Legionellose nut Osiris Petra Brandsema

De epidemiologie van
Legionellose
Het nut van Osiris voor
surveillance en onderzoek
Petra Brandsema
Centrum Epidemiologie en
Surveillance, CIB, RIVM.
De epidemiologie van Legionellose | 12 mei 2014
Aantal meldingen van Legionellose
besmet in binnenland of buitenland
2
1999
Flora
Meldingen van Legionellose
1998 – 2013
2006:
uitbraak Amsterdam
en landelijke verheffing
3
2010:
Landelijke
Verheffing
Age Stanardized
Notification Rate
2012
Verenigd
Koninkrijk
Duitsland
België
n/miljoen
6.3
6.8
9
Nederland
17.6
Italië
19.1
Spanje
20.2
Frankrijk
19.6
Denemarken
Slovenië
22
37.7
Leeftijds-geslachtsverdeling
Europese surveillance (2012)
Incidentie per leeftijdsgroep
Nederland 2010-2012
Legionellose 2012
Hoe werd de infectie waarschijnlijk opgelopen?
sterfte Legionellapneumonie
● Gerapporteerde sterfte Nederlandse cases 2009-2012: 3,7-6,8%
● In Europa gemeld 2009-2012: 10-11%
Case Fatality Rate
NL
2012
Europa
(2012)
Leeftijd
Nosocomiaal of zorginstelling
-
28%
NL 2012
CFR
Community (binnenland, geen reis)
6,6%
9%
0-59
2,3%
Reis buitenland
3,9%
5%
60-69
3,5%
Reis binnenland
5,6%
8%
70-79
6,7%
Totaal
5,3%
10%
≥ 80
18%
Risico factoren
Aantal patiënten in 2010-2012
Man
70%
Leeftijd ≥ 60 jaar
57%
Roken
54%
Onderliggend lijden
33%
Reis (binnenland of buitenland)
Geen risicofactor:
reis/roken/onderliggend lijden
8
N=1082
(2011 – 2012) 49%
12%
< 60 jaar
4%
≥ 60 jaar
8%
Reizen als Risicofactor
Case control studies: overnachting elders is risico factor
Besmet op reis of thuis?
aantal meldingen Osiris
per aantal vakanties per land
met correctie voor gemiddelde reisduur als
Indicatie van het “Risico”:
ziekte/100.000/jaar:
1
±3
± 15
±80
Toepassingen van Osiris
Surveillance
● Inzicht in trends en jaarrapportage
● Europese surveillance
Surveillance = informatie voor actie:
● Signalering
● Clusterdetectie
BEL
● Reisgerelateerde meldingen
14
LCI
ELDSNet
De epidemiologie van Legionellose | 12 mei 2014
Toepassingen van Osiris
Surveillance
Beleidsvragen en regelgeving
Onderzoek
15
De epidemiologie van Legionellose | 12 mei 2014
Toepassingen van Osiris
Beleidsvragen en regelgeving
● Inbrengen casuistiek in Interdepartementaal overleg (ILP)
● Kamervragen
● vragen van beleidsmakers, IGZ.
● Onderbouwen beleid:
Wetgeving (advisering bij nieuwe regelgeving)
Draaiboeken LCHV,
protocollen LCI
● Vragen van GGDen
● Publieksvragen, vragen vanuit de media/journalisten
16
De epidemiologie van Legionellose | 12 mei 2014
Voorbeeld: risicotabel Locaties LOI
Locatie
casuistiek
Risico
populatie
Verneveling
Overnachting
Tijdelijke
installatie
Ziekenhuis
++
++
-
+
-
Sauna
++
-
++
-
-
hotel
++
-
-
+
-
-
-
-
-
-
Sporthal
Lange lijst van locaties beoordeeld op 5 criteria.
Casuistiek in Osiris en Literatuur
Vastgesteld op LOI
Indeling overgenomen als prioritaire locaties in de regelgeving
voor Legionella preventie (drinkwaterbesluit).
Onderzoek
● Reden voor sterke toename van Legionellose in 2006 en 2010?
● Relatie met weersomstandigheden
(Brandsema et al. Epidmiol. Infect. 2014. jan 24;1-12)
● Onderzoek naar bronnen:
- Bijdrage van bekende (mogelijke) bronnen: case-control
- Rol nog onbekende bronnen:
Regenwaterplassen, grond, waterzuiveringsinstallaties
GIS analyse
- Is er een relatie tussen de afstand tot de weg
en het risico op Legionellose?
Bronnen van infectie? case-control
Locaties en activiteiten die vaak genoemd in Osiris:
● Bezoek tuincentrum 18%
● Bezoek zwembad, sauna
● Klussen aan leidingen
● Gebruik tuinslang/ hoge druk spuit
● Ontluchten verwarming
● tuinieren
Meer inzicht in deze mogelijke bronnen.
Gaat het om een waarschijnlijk bron of speelt toeval een rol?
Vragenlijst bij controlegroep.
Uitdaging:
Locatie in osiris per GGD verschillend ingevuld…
Lopend onderzoek
Is er een relatie tussen de afstand tot de weg
en het risico op Legionellose?
21
22
Wateroverlast door zware
regenval
Incidence by MHS region
Notifications per 100,000 inhabitants
Legionellose opgelopen
in Nederland in
week 33-38 2010
Observatie GGD:
patienten wonen naast de
randweg
Legionella aangetoond in regenplassen
24
Is er transmissie van Legionella
bij regen via opspattend water van de weg?
25
Ruimtelijke regressie
Relatief Risico
Per 4-cijferige postcode
PC4 is te grof voor GIS-analyse
Voorlopige resultaten Postcode 6 analyse:
Hoger risico op legionellose
bij wonen dichtbij snelweg of primaire weg:
Wonen < 250 m snelweg
Wonen < 125 m primaire weg
NB:
Nog geen definitieve conclusies mogelijk, want er zijn nog
aanvullende analyses nodig.
Wijzing in Osiris juli 2014
Postcode patient:
Vanaf juli 2014: 6-cijfers invullen mogelijk.
Extra vraag:
Geeft de patiënt toestemming voor het melden van de volledige
postcode? Ja /nee/onbekend?
Vraag om toestemming stond al op LCI-vragenlijst bronopsporing.
Indien toestemming onbekend is?
Melden voor dit doel is wel toegestaan.
In Osiris niet verplicht gesteld.
(WPB artikel 8e en wet of het RIVM artikel 3)
Toelichting bij Osirisvragen
Vraag:
Waar was de patiënt tijdens de 14-daagse incubatieperiode?
[
[
[
[
[
[
[
]
]
]
]
]
]
]
niet buiten eigen woning geweest
uitsluitend directe woonomgeving (<500 meter)
Woonplaats patiënt
Eigen GGD regio
Andere GGD regio
Buitenland
Onbekend (geen anamnese)
Vaak verkeerd ingevuld.
Suggesties voor verbetering??
Doel van deze vraag?
1. Bij verheffing in meerdere regio’s snel uitsluiten van 1 bron.
Voorbeeld zomerverheffing 2010:
74% van patiënten was niet buiten eigen GGD regio geweest.
2. Indeling aandeel besmet in eigen woning?
3. Selectie cases voor analyse
bijvoorbeeld bij uitbraak of GIS analyse
Geografische verdeling patiënten
Bij uitbraak Bovenkarspel (1999)
Wijziging in Osiris juli 2014
Indien serologische diagnostiek:
Betreft dit serologie tegen:
-
pneumophila specifiek voor serogroep 1
pneumophila niet specifiek voor serogroep 1
Non pneumophila
Onbekend
Waarom? Onderscheid nodig voor Europese Casus definitie:
Confirmed case: Titerstijging specifiek voor L. pneumophila sg1
Probable case:
Titerstijging niet-specifiek voor L. pneumophila serogroep1
Eenmalig hoge titer specifiek voor L. pneumophila sg1
Eenmalig Hoge Titer niet-specifiek voor L.pneumophila serogroep 1
voldoet niet meer aan de Europese casus definitie
Dank voor uw aandacht