HET BEREIDEN VAN EEN JACHTTROFEE

Bereiden jachttrofee
Bereiden jachttrofee
HET BEREIDEN VAN
EEN JACHTTROFEE
TIPS & TRUCS VAN PREPARATEUR LEENDERT HOUWELING
Tekst en foto’s: Leendert Houweling
2
4
3
5
Al voordat ik iets had met jacht,
was ik bezig met het prepareren
van dieren, ofwel: de taxidermie.
Als jochie van een jaar of 14 vond ik mijn
eerste dode vogel. Een kokmeeuw. Toen
ben ik op zoek gegaan naar een preparateur bij wie ik mee mocht kijken. Dat lukte en vanaf dat moment was ik verkocht.
Dit wilde ik ook kunnen!
Nu, 21 jaar later, ben ik een N.V.P. erkend
vakbekwaam basispreparateur en ministerieel gediplomeerd (vergunninghoudend). Mijn atelier, van waaruit ik werk
en mijn klanten ontvang, bevindt zich in
Ede aan de rand van de prachtige Veluwe. Ik werk kleinschalig, uitsluitend met
de beste materialen en neem voor ieder
preparaat de tijd die nodig is om het
beste resultaat te verkrijgen. Details vind
ik, net als mijn klanten, belangrijk. Als
jager weet ik wat ik zelf zou verwachten
van mijn trofee, en dat wil ik een ander
zeker niet onthouden.
In dit artikel wil ik graag enkele tips en
trucs geven die u helpen bij het bereiden
van uw reetrofee op een plankje. Dit doe
ik aan de hand van het volgende stap-
12
| waidmannsheil | 26-2014
penplan, voorzien van ondersteunend
beeldmateriaal.
1. Bedenk voordat u een stuk schiet, hetzij in uw eigen veld, hetzij op een jachtreis, wat u met het dier wilt doen.
In dit geval gaan we uit van een reetrofee waarvan het gewei op een plankje
gemonteerd gaat worden. Als u er voor
kiest om het dier te laten prepareren,
sluit dit dan van tevoren kort met de
jachtreisorganisatie, zodat zij voor de
juiste papieren kunnen zorgen en het
dier na het schot juist kunnen behandelen. Schiet u een stuk in uw eigen veld,
neem dan het liefst al vooraf contact op
met een preparateur. Hij kan u informeren over hoe te handelen. Een belangrijke vuistregel voor een ‘borstpreparaat’
die ik hier graag wil noemen, is dat het
dier van achter de voorpoten afgevild
moet worden tot aan de kop. Te vaak
moet ik klanten teleurstellen, omdat zij
te weinig vel aan de kop hebben laten
zitten waardoor het maken van een mooi
preparaat onmogelijk is. Maak ook nooit
een keelsnede in het dier! Voor vilinstructies kunt u terecht op mijn website
www.leenderthouweling.nl
7
2. Snij de kop net achter de oren door.
Het mooiste is als u met een stevig mes
tussen de draaier en de atlas (de eerste
wervel, C1) doorsteekt en zo de kop van
de nek scheidt. Op bijgaande foto van
een hond staat de plek aangegeven.
3. Maak nu een snede vanaf de mondhoek
naar het kaakgewricht (aan beide kanten)
Snij de kauwspieren door.
4. Scheid nu de onderkaak van de schedel. Zet hiervoor de trofee met de stangen naar beneden op uw werkblad en
pak met één hand de neus vast en met
de andere hand de onderkaak. Druk
de onderkaak nu zo dat de bek van
het dier als het ware wijd open komt
te staan. Dan nog verder doordrukken en de kaken zullen door de spiergroepen heen komen steken. Nu is het
een kwestie van het doorsnijden van
de laatste spieren, en de kaak is los.
5. Vil de huid langs één van de kaken
los (als u allebei de kaken wilt bewaren, vil de dan allebei). Breek de twee
kaakhelften doormidden bij de voortanden en bewaar het afgevilde stuk kaak.
8
6
Deze kan later op maat gezaagd worden en in de achterzijde van de plank
worden geplaatst. Wanneer u meerdere
trofeeën tegelijk gaat bereiden, boor
dan een gaatje in het platte dunne gedeelte van de kaak. Met bijvoorbeeld
een ijzerdraadje kunt u dan dit kaakstuk makkelijk aan de schedel hangen,
en voorkomt u daarmee dat u niet meer
weet welke kaak bij welke schedel hoort.
het linker en rechter boveneinde van
de “Y” naar een geweistang lopen. Snij
met de mespunt rondom onder de rozen door. Steek met een schroevendraaier de huid tussen de geweistangen los
en vil de huid rondom de rozenstokken
los. Met enig gewrik en wat handigheid
krijgt u de hele huid van de schedel los.
Verwijder zoveel mogelijk spieren van de
schedel en verwijder de ogen.
6. Vil nu de huid van de schedel. Snij
vanaf de lippen richting het neusbeen.
Maak op de achterkant van de schedel
een Y-vormige snee in de huid waarvan
7. Zaag de schedel op maat. Het meest
geschikt hiervoor is de geweizaag.
Deze is zo in te stellen dat u uw trofee precies gezaagd krijgt zoals u hem
op de plank wilt (met of zonder neusbeen, halve of hele oogkas, etc.) Natuurlijk kan dit ook met de handzaag,
maar het is dan een stuk moeilijker
om het zelfde resultaat te behalen.
8. Afkoken. Breng water aan de kook en
plaats hier de trofee in zodat enkel de
schedel onder water staat en niet het
gewei. Dit voorkomt verkleuring van de
stangen. Er zit verschil in kooktijd tussen oude en jonge exemplaren. Gemiddeld een minuut of 10-15 op middelhoog
vuur is voldoende. Controleer bij twijfel
tussentijds door te zien of vlees/spieren
26-2014 | waidmannsheil |
13
Bereiden jachttrofee
Bereiden jachttrofee
12
9
een goed geventileerde ruimte. Hierna
de stangen omwikkelen met vochtige en
vetvrije zigzagwatten (drogist) en deze
vervolgens overgieten met bio-ethanol.
Zet de schedel hiervoor wel in een kunststof bak. Controleer of de watten niet
uitdrogen en begiet deze meerdere keren
per dag opnieuw met de bio-ethanol. Na
een week kunt u de watten verwijderen
en laten drogen. Met een beetje geluk is
uw bastgewei prachtig geconserveerd en
kan u verder gaan met het bleken van de
schedel. n
10
achterzijde van gekozen trofeeplank. Let
er hierbij op dat de kaak niet buiten de
plank mag steken. Doet hij dat wel, dan
verdient het de aanbeveling om één kant
van de kaak op een bandschuurmachine wat af te schuren. Als alles past kan
de kaak na het monteren van de schedel
definitief op de plank geplaatst worden.
11
makkelijk loslaten.
9. Schoonmaken. Spoel na het koken de
trofeeën af onder koud water en verwijder/krab zoveel mogelijk resten van de
schedel. Als men tijd en geduld heeft kan
op deze manier de hele schedel worden
schoongemaakt. Men dient ook alle spieren, pezen en zenuwen die door kanalen
in de schedel lopen te verwijderen met
een pincet. Indien dit niet lukt, dan even
injecteren met bio-ethanol of formaldehyde. Zorg bij dat laatste voor handschoenen en een goed geventileerde ruimte.
Zeer belangrijk is de aanhechtingsspier
van de nek achterop de schedel. Deze
moet helemaal verwijderd worden, aangezien deze anders geel uitslaat van
het vet dat zich hier bevindt. Wanneer
men het afkrabben te tijdrovend vindt of
het lukt u niet de schedel naar uw zin
schoon te krijgen, doe dan de trofee in
een lauwwarm bad met Biotex (groene
14
| waidmannsheil | 26-2014
verpakking). Laat het hier ca. 5 dagen
in staan. De enzymen uit de Biotex vreten de laatste vlees- en vetresten weg.
Vervolgens uit het bad halen, afspoelen
onder koud water en schoonborstelen
met bijvoorbeeld een oude tandenborstel. Verwijder het neustussenschot.
10. Bleken. Nu gaan we de schedel bleken met waterstofperoxide 30%. Dit is
een zeer bijtende vloeistof, dus draag
hierbij geschikte handschoenen! Men
kan met bleken op verschillende manieren te werk gaan. Ik beperk me er tot
één. Zet de trofee in een kunststof bak.
Giet voorzichtig wat waterstofperoxide
in de bak. Pak een oude maar schone kwast en strijk hier de schedel mee
in. Zorg dat er ook aan de binnenkant
van de schedel waterstofperoxide komt.
Zorg te allen tijde dat de stangen niet
geraakt worden, want deze kleuren wit.
Herhaal het inkwasten gedurende enke-
le dagen voor het mooiste resultaat. Na
het inkwasten het gewei in de zon zetten
doet overigens ook wonderen. Zo krijgt
u een spierwitte schedel. Wilt u liever
off-white, dan gewoon wat minder vaak
bleken of de waterstofperoxide verdunnen met water. De kaak die we hebben
bewaard wordt niet gebleekt, aangezien
we de natuurlijke kleur van de kiezen
willen behouden. Ook oude en verkleurde trofeeën kunnen op deze manier nog
gebleekt worden. Ontvet dan altijd wel
van tevoren met wat ammoniak. Daarna afspoelen met water en behandelen
zoals hier bij punt 10 is omschreven.
11. Zaag de kaak op maat. Na het zagen
is het ook makkelijk om met bijvoorbeeld
een lange naald of dunne pincet de zenuw uit de kaakholte te verwijderen.
Borstel de kaak voor een laatste keer af
onder de koude kraan. Plaats de kaak in
de daarvoor bestemde uitsparing aan de
12. Monteer de schedel op de plank met
de bijbehorende klem. Plaats de klem
achterin de schedel, steek de schroef
achter door het voorgeboorde gat in de
plank, en schroef deze een stukje in de
klem. Voor iedereen die zich iedere keer
opnieuw afvraagt”: “hoe moet die klem
nou precies zitten?”: de punten aan de
klem dienen altijd naar de plank te wijzen en het kortere stuk metaal boven de
sleuf in de klem dient aan de bovenkant
te zitten.
Zet nu de schedel in de juiste positie
op de plank en draai met een schroevendraaier de klem aan. Blijf ondertussen controleren of de schedel de juiste
positie behoudt. Spray als laatste de
stangen in met trofeeënspray. Dit zorgt
voor onderhoud van de stangen, maar
maken deze ook anti-statisch, zodat ze
geen stof aantrekken; een argument dat
altijd goed werkt om uw trofee in huis te
mogen ophangen! Uw trofee kan nu na
alle moeite (zowel in het veld als in de
schuur) aan de muur worden gehangen.
Een mooi moment dat het beste gepaard
gaat met goed gevuld glas!
Mocht u zelf geen tijd of mogelijkheid
hebben uw trofeeën te bereiden, dan
kan u dit natuurlijk altijd uit handen geven aan uw preparateur. Deze zal u graag
verwelkomen. Zoals u zult begrijpen uit
bovenstaande tips, is dit werk veel meer
dan “even afkoken en op een plankje
zetten”. Uw trofee wordt professioneel
gereinigd en gebleekt en dat vergt een
bepaalde tijd en materialen. De kosten
om een reetrofee te laten bereiden bedragen meestal rond de €50,- met een
standaard-trofeeplank.
Extra tip: Hoe te handelen
met een bastgewei?
Een bastgewei is een verhaal op zich.
Of een bastgewei succesvol te conserveren is, hangt af van een hoop factoren.
Het is ook voor ons preparateurs altijd
weer spannend en niet altijd is succes
verzekerd. Een bastgewei kunt u behandelen zoals elke andere trofee. Vermijd
echter vocht of damp op de bast; deze
kan dan loslaten. Scherm dus bij het afkoken met aluminiumfolie de rozen af
door rondom een soort kelk te vormen
waar de damp langs omhoog kan lopen.
Behandel bastgeweien ook niet in een
bad met Biotex, maar maak de schedel
handmatig schoon. Na het zagen, afkoken en schoonmaken kan de bast op
het gewei op zoveel mogelijk plaatsen
geïnjecteerd worden met formaldehyde.
Denk wederom aan handschoenen en
Leendert Houweling is preparateur van
vogels, zoogdieren en jachttrofeeën.
Ook voor het zacht looien van huiden kan
men bij hem terecht.
Voor meer info:
T: (+31) 0642072318
I: www.leenderthouweling.nl
E: [email protected]
Twitter: InfoLeendert Facebook: preparateur Leendert Houweling
Atelier: Op den Berg 68, 6711 CV Ede
(bezoek op afspraak)
26-2014 | waidmannsheil |
15

Download Report