Minder naamvallen maakt Duits geliefd Nederlands geldt als

Economie & Politiek
Het Financieele Dagblad | Donderdag 10 april 2014
9
PROMOTIEDAG DUITS
NEDERLAND
Minder naamvallen
maakt Duits geliefd
Frank Gersdorf
Amsterdam
Het vak Duits is niet langer op sterven na
dood in het onderwijs in Nederland. In
het beroepsonderwijs werken regionale
samenwerkingsverbanden van roc’s met
steun van Economische Zaken en Onderwijs aan praktische lesprogramma’s, die
Duits weer op de kaart moeten zetten bij
mbo-scholen. In het hoger onderwijs zien
de universiteiten een lichte toename van
de belangstelling voor Duits.
De verschuiving is volgens woordvoerders uit het onderwijs een gevolg van bewustwording bij ouders, leerlingen, leraren en overheid dat Duitse taalvaardigheid
de kansen op de arbeidsmarkt verhoogt.
Vandaag spreken ambtenaren en onderwijscoördinatoren bij de Haagse Hogeschool over Duits in het beroepsonderwijs. Zij doen dit op de Dag van de Duitse
Taal, een promotiedag die de Actiegroep
Duits sinds 2011 organiseert. In deze belangengroep zijn het Duitsland Instituut
Amsterdam, de Nederlands-Duitse Handelskamer, het Goethe-Institut en de Duitse ambassade vertegenwoordigd.
Bij de universiteiten is er een ‘heel lichte
groei’ van het aantal studenten dat Duits
kiest, zegt Ewout van der Knaap, hoofddocent Duits aan de Universiteit Utrecht en
voorzitter van de Vereniging van Germanisten aan Nederlandse Universiteiten. ‘Die
trend gaat langzaam en daarbij het gaat
niet om grote aantallen.’
Een alarmerend rapport
en een noodbrief van elf
burgemeesters eind vorig
jaar hebben politiek Den
Haag wakker geschud
Voor dit studiejaar waren er 140 nieuwe aanmeldingen op de vijf universiteiten
waar Duits wordt aangeboden. Twee jaar
eerder waren dit er 104 en achttien jaar
geleden 101. Het slechtste jaar was 2003.
Toen waren er in heel Nederland maar
veertig eerstejaarsstudenten Duits.
Van der Knaap wil geen verband leggen
met de economische crisis in Nederland en
de Duitse banengroei. Maar hij constateert
wel dat studenten zich de afgelopen jaren
‘bewuster zijn geworden van de kansen op
de arbeidsmarkt’ en dat het besef er is dat
met Duits erbij ‘je profiel op de arbeidsmarkt verbetert’.
In het beroepsonderwijs hebben een
alarmerend rapport en een noodbrief van
burgemeesters in de grensstreek tot een
‘trendbreuk’ geleid, zegt Lambert Teerling,
projectleider van Lerende Euregio, een
samenwerkingsverband van mbo-scholen
in Oost-Nederland.
Het rapport, de brief en de reactie van
minister Jet Bussemaker van Onderwijs
— zij legde de verantwoordelijkheid bij
de scholen — hebben ‘Den Haag’ wakker
geschud. Daarbij hielp het dat de politiek is
gaan inzien dat Duitsland een groeimotor
voor Nederland is. Lerende Euregio, de
maker van het rapport, kreeg van Economische Zaken de opdracht een plan op te
stellen voor modules voor Duitse les met
de nadruk op de beroepspraktijk.
‘We maken de Duitse les aantrekkelijk
door de grammatica even te vergeten.
Naamvallen motiveren leerlingen niet heel
erg’, zegt Teerling. Daarvoor in de plaats
komt beroepsspecifiek Duits. ‘Per beroep
kijken we wat een afgestudeerde moet
weten, voor een gesprek of een e-mail. De
leraar moet straks ook wat kunnen vertellen over de cultuur: waarop je moet letten
bij vergaderingen en hoe je een Duitse
klant aanspreekt.’
Premier Mark Rutte opent met bondskanselier Angela Merkel de Hannover
Messe.
FOTO: JOHANNES EISELE/ANP
Aantal Nederlandse scholieren in het
voortgezet onderwijs dat eindexamen
doet in het vak Duits
2005
50.791
2013
Nederlands geldt als
pluspunt op het cv
Felix Rentzsch
Amsterdam
Taalkeuze
65.401
DUITSLAND
Nederland
Aantal Duitse scholieren in NoordrijnWestfalen dat kiest voor Nederlands
in het vakkenpakket
2005
16.603
2013
NoordrijnWestfalen
27.967
Nederlands
wordt in Duitsland
voornamelijk in de deelstaat
Noordrijn-Westfalen aangeboden.
AM | Bron: Cito, Schulministerium
Steeds meer Duitsers willen Nederlands
leren. Vooral in de grensregio’s, waar de
vraag naar lessen en cursussen Nederlands
in de afgelopen jaren bijna is verdubbeld.
Uit cijfers van het ministerie van onderwijs in Düsseldorf blijkt dat vorig jaar bijna 28.000 scholieren op 185 middelbare
scholen in Noordrijn-Westfalen Nederlandse les kregen. In 2005 waren er ‘nog
maar’ 16.000 Duitsers die in deze belangrijke Duitse deelstaat op 167 opleidingsinstituten de taal van het buurland leerden.
Ook studeren in Nederland is zeer populair. Van de Duitsers die in het buitenland
studeren, koos bijna een op de vijf voor een
studie in Nederland, in 2012 totaal 7134
eerstejaars. Alleen Oostenrijk is met 8516
eerstejaars nog geliefder.
Nadat in Duitsland scholen en universiteiten hadden gezien dat jongeren zich
meer op het westelijke buurland oriënteerden, besloten ze Nederlands in hun aanbod op te nemen.
‘De belangstelling om het vak op school
in de voeren, is groot’, zegt Fleur Winter,
verantwoordelijk voor de lerarenopleiding
aan het Zentrum für Niederlande-Studien
van de universiteit van Münster. Dit instituut is de belangrijkste Duitse instelling
waar colleges Nederlandse taal en cultuur
worden gegeven.
In Noordrijn-Westfalen gaven in 2013
bijna 400 leraren onderwijs in het Nederlands. In de naburige deelstaat Nedersaksen, dat aan Groningen en Overijssel
grenst, waren het er 120. ‘Deze aantallen
stijgen gestaag’, zegt Winter.
Op zes Duitse universiteiten — in Münster, Oldenburg, Keulen, Duisburg-Essen, Mainz en Berlijn — kunnen studenten Nederlands als hoofdvak kiezen. Nog
eens vijftien universiteiten bieden Nederlands als keuzevak aan. De populariteit van
Nederlands is overigens relatief vergeleken met andere talen. Slechts 0,3% van alle
gymnasiasten in heel Duitsland krijgt Nederlands, voor Spaans is dat 13,8% en Frans
49,9%. Maar dat de vraag naar Nederlands
groeit, merkt ook Friso Wielenga, directeur
van het Zentrum für Niederlande-Studien.
Elk jaar beginnen 120 eerstejaars in Münster met een studie Nederlands. Met ongeveer 600 studenten zit het instituut voor dat
vak vrijwel vol. Om te voldoen aan de vraag
kreeg Münster voor nieuwe medewerkers
aanvullende financiering uit Berlijn.
Wat het centrale motief is om Nederlands te leren, is volgens Wielenga en ook
zijn collega Katharina Berndt van de volksuniversiteit Düsseldorf duidelijk. Dat vak
staat goed op je cv en geeft je kansen op
de arbeidsmarkt en dus carrièremogelijkheden. ‘We krijgen mensen die in Nederland of voor Nederlandse bedrijven willen
werken of in Nederland willen studeren’,
zegt Berndt, hoofd van de afdeling Nederlandse studies.
Jaarlijks krijgen ook 300 tot 350 volwassenen Nederlandse les op de volksuniversiteit. Die mensen leren Nederlands omdat
ze net over de grens een tweede huis hebben of er aan watersport doen.
In Düsseldorf zijn de meeste Nederlandse bedrijven gevestigd. Die zoeken medewerkers die ook Nederlands spreken
en daarom geeft de volksuniversiteit dit
najaar voor het eerst zakelijk Nederlands.
Vanwege veel Nederlandse
bedrijven in Düsseldorf
start de volksuniversiteit
er een cursus zakelijk
Nederlands
REPORTAGE
Geen betere binnenkomer dan een gesprek in goed Duits te beginnen
Hans de Jongh
Hannover
Nederlanders en de Duitse taal,
niet altijd een gemakkelijke combinatie, zo blijkt op de Hannover
Messe.
Begin deze week was er een
lunchbijeenkomst op de Hannover Messe, georganiseerd door
de Nederlandse ministeries van
Buitenlandse Zaken en Economische Zaken. Zo’n twintig bedrijven uit Nederland en Duitsland
waren uitgenodigd om mee te
denken hoe ondernemers makkelijker grensoverschrijdend
zaken met elkaar kunnen doen.
Er werd een kleine brochure uitgedeeld met vijf discussiepunten.
Punt 1: de gebrekkige Nederlandse beheersing van de Duitse taal.
Opvallend genoeg werd dit
punt van zorg nog eens extra onderstreept door de brochure zelf
Die was namelijk opgesteld in het
Engels. Maar daar bleef het niet
bij: Engels was ook de voertaal
tijdens de lunch. De bijeenkomst
kreeg een onbedoeld komisch
karakter toen bleek dat een van
de Nederlandse ondernemers
de Engelse taal niet goed meester was — hij schakelde noodgedwongen over op het Duits.
© Het Financieele Dagblad
Hilarisch
‘Tijdens de lunch over
de Duitse taal was de
voertaal eerst Engels
en daarna Nederlands’
Geen barrière
‘Taal is eigenlijk nooit
een probleem. Zo
nodig schakelen we
over op het Engels’
Toen even later bleek dat alle
aanwezige Duitsers goed Nederlands konden verstaan, werd het
gesprek uiteindelijk voorgezet in
die laatste taal. Een van de aanwezigen was Jos Kleiboer van de
Koninklijke Metaalunie: ‘Het was
hilarisch, zeker gelet op het thema dat we toen bespraken’.
Maar wat bewijst het voorval?
Eigenlijk vooral dat de taal ook
weer niet zo’n heel grote barrière
is, vindt Kleiboer. ‘Al heb je altijd
een streepje voor als je het Duits
wel goed machtig bent.’
Dat zeggen ook Duitse ondernemers die zaken doen met Nederlanders. Het valt allemaal wel
mee, is de teneur. ‘Taal is eigenlijk nooit een probleem’, aldus
Ulrich Meier-Noe, een eenpitter
die veel testwerk doet voor Airbus, vaak in samenwerking met
het Nederlandse ingenieursbedrijf West End uit Lisse. ‘Binnen
dat bedrijf is er altijd wel iemand
die Duits spreekt en anders schakelen we over op het Engels.’
Hetzelfde geldt voor Konstantin Luda, bedrijfsleider bij
Hefner, een industriële toeleverancier die veertig werknemers
telt en gevestigd is in de buurt van
Stuttgart. Luda doet al acht jaar
probleemloos zaken met Nederlanders bij wie hij intussen een
kwart van al zijn inkopen doet.
‘De prijs is goed en ze leveren altijd betrouwbare producten.’
Maar toch, zijn eerste zakelijke
contact met een Nederlander
legde Luda niet vanwege prijs
of kwaliteit, maar vooral omdat
het klikte op het persoonlijke
vlak. ‘Ik kwam hem toevallig
tegen bij een gezamenlijke klant
en we hadden meteen een goed
contact.’ Maar ja, geeft Luda toe,
die eerste prettige kennismaking
was in niet onbelangrijke mate
te danken aan het feit dat de bewuste Nederlander zo goed Duits
sprak. ‘Het helpt zeker om een
band op te bouwen.’

Download Report