Programma Achter de verhalen V

Brussel, 26-28 maart 2014 | Paleis der Academiën - Hertogsstraat 1 - 1000 Brussel
Achter de verhalen 5: Terug naar de tekst?
Vrije Universiteit Brussel
Achter de verhalen, het algemene congres voor de moderne Nederlandse literatuurstudie, is
aan zijn vijfde editie toe. Na twee afleveringen in België (Leuven en Gent) en twee in
Nederland (Nijmegen en Utrecht) is Brussel aan de beurt. Het congres vindt plaats van
woensdag 26 tot vrijdag 28 maart 2014 aan de Vrije Universiteit Brussel, onder de auspiciën
van het Studiecentrum voor Experimentele Literatuur (SEL) en het Centrum voor
Literatuur, Intermedialiteit en Cultuur (CLIC).
Elke congresdag begint en eindigt met een keynote lezing. De sprekers zijn GILLIS DORLEIJN
(Rijksuniversiteit Groningen), RALF GRÜTTEMEIER (Carl von Ossietzky Universität Oldenburg),
FRANS-WILLEM KORSTEN (Universiteit Leiden), PIETER VERSTRAETEN (KU Leuven), SVEN VITSE
(Universiteit Utrecht) en NACHOEM WIJNBERG (Universiteit van Amsterdam).
De centrale vraag van het congres is welke plaats de tekst in de modern-letterkundige
neerlandistiek inneemt, met andere woorden in welke vormen teksten vandaag bestudeerd
worden, of zij hun plaats moeten heroveren in de literatuurstudie dan wel nooit
weggeweest zijn en zonder complexen met andere onderzoeksobjecten gecombineerd
kunnen worden. In concreto staan zowel een aantal aspecten van de tekst centraal en
allerlei transformaties ervan als de mogelijke invalshoeken. Aan elk van die thema’s wordt
een congresdag besteed. Enerzijds komen verkenningen van nieuwe onderzoeksgebieden
en methodologische reflecties aan bod en anderzijds worden concrete tekstanalyses
gepresenteerd.
Dag 1: Aspecten
De laatste jaren tekenen zich interessante vernieuwingen af in de studie van teksten, zoals
in het onderzoek van stijl, ruimte, personages en objecten. Hoe geven plaatsen en settings
in literatuur (bv. stad vs. platteland) betekenis aan de tekst? Wat voor personages (helden of
anti-helden, types of psychologisch uitgewerkte figuren) bevolken de Nederlandse
literatuur? Hoe evolueert ‘het personage’ binnen een oeuvre of in de loop van de
literatuurgeschiedenis? Ook de voorstelling van materiële objecten in literatuur verdient
onze aandacht: gebruiksvoorwerpen, machines en technologie, geld en handelwaar wijzen
naar de ideologie van teksten en moeten een plaats krijgen in de interpretatie ervan.
Dag 2: Invalshoeken
Vele van de theoretische invalshoeken die de literatuurwetenschap ontwikkeld heeft om de
literaire tekst te bestuderen, zoals ideologiekritische interpretatie, discoursanalyse en
narratologie, worden vandaag nog altijd in de praktijk gebracht. Andere verdienen een
actualisering of een explicietere reflectie. Achter de verhalen 5 wil graag ruimte bieden voor
reflectie over tekstgerichte methodes in het algemeen en over enkele velden in het
bijzonder: hoe kunnen we vandaag bijdragen tot het begrip van literaire genres in de
1
moderne Nederlandse literatuur? Op welke basis interpreteren we teksten? Hoe activeert
de tekst het bewustzijn van de lezer? Wat is de potentiële bijdrage van een geactualiseerde
thematologie en motievenstudie?
Dag 3: Transformaties
Literaire teksten zijn geen statische of onveranderlijke objecten. Zij hebben een specifieke
ontstaansgeschiedenis, zijn gedurende hun bestaan aan allerhande veranderingen
onderhevig en manifesteren zich daarbij in diverse verschijningsvormen, ook in andere dan
louter tekstuele media. Binnen het deel ‘Transformaties’ willen we onderzoekers aan het
woord laten die zich bezighouden met onderwerpen als tekstgenese, vertaling,
intermedialiteit, adaptatie, teksteditie, kortom: met teksten in de verschillende fasen en
stadia van hun bestaan en in de vele vormen en gedaantes die zij hierin kunnen aannemen.
Inschrijving
Wie het congres wil bijwonen, kan zich aanmelden via [email protected]
Praktisch
Alle informatie over het programma, de locatie, mogelijke accommodatie en inschrijving
vindt u op de website: http://www.vub.ac.be/events/2014/achterdeverhalen5
Organisatie
Lars Bernaerts, Hans Vandevoorde en Marc van Zoggel
2
Programma Achter de Verhalen 5 | Brussel, 26-28 maart 2014
26 maart 2014
Introductie
10u00
Economie en poëzie
Nachoem Wijnberg (Universiteit van Amsterdam)
11u00
Pauze
Literatuur en journalistiek
Lieselot De Taeye
Hilde Van Belle
Beatrix van Dam
Van thema tot topos
Véronique Dieu
Michel De Dobbeleer
Wilbert Smulders
13u00
14u30
Reizen tussen fictie en non-fictie
Lut Missinne
Malgorzata Drwal
Tom Sintobin
Posities van de auteur
Ryanne Keltjens
Alex Rutten
Janneke van der Veer
Kromzwaarden en Delfts blauw. Objecten in de roman
Pieter Verstraeten (KU Leuven)
Invalshoeken
Tussen jurisprudentie en fragment. De resistentie van tekst
Frans-Willem Korsten (Universiteit Leiden)
10u30
11u00
Pauze
Schrijvers, politiek en oeuvre
Odile Heynders
Yra van Dijk
Sander Bax
Poëtica
Koen Rymenants
Ted Laros
Marieke Winkler
12u30
14u00
Ideologie en engagement
Kevin Absillis
Petra Boudewijn
Daan Rutten
Jaap Faber
Pre/Posthumanisme
Mina Etemad
Barbara Fraipont
Hester Meuleman
Matthias Velle
Pauze
Linksom of rechtsom? Ideologiekritiek na het postmodernisme
Sven Vitse (Universiteit Utrecht)
28 maart 2014
9u30
Transformaties
Transformaties in de editiewetenschap
Ralf Grüttemeier (Carl von Ossietzky Universität Oldenburg)
10u30
11u00
Pauze
Literatuur omschreven
Agnes Andeweg
Adelheid Ceulemans
Jeroen Dera
Elke Depreter
Voor en na het werk
Elli Bleeker
Peter Kegel
Suzan van Dijk
Frans Ruiter
13u00
Vertalingen
Jane Fenoulhet
Judit Gera
Jan Oosterholt
Stéphanie Vanasten
Lunch
14u00
Rondetafelgesprek
15u00
Het einde van de literatuur
Gillis Dorleijn (Rijksuniversiteit Groningen)
16u00
Digitale perspectieven
Jan Gielkens
Kim Jautze, Corina Koolen,
Andreas van Cranenburgh en
Karina van Dalen-Oskam
Lunch
16u00
16u30
Tijd, plaats, lichaam
Filip De Ceuster
Hans Demeyer
Matthieu Sergier
Pauze
27 maart 2014
9u30
Personages en identiteit
Gwennie Debergh
Martina Vitackova
Jan Konst
Lunch
16u00
16u30
Vrije Universiteit Brussel
Aspecten
9u30
11u30
|
Borrel
3
Volledig programma: sessies, sprekers en titels
26 maart 2014
Aspecten
9u30
Introductie
10u00
Economie en poëzie
Nachoem Wijnberg (Universiteit van Amsterdam)
Respondent: Yves T’Sjoen (Universiteit Gent)
11u00
11u30
Pauze
Literatuur en journalistiek
Lieselot De Taeye (Vrije Universiteit Brussel), ‘Een paar uur later staat hetzelfde huis op
de voorpagina’s’. Invulling, legitimatie en vernieuwing van documentaire literatuur in
de jaren zestig via verwijzing naar verschillende genres
Hilde Van Belle (Thomas More Antwerpen), Maar hier gaat alles gewoon verder.
Ethosaspecten in De poorten van Damascus van Lieve Joris
Beatrix van Dam (WWU Münster), Borderline-teksten. Populaire geschiedschrijving
tussen factueel en fictioneel vertellen
Van thema tot topos
Véronique Dieu (Université de Liège), ‘vrijwel) niets-’ Chinese invloeden in de poëzie
van Hans Faverey
Michel De Dobbeleer (Universiteit Gent), De (zich) transformerende setting van de
belegerde stad. Troje, Grol, Kriekebeek en Leningrad in de Nederlandse letteren
Wilbert Smulders (Universiteit Utrecht), Elsschot en erotiek
Personages en identiteit
Gwennie Debergh (Universiteit Gent), De dubbelganger in het proza van Harry
Mulisch: van type tot techniek
Martina Vitackova (Universiteit van Pretoria & Palacky Universiteit Olomouc), De
andere vrouw. Het vrouwelijke postkoloniale hybride ‘zelf’ in de teksten van
hedendaagse vrouwelijke schrijvers in het Nederlands
Jan Konst (Freie Universität Berlin), De heilige plicht van de gehoorzaamheid. Louis
Ferron en de autoritaire persoonlijkheid
13u00
14u30
Lunch
Reizen tussen fictie en non-fictie
Lut Missinne (WWU Münster), Reisliteratuur en autobiografische literatuur
Malgorzata Drwal (Universiteit van Wroclaw), De rol van paratekst bij de interpretatie
van non-fictionele en fictionele teksten
Tom Sintobin (Radboud Universiteit Nijmegen), Reizen tegen de tijd. Over
Italiëverbeeldingen in de Nederlandse literatuur
4
Posities van de auteur
Ryanne Keltjens (Rijksuniversiteit Groningen), ‘[A]ls je schrijft, dan ben je nog geen
schrijver’. De representatie van de auteur als onderhandelingsstrategie
Alex Rutten (Open Universiteit), Kunstclowns, de middelmaat en artistieke zwervers:
meerstemmigheid in het literaire werk van Agnes Maas-van der Moer
Janneke van der Veer (Universiteit Utrecht), Anna Blamans epistolaire avontuur: een
nieuw perspectief op brieven
Tijd, plaats, lichaam
Filip De Ceuster (Universiteit Antwerpen), Want in Arcadia ben ik ook… De literaire
representatie van moderne objecten in Maurice Gilliams’ Elias of het gevecht met de
nachtegalen (1936)
Hans Demeyer (Universiteit Gent), Anatomie van de neo-avant-garde. Lichamelijkheid
en kritiek in totaal en absoluut proza
Matthieu Sergier (Université Saint-Louis Bruxelles & Université catholique de Louvain),
Een ‘nouveau journal’ voor nieuwe tijden. Het experimentele schrijversdagboek als
uitdaging aan de geschiedenis
16u00
16u30
Pauze
Kromzwaarden en Delfts blauw. Objecten in de roman
Pieter Verstraeten (KU Leuven)
Respondent: Erik Spinoy (Université de Liège)
5
27 maart 2014
9u30
Invalshoeken
Tussen jurisprudentie en fragment. De resistentie van tekst
Frans-Willem Korsten (Universiteit Leiden)
Respondent: Anneleen Masschelein (KU Leuven)
10u30
11u00
Pauze
Schrijvers, hun politieke mening en literaire oeuvres
Odile Heynders (Universiteit van Tilburg), De literaire auteur als publieke intellectueel
Yra van Dijk (Universiteit Leiden), Arnon Grunberg
Sander Bax (Universiteit van Tilburg), Leon de Winter
Poëtica
Koen Rymenants (Hogeschool Gent), De versinterne poëtica van Forum (1932-1935)
Ted Laros (Carl von Ossietzky Universität Oldenburg), Poëticale en institutionele
autonomiseringstendensen in het Zuid-Afrika van de jaren ’70. De Kaapse rechtszaak
rond André Brinks Kennis van die Aand (1974)
Marieke Winkler (Radboud Universiteit Nijmegen), ‘De wil om elkaar te begrijpen
wordt vaak verdrongen door de wil elkaar te verslaan’ . Tekstinterpretatie bij H.A.
Gomperts en J.J. Oversteegen in de jaren ’60
Digitale perspectieven
Jan Gielkens (Huygens ING), Tekstverlies. Of: is de integriteit van ons werkmateriaal in
het geding?
Kim Jautze, Corina Koolen, Andreas van Cranenburgh en Karina van Dalen-Oskam
(Huygens ING), Meetbare genrekenmerken. The Riddle of Literary Quality
12u30
14u00
Lunch
Ideologie en engagement
Kevin Absillis (Universiteit Antwerpen), De man die zijn volk wilde moderniseren. Een
ideologiekritische lectuur van Hendrik Conscience
Petra Boudewijn (Rijksuniversiteit Groningen), De literaire representatie van Indopaupers. Slachtoffers van discriminatie of van raciale factoren?
Daan Rutten (Universiteit Utrecht), Willem Frederik Hermans, mythograaf
Jaap Faber (Karoli Gaspar Reformatus Egyetem, Boedapest), Van encyclopedie tot
alternatieve geschiedenis. Ontwikkelingen in het oeuvre van Koen Peeters
Pre/Posthumanisme
Mina Etemad (Universiteit van Amsterdam), Samenleven of met rust laten: het
posthumanistisch gedachtegoed van Koetsier Herfst
Barbara Fraipont (Université catholique de Louvain), ‘Look at the fish and then the
theory’. Een nieuwe kijk op het dier vanuit Charlotte Mutsaers’ werk?
Hester Meuleman (Vrije onderzoeker), Dichten om te bezweren. Tekstinterpretatie en
6
ritual studies
Matthias Velle (Universiteit Gent), Philoctetes variaties. Over technologie en tragiek in
het werk van Peter Verhelst
16u00
16u30
Pauze
Linksom of rechtsom? Ideologiekritiek na het postmodernisme
Sven Vitse (Universiteit Utrecht)
Respondent: Ben Peperkamp (Universiteit van Amsterdam)
7
28 maart 2014
9u30
Transformaties
Transformaties in de editiewetenschap
Ralf Grüttemeier (Carl von Ossietzky Universität Oldenburg)
Respondent: Kris Humbeeck (Universiteit Antwerpen)
10u30
11u00
Pauze
Literatuur omschreven
Agnes Andeweg (Universiteit Maastricht), De Vliegende Hollander, over
spookverhalen, nationale identiteit en globalisering
Adelheid Ceulemans (Liberaal Archief Gent), Daar zit muziek in… Tekst en muziek in
de poëzie van Theodoor Van Ryswyck (1811-1849)
Jeroen Dera (Radboud Universiteit Nijmegen), Radiokritiek versus dagbladkritiek in het
interbellum: A.M. de Jong en P.H. Ritter jr.
Elke Depreter (Vrije Universiteit Brussel), Tekst en visueel beeld in de poëzie van Max
Kazan. Verwijzingen naar surrealistische beeldende kunst in de Vlaamse
(post)experimentele poëzie
Voor en na het werk
Elli Bleeker (Huygens ING), Nieuwe richtlijnen voor digitale wetenschappelijke edities
Peter Kegel (Huygens ING), ‘Haar mond open, bloed op haar slaap’. Een
tekstgenetische benadering van Hermans’ Ik heb altijd gelijk (1951) binnen de context
van het editieproject Volledige Werken Willem Frederik Hermans
Suzan van Dijk (Huygens ING), Achter de literatuurgeschiedenis. De studie van
‘vergeten’ teksten
Frans Ruiter (Universiteit Utrecht), Bourdieuiaanse meditaties
Vertalingen
Jane Fenoulhet (University College London), Talige transformaties. Teksten in de
contactzone
Judit Gera (Eötvös Loránd Universiteit Budapest), Wat gebeurde er met de tekst van
De Leeuw van Vlaanderen van Hendrik Conscience in het Hongaars?
Jan Oosterholt (Carl von Ossietzky Universität Oldenburg), Victor Hugo
‘vernederlandst’. Adriaan van der Hoops Han van Ysland en La Esmeralda (1837)
Stéphanie Vanasten (Université catholique de Louvain), Als twee keerzijden van
dezelfde medaille. Vertalen én schrijven als transtekstuele praktijk bij Leonard Nolens
13u00
Lunch
14u00
Rondetafelgesprek o.l.v. Jos Joosten (Radboud Universiteit Nijmegen)
15u00
Het einde van de literatuur
Gillis Dorleijn (Rijksuniversiteit Groningen)
16u00
Borrel
8