Download (338 kB) pdf

D66 TEGENBEGROTING 2015
BINNENLANDSE ZAKEN
Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft een leeggelopen agenda
en een leeggelopen portefeuille. Voor een ministerie dat ooit het moederdepartement was, is
dat een treurig gezicht. In de begroting voor 2015 wordt dit departement wederom niet in
oude glorie hersteld. Evenmin wordt er ambitie getoond de huidige problemen in de
bestuurlijke verhoudingen op te lossen en de fundamenten van de democratische rechtsstaat te
versterken. Voor zover het regeerakkoord dergelijke ideeën bevatte, zijn die ondertussen
geschrapt of afgezwakt.
Ondertussen zijn de problemen niet minder geworden en staan zowel de bestuurlijke
verhoudingen als de democratische rechtsstaat onder druk. Het is dus hoog tijd voor een
nieuwe en ambitieuze agenda!
D66 stelt voor:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Dichten democratisch gat
Deconstitutionaliseren waterschappen
Invoeren grenseffectentoets
Verbeteren integriteit en privacy bij decentralisaties
Versterken privacytoezicht op de AIVD
Intrekken Zondagswet
Hervormen uitvoering Appa
Terugbrengen veiligheidsdomein naar BZK
Toelichting
1. Dichten democratisch gat
De bestuurlijke hoofdstructuur - het Rijk, de provincie en de gemeente - staat onder
toenemende druk. Voor de uitoefening van hun taken en bevoegdheden werken gemeenten,
provincies en waterschappen steeds vaker samen. Recent waren er al ruim 1800
samenwerkingsverbanden opgericht en met oog op de decentralisaties neemt dit eerder toe
dan af. Dergelijke samenwerkingen, die vaak plaatsvinden via de Wet gemeenschappelijke
regelingen, hebben een weinig democratisch karakter. Bij private samenwerking is er zelfs
nog minder vertegenwoordiging. De deelnemende gemeenteraden krijgen lastig grip, er is
onvoldoende transparantie, samenwerking wordt voorgezet zonder evaluatie van de
effectiviteit ervan, er zijn boetebedingen op uittreding en als het misgaat draagt niet het
openbaar lichaam zelf de rekening maar de deelnemende gemeenten (en dus hun inwoners).
Een goede eerste stap om de bestuurlijke drukte terug te brengen en het democratisch gat te
verkleinen is voor D66 het verminderen van het aantal samenwerkingsverbanden, ongeacht de
grondslag waarop ze gebaseerd zijn. Zo mogelijk met aanpassing van schaalgrootte of
bevoegdheidsverdeling tussen Rijk, provincie en gemeenten. Daarnaast is het nodig de
overgebleven samenwerkingsverbanden te democratiseren.
Voorstel: een commissie van wijzen komt met voorstellen tot vermindering van de
bestuurlijke drukte. Dit heeft in ieder geval een halvering van het aantal gemeentelijke
samenwerkingsverbanden in 2025 tot gevolg.
2. Deconstitutionaliseren waterschappen
In het regeerakkoord stond opgenomen dat waterschappen uit de Grondwet zouden
verdwijnen om op den duur bij de landsdelen gevoegd te worden. Eveneens zouden de
geborgde zetels bij de waterschappen afgeschaft zouden worden.
D66 acht gekozen vertegenwoordigers voldoende in staat om ook aandacht te hebben voor
specifieke deelbelangen. Zij kunnen dit zonder daarbij het bredere algemeen belang uit het
oog te verliezen. Daarvoor zijn geborgde zetels en een aparte bestuurslaag niet nodig.
Bovendien kunnen zij in de aanloop naar verkiezingen hierover herkenbaarder naar buiten toe
treden dan benoemde functionarissen dat kunnen. Een adequate uitvoering van de taken van
de waterschappen is van belang voor iedereen. Democratische vertegenwoordiging dient
daarbij het uitgangspunt te zijn. Geborgde zetels zijn hiervoor niet nodig en kunnen worden
afgeschaft.
Voorstel: het regeerakkoord wordt alsnog uitgevoerd en een wetsvoorstel voor het
deconstitutionaliseren van de waterschappen wordt zo spoedig mogelijk ingediend bij de
Tweede Kamer.
3. Invoeren grenseffectentoets
Bij de totstandkoming van wetgeving wordt op vele zaken getoetst: wat de financiële
gevolgen zijn, of de regeling uitvoerbaar is, of en welke gevolgen er zijn voor de BESeilanden. Op eventuele effecten voor grensoverschrijdend wonen, werken, winkelen en
ondernemen wordt nog niet consequent nagedacht in de voorbereiding van regelgeving.
Onderzoek door Panteia, in opdracht van de Provincie Limburg, laat dit goed zien. Ongeacht
of die gevolgen positief of negatief zijn, het is goed ze zichtbaar te maken. Neveneffecten zijn
daarmee te voorzien en waar nodig te ondervangen. Wanneer slim vormgegeven, kan een
dergelijke toets plaatsvinden zonder allerhande bureaucratie in het leven te roepen.
Voorstel: voor alle wetgeving waarbij grenseffecten redelijkerwijs vermoed kunnen worden,
vindt een toets op grenseffecten plaats.
4. Verbeteren integriteit en privacy bij decentralisaties
Uit onderzoek van de Minister blijkt dat de decentralisaties een risico met zich meebrengen.
Gemeenten hebben straks meer dan vroeger middelen te verdelen, aanbestedingen te doen,
bevoegdheden waar ze over kunnen beslissen en gegevens te beschermen. Dat brengt
kwetsbaarheden met zich mee. Het is nodig dat er binnen de gemeente actief de integriteit van
de besluitvorming en uitvoering gewaarborgd wordt. En al helemaal dat de vele gevoelige
gegevens die gemeenten straks over hun inwoners verwerken, veilig zijn. Daarvoor is het
nodig dat daarvoor voortdurend en actief bewustzijn binnen de gemeentelijke organisatie
bestaat.
Voorstel: BZK coördineert met de VNG dat gemeenten herkenbare privacy- en
integriteitsfunctionarissen benoemen.
5. Versterken toezicht op de AIVD
Op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten wordt mede toegezien voor een onafhankelijk
toezichthouder: de Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en
Veiligheidsdiensten (CTIVD). Deze commissie bestaat uit drie benoemde leden, vijf
onderzoekers en enkele personen aan ondersteunende staf. Met de toename van het aantal
verzoeken om toezichtrapportages en de intensivering van onderzoek bij de AIVD komt de
CTIVD onder steeds grotere druk te staan. Het is daarom nodig de capaciteit van de
toezichthouder te versterken. Vervolgens dient de bescherming van de persoonlijke
levenssfeer, de privacy, nadrukkelijker in het toezicht opgenomen te worden.
Voorstel: bij CTIVD wordt een vierde lid benoemd dat zich exclusief op privacyaspecten richt
en het aantal onderzoekers en ondersteuners wordt verdubbeld.
6. Intrekken Zondagswet
Een wet houdende nadere voorschriften ter wegneming van beletselen voor de viering van en
ter verzekering van de openbare rust op de Zondag en enige Christelijke feestdagen is niet
meer van deze tijd. Gemeenten kunnen zelf regels stellen voor activiteiten op zondag.
Verstoring van een kerkdienst kan ook op algemene gronden worden aangepakt. D66 deelt
niet de mening van de regering dat, voorafgaande aan de uitvoering van de motie
Schouw/Taverne (Kamerstuk 33 400 VII, nr. 23), een onderzoek naar functioneren van de
Zondagswet nodig is. De Zondagswet kan worden ingetrokken.
Voorstel: een voorstel tot het intrekken van de Zondagswet wordt voor de zomer bij de
Tweede Kamer ingediend.
7. Hervormen uitvoering Appa
Al in 2000 werd in een motie (Kamerstuk 26 043, nr. 16) verzocht om fondsvorming voor de
Appa-pensioenen. Enkele jaren later oordeelde ook de commissie-Dijkstal dat de versnipperde
uitvoering van de Appa risicovol en inefficiënt is. Tot op heden is er echter niets veranderd.
Ook na nadrukkelijke navraag van D66 bij het plenaire debat over de Appa in juni 2013 bleef
het stil vanuit het kabinet. De verwachting was toen dat nog hetzelfde najaar een kabinetsnota
‘fondsfinanciering Appa’ zou komen: die is er nog niet. Ondertussen dreigen decentrale
overheden in de problemen te komen en wordt het hoog tijd aanpassing te doen en het stelsel
efficiënter en toekomstbestendiger te maken.
Voorstel: de nota over fondsfinanciering en centrale uitvoering van Appa komt nog dit jaar.
OF voor de zomer wordt een wetsvoorstel voor fondsfinanciering ingediend.
8. Veiligheidsdomein terug naar BZK
Door de concentratie van het veiligheidsdomein in het justitiedepartement is een ongezonde
balans ontstaan. Niet alleen lijkt justitie ondergeschikt aan veiligheid in plaats van andersom,
bovendien is sprake van een machtsconcentratie over het gehele justitiële en
veiligheidsdomein in één hand.
D66 vindt deze machtsconcentratie ongezond en het schaadt de positie van het lokale gezag in
het veiligheids- en openbare orde domein.
Voorstel: een scheiding van de macht door het veiligheidsdomein terug te brengen naar het
moederdepartement Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties.

Download Report