Open z e i l -
z e i l j a c h t e n boten
Haven
Motor-
Boten
Sportvisver- Totaal
kruisers
<
huurschepen
7 m
Dintelmond
74
1
29
5
0
109
De D i n t e l
72
6
93
27
o
198
107
2
51
8
0
Waterkant S h i p s
168
t
Steenbergen
De V l i e t
Volkerak
D
0
18
1
2
4>
Ooltgensplaat
4)
Oude Tong '
G a l a t h e e s e Haven
1) Z i e noot
1)
39
2
1>
3
Totaal
1)
21
2 )
18
3)
14 >
o
1
0
4
33
0
0
1
5
276
11
237
120
2
7
2
3 )
o>
37
3 )
9
o
o
-
t a b e l 9.
1982 g e t e l d .
havenkanaal
T a b e l 1 1.. W a t e r s p o r t h a v e n s ; a a n t a l
Haven
Kajuitzeiljachten
Open
zeilboten
ligplaatsen
MotorBoten
k r u i s e r s <7 m
Sportv i s verhuurschepen
Totaal
Dintelmond
290
4
150
3
3
450
De D i n t e l
100
4
105
15
I
225
Waterkant S h i p s
180
3
110
6
1
200
1
7
1
12
4
25
De V l i e t
25
7
27
20
1
80
Volkerak
2
4
2
42
Ooltgensplaat
-
10
10
-
50
-
G a l a t h e e s e HaveT
-
-
-
10
-
10
Steenbergen
Oude Tonge
merendeel b o t e n < 7 ffl
B r o n : o p g a v e / s c h a t t i n g beheerders
;
j
38
j
645
l
2) S l e c h t s van mei t o t o k t o b e r b o t e n aanwezig; z i e noot 2 b i j
4) I n c l u s i e f
1)
79
1 b i j t a b e l 9.
3) A l l e e n tweede h e l f t
!
0
2
0>
3 )
i)
10
30
7
I n 1983 werden a l l e e n v i e r t e l l i n g e n t i j d e n s de zomermaanden u i t g e v o e r d . Deze l e v e r d e n ongeveer h e t z e l f d e b e e l d op a l s de t e l l i n g e n van
1982.
V e r g e l i j k i n g van de gegevens u i t bovenstaande t a b e l met h e t
a a n t a l l i g p l a a t s e n i n de j a c h t h a v e n s
nog n i e t a l l e m a a l voor 100% b e z e t
( z i e t a b e l 11) l e e r t , d a t deze
zijn.
Van een a a n t a l j a c h t h a v e n s i s bekend h o e v e e l gastschepen e r
aankwamen en h o e v e e l o v e r n a c h t i n g e n e r p l a a t s v o n d e n : ^
A a n t a l aangekomen p l e z i e r v a a r t u i g e n :
Steenbergen
Dintelsas
Dintelsas
Aantal
(W.S.V. V o l k e r a k )
1980
1981
1982
1983
400
392
394
367
57
243
125
118
95
50
149
500
577
565
538
427
243
125
118
151
62
231
(W.S.V. De D i n t e l )
_*)
(Dintelmond)
overnachtingen:
Steenbergen
(W.S.V. V o l k e r a k )
D i n t e l s a s (W.S.V. De D i n t e l )
Dintelsas
_*)
(Dintelmond)
geen waarnemingen
Door de D i e n s t Verkeerskunde
van R i j k s w a t e r s t a a t worden de passages
van de s l u i z e n g e r e g i s t r e e r d . Voor de s l u i z e n , d i e toegang geven t o t h e t
Krammer-Volkerak, l e v e r t d i t h e t volgende b e e l d op:
1980
1981
1982
1983
33.430
35.900
41.540
41.610
M a n d e r s l u i s , D i n t e l o o r d (b)
9.040
9.900
10.700
_*)
Beneden Sas, De Heen ( c )
2.230
2,700
2.710
*)
V o l k e r a k s l u i s , W i l l e m s t a d (a)
*)
i
nog geen gegevens bekend
t
1) b r o n :
K o s t e r s , M.J., 1984,
F r a a i zomerweer s t i m u l e e r d e h e t w a t e r t o e r i s m e i n 1983
R e c r e a t i e en t o e r i s m e 16 (8415): 194-199.
De b e l a n g r i j k s t e kenmerken, d i e n.a.v. bovenstaande gegevens
genoemd kunnen worden, z i j n :
- Verreweg de meeste w a t e r s p o r t v o o r z i e n i n g e n z i j n gelegen aan
de
Brabantse z i j d e van h e t Krammer-Volkerak.
- B i j de Dintelmond b e v i n d t z i c h een z e e r g r o t e c o n c e n t r a t i e van
lig-
p l a a t s e n voor de p l e z i e r v a a r t .
- Een groot d e e l van de l i g p l a a t s e n en v o o r z i e n i n g e n i s i n p a r t i c u l i e r e
handen.
- V r i j w e l a l l e l i g p l a a t s e n z i j n (nog) door
( s c h u t ) s l u i z e n van het
vaargebied gescheiden.
- De aanwezige l i g p l a a t s c a p a c i t e i t wordt n i e t voor 100% b e z e t
door
v a s t e l i g g e r s . D i t gegeven l e i d t t o t de c o n c l u s i e , dat e r nog
r u i m t e aanwezig
i s voor een g r o e i van h e t
botenbestand.
Concrete gegevens over h e t p l a n k z e i l e n o n t b r e k e n ; deze w a t e r s p o r t vorm l i j k t i n h e t onderhavige g e b i e d v o o r a l s n o g geen b e l a n g r i j k e p l a a t s
i n te nemen.
2.6.3. B e r o e p s v i s s e r i j
De b e l a n g r i j k s t e vorm van v i s s e r i j op d i t moment i n h e t
Krammer-Volkerak, z e k e r wat r u i m t e b e s l a g b e t r e f t , i s de m o s s e l v i s s e r i j .
Thans l i g t c a . 1400 ha m o s s e l p e r c e e l i n h e t Krammer-Volkerak.
Na de a f s l u i t i n g z a l deze vorm van v i s s e r i j g e h e e l v e r d w i j n e n , aangez i e n ze gebonden i s aan zout w a t e r . De o v e r i g e s c h e l p d i e r v i s s e r i j
( o e s t e r s , k o k k e l s ) i s i n d i t g e b i e d van w e i n i g o f geen b e l a n g en z a l na
de a f s l u i t i n g ook geheel v e r d w i j n e n . V e r d e r v i n d t i n h e t g e b i e d
nog v i s s e r i j
(van g e r i n g e omvang) p l a a t s op o.a. g a r n a l e n ( z a l
v e r d w i j n e n ) en p a l i n g . De p a l i n g v i s s e r i j i s voor een b e l a n g r i j k d e e l
g e c o n c e n t r e e r d b i j de V o l k e r a k s l u i z e n . De toekomstige o n t w i k k e l i n g van
deze vorm van v i s s e r i j i s i n b e l a n g r i j k e mate a f h a n k e l i j k van de
w a t e r k w a l i t e i t i n de toekomstige s i t u a t i e
(m.n.
g e h a l t e s zware m e t a l e n ,
P.C.B.'s en andere t o x i s c h e s t o f f e n ) .
2.6.4. Landbouw
De enige vorm van landbouw i n h e t Krammer-Volkerak z e l f b e s t a a t
u i t b e w e i d i n g van een a a n t a l d i j k e n en s c h o r r e n . Het aan h e t Krammer-
V o l k e r a k grenzende g e b i e d i s v r i j w e l geheel i n landbouwkundig
gebruik
genomen. Akkerbouw i s d a a r b i j de meest voorkomende vorm van landbouw.
P l a a t s e l i j k komen ook w e i d e g e b i e d j e s en boomgaarden v o o r . Tuinbouw
ander g l a s wordt s l e c h t s op k l e i n e s c h a a l bedreven; e r komen geen
aaneengesloten
complexen van k a s s e n v o o r .
2.6.5. J a c h t
E i g e n a r e n van gronden kunnen h e t j a c h t r e c h t van hun eigendom aan
derden v e r h u r e n . D i t gebeurt ook t . a . v . b u i t e n d i j k s e gronden i n h e t
p l a n g e b i e d . F i g u u r 11 en t a b e l 12 geven h i e r v a n een o v e r z i c h t (N.B.
T a b e l 12. J a c h t g e b r u i k b u i t e n d i j k s e gronden Krammer-Volkerak
Volgnr.
Eigenaar
Huurder
Omschrijving
j acht-
grond
jachtrecht
jachtrecht
vergunning
loopt t o t :
JO
-
1
Rijk
2
particulier
3
Rijk
particulier
waterwild
31-3-1988
4
Rijk
particulier
waterwild
31-3-1989
5
Rijk
particulier
waterwild
30-6-1984
6
particulier
7
Rijk
particulier
waterwild
31-1-1989
8
waterschap
9
waterschap
particulier
volledige jacht
31-3-1987
-
10
Rijk
11
waterschap
12
Rijk
particulier
volledige jacht
31-3-1986
13
Rijk
particulier
volledige jacht
31-3-1986
14
particulier
15
particulier
16
Rijk
particulier
volledige jacht
31-3-1989
17
Rijk
particulier
j a c h t met f r e t t e n
31-12-1984
Bron: D i r e c t i e Natuur, M i l i e u en Faunabeheer.
Momenteel n i e t o f f i c i e e l verhuurd. E r l o p e n o n d e r h a n d e l i n g e n met de
V e r e n i g i n g t o t Behoud van Natuurmonumenten i n N e d e r l a n d .
grenzen op f i g u u r 11 s l e c h t s i n d i c a t i e f ! ) . De D i e n s t der Domeinen b e z i t
h e t j a c h t r e c h t o v e r de R i j k s g r o n d e n . V e r h u r i n g van h e t j a c h t r e c h t
v i n d t m e e s t a l p l a a t s v o o r een p e r i o d e van zes j a a r .
2.6.6. Zandwinning en s p e c i e b e r g i n g
R i j k s w a t e r s t a a t i s de i n s t a n t i e , d i e vergunningen kan v e r l e n e n
v o o r h e t winnen van zand c.q. h e t s t o r t e n van s p e c i e i n h e t p l a n g e b i e d .
Het gebied i s d a a r t o e i n twee d e l e n g e s p l i t s t . Voor het w e s t e l i j k d e e l
( P h i l i p s d a m t o t en met Dintelmond) worden vergunningen v e r l e e n d door
de D i r e c t i e Z e e l a n d , d i e n s t k r i n g Hansweert; v o o r h e t o v e r i g e d e e l door
de D i r e c t i e B e n e d e n r i v i e r e n , d i e n s t k r i n g D o r d r e c h t . Voor z o v e r bekend
v i n d t op d i t moment geen zandwinning c.q. s p e c i e b e r g i n g p l a a t s ,
b e h a l v e t.b.v. werkzaamheden aan de P h i l i p s d a m .
2.6.7. I n d u s t r i e
De enige i n d u s t r i e v e s t i g i n g , d i r e c t grenzende
aan h e t Krammer-
V o l k e r a k , wordt gevormd door het i n d u s t r i e t e r r e i n Dintelmond b i j
D i n t e l o o r d . Vanaf h e t Krammer-Volkerak i s nog een a a n t a l
industrieen
i n het Brabantse a c h t e r l a n d over h e t water b e r e i k b a a r :
- v i a de Roosendaalsche
en Steenbergsche V l i e t :
Steenbergen,
Roosendaal.
- v i a de D i n t e l : D i n t e l o o r d , Stampersgat, S t a n d d a a r b u i t e n ,
Oudenbosch, Zevenbergen,
T e r h e i d e , Breda
2.6.8. Natuur
Door de a f s l u i t i n g z a l de n a t u u r i n het Krammer-Volkerak d r a s t i s c h
v e r a n d e r e n . Daarom wordt geen b e s c h r i j v i n g gegeven van de h u i d i g e f l o r a
en fauna van h e t g e b i e d , maar wordt v o l s t a a n met het b e s c h r i j v e n van
n a t u u r g e b i e d e n i n de omgeving, d i e een r e l a t i e hebben en ook i n de t o e komst houden met h e t Krammer-Volkerak.
Langs h e t Krammer-Volkerak l i g t een a a n t a l n a t u u r g e b i e d e n d i e
een d i r e c t e r e l a t i e met d i t bekken hebben. Deze r e l a t i e kan b e s t a a n
u i t de d i r e c t e i n v l o e d d i e d i t bekken h e e f t op de grondwaterstand i n
h e t b e t r e f f e n d e g e b i e d , of u i t de a a n w e z i g h e i d van zoute k w e l . V e r d e r
kan deze ook b e s t a a n u i t een f u n c t i o n e l e r e l a t i e , b.v. de f u n c t i e a l s
h o o g w a t e r v l u c h t p l a a t s voor op de d r o o g v a l l e n d e s l i k k e n
v o g e l s , o f a l s broedgebied
Voor l i g g i n g :
fouragerende
voor v o g e l s d i e i n h e t bekken f o u r a g e r e n .
z i e f i g u u r 12.
1. Schor- en g r a s l a n d e n i n de haven van Oude Tonge
De l a a g s t e d e l e n van d i t gebied s t a a n onder d i r e c t e
invloed
van h e t g e t i j w a t e r en b e z i t t e n een " s c h o r r e n v e g e t a t i e " met zeldzame
s o o r t e n a l s E n g e l s g r a s , D u n s t a a r t en Z i l t e zegge. Op de hogere
d e l e n z i j n geen z o u t p l a n t e n aanwezig. Het gebied i s v e r d e r van
e n i g b e l a n g voor w e i d e v o g e l s
(o.a. Gele k w i k s t a a r t , T u r e l u u r ,
S c h o l e k s t e r ) . I n d i t gebied komt v e r d e r ook de zeldzame Noordse
woelmuis v o o r .
2. Groote K r e e k
D i t i s een k r e e k r e s t a n t met een o e v e r b e g r o e i i n g van r i e t en
l a a g g e l e g e n g r a s l a n d , w a a r i n a l s g e v o l g van zoute kwel
plaatselijk
z o u t v e g e t a t i e s voorkomen. Het gebied i s v e r d e r van b e l a n g
w a t e r - en w e i d e v o g e l s
voor
(o.a. Slobeend, K u i f e e n d , K i e v i t , T u r e l u u r ) .
3. Het Groote Gat
D i t b e s t a a t u i t een k r e e k met brede r i e t l a n d e n . Het i s a l s
n a t u u r r e s e r v a a t i n beheer b i j S t a a t s b o s b e h e e r .
h o o f d z a k e l i j k zoutmijdende
I n h e t gebied worden
vegetaties aangetroffen. P l a a t s e l i j k
komt e n i g e zoute kwel met z o u t v e g e t a t i e s voor. Het gebied i s b e l a n g r i j k a l s broedgebied
voor t a l van moerasvogels.
V e r d e r komt h i e r
ook de zeldzame Noordse woelmuis voor.
4. H e l l e g a t s p l a t e n
Voor de a a n l e g van de dammenweg vormden de V e n t j a g e r s p l a t e n
en de H e l l e g a t s p l a t e n een g r o o t brakwater g e t i j d e g e b i e d . Na de
a a n l e g van de dammenweg kwamen de V e n t j a g e r s p l a t e n i n h e t g e t i j l o z e H a r i n g v l i e t t e l i g g e n , t e r w i j l de H e l l e g a t s p l a t e n , t e n z u i d e n
van de dammenweg, i n t e r g e t i j d e g e b i e d b l e v e n . De V e n t j a g e r s p l a t e n
verminderden
i n b e t e k e n i s a l s f o u r a g e e r g e b i e d voor
steltlopers,
maar gingen een v e e l b e l a n g r i j k e r f u n c t i e v e r v u l l e n a l s f o u r a g e e r en r u s t g e b i e d voor o.a. A a l s c h o l v e r s , eenden en ganzen. De
H e l l e g a t s p l a t e n b e h i e l d e n hun f u n c t i e a l s f o u r a g e e r g e b i e d
voor
v o g e l s d i e f o u r a g e r e n i n h e t i n t e r g e t i j d e g e b i e d . B i j hoog w a t e r
v e r p l a a t s e n de meeste v o g e l s van de H e l l e g a t s p l a t e n z i c h naar de
V e n t j a g e r s p l a t e n om h i e r t e o v e r t i j e n e n , i n d i e n h i e r g e s c h i k t
v o e d s e l g e b i e d aanwezig i s , v e r d e r t e f o u r a g e r e n .
5. H e l l e g a t s p l e i n
D i t b e s t a a t u i t opgespoten t e r r e i n e n op h e t
verkeersknooppunt
H e l l e g a t s p l e i n . De b e g r o e i i n g h e e f t een z e e r open s c h r a a l k a r a k t e r
met v e e l d u i n g r a s l a n d s o o r t e n , z o a l s Zandhaver en Muurpeper. H i e r
i s een v r i j g r o t e b r o e d k o l o n i e van o.a. Kokmeeuw, V i s d i e f en
B o n b e k p l e v i e r . Deze v o g e l s f o u r a g e r e n h o o f d z a k e l i j k i n h e t g e t i j d e gebied.
6. K l e i w i n p l a s s e n W i l l e m s t a d
Deze z i j n o n t s t a a n door k l e i w i n u i n g en daarna i n g e r i c h t a l s
n a t u u r g e b i e d met e i l a n d j e s en r i e t z o n e s . Het i s nu een broedgebied
voor t a l van w a t e r - en moerasvogels.
ca.
Ook i s e r een k o l o n i e van
80 paar oeverzwaluwen.
7. S t . A n t h o n i e g o r z e n
Dit
i s een g r a s l a n d g e b i e d met ( z o e t e ) s l o t e n en h i e r en daar
r i e t o e v e r s . Voornamelijk b e l a n g r i j k a l s weidevogelgebied (o.a.
G r u t t o , T u r e l u u r , Slobeend, K u i f e e n d ) .
8. Roosendaalsche-
en Steenbergsche
Vliet
De monding van d i t r i v i e r t j e h e e f t p l a a t s e l i j k brede
oevers. E r langs l i g g e n p l a a t s e l i j k
graslanden
0
riet-
's Zomers i s h e t
water van de V l i e t b r a k . H i e r d o o r komen l a n g s de oevers nog z o u t p l a n t e n v o o r . V o o r a l de brede r i e t v l i j e n hebben een r i j k e b r o e d v o g e l b e v o I k i n g met zeldzame s o o r t e n z o a l s o.a. B r u i n e k i e k e n d i e f en
Blauwborst.
De gevolgen van h e t w e g v a l l e n van h e t g e t i j z u l l e n voor de meeste
b i n n e n d i j k s e natuurgebieden
de toekomstige
naar v e r w a c h t i n g n i e t g r o o t z i j n . Omdat
gemiddelde w a t e r s t a n d ongeveer overeen z a l komen met h e t
gemiddelde p e i l i n de h u i d i g e s i t u a t i e z a l de grondwaterstand
toekomstige
i n de
s i t u a t i e a l l e e n op p l a a t s e n waar g r o t e schorgebieden
de d i j k l i g g e n l a g e r komen t e l i g g e n . Geen van bovengenoemde
gebieden g r e n s t e c h t e r aan s c h o r g e b i e d e n ,
zodat de s i t u a t i e
voor
natuurhier
n i e t v e e l z a l veranderen.
De b r o e d f u n c t i e van de genoemde b i n n e n d i j k s e gebieden z a l i n de
toekomst m o g e l i j k v e r a n d e r e n a l s g e v o l g van de w i j z i g i n g e n i n de
r e l a t i e s met h e t dan zoete bekken.
Voor de Roosendaalsche en Steenbergsche V l i e t z u l l e n de
r i n g e n w e l groot z i j n . Na de a f s l u i t i n g z a l de w a t e r s t a n d
verander-
worden
verhoogd van N.A.P. - 80 cm t o t N.A.P.. Daarom moeten langs deze r i v i e r
aanpassingswerken worden u i t g e v o e r d . D i t z a l t o t g e v o l g hebben, dat de
bestaande, o r n i t h o l o g i s c h e waardevolle
r i e t l a n d e n grotendeels
zullen
verdwijnen.
Na de a f s l u i t i n g z u l l e n de V e n t j a g e r s p l a t e n en de H e l l e g a t s p l a t e n
te beschouwen z i j n a l s een groot gebied. De v o g e l b e v o l k i n g i n h e t
l a a t s t e gebied z a l s t e r k v e r a n d e r e n ten o p z i c h t e van de h u i d i g e
s i t u a t i e en meer gaan l i j k e n op d i e van de V e n t j a g e r s p l a t e n .
3. Abiotisch milieu
De o n t w i k k e l i n g e n , d i e i n h e t Krammer-Volkerak z u l l e n gaan opt r e d e n z i j n a f h a n k e l i j k van een a a n t a l f a c t o r e n . Naast b.v. t o p o g r a f i e
en m e n s e l i j k g e b r u i k kunnen deze f a c t o r e n worden samengevat a l s h e t
a b i o t i s c h m i l i e u en de d a a r i n optredende p r o c e s s e n . Vandaar, dat i n
d i t hoofdstuk
u i t g e b r e i d z a l worden ingegaan op h e t a b i o t i s c h m i l i e u ,
z o a l s d a t na a f s l u i t i n g a a n g e t r o f f e n z a l worden en op de p r o c e s s e n ,
die
a l s g e v o l g van de a f s l u i t i n g z u l l e n gaan
3.1. Abiotische
optreden.
uitgangssituatie
3.1.1. H o o g t e l i g g i n g en w a t e r d i e p t e
De b u i t e n d i j k s e gebieden h e l l e n vanaf de d i j k n a a r h e t water a f
(zie
f i g u u r 13). Zowel op de S l i k k e n van de Heen a l s op de H e l l e g a t s -
p l a t e n wordt d i t p a t r o o n doorbroken door de aanwezige a f w a t e r i n g s g e u l e n . Momenteel v a l l e n a l l e gronden gelegen boven 1,5 m - N.A.P.
bij
l a a g w a t e r d r o o g , t e r w i j l b i j hoogwater v r i j w e l a l l e gronden onder
w a t e r komen t e s t a a n , hoewel de hoogste d e l e n maar k o r t en onder een
dunne l a a g w a t e r .
Na de a f s l u i t i n g van h e t Krammer-Volkerak van h e t g e t i j d e w a t e r
van de O o s t e r s c h e l d e ,
z a l een p e i l worden i n g e s t e l d t u s s e n N.A.P.
+ 0,25 m en - 0,25 m. I n s t e l l i n g van een p e i l van c i r c a N.A.P. h e e f t
tot
g e v o l g d a t 1.780 ha permanent d r o o g v a l t en 4.670 ha u i t w a t e r z a l
b e s t a a n . Wel kunnen de l a a g s t gelegen
d e l e n nog v i a o v e r s p o e l i n g onder
i n v l o e d b l i j v e n s t a a n van h e t open w a t e r van h e t Krammer-Volkerak.
Daar waar door o e v e r e r o s i e een a f s l a g k l i f j e z a l o n t s t a a n , z a l v r i j w e l
geen o v e r s p o e l i n g p l a a t s v i n d e n . T a b e l 13 g e e f t een o v e r z i c h t van de
droogvallende
Uit
gronden p e r d e e l g e b i e d .
de w a t e r d i e p t e k a a r t
( f i g u u r 13) b l i j k t , d a t vanaf de
N . A . P . - l i j n de w a t e r d i e p t e op v e e l p l a a t s e n v r i j s n e l toeneemt. De
d i e p t e van de g e u l e n
l i g t rond de 10 meter met op sommige p l a a t s e n
maximale d i e p t e s van ca. 20 meter. Ten westen van de Krammersche
S l i k k e n komt een v r i j u i t g e b r e i d g e b i e d v o o r met g e r i n g e
waterdieptes.
3.1.2. Bodem
Om de bodemopbouw en de b e t e k e n i s daarvan v o o r de na d r o o g v a l l e n
optredende o n t w i k k e l i n g e n op de b u i t e n d i j k s e gronden i n h e t
T a b e l 13.Oppervlakte
na
droogvallen.de gebieden
i n het Krammer-Volkerak
afsluiting
slik/plaat
schor
totaal
ha
ha
ha
350
20
370
10
20
30
220
40
260
-
10
10
330
320
650
S l i k k e n van de Heen
120
230
350
P l a a t van de
110
-
110
1. 140
640
1.780
Hellegatsplaten
Schorren b i j O o l t g e n s p l a a t
Krammersche S l i k k e n
S l i k k e n b i j de
Dintelse
Sabina-Henricapolder
gorzen
Vliet
Totaal droogvallend
Krammer-Volkerak goed te b e g r i j p e n i s e n i g i n z i c h t i n de g e o l o g i s c h e
g e s c h i e d e n i s van het gebied gewenst. Vandaar, dat i n het
onderstaande
e e r s t een k o r t o v e r z i c h t van de g e o l o g i e van het gebied wordt gegeven,
a l v o r e n s i n t e gaan op de bodemkundige opbouw van het g e b i e d en
de
gevolgen daarvan voor de g e o h y d r o l o g i e .
Geologie
Het r i j z e n van de z e e s p i e g e l en het r e l i e f van h e t p l e i s t o c e n e
o p p e r v l a k hebben i n s t e r k e mate de opbouw en de d i k t e van het h o l o cene lagenpakket b e i n v l o e d .
Door deze z e e s p i e g e l r i j z i n g en de daarmee samenhangende s t i j g i n g
van de g r o n d w a t e r s p i e g e l en de k l i m a a t s v e r b e t e r i n g o n t s t o n d e r een
moerasvegetatie
en werd e r veen gevormd: het B a s i s v e e n . De
dikte
van het B a s i s v e e n i n d i t gebied bedraagt e n i g e d e c i m e t e r s .
A l s g e v o l g van de s n e l l e z e e s p i e g e l r i j z i n g verdronk
6000
j a a r voor C h r i s t u s het veengebied
omstreeks
g r o t e n d e e l s en werden e r i n
het b e t r o k k e n gebied mariene k l e i a n en zanden a f g e z e t . Deze mariene
sedimenten behoren t o t de A f z e t t i n g e n van
Calais.
Aan de b a s i s van deze C a l a i s - a f z e t t i n g e n wordt v e e l a l een dunne,
v e t t e k l e i l a a g a a n g e t r o f f e n . H i e r o p r u s t een pakket k l e i e n en
zandige
k l e i e n . Op de Krammersche S l i k k e n b e s t a a t de k e r n van de
Afzettingen
van C a l a i s v e e l a l u i t f i j n zand, t e r w i j l deze a f z e t t i n g e n i n h e t
g e b i e d van de S l i k k e n van de Heen en de D i n t e l s e gorzen g e h e e l u i t
zware, met r i e t d o o r g r o e i d e , k l e i e n z i j n opgebouwd. Daar waar h e t
p l e i s t o c e n e zand hoger l i g t dan 4 m beneden N.A.P. o n t b r e k e n deze
C a l a i s - a f z e t t i n g e n en kon de veenvorming
o n g e s t o o r d v e r d e r gaan.
1 m tot
De d i k t e van de C a l a i s - a f z e t t i n g e n v a r i e e r t van minder dan
meer dan 10 ra.
Omstreeks
j a a r g e l e d e n begon de vorming van de
4500
strandwallen-
k u s t , waardoor de s e d i m e n t a t i e van de A f z e t t i n g e n van C a l a i s e i n d i g d e
en de veenvorming
z i c h weer over h e t gehele g e b i e d u i t b r e i d d e . Zo
o n t s t o n d e n e r m e t e r s d i k k e ( p l a a t s e l i j k meer dan 3 meter) p a k k e t t e n
veen: h e t H o l l a n d v e e n .
Pas omstreeks
h e t veenlandschap
8 0 0 j a a r na C h r i s t u s drong de zee v a n u i t h e t westen
opnieuw b i n n e n en werden de A f z e t t i n g e n van D u i n k e r k e
gevormd. Het b e t r o f de D u i n k e r k e I I I - f a s e . De D u i n k e r k e I I I a f z e t t i n g e n b e s t a a n i n de b e t r o k k e n b u i t e n d i j k s e gebieden v o o r n a m e l i j k
u i t f i j n , k l e i h o u d e n d zand. P l a a t s e l i j k z i j n d i e p e ( t o t 3 0 m)
g e u l e n o n t s t a a n , w e l k e geheel z i j n opgevuld met
erosie-
zand. Op de D i n t e l s e
gorzen r u s t e n i n een k l e i n g e b i e d de D u i n k e r k e - a f z e t t i n g e n
d i r e c t op h e t p l e i s t o c e n e
Bodemgesteldheid
zand.
( f i g u u r _14)^
I n d i t g e b i e d z i j n een t w e e t a l zones t e o n d e r s c h e i d e n . De
onbegroeide
r e l a t i e f l a a g g e l e g e n gronden ( I ) , d i e h e t g r o o t s t e d e e l van h e t g e b i e d
innemen, en de hoger gelegen s c h o r r e n d i e een g e s l o t e n b e g r o e i i n g dragen ( I I
Een overgangszone
met een open b e g r o e i i n g
o n t b r e e k t nagenoeg i n d i t
gebied.
I.
De_onbegroeide_gronden
Deze gronden b e s t a a n overwegend u i t kalkhoudend k l e i a r m m i d d e l f i j n
zand ( U . g - c i j f e r c a .
80-100,
M,-Q
ca.
140-200)
en v o o r een d e e l ( v e e l a l
op de overgang naar de s l i k g r o n d ) u i t k l e i h o u d e n d m i d d e l f i j n zand.
A l l e e n op de H e l l e g a t s p l a t e n komt i n een zone tegen de k u s t van
Flakkee onbegroeide, o n g e r i j p t e l i c h t e
en zware s l i k g r o n d v o o r .
I I . De s c h o r r e n
Het g r o o t s t e d e e l van de s c h o r r e n l i g t tegen de z u i d e l i j k e
oever
van h e t g e b i e d ( S l i k k e n v a n de Heen, D i n t e l s e g o r z e n ) . Ze
vormen een aaneengesloten, i n b r e e d t e w i s s e l e n d e zone, d i e doorsneden
wordt door h e t S c h e l d e - R i j n k a n a a l . I n deze s c h o r r e n komt op een ondergrond van zand een k l e i i g e a f z e t t i n g v o o r . De zwaarte h i e r v a n v a r i e e r t
van meer dan 25% lutum i n de zone tegen de d i j k t o t 5 a 12% aan de
b u i t e n z i j d e v a n h e t g e b i e d . Overwegend komen aflopende p r o f i e l e n v o o r ,
d.w.z. p r o f i e l e n w a a r i n h e t l u t u m g e h a l t e van boven naar beneden
min o f meer g e l e i d e l i j k afneemt. De d i k t e van de s l i b l a a g neemt a f
van meer dan 80 cm aan de voet van de d i j k t o t ca. 20 cm aan de
b u i t e n r a n d van de s c h o r r e n . De s c h o r r e n z i j n doorsneden door een u i t g e b r e i d s t e l s e l van k r e k e n waarlangs
z i c h i n het z u i d e n van h e t gebied
o e v e r w a l l e n hebben o n t w i k k e l d . I n h e t noorden z i j n de o e v e r w a l l e n
van w e i n i g b e t e k e n i s , vaak ontbreken ze g e h e e l . De o e v e r w a l l e n l i g g e n
wat hoger dan de omgeving. Ze b e s t a a n overwegend u i t k l e i h o u d e n d
zand en l i c h t e z a v e l . Ten oosten en t e n westen van de Steenbergse
Vliet
komt een i e t s hoger gelegen f o s s i e l e s c h o r r a n d v o o r , aan de z e e z i j d e
i s weer een nieuw schor o n t s t a a n . A f g e z i e n v a n de o e v e r w a l l e n en de
hoogste
d e l e n v a n genoemde s c h o r r a n d i s de grond op deze s c h o r r e n
nog s l a p en w e i n i g g e r i j p t . Het s l i b h e e f t op h e t moment d a t h e t
wordt a f g e z e t een hoog g e h a l t e aan k o o l z u r e k a l k (12 a 13%). A l s
g e v o l g van o n t k a l k i n g s p r o c e s s e n neemt h e t k a l k g e h a l t e i n de loop d e r
j a r e n g e l e i d e l i j k a f . De kommen i n h e t oude schor t e n oosten van de
Steenbergse
Sas en w a a r s c h i j n l i j k ook d i e i n h e t meest z u i d e l i j k e d e e l
van de S l i k k e n v a n de Heen b e v a t t e n i n de bovengrond nog maar w e i n i g
k o o l z u r e k a l k . P l a a t s e l i j k bedraagt h e t k a l k g e h a l t e i n de kommen
n i e t meer dan 1 a 2%. De s c h o r r e n langs de k u s t van F l a k k e e
s l e c h t s van g e r i n g e b e t e k e n i s . Het b e t r e f t h i e r i n hoofdzaak
zijn
zeer
s m a l l e door een s t e e n g l o o i i n g beschermde o e v e r s t r o k e n , d i e hoog z i j n
o p g e s l i b d . Het g r o o t s t e d e e l h e e f t een zandige bodem, u i t g e z o n d e r d
het s c h o r b i j O o l t g e n s p l a a t , d a t u i t l i c h t e s l i k g r o n d b e s t a a t .
Geohydrologie
Na de a f s l u i t i n g van h e t gebied wordt de w a t e r h u i s h o u d i n g van de
gronden en h e t daarmee samenhangende o n t z i l t i n g s p r o c e s i n s t e r k e mate
b e i n v l o e d door de d i k t e van h e t d o o r l a t e n d e p a k k e t . In h e t voorgaande
i s a l g e b l e k e n , dat i n een d e e l van h e t gebied d i k k e l a g e n k l e i ,
z a v e l en veen i n de ondergrond
aanwezig z i j n . Deze l a g e n b e z i t t e n s l e c h t s
een g e r i n g e t o t z e e r g e r i n g e d o o r l a t e n d h e i d . A l l e e n de j o n g s t e a f z e t t i n g b e s t a a t overwegend u i t d o o r l a t e n d zand. Op de p l a a t s e n waar i n de
ondergrond
de oudere k l e i - en veenlagen nog aanwezig z i j n v a r i e e r t
de d i k t e van h e t d o o r l a t e n d e pakket van 2 t o t 5 m ( i n c l u s i e f de
slikkige
bovengrond van de s c h o r r e n ) .
Ter p l a a t s e van de e i t i s i e g e u l e n u i t de D u i n k e r k e - p e r i o d e
bedraagt
de d i k t e van h e t d o o r l a t e n d e zand tenminste 5 a 6 m ( b o o r d i e p t e ) .
W a a r s c h i j n l i j k i s de d i k t e van het zand h i e r a a n z i e n l i j k g r o t e r . Het i s
n i e t u i t g e s l o t e n dat deze g e u l e n op v e e l p l a a t s e n het P l e i s t o c e n e zand
a a n s n i j d e n . I n dat g e v a l moet gedacht worden aan een d i k t e van
tien-
t a l l e n meters met een goede d o o r l a t e n d h e i d .
3.1.3.
Waterhuishouding
Na de v o l t o o i i n g van de P h i l i p s d a m en de Oesterdam z a l e r een
zoet
meer met een v a s t p e i l o n t s t a a n . Om het p e i l t e kunnen handhaven en o v e r t o l l i g water te l o z e n wordt naar de W e s t e r s c h e l d e
een l o z i n g s m i d d e l
gebouwd. Om w a t e r t e k o r t e n aan te v u l l e n en/of de w a t e r k w a l i t e i t t e
v e r b e t e r e n kan b i j de Volkerakdam w a t e r worden i n g e l a t e n v a n u i t het
H o l l a n d s D i e p / H a r i n g v l i e t . Voor h e t z e l f d e d o e l ( w a t e r k w a l i t e i t ) i s de
s c h e e p v a a r t s l u i s i n de P h i l i p s d a m v o o r z i e n van een z o e t / z o u t s c h e i dingssysteem.
Aan- en
afvoer_^inclusief_sluizen)
Op het Krammer-Volkerak v i n d e n na 1985
t r e k k i n g e n van w a t e r
zowel l o z i n g e n a l s o n t -
plaats.
a. Aanvoer
I n p e r i o d e n van w a t e r o v e r l a s t (dus v o o r n a m e l i j k i n de w i n t e r ) wordt
e r o v e r t o l l i g w a t e r van de p o l d e r s op F l a k k e e v i a gemalen en van
West-Brabant v i a de V l i e t en de Mark op h e t Krammer g e l o o s d . Gemidd e l d wordt e r t i j d e n s de w i n t e r p e r i o d e c a . 20 m /s o v e r t o l l i g
water
g e l o o s d door a l l e l o z i n g e n tezamen. Het n e e r s l a g o v e r s c h o t voor h e t
Krammer-Volkerak
t i j d e n s een gemiddelde w i n t e r bedraagt + 0,7 m / s .
Wanneer een t i j d e l i j k w a t e r t e k o r t o n t s t a a t kan d i t v a n u i t h e t
H o l l a n d s c h Diep worden aangevuld.
b. A f v o e r
Om h e t w a t e r v e r l i e s b i j de Krammersluizen ( P h i l i p s d a m ) aan te
v u l l e n i s e r gemiddeld 20 m/s
z o e t w a t e r n o d i g . T i j d e n s de zomer-
maanden kunnen de omliggende p o l d e r s , a l s daar b e h o e f t e toe
b e s t a a t , w a t e r i n l a t e n . De h o e v e e l h e i d h i e r v a n i s , a f h a n k e l i j k
van de k l i m a t o l o g i s c h e omstandigheden, maximaal
3
18 m /s.
Het ge-
middelde verdampingsoverschot t i j d e n s de zomermaanden i s + 0,7
m/s.
Om de k w a l i t e i t en h e t z o u t g e h a l t e van h e t water op het KrammerV o l k e r a k te v e r b e t e r e n of t e handhaven kan water v a n u i t het
H o l l a n d s c h D i e p / H a r i n g v l i e t worden i n g e l a t e n . Door
gelijktijdig
e e n z e l f d e h o e v e e l h e i d water v i a h e t l o z i n g s m i d d e l (max.
cap. 100
m/s
op de W e s t e r s c h e l d e te l o z e n wordt meer van noord naar z u i d doorgespoeld.
n
^Hl_i _^§ golders
Het i n de toekomst i n t e s t e l l e n v a s t e p e i l op h e t meer komt
ongeveer overeen met de middenstand van het h u i d i g e p e i l . N i e t t e m i n z a l
de k w e l naar de p o l d e r s e n i g s z i n s v e r a n d e r e n , v o o r a l voor d i e p o l d e r s
waar s c h o r g e b i e d e n v o o r l i g g e n . Deze s c h o r g e b i e d e n worden nu r e g e l m a t i g
o v e r s p o e l d , maar z u l l e n na h e t w e g v a l l e n van het g e t i j droog komen te
l i g g e n , waardoor de grondwaterstand l a g e r wordt en de zoute kwel naar
de p o l d e r s z a l afnemen. Naar de omvang en gevolgen van de kwelverminder i n g wordt momenteel een onderzoek
ingesteld.
3.1.4. W a t e r k w a l i t e i t
Als
i n h e t v o o r j a a r van 1987 de P h i l i p s d a m wordt g e s l o t e n z a l het
Krammer-Volkerak
g e v u l d z i j n met een mengsel van O o s t e r s c h e l d e w a t e r
en z o e t t o t brak r i v i e r - / p o l d e r w a t e r met een c h l o r i d e g e h a l t e van
4 a 6 g C l / 1 . . Onder i n v l o e d van n e e r s l a g , p o l d e r l o z i n g e n ,
a f v o e r van da Brabantse r i v i e r e n , de w a t e r i n l a a t voor p e i l b e h e e r s i n g
en t e r a a n v u l l i n g van h e t z o e t w a t e r v e r b r u i k van de s c h u t s l u i z e n z a l
h e t meer i n de zomer van 1987 v e r d e r o n t z i l t worden. D i t o n t z i l t i n g s p r o c e s k a n vanaf h e t n a j a a r van 1987 v e r s n e l d worden door h e t meer door t e
s p o e l e n met w a t e r u i t h e t H o l l a n d s c h D i e p / H a r i n g v l i e t . Wanneer h e t
3
meer d o o r g e s p o e l d wordt met een e x t r a d o o r s p o e l s n e l h e i d van + 60 m /s
kan de o n t z i l t i n g i n e n k e l e maanden worden a f g e r o n d . O v e r i g e n s z a l
n a a r de te v o l g e n o n t z i l t i n g s s t r a t e g i e nog nader onderzoek worden v e r r i c h t . I n h e t onderstaande z a l worden ingegaan op de verwachte w a t e r k w a l i t e i t na o n t z i l t i n g en dan met name op de be'invloeding door h e t van
e l d e r s aangevoerde w a t e r en een a a n t a l b e l a n g r i j k e w a t e r k w a l i t e i t s parameters.
Beinvloeding_van_de_waterkwaliteit_d
Met h e t w a t e r dat v i a p o l d e r l o z i n g e n , r i v i e r a f v o e r e n en de
i n l a a t s l u i s i n de Volkerakdam op h e t meer wordt aangevoerd, worden
ook o p g e l o s t e s t o f f e n aan h e t meer t o e g e v o e r d , waardoor de i n h e t
meer aanwezige c o n c e n t r a t i e s aan o p g e l o s t e s t o f f e n w i j z i g i n g e n kunnen
ondergaan. A l s g e v o l g van de u i t w i s s e l i n g van z o u t - en z o e t w a t e r v i a de
s c h u t s l u i z e n w o r d t , ondanks de z o e t - z o u t s c h e i d i n g s s y s t e m e n , een hoev e e l h e i d c h l o r i d e aan h e t meer t o e g e v o e r d .
De p o l d e r l o z i n g e n brengen op h e t meer een f o s f a a t - ,
en z o u t b e l a s t i n g teweeg. I n v e r h o u d i n g t o t de van e l d e r s
stikstofaangevoerde
hoeveelheden i s deze b e l a s t i n g e c h t e r g e r i n g .
Omdat de v i a de Brabantse r i v i e r e n aangevoerde hoeveelheden w a t e r
a a n z i e n l i j k g r o t e r z i j n i s de t o t a l e s t i k s t o f - en f o s f a a t b e l a s t i n g
h i e r v a n g r o t e r dan d i e van de p o l d e r l o z i n g e n .
Voor de p e i l b e h e e r s i n g z a l op h e t meer een a a n z i e n l i j k e h o e v e e l h e i d
w a t e r worden i n g e l a t e n v i a de i n l a a t s l u i s i n de Volkerakdam. Ook h i e r
i s dan sprake v a n een b e l a s t i n g van h e t meer met v e r s c h i l l e n d e s t o f f e n w e l k e ,
g e z i e n de g r o t e i n l a a t d e b i e t e n , i n b e l a n g r i j k e mate b e p a l e n d z a l z i j n .
I n de volgende p a r a g r a f e n z a l worden aangegeven hoe de v e r s c h i l lende w a t e r k w a l i t e i t s p a r a m e t e r s z i c h naar v e r w a c h t i n g z u l l e n o n t w i k k e l e n
onder i n v l o e d van voornoemde f a c t o r e n .
Chloride
A l s h e t meer eenmaal o n t z i l t i s , z a l h e t c h l o r i d e g e h a l t e door de
t o e v o e r van zout v i a onder meer de s c h u t s l u i z e n i n de P h i l i p s d a m weer
33
gaan s t i j g e n . Deze s t i j g i n g kan door m i d d e l van een e f f e c t i e f
van h e t z o e t / z o u t
scheidingssysteem
gebruik
en v i a d o o r s p o e l i n g van het meer
s t e r k b e p e r k t worden.
D a a r b i j wordt dan w a t e r met
v a n u i t het Hollandsch
zelfde hoeveelheid
een l a a g c h l o r i d e g e h a l t e i n g e l a t e n
D i e p / H a r i n g v l i e t en nagenoeg g e l i j k t i j d i g
w a t e r van h e t meer met
een
een hoog c h l o r i d e g e h a l t e
g e l o o s d naar de W e s t e r s c h e l d e .
Onder gemiddelde omstandigheden z a l h e t c h l o r i d e g e h a l t e afhank e l i j k van de d o o r s p o e l d e b i e t e n
laagste gehalten
v a r i e r e n van 200
t o t 500 mg/1.
De
z u l l e n b i j de Volkerakdam voorkomen en de hoogste
i n het w e s t e l i j k d e e l n a b i j de Krammersluizen.
A f h a n k e l i j k van de g e b r u i k s d o e l e i n d e n
van h e t w a t e r worden aan
het c h l o r i d e g e h a l t e bepaalde e i s e n g e s t e l d , welke i n t a b e l 14
zijn
weergegeven.
T a b e l l4. E i s e n t e n a a n z i e n van h e t z o u t g e h a l t e
Basiskwaliteit
(IMP)
Drinkwatervoorziening
(IMP)
Tuinbouw onder g l a s
Akkerbouw en
Beregening van
Uit
fruitteelt
500
i n zoet water
<
200
mg/1
<
200
mg/1
<
200
mg/1
a 600
mg/1
300
mg/1
gewassen
de t a b e l b l i j k t , dat h e t c h l o r i d e g e h a l t e van h e t Krammer-Volkerak
n i e t a l t i j d geheel v o l d o e t aan de v e r s c h i l l e n d e e i s e n .
Voedingsstoffen
Het v o e d i n g s s t o f f e n g e h a l t e
z a l i n b e l a n g r i j k e mate b e p a a l d worden
door h e t g e h a l t e van het i n l a a t w a t e r b i j de Volkerakdam en i n n a t t e
perioden
door de g e h a l t e n
i n het p o l d e r w a t e r
en i n de Brabantse
r i v i e r e n . Naarmate de i n l a a t d e b i e t e n g r o t e r z i j n z a l de b e l a s t i n g met
v o e d i n g s s t o f f e n s t i j g e n en z u l l e n de c o n c e n t r a t i e s e n i g s z i n s toenemen.
Op
grond van de thans verwachte i n l a a t d e b i e t e n en de s a n e r i n g s m a a t -
r e g e l e n langs de B r a b a n t s e r i v i e r e n wordt op het meer een
van 0,25
a 0,35
fosfaatgehalte
mg P / l verwacht en een s t i k s t o f g e h a l t e van 5 a 6 mg N / i .
De IMP-norm voor t o t a a l f o s f o r wordt a l l e e n b i j geen d o o r s p o e l i n g
g e h a a l d ; aan de norm voor s t i k s t o f wordt n o o i t v o l d a a n .
Uit
een onlangs v e r r i c h t e s t u d i e naar de g e h a l t e n aan t o x i s c h e
s t o f f e n b l i j k t dat de g e h a l t e n aan o r g a n i s c h e m i c r o v e r o n t r e i n i g i n g e n i n het
i n l a a t w a t e r op d i t moment n i e t en de g e h a l t e n aan anorganische
microveront-
r e i n i g i n g e n w e l v o l d o e n aan de daarvoor geldende IMP-normen.
Door a l l e r l e i p r o c e s s e n z u l l e n de g e h a l t e n aan t o x i s c h e s t o f f e n i n
h e t water op h e t t r a j e c t V o l k e r a k d a m - P h i l i p s d a m
gepaard met een b e l a s t i n g met
afnemen. D i t gaat e c h t e r
t o x i s c h e s t o f f e n van de bodem. Deze b e l a s -
t i n g z a l , a f h a n k e l i j k van de randvoorwaarden, u i t e i n d e l i j k
i n een t w i j f e l a c h t i g e b o d e m k w a l i t e i t . Om de b e l a s t i n g met
resulteren
toxische
s t o f f e n te beperken zou het i n l a a t d e b i e t moeten worden g e m i n i m a l i s e e r d .
Een vergaande s a n e r i n g van l o z i n g s b r o n n e n i n het
stroomgebied
van de Westbrabantse r i v i e r e n , maar v o o r a l i n het stroomgebied
van
R i j n en Maas z a l een a a n m e r k e l i j k e v e r b e t e r i n g t o t g e v o l g hebben.
Samenstelling_en dichtheid_van_het_fy
De v e r b l i j f t i j d i n het Krammer-Volkerak i s l a n g genoeg om
autochtone
fytoplanktongemeenschap
een
t o t o n t w i k k e l i n g t e l a t e n komen. Ook
z i j n s i l i c i u m , s t i k s t o f en f o s f a a t i n zodanige
c o n c e n t r a t i e s aanwezig,
dat s l e c h t s l i m i t a t i e van de g r o e i van het f y t o p l a n k t o n door een t e k o r t
aan s i l i c i u m i n het v o o r j a a r z a l voorkomen. Het e u t r o f i e r i n g s n i v e a u
komt dan overeen met
de meeste Nederlandse
meren d i e t e n a a n z i e n van
hun w a t e r v o o r z i e n i n g v o o r n a m e l i j k van de R i j n a f h a n k e l i j k
Dit
zijn.
betekent:
1. K i e z e l a l g e n d o m i n a n t i e i n de w i n t e r en het vroege v o o r j a a r ,
gevolgd door groenalgen i n de zomer en r e g e l m a t i g e o p b l o e i van
M i c r o c y s t i s a e r u g i n o s a en andere blauwalgen
i n de zomer en de
herfst.
2. Een f y t o p l a n k t o n d i c h t h e i d d i e i n de zomer z a l schommelen
t u s s e n 35 en 125yuB c h l o r o f y l - a p e r
liter.
3. Een d o o r z i c h t dat 's zomers v a r i e e r t t u s s e n de 50 en 200
met
een gemiddelde van
1 m.
cm,
4. Een a c h t e r g r o n d - e x t i n c t i e - c o e f f i c i e n t t u s s e n 1,3 en 2,0 i n de
zomer, w a a r b i j de 1% l i c h t g r e n s l i g t t u s s e n 2,3 en 3,5 m.
A l g e n g r o e i k a n op v e r s c h i l l e n d e manieren worden b e i n v l o e d :
- door b e p e r k i n g van de t o e v o e r van v o e d i n g s s t o f f e n ;
- door v e r k o r t i n g van de v e r b l i j f t i j d ;
- door b i o l o g i s c h e maatregelen
( r i e t v e l d e n , u i t z e t t e n van v i s ) .
B e p e r k i n g van de t o e v o e r van v o e d i n g s s t o f f e n i s m o g e l i j k door
o f w e l de k w a l i t e i t van h e t i n l a a t w a t e r t e v e r b e t e r e n , o f w e l de h o e v e e l h e i d
te beperken. De k w a l i t e i t i s e c h t e r n i e t o f n a u w e l i j k s t e b e i n v l o e d e n ;
d a a r t o e d i e n t de k w a l i t e i t van h e t R i j n w a t e r t e v e r b e t e r e n . Het i n t e r n a t i o n a a l o v e r l e g met b e t r e k k i n g t o t de R i j n i s i n d i t verband van groot
belang. Vermindering
van de h o e v e e l h e i d i n l a a t w a t e r h e e f t t o t g e v o l g
dat h e t c h l o r i d e g e h a l t e z a l s t i j g e n .
V e r k o r t i n g van de v e r b l i j f t i j d van h e t w a t e r wordt b e r e i k t door
d o o r s p o e l i n g met g r o t e d e b i e t e n . De a l g e n worden dan u i t g e s p o e l d
voordat een b u i t e n s p o r i g e o n t w i k k e l i n g k a n p l a a t s v i n d e n . H i e r v o o r
z i j n g r o t e hoeveelheden i n l a a t w a t e r n o o d z a k e l i j k , wat weer t o t g e v o l g
h e e f t dat e r g r o t e hoeveelheden zoetwater en e x t r a t o x i s c h e s t o f f e n
op de Westerschelde
Westerschelde
worden g e l o o s d . Voor h e t ecosysteem van de
kan d i t n a d e l i g e consequenties
s p o e l i n g met 100 m/s
hebben. Aangezien
een v e r l a g i n g van de v e r b l i j f t i j d
van 60 n a a r 20 dagen i s van deze maatregel
door-
betekent
echter weinig e f f e c t te
verwachten.
B i o l o g i s c h e maatregelen
nog nader
t e r b e p e r k i n g van a l g e n g r o e i worden
onderzocht.
^2B^§3^2£i^§_Yan_een_zoe t e G r e v e l i n g e n
De b e s l i s s i n g over de G r e v e l i n g e n (zout o f z o e t ) i s nog n i e t
genomen. Wordt e r gekozen voor een zoete G r e v e l i n g e n , dan z a l de
G r e v e l i n g e n d.m.v. een d o o r l a a t m i d d e l i n de Grevelingendam met z o e t w a t e r v a n u i t h e t Krammer-Volkerak worden d o o r g e s p o e l d .
D i t betekent
dan een e x t r a d o o r s p o e l i n g van h e t Krammer-Volkerak met h e t d o o r s p o e l d e b i e t van de G r e v e l i n g e n , met name voor h e t d e e l wat t e n westen van
de S c h e l d e - R i j n v e r b i n d i n g i s gelegen.
Een m o g e l i j k e c o n s e q u e n t i e van een zoete G r e v e l i n g e n i s , d a t e r i n
droge t i j d e n een g r o t e r e c l a i m op de b e s c h i k b a r e
zoetwatervoorraad
g e l e g d wordt. D i t k a n van i n v l o e d z i j n op h e t beheer en de beheersmogelijkheden
van de v e r s c h i l l e n d e
3.2. Veranderingen
in het abiotisch
zoetwaterbekkens.
milieu
A f g e z i e n van v e r a n d e r i n g e n i n h e t z o u t g e h a l t e i n h e t Volkerakmeer
ten
gevolge van de a f s l u i t i n g ( z i e p a r a g r a a f 3.1.4.), d i e v r i j
snel
na de gereedkoming van de P h i l i p s d a m z u l l e n o p t r e d e n , z u l l e n e r a l s
g e v o l g van de nieuwe s i t u a t i e
( s t a g n a n t , zoet meer i n p l a a t s van zout
g e t i j d e - w a t e r ) ook een a a n t a l p r o c e s s e n p l a a t s v i n d e n , d i e een l a n g e r e
t i j d i n b e s l a g z u l l e n nemen. I n onderstaande
worden
paragrafen z a l hierop
ingegaan.
3.2.1. V e r s t u i v i n g
In de e e r s t e f a s e na de a f s l u i t i n g van h e t Krammer-Volkerakgebied
z u l l e n de d r o o g v a l l e n d e zandgronden, voor z o v e r ze n i e t z i j n b e g r o e i d
of
s n e l b e g r o e i d raken ( a f h a n k e l i j k van h e t t i j d s t i p van d r o o g v a l l e n ) ,
g e v o e l i g z i j n voor v e r s t u i v i n g ( f i g u u r 15). De mate van s t u i f g e v o e l i g h e i d hangt nauw samen met de t e x t u u r van h e t zand en de h o o g t e l i g g i n g
van h e t nieuwe w a t e r p e i l en h e t optredende grondwaterregime.
Naar
v e r w a c h t i n g z u l l e n a l l e e n de hoger gelegen d e l e n (hoger dan ca.1,00 m
+ N.A.P.) van de lutumarme zandgronden (bodemtype 0°, l
stuifgevoelig
a
5
en l* )
zijn.
De l a g e r l i g g e n d e zandgronden z u l l e n minder s t u i f g e v o e l i g
omdat ze v o c h t i g e r z i j n , t e r w i j l
zijn
op de d r o o g v a l l e n d e H e l l e g a t s p l a t e n ,
i n de overgangszone t u s s e n schor en s l i k en op de s c h o r r e n de t e x t u u r
van de grond v e r s t u i v i n g o n w a a r s c h i j n l i j k maakt. Voor de s c h o r r e n
g e l d t bovendien,
d a t deze door de aanwezige v e g e t a t i e tegen
verstui-
v i n g worden beschermd.
Uit
n a t u u r w e t e n s c h a p p e l i j k en l a n d s c h a p p e l i j k oogpunt i s v e r -
s t u i v i n g i n d e r g e l i j k e gebieden een proces d a t p o s i t i e f gewaardeerd
kan worden. Door h e t t r e f f e n van beheersmaatregelen
( p l a a t s e n van s t u i f -
schermen langs b.v. aanwezige l a a g t e n ) worden n i e t a l l e e n deze l a a g t e n
beschermd tegen d i c h t s t u i v e n , maar wordt ook het r e l i e f
versterkt,
waardoor de l a n d s c h a p p e l i j k e d i f f e r e n t i a t i e toeneemt en a l s g e v o l g daarvan u i t e i n d e l i j k ook een meer g e v i a r i e e r d e levensgemeenschap z a l o n t s t a a n .
De v e r s t u i v i n g s m a a t r e g e l e n voorkomen tevens dat v e e l zand het w a t e r
instuift.
3.2.2. Oeverprocessen
De overgang van een zout g e t i j d e s y s t e e m naar een zoet meer met
een
v a s t p e i l h e e f t t o t g e v o l g dat e r een v r i j scherpe grens t u s s e n l a n d
en water o n t s t a a t . A f h a n k e l i j k van de h e l l i n g van de v o o r o e v e r , g o l f s l a g en s t r o m i n g z u l l e n z i c h u i t e e n l o p e n d e g e o m o r f o l o g i s c h e p r o c e s s e n
voordoen. D a a r b i j wordt sediment v e r p l a a t s t vanaf en l a n g s de oever, h e t geen kan l e i d e n t o t e r o s i e ( o e v e r a f s l a g ) o f t o t s e d i m e n t a t i e ( s t r a n d w a l en
schoorwalvorming).
Onderstaand wordt beknopt op deze p r o c e s s e n ingegaan, w a a r b i j
moet worden aangetekend
dat de p r o c e s s e n n i e t l o s van e l k a a r g e z i e n
kunnen worden door de o n d e r l i n g e r e l a t i e s ; zo z a l b.v. het m a t e r i a a l
v o o r de s t r a n d w a l v o r m i n g a f k o m s t i g z i j n van e l d e r s optredende
erosie.
Oeverafslag
E r v a r i n g e n u i t de G r e v e l i n g e n en h e t H a r i n g v l i e t hebben g e l e e r d
dat d i t p r o c e s daar p l a a t s v i n d t waar een v r i j s t e i l aflopende vooroever
aanwezig i s . V e r d e r wordt h e t b e v o r d e r d door g o l f w e r k i n g van
schepen.
F i g u u r 15 g e e f t aan waar naar v e r w a c h t i n g o e v e r a f s l a g kan o p t r e d e n .
Wanneer e r geen maatregelen tegen deze a f s l a g worden genomen z u l l e n
op den duur g r o t e d e l e n van h e t l a n d g e b i e d i n het water v e r d w i j n e n
t o t een g e o m o r f o l o g i s c h e e v e n w i c h t s s i t u a t i e i s b e r e i k t w a a r i n de
diepe g e u l e n z i j n
Wil
men
opgevuld.
d i t proces tegengaan
dan moeten e r m a a t r e g e l e n worden ge-
nomen om de oever te beschermen, h e t e e r s t op p l a a t s e n waar g e z i e n de
s t e i l e v o o r o e v e r z e k e r o e v e r a f s l a g z a l p l a a t s v i n d e n . B i j oevers waar
d i t n i e t z e k e r i s kan worden afgewacht
plaatsvindt.
t o t de o e v e r a f s l a g i n d e r d a a d
Stiandwalyorming
S t r a n d w a l l e n z i j n l a g e , e v e n w i j d i g aan de oever gelegen
Ze bestaan overwegend u i t zand en/of aangespoeld
ruggen.
materiaal, zoals
s c h e l p e n en veek. I n de G r e v e l i n g e n o n t s t a a n ze v o o r a l op langzaam
a f l o p e n d e oevers waar veek a a n s p o e l t en v e r v o l g e n s h i e r weer zand
i n s t u i f t . Op den duur kunnen ze een aaneengesloten
waardoor ze afstromend
rug gaan vormen,
regenwater en o v e r s p o e l i n g s w a t e r kunnen tegen-
houden. I n het Krammer-Volkerak kunnen deze s t r a n d w a l l e n naar
verwachting
v o o r a l langs de Krammersche S l i k k e n o n t s t a a n .
Schoorwalvorming
S c h o o r w a l l e n kunnen o n t s t a a n op p l a a t s e n waar meer of minder
scherpe a f b u i g i n g e n van de o e v e r l i j n voorkomen, waardoor het t r a n s p o r t e r e n d vermogen van de g o l v e n v e r m i n d e r t . A l s g e v o l g daarvan v i n d t
s e d i m e n t a t i e p l a a t s en o n t s t a a t e r een gekromde l a n d t o n g .
In de G r e v e l i n g e n i s d i t p r o c e s opgetreden b i j de Veermansplaat
en de Hompelvoet. I n het Krammer-Volkerak z a l d i t proces w a a r s c h i j n l i j k s l e c h t s b e p e r k t o p t r e d e n , omdat e r v r i j w e l geen e i l a n d e n droogv a l l e n en de o e v e r l i j n van de d r o o g v a l l e n s l i k k e n n a u w e l i j k s
scherpe
afbuigingen vertoont.
3.2.3. Bodemkundige
processen
Ontzilting
De bodem van de d r o o g g e v a l l e n gebieden z a l a a n v a n k e l i j k nog
zout z i j n . Ten gevolge van h e t w e g v a l l e n van de i n v l o e d van h e t
dat door r e g e l m a t i g e o v e r s p o e l i n g met
getij,
zout w a t e r het grondwater van
de s l i k k e n en s c h o r r e n zout h i e l d , z a l een p r o c e s van o n t z i l t i n g
van
de d r o o g g e v a l l e n gebieden op gang komen. De s n e l h e i d van d i t o n t z i l t i n g s p r o c e s i s s t e r k a f h a n k e l i j k van de h o o g t e l i g g i n g en de n a t u u r l i j k e
o n t w a t e r i n g . De n a t u u r l i j k e o n t w a t e r i n g i s weer s t e r k a f h a n k e l i j k
van het doorlaatvermogen
van de ondergrond, de h o o g t e l i g g i n g en
de
a f s t a n d t o t h e t o p p e r v l a k t e w a t e r . Van deze f a c t o r e n i s het d o o r l a a t vermogen van de ondergrond e c h t e r de b e l a n g r i j k s t e . Het d o o r l a a t -
vermogen van de ondergrond i s s t e r k a f h a n k e l i j k van de s a m e n s t e l l i n g
van de ondergrond. D i t i s a l l e e n voldoende g r o o t i n d i e n de
ondergrond
i n a l l e r i c h t i n g e n t o t aan de onderwateroever u i t k l e i a r m zand b e s t a a t .
Het n e e r s l a g w a t e r kan dan g e h e e l o f t e n d e l e ondergronds
tot afstroming
komen. D i t komt a l l e e n v o o r i n de g e o l o g i s c h r e c e n t verzande
stroom-
geulen.
B i j h e t ondiep voorkomen van o n d o o r l a t e n d e l a g e n z o a l s op
b.v.
h e t z u i d w e s t e l i j k e d e e l van de H e l l e g a t s p l a t e n , waar s l i k l e n z e n i n de
ondergrond voorkomen en op de Krammersche S l i k k e n , waar k l e i veenlagen i n de ondergrond voorkomen, kan h e t o v e r t o l l i g e
en
regenwater
v r i j w e l a l l e e n over het bodemoppervlak t o t a f s t r o m i n g komen.
Als
de ondergrond d o o r l a t e n d i s , o n t z i l t de grond b i n n e n een j a a r o f
b i n n e n e n k e l e j a r e n ; a l s de ondergrond o n d o o r l a t e n d i s , kan h e t een t i e n t a l o f z e l f s e n k e l e t i e n t a l l e n j a r e n duren a l v o r e n s de grond o n t z i l t .
Een g l o b a l e v e r w a c h t i n g van h e t o n t z i l t i n g s p r o c e s onder n a t u u r l i j k e
omstandigheden i s weergegeven op f i g u u r 15. Deze k a a r t moet n i e t te
a b s o l u u t worden g e i n t e r p r e t e e r d . I n w e r k e l i j k h e i d z u l l e n de aangegeven grenzen n i e t scherp z i j n , maar z u l l e n g e l e i d e l i j k e
overgangen
voorkomen, zowel i n de r u i m t e a l s i n de t i j d .
£E2S£l^SiS£ilHi5llouding
De aard van de d i e p e ondergrond b e p a a l t i n s t e r k e mate h e t grondwaterregime. A l s de ondergrond t o t op g r o t e d i e p t e ( e n k e l e t i e n t a l l e n
meters) u i t lutum-arm zand b e s t a a t , v e r s c h i l t h e t grondwaterniveau
zowel i n droge a l s i n n a t t e t i j d e n r e l a t i e f w e i n i g van h e t m e e r p e i l .
In d i t g e v a l i s b i j een hoge l i g g i n g van de grond t e n o p z i c h t e van het
m e e r p e i l de grond a l t i j d droog en b i j l a g e l i g g i n g a l t i j d n a t .
In h e t g e v a l dat i n de ondergrond s l i k - , k l e i - o f veenlagen v o o r komen en b i j a f w e z i g h e i d van k r e k e n v e r s c h i l t v o o r a l i n n a t t e t i j d e n
het g r o n d w a t e r n i v e a u s t e r k van h e t m e e r p e i l . I n de w i n t e r p e r i o d e
s t a a t h e t grondwater dan t o t i n h e t m a a i v e l d . E r komen dan
langdurig
p l a s s e n voor en regenwater stroomt over h e t m a a i v e l d n a a r h e t meer.
Door verdamping
i n h e t v o o r j a a r d a a l t de g r o n d w a t e r s t a n d . B i j l a n g -
d u r i g e droogte kan de grondwaterstand zo d i e p d a l e n , dat de v e g e t a t i e
v e r d r o g i n g o n d e r v i n d t . I n de t i j d v o l g e n dus n a t - d r o o g w i s s e l i n g e n
e l k a a r op. De h o o g t e l i g g i n g van de grond boven m e e r p e i l h e e f t w e i n i g
i n v l o e d op d i t grondwaterregime. Wat w e l van i n v l o e d i s , i s h e t m i c r o r e l i e f . R e l a t i e f k l e i n e v e r h o g i n g e n betekenen droog i n de w i n t e r ,
rela-
t i e f k l e i n e v e r l a g i n g e n betekenen n a t i n de w i n t e r door p l a s v o r m i n g ,
Inklinking
Na de a f s l u i t i n g z u l l e n de hoogst g e l e g e n d e l e n van de d r o o g v a l l e n de gronden b e t e r o n t w a t e r d z i j n dan i n de g e t i j d e s i t u a t i e . D i t h e e f t t o t
g e v o l g , dat i n deze gebieden de bodem g e a e r e e r d z a l r a k e n . Wanneer h e t
k l e i - o f z a v e l g r o n d e n b e t r e f t z a l d i t b o d e m r i j p i n g en daarmee gepaard
gaande i n k l i n k i n g t o t r e s u l t a a t hebben. De mate van i n k l i n k i n g i s afhank e l i j k van de zwaarte van de grond en de d i k t e van de aanwezige k l e i - of
z a v e l l a a g . G l o b a a l gesproken kan worden g e s t e l d , dat b i j v o l l e d i g e
a'eratie van het aanwezige k l e i - of z a v e l p a k k e t de i n k l i n k i n g c a . 30%
van de d i k t e van de aanwezige l a a g z a l bedragen. De orde van g r o o t t e van
deze i n k l i n k i n g z a l dus e n i g e d e c i m e t e r s z i j n . Door h e t p r o c e s van
i n k l i n k i n g worden de aanwezige h o o g t e v e r s c h i l l e n t u s s e n de kommen en
de ( z a n d i g e r ) o e v e r w a l l e n nog v e r g r o o t . Het h o o g t e v e r s c h i l t u s s e n
de tegen de d i j k g e l e g e n zwaardere gronden en de meer naar de oever
g e l e g e n zandgronden wordt daarentegen door de optredende
verkleind.
inklinking
FIGUREN
1. L i g g i n g van h e t p l a n g e b i e d
2. O v e r z i c h t p l a n g e b i e d
3. E i g e n d o m s s i t u a t i e
4. Waterschappen
5. Wegennet
6. Vaarwegen en havens
7.
Streekplannen
8. Bestemmingsplannen
9. P r o v i n c i e - en gemeentegrenzen
10.
Jachthavens
1 1. J a c h t g e b r u i k
12. N a t u u r t e r r e i n e n i n omgeving
13.
Hoogtekaart
14. Bodemkaart
15. E r o s i e en o n t z i l t i n g
BIJLAGEN
1. L a n d s c h a p s b e s c h r i j v i n g
2. O v e r z i c h t p a r t i c u l i e r e gronden
3. O v e r z i c h t p r o v i n c i a a l b e l e i d
BIJLAGE 2
KRAMMER-VOLKERAK
E i g e n d o m s s i t u a t i e p a r t i c u l i e r e gronden
(voor l i g g i n g z i e f i g u u r 3)
Gemeente O o s t f l a k k e e
1. B u i t e n d i j k s g e b i e d t e n N. v a n O o l t g e n s p l a a t ; s e c t i e A
n r s . 1877 en 2743; .
Dr. C. Goekoop, p/a Not. t e r Braak, D i r k s l a n d
(Ooltgensplaat),
2
2. D i j k voor Groote A d r i a n a Theodora P o l d e r ; s e c t i e C
n r . 835 en C ( O o l t g e n s p l a a t ) n r . 921;
dhr. D. de W i n t e r , Kampersedijk 1, Zaamslag.
7
(Ooltgensplaat)
g
3. B u i t e n d i j k s g e b i e d voor K l e i n e Anna-Wilhelmina P o l d e r ; s e c t i e C
( O o l t g e n s p l a a t ) n r . 703 en D ( O o s t f l a k k e e ) n r . 12;
gebr. F r a n z e n p/a P. F r a n z e n , K o l f w e g , Oude Tonge.
3
4. S t u k j e b i j u i t m o n d i n g havenkanaal Oude Tonge; s e c t i e B^, ( O o s t f l a k k e e )
n r s . 1298 en 1299;
E x p l . M i j . Udomij B.V., Rotterdam p/a P.G. S c h o l , S l i n g e l a n d 10,
Zevenbergen.
J
Gemeente D i n t e l o o r d en P r i n s e n l a n d
5. D i j k voor D r i e b r o e d e r s p o l d e r ; s e c t i e K , n r . 133;
J.B. C r o l , p/a Rockx R e n t m e e s t e r s k a n t o o r , Dorpsweg 142, B a r e n d r e c h t .
2
6. D i j k voor D r i e v r i e n d e n p o l d e r ( w e s t e l i j k d e e l ) ; s e c t i e K., n r s . 162 en 163;
J v r . H.M.E.C.P. de Brouchoven de Bergeyck, B o t e r m e l k l a a n 41,
Schoten ( B e l g i e )
7. Idem ( w e s t e l i j k m i d d e n d e e l ) ; s e c t i e K j , n r s . 173 en 174 ( g e d e e l t e n van deze n r s . ) ;
M.C.W. van O s t a , Wouwse S t r a a t w e g 40, Bergen op Zoom.
8. Idem ( o o s t e l i j k middendeel) + v o o r l i g g e n d e b u i t e n d . gronden;
s e c t i e K. , n r s . 95, 96, 97 en 83;
N.V. Steenbergse M i j . t o t e x p l . van onroerende goederen, K a a i s t r a a t 2,
Steenbergen.
9. Idem ( o o s t e l i j k d e e l ) ; s e c t i e K., n r . 1 8 0 ;
L.W. Koppenol, S c h e n k e l d i j k 7, D i n t e l o o r d .
10. D i j k + b u i t e n d i j k s e gronden v o o r K a r o l i n a p o l d e r ; s e c t i e A j , n r s . 395, 396, 397
Nat. N e d e r l . L e v e n s v e r z . M i j Rotterdam, Postbus 2876, D e l f t .
11. D i j k + b u i t e n d i j k s e gronden v o o r K l e i n e K a r o l i n a p o l d e r ; s e c t i e A.,
n r s . 401, 402, 491;
J . van d e r Vorm, K. Doormanstraat
42, D i n t e l o o r d .
Gemeente F i j n a a r t en Heyningen
12. D i j k voor S a b i n a - H e n r i c a P o l d e r ( t , N . v . V o l k e r a k w e g ) ; s e c t i e A^, n r . 470
Ver. v. E i g e n a r e n d e r Aanwassen onder F i j n a a r t , p/a W. M a r i s ,
A c h t e r s t r a a t 20, W i l l e m s t a d .
Gemeente Steenbergen
13. D i j k voor Noordheensche P o l d e r ; s e c t i e A
gebr. Huysmans, De Heen.
Bijlage 3
O v e r z i c h t b e l e i d s v i s i e s u i t de s t r e e k p l a n n e n
Schouwen-Duiveland, H e r z i e n i n g
Streekplan Zuid-Holland
1978 met
Zuid-Holland
Z u i d , West-Brabant en
b e t r e k k i n g t o t het Krammer-Volkerak
Z u i d ( v a s t g e s t e l d 22.4.1982)
Met b e t r e k k i n g t o t het a s p e c t n a t u u r v e r m e l d t het
streekplan
het volgende:
"Het k a r a k t e r van het D e l t a g e b i e d wordt v e e l a l bepaald
door
de openheid van de e i l a n d e n en de omliggende wateren.
Het
open w a t e r v e r v u l t v e l e f u n c t i e s , waarvan de ene vaak
e f f e c t h e e f t op de andere (b.v. r e c r e a t i e op
natuur).
P l a n o l o g i s c h e m a a t r e g e l e n z u l l e n r e c h t moeten doen aan
de b e l a n g r i j k e n u t s f u n c t i e v o o r de w a t e r h u i s h o u d i n g .
l i g s t e l l i n g van de e c o l o g i s c h e r e l a t i e s en de
f u n c t i e - a l s meest kwetsbare f u n c t i e - s t e l t
Vei-
natuur-
voorwaarden
aan de o n t w i k k e l i n g van de andere f u n c t i e s . De
aanwezige
d i f f e r e n t i a t i e i n m i l i e u s van de b u i t e n d i j k s e w a t e r e n
en t e r r e i n e n d i e n t behouden t e b l i j v e n " .
"Op
de overgang land-water
ten) o n t w i k k e l e n
( o e v e r s t r o k e n , p l a t e n en o n d i e p -
z i c h nieuwe natuurwaarden, maar ook
m o g e l i j k h e d e n v o o r o e v e r - en w a t e r r e c r e a t i e , en landbouw.
De druk op deze gebieden d i e n t g e r e g u l e e r d
t e worden.
B i n n e n d i j k s s t a a t de v e r s t e r k i n g van de a g r a r i s c h e
t i e voorop
, terwijl
func-
b u i t e n d i j k s de n a t u u r -
en
r e c r e a t i e f u n c t i e v e r d e r t o t o n t w i k k e l i n g z a l moeten worden
gebracht.
Het behouden van het u n i e k e k a r a k t e r van het
v e r e i s t p r i m a i r het beschermen van n a t u u r -
Deltagebied
en
landschaps-
waarden, kwetsbaar a l s ze z i j n . Naast het e f f e c t i e f
s t e l l e n van v o o r a l b u i t e n d i j k s e gebieden met
veilig-
natuurwaarden,
d i e n t het b e l e i d ook g e r i c h t t e z i j n op het h e r s t e l l e n
danwel compenseren van v e r l o r e n gegane natuurwaarden,
i n a c h t n e m i n g van de w a t e r s t a a t k u n d i g e
f u n c t i e s . Een
g e l i j k b e l e i d w i n t nog aan m a a t s c h a p p e l i j k e
3285/-1-10-1984/JJ
met
der-
betekenis
door
- 2 -
het r e c r e a t i e f medegebruik van b u i t e n d i j k s e gebieden a l
naar g e l a n g de d r a a g k r a c h t van de n a t u u r , t e r e g e l e n
in
beheersplannen."
Met
betrekking
t o t het a s p e c t r e c r e a t i e zegt het
streek-
plan:
"Nieuwe o n t w i k k e l i n g e n
op het g e b i e d van de
intensieve
o e v e r r e c r e a t i e , de w a t e r - en v e r b l i j f s r e c r e a t i e z u l l e n met
terughoudendheid tegemoet worden g e t r e d e n . V a n u i t
de wens
de g r o e i van het a a n t a l l i g p l a a t s e n en onderkomens t e
m a t i g e n , d i e n t v o l s t a a n t e worden met
het u i t v o e r e n
de p l a n n e n d i e i n procedure z i j n . Daarna i s -na
eventueel
van
evaluatie-
een v e r d e r e b e p e r k t e u i t b r e i d i n g i n de tweede
h e l f t van de p l a n p e r i o d e
m o g e l i j k . G r o t e aandacht d i e n t
d a a r b i j geschonken te worden aan
s i t u e r i n g en f a s e r i n g .
G e z i e n de toenemende b e h o e f t e aan e x t e n s i e v e
vormen van
r e c r e a t i e en vanwege het f e i t dat deze vormen z i c h over
het algemeen goed v e r d r a g e n met
l e e f b a a r h e i d en n a t u u r -
en l a n d s c h a p s b e l a n g e n , d i e n t h i e r a a n
een s t i m u l a n s
te
worden gegeven door v e r g r o t i n g van de a a n t r e k k e l i j k h e i d
en t o e g a n k e l i j k h e i d van het a g r a r i s c h gebied en door v e r g r o t i n g van de t o e g a n k e l i j k h e i d van n a t u u r g e b i e d e n , v o o r a l
i n de omgeving van
g r o t e k e r n e n en c o n c e n t r a t i e s van
b l i j f s r e c r e a t i e . D i t z a l g e r i c h t moeten z i j n op
ver-
fietsers
en v o e t g a n g e r s , en z i j n afgestemd op de d r a a g k r a c h t van
het
natuurlijk milieu ter plaatse."
Voor het Krammer-Volkerak u i t g e w e r k t ,
u i t g a n g s p u n t e n het volgende
l e v e r e n bovengenoemde b e l e i d s -
op:
- p l a n o l o g i s c h e v e i l i g s t e l l i n g van de b u i t e n d i j k s e t e r r e i n e n i s
een e e r s t e voorwaarde; het o p s t e l l e n van natuurbouwplannen
een
tweede;
- extensieve
r e c r e a t i e en r e c r e a t i e f medegebruik moeten b i j deze
plannen mede b e z i e n worden;
- ook na a f s l u i t i n g van het Krammer-Volkerak moeten de
buiten-
d i j k s e gebieden een n a t u u r w e t e n s c h a p p e l i j k e waarde behouden;
- 3 de kernen O o l t g e n s p l a a t en Oude Tonge vormen i n de z o n e r i n g
b e l a n g r i j k e gebieden v o o r r e c r e a t i e ;
de gebieden a a n s l u i t e n d aan genoemde kernen vormen samen met
de
gebieden l a n g s de Grevelingendam, l a n g s de H e l l e g a t s d a m en aan de
o o s t z i j d e van h e t H e l l e g a t s p l e i n de opvangzone v o o r de r e c r e a t i e ;
a a n l e g van 250 l i g p l a a t s e n i n Oude Tonge en 100 i n O o l t g e n s p l a a t
i s m o g e l i j k , w a a r b i j e r m o g e l i j k h e d e n d i e n e n t e z i j n v o o r passanten en de druk op n a t u u r g e b i e d e n moet worden b e p e r k t ;
i n de omgeving van Oude Tonge en O o l t g e n s p l a a t moeten eenvoudige
v e r b l i j f s r e c r e a t i e v e m o g e l i j k h e d e n worden geschapen;
c o n c e n t r a t i e p u n t e n v o o r de o e v e r r e c r e a t i e z i j n : Oude Tonge,
Ooltgensplaat, Hellegatsplein-oost
(bovenlokaal);
er i s w e l l i c h t op H e l l e g a t s p l a t e n zowel e x t e n s i e v e l a n d - en
o e v e r r e c r e a t i e a l s medegebruik m o g e l i j k .
Bovenstaande
l e i d t t o t h e t v o l g e n d e b e e l d op de p l a n k a a r t
zie figuur 7):
nagenoeg a l l e b u i t e n d i j k s e gebieden hebben de a a n d u i d i n g n a t u u r gebied ( t e beschermen);
het
ondiepe w a t e r wordt aangeduid a l s water met
(te
beschermen);
het
natuurfunctie
ondiepe w a t e r i s aangegeven a l s water met overwegend r e c r e a t i e -
en n a t u u r f u n c t i e ;
b i n n e n deze l a a t s t e c a t e g o r i e l i g t de h o o f d s c h e e p v a a r t r o u t e .
_ 4 S t r e e k p l a n West-Brabant ( v a s t g e s t e l d 30.10.1981)
Met b e t r e k k i n g t o t de natuur v e r m e l d t het s t r e e k p l a n , dat i n n a t u u r g e b i e d e n de natuurwaarden
moeten worden behouden en beschermd.
Ontwikke-
l i n g e n d i e n e n deze waarden maximaal t e r e s p e c t e r e n en waar m o g e l i j k ger i c h t t e z i j n op v e r s t e r k i n g van de bestaande k w a l i t e i t e n . R u s t v e r s t o r e n de a c t i v i t e i t e n d i e n e n t e worden geweerd.
Hoewel i n de t e k s t d e e l g e b i e d e n van het Krammer-Volkerak n i e t met name
als
n a t u u r g e b i e d worden genoemd, v a l t zowel u i t de k a a r t d i e de
bestaande
t o e s t a n d w e e r g e e f t a l s de k a a r t waarop de r u i m t e l i j k e hoofdelementen
zijn
weergegeven, op t e maken, dat de b u i t e n d i j k s e gebieden van h e t KrammerV o l k e r a k alsmede e n k e l e h i e r a a n grenzende b i n n e n d i j k s e gebieden a l s t e
beschermen n a t u u r g e b i e d e n z i j n t e beschouwen.
Ten a a n z i e n van de r e c r e a t i e v e r m e l d t het s t r e e k p l a n het v o l g e n d e .
Waterrecreatie.
Bij
u i t b r e i d i n g van h e t a a n t a l l i g p l a a t s e n v o o r b o t e n aan de g r o t e r e
wateren d i e n e n s i t u e r i n g en g r o o t t e van j a c h t h a v e n s afgestemd
t e worden
op de c a p a c i t e i t van het v a a r g e b i e d . Deze c a p a c i t e i t wordt mede b e p a a l d
door de belangen van b e r o e p s v a a r t , b e r o e p s v i s s e r i j , s p o r t v i s s e r i j
en
o e v e r r e c r e a t i e . Er d i e n t meer r u i m t e t e worden g e r e s e r v e e r d v o o r de
k l e i n e w a t e r s p o r t ( z e i l p l a n k e n , k l e i n e z e i l b o t e n e.d.).
U i t b r e i d i n g van h e t a a n t a l l i g p l a a t s e n d i e n t p l a a t s t e v i n d e n i n j a c h t havens d i e b i j v o o r k e u r moeten a a n s l u i t e n aan k e r n e n , bestaande
havens en/of reeds aanwezige
jacht-
openbare n u t s v o o r z i e n i n g e n en wegen. Voor-
komen moet worden, dat nieuwe l i g p l a a t s a c c o m m o d a t i e t o t stand komt op
p l a a t s e n waar d i t u i t s c h e e p v a a r t k u n d i g , w a t e r l o o p k u n d i g en m i l i e u h y g i e n i s c h oogpunt b e z w a a r l i j k i s en waar b i j z o n d e r e k w a l i t e i t e n van n a t u u r
en landschap aanwezig z i j n . Het t o e k o m s t i g Volkerakmeer kan een goed
aanknopingspunt
vormen v o o r g e b r u i k door de w a t e r s p o r t .
U i t b r e i d i n g van h e t a a n t a l l i g p l a a t s e n op de D i n t e l en de
Steenbergsche
V l i e wordt n i e t t o e g e s t a a n .
Dag- en v e r b l i j f s r e c r e a t i e .
De onvoldoende m o g e l i j k h e d e n om d e e l t e nemen aan de h e n g e l s p o r t worden
als
een k n e l p u n t g e z i e n .
In h o e v e r r e v e r s t e r k i n g van de d a g r e c r e a t i e v e f u n c t i e van West-Brabant
v o o r r e c r e a n t e n van e l d e r s en m o g e l i j k i s , z a l aan de orde komen i n een
op t e s t e l l e n M e e r j a r e n p l a n O p e n l u c h t r e c r e a t i e , i n welk p l a n tevens de
f u n c t i e van West-Brabant v o o r v e r b l i j f s r e c r e a n t e n aan de orde z a l komen.
Op de k a a r t r e s u l t e e r t het bovenstaande
t e n d i j k s e gebieden met
natuurgebied.
aangrenzende,
i n h e t aangeven van e n k e l e b u i -
b i n n e n d i j k s g e l e g e n gebieden a l s
- 5 S t r e e k p l a n Schouwen-Duiveland ( v a s t g e s t e l d 26.5.1978)
Ten a a n z i e n van de n a t u u r i n het s t r e e k p l a n g e b i e d
v e r m e l d t het
streek-
p l a n , dat het behoud en de o n t w i k k e l i n g van n a t u u r l i j k e waarden a l s
van de h o o f d d o e l s t e l l i n g e n v o o r h e t s t r e e k p l a n g e b i e d
Ten
geldt.
a a n z i e n van het r e l a t i e f k l e i n e Zeeuwse d e e l van het Krammer-Volkerak
wordt met
b e t r e k k i n g t o t de P l a a t van de V l i e t v e r m e l d , dat d i t gebied
geomorfologische, hydrobiologische
Voor genoemd gebied
g e l d t met
en o r n i t h o l o g i s c h e waarde h e e f t .
g e l d e n de i n het s t r e e k p l a n opgenomen s p e c i a l e r i c h t -
l i j n e n v o o r n a t u u r g e b i e d e n , wat
Met
een
betekent,
b e t r e k k i n g t o t het g e b r u i k
dat er een a a n t a l
en het beheer van het
restricties
gebied.
b e t r e k k i n g t o t de r e c r e a t i e wordt t e n a a n z i e n van het Krammer-
V o l k e r a k v e r m e l d , dat d i t bekken van g r o t e b e t e k e n i s
i s v o o r de r e c r e a t i e -
v a a r t . De P l a a t van de V l i e t i s aangewezen t o t c o n c e n t r a t i e p u n t
voor
dag-
r e c r e a t i e . Het o e v e r g e b i e d van de P l a a t van de V l i e t kan fungeren a l s
u i t l o o p g e b i e d . I n de r i c h t l i j n e n v o o r de r e c r e a t i e i s t e n a a n z i e n van
P l a a t van de V l i e t v e r m e l d , dat d i t c o n c e n t r a t i e p u n t
voor
dagrecreatie
i n het b i j z o n d e r b e d o e l d i s om de van b u i t e n het s t r e e k p l a n g e b i e d
de d a g r e c r e a n t e n z o v e e l m o g e l i j k aan de randen van h e t
de
komen-
streekplangebied
op t e vangen. I n r i c h t i n g en o n t s l u i t i n g moeten op deze f u n c t i e worden
afgestemd.
Het bovenvermelde h e e f t t o t g e v o l g , dat de op de b i j het
behorende k a a r t
streekplan
( f u n c t i o n e l e k a a r t ) het o o s t e l i j k d e e l van de P l a a t
de V l i e t i s aangeduid a l s n a t u u r g e b i e d
en het w e s t e l i j k d e e l de
d i n g e n " d a g r e c r e a t i e " en " c o n c e n t r a t i e d a g r e c r e a t i e " h e e f t .
van
aandui-
<
az
»o
<
">
Q
=Z
i LU
0
1
-tr
^5
2
<
LU
¥
EC
XvrX-Xv
.v.v.v.v.
xx*>*.:
:
• _c
\
*
\
*\
(
cc\
'
/
# •
//
///
</(
CC
OQJ/
\ '
\
:x*S:j
•??:•:•:
/
<
CQ
*X-X'
/
/
(0
v
wf° ^jr
o\ • 1/^ O' I
"7 \
*»\
Z
<
CO
CL
'0
z
<
—I
c
'5
m
LU
>
D
Q
01
snber
*2
s
LU
-J
O
x
r
©
c
Q
V
Z
zs
LU
o
LU
—1
3
•
Z
1
c °V LU
cS
2
<
cr
©
CO
LU
Natu
c
k_
3
no 137670 |
terreinen
|7 S4|
Figuur12
-VOLKERAK
a r i s a t ie
<
{
i

Staat van bemerkingen BBM1400228.

Havenrijtoer Rotterdam 12-10-2014

Beste zeilers, We zijn inmiddels alweer juni en

B.V.S De sportverenigingen S.v. Diomedon, V.V. “Steenbergen

Mainport Rotterdam is een fantastische plek om te werken en biedt

Hallo, Ik ben Ger de Neve, geboren en getogen in Steenbergen en

Nieuwsbrief 3 (10-09-2014)

Het MAS Havenpaviljoen

Download dit hoofdstuk

Nieuwsbericht Moerdijkse Bode - week 2