Editie Juni 2014 Indien niet bestelbaar retour: Redactie Hoogaars 124 3232 TH Brielle 1 Maandblad van Aquarium en Terrarium en Tuinvijver Vereniging “Voorne” Aangesloten bij de N.B.A.T. Juni 2014 OP maandag AVOND Op 2, 9, 16, 23 en 30 Juni zijn reguliere hobby avonden, waar wij ons bezig zullen houden met de hobby. Als er vragen zijn, of eventueel problemen kom er dan mee, samen kunnen wij veel problemen aan, en als dat niet lukt dan gaan wij dit voor u uitzoeken. Graag willen wij u nog eens aan herrinneren dat maandag 9 Juni, is het 2e pinksterdag en zijn ook wij gesloten. Graag meld ik u nog dat wij nieuwe leden kunnen gebruiken, maar ook is er nog steeds ruimte voor adverteerders. Dus laat ons weten als er geinteresseerde zijn, wij zullen ze graag benaderen, om een mooie advertentie in ons blad te plaatsen. Ook is er nog steeds ruimte om uw ingezonden ervaringen, met ons te delen. U kunt alle stukjes sturen of afleveren bij de bestuursleden. Maar wij moeten u wel melden dat het aantal bestuursleden zeer beperkt is, op de laatste bestuurs vergadering was de belangstelling minimaal. Dat kan in de nabije toekomst nare gevolgen hebben, als er een van de twee met vakantie is, of de vakantie vald in de zelfde planning dan is er niemand om de zaak te openen, en of draiend te houden, dus denk eventjes na en kom ook eens praten over aanvulling in het bestuur. Bij voorbaat onze dank als u genegen bent, al is het maar om de avonden te openen. Tot ziens op de eerst volgende maandag avond van 20.00 uur tot 22.00 uur. DE KOFFIE STAAT KLAAR (De meeste artikelen in ons blad zijn voor u gelezen, wij kunnen het niet allemaal bedenken.) 2 Belangrijke datums voor de komende maanden 31 2 9 13 tot 20 16 17 23 30 mei juni juni juni juni juni juni juni A.V.V. Bos & Burchtfair Oostvoorne Stand 110 Hobby avond in ons “Stekkie” LET OP !!!!!! 2e Pinksterdag gesloten NBAT Natuurstudieweek Zuid- Limburg Hobby avond in ons “Stekkie” Bestuurs vergadering uw inbreng is welkom Hobby avond in ons “Stekkie” Hobby avond in ons “Stekkie” Het digitale maandblad per E-mail Alle leden, donateur en abonnee die ons maanblad per E-mail wil ontvangen in plaats per post, kunnen dit doorgeven aan de redactie. Wilt u eens een proefnummer ontvangen, dan is dit nummer een prima exemplaar, ook zullen er later bladen komen met allemaal schitterende foto’s van de keuring natuurlijk in kleur. Verzending per E-mail scheelt de vereniging veel geld aan druk- en portokosten. Waardoor er in de komende jaren extra verhogingen uit zullen blijven. Het bestuur. ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ We hebben in de maand juni Allerlei artikelen in de aanbieding Zowel Vissen Planten / En ook diverse artikelen in de winkel Wist u dat uw eigen nakweek naar ons mag brengen, vraag in de winkel voor de verdere informatie over het geven van nakweek. Wist u ook dat wij eventueel bijzondere vissen kunnen bestellen, voor verdere informatie kunt u het navragen in ons stekkie. De Medewerkers 3 Bestellen via Internet Bestellijst A.T.T.V. Datum Aantal Artikel Prijs indicatie Besteller Op deze manier kunt u de bestelling plaatsen, en deze sturen naar [email protected] Wanneer de materialen aanwezig zijn krijgt u een E-mail, dat het gearriveerd is. ¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤ 4 Gezelschaps of toch een ander aquarium? Er bestaat nogal wat variatie in de ‘soorten’ aquaria die we bij liefhebbers thuis aan kunnen treffen. Het meest voorkomend is het zogenaamde ‘gezelschapsaquarium’. De meeste aquarianen houden zo’n gezelschapsaquarium en blijven trouw aan dit type. Want de mogelijkheden van een gezelschapsaquarium zijn erg groot, er staan de houder van zo’n aquarium een grote hoeveelheid vissen ter beschikking. De variatie bestaat uit een ruim scala van grote en kleine te houden vissen. Ook kleur en vorm zijn in vele variaties aanwezig, dit afgezien van de herkomst van de vissen die uit alle werelddelen afkomstig kunnen zijn. Weliswaar is het bij een gezelschapsaquarium wat minder noodzakelijk om rekening te houden met de milieueisen van de vissen afzonderlijk, zoals watersamenstelling en temperatuur enz. Vissen blijken een enorm aanpassingsvermogen te hebben, maar toch is een zo goed mogelijke aanpassing van de watersamenstelling aan de visbevolking vereist. Alle vissen moeten zich in het aquariumwater thuis voelen. Het belangrijkste hierbij is wel dat we de vissen in een gezond milieu houden. Het meten van enkele waterwaarden is hier wel op zijn plaats, zoals de pH van het water. De meeste vissen in een gezelschapsaquarium komen uit een enigszins zuur tot neutraal milieu. Een pH van 6.8 tot 7.2 is in deze gevallen een redelijk alternatief en dat zullen de meeste vissen op prijs stellen. Zo zal ook een KH van rond de 7 een goede waarde zijn. Ook de nitraat- en nitrietwaarden dienen we regelmatig te meten. Een nitraatwaarde tot maximaal 20 mg/l is acceptabel en een nitrietwaarde van 0 is vereist. Is dit hoger dan zit er iets fout; of de filtering is niet goed of het onderhoud laat te wensen over. Ook een goede indicatie is het meten van de geleidbaarheid van het water. Hiermee meten we alle opgeloste zouten in het aquariumwater. Een waarde tot 400 µS/cm is een bovenwaarde, lager is zonder meer beter, want een hogere waarde duidt meestal op vervuiling. Planten zijn in een gezelschapsaquarium van essentieel belang, ik zou bijna zeggen, zij zijn voor velen bijna nog belangrijker dan de vissen. Want wie kijkt er niet graag naar een subliem aangelegde onderwater tuin. Bij keuringen op verenigings-, districts- en landelijk niveau kunnen we hier prachtige voorbeelden van aantreffen die de hoogtepunten van deze aquaria aangeven. U hoeft maar te kijken in de jaarlijkse speciale uitgave van ‘Het Aquarium’. Juweeltjes zijn het, qua opbouw, inrichting en visbestand. Niet alleen dat planten het aquarium aantrekkelijker maken, ze hebben uiteraard ook een belangrijke functie in het aquarium. Planten gebruiken voor hun groei namelijk o.a. de nitraten die door bacteriën gemaakt worden uit de afvalstoffen van het voer, de faeces van de vissen en vergane bladeren van de planten. Hiervoor is een goed werkend filter noodzakelijk. We moeten niet vergeten om dit regelmatig schoon te maken. Over dit schoonmaken valt wel iets te vertellen. De inhoud van een filter is een 5 belangrijke bron van bacteriën. Bij het schoonmaken dienen we er goed op te letten dat het filtermedium nooit droog komt te staan, want dat doodt de bacteriecultuur. Het gevolg is dat het opnieuw opstarten van het filter enige tijd duurt voordat hij zijn werk weer tot volle tevredenheid uitvoert. Zijn hierbij problemen, dan doet een zgn. bacteriecultuur hier goed werk. Ook een belangrijk item is dat de planten voor hun groei CO2 gebruiken. Nu is dit meestal wel voldoende in het aquarium aanwezig. Mocht dit niet zo zijn, dan kunnen we dit oplossen met het toedienen van CO2. Hiervoor zijn diverse mogelijkheden. Maar een belangrijke factor is dat de planten tijdens het verbruik van CO2 een overtollig gas, namelijk zuurstof, afgeven aan het water, wat weer ten goede komt aan de vissen die dit nodig hebben. Een goede plantengroei is dus een vereiste in het aquarium. Dat vele aquariumliefhebbers het hierbij houden wekt geen verwondering, want zeg nu zelf, wie wil er nu niet zo’n gecultiveerde onderwatertuin in zijn huiskamer? Toch heeft een gezelschapsaquarium ten aanzien van vissen zijn beperkingen. In de eerste plaats zijn er veel vissen die op allerlei gebieden zeer eigen gedragspatronen hebben en die beslist niet in een gezelschapsaquarium gehouden kunnen worden. Ik denk hierbij aan de vele soorten Cichliden die in de wereld voorkomen. Een aantal van de kleinere soorten is nog wel in een gezelschapsaquarium te houden, mits we rekening houden met hun specifieke levenswijzen. Voor de grotere soorten zijn we al snel aangewezen op een speciaalaquarium, waarvan we vele vormen kunnen onderscheiden. De Cichliden uit Midden-Amerika, ZuidAmerika, Afrika met o.a. het Malawimeer en het Tanganyika meer met de vele soorten aantrekkelijke vissen, maar ook andere streken van dit continent levert vele soorten Cichliden, en vragen zeer uiteenlopende soorten aquaria. Niet alleen is de inrichting hiervan verschillend, maar ook de watersamenstelling is van belang om deze vissen dat milieu te geven waaraan zij van nature behoefte hebben. Uitgebreide kennis van deze vissen is hier noodzakelijk om ze optimaal te kunnen houden. Jammer genoeg gebeurt het nogal eens dat er ondoordacht aan een Cichliden aquarium begonnen wordt, wat dan dikwijls teleurstellingen met zich meebrengt, met als resultaat dat deze liefhebberij een kort leven beschoren is. Dit is natuurlijk jammer, want met kleine aanpassingen kunnen we een milieu scheppen wat deze vissen van nature nodig hebben. En uiteraard zijn metingen in zo’n aquarium van levensbelang voor de vissen. We moeten dan natuurlijk wel weten uit wat voor soort milieu de vissen komen, maar er is literatuur genoeg op dit gebied. Jan de Wit. Uit: Aquavo Purmerend Voor u gelezen in het blad van Paluzee uit Zoetermeer. 6 Hemianthus callitrichoides ‘Cuba’ Hemianthus callitrichoides Cuba is een echte moerasplant, die in de natuurlijke omgeving tijden onder en tijden boven het wateroppervlak staat. Het is een sterke en wel een heel bijzondere bodembedekker. Het gaat om meer dan alleen een voorgrond plantje. Het plantje is afkomstig uit Cuba. Het is al eens eerder ontdekt, maar opnieuw gevonden door Holger Windeløv oprichter van het plantenbedrijf Tropica. Het is nog niet zo heel lang in de hobby aanwezig. Het plantje bereikt een lengte van gemiddeld 3 – 6 cm en bestaat uit een fragiel wortelstengel, een steeltje met daarboven een viertal blaadjes. Door de groei van de wortels en door de stengel met blaadjes raakt het verweven met mekaar en krijgt het onderling houvast. Hierdoor ontstaat een mooi, fris, heldergroen veld van individuele plantjes die glooiend als één geheel door de bak trekken en een prachtige beweging en diepte werking geeft. En dat maakt het bijzonder. Op deze manier ontstaat een compact geheel, welke heel goed te sturen is. Dit mits de plant wil groeien. En dat is even afwachten. 7 In de ene bak levert dit geen enkele probleem, terwijl het in een andere bak niet vooruit is te branden. De lichtintensiteit, toevoeging van CO2 en schoon water zijn belangrijke voorwaarden. Maar alleen met voldoende licht en stroming komen we ook een heel eind. De plantjes blijven dan compact. Bij te weinig licht gaan de stelen soms rekken tot wel 10 – 15 cm. Bij aankoop hebben we vaak te doen met de emerse vorm. De bovenwatervorm. En dat maakt de overwenning niet altijd even makkelijk. Aan de ene kant omdat het de vraag is of het plantje wil aanslaan en aan de andere kant hoe hou je het op de juiste plaats. De overwenning vraagt dus geduld en aandacht. Er zijn een aantal manieren om dit te verwezenlijken. Het is ondoenlijk om de plantje stuk voor stuk in de bodem te plaatsen. De plant is te fragiel en de wortels te kwetsbaar. Je krijgt de plant niet tussen de vingers. Dus zal er gebruik gemaakt moeten worden van een plantenpincet, maar dan nog blijft de kwetsbaarheid. Om te beginnen is een klein tapijtje handig, dit kan met wat grind worden verzwaard en geef het dan tijd om aan te slaan. Fijn zand of juist de grove en ruwere bodemkorrel is een alternatief. Of je plant de plant in een bak zonder water en laat daarna het water heel voorzichtig in het aquarium. Maar ja, dit laatste doe je niet in en met een normaal gezelschapsaquarium. Je kunt ook een aantal stekken eerst voor laten groeien in een apart bakje op steenwol. Het hecht zich hier makkelijk op en na enige tijd kun je het overzetten in het aquarium. Of nog makkelijker: Tegen- woordig worden aquariumplanten door gespecialiseerde bedrijven gekweekt op een substraatbed. Die kun je na aanschaf knippen in een aantal kleine bedjes en her en der in het aquarium plaatsen. Dus een kant en klaar veldje geeft uitkomst. Je laat het afzinken en eigenlijk is het dan zover klaar. Daarna komt alleen het geduld en sturing van de groei zoals je dat hebben wilt. De bloei zal niet lang op zich laten wachten en ook laat de plant met regelmaat luchtbelletjes los, wat vooral bij een groot veld ‘n grappig effect geeft. En als laatste: Een glooiende bodem is een must anders wordt het een saaie boel. Zie verder www.tropica.com Voor u gelezen in het blad van Aqua Antoni van Leeuwenhoek uit Assen. 8 Biotoop Aquaria Wat meer gevorderde aquarianen kiezen vaak voor biotoopaquarium. In een biotoopaquarium probeer je de natuurlijke leefomgeving van vissen zo goed mogelijk na te bootsen, ook zwemmen er in dit aquarium vissen uit hetzelfde gebied. Er bestaan verschillende soorten biotoopaquaria. Zuid-Amerika In een Zuid-Amerikaans biotoopaquarium wordt het Amazone-gebied nagebootst. Het gebruik van kienhout staat centraal. Breng daarom een paar mooie stukken aan. Het plantengebruik hoort matig te zijn. Geschikte plantensoorten Zijn bijvoorbeeld planten uit de families Limnobium, Ludwigia, Sagittaria, Myriophyllum, Cabomba, Lilaeopsis en Echinodorus. Wat vissen betreft heb je een ruime keuze. Heel veel dwergcichlides komen uit Zuid-Amerika, maar ook de grotere cichlidesoorten, zoals Maanvissen en Discusvissen, komen hier vandaan. Daarnaast komen zeer veel scholenvissen (tetra's, zalmen) en de leden van de Corydoras- en Ancistrusfamilie uit Zuid-Amerika.Ideale waterwaardes: GH 15, KH 4, PH 6,5/7.Midden-Amerika Met een MiddenAmerika biotoop kom je al gauw uit op een biotoop met levendbarende. Guppys, Platy's, Zwaarddragers en andere levendbarende komen hier vandaan. Het aquarium kun je matig beplanten en decoreren met wat (Lei)steen. Enkele plantenfamilies uit Midden-Amerika zijn Cabomba, Bacopa, Lobelia, Ludwigia, Myriophyllum, Echinodorus en Heteranthe9 ra.Ideale waterwaardes: deze soorten zijn inmiddels zo ver doorgekweekt, dat ze prima bestand zijn tegen ons leidingwater. Ze doen het prima in middelhard water met een PH rond de 7,5. Tanganyika Een oude bekende is het Tanganyika biotoop. In dit Afrikaanse meer vind je een zeer speciale plantensoort: algen! Veel Tanganyikacichliden zijn gek op deze plantjes. Door verder geen, of heel gering, gebruik te maken van planten, zul je al snel een bealgd aquarium krijgen. Wil je toch wat plantjes aanbrengen, kies dan voor Vallisneria of Anubias. Het aquarium richt je verder in met een zandbodem en stenen, die tevens dienen als schuilplaats. Gebruik hiervoor geen leisteen. Let er op dat Tanganyikacichliden van een hoge PH en hard water houden, een PH van 8 is meestal geschikt. Malawi Ook het Malawi biotoop is al redelijk ingeburgerd, wat niet vreemd is. Malawicichliden kenmerken zich immers door hun vaak schitterende, felle kleuren. Een Malawibiotoop lijkt nogal op een Tanganyikabiotoop, ook hier gebruik je veel stenen en weinig tot geen planten. Net als in het Tanganyikabiotoop zijn Anubias en Vallisneria geschikte plantensoorten. Kies voor een zandbodem. Azie Nog niet zo'n heel bekend biotoopaquarium vormt de Azie biotoop. Vreemd, want er is keuze genoeg op het gebied van vissen. Zo kun je kiezen voor labyrintvissen, daniosoorten, rasboras, botia's en de Indische modderkruiper. De inrichting van het Aziebiotoop is erg aantrekkelijk en lijkt nogal op het ZuidAmerika biotoop. Gebruik kienhout en veel planten, bijvoorbeeld uit de volgende families; Vallisneria, Cryptocyrone, Javamos en Hygrophila. Voor u gelezen op Aquatreffer.nl Auteur:BiancaB Voor u gelezen in het blad van aqua verniam uit Amstelveen. 10 De ringslang (Natrix natrix) Tekst en foto's: H. Alblas Men zegt wel, dat bepaalde indrukken, die men in zijn vroege kinderjaren heeft opgedaan, een stempel geven op je latere leven. Ik weet zeker, dat dit voor mij op het gebied van onze hobby in het algemeen wel degelijk geldt. Als ik mijn gedachten terug laat gaan in de tijd en dat is wel meer dan 55 jaar geleden, zie ik nog de beelden voor me alsof het gisteren was. Ringslang op een lelieblad in een grote vijver. Het speelde zich af tussen mijn vijfde en tiende levensjaar. Wij woonden in die tijd vlak bij weilanden met sloten, plassen en molens. Hier en daar stonden langs het water wilgen en struikgewas. Met een kromme speld, ijzergaren en een stok ving ik daar voorntjes en baarsjes. Salamanders en stekelbaarsjes konden gewoon met een wormpje aan de draad gebonden worden gevangen. Er was daar een heel romantisch plekje, dat me altijd bijzonder aantrok. U kent dat misschien ook wel: het water was glashelder en de waterspiegel was zo hoog, dat die gelijk met de kant stond. Onder water stonden wolken frisgroene planten. Uiteraard had ik in die tijd geen idee wat de namen van die planten waren. Het zullen wel waterpest, hoornblad e.d. zijn geweest. Even boven de waterspiegel hingen hier en daar takken van struiken en bomen en het waren deze takken, die ik nooit zal vergeten. Menigmaal gebeurde het, dat er in dat water een dier kwam aanzwemmen, waar ik uiteraard toen ook geen notie van had en evenmin boezemde het me angst in. Het gebeurde meer dan eens, dat dit dier zich om de takken slingerde en met 11 glurende oogjes naar me keek. Of hij zeggen wilde 'wat moet jij daar?' Soms waren er meer aanwezig en ik ging het al heel gewoon vinden. Uiteraard weet u over welke dieren het hier gaat. Het waren ringslagen. Ja, in die tijd was dat allemaal heel gewoon. Dit gebied werd de Watermolenweide genoemd en ik kan wel zeggen, dat het daar wemelde van de ringslangen. Niet lang na de Tweede Wereldoorlog was alles verdwenen en lagen er wegen en woonwijken. De soorten van het geslacht Natrix zijn over een groot deel van de aarde verspreid. De meeste soorten leven in gebieden met een gematigd klimaat, terwijl men slechts enkele soorten in de tropische regionen vindt. In Nederland komt de ringslang in alle provincies voor, doch niet in Zeeland. Het is een vreedzame slang, die zelden zal bijten als men haar vastpakt. Haar enige verdediging is het verspreiden van een onaangename geur, die zij in een speciale klier naast haar cloaca produceert. De Europese ringslang is de meest algemene soort. Zij is een (beperkte) cultuurvolger. Karakteristiek voor haar favoriete biotoop is de combinatie van water (sloten en poelen), een zonnig talud met dekking en de mogelijkheid om droog en vorstvrij te overwinteren in combinatie met voldoende rust. Indien ringslangen regelmatig door bijvoorbeeld intensieve recreatie en honden worden verstoord bij het zonnen, dan zullen de dieren uit dat gebied verdwijnen. Composthopen van volk stuinders en aangebrachte broeihopen spelen een belangrijke rol bij de voortplanting van de ringslang. In het vochtige, broeiende materiaal zetten de vrouwtjes hun eieren af, die uitkomen als de temperatuur gedurende twee maanden minstens 25° C blijft. Broeihopen zijn zeldzaam of verdwijnen uit ons nette landschap. Als we niet snel de helpende hand bieden, gebeurt dat met de ringslang ook. In en rond grote steden, zoals Amsterdam, overwintert de ring slang in het grondlichaam van spoor dijken en heeft haar zomerbiotoop in lager gelegen watergebieden met volks tuinactiviteiten voor het afzetten Een jonge ringslang gevangen tusen van eieren in mest- en composthopen. het gras langs de slootkant. Het voedsel van de ringslang bestaat uit verschillende amfibieën, vissen en bij hoge uitzondering kleine zoogdieren, die zij in het water tegenkomt. Interessant is nog te vermelden, dat alle Europese soorten ovipaar (eierleggend) zijn, terwijl de NoordAmerikaanse soorten levende jongen ter wereld brengen. De Wilde Stad, 100 jaar Natuur van Amsterdam. KNNV Uitgeverij, Amsterdam, jan. 2001 Voor u gelezen op Internet. 12 13 Aquarium-, Terrarium- en Vijverhoudersvereniging organiseert op zaterdag 28 juni 2014 vanaf 14 uur Plaats: Clublokaal “Betta” Handelsstraat 75 1840 Malderen Voor: Iedereen die iets wat met de hobby te maken heeft wil ruilen, kopen of verkopen. Vanaf 17 uur staat de clubbarbecue klaar met hapjes aan democratische prijzen. VOLLEDIG GRATIS VOOR STANDHOUDERS EN BEZOEKERS Inlichtingen en reservatie: Tel. 052/33.40.55 www.betta.be 14 Duitse verpleegsterhaai komt voorlopig niet naar Antwerpen Mr. Big, een verpleegsterhaai uit de Zoo van Berlijn, komt deze week dan toch niet naar Aquatopia, de onderwaterwereld tegenover het Centraal Station in Antwerpen. Een van de twee vrouwelijke verpleegsterhaaien van Aquatopia bleek zondag, tijdens een routinecontrole, zwanger te zijn. De verzorgers van de mama in spe willen de zwangerschap alle kansen geven en stellen daarom de komst van Mr. Big uit, omdat die voor stress kan zorgen in het aquarium. Nageslacht Eigenlijk moest Mr. Big voor nageslacht zorgen in Aquatopia. De paring tussen de twee vrouwelijke verpleegsterhaaien, Julie en Laura, en het mannetje van Aquatopia draaide telkens op niets uit. Daarom zocht en vond Aquatopia een viriel mannetje dat voor nageslacht zou kunnen zorgen. Maar zondag bleek het mannetje van Aquatopia zijn opvolger toch te snel af te zijn. Verpleegsterhaai Laura bleek zwanger te zijn. Normaal was het altijd Julie die zwanger is, maar deze keer is Laura de gelukkige. "Net omdat het Laura is, willen de verzorgers haar ook alle kansen geven op een geslaagde zwangerschap", klinkt het bij Aquatopia. Indien deze zwangerschap niet het verhoopte resultaat oplevert, overweegt Aquatopia om alsnog een nieuwe mannelijke verpleegsterhaai te gaan halen. (belga/hln) Voor u gelezen op Internet. 15 LUESING Voor alle benodigdheden die UW dieren nodig hebben. TEVENS: Hengelsport, Diverse Aquaria en Tuinvijver. Wij zijn gevestigd in: Winkelcentrum Struytse Hoeck 68-69 3224 HB Hellevoetsluis 16 Eichhornia azurea Eichhornia azurea behoort tot de familie van de waterhyacinten (Pontederiaceae) en komt Voor in tropisch en subtropisch Amerika. Deze plant kan in het aquarium als solitaire gebruikt worden, mits men aan deze plant voldoende zorg besteedt. Ten eerste moet deze prachtige plant voldoende warmte en licht krijgen. Hij zal zich dan prachtig ontwikkelen tot een brede plant, waarvan de bladeren enigszins spiraalsgewijze om de stengel staan. Ook zal deze plant bij voldoende licht en warmte snel groeien. Hier zit echter het volgende probleem. Door zijn snelle groei ( soms enkele centimeters per dag) bereikt hij gauw het wateroppervlak en zal dan "boven water" bladeren vormen. Men kan dit voorkomen door deze plant, wanneer hij ca. 10 cm onder het wateroppervlak staat te stekken. Het bovenstuk kan men weer in de grond zetten. Het onderstuk loopt weer uit, mits daar zich nog wel groene bladeren aan bevinden. Hoewel deze plant in emerse (boven water) vorm niet interessant is voor het aquarium is het misschien toch wel eens leuk om hem in deze vorm te houden, daar deze plant dan vrij gemakkelijk gaat bloeien en deze bloem is de moeite waard om te bekijken. Een prachtige lichtblauwe bloem met een gele keelvlek. Andere Eichhornia soorten zijn de E. crassipes, deze wordt wel als drijfplant gehouden, terwijl de E. natans eveneens als solitaire of als groep onder water gehouden kan worden met dezelfde problemen als de E azurea. De E. natans heeft ook lintvormige bladeren (onder water) maar staan dan rond de stengel. Het lijkt wel op erg grote sterrekruid. Ook een prachtige plant in ons aquarium. Voor u gelezen in het blad van Paluzee uit Zoetermeer. 17 Anatomie van een Dwerggarnaal Garnalen zijn ongewervelde dieren wat betekent dat ze geen ruggengraat hebben om hun lichaam te ondersteunen, zoals zoogdieren, vogels en vissen, maar een harde uitwendig skelet. Het exoskelet houdt alles op zijn plaats en bestaat grotendeels uit kalk en chitine. Omdat dit niet mee kan groeien, wordt het geregeld bij het verschalen door een nieuw skelet vervangen. Garnalen behoren tot de groep van de tienpotigen (decapoden), waartoe ook de krabben en de kreeften behoren. 1.Voelsprieten Met hun 2 lange voelsprieten, waarmee ze de omgeving aftasten, kunnen zij de niet al te grote vijanden van het lijf houden. Deze voelsprieten zijn voor-zien van tastharen en scheiden urine uit. De korte voelsprieten hebben twee zweepharen. Aan het basissegment ligt het evenwichtsorgaan. 2.Rostrum Een Rostrum is bij garnalen het puntige, naar voren uitstekende gedeelte van de borstpantser. Het zit tussen de ogen en kan lang of kort zijn, scherp of stomp, glad of getand. De vorm en de vertanding kunnen belangrijke ken-merken zijn bij het identificeren van een soort. Bij enkele garnalen soorten wordt het gebruikt voor de verdediging, maar niet bij de dwerggarnalen. 18 3.Ogen Aan de kop zitten de bewegelijke zeer complexe oog stengels, die bij het minste gevaar onder het pantser geklapt kunnen worden. Anders dan bij in-secten zijn de facetogen niet zeshoekig maar vierkant. Garnalen hebben een verfijnd gezichtsvermogen en kunnen uitstekend kleuren onderscheiden. Ze zijn in staat 360 graden om zich heen kijken en reageren heel gevoelig op bewegingen. Ook de aanpassing van de lichaamskleur aan de omgeving wordt via die waarnemingen aangestuurd. 4.Carapax De Carapax of borstpantser is het sterkste gedeelte van een dwerg garnaal, en beschermt het deel van de kop, de borst en de inwendige organen. Aan het oppervlak liggen de geslachtsorganen, daaronder het hart en de spijsverte-ringsorganen. Aan de zijkant bevinden zich de kieuwen. Alle poten, de maxillipeds, het rostrum en ogen zijn verbonden aan het Cara-pax of borstpantser. 5.Abdomen Dit gedeelte bestaat uit zes samengevoegde delen en is vrij flexibel. Het be-staat voornamelijk uit een heel sterke spier, die door elastisch verbonden de-len van het pantser wordt omsloten en beschermd. Over de rug loopt het darmkanaal, dat bij doorzichtige garnalen heel goed te zien is. 6.Telson Het laatste deel van het lijf wordt Telson genoemd en heeft een paar zwempoten, de uropoden. Deze poten lijken eerder op vinnen. Ze vormen de staartwaaier die snel achteruit zwemmen mogelijk maakt. 7.Pleopods Pleopods zijn de kleine zwempoten, die bevinden zich op de onderkant van de buik. Deze poten worden gebruikt voor het zwemmen door het water. Ze worden ook gebruikt door vrouwelijke garnalen die plakken de eieren tussen de zwempo-ten, met hun poten bewaaieren zij de eieren om ze van zuurstofrijk water te voor-zien tot ze uitkomen. 8.Paraeopods Aan de borstgedeelte zitten vier paar looppoten. Deze worden gebruikt om te lopen en te klimmen. 9.Cheliped De Cheliped of schaarpoten bevinden zich voorbij de vier paar looppoten. Bij garnalen zijn de scharen niet altijd ontwikkeld tot stevige knijpers. Veel soorten hebben een gecompliceerd, opvouwbaar filterapparaat dat als vangapparaat voor kleine voedingsdeeltjes dient. Dit komt voor bij waaierhandgarnalen. 10.Maxillipeds De maxillipeds worden gebruikt voor het uit elkaar scheuren voedsel voordat het wordt verplaatst naar de onderkaak waar het wordt geplet en verslonden. Voor u gelezen in het blad van A.V. Groot Hoogvliet. 19 ALLES VOOR BOUWEN EN VERFRAAIEN FORMIDO BOUWMARKTEN WESTVOORNSEWEG 20 OOSTVOORNE TELEFOON 0181483238 20 Aequidens curviceps Bij wat meer gevorderde aquariumliefhebbers bestaat tussen de naam Aequidens en grotere cichliden uiteraard een associatie. Maar zij weten dat er ook kleinere soorten in dit geslacht voorkomen, die uitermate geschikt zijn voor het gezelschaps aquarium. Eén van hen is Aequidens curviceps die afkomstig is uit het midden- en benedendeel van het Amazone-stroomgebied. De mannetjes van deze soort worden ongeveer 6 tot 7 cm groot, de vrouwtjes blijven kleiner. De foto toont een mannetje. Bij de mannetjes reikt de rugvin tot aan het einde van de staartvin. Bij de wijfjes is de rugvin korter. Verder herkennen we de wijfjes aan een wat gevuldere buikstreek. Het is een vreedzame en rustige soort, die we het liefst met meerdere exemplaren tegelijk kopen. Zoals bij zo veel cichliden is het namelijk helemaal niet zeker, dat een willekeurig mannetje en vrouwtje een paar vormen. Bovendien is het geslachtsonderscheid bij jonge dieren heel moeilijk. Ze horen thuis in een wat ruimere bak, want als zij later overgaan tot paarvorming wordt door de paren een eigen territorium gevormd wat in een te kleine bak aanleiding voor moeilijkheden kan zijn. Hebben we een reeds ingerichte bak, dan leggen we hier en daar tussen de planten een vlakke steen. Niet te dicht bij elkaar en zo mogelijk wat verscholen zodat de vissen, als ieder paar voor zich zo’n steen in beslag neemt, elkaar niet steeds in de ogen kijken. De watertemperatuur in het aquarium kan variëren tussen 20 en 26o C. Bij de hogere temperatuur zijn ze levendiger. Als voedsel geven we alle levend voer dat voorhanden is. Ze hebben een voorliefde voor muggenlarven. In het gezelschapsaquarium gaan ze spontaan tot voortplanting over en zien ze kans hun eieren en jongbroed in het eerste stadium tegen de andere vissen te beschermen en te verdedigen. Later zal toch een groot deel van het broed onder zulke omstandigheden verloren gaan. Voor een succesvolle kweek is het noodzakelijk een kweekbak in te richten en daarin een goed paar over te brengen. Voor de kweek nemen we het beste een aquarium van 50 x 30 x 30 cm. Deze kweekbak moet op een rustige plaats staan en wordt voorzien van een ongeveer drie cm dikke zandlaag. Verder een of twee vlakke stenen. Het water dat in de bak komt kan hard of zacht zijn. Om de stenen groeperen we planten en we laten ook wat planten op het wateroppervlak drijven. De temperatuur van het water houden we het beste op ongeveer 24o C. Het kweekpaar wordt in de bak normaal gevoerd, echter niet meer geven dan ze in korte tijd opeten. Bij voorkeur geen cyclops. De eieren worden of op één der stenen of in een kuiltje in het zand afgezet en gewoonlijk door beide dieren verzorgd. Het komt echter vaak voor dat het mannetje verjaagd wordt. Hij moet dan uit de bak verwijderd worden. Uit: Rizla+ boekje Zoetwatervissen door A. van den Nieuwenhuizen. Voor u gelezen in het blad van A.V. De Natuurvrienden uit Zwolle. 21 De lichaamsdelen van een koi Door Eric Buedts, bewerking R. Hoofs De vinnen: Een koi heeft een paar borstvinnen, een paar buikvinnen, een rugvin, een aarsvin en een staartvin, leder van hen speelt een belangrijke rol om de koi te helpen bij het zwemmen. Deze vinnen hebben een sterke natuurlijke neiging voor heraangroei wanneer zij worden geknipt of beschadigd. D.w.z. dat een beschadiging van de vinnen bij jonge koi, indien zij niet zijn afgebroken of te hard zijn gespleten, niets is om u zorgen over te maken. De baardharen: Er zijn twee paar baardharen aan beide zijden van de mond, de ene kort en de andere langer, die lijken op voelsprieten wanneer een koi over de bodem van de vijver scharrelt op zoek naar voedsel. De baardharen bevatten cellen van zintuigen waardoor koi smaken kunnen opsporen. De ogen: De ogen van de koi zijn geplaatst aan beide zijden van het hoofd en geven de koi een gezichteveld dat wel tweemaal groter is als dat van het menselijk oog. De koi kunnen in tegenstelling tot de mens, hun ogen niet sluiten. Tevens kunnen zij de lenzen van hun ogen niet regelen en zijn bijgevolg niet in staat details te onderscheiden. Het feit dat zij vaak verkeerdelijk delen van uitwerpselen voor voedsel oprapen, bewijst dat zij niet in staat zijn voedsel te onderscheiden door hun zicht alleen. Nochtans kunnen koi bewegingen en bepaalde graden van kleur onderscheiden. Het bewijs hiervan is, dat zij niet lang verblijven op een plaats waar de zon rechtstreeks in de vijver schijnt, maar verkiezen te vertoeven in het schaduwrijke gedeelte . De schubben op de middellijn van de flanken: Koi hebben, zijdelings bekeken, in het midden van de flanken een rij schubben die met een stip gemarkeerd zijn. Deze rij schubben loopt van het hoofd tot aande staart. De stippen zijn openingen van het middellijnorgaan, waardoor, zo zegt men, de vis geluiden waarneemt. Gewoonlijk zijn er 33 tot 36 van deze middellijnschubben. Het lichaamsoppervlak: Het oppervlak van een koilichaam is bedekt met een huidlaag die 22 bestaat uit twee lagen, aan de buitenzijde de opperhuid en aan de binnenkant de lederhuid. De opperhuid bevat slijmcellen die er voor zorgen dat de huid bedekt is met een slijmlaag ter bescherming tegen parasieten. Op de lederhuid, die zich onder de opperhuid bevindt, worden de schubben gevormd. Door deze huid lopen ook de zenuwbanen en de bloedvaten. Bij de Nishikigoi bevat de lederhuid ook de pigmenten die de koi zijn kleur geven. Er wordt gezegd dat de glansrijke en ingewikkelde kleurtonen geproduceerd worden door een combinatie van samentrekking en vermeerdering van 4 soorten kleurcellen nl.: Melanophore (zwart), Chysantophore (geel), Erythrophore (rood) en Granophore (wit). De waarnemingsorganen en de zenuwbanen zijn betrokken bij de samentrekking en de vermenging van de pigmentcellen. Ze schijnen een sterke gevoeligheid te hebben voor lichtprikkels. Men hoort vaak op shows dat mensen opgewonden geraken omdat ze hun koi, die ze ingezet hebben, niet meer zien zitten, niettegenstaande hij in het vat zou moeten zitten. Wat is er gebeurd? De zones die nog zwart waren bij de inschrijving, zijn verbleekt door het felle zonlicht. SUMI (zwart) dat dusdanig reageert noemt men NABE SUMI. Schubben worden gevormd vanuit de lederhuid en lig eerste gen diagonaal over elkaar. Ze zijn dun en rond van vorm en het oppervlak is glad en glanzend. De smaak: Bij de koi bevindt het smaakorgaan zich in het verhemelte van de mond, waardoor hij blijkbaar in staat is om zoetigheid, zout, bitter en zuur van elkaar te onderscheiden. Ze schijnen te houden van zoetigheid en zout en spuwen alles uit wat ze niet lusten. De neusgaten: De koi heeft twee neusgaten boven de mond en voor de ogen. Deze leiden naar de neusholten waarin de geur in het water wordt opgenomen. De huid: De huid van een koi bevat cellen waarin zich een afschrikkingmiddel bevindt. Men heeft ontdekt dat wanneer een koi wordt aangevallen, dit middel onmiddellijk wordt vrijgelaten in het water waardoor de reukorganen van de andere koi worden geprikkeld om hen te verwittigen voor het gevaar. Het inwendig oor: We hebben reeds gesproken over het gehoororgaan op de laterale lijn (middellijn) van de flanken. Een koi beschikt dus over een inwendig oor dat het geluid nog beter opvangt dan het menselijk oor. Het gehoor is scherper en ze hebben een breder geluidsbereik dan de mens. Ze zijn in staat geluiden vele malen scherper te onderscheiden. Het is daarom dat koi de voetstappen van hun baasje duidelijk herkennen wanneer hij komt voederen. De tanden: Een koi heeft honderden keeltandjes die zich achteraan in de keel bevinden en waarmee hij het eten maalt. Hij heeft geen tanden in de kaken en er is dus geen enkel gevaar om gekwetst te worden wanneer je een koi aan je vingers laat sabbelen. De kieuwen: Koi ademen door hun kieuwen en filteren er het plankton mee uit het water. Bovendien zorgen de kieuwen voor het gastransport. Het gevolg is dat, wanneer een koi een kieuwziekte zoals kieuwrot oploopt, de gasafvoer onmogelijk wordt en de vis sterft aan zuurstofgebrek. De kieuwen zijn een zeer belangrijk ademhalingsorgaan dat beschermd wordt door de kieuwplaten. De inwendige organen: Koi beschikken niet over een maag. Dit wil zeggen dat ze niet in staat zijn grote hoeveelheden voedsel ineens op te nemen. Dit is ook de reden om hen verschillende malen per dag te voederen. De lever is gecombineerd met de pancreas. De blaas bevindt zich tegen de ruggengraat en is verdeeld in een voor -en achterkamer. De aars: De cloaca of aarsopening bevindt zich vlak voor de aarsvin. Hier komen de endeldarm, de urinebuis en de geslachtsklier in uit. Bij het paren storten langs hier de mannetjes hun hom en stoten de vrouwtjes hun eitjes uit. Vaak wordt door de mensen over het onderste deel van de flanken gewreven om zo het kuitschieten te bevorderen of te versnellen. Wanneer men een mannelijke koi gaat masseren zal hij zijn sperma afstoten en dat is wat men wil bereiken. Voor u gelezen in het blad van A.V. De Minor Maastricht. 23 Belevenissen van een aquariaan Buurman heeft behalve zijn aquarium ook nog een cavia in huis. Twee jaar geleden heeft hij dat beestje gekocht en het was zo langzamerhand als een kind voor hem geworden. ‘s Avonds mocht de cavia door de kamer lopen waartegen zijn vrouw wel wat bezwaren had, gezien de ‘dropjes’ die ze telkens weer moest opruimen, maar och, zo bleef hij tenminste thuis en dat was ook wel wat waard. Nu wilde het geval dat, als buurman met vakantie ging, zijn in de buurt wonende dochter de zorgen op zich nam voor de cavia en ik zorgde natuurlijk voor de vissen. Dit jaar had de dochter vakantie in dezelfde periode dat buurman met vakantie zou gaan en vroeg buurman mij of ik er bezwaar tegen had om naast de vissen voor een paar weken ook de zorgen op me te nemen voor de cavia. Dat wilde ik wel. Buren moeten elkaar toch helpen. Voor de verzorging van de cavia had buurman mij een heel lijstje van raadgevingen mee gegeven. Het was inderdaad een leuk beestje om te zien met zijn mooie bruine vacht, hoewel hij in mijn ogen wel wat te dik was, een gevolg van de voeding door buurman. Ik had er weinig omkijken naar. Na een weekje ging het echter minder goed met de cavia en op een goede - of beter gezegd - kwade ochtend lag de cavia dood in zijn nest. Goede raad was duur. Hoe zou ik dat aan buurman moeten vertellen. Het zou een eeuwig durende vete worden. Mijn zoon had echter een oplossing en zei dat hij ergens wel een cavia wist die als twee druppels water op de overledene leek. Zo gezegd zo gedaan en inderdaad, er was geen verschil te zien. Misschien nog wat dikker dan de voorgaande, maar dat was niet erg. Toen buurman terugkwam van vakantie was natuurlijk zijn eerste gang naar zijn lieveling en hij was duidelijk gerustgesteld. ‘Buurman’, zei hij, ‘mijn complimenten voor de zorg die je aan mijn cavia hebt besteed. Mijn cavia is er zelfs nog op vooruit gegaan.’ Ik was natuurlijk ook in mijn schik. Buurman had niets gemerkt. De volgende morgen zei buurman mij dat zijn cavia wat eenkennig was geworden. Hij wilde niet door de kamer lopen en was maar het liefst in zijn nest. Ik zei buurman dat dit een natuurlijke reactie was. Hij moest eerst weer wennen aan buurman en dit zou over een paar weken wel over zijn. Twee weken daarna belde buurman weer bij mij aan en zei met een verheugde stem: ‘buurman, zal ik je wat nieuws vertellen. Vannacht heeft mijn cavia vier jongen gekregen. Ik wist wel dat een olifant twee jaar nodig heeft om jongen te krijgen, maar ik heb nooit geweten dat dit bij een cavia ook het geval was.’ Ik heb maar niet veel gezegd. Alleen buurman hartelijk gefeliciteerd met de uitbreiding van de familie. Wat moest ik anders!! Klaas Lok. Uit ons maandblad van september 1978. Voor u gelezen in het blad van de Natuurvrienden uit Zwolle. ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ We hebben ook in de maand juni Allerlei artikelen in de aanbiedingen 24 ☺ Het regent blaadjes en niet alleen van de kalender. Hoe doen ze dat eigenlijk, al die blaadjes loslaten, en ook nog eens ongeveer tegelijk? Bomen verliezen hun bladeren, zodat ze in de winter niet teveel uitdrogen. In de winter verdampen ze namelijk wel water, maar kunnen ze moeilijk vocht opnemen uit de bevroren grond. Voordat ze hun blad loslaten, zuigen bomen de nuttige stoffen uit het blad, ook het bladgroen. Daarom worden de bladeren rood, geel of bruin: het groen is er uit. Bij het vallen van de bladeren zijn hormonen in het spel. In dit geval twee plantenhormonen die elkaar tegenwerken. Normaal is er meer auxine aanwezig, dat de steeltjes van de bladeren open houdt. Maar als de dagen korter worden en temperatuur lager, komt er juist meer abscisinezuur. Dat zorgt voor een kurkachtig laagje tussen het steeltje en het blad. Een flinke windvlaag, en het blad breekt af. En de kurk zorgt meteen dat de boom niet uitdroogt als het blad is afgevallen. Foto van internet: Voor u gelezen in de natuurkalender van 2012 25 BESTUURS MEDEDELING GEZOCHT Wij zoeken nog een medewerker die zich bezig wil houden met de verkoop in onze winkel, als u denkt dat dit een uitdaging voor u is, laat het ons weten dan kunnen wij een gesprek aangaan hier over. Gezocht voor een avond in de week Ook als u zin heeft iets anders te doen bij de vereniging, dan houden wij ons graag aanbevolen om met u van gedachten te wisselen, er zijn vele dingen die op de maandag avond gedaan kunnen worden, laat het ons weten u bent van harte welkom. Bedank namens Het Bestuur ¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤ Met inktvis inkt kun je koken, verdrijven en schrijven Ja, je kunt schrijven met de donkere kleurstof die de inktvis aanmaakt. Maar dan alleen met het bruine pigment uit de inktzak van de die ene soort inktvis, de zeekat. Die inkt verkleurt tot donker rossig, de kleur die we naar de Griekse naam voor inktvis sepia noemen. Ook al heeft een inktvis acht armen, er is er nog nooit eentje betrapt die schrijft met de inkt die hij zelf aanmaakt in die speciale inktzak in zijn lijf. De inktzak bestaat uit twee delen: een klier en een reservoir. De klier produceert melanine; in het reservoir wordt deze donkere kleurstof. gemengd met slijm tot inkt: Inktvissen gebruiken hun inkt daarentegen om te ontsnappen aan roof vissen, dolfijnen en andere vijanden. Wanneer inktvissen worden aan gevallen, stoten ze een grote donkere inktwolk uit en maken ze zich achter dit ‘rookgordijn’ snel uit de voeten’. De belager is niet alleen het zicht op zijn prooi kwijt, maar kan hem ook niet meer ruiken omdat de inkt een stofje bevat dat het reukvermogen uitschakelt. Inktvisinkt vindt tegenwoordig meer toepassing als kleurstof in recepten voor bijvoorbeeld zwarte pasta. Voor u gelezen in de natuurkalender van 2012 foto’s van Internet. 26 BESTUURSAMENSTELLING - A.T.T.V. VOORZITTER: SECRETARIS: PENNINGMEESTER: LID/KEURING / P.R: LID/TECHNIEK: LID/BIBLIOTHEEK: REDACTIE: M.A.P.Swarttouw H.Evers Vacant Vacant P.Pothof Vacant ATTV Voorne Hoogaars 124 Kerkhoekstraat 19 Via Bestuur Via Bestuur Cruysenhoekstr 16 Via Bestuur P/A Hoogaars 124 3232 TH Brielle 3232 AE Brielle Tel: 0181414516 Tel: 0181415231 3223 AB Hellevoetsluis Tel: 0181313152 3232 TH Brielle Tel: 0181414516 [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] Voor bestellingen en benodigdheden via Internet ONDERSTEUNENDE WERKGROEPEN Vissen en Planten Techniek Vijvers Winkel Keuken/Bar Ruimte onderhoud Keuringen C.Hofman Tel:0181414082 P. Pothof Tel:0181313152 J.J. Spithoven Tel: 0181214004 Vakant R.A.Kolijn Tel:0181485780 H.Evers Tel:0181415231 P.Pothof Tel:0181313152 Res: J. de Kok Tel: 0181417545 Res: R.A.Kolijn Tel: 0181485780 Res: C.Hofman Tel: 0181414082 Res: H.Evers Tel:0181415231 Res: R.A.Kolijn Tel:0181485780 R.A.Kolijn Tel:0181485780 M.Swarttouw D de Koning M.Swarttouw M.Swarttouw R.v Ochten R.v Ochten M.Swarttouw Kopie kunt u per E-mail zenden naar [email protected] Contributie 2014 € 35.00 bij automatische betaling Wilt u ook gebruikmaken van het Bondsblad Het Aqauarium dan zult u daarvoor een aparte acceptgiro ontvangen van de N.B.A.T. a €18.00 Het eindigen van het lidmaatschap moet u schriftelijk doen via de secretaris, voor de maand Nov; Wenst u over contributie of bladen nog uitleg komt dan gerust even langs. Ons Clubgebouw is iedere maandag geopend van 20.00 uur tot 22.00 uur Aan de Anna Hoevestraat 2 3232 VE te Brielle Al onze leden zullen een aquaties precentje ontvangen, wanneer zij een lid aanbrengen “ONS STEKKIE” >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>><<<<<<<<<<<<<<<<<<<<< Aquarium Terrarium en Tuinvijver “Vereniging” Lid van De Nederlandse Bond Aquaterra te Hilversum Ingeschreven bij de K.v.K. te Rotterdam onder No 40385264 NL95 RABO 0350208115 t.n.v. Penningmeester Aquarium Vereniging “Voorne” te Brielle Internet :http: // www.aquariumverenigingvoorne.nl Secretaris @aquariumverenigingvoorne.nl 27 WOORDZOEKER juni 2014 H A N D G E T O U W E R IJ A O V E R Z U I N I G IJ K O F T I K U R G E S E Z A Z V W E S K I P I S T E S G I E E L B A N D E M R S B I N L R G O B V L I E T E E S S D K R E A K K R R H T C T I S B O R L C T O A E H Z Z G N A E E S S O N L E C G W N I N P V S M D S D K I T A E P D H K A E T E T R L S M IJ T L C O L L L A A U P V P A E S A E U H U P L O M P H E I D N M E T N A R T L I F N I L A I R E T I T O E N E M E N D L E I N O O I H E R R I E A E N G F I R E E L M E E Z Alle onderstaande woorden zitten horizontaal, verticaal of diagonaal in de puzzel verstopt. Streep ze door en maak van de overgebleven letters het puzzelwoord. AFWERKBAND EENPARIG HERRIE MEETLAT TOENEMEN ASSISEN ENSCHEDE HOTELGROEP NASPORING TOUWERIJ BANDE ESMERALD HOUTTOR OVERZUINIG VELDSNIP BEHANDELEN EVALUATIE IJZERERTS PIJPPLOOI VISBOER CANADA FIRMA INFILTRANT PLOMPHEID WIJZER COSTUMIERE GISTZWAM INSIGNE SALUEREN WISSELKLEP DIRECTMAIL HANDGETOUW KASSTROOM SKIPISTE ZEEMLEER EDELHEID HELMPLICHT KLOKVAST SLABAKKEN ZWETS PUZZELWOORD ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ De oplossing van de maand “ Mei“ was het puzzelwoord: ☺ ☺ ☺ “MAGNEETKRAAN” ☺ ☺ ☺ ☺ ☺ Namens het Bestuur van A.T.T.V. 28 ☺ ☺ ☺
© Copyright 2024 ExpyDoc