Seminar onderzoeksverslag – Rutger Surewaard – 1608070

Seminar
‘Hoe wordt de keuze van een stem voor een Nederlandse
radiocommercial anno 2014 effectief beargumenteerd?’
Rutger Surewaard / 1608070
Concept Design / R. van den Idsert
D / 2014
1.
0. Inhoud
1. Inleiding
1.1. Aanleiding
1.2. Hoofdvraag
1.3. Definitievragen
1.4. Deelvragen
1.5. Bronnen
3.
2. Definitievragen
2.1. Wat wordt er verstaan onder ‘stem’?
2.2. Wat is een ‘radiocommercial’?
2.3. Wat is het proces van de opbouw van een radiocommercial?
4.
3. Deelvraag 1: ‘Wat is de relatie tussen de klank van een stem en de boodschap die over
moet worden gebracht in een Nederlandse radiocommercial?’
3.1. Hoe kan de klank van een stem de inhoud van een boodschap beïnvloeden?
3.2. Wat zijn de verschillen tussen een radio- en televisiecommercial?
3.3. In hoeverre heeft een mannen- of vrouwenstem invloed op de boodschap die over moet worden gebracht in een radiocommercial?
3.4. Conclusie deelvraag 1
5.
4. Deelvraag 2: ‘Wat is het belangrijkste criterium waar bij een keuze uit verschillende voiceovers voor een radiocommercial op wordt gelet?’
4.1. Welke rol spelen hedendaagse trends bij de keuze van een voice-over voor een radiocommercial?
4.2. Hoe scout een castingbureau voor stemmen voice-overs voor een radiocommercial?
4.3. Op welke manier komt een castingbureau voor stemmen een klant tegemoet die op zoek is naar een stem voor een radiocommercial?
4.4. Op welke manier kijkt een art director naar de keuze van een voice-over voor een radiocommercial?
4.5. Conclusie deelvraag 2
9.
5. Deelvraag 3: ‘Wat is opvallend bij de analyse van de keuze van voice-overs voor
Nederlandse radiocommercials van MTV Mobile, HEMA en Nickelodeon; Anubis en de Wraak
van Arghus, afkomstig uit het afgelopen decennium?’
5.1. Analyse keuze van voice-over voor merken in Nederland.
5.2. Conclusie deelvraag 3
15.
6. Antwoord hoofdvraag
19.
7. Bronnen
20.
8. Bijlage - reflectie
21.
2.
1. Inleiding
1.1. Aanleiding
Een stem spreekt boekdelen. Ironie, sarcasme, vreugde,
boosheid, overdrijving; het is simpelweg allemaal te
horen in een aantal klanken die samen met woorden een
boodschap vormen. Maar waar wordt op gelet wanneer
er een stem wordt gekozen voor een Nederlandse
radiocommercial? In hoeverre heb je als man of vrouw
een streepje voor in de wereld van de voice-over en
wie bepaalt nou eigenlijk de goedheid van zo’n stem?
Een onderwerp waar ik me de afgelopen weken in heb
verdiept. Een vakgebied waar ik eerder dit schooljaar
tijdens mijn stage bij MTV Mobile mee kennis heb
gemaakt. Tijdens deze stage heb ik verscheidene keren
het proces van het maken van een radiocommercial
mee mogen maken; waaronder de voice-over opname.
Zodoende is mijn interesse voor dit onderwerp gewekt
en heb ik mezelf de afgelopen weken gestort in de
wereld van de voice-over.
1.2. Hoofdvraag
‘Hoe wordt de keuze van een stem voor een
Nederlandse radiocommercial anno 2014 effectief
beargumenteerd?’
1.3. Definitievragen
- Wat wordt er verstaan onder ‘stem’?
- Wat is een ‘radiocommercial’?
- Wat is het proces van de opbouw van een
radiocommercial?
1.4. Deelvragen
1. Wat is de relatie tussen de klank van een stem en
de boodschap die over moet worden gebracht in een
Nederlandse radiocommercial?
2. Wat is het belangrijkste criterium waar bij een keuze
uit verschillende voice-overs voor een radiocommercial
op wordt gelet?
3. Wat is opvallend bij de analyse van de keuze van
voice-overs voor Nederlandse radiocommercials
van MTV Mobile, HEMA en Nickelodeon; Anubis en
de Wraak van Arghus, afkomstig uit het afgelopen
decennium?
1.5. Bronnen
Voor dit onderzoek heb ik verschillende bronnen
gebruikt; van wetenschappelijke onderzoeken tot een
boek tot interviews. Waarom zo veel verschillende
bronnen? De beargumentatie van de keuze van een
voice-over voor een Nederlandse radiocommercial is
simpelweg een onderwerp waar weinig op papier over
te vinden is. Zodoende ben ik begonnen met een stuk
theorie uit het boek ‘Ik Hoor Het Aan Je Stem’. Hoe
werkt een stem, welke associaties roepen deze op en
in hoeverre heeft de klank invloed op de inhoud van
3.
een boodschap? Vervolgens ben ik in het veld gaan
kijken om stemmen te horen die in het vakgebied
zitten. Willem Revis, art director bij onder andere MTV,
MTV Mobile, Nickelodeon en de Nederlandse Publieke
Omroep, heb ik diverse vragen gesteld met betrekking
tot hoe hij te werk gaat bij de keuze van een voice-over
en wanneer een voice-over volgens hem krachtig is in
zijn of haar beroep. Jef Richaerts, executive producer
bij Tone of Voice stemmencasting, heb ik vervolgens
gesproken over het scouten van nieuwe stemmen
en op welke manier een stem wordt gezocht bij de
omschrijving in de briefing van de klant. Tot slot heb ik
de vergaarde informatie van eerder genoemde bronnen
gebruikt bij de analyse van radiocommercials van drie
verschillende merken in Nederland; MTV Mobile, HEMA
en Nickelodeon; Anubis en de Wraak van Arghus.
2. Definitievragen
2.1. Wat wordt er verstaan onder ‘stem’?
Een stem is over het algemeen het vermogen van
mensen om een geluid voort te brengen. (Van Dale,
2014) In dit onderzoek wordt er bij het begrip ‘stem’
echter expliciet ‘voice-over’ bedoeld. Een voice-over is
iemand die een tekst inspreekt bij radio- en/of televisie
commercials, een intro bij een film, documentaires,
radio en telefovisieprogramma’s of andere
multimediaproducties. Deze wordt ook wel stemacteur
of stemartiest genoemd. (Mens en samenleving, 2012)
2.2. Wat is een ‘Nederlandse radiocommercial’?
Een Nederlandse geluidstrack die op de radio wordt
ingezet bij het promoten van een product of dienst.
2.3. Wat is het proces van de opbouw van een
radiocommercial?
- Overleg type commercial intern en/of extern;
- Script schrijven;
- Stem casting;
- Productie -> opname stem(men) en toevoegen
eventuele geluidseffecten;
- Mastering van de uitzend kopie;
- Versturen naar de zender(s).
(Soundbase, 2014)
4.
3. Deelvraag 1
‘Wat is de relatie tussen de klank van een stem en de boodschap die
over moet worden gebracht in een Nederlandse radiocommercial?’
3.1. Hoe kan de klank van een stem de inhoud van
een boodschap beïnvloeden?
Een stem omschrijven
Iedereen doet volgens Elizabeth Ebbink, professioneel
operazangers en psycholoog, aan het zogenaamde
‘stemlezen’. Uit een stem maak je op wat iemand
bedoelt en vooral; hoe iemand het bedoelt.
Uitdrukkingsloosheid bestaat niet; men drukt altijd iets
uit wanneer er gesproken wordt. Je kunt conclusies
trekken uit het karakter van een persoon wanneer je
diens stem hoort. Een stem is drager van gevoel. Er kan
onderscheid worden gemaakt tussen de vorm en inhoud
van een stem; de klank is het gevoel en de inhoud de
woorden en de feitelijkheid. Als we het hebben over
een stem en deze willen omschrijven, dan doen we
dit op verschillende manieren. De visuele manier; we
omschrijven het als een stem met kleur of een lichte
en een donkere stem. De plastische manier; ‘een stem
met rijkdom, een volle stem, een zoete stem en een
scherpe stem’. Bij de gevoelsmatige manier omschrijven
we deze als een stem met uitstraling, een zware
stem, een warme of kille stem. Naast deze manieren
kunnen ook nog de zogenoemde ‘manoeuvres’ die
iemand gebruikt worden omschreven. Bijvoorbeeld;
een gemene of geniepige stem. Uit onderzoek van de
Amerikaanse psycholoog Albert Mehrabian blijkt dat de
klank van de stem belangrijker is dan de inhoud van de
boodschap. Wanneer we het hebben over meerduidige
communicatie, blijkt dat de inhoud voor 7 procent
meetelt en de klank van de stem 38 procent. Een
aanzienlijk verschil, waarbij er dus gesteld kan worden
dat mensen aanzienlijk letten op de klank van een stem.
(Ebbink, E. 2011)
gezwollen,
optimisme, wijsheid;
Vlak, geen intonatie -> zonder emotie en enthousiasme, verveling;
Dun -> Onrijp, onvolwassen, onzeker;
Kelig, hees -> Dwangmatig, vasthoudend,
voorzichtig, veeleisend;
Voor in de mond
-> Nauwkeurige uitspraak, precisie, intellectuele focus.
De klank van een stem geeft niet alleen bepaalde
karakteristieken weer, maar deelt iemand ook in op
sociaal niveau. Een accent plaatst men bijvoorbeeld al
op voorhand in groepen; klankaspecten dragen bij aan
een associatie. Uit een Duits onderzoek blijkt tevens
dat je uit de klank van een stem af kunt leiden hoe oud
iemand is, welk beroep diegene beoefent en wie je dus
voor je hebt. Associaties die bijvoorbeeld door heesheid
worden opgeroepen zijn;
Sportief -> Onbewust geassocieerd met
hijgen bij sportieve inspanning;
Kinderstemmen -> Deze zijn vaak hees omdat het kraakbeen van het strottenhoofd nog niet is uitgehard;
Enthousiasme -> Wanneer de tong de keel achterin
Stemkarakteristieken
dichtduwt. Dit wordt Een stemgeluid kan door een specifieke klank de indruk
tongheesheid
wekken van een bepaald karakter. Deze zijn gebaseerd
genoemd;
op een Amerikaanse indeling van stemtypen.
Beschouwend -> Door spanning diep in Overblazen, hees -> onvolwassen, de keel valk boven de kinderlijk,
stembanden;
sexy, passie, Sensueel -> Seksuele opwinding zachtheid;
zorgt voor heftig Geknepen -> tegenwerken,
hijgen. Stembanden emotionele krijgen zodoende
onzekerheid, moeite om zich te slecht humeur;
sluiten.
Nasaal
-> saai, lui, zeurkous, walging, verveling;
Hol, diep -> idealistisch, gezagsgetrouw,
5.
‘Vier-oren-model’
Vaak wordt gedacht dat we spreken om een feitelijke
boodschap over te brengen. Echter; de psycholoog
Friedemann Schulz von Thun heeft een model
ontwikkeld waarin wordt beschreven op welke
verschillende manieren er allemaal naar een boodschap
geluisterd wordt. Het ‘vier-oren-model’ zit als volgt in
elkaar. Het inhouds-oor luistert naar waar de boodschap
over gaat en wat de feitelijke inhoud is van de woorden
die worden gebruikt. Het expressie-oor laat je nagaan
met wat voor iemand je te maken hebt en wat diegene
bezighoudt. Het relatie-oor luistert naar hoe diegene met
je praat en wat diegene van je vindt; hierbij draait het
om sociale verhoudingen. Tot slot luistert het appèl-oor
wat de spreker wilt dat je doet, denkt of voelt. Men geeft
informatie en drukt uit hoe je je voelt. Hoe je het zegt, de
klank van de stem, heeft zodoende invloed op de manier
hoe je naar de inhoud van de boodschap luistert en
helpt je bij het antwoord geven van de vragen die je bij
ieder luisterend oor stelt. (Ebbink, E. 2011)
3.2. Wat zijn de verschillen tussen een radio- en een
televisiecommercial?
Televisiecommercial vs. radiocommercial
Bij een televisiecommercial heb je ten opzichte van
radiocommercials natuurlijk ook te maken met beeld,
waar je zodoende een gedeelte van je verhaal mee
communiceert. Bij de stem voeg je dan iets toe wat
bij het beeld past. Bij radiocommercials kan men
echter alleen het gehoor gebruiken. De copy wordt hier
dan ook vaak op aangepast. Soms wordt de stem in
een radiocommercial nog wel eens ondersteunt met
muziek of sound effects. Ook kunnen er bijvoorbeeld
meer stemmen voorbij komen, omdat er meer moet
worden uitgelegd gezien de beperking van het aantal
zintuigen dat via de radio geprikkeld kan worden,
stelt Jef Richaerts, executive producer bij Tone of
Voice stemmencasting. Het is de kunst om het juiste
evenwicht te vinden tussen informatie, emotie en
entertainment. (Richaerts, J. 2014) (Var, 2013)
Van televisiepromo naar radio
Bij merken als TMF, MTV en MTV Mobile worden tevens
de promo’s voor de televisiekanalen doorgevoerd naar
de radio. De producer mixt de radiocommercials anders
af, omdat er in een kortere tijd meer moet worden
verteld. Zo worden sommige zinnen weggehaald en
pauzes korter gemaakt. Dezelfde stem wordt wel
gebruikt, maar vaak dubbel over elkaar heen gelegd
en net wat schreeuweriger gemaakt, aldus freelance
art director Willem Revis. De audio wordt als het ware
‘gecompressed’. Radio hoort volgens Revis ‘viezig’
te klinken. Dit is te vergelijken met het filter dat DJ’s
standaard over hun microfoon hebben zitten. Radio
kan zo klinken als in je huiskamer, maar die associatie
wordt expres vermeden. Merken willen dat je naar iets
anders zit te luisteren dan naar het gesprek waar je
zelf bij bent. Zo werkt dat ook voor radiocommercials.
Eigenlijk verslechter je kunstmatig het geluid, om te
weten dat je naar iets anders luistert dan naar je eigen
omgeving. Dit puur om de aandacht te trekken. De
tekst wordt volgens Revis en Richaerts per definitie
niet op een andere manier uitgesproken dan bij de
televisiecommercial. De manier van uitspreken zit ‘m
vaak in wat je wilt communiceren en op welke manier.
Voor beide platformen wordt hier veelal dezelfde
stem gehanteerd. Er zijn natuurlijk uitzonderingen met
betrekking tot het gebruiken van dezelfde stem voor
de radio- en televisiecommercial. Voor de commercial
van Citroën wordt er bijvoorbeeld voor de radio een
andere stem gebruikt dan voor de televisie. Hoe dat zit?
De Citroën commercials worden gemaakt in Frankrijk
en in alle landen uitgezet. Andere landen adopteren
die commercial waar men een stem bij zoekt die de
boodschap goed over kan brengen, omdat deze in alle
landen hetzelfde is. Radiocommercials worden echter
niet door Citroën Frankrijk, maar door Citroën Nederland
gemaakt. Zodoende hebben zij de keuze gemaakt
dat ze een stem willen hebben die de boodschap
die Citroën Nederland zelf heeft gecreëerd het beste
over kan brengen. Wanneer blijkt dat de stem van de
televisiecommercial hier minder geschikt voor is wordt
hier dus een andere stem voor gezocht. Dit wordt een
‘creatieve afweging’ genoemd die wordt gemaakt door
het reclamebureau. (Revis, W. 2014) (Richaerts, J. 2014)
3.3. In hoeverre heeft een mannen- of vrouwenstem
invloed op de boodschap die over moet worden
gebracht in een radiocommercial?
Verschil mannen- en vrouwenstemmen
Stereotype mannen worden onder de massa als
krachtig en stoer gezien met een daarbij behorende
lage, weinig intonerende stem. Stereotype vrouwen
worden getypeerd als seksuele aantrekkelijkheid en een
hogere, zachte en meer intonerende stem. Tegelijkertijd
is de associatie met een lage, weinig intonerende stem
overtuigend en krachtig. Zodoende wordt gesteld dat
wanneer je serieus genomen wil worden en krachtig op
de luisteraar over wil komen, het van belang is je aan
te passen naar de mannelijke klank. Zowel mannen als
vrouwen. Wanneer er hedendaags dus een vrouw wordt
ingezet om iets serieus aan de man te brengen, wordt
veelal een lagere stem met weinig intonatie gebruikt,
zoals in de politiek bijvoorbeeld goed te merken is.
(Proceedings of the Royal Society B. 2012) Gezien
de vele maatschappelijke ontwikkelingen, waaronder
vrouwenemancipatie en de opkomst van de ‘metroman’,
is het stereotype ‘man’ en ‘vrouw’ sterk bespreekbaar
gemaakt. In Nederland is zelfs de standaard
vrouwenstem in vijftig jaar met wel 10 hertz lager
geworden; mannenstemmen zijn daarentegen wat hoger
en lichter geworden. Er zijn hierin dus verschuivingen te
zien. Echter; de klassieke associaties bij een typerende
mannen- of vrouwenstem blijven levend. Dit staat weer
in verbinding met biologische bepalingen. Een jong
dier die bijvoorbeeld om bescherming roept, brengt
6.
veelal hoge kreten uit. Het dier met een lage stem
verjaagd de vijand om het dier te redden. Daarom
wordt een lage stem geassocieerd met macht en
kracht en past hoogte bijvoorbeeld meer bij degenen
die bescherming en leiding nodig hebben. Melodieën
van stemmen kunnen ook worden onderverdeeld in
een ‘beweeglijke’ en ‘onbeweeglijke’ klank, met daarbij
behorende associaties. Een melodie die beweeglijk is
wordt geassocieerd met vrouwelijk, kinderlijk, contact,
persoonlijk, zwakte, vragen. Een man met beweeglijke
melodie wordt gezien als lichtgewicht. Een melodie die
onbeweeglijk is wordt gezien als mannelijk, inhoud,
zakelijk, macht, antwoorden. Een vrouw met een
onbeweeglijke melodie in haar stem wordt gezien als
een bitch. (Ebbink, E. 2011)
Onderzoek mannen- of vrouwenstem radiocommercials
Opvallend is dat voor een radiocommercial, zo blijkt
uit onderzoek van Soundbase en de Rijksuniversiteit
Groningen, een vrouwenstem in de meeste gevallen
effectiever werkt. Anders dan bijvoorbeeld in de politieke
wereld, waar het gebruik van lage, krachtige stemmen
de grootste overtuigingskracht hebben. Hier wordt
zodoende veelal gekozen voor een onbeweeglijke stem.
(Proceedings of the Royal Society B. 2012) Uit het
onderzoek van Soundbase (2009) en de Rijksuniversiteit
Groningen (2009) bleek dat wanneer een neutraal
product moet worden aangeprezen, een vrouw over
de meeste overtuigingskracht beschikt. Wel geldt dat
een mannenproduct die door een mannenstem wordt
gepromoot, als het meest professioneel en betrouwbaar
wordt ervaren. Dit geldt tevens voor vrouwenproducten
die door vrouwenstemmen worden aangeprezen. Echter;
voor een neutraal product is een vrouwenstem het
meest gewenst. De toelichting uit het onderzoek? De
stem van een vrouw wordt in alle gevallen tijdens het
onderzoek als aantrekkelijker en sympathieker gevonden
dan een mannenstem. Opvallend is dus dat wanneer
er een neutraal product moet worden verkocht, een
beweeglijke stem het beste resultaat boekt. Door dus
een beweeglijke stem te gebruiken, waarin een hogere,
zachte en intonatierijke klank wordt gebruikt, wordt
het contact met de consument persoonlijker en is de
waardering van de boodschap groter. Een serieuze,
machtige mannenstem wordt voor neutrale producten
in dat opzicht minder gewaardeerd. (Soundbase, 2009)
Volgens stemdeskundige Pacelle van Goethem (2014)
wordt een stem in radiocommercials ingezet om meer
invloed en impact te hebben. Een lagere stem zorgt voor
meer autoriteit, een hogere stem voor meer sympathie.
Het gaat om de associatie die de stem oproept bij de
luisteraar. Wanneer we het hebben over de inhoud van
de stem, is het gebruik van korte zinnen het meest
effectief betreft de overtuigingskracht. (Soeters, W.
2014)
7.
3.4. Conclusie deelvraag 1.
De klank van een stem is een belangrijk aspect van
de communicatie waarmee een bepaalde boodschap
wordt overgebracht. Uit onderzoek van de Amerikaanse
psycholoog Albert Mehrabian blijkt dat de klank van de
stem belangrijker is dan de inhoud van de boodschap.
Volgens het onderzoek telt de inhoud voor 7 procent
mee en de klank van de stem 38 procent. Een aanzienlijk
verschil, waarbij er dus gesteld kan worden dat mensen
aanzienlijk letten op de klank van een stem. Er zijn
diverse manieren om een stem te omschrijven:
• De visuele manier; Een stem met kleur / een lichte of
donkere stem;
• Plastische manier; Een stem met rijkdom, een volle,
zoete of scherpe stem;
• Gevoelsmatige manier; Een stem met uitstraling, een
zware, warme of kille stem.
Ook kan men conclusies trekken uit het karakter van
een persoon wanneer je diens stem hoort. Volgens een
Amerikaanse indeling van stemtypen maakt bijvoorbeeld
een overblazen, hese stem de associaties onvolwassen,
kinderlijk, sexy, passie en zachtheid bij mensen los.
Vaak wordt gedacht dat we spreken om een feitelijke
boodschap over te brengen. Echter; de psycholoog
Friedemann Schulz von Thun heeft een ‘vier-orenmodel’ ontwikkeld waarin wordt beschreven op welke
verschillende manieren er allemaal naar een boodschap
geluisterd wordt.
• Inhouds-oor; Waar gaat de boodschap over?
• Expressie-oor; Met wat voor iemand heb je te maken
en wat houdt diegene bezig?
• Relatie-oor; Hoe praat iemand met je en wat vindt
diegene van je?
• Appèl-oor; Wat wil de spreker dat je doet, denkt of
voelt?
Wanneer je met ieder oor luistert, speelt de klank
van de stem een grote rol bij het formuleren van de
antwoorden. Uit de verschillende stemkarakteristieken
en visuele, plastische en gevoelsmatige manieren van
het interpreteren van een stem, kan men afleiden wat
precies met een boodschap wordt bedoeld.
Het overdragen van een boodschap verschilt tussen
radio- en televisiecommercials voornamelijk in het
gebruik van beeld. Bij een televisiecommercial wordt
door middel van beeld een gedeelte van het verhaal
verteld, wat bij een radiocommercial niet het geval is.
Soms wordt daarom de stem in een radiocommercial
ondersteund met muziek en sound effects, de
tekst sneller achter elkaar afgespeeld en de audio
gecompressed.
Wanneer men krachtig op de luisteraar over wil komen,
is het van belang je aan te passen naar de mannelijke
klank. Zowel mannen als vrouwen. Dit heeft te maken
met van oudsher klassieke associaties bij mannelijke en
vrouwelijke stemmen. Melodieën van stemmen kunnen
zodoende worden onderverdeeld in een ‘beweeglijke’
en ‘onbeweeglijke’ klank, met daarbij behorende
associaties.
• Beweeglijke klank: vrouwelijk, kinderlijk, contact,
persoonlijk, zwakte, vragen (man wordt met deze klank
gezien als lichtgewicht)
• Onbeweeglijke klank: mannelijk, inhoud, zakelijk,
macht, antwoorden (vrouw wordt met deze klank gezien
als bitch)
Het gebruik van een vrouwenstem werkt in de meeste
radiocommercials het beste. Wanneer er een neutraal
product moet worden verkocht boekt een beweeglijke
stem het beste resultaat. Dit komt door de intonatierijke
klanken, waardoor het contact met de consument
persoonlijker wordt en de waardering van de boodschap
zodoende groter.
Deelvraag 1: ‘Wat is de relatie tussen de klank van
een stem en de boodschap die over moet worden
gebracht in een Nederlandse radiocommercial?’
De klank is het belangrijkste aspect gebleken wanneer
er naar een radioboodschap wordt geluisterd. De
inhoud is hieraan ondergeschikt. Deze klanken wekken
diverse associaties op bij de mensen die naar een
radiocommercial luisteren. Een stem is zodoende op
verschillende (wetenschappelijke) manieren in te delen;
er wordt een kaartje aan gehangen. Ook wordt er met
diverse oren naar een radioboodschap geluisterd,
waarbij de klank zorgt voor een bepaalde interpretatie bij
de luisteraar. Een mannelijke of vrouwelijke stem wordt
als ‘onbeweeglijke’ of ‘beweeglijke’ stem gezien, waarbij
een beweeglijke stem door de vrouwelijke kenmerken
een sterkere overtuigingskracht in een radiocommercial
heeft. Met betrekking tot het overbrengen van de
boodschap op de radio, wordt ten opzichte van de
televisiecommercial alleen het beeld weggehaald,
de lengte aangepast en de nodige sound effects
toegevoegd. Dit heeft geringe invloed op de overdracht
van de boodschap die op verschillende kanalen moet
worden overgebracht.
8.
4. Deelvraag 2
‘Wat is het belangrijkste criterium waar bij een keuze uit verschillende
voice-overs voor een radiocommercial op wordt gelet?’
4.1. Welke rol spelen hedendaagse trends
bij de keuze van een voice-over voor een
radiocommercial?
Accent
In de afgelopen tien jaar zijn er trends te bespeuren op
het gebied van de keuze van voice-overs voor onder
andere radiocommercials. De trend om bijvoorbeeld
iemand in een radiocommercial te gebruiken die een
overduidelijk accent in zijn of haar stem heeft, is een
aantal jaren geleden op een extreem hoogtepunt
geweest, aldus Willem Revis (2014). Volgens hem zijn
er diverse reclames geweest waarin een accent werd
gebruikt. Als voorbeeld noemt Revis de reclame van
Friesche Vlag. Daarin wilden ze in de boodschap de
oorsprong van het product naar voren brengen. Ook
Ebbink (2011) beaamd de constatering van deze trend.
Volgens haar is er tegenwoordig een grotere tolerantie
voor accenten in het Nederlands te zien.
Unieke stem
Een unieke stem is de laatste jaren sterk gewild bij
merken. Het spreken met een bijna ‘kinderachtige’
stem is volgens Revis (2014) hier een voorbeeld van. Dit
horen we bijvoorbeeld bij HEMA of Kruidvat. Diezelfde
stem van de HEMA heeft tevens een gepolijst randje
aan haar stem. Er zit een randje aan waardoor de stem
hees overkomt. Ook dit is volgens Jef Richaerts (2014)
een trend te noemen. Doordat de stem niet helemaal
goed verstaanbaar is, valt deze extra op. In de periode
dat HEMA daar zo’n vijf jaar geleden mee begon, wilde
iedereen ‘een stem met een randje’, een unieke stem.
Dat hoor je bijvoorbeeld ook bij Kruidvat, waarbij de
commercials worden ingesproken door Hadewych
Minis. Volgens Richaerts (2014) is dit fenomeen binnen
de voice-over wereld wel weer een beetje gesettled,
maar dat soort commercials blijven volgens hem meer
impact hebben dan andere.
Kijken naar andermans succes
Alles wat veel succes heeft, wil een ander ook graag
hebben. Merken die onder dezelfde categorie vallen
kijken zodoende veel naar elkaar. Ze verwerken de
eigenschappen die ze ook willen hebben in de briefing
naar het castingbureau of de art director, maar zullen het
merk waar ze een soortgelijke stem van willen hebben
duidelijk benoemen. “Stap als adverteerder nooit naar
een bureau met de opmerking ‘wij willen iets in de stijl
van die bestaande spot’. Natuurlijk krijg je dan spots
die op elkaar gelijken en niet meer opvallen”, aldus Luk
Wyns, chef van reclamebureau Grappa! en bedenker
9.
van de Gamma-spot. (Var, 2013) En zo denkt Richaerts
(2014) er precies zo over. Hij vindt het een zwaktebot
van merken. “Je wil toch uniek wilt zijn, je wil je toch
onderscheiden? Dan doe je dat dus juist niet.”
Echte mensen
Er worden tegenwoordig ook veel ‘echte mensen’
gebruikt in radiocommercials; de zogenoemde ‘regular
guy’ of ‘girl next door’. Ze zijn bekend met de omgeving,
gevoelig, vriendelijk en hebben een informele manier van
spreken. Dit zorgt voor een gelijkwaardigere verhouding
tussen de verkoper en de consument. De acteurs en
actrices spreken in principe alsof ze het tegen vrienden
of familie hebben. Ook spreken ze niet te snel, vaak in
een dialoog, zodat luisteraars geen argwaan krijgen dat
er geen informatie achtergehouden wordt. Tegenwoordig
zie je dat de stem identificeert aan degene die het
product moet kopen. (LaunchSpark, 2014) ‘Echte
mensen’ zij zijn tevens vaak op de achtergrond te
horen. Waar vroeger voornamelijk één iemand de
radiocommercial insprak, worden tegenwoordig steeds
meer stemmen gebruikt. (Slate, 2005)
Bekende en jonge stemmen
Daarnaast worden steeds vaker stemmen van bekenden
gebruikt. Ze kunnen door hun status en plaats in de
maatschappij een merk specifieke doelgroep overhalen
tot het kopen of gebruiken van een product of dienst.
Stemmen worden tevens steeds jonger. Het is te merken
dat oudere stemmen het tegenwoordig lastig hebben.
Ook voor merken die een enigszins oudere doelgroep
aantrekken, gebruiken jongere stemmen. Ze hebben
volgens agency’s meer enthousiasme in hun stem en
dus een grotere overtuigingskracht. (Slate, 2005)
Voorbeeld
In onderstaand fragment van Mora, een merk voor
diepvriessnacks, zijn de trends ‘accent’ en ‘echt
mensen’ terug te horen. Allereerst het Limburgse accent,
omdat Mora oorspronkelijk uit Limburg komt. Daarnaast
horen we ‘echte mensen’ (journalist en kokkin) die in
dialoog zijn. Dit zodat de luisteraar geen argwaan krijgt
over de echtheid van het product.
4.2. Hoe scout een castingbureau voor stemmen
voice-overs voor een radiocommercial?
Tone of Voice stemmencasting
Het castingbureau voor voice-overs ‘Tone of Voice
stemmencasting’ zit met hun kantoor in het chique
Amsterdam-Zuid. Ze maken onderdeel uit van
‘Postoffice audio’ waar het castingbureau zelf en
tevens de geluidsstudio’s onder vallen. Zodoende
faciliteert het bureau tevens in de opname van onder
andere radiocommercials. Bedrijven kunnen hier niet
alleen terecht voor een advies op maat, maar ook voor
het opnemen van de gewenste commercial met de
gewenste voice-over.
Het eerste contact
Tone of Voice heeft een erg groot bestand aan voiceovers, maar is tevens altijd op zoek naar nieuwe
stemmen. Jef Richaerts (2014), executive producer bij
het bedrijf, onderscheidt verschillende typen voiceovers. Er zijn professionele voice-overs die al jaren
ervaring in het vak hebben. Maar; hoe kun je als
beginneling in het voice-over vak terecht komen? Tone
of Voice vindt nieuwe stemmen door onder andere
zelf in de markt te kijken. In televisieseries, films,
voorstellingen kijken de medewerkers van het bedrijf
wie ze interessant vinden en waarvan ze denken dat
zij een goede voice-overstem zouden kunnen hebben.
Mensen die een toneelopleiding doen en daar vanaf
komen, zijn vaak mensen die ook tijdens de opleiding
les krijgen in ‘hoe gebruik ik mijn stem’. Deze worden
vaak om die reden door het castingbureau interessant
bevonden. Ze benaderen deze personen met de vraag
of ze ingeschreven zouden willen worden bij het bureau
en nemen, wanneer de persoon in kwestie wordt
vertegenwoordigd door een agent, daar contact mee
op. Daarnaast zijn er mensen die het castingbureau zelf
benaderen. Tone of Voice laat deze mensen langskomen
om een demo op te nemen of gaan zelf thuis aan de slag
en sturen dat naar het bureau op. Uiteindelijk beoordeelt
Tone of Voice of de stem interessant genoeg is om deze
op te nemen in het bestand. Op die manier zorgt het
bedrijf dat het een portfolio opbouwt die groot genoeg
is en up to date blijft, zodat ze hun klanten altijd kunnen
faciliteren met stemmen die zij zoeken. De ingeschreven
stemmen worden daarnaast regelmatig terug gevraagd
om voor de vernieuwing van het bestand nieuwe demo’s
op te nemen. (Richaerts, J. 2014)
Demo-opname
Regelmatig vinden er demo-opnames plaats om
nieuwe voice-overs te beoordelen en het bestand te
verfrissen. Wanneer (nieuwe) voice-overs langskomen
op het bureau, gebruiken zij teksten die het bureau al
eens van klanten heeft gekregen bij het in laten spreken
van de demo’s. De demo’s zijn zodoende bestaande
commercials, die tevens onder diverse categorieën
vallen. Zo zitten er bijvoorbeeld supermarkt-, bank-,
yoghurt- commercials tussen. Wanneer een nieuwe
stem voor het eerst een demo opneemt, wordt het hele
palet aan soort commercials ingesproken om te kijken
welk soort commercial die stem goed ligt en waar
deze goed mee overweg kan. Er wordt hierbij sterk
geluisterd naar de intonatie en klankkleur van de stem.
Heeft de persoon in kwestie wel of geen accent en is
de stem ingetogen of juist energiek? Er wordt vaak
vergeten dat de mensen met een mooie stem ook het
kunstje in de geluidsstudio moeten kunnen doen. Het
belangrijkste is; kan men de regieaanwijzingen die men
krijgt van de copywriter vertalen en ook terugbrengen
naar een eindresultaat? Acteurs en actrices krijgen
er les in op school, of hebben door ervaring met
regieaanwijzingen om leren gaan. Mensen die dat niet
hebben zullen dat volgens het bureau door ervaring
moeten gaan ontwikkelen. Er is echter wel een beperkte
tijd die men meestal wil investeren in een stem om
te kunnen laten zien of diegene het wel of niet kan.
Iedereen moet het leren, maar er komt op een gegeven
moment een punt dat het ophoudt. Enige ervaring in
de entertainmentindustrie is daarom sterk gewenst.
Na de demo-opname wordt er een korte omschrijving
gegeven van de stem zodat deze in het bestand op te
zoeken is, bijvoorbeeld; ‘heeft een fijne en lage stem’,
‘articuleert goed’, ‘geschikt voor een bankcommercial’
of een ‘commercial voor een verzekeringsmaatschappij’.
Er wordt zodoende gelijk een bepaald(e) product of
dienst aan gekoppeld. Het bureau kan dit doen doordat
ze weten wat voor stemmen er voor welke soort
commercials worden gebruikt. Ook wordt er een oordeel
geveld over hoe de demo tot stand is gekomen en of dit
proces gemakkelijk is verlopen. De meeste beginnende
voice-overs beginnen in een radiocommercials met
een korte dialoog. Diverse personages met een kleine
rol in een radiocommercial zijn volgens het bureau
interessant voor iemand die nog veel moet leren. Deze
rollen zijn goed om te kijken hoe alles werkt in de
studio. Maar is een stem het enige dat er toe doet in het
vak? Volgens het bureau is uitstraling ook een factor
die sterk meeweegt. Het is belangrijk jezelf als stem
goed te kunnen verkopen door over de juiste sociale
vaardigheden te beschikken. Wanneer dat in het bezit
is van een stem, zal deze vaker gevraagd worden om
commercials in te spreken. (Richaerts, J. 2014)
En in de toekomst?
Wanneer een stem een radiocommercial heeft
ingesproken wordt er achteraf altijd door het
castingbureau feedback gevraagd van de mensen die de
opnames doen, de studio en de technici. Hoe ging de
opname? Was de stem makkelijk te coachen? Wanneer
dit bijvoorbeeld goed verliep, wordt er vervolgens naar
het castingbureau gecommuniceerd dat deze stem de
volgende keer best een pay-off in kan spreken; in de
voice-over wereld een aanzienlijk grotere en moeilijkere
opdracht dan een dialoog. Zo geeft het castingbureau
voice-overs de kans om beter te worden en door te
groeien in het vak. (Richaerts, J. 2014)
10.
4.3. Op welke manier komt een castingbureau voor
stemmen een klant tegemoet die op zoek is naar een
stem voor een radiocommercial?
Briefing
Het castingbureau ontvangt van de klant een briefing
waarin diverse kenmerken staan waar hun voice-over
aan moet voldoen. Het begint met de aanduiding of het
een man, vrouw of een kind moet zijn. Vervolgens wordt
er een indicatie van de leeftijd gegeven en de kleur van
de stem beschreven. Zoeken ze iemand met een lange,
warme stem? Of iemand juist met een frisse en jong
klinkende stem? Zoeken ze een stem waar iets anders
aan zit, die bijvoorbeeld een beetje schor is of een
bepaald accent heeft? Dit wordt allemaal in de briefing
beschreven. Soms is het voor het reclamebureau niet
helder of het een man of een vrouw moet worden.
Dan zeggen ze ook eerlijk dat ze het niet weten en wat
mannen en vrouwenstemmen willen horen. Wanneer in
een briefing staat aangegeven dat de klant niet goed
weet of ze een man of een vrouw moeten kiezen, dan
adviseert het castingbureau om met een favoriete
vrouwen- en mannenstem beide een commercial in
te spreken. Vervolgens kan de klant beslissen met
welk geslacht ze verder willen. Ook wordt er bij de
omschrijving van de gewilde voice-over gekeken naar
de doelgroep van het aan te prijzen product. Degene
die het product moet kopen moet namelijk ook affiniteit
hebben met degene die het product aanbiedt. In
briefings omschrijven klanten tevens hun gewenste
keuze vaak als een ‘unieke’ stem. Maar; wat is een
unieke stem? Volgens Tone of Voice is dit een stem waar
bijvoorbeeld een randje aan zit, waardoor deze anders
klinkt dan anders. (Richaerts, J. 2014)
Zoeken en adviseren
Er wordt bij het zoeken over het algemeen gekeken
naar; wat is het product wat moet worden verkocht en
op welke kanaal moet dit gebeuren? Het castingbureau
houdt bij de keuze van de stem rekening met of de
boodschap die door de copywriter is geschreven
meer op ‘hard selling’ of ‘non selling’ zit. Commercials
die ‘hard selling’ bevatten, hebben een directe,
duidelijke en korte boodschap. Denk bijvoorbeeld aan
supermarktcommercials waarbij aanbiedingen worden
aangeprezen. Non-selling commercials bevatten een
meer verhalende boodschap. Dit is vaak te horen in
commercials voor bijvoorbeeld uitvaartverzekeringen.
Het castingbureau gaat het bestand na op het geslacht
en de kleur van de stem. Wanneer er zo’n vijftig
stemmen overblijven, worden deze allemaal geluisterd
door het bureau. Vervolgens worden er van een aantal
voice-overs demo’s (die volgens het bureau aan de
briefing voldoen) gestuurd naar de klant. In de selectie
voor de klant wordt bij de aanprijzing rekening gehouden
met de andere werkzaamheden van de voice-over. Zo
wordt er geen voice-over voorgesteld die al een reclame
inspreekt voor een soortgelijk merk. Een professionele
11.
voice-over kan volgens Tone of Voice een andere stem
opzetten. Als voorbeeld door het castingbureau wordt
Kyra Macco gegeven, voice-over voor onder andere Ben
en MTV. Zij spreekt voor beide merken de commercials
op een compleet andere wijze in. (Richaerts, J. 2014)
De klant aan zet
Aan de hand van de demo’s van de selectie van het
castingbureau, gaat het creatief team luisteren naar
welke stem hen het beste aanspreekt of voor hun
gevoel het dichtstbij de briefing komt die zij hebben
uitgeschreven. Ze maken daarin een keuze waarna
het castingbureau de stemmen benaderd om een
radiocommercial in te spreken. Er worden altijd
meerdere stemmen voorgesteld. De filosofie hierachter
is dat men altijd één goede en één minder goede stem
wil horen. Soms moet er een compromis moeten worden
gesloten, wanneer meerdere mensen een oordeel over
de selectie mogen vellen. Vaak komt echter door zo’n
compromis niet de beste stem naar voren. Wanneer
de opname met de voice-over tegenvalt wordt er weer
beroep gedaan op het castingbureau en snel een nieuwe
selectie gemaakt voor de nieuwe briefing. Als de klant
na verloop van tijd merkt dat met de gekozen stem in
de (radio)commercial veel producten worden verkocht,
wil hij deze graag langer houden; totdat het product
minder gaat verkopen en er een nieuwe campagne moet
komen. Een campagne heeft volgens het castingbureau
een bepaalde looptijd en houdbaarheid. Als merk zijnde
wil je niet dat deze houdbaarheid wegebt. Op een
gegeven moment ontstaat er gewenning aan de kant
van de consument en raakt de herkenbaarheid steeds
verder weg. Gewenning van een stem kan goed zijn,
maar is uit den boze wanneer de aankopen afnemen
omdat mensen de stem zat zijn.
(Richaerts, J. 2014)
4.4. Op welke manier kijkt een art director
naar de keuze van een voice-over voor een
radiocommercial?
Art director
Willem Revis is freelance art director en werkt(e) voor
TMF, MTV, MTV Mobile, Nickelodeon, Kindernet en
de Nederlandse Publieke Omroep. Hij heeft (radio)
commercials voor onder andere Nickelodeon, TMF, MTV
Mobile en Kindernet gemaakt.
Kijken naar; doelgroep
Het eerste waar Willem (2014) naar kijkt is wat de
klant wil. Maar ook; wat voor evenement wordt er
aangeprezen en welke doelgroep willen ze bereiken?
De TMF Awards is daar een voorbeeld van. TMF
werd in de laatste jaren een wat ‘plattere’ zender en
zodoende populair voor jonge pubers. Wanneer je die
wilt aanspreken is volgens Willem (2014) de filosofie
dat je deze doelgroep ook met die toon aanspreekt.
Neem bijvoorbeeld Jeffrey Meijer; een jonge jongen
met een zogenaamde populaire ‘gogo-tour’ stem. Een
jongen die net iets ouder is dan de pubers, maar wel
met dezelfde tone of voice als de puber zelf met zijn
vriendjes zou praten. Bij de commercials die Willem
heeft gemaakt was het negen van de tien keer zoeken
naar een vriendje of vriendinnetje van degene die
het inspreekt en iets ouder is, zo ook bij de radioen televisiecommercials van MTV Mobile. Bij MTV
zien we echter het tegenovergestelde. Bij dit merk is
gekozen voor een voice-over die klinkt als een ‘strenge
meesteres’ en een stukje hoger staat dan degene die
het product gaat kopen of gebruiken. Haar stem is
anders dan andere en dat werkt. Het is een keuze die
het merk maakt en die gegrond is op welke manier zij
hun doelgroep willen aanspreken. Je kunt zodoende
de keuze terugslaan op de merkwaarden en doelgroep
van het merk. Over het algemeen merkt Willem (2014)
ook dat er weinig ‘oudere’ stemmen worden gekozen.
Als voorbeeld noemt hij MTV Mobile, waar eerder Boet
Schouwink (ook een bekende stem) eerst het geluid
van was. Omdat MTV Mobile meer de doelgroep wilde
aanspreken, is gekozen voor Barbara Karel. Een vrouw
die dichter bij de doelgroep in de buurt kwam. Tamara
Brinkman van Nickelodeon is volgens Willem (2014)
nog een voorbeeld die zich erg goed aanpast naar de
doelgroep. Ze is weliswaar jonger dan de kinderen
die naar de zender kijken, maar heeft wel datzelfde
enthousiasme in haar stem. Ze geeft de kijkers een
opzwepend, enthousiast Nickelodeon gevoel mee. En ze
kan nog veel meer dan dat. Bij een het maken van een
Halloween spot kon ze haar stem compleet veranderen
naar een spannende, enge stem. Het is dezelfde vrouw,
maar ze werkt binnen een bepaalde range.
Kijken naar; uitstraling
Uitstraling is voor Willem (2014) bij de keuze van
de voice-over aan de ene kant erg belangrijk. Het
werkt prettiger om met iemand in de studio te zijn die
sociaal handig is; dat heeft invloed op de werksfeer en
zodoende ook of je graag met iemand samenwerkt.
Aan de andere kant kun je volgens Willem ook zeggen
dat het weinig invloed heeft. Wanneer je een sukkige
uitstraling hebt, maar wel aan een merk vastzit, heeft
het minder invloed. Eén keer een goede uitstraling
tonen is dan genoeg geweest, mits de voice-over skills
goed blijven. Echter; wanneer Willem (2014) een voiceover vervelend vindt en het merk vindt het niet erg om
verandering aan te brengen, dan huurt hij diegene de
volgende keer ook niet meer in.
Kijken naar; bekendheid
Willem (2014) heeft naar eigen zeggen in een vrij ‘eng’
gebied gewerkt. Hij heeft gewerkt in de wereld van de
showbizz; TMF en MTV. Deze merken zoeken veelal
toch een bekende stem, omdat dat past bij het merk
(merkwaarden). Hoofdreden nummer één dat de huidige
voice-over van MTV Mobile is gekozen, is volgens
Willem omdat ze vroeger VJ is geweest bij MTV en dus
een bekende stem heeft. Frank Lammers en Georgina
Verbaan zijn ook namen die ook meteen herkenbaar zijn
voor het publiek. Willem stelt dat mensen herkenning
over het algemeen prettig vinden.
In de studio
Vaak aan het einde speelt de art director pas een rol
in het productieproces. Het script is dan geschreven
en moet door hem en de voice-over goed over
worden gebracht in de studio. Willem (2014) werkt
geregeld samen met een voice-over waarvan hij het
jammer vindt dat ze weinig met haar stem kan. Eén en
dezelfde toon… Tamara Brinkman van Nickelodeon
is daarentegen een voorbeeld van een prettige voiceover. Wanneer ze iets voor Nickelodeon inspreekt kan
ze een ontzettend enthousiaste stem opzetten, maar
ze kan ook switchen naar een ander geluid en dan ook
binnen dezelfde stijl blijven. Georgina Verbaan noemt
Willem (2014) tevens als een fijne voice-over. Ze is
bovendien actrice. Georgina Verbaan was bijvoorbeeld
de voice-over voor Kindernet, omdat zij een hele lieve,
kinderjufachtige, vertelstem heeft. Ze kan volgens hem
heel veel met haar stem. Hij stelt dat er een aanzienlijk
verschil is tussen een voice-over en een acteur of
actrice die voice-over is. Wanneer je tegen een acteur
of actrice zegt; ‘je bent nu bang’, dan leggen ze angst
in hun stem, Een voice-over die een mooie stem heeft
kan dat volgens Willem (2014) zeker niet altijd. Hij is van
mening dat er enig(e) (acteer)ervaring voor nodig is om
dat te kunnen.
Klant
Willem (2014) heeft wel eens meegemaakt dat de
klant ontevreden was over de voice-over in een
geleverde spot. De klant, Amsterdam Open Air, was in
de veronderstelling dat ze de stem van MTV te horen
zouden krijgen in plaats van de stem van MTV Mobile.
Waarom ze teleurgesteld waren? De mensen die denken
met het merk MTV Mobile samen te werken, denken
tegelijkertijd dat ze met MTV in zee gaan, terwijl het wel
twee verschillende merken zijn.
Concurrentie
Volgens Willem (2014) is er weinig concurrentie bij voiceovers als het gaat om grote merken. Wanneer een merk
tevreden is over de resultaten wordt een voice-over niet
gauw veranderd. Een voice-over kan dus voor een hele
tijd het geluid van een merk zijn. Wanneer Willem (2014)
de voice-overs van bijvoorbeeld verschillende mobiele
providers vergelijkt, komt hij erachter dat de merken
ernstig op elkaar reageren. Hi heeft een stem die heel
erg op die van MTV Mobile lijkt. Sterker nog; het is bijna
dezelfde stem. Merken zijn in die zin erg afhankelijk van
elkaar en letten op elkaar.
4.5. Conclusie deelvraag 2.
In de afgelopen tien jaar zijn er trends te bespeuren op
het gebied van de keuze van voice-overs voor onder
12.
andere radiocommercials.
• Gebruik van een accent;
• Unieke stemmen;
• Kijken naar andermans succes;
• Gebruik van ‘echte’ mensen in dialoog;
• Gebruik bekende en jonge stemmen.
Een castingbureau voor stemmen gaat als volgt te werk
bij het scouten van nieuwe stemmen:
• Het eerste contact; Nieuwe stemmen vinden door
onder andere zelf in de markt te kijken, bijvoorbeeld
in televisieseries, films en voorstellingen. Acteurs
en actrices zijn hierbij erg geliefd. Daarnaast zijn er
mensen die het castingbureau zelf benaderen. Deze
mensen sturen een zelfgemaakte demo op die ze laten
beoordelen door het castingbureau;
• Demo-opname; Deze worden genomen om het
bestand te verfrissen of om nieuwe stemmen te
beoordelen. Het castingbureau beoordeelt nieuwe
stemmen aan de hand van een ingesproken palet aan
radiocommercials en bepaalt in welk soort genre de
stem het beste ingezet kan worden. Er wordt hierbij
onder andere geluisterd naar de intonatie, de klankkleur
en uniciteit van de stem. Vervolgens wordt er een
beschrijving aan gekoppeld. Ook wordt er gekeken of
het prettig samenwerken was met de stem. Uitstraling
speelt hierbij een belangrijke rol;
• Toekomst; Er wordt feedback gevraagd over de
stem aan degene met wie de stem wordt opgenomen.
Vervolgens wordt bij het castingbureau rekening
gehouden met de toekomstige opdrachten. Wanneer
een opname goed ging, wordt de stem de volgende keer
voorgesteld voor een grotere opdracht.
Een castingbureau voor stemmen komt de klant op de
volgende manier tegemoet:
• Briefing; In de briefing van de klant staan kenmerken
die de gezochte voice-over moet bevatten. Hier staat
onder andere het geslacht in van de stem en wordt de
stem op een visuele, plastische of gevoelsmatige manier
omschreven;
• Zoeken en adviseren; Er wordt in het bestand gezocht
naar de kenmerken die in de briefing van de klant staan.
Soms komen deze overeen met andere merken. Er
wordt hierbij ook gekeken naar het product (hard selling
of non selling?), de doelgroep en de kanalen. Vervolgens
wordt een selectie aan de klant voorgelegd;
• De klant aan zet; Het creatief team luistert naar de
selectie en maakt een keuze. Vervolgens wordt de
radiocommercial opgenomen en achteraf feedback
doorgegeven aan het castingbureau.
Een art director kijkt op de volgende manier naar de
keuze van een voice-over:
• Doelgroep; Er wordt gekeken naar wat de klant wil
(briefing) en vaak gezocht naar iemand bij de doelgroep
past of om een bepaalde reden boven of onder de
doelgroep staat. Ook wordt er gekeken naar de
13.
merkwaarden;
• Uitstraling; Een goede werksfeer en sociale skills zijn
belangrijk voor een verdere samenwerking, behalve
wanneer een voice-over een contract heeft;
• Bekendheid; Bij bepaalde merken werkt een bekende
stem goed. Dit moet afgewogen worden door weer te
kijken naar de merkwaarden;
• In de studio; Een stem die meerdere stemmen op
kan zetten, maar wel binnen een bepaalde range kan
blijven wordt goed bevonden. Een acteur of actrice als
voice-over wordt prettiger bevonden om mee samen te
werken;
Overeenkomsten castingbureau en art director:
- Zowel het castingbureau als de art director merken in
de stemmenwereld trends op als ‘accent’, ‘kijken naar
andermans succes’ en ‘unieke stem’;
- Er wordt bij de keuze van een voice-over voor
radiocommercials van een merk door beide partijen
gekeken naar;
1. Bedrijf -> Wat voor bedrijf is het?
2. Markt -> Welke concurrentie is er?
3. Product -> Wat voor product wordt er verkocht?
4. Doelgroep -> Welke doelgroep spreekt het bedrijf aan?
5. Trends -> Welke trends zijn er?
6. Stemkarakter -> Wat voor soort stem past bij bovenstaande?
7. Achtergrond -> Wat is de achtergrond op carrièregebied van de optionele stem?
8. Uitstraling
-> Valt er prettig samen te werken met een stem?
Verschillen castingbureau en art director:
- Een art director zit vaak vast aan één en dezelfde
voice-over, aangezien deze veelal in dienst is van een
bedrijf. Een fijne samenwerking is voor hem zodoende
erg belangrijk. Een castingbureau hoeft voor het merk
niet samen te werken met de voice-over, aangezien
de productie niet per se op het bureau zelf gedaan
hoeft te worden. Het castingbureau ontvangt achteraf
wel feedback van de klant over de samenwerking, die
hij gebruikt in de overweging voor het aanbieden van
nieuwe opdrachten aan stemmen.
- Een castingbureau komt vaker in aanraking met
nieuwe voice-overs, doordat ze een bestand opbouwen
door middel van het scouten van stemmen. Een art
director heeft daarentegen een kleinere referentiegroep.
Zie hieronder een volgorde voor het verschil in positie
tussen een castingbureau en art director.
Klant gaat naar...
-> castingbureau;
-> advies op maat; -> voice-over benaderen voor klant;
-> feedback klant verwerken in bestand voor
toekomstige aanbeveling.
Klant gaat naar...
-> art director; -> vaste voice-over in dienst / voice-over uit directe
kring (anders naar castingbureau);
-> samenwerken met voice-over in studio;
-> eigen feedback verwerken voor toekomstige
samenwerking.
Deelvraag 2: ‘Wat is het belangrijkste criterium waar
bij een keuze uit verschillende voice-overs voor een
radiocommercial op wordt gelet?’
Naast stemkarakteristieken, geslacht, trends en
uitstraling van de voice-over wordt er voornamelijk
gekeken naar het theatrale inlevingsvermogen van
de stem. Dit is het belangrijkste criterium te noemen,
zo blijkt uit beide interviews, waar bij de keuze van
een voice-over sterk op wordt gelet. Zowel door
het castingbureau als de art director. Voor een
castingbureau is dit een belangrijk aspect, zodat de
stem ook bij andere klanten aangeboden kan worden.
Zodoende is het een waardevolle stem voor het
bestand. Ook zal het castingbureau positieve feedback
ontvangen van de klant door het prettige werkproces.
Voor een art director is het tevens een belangrijke factor,
gezien het vele samenwerken met de voice-over. De
art director zal de stem coachen, waarbij de voiceover deze regieaanwijzingen in de stem zal moeten
verwerken. Een stem die makkelijk te vormen is; dat is
waar de stemmenwereld graag naar op zoek is.
14.
5. Deelvraag 3
‘Wat is opvallend bij de analyse van de keuze van voice-overs voor
Nederlandse radiocommercials van MTV Mobile, HEMA en Nickelodeon;
Anubis en de Wraak van Arghus, afkomstig uit het afgelopen decennium?
5.1. Analyse keuze van voice-over voor Nederlandse
merken
Geanalyseerde commercial:
Jaar:
2014
Merk:
MTV Mobile entertaint en brengt jongeren samen door
muziek en popcultuur door de mobiele telefoon aan te
bieden door middel van een abonnement; on- en offline.
MTV Mobile is de provider of lifestyle. MTV Mobile zorgt
ervoor dat jongeren hun leven in MTV style kunnen
leven; to the max. MTV Mobile zet onder andere social
media in om in contact te komen met de doelgroep, ze
te inspireren, informeren, entertainen en de wereld van
muziek, popcultuur en entertainment te laten ontdekken.
(Surewaard, R. 2014) Doelgroep:
De doelgroep van MTV Mobile is tussen de 18-25
jaar oud, woonachtig in Nederland, heeft sterke
affiniteit met entertainment en is op welke manier
dan ook betrokken bij het merk MTV. De doelgroep
maakt, deelt en beleeft content op haar mobiel. De
smartphone is een belangrijke gadget in het dagelijks
leven van de doelgroep; ze leeft via het scherm van
hun mobiele telefoon. Offline beleving is echter nog
altijd het belangrijkste in het leven van jongeren; online
vinden ze de aanleiding en delen ze hun ervaringen en
belevenissen. Ze bezoekt graag met vrienden diverse
evenementen als concerten en festivals, is altijd op
zoek naar nieuwe ervaringen en staat positief en
ondernemend in het leven. (Surewaard, R. 2014)
Voice-over vroeger:
Boet Schouwink
15.
Voice-over nu:
Barbara Karel
Biografie voice-over:
Barbara Karel is een Nederlandse presentatrice,
diskjockey, voice-over en stemactrice. Ze is bekend
geworden als VJ op MTV en was te horen als DJ op
3FM. Ze heeft op de HKU in Utrecht gezeten en is
producent voor reclame- en modefotografie geweest. Ze
spreekt onder andere (radio)commercials in voor MTV
Mobile, Philips en Eyewish. (Barbara Karel, 2014)
Omschrijving stem:
Barbara heeft in de MTV Mobile (radio)commercials een
diepe, hogere stem die ze op een enthousiaste manier
gebruikt. Ze intoneert veel in haar spraak, waardoor ze
optimistisch en jong overkomt. Dit past geheel bij de
over te brengen boodschap. (Ebbink, E. 2011) Ze kan
haar stem, zo geeft ze zelf tevens aan op haar website,
inzetten van jong en fris tot zakelijk en vriendelijk. Zo is
ze te koppelen aan meerdere bedrijven. Bij de (radio)
commercials van MTV Mobile hanteert ze veelal haar
warme en jonge stem. (Barbara Karel, 2014)
Onderbouwing keuze:
MTV Mobile is bij de overstap van Hi naar T-Mobile
tevens begonnen met het werken met een nieuwe voiceover voor de radio- en televisiecommercials. Waarom?
De mannelijke voice-over Boet Schouwink, een bekende
stem, was te oud om de doelgroep te bereiken. (Revis,
W. 2014) Om die reden is MTV Mobile voor een jonger
iemand gegaan wat betreft stem. Luister het fragment
hieronder om te eerdere mannelijke voice-over van MTV
Mobile te horen.
Zodoende heeft Barbara Karel het stokje overgenomen.
Zij was in eerdere jaren tevens VJ bij MTV en DJ bij
3FM en dus een bekende stem. Mede daardoor is ze de
nieuwe voice-over van MTV Mobile geworden. (Revis,
W. 2014) Barbara zou beter de doelgroep (18-25) jaar
aanspreken met haar diepe, hogere en enthousiaste
stemgeluid. De stem komt door het enthousiasme en
intonatie in de buurt van jongeren tussen de 18-25 jaar.
Maar waarom geen jonge man? Een jonge vrouw zou
naast de meisjes ook de jongens aanspreken, omdat
ze bij een neutraal product als een mobiel abonnement
beter haar enthousiasme overbrengt en een grotere
overtuigingskracht heeft. (Soundbase, 2009) Bovendien
is er geen potentie om MTV Mobile een ‘stoerder’ merk
te maken, dus is een man geen vereiste. (Revis, W.
2014) Uit onderzoek blijkt tevens dat merken naar elkaar
kijken betreft de keuze van de voice-over. Zo horen
we bij mobile provider Hi sinds kort een vrouwelijke
stem heeft (Isabelle Brinkman), die erg veel lijkt op die
van MTV Mobile. Hi heeft dezelfde doelgroep en wil
hetzelfde bereiken met diens reclames; het verkopen
van mobiele abonnementen aan jongeren. (Revis, W.
2014) Luister hieronder het fragment van Hi om de
nauwe overeenkomst te horen.
Geanalyseerde commercial:
Jaar:
2013
Merk: Een leuk en makkelijk leven hoeft helemaal niet duur te
zijn, vindt HEMA. Het bedrijf omschrijft zichzelf als een
winkel met een bijzondere vormgeving waar nergens
anders een opvallende combinatie van artikelen voor het
dagelijkse leven te vinden is. (HEMA, 2014)
Doelgroep: “Nog steeds geldt: arme mensen hebben lage prijzen
nodig, rijke mensen houden ervan”, aldus HEMA. De
eenheidsprijzen zijn door de HEMA al lang losgelaten,
maar nog steeds biedt de winkel een vast assortiment
tegen lage prijzen. Inmiddels hebben klanten uit alle
lagen van de bevolking de weg naar HEMA gevonden.
De doelgroep bestaat dan ook uit ‘alle soorten mensen’.
(HEMA, 2014)
Biografie voice-over:
Anneke Blok is een Nederlandse toneel-, televisie-,
en filmactrice. Ze is voornamelijk op toneel te zien,
maar heeft ook gewerkt aan verschillende televisie- en
filmproducties. Sinds 2008 is ze ook de stem van de
HEMA radio- en televisiecommercials. (Wikipedia, 2014)
Karakter stem: Aan de stem van Anneke Blok zit een ruw randje. Mede
door de tekst die over moet worden gebracht, spreekt
ze op een kinderachtige manier. (Revis, W. 2014) Dit
is tevens in haar stem te horen doordat ze een hese,
overblazen stem heeft. Dit soort stemmen worden
geassocieerd met onvolwassen, kinderlijk, sexy, passie,
zachtheid. (Ebbink, E. 2011) Ze is niet helemaal goed
verstaanbaar, waardoor haar stem erg opvalt. Anneke
Blok spreekt verder geen commercials in. Ze gebruikt
één unieke stem en wordt zodoende gelinkt aan HEMA.
Onderbouwing keuze:
HEMA is in 2008 begonnen met het gebruiken
van nieuwe voice-over voor de radio- en
televisiecommercials. De zachte vrouwelijke voiceover is ingeruild voor de ruwe, hese stem van Anneke
Blok die mede door de boodschap bijna ‘kinderachtig’
overkomt. Ze weet hoe ze haar stem moet gebruiken,
door haar ervaring als actrice. (Wikipedia, 2014) Waar
je op dit moment ook vraagt ‘ken je de stem van de
HEMA?’, volgt veelal een ‘ja’. Of deze ‘ja’ nou positief
of negatief is bedoeld. HEMA heeft het over een andere
boeg gegooid en een karakteristiekere, ‘unieke’ stem
voor de (radio)commercials ingezet, van iemand die
een verleden heeft als filmactrice. De oude stem werd
hoogstwaarschijnlijk te normaal bevonden door het
publiek, waardoor de commercials minder opvielen.
De motivatie hierachter? Onze zintuigen filteren alles
wat ‘gewoon’ is uit de bewuste aandacht. Hoe vaker
je een stem hoort, hoe gewoner deze voor je wordt.
Immers; hoe meer je snoept, hoe minder lekker het
wordt. (Ebbink, E. 2011) Als men een stem hoort waar in
positieve zin meteen het merk mee geassocieerd wordt,
dan is dit een werkende stem, zo ook bij HEMA. Echter;
wanneer de aankopen terugnemen en het merk verliest
leidt, kan het een teken zijn dat de stem te ‘gewoon’ is
geworden en aan verandering toe is. Uit de keuze van
deze stem is wederom te zien dat merken (in dit geval
voor mensen laagdrempelige winkels) naar elkaar kijken
en hebben gekeken. Zo ook de HEMA en het Kruidvat
(Hadewych Minis). Bijna dezelfde stem is op dit moment
het geluid van de merken. Luister het fragment hieronder
en vergelijk deze met die van de HEMA.
Voice-over vroeger: Vrouwelijke voice-over (naam onbekend)
Voice-over nu:
Vrouwenstem; Anneke Blok.
16.
In de briefing is de beschrijving waarschijnlijk bijna
hetzelfde geweest. (Richaerts, J. 2014) Betreft de grote
doelgroep die aan wordt gesproken is door het merk
een keuze gemaakt voor een vrouw. Een persoon die
evenredig staat aan de doelgroep is voor dit merk
simpelweg niet haalbaar. Hier is puur gekeken naar
herkenbaarheid, uniciteit en is zodoende gekozen voor
een heesheid die het lichte gevoel van kinderachtigheid
(of noem het ‘simpelheid’) over kan brengen.
(Nickelodeon; Anubis en de Wraak van Arghus)
Geanalyseerde commercial:
Jaar:
2009
Merk:
Het Huis Anubis is een Nederlands-Vlaamse jeugdserie.
De serie gaat over negen jongeren die wonen in een
statig pand uit 1900 en avonturen beleven door een
groot mysterie uit de geschiedenis van het huis. De
serie van in totaal 404 afleveringen werd oorspronkelijk
uitgezonden op Nickelodeon van 2006 tot 2009 en
werd gemaakt in samenwerking met Studio 100. Er
zijn diverse films van de serie verschenen, waaronder
in 2009 ‘Anubis en de Wraak van Arghus’. (Wikipedia,
2014)
Doelgroep:
Nickelodeon is een kinderzender die tevens in
Nederland een eigen zender heeft. De televisiezender
is onderverdeeld in drie categorieën voor drie
doelgroepen. Nick Jr is gericht op pre-schoolers en richt
zich op kinderen van twee tot vijf jaar, Nickelodeon is
kindertelevisie voor kinderen van zes tot twaalf jaar en
TeenNick richt zich op de tieners vanaf dertien jaar. Het
Huis Anubis valt onder de tweede categorie; kinderen
van zes tot twaalf jaar. (Nickelodeon, 2014)
Voice-over vroeger:
Geen
Nederland de voice-over van de zender. Ook heeft
ze (radio)commercials van Dove, Max Factor en UPC
ingesproken. (Wikipedia, 2014)
Karakter stem: De stem van Tamara Brinkman loopt uiteen van vrolijk en
enthousiast tot hard en commercieel. (Tamara Brinkman,
2014) Ze heeft een hesige stem, die onder andere de
associatie met kinderstemmen oproept. (Ebbink, E.
2011) Door haar intonatierijke geluid zit ze met haar
stem in de buurt van de kinderen die naar Nickelodeon
kijken. Ze geeft de doelgroep het opzwepende en
enthousiaste ‘Nickelodeon gevoel’ mee. Ze kan veel
schakelen met haar stem; wanneer iets spannend
ingesproken, dan kan ze dat. Wanneer er iets vrolijks
gepromoot wordt, dan doet ze dat. Ze blijft de kinderen
echter aanspreken aangezien ze binnen een bepaalde
range werkt. (Revis, W. 2014)
Onderbouwing keuze:
Nickelodeon heeft ter promotie van de film ‘Anubis en
de Wraak van Arghus’ diverse televisie- en radiospots
uitgezonden. De radiospot bevat naast de stem van
Brinkman geluiden uit de film zelf; dit omdat de functie
van beeld is weggevallen en om het filmgevoel enigszins
over te brengen. Disney XD is een directe concurrent
van het merk, maar toont minimale overeenkomsten
in het voice-over gebruik. Zo maakt DisneyXD veel
minder gebruik van een voice-over. Omdat Tamara
Brinkman dé stem is van Nickelodeon, is ervoor
gekozen haar de boodschappen over de film in te
laten spreken. Ze informeert de doelgroep over de
film door een spannende stem op te zetten, gemixt
met enthousiasme, waardoor ze binnen de kaders
van de doelgroep blijft en zodoende gelijkwaardig is.
Tamara heeft veel ervaring in de entertainmentwereld,
aangezien ze actrice is geweest. Dit helpt haar sterk
mee om te schakelen tussen verschillende soorten
stemmen. Hierdoor is het gemakkelijk en prettig om
met haar samen te werken en wordt ze gevraagd voor
meerdere spots en soorten commercials. Wanneer
Spongebob bijvoorbeeld gepromoot moet worden gooit
ze haar opzwepende stem in de strijd; anders dan haar
spannende Anubis stem, maar toch hoorbaar dezelfde
vrouw. (Revis, W. 2014) Luister het fragment hieronder
om deze opzwepende stem te horen. Vergelijk deze ook
eens met het eerdere geluidsfragment waar Tamara met
haar spannende stem te horen is.
Voice-over nu:
Tamara Brinkman
Biografie voice-over:
Tamara Brinkman is een Nederlandse actrice en
radio- en televisiepresentatrice. Ze heeft in diverse
series gespeeld en is in 2001 actief in de wereld van
voice-overs. Ze is vanaf de start van Nickelodeon in
17.
5.2. Conclusie deelvraag 3.
Hieronder is een puntsgewijze analyse van de eerdere
bevindingen uit dit hoofdstuk uitgeschreven, die is
gebaseerd op de opgesomde aspecten uit hoofdstuk 4
waar naar wordt gekeken bij de keuze van een voiceover.
MTV Mobile (Barbara Karel)
1. Bedrijf -
MTV Mobile;
2. Markt -
Hi is een directe concurrent van het merk;
3. Product -
Mobiele abonnementen (hard selling) -> neutraal product ->
beweeglijke stem -> vrouw;
4. Doelgroep - De stem komt door het enthousiasme en intonatie in de buurt van jongeren tussen de 18-25 jaar;
5. Trends -
1. Bekende en jonge stem (overstap van oudere man naar jongere vrouw);
2. Kijken naar andermans succes (Hi doet MTV Mobile na).
6. Stemkarakter- Diepe stem -> optimistisch (past bij boodschap);
7. Achtergrond - VJ en radio DJ -> ervaringsrijk -> kneedbare stem -> meerdere merken ingezet;
8. Uitstraling - Vast aan merk, maar ingezet bij meerdere merken -> positief.
HEMA (Anneke Blok)
1. Bedrijf
-
HEMA;
2. Markt -
Concurrentie laagdrempelige winkels voor iedereen als
Action, Xenos, Kruidvat;
3. Product -
Alledaagse producten (hard selling) -> neutraal product -> beweeglijke stem -> vrouw;
4. Doelgroep - ‘Iedereen’ is de doelgroep -> vrouw over het algemeen
meer overtuigingskracht door beweeglijke stem;
5. Trends -
1. Unieke stem (hees met een randje);
2. Bekende stem;
3. Kijken naar andermans succes (Kruidvat heeft
soortgelijke stem gebruikt).
6. Stemkarakter- Verblazen/hese stem -> kinderlijk;
7. Achtergrond - Actrice; ervaringsrijk;
8. Uitstraling - Niet van toepassing -> enige voice-over werk.
kinderlijk product -> beweeglijke stem -> vrouw;
4. Doelgroep - De stem komt door het spannende aspect en de toch enthousiaste intonatie dichtbij de beleving van kinderen tussen de 6 en 12 jaar;
5. Trends -
Bekende en jonge stem;
6. Stemkarakter- Hese stem -> kinderlijk;
7. Achtergrond - Actrice; ervaringsrijk -> kneedbare stem -> meerdere merken ingezet;
8. Uitstraling - Vast aan merk, maar door prettige samenwerking ingezet bij meerdere soorten spots en merken -> positief.
Deelvraag 3: ‘Wat is opvallend bij de analyse
van de keuze van voice-overs voor Nederlandse
radiocommercials van MTV Mobile, HEMA en
Nickelodeon; Anubis en de Wraak van Arghus,
afkomstig uit het afgelopen decennium?’
Bij bovenstaande merken zijn de voice-overs van
radiocommercials geanalyseerd. Er is hierbij nagegaan
hoe de desbetreffende stemmen voor de merken
beargumenteerd kunnen worden aan de hand van
aspecten waar door een castingbureau en art director
op wordt gelet. Uit de analyse is af te leiden dat het
belangrijkste criterium, de achtergrond van de voiceover in de entertainmentindustrie (theater, televisie,
film, radio), zwaar weegt bij de keuze (deelvraag 2).
Hierbij sluit de trend over de keuze van een bekende
stem geheel op aan. De theorie betreft de klank van de
stem en de daarbij behorende associaties die de stem
oproept, is daarnaast toe te passen op de bekeken
voice-overs. Wanneer er geluisterd wordt naar de
bovenstaande commercials en die van de concurrentie,
is bij twee van de drie geanalyseerde merken tevens
de trend ‘kijken naar andermans succes’ te bespeuren.
Ook de unieke en jonge stem is naast de bekende stem
in trek. Tevens is te zien dat er sterk is gekeken naar
de doelgroep, omdat de meeste stemmen hier dichtbij
in de buurt komen. Uit de analyse van bovenstaande
radiocommercials is eerder beschreven theorie
toepasbaar gebleken.
Nickelodeon; Anubis en de Wraak van Arghus (Tamara
Brinkman)
1. Bedrijf -
Nickelodeon; Anubis en de Wraak van Arghus;
2. Markt -
DisneyXD is een directe concurrent van het merk;
3. Product -
Kinderfilm (hard selling) -> 18.
6. Antwoord hoofdvraag
‘Hoe wordt de keuze van een stem voor een Nederlandse
radiocommercial anno 2014 effectief beargumenteerd?’
Door een antwoord op de hoofdvraag te geven is in dit
onderzoek eerst gekeken naar de klank van een stem en
op welke manier deze invloed kan hebben op de over te
brengen boodschap. Uit de onderzoeksresultaten bleek
dat de inhoud van een boodschap is ondergeschikt
aan de klank en dat deze zodoende het belangrijkste
is bij de interpretatie van een radiobericht. Daarnaast
wordt een mannelijke of vrouwelijke stem als een
‘onbeweeglijke’ of ‘beweeglijke’ stem gezien, waarbij
een beweeglijke stem door de vrouwelijke kenmerken
een sterkere overtuigingskracht in een radiocommercial
heeft. Het uitzenden van dezelfde boodschap op de
radio als op televisie heeft tot slot een minimaal effect
op de klank van de stem.
Daarna is er gekeken naar hoe een castingbureau
nieuwe stemmen scout en hoe het bureau te werk gaat
bij de zoektocht naar een juiste stem voor een klant.
Vervolgens is onderzocht hoe een art director naar de
keuze van een voice-over kijkt. Alle aspecten van beide
partijen zijn toen naast elkaar gelegd, waar uiteindelijk
de volgende conclusie uit is gekomen:
Waar wordt naar gekeken bij de keuze van een voiceover?
1. Bedrijf -> Wat voor bedrijf is het?
2. Markt -> Welke concurrentie is er?
3. Product -> Wat voor product wordt er verkocht?
4. Doelgroep -> Welke doelgroep spreekt het bedrijf aan?
5. Trends -> Welke trends zijn er?
6. Stemkarakter -> Wat voor soort stem past bij bovenstaande?
7. Achtergrond -> Wat is de achtergrond op carrièregebied van de optionele stem?
8. Uitstraling
-> Valt er prettig samen te werken met een stem?
Uit de interviewresultaten met beide partijen is gebleken
dat punt 7 het belangrijkste criterium bij de keuze
van een voice-over is. Wanneer een castingbureau
een nieuwe stem scout, is eerdere ervaring in de
entertainmentindustrie zeer gewenst. Voor een
castingbureau, omdat deze de stem bij meerdere
klanten aan kan bieden en voor een art director, omdat
er prettig valt samen te werken met de kneedbare stem.
Een stem die door een creatieve achtergrond makkelijk
19.
te vormen is; dat is waar de stemmenwereld graag naar
op zoek is.
Uit de analyse van de drie radiocommercials van de
drie merken MTV Mobile, HEMA en Nickelodeon;
Anubis en de Wraak van Arghus, is bovenstaande
theorie toegepasbaar, waardoor is afgeleid waarom de
keuze voor een bepaalde stem hoogstwaarschijnlijk
is gemaakt. Hieruit bleek tevens dat het belangrijkste
criterium, de achtergrond van de voice-over in de
entertainmentindustrie (theater, televisie, film, radio),
zwaar heeft gewogen bij de keuze.
7. Bronnen
Van Dale. (2014). Betekenis ‘stem’. Geraadpleegd
in mei 2014 via http://www.vandale.nl/
opzoeken?pattern=stem&lang=nn
Mens en samenleving. (2012). ‘De voice-over is een
stemartiest.’ Geraadpleegd in mei 2014 via http://mensen-samenleving.infonu.nl/carriere/98816-de-voice-overis-een-stemartiest.html
(onderdeel van stage). VIMN Netherlands BV,
Amsterdam
Wikipedia. (2014). Barbara Karel. Geraadpleegd in juni
2014 via http://nl.wikipedia.org/wiki/Barbara_Karel
Barbara Karel. (2014). Audio. Geraadpleegd in juni 2014
via http://barbarakarel.nl
Ebbink, E. (2011). ‘Ik Hoor Het Aan Je Stem’.
Amsterdam: Nieuw Amsterdam Uitgevers
HEMA. (2014). Over HEMA. Geraadpleegd in juni 2014
http://www.hema.nl/hema/over-hema.aspx
Soeters, W. (2014). Kiezen voor een mannelijke of
vrouwelijke voice-over? Geraadpleegd in mei 2014 via
http://moovemarketing.nl/kiezen-voor-een-mannelijkeof-vrouwelijke-voice-over/
Wikipedia. (2014). Anneke Blok. Geraadpleegd in juni
2014 http://nl.wikipedia.org/wiki/Anneke_Blok
Proceedings of the Royal Society B. (2012). Sounds like
a winner: voice pitch influences perception of leadership
capacity in both men and woman. Geraadpleegd in mei
2014 via http://rspb.royalsocietypublishing.org/content/
early/2012/03/06/rspb.2012.0311.full?sid=bbb7176c188c-413f-abea-10c1c8dab615
Soundbase. (2009). Vrouwenstem overtuigender
in radiocommercials! Geraadpleegd in
mei 2014 via http://www.soundbase.nl/
files/7e2a9eb04c94271e1a0e6d841b05772c-77.html
Var. (2013). Van reclamespot tot blijvende radiosaga.
Geraadpleegd in mei 2014 via http://www.var.be/files/
docs/creative%20corner/Van%20reclamespot%20
tot%20radiosaga.pdf?download=true
Radiocommercial. (2014). Alles over het maken van een
radiocommercial. Geraadpleegd in mei 2014 via http://
www.radiocommercial.eu/Alles_over_het_maken_van_
een_radiocommercial/Home.html
Soeters, W. (2014). Kiezen voor een mannelijke of
vrouwelijke voice-over? Geraadpleegd in mei 2014 via
http://moovemarketing.nl/kiezen-voor-een-mannelijkeof-vrouwelijke-voice-over/
Wikipedia. (2014). Het Huis Anubis. Geraadpleegd in juni
2014 http://nl.wikipedia.org/wiki/Het_Huis_Anubis
Nickelodeon. (2014). Over Nickelodeon. Geraadpleegd
in juni 2014 http://www.nickelodeon.nl/static/info_
mediacode
Wikipedia. (2014). Tamara Brinkman. Geraadpleegd in
juni 2014 http://nl.wikipedia.org/wiki/Tamara_Brinkman
Tamara Brinkman. (2014). Tamara Brinkman.
Geraadpleegd in juni 2014 http://www.tamarabrinkman.
nl/#!spreekt
Interview Willem Revis
Freelance art director
Werk(te) voor o.a. TMF, MTV, MTV Mobile, Nickelodeon,
Kindernet en de NPO.
Afgenomen op donderdag 22 mei 2014
Interview Jef Richaerts
Executive creative producer
Werkt bij Tone of Voice stemmencasting
Afgenomen op vrijdag 23 mei 2014
Slate. (2005). The voice-over gets a make-over.
http://www.slate.com/articles/business/ad_report_
card/2005/03/the_voiceover_gets_a_makeover.html
LaunchSpark. (2014). Current trends in the voice-over
industry. Geraadpleegd in mei 2014 via https://www.
launchsparkvideo.com/current-trends-in-the-voiceoverindustry/
Surewaard, R. (2014). Contentstrategie MTV Mobile
20.
8. Bijlage - reflectie
Een vak zonder al teveel kaders. Een vak waar je binnen
het CMD vakgebied onderzoek mag doen naar iets waar
je altijd al achter wilde komen. ‘Dream, Discover, Do’.
Het klinkt makkelijk, maar de weg naar een gedegen
onderzoek is lang en kan spannend zijn. Zo heb ook ik
dat de afgelopen periode mogen ervaren. Het begon
met het kiezen van een onderwerp. Deze was al snel
gemaakt; mijn interesse in de wereld van de voice-over
is groot.
Na de keuze van het onderwerp was het de bedoeling
een hoofdvraag en deelvragen op te stellen. Ook
was het van belang dat er literatuur beschikbaar was
dat gebruikt kon worden voor het onderzoek. Op
internet had ik een aantal wetenschappelijke artikelen
gevonden over de kracht van een voice-over in een
radiocommercial. Daarnaast vond ik het boek ‘Ik Hoor
Het Aan Je Stem’ van Elizabeth Ebbink. Gaandeweg
merkte ik echter dat wát ik wilde weten niet alleen uit
boeken of artikelen af te leiden was. De bronnen die ik
had gevonden waren interessant en zeker bruikbaar bij
de maak van mijn Seminar, maar konden niet mijn hele
onderzoeksverslag dienen.
Na het maken van mijn synopsis, nam ik daarom
contact op met online stemmenbureau Voicebooking.
com en kon ik op 16 mei een interview afnemen met Els
Boskemper. Leuk! Achteraf bleek echter dat zij mij niet
zoveel antwoord kon geven op mijn vragen, aangezien
ze een webshop voor stemmen zijn en weinig tot geen
ervaring hebben met de beargumentatie van stemmen.
Dit interview heb ik om die reden niet verwerkt in mijn
onderzoek. Els Boskemper gaf me vervolgens het
advies contact op te nemen met een castingbureau voor
stemmen.
Naast het interviewen van een castingbureau, wilde ik
niet op één paard wedden. Om die reden nam ik contact
op met Willem Revis; art director bij MTV, MTV Mobile,
Nickelodeon en de NPO. Met hem had ik op 23 mei een
interview waar zeer bruikbare antwoorden uit kwamen.
Ter vergelijking ging ik daarnaast op zoek naar de tip
die ik van Els Boskemper kreeg; een castingbureau
voor stemmen. Op 24 mei hield een interview met
Jef Richaerts van Tone of Voice stemmencasting in
Amsterdam. Na dit interview voelde ik me bepakt en
bezakt met veel bruikbare informatie. Ook al was het
in het begin spannend om contact op te nemen buiten
de deur; de gesprekken waren uiteindelijk informatief
en ik werd met open armen ontvangen. Nu kon ik uit
mijn vergaarde informatie conclusies trekken en deze
toepassen op een analyse van radiocommercials.
21.
Mijn hoofdvraag heb ik tot op de dag van het
Seminar veranderd. Eerder wilde ik me focussen op
radiocommercials voor mobiele telefonie in Nederland.
Echter bleek uit de interviews dat er weinig specifieke
kenmerken zijn voor deze tak radiocommercials. Daarom
besloot ik in mijn analyse over radiocommercials
van drie uiteenlopende merken te beluisteren. Mijn
hoofdvraag heb ik toen daarop aangepast en minder
specifiek gemaakt. Dit hielp me erg in de verwerking van
alle onderzoeksresultaten.
In aanloop naar het Seminar was de spanning erg hoog.
Achteraf was dit echter nergens voor nodig; ik heb alles
kunnen vertellen wat ik wilde vertellen en kreeg veel
positieve feedback terug uit de zaal. Al met al kijk ik
terug op een interessante cursus waarin ik zelf een stuk
wijzer ben geworden over een onderwerp waar ik altijd
al meer over wilde weten.
22.

Download Report