overbelasting - Reed Business Events

Somberheid en Depressie na
Hersenletsel
Hoe ziet het eruit;wat doe je
ermee?
Bert ter Mors, psychiater NAH
Huize Padua GGZ Oost Brabant
Voorkomen
Bij traumatisch hersenletsel komen
depressieve klachten bij klinische
populaties naar schatting in 25% van de
gevallen voor.
Bij beroerte varieert dit in de eerste 6
maanden erna van 20 tot 50%
Effecten depressie gedurende
revalidatie
Langere ziekenhuisopname
Lagere functionele uitkomst
In mindere mate hervatten van sociale
activiteiten na revalidatie
Meer doorplaatsing naar verblijfsinstelling
Hoe kom je
somberheid/depressie tegen?
De patiënt klaagt erover.
De patiënt klaagt niet , maar jou of je team
leden valt iets op:
Patiënt is verdrietig; huilt; zit stil in een
hoekje; komt to niets; geen
gevoelsuitdrukking in het gelaat; ziet er
somber uit
 De familie wijst jullie op dergelijke
symptomen.
Wanneer is het een probleem?
Patiënt lijdt
Patiënt vraagt hulp voor de somberheid
Patiënt uit zich suicidaal
De familie wil dat er iets gebeurt
Jij of je team vinden dat er iets moet; jullie
kunnen het niet aanzien.
Wat te doen?
Eerst gegevens verzamelen.
Stel de vraag wordt aan mij gesteld. Wat
ga ik doen?
Ik ga met patiënt in gesprek. Ik vraag
hem/haar over de klachten. Hoe lang ze al
bestaan etc.
Ik vraag ook hoe het staat met de
verwerking
Ik praat met familie en begeleidingsteam
Ik vraag mijn rijtje uit
Fenomenologie van depressie bij
hersenletsel
Depressieve stemming
Interesseverlies
Gewichtsvermindering
Verstoorde slaap
Psychomotoire remming of agitatie
Moeheid
Schuldgevoelens
Verminderde concentratie
Suicidaliteit
gedragsproblemen
Wat doe ik nog meer?
Ik kijk naar de patiënt (psychiatrisch
onderzoek)
Hoe zit hij erbij, hoe kijkt hij uit zijn ogen,
zijn er emoties te zien of is hij vlak,
beweegt hij veel of juist weinig, praat hij
veel of weinig, praat hij met intonatie in de
stem, praat hij reëel over zijn situatie of
ziet hij alles te negatief/zwart, is er
doemdenken, kan hij relativeren?
Daarna wil ik meer over de
achtergronden weten!
Neurologische aspecten
Cognitieve stoornissen
Fatische/communicatie stoornissen
Functioneren voor het letsel
Psychiatrische voorgeschiedenis
Huidige leef/woonsituatie
Gezinssituatie en onderlinge verhoudingen
Huidige medicatie
Persoonlijkheidsverandering
Want wat wil ik namelijk weten?
Welke symptomen zie ik als een direct
gevolg van het letsel en de beperkingen?
(dus niet als horend bij depressie)
Is er sprake van een goede energiebalans;
een goede afstemming van belasting op
belastbaarheid? (comp. voor beperk.?)
Wat wordt veroorzaakt door de medicatie?
Zijn er gedragsproblemen?
Is er sprake van gewone somberheid?
Vind ik dat er sprake is van een depressie
Gebruik depressie vragenlijsten
Deze schalen hebben vooral waarde om
het verloop van sombere gevoelens in de
tijd vast te leggen.
Je kunt met lijsten niet een depressie
diagnosticeren
Een klinische beoordeling blijft onmisbaar
Depressie
Depressie is een pathologische toestand(die
dus ook onderscheiden moet worden van
“gewone” somberheid)
Het is een blijvende verstoring van de stemming
(emotionele baseline) naar de negatieve kant.
Zich zowel uitend in een subjectief als somber
ervaren stemming, als in objectief
waarneembare signalen daarvan.
Bijpassende aandoening van gevoelsuitingen,
zowel subjectief als objectief: niet modulerend
affect.
Depressie specifiek voor NAH.
Eerder genoemde is niet altijd even duidelijk,
noch anamnestisch, noch bij observatie
De presentatie is vaak in de vorm van
gedragsproblemen, zoals afweer, oppositioneel
gedrag, aspecifieke onrust gecombineerd met
angst, ontremming, agressie, moeheid, en
terugtrekken.
Bij elk gedragsprobleem ook denken aan
depressie.
Waar moet je depressie van
onderscheiden?
van “gewone somberheid”
van directe gevolgen van het letsel b.v.
frontaal letsel: Apathie, initiatiefloosheid,
affectvlakheid. (Vaak geen subjectieve
beleving van depressie.)
Denk eraan dat cognitieve en fatische
problemen het beeld kunnen kleuren en
het beoordelen of er sprake is van een
depressie kunnen bemoeilijken
Oorzaak gedragsproblemen
OVERBELASTING
Bij afasie wordt meer begrip en
communicatievaardigheid verondersteld dan
aanwezig is.Gevolg:MISVERSTANDEN
Bij geheugenproblemen wordt ervan uit gegaan
dat meer onthouden wordt dan mogelijk
is.Gevolg: IRRITATIE
Aandachtsproblemen en prikkelgevoeligheid
worden niet eens gezien. Gevolg:
OVERPRIKKELING
Onvoldoende rust (verstoorde energiebalans)
Wat gaan we doen?
Altijd eerst energiebalans op orde brengen
Altijd eerst overbelasting, onvoldoende
aanpassing aan- en compenseren voor
beperkingen terugdringen
Medicatie saneren voor zover de
bijwerkingen nadelig zijn en als de
toestand het toelaat
Waar op te letten bij
terugdringen overbelasting?
Energiebalans
Communicatie
Teveel prikkels in de omgeving
Te weinig rekening houden met cognitive
stoornissen. B.v. afspraken maken met
iemand zonder geheugen; iemand die niet
kan plannen en organiseren intensief ADL
trainen
Onvoldoende rust, ritme, regelmaat
De symptomen zijn een direct
gevolg van het letsel
Uitleg aan patiënt, familie en team:
psycho-educatie
Symptoombestrijding (ritalin, amantadine)
Externe structuur of andere compensatie
bieden voor beperkingen. B.v. iemand met
apathie op gang brengen zodat hij/zij de
basis doet om in leven te blijven (eten en
drinken)
Maar patiënt niet over de kling jagen!
Begeleiding bij “gewone”
somberheid
Steunende attitude met begrip en ruimte
voor de gevoelens
Geen clichés als “het komt wel weer
goed”of “het had nog erger kunnen zijn”
Neem dat gevoel niet af. Het kan nodig
zijn voor de verwerking
Behandeling depressie
Eerst doen wat eerder is gemeld aan
overvragen
Cognitieve gedragstherapie/ dan wel
steunende gesprekken
Als laatste kan medicatie worden
overwogen
Wetenschappelijk bewijs I
Over depressie na traumatisch
hersenletsel bestaan nauwelijks adequate
onderzoeksgegevens. Er is dan ook geen
wetenschappelijk bewijs voor het effect
van “psychologische“ dan wel
medicamenteuze behandeling. Er zijn wel
aanwijzingen dat behandeling met
antidepressiva zinvol kan zijn.
Wetenschappelijk bewijs II
Over depressie na beroerte bestaan wel
meer onderzoeksgegevens. Er wordt ook
hier geen wetenschappelijk bewijs
gevonden voor de effectiviteit van
“psychologische” behandeling.
Antidepressiva hebben een (gering)
positief effect.
Aanbevelingen richtlijn 2007
Er kunnen wat “psychologische” interventies betreft
geen aanbevelingen worden gedaan.
Aangeraden wordt het gebruik van antidepressiva te
beperken tot patiënten met langer (maanden) durende
ernstige depressieve klachten, i.v.m. specifieke risico’s
van bijwerkingen bij de doelgroep (valneiging, insulten,
delier)
Vanwege bijwerkingenprofiel gaat de voorkeur uit naar
een SSRI (cave combinatie met antistolling)
Tweede keus bij onvoldoende effect is een TCA.
Nortriptyline heeft de voorkeur vanwege het beperkte
anticholinerge effect.
Algemene aanbevelingen t.a.v.
medicatie
Start low go slow
Zorg voor goede effectbeoordeling
Cave interacties (b.v.antistolling)
Bij geen effect STOPPEN! 1 ander middel uit andere
groep proberen. Bij opnieuw geen effect STOPPEN! (wel
lang genoeg in adequate dosering geven)
Half jaar na begin effect start afbouw op geleide van het
beeld
Zowel bij afbouw vanwege geen effect als bij afbouw na
een half jaar moet dit geleidelijk gebeuren en er moet
rekening worden gehouden met rebound effecten. Dit
laatste moet geen aanleiding zijn om het middel te
blijven geven.
Als laatste
Als laatste zou ik aandacht willen vragen
voor wat misschien op de eerste plaats
zou moeten staan. Realiseert U zich dat er
in de regel na hersenletsel sprake is van
een enorme existentiële problematiek
zowel bij de getroffenen zelf als bij
zijn/haar omgeving. Het letsel zal voor alle
betrokkenen veel in de rest van hun leven
bepalen.

Download Report