22e paddenstoelen nieuwsbrief - KNNV Vereniging voor Veldbiologie

Paddenstoelennieuwsbrief
Nummer 22
24 augustus 2014
waarn
Voorwoord
Beste paddenstoelenvrienden,
De zomer is dit jaar vroeg tot een einde gekomen en door de vele regen en wind lijkt
het al wel herfst. Ik heb er al veel mensen over het weer horen klagen, maar eigenlijk
vind ik het niet zo erg, want die regen brengt paddenstoelen.
Melchior van Tweel (redactie)
Reuzenchampignons gevonden in ‘s Graveland
Tijdens een excursie van oud-leden van de
Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie
in ’s Gravenland werden Reuzenchampignons (Agaricus augustus)
gevonden. In een smalle berm van een
beukenlaan werden twee al wat oudere
exemplaren ontdekt. Reuzenchampignons
vallen op door de kleurige hoeden met het
formaat van een flink soepbord. In
Nederland maar ook in de meeste andere
landen zijn ze vrij zeldzaam.
De eerste vraag die tijdens de excursie gesteld werd was of ze eetbaar waren. Bij
veel Nederlanders schijnt de liefde voor paddenstoelen tegenwoordig vooral via de
maag te gaan. Het plukken van paddenstoelen in de natuur voor
consumptiedoeleinden neemt de laatste jaren hand over hand toe. Bij echte
champignonliefhebbers loopt alleen al bij het horen van de naam
Reuzenchampignon het water in de mond. Reuzenchampignons met hoeden tot 25
centimeter breedte zien er inderdaad een beetje uit als een soort kingsize portobello.
Ze hebben echter niets met de Portobello’s van de supermarkt te maken. Een
portobello is één van de vele kweekvormen van de Gekweekte champignon
(Agaricus bisporus).
Tekst en foto’s: Martijn Oud. Lees meer op Natuurbericht.
Fasecontrastsets beschikbaar
Door het afschaffen van het practicum
Microscopie is een aantal Fasecontrastsets
compleet met bijbehorende
fasecontrastobjectieven 10x, 40x en 100x
voor de Olympus E microscoop (zie figuur)
beschikbaar. Wie in het bezit is van een
dergelijke microscoop kan een set gratis
afhalen bij Johan Steketee en eventueel
laten monteren en afregelen.
Ook een aantal Olympus 5x en K20x
oculairen ( niet WideField ) zijn in de
aanbieding.
Wie belangstelling heeft kan een e-mail sturen naar Johan : [email protected].
RUSSULARUM ICONES - an iconography of brittlegills
RUSSULARUM ICONES - an iconography of brittlegills
by Helga Marxmüller
In two volumes, about 730 pages, size 23 x 29,7 cm
In two languages (German/French)
ISBN 978-33000448232
Contents:
 300 plates of brittlegills, life-sized and painted from nature, with microscopic
graphics and comments by the author
 About 230 species and forms
 Associated with 120 species original descriptions by Henri Romagnesi, taken
from an unpublished manuscript (in French)
 Inclusive a removable color table of spore dusts
 With an introduction by Prof. Dr. Andreas Bresinsky
 With an annex, in which the molecular results of many of the mentioned
collections (about 1/3), carried out by Felix Hampe & Ursula Eberhardt, are
commented
 With 2 light green colored ribbons in each book, in line
 With the other artistic design of the books
Subscription price (valid and payable on advance payment until October 1st, 2014):
70 Euros per volume (both volumes have to be ordered together for 140 Euros); after
October 1st, 2014 the price will be 90 Euros per volume (180 Euros for the two
volumes); foreign shipping costs available on request; expected to be published by
November 2014
To be ordered via Anatis Verlag, Munich preferably by email
[email protected] or on rare occasions by letter to Mrs. Helga Marxmüller,
Zehentbauernstr. 15, 81539 München
Geheimzinnige Toverchampignon verrast bewoner
Afgelopen week gebeurde er iets vreemds in de
schuur van een stolpboerderij in het
buurtschapje Tolke, net onder Schagen. De
bewoner constateerde dat er verschillende
tegels van de schuurvloer omhoog waren
gedrukt en er een hoop zand omhoog was
gekomen. Bij het verwijderen van het zand
ontdekte hij een grote toef kleurrijke
paddenstoelen. Toen er een andere scheve
tegel werd verwijderd bleken
er nog meer paddenstoelen
onder de tegelvloer te zitten
die zich nog aan het
ontwikkelen waren. Het
bleek te gaan om de
Toverchampignon die tegels
omhoog duwde. Deze
zeldzame paddenstoel is
vooral bekend uit de
omgeving van Amsterdam en breidt zich van daar ook internationaal uit.
De bewoner kon zijn ogen niet geloven en wilde weten wat voor eigenaardige
paddenstoelen het konden zijn en of ze meer schade konden aanrichten. Na overleg
met een lid van de NMV kwamen ze tot de conclusie dat het moest gaan om de
zeldzame Toverchampignon (Agaricus geesterani).
Lees meer op Natuurbericht. Tekst en Foto’s: Martijn Oud.
Huidig warm en vochtig weer veelbelovend voor paddenstoelen
Liefhebbers van paddenstoelen hebben altijd goed weer: is het warm en droog, dan
vinden ze dat eigenlijk best wel fijn om te fietsen en te wandelen, maar nog beter
voelen ze zich bij (erg) nat weer omdat ze dan veel paddenstoelen tegenkomen. De
laatste tijd valt op veel plaatsen in het land veel neerslag. Ook al zou het nu een paar
dagen droog worden, dan nog valt er binnenkort een hausse aan paddenstoelen te
verwachten. Op dit moment is in de bossen al volop de Grote stinkzwam (Phallus
impudicus) te ruiken, en ook de Parelamaniet (Amanita rubescens) laat zich al steeds
vaker zien.
Waarom paddenstoelen het zo goed doen onder vochtige omstandigheden, daarover
is eigenlijk maar weinig bekend. Paddenstoelen bestaan voor het grootste gedeelte
uit water, meer dan planten, en zijn in de bodem waarschijnlijk veel gevoeliger voor
uitdroging dan planten. Een hoge temperatuur heeft nog een ander effect: de
levenscyclus van een paddenstoel gaat sneller, anders gezegd, hij rijpt en verrot
sneller. Daarom staan paddenstoelen later in de herfst langer.
Lees meer op Natuurbericht. Tekst: Aad Termorshuizen
Veldwerkplaats Paddenstoelen en diversiteit verhogend beheer
Woensdag 15 oktober: Paddenstoelen en diversiteit verhogend beheer
Sprekers: Wim Ozinga (Alterra) en Peter-Jan Keizer (Paddenstoelenstichting)
Paddenstoelen zijn een groot deel van het jaar onzichtbaar,
maar ze spelen in vele ecosystemen een belangrijke rol. Met
hun netwerken van schimmeldraden breken ze plantaardig
materiaal af en maken zodoende de voedingsstoffen weer
beschikbaar voor planten. Verder vormen
mycorrhizapaddenstoelen onmisbare partners voor bomen.
Een groot aantal paddenstoelen is kwetsbaar of bedreigd en
staat op de Rode Lijst. Doordat paddenstoelen andere eisen
aan hun standplaats dan planten profiteren ze niet
automatisch van beheer gericht op planten. Wat zijn de mogelijkheden om met het
beheer meer op het behoud en herstel van de diversiteit aan paddenstoelen in te
spelen?
Het complete programma van deze veldwerkplaats volgt binnenkort. Aanmelden kan
door een e-mail te sturen aan [email protected] o.v.v.
Veldwerkplaats Paddenstoelen. De kosten bedragen 125 tot 350 euro per persoon
(excl. BTW).
\ Na regen kale inktzwammen
Voorafgegaan door vele regenbuien kwamen de
afgelopen week op verschillende plaatsen in
Noord-Holland Grote kale inktzwammen
(Coprinopsis atramentaria) tevoorschijn. Ook in
een recreatiegebied ten noorden van Alkmaar
werden ze gevonden. Niets bijzonders zou je
zeggen want Grote kale inktzwammen komen
algemeen voor. Bij toeval bleken er in het gebied
niet alleen Grote kale inktzwammen voor te
komen, maar werden ook een aantal exemplaren
van de zeldzame Bruine kale inktzwam
(Coprinopsis romagnesiana) ontdekt. Een
buitenkansje om de verschillende soorten van
deze groep eens nader te beschouwen.
Lees meer op Natuurbericht. Tekst: Martijn Oud.
Foto’s: Martijn Oud en Julius van den Broek
Zadelzwam profiteert van ellende Es
Als bewoner van de Randstad is de
Zadelzwam een paddenstoel waar je eigenlijk
niet omheen kunt. De grote hoeden tot 60
centimeter doorsnede in de vorm van een
zadel zitten met een zijdelings geplaatste
steel vast aan stammen en stronken van
allerlei loofbomen. Afgelopen voorjaar
werden er meer Zadelzwammen gezien dan
andere jaren. In parken en plantsoenen,
boomsingels, lanen en loofbossen, kortom
overal waar zijn favoriete loofbomen groeien
werden ze gevonden.
De Zadelzwam (Polyporus squamosus) stelt geen extreme eisen aan zijn omgeving.
De soort is te vinden op allerlei vochtige, voedselrijke grondsoorten. Op droog,
voedselarm zand ontbreken Zadelzwammen of worden slechts weinig gevonden. De
Zadelzwam komt vooral in het westen en noorden van ons land voor maar wordt ook
aangetroffen op de Utrechtse Heuvelrug, Zuid-Limburg, het rijk van Nijmegen en in
Noord-Brabant ten noorden van Eindhoven. Zadelzwammen zijn bijna het hele jaar
door te vinden van april tot december met een piek in mei en eind
september/oktober. Mede daardoor behoren Zadelzwammen tot de bekendste
paddenstoelen van Nederland.
Lees meer op Natuurbericht. Tekst en foto: Martijn Oud.
Het is weer boletentijd
De wolkbreuken van de laatste tijd hebben
behoorlijk huisgehouden in ons land. Toch duurde
het nog vrij lang voordat het effect daarvan te
merken was op de paddenstoelen. Vooral in lanen
worden momenteel grote aantallen boleten gezien
waaronder prachtige soorten. We hebben er lang
op moeten wachten want de augustusmaand van
vorig jaar was warm en vooral te droog verlopen.
Augustus en september zijn de aangewezen
maanden om grote boletensoorten (Boletus) te
zien. Je hebt mensen die een groot ontzag hebben voor grote paddenstoelen.
Boleten zijn niet alleen groot maar er zitten soorten bij die tot de kleurrijkste
paddenstoelen behoren die er zijn.
Lees meer op Natuurbericht. Tekst en foto: Martijn Oud.
Coolia-artikelen vanaf 2009 als PDF-bestand beschikbaar
Artikelen die zijn verschenen in de Coolia-jaargangen 52 t/m 55 (2009-2012) kunnen
nu als PDF-bestand worden gedownload. Daarmee kunnen dus alle Coolia’s tot 2012
worden gedownload. Dat kan via publicatiepagina (klik op Oude Coolia’s als pdf,
linksboven).
Paddenstoel van de Maand: Dennenvoetzwam
De Dennenvoetzwam (Phaeolus
schweinitzii) is als necrotrofe parasiet
vooral berucht in naaldbossen op de
binnenlandse zandgronden. Bij veel
naaldboomsoorten, maar vooral
Douglasspar veroorzaakt de zwam
bruinrot in de wortels en in het
kernhout van de stambasis, maar nog
jaren na de dood van de boom kunnen
de vruchtlichamen gevonden worden
op wortelresten en dood hout, zodat
het in het eerste geval lijkt of hij op de grond groeit en in het tweede geval de
Dennenvoetzwam heel soms halverwege een stam wordt aangetroffen.
In de zomer verschijnen de verse vruchtlichamen, die herkenbaar zijn door de gele
groeiranden. Al snel kleuren de paddenstoelen voskleurig bruin of vaak zelfs zeer
donker bruin. Oude exemplaren zijn vaak zwartbruin van kleur. Langs de randen van
overjarige vruchtlichamen kan regeneratie optreden: er verschijnen dan nieuwe
hoedjes op de rand. Deze zeldzame verschijning wordt om de paar jaar gemeld,
meestal omdat mensen niet weten wat ze gevonden hebben.
Tekst: Aldert Gutter. Foto: Gerben Winkel. Bron: Alles over Paddenstoelen.
Vorkplaathoutzwam in de Kijfhoek in Wassenaar
De Vorkplaathoutzwam (Lenzites warnieri)
is pas voor het eerst ontdekt in 2005 in
Nederland, en komt oorspronkelijk uit Zuid
-Europa. Er wordt gespeculeerd dat de
zwam hier een plek heeft gevonden
doordat vogels sporen meenamen, in
combinatie met het warmer wordende weer
door de klimaatsverandering. Het zou ook
kunnen dat een zuidelijke windstroom de
sporen hier naartoe heeft gebracht. De
zwam is nu opnieuw in Kijfhoek in Wassenaar te vinden! Zeer bijzonder, omdat deze
soort slechts op twee plaatsen te vinden is in Nederland.
Foto: Theo Westra. Lees meer op Bijzondere waarnemingen.
Vezelige wasplaat in het komgebied Hollanderbroek vlakbij Driel
Donderdag 24 juli stond Ben Besselink voor
mijn deur met een bakje met daarin prachtige
wasplaten die hij vlakbij Driel gevonden had.
Het gebied daar is beschermd en eigendom
van Natuurmonumenten en wordt de laatste
12 jaar alleen als hooiland gebruikt. Het is
een moerassig gebied waar boeren niets
mee konden beginnen. Daar aankomen merk
je direct de zware vettige klei op. Al gauw
vonden we tussen het relatief hoge gras
zeker 150- 200 vruchtlichamen, jong rood
met een conische hoed, verkleurend naar oranje en uiteindelijk gelig wordend. De
hoed en steel van deze vrij forse paddenstoelen waren allebei droog en vezelig.
Thuis sleutelde deze soort eenvoudig uit op de de Vezelige wasplaat, een zeer
zeldzame soort die op de verspreidingsatlas nog maar 2 stippen heeft.
Tekst en foto: Marjon van der Vegte. Lees meer op Bijzondere waarnemingen.
Agenda
Ter herinnering staat hieronder de agenda voor de komende periode. Meer
informatie over de meeste excursies is te vinden op de site van de NMV.
Let op: De meeste uitingen zijn er in de eerste plaats voor de werkgroepsleden of de
NMV-leden zelf. Ben je nog geen lid? Neem contact op en ga dan gerust een keer
mee om te zien hoe leuk het allemaal is. En daarna wil je vast wel lid worden. Kijk in
het colofon onderaan hoe je lid kunt worden van de NMV
25 augustus: Excursie District Utrecht Eikenlanen Schalkwijk, Lange uitweg en Groeneweg.
27 augustus Excursie Paddenstoelenwerkgroep Oud Beijerland Mijnsheerenland Parkje Tennisbaan.
27 augustus: WMOY excursie Abbertbos.
27 augustus: Excursie Paddenstoelenwerkgroep ZO Veluwe Voorstonden-Zuid.
30 augustus: Excursie Paddenstoelenwerkgroep De Noordkop naar de Wilhelminalaan te Alkmaar.
30 augustus: NMV excursie Voorne.
30 augustus: Paddenstoelenwerkgroep Zwolle Wythmenerplas.
1 september: Excursie PWD+MWG Waterwingebied WMD Ruinerwold.
3 september: WMOY excursie Kuinderbos.
5 september: Excursie District Utrecht Lievendaal en Hellingbosjes Amerongen.
5 september: Paddenstoelenwerkgroep Zwolle Helmhorst.
6 september: NMV excursie Mallebos bij Spijkenisse.
6 september: Excursie PSL Limburg Leudal.
8 september: Excursie PWD+MWG Zuidlaardermeer West.
10 september Excursie Paddenstoelenwerkgroep Oud Beijerland Numansdorp Numansdorpse Bos.
10 september: Excursie Paddenstoelenwerkgroep ZO Veluwe Loenense waterval – Vrijenbergerspreng.
10 september: WMOY excursie Roggebotzand.
12 september: Excursie District Utrecht Hazenwater te Leusden.
13 september: Excursie Paddenstoelenwerkgroep De Noordkop naar ’t Oude hof te Bergen(NH).
13 september: NMV excursie Haaksbergerveen.
13 september: Excursie PSL Limburg Landgoed Genbroek.
13 september: Paddenstoelenwerkgroep Zwolle Zalkerbos.
15 september: Excursie District Utrecht Landgoed Sterkenburg.
15 september: Excursie PWD+MWG De Holmers bij Elp.
16 september: Bijeenkomst PWD Beilen
17 september: WMOY excursie Burchtkamp.
19 september Paddenstoelenwerkgroep Zwolle Westerveldse bos.
20 september: NMV excursie Slot Zeist en omgeving.
20 september: Excursie PSL Limburg Steenberg Wilhelmina.
Colofon
Dit is de digitale nieuwsbrief van de Nederlandse Mycologische Vereniging. De nieuwsbrief heeft een onregelmatige
verschijning, afhankelijk van het seizoen, de aangeleverde stukken en de urgentie van het nieuws. De redactie is in handen van
Melchior van Tweel en is te bereiken via het e-mailadres: [email protected]. Oude nieuwbrieven zijn te
vinden op de site van Alles over Paddenstoelen.
De nieuwsbrief vormt een aanvulling op de websites en Coolia en richt zich vooral op actuele zaken die de mycologie aangaan.
Hoewel de nieuwsbrief zich in eerste instantie richt op mensen die al thuis zijn in de wereld van de mycologie (bijvoorveeld de
leden van de NMV en KVMV), staat deze natuurlijk ook open voor alle andere mensen die "iets hebben" met paddenstoelen,
zoals paddenstoelwerkgroepen van IVN en KNNV, kinderen, studenten, natuurgidsen en docenten. De berichten zullen een
laagdrempelig karakter hebben, maar ook wel met een wetenschappelijk tintje.
De Nederlandse Mycologische Vereniging (NMV), opgericht in 1908, heeft als doel de beoefening van de mycologie in ruime zin
te bevorderen. In voor- en najaar worden wekelijks excursie georganiseerd, verder worden er werkweken gehouden en in de
winter verscheidene landelijke bijeenkomsten. Tevens is de NMV actief in de natuurbescherming waar het paddenstoelen
betreft.
De contributie voor de NMV bedraagt € 25 voor gewone leden (€ 30,- indien adres in het buitenland) en € 12,50 voor
huisgenootleden (krijgen geen Coolia). Lidmaatschap voor het leven bedraagt € 425,-, voor huisgenootleden € 212,50.
Informatie is verkrijgbaar via [email protected]. Nieuwe leden, opzeggingen en adreswijzigingen kunnen worden
doorgegeven op [email protected]. Lid worden van de NMV kan op de site van de NMV, klik vervolgens op
“Info/contact” (rechtsboven) en “lid worden” (links).
Voor meer informatie over de NMV wordt verwezen naar de websites: www.mycologen.nl - www.allesoverpaddenstoelen.nl www.paddestoelenkartering.nl - http://nem.paddestoelenkartering.nl/ - www.verspreidingsatlas.nl
De nieuwsbrief is vóór en dóór mycologen en andere paddenstoelenliefhebbers. Het is voor de redactie niet mogelijk de hele
nieuwsbrief zelf te vullen. Daar hebben we jouw hulp bij nodig. Wil je een onderwerp aandragen? Stuur het toe aan de redactie.
Welke onderwerpen kunnen aan bod komen? Alles kan in aanmerking komen, mits het een relatie heeft met de mycologie (in
brede zin van het woord): nieuwsberichten, nieuwe soorten, oproepen, bijzondere vondsten, rariteiten, mysteriesoorten, nieuwe
literatuur, rapporten, nieuws van werkgroepen, excursies, cursussen, vragen voor controles, literatuurvragen, vraag en aanbod,
microscopie, websites, tips, veldkenmerken, determinatiesleutels, etc.
Er zijn maar twee onderwerpen waar enige terughoudenheid aan de orde is:

Plukken en eten van paddenstoelen (inclusief recepten). Over het plukken van paddenstoelen heeft de NMV een
genuanceerd standpunt, waarbij met name grootschalige pluk moet worden voorkomen. Verder wordt verwezen naar het
plukstandpunt van de NMV. Deze is te vinden op de site van de NMV en klik dan op “NMV plukstandpunt” (links).

Voor het determineren van paddenstoelen aan de hand van alleen foto’s wordt verwezen naar het forum van
Waarneming.nl en Telmee.nl. Op dit forum zijn daarvoor alle mogelijkheden. Alleen determinaties met beschrijving en/of
microscopische foto’s, waar je echt niet uitkomt, kunnen eventueel in de nieuwsbrief worden geplaatst.
In de nieuwsbrief zijn diverse links aangegeven naar websites. Mochten een directe link het niet doen, kopieer dan de volledige
link naar je webbrowser.
Omdat voor afbeeldingen veelal auteursrechten gelden, is voor alle afbeeldingen in deze nieuwsbrief, die niet al eerder door de
eigenaren voor publicatie aan de Nederlandse Mycologische Vereniging ter beschikking werden gesteld, zo goed als mogelijk
nagegaan wie de eigenaren zijn, waarna toestemming is verkregen voor het gebruik. Mocht u desondanks materiaal aantreffen,
waarvan u meent dat dit niet had mogen worden gebruikt, stelt u ons hiervan dan a.u.b. in kennis, zodat eventuele
gebruiksvoorwaarden kunnen worden geregeld of het materiaal kan worden verwijderd. U kunt een e-mail sturen naar
[email protected].
Als je andere mycologen of paddenstoelliefhebbers kent die deze nieuwsbrief nog niet krijgen, stuur deze dan gerust door. Als
je de nieuwsbrief direct wilt krijgen, geef je e-mailadres dan door aan de redactie.
Je hebt deze nieuwsbrief gekregen omdat je in de verzendlijst staat. Mocht je geen belangstelling meer hebben, laat dat dan
weten aan de redactie.