Inhoud Inleiding 17 DEEL I Sociaal werk en methodisch werken 1Terreinafbakening 1.1 De missie van het sociaal werk 1.2 Taken van het sociaal werk 1.3 Cliënt-/situatiegerichte hulp- en dienstverlening 1.3.1 Psychosociale hulpverlening is cliënt-/situatiegerichte hulp- en dienstverlening 1.3.2 De plaats van signalering, collectieve belangenbehartiging en preventie 1.3.3 Samengaan van de individuele, situationele en maatschappelijke invalshoek 1.3.4 Het generieke karakter van de cliënt-/situatiegerichte hulp- en dienstverlening 1.3.5 Cliënt-/situatiegerichte hulp- en dienstverlening in beeld 1.4 Sociaal werk en zijn raakvlakken 1.4.1 Hulpverlening en andere disciplines 1.4.2 Social work 1.5 Het maatschappelijke van sociaal werk 1.5.1 Individualisering en vermaatschappelijking 1.5.2 De cliënt als burger Samenvatting 2 Methodisch werken 2.1 2.2 2.3 2.4 Algemene karakterisering van methodisch werken Verdere invulling van methodisch werken Een basismodel van methodisch werken Methodiek/methode, methodisch werken en interventie Samenvatting 27 29 34 35 35 37 40 42 44 46 46 53 54 54 57 60 61 62 63 71 74 76 Ad Snellen m.m.v. René van der Drift - Basismodel voor methodische hulp- en dienstverlening in het sociaal werk - © Uitgeverij Coutinho Snellen HD 2014.indd 9 2/27/14 10:14 AM DEEL II Visie Inleiding 81 3 Hulp- en dienstverlening als kritisch-reflectieve praktijk 83 4 Visie, een samenstel van referentiekaders en waardekaders 99 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 4.1 4.2 4.3 De noodzaak van een kritische reflectie De invalshoeken van een kritische reflectie Het kader van een kritische reflectie Twee manieren van theoriegebruik Het theorie-/onderzoekscomplex Samenvatting Nogmaals het kader van een kritische reflectie Referentiekaders 4.2.1 Psychodynamisch referentiekader 4.2.2 Experiëntieel referentiekader 4.2.3 Leertheoretisch referentiekader 4.2.4 Sociaalpsychologisch referentiekader 4.2.5 Systeemtheoretisch referentiekader 4.2.6 Sociaalecologisch referentiekader 4.2.7 Maatschappelijk referentiekader Waardekaders 4.3.1 Maatschappijopvatting 4.3.2 Persoonsopvatting 4.3.3 Professieopvatting Samenvatting 5 Eclectisch-integratief werken 5.1 Achtergronden van een eclectisch-integratieve benadering 5.2 Varianten van een eclectisch-integratieve benadering 5.3 Momenten van eclectisch-integratief werken 5.3.1 Eclectisch-integratief werken aan de interactionele kant 5.3.2 Eclectisch-integratief werken aan de probleeminhoudelijke kant 5.4 Standaardisering Samenvatting 83 84 87 89 92 97 100 103 103 107 112 117 118 120 121 124 125 128 131 136 137 137 141 148 148 150 151 154 Ad Snellen m.m.v. René van der Drift - Basismodel voor methodische hulp- en dienstverlening in het sociaal werk - © Uitgeverij Coutinho Snellen HD 2014.indd 10 2/27/14 10:14 AM 6 Typen van hulpverleningshandelen 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 Communicatief handelen Strategisch handelen Emancipatorisch handelen Instrumenteel handelen De samenhang van de vier handelingstypen Actor- en structuuroptiek Samenvatting 155 155 160 163 168 170 173 176 DEEL III Interactionele kant van hulp- en dienstverlening Inleiding 7 Common factors in de hulp- en dienstverlening 7.1 De relatie cliënt – hulpverlener 7.1.1 De relatie gezien vanuit de cliënt 7.1.2 De relatie gezien vanuit de hulpverlener 7.1.3 Stabilisatie van de relatie 7.2 Kernprocessen 7.2.1 Het aanbieden van een theoretisch denkkader (rationale) en een werkmethode (procedure) 7.2.2 Vermindering van emotionele spanning 7.2.3 Het proces van desensitisering 7.2.4 Het geven van inzicht en begrip 7.2.5 Suggestie en overtuigen 7.2.6 Het geven van bekrachtiging 7.2.7 Het functioneren als model 7.3 Corrigerende ervaringen Samenvatting 8 Interactioneel werken 8.1 8.2 Persoon en vaardigheid Houdingsaspecten 8.2.1 Dimensie ‘betrokkenheid’ 8.2.2 Dimensie ‘directiviteit’ 8.2.3 Samengaan van betrokkenheid en directiviteit 8.2.4 Overige houdingsaspecten 181 189 193 195 202 207 209 209 211 212 212 214 214 215 215 217 219 220 224 225 227 229 231 Ad Snellen m.m.v. René van der Drift - Basismodel voor methodische hulp- en dienstverlening in het sociaal werk - © Uitgeverij Coutinho Snellen HD 2014.indd 11 2/27/14 10:14 AM 8.3 8.4 8.5 8.6 Algemene vaardigheden en probleemspecifieke technieken Algemene vaardigheden Bevorderen van cliëntmotivatie 8.5.1 Hindernissen in de interactie 8.5.2 Motiveringstechnieken 8.5.3 Meer omvattende motiveringsstrategieën Enkele bijzondere interactionele situaties 8.6.1 Crisissituatie 8.6.2 Onvrijwillige hulpverlening Samenvatting 9.1 9.2 9.3 Interactie als sociaal beïnvloedingsproces en sociaal leerproces Het leren van de cliënt Interactie en technisch eclecticisme 9.3.1 De rol van de hulpverlener 9.3.2 Seksegebonden interactiepatronen 9.3.3 Manier van communiceren 9.3.4 Vorm van betrokkenheid 9.3.5 Vorm van sturing Samenvatting 9 Eclectisch-integratief werken en interactie 232 234 237 237 240 242 248 248 250 256 259 260 263 264 266 269 271 275 276 281 DEEL IV Probleeminhoudelijke kant van hulp- en dienstverlening Inleiding 285 10.1 10.2 10.3 10.4 288 290 295 295 298 299 300 300 302 304 10 Een multicausaal model van probleemanalyse Drie niveaus van probleemanalyse Niveau van de persoon Niveau van de omgeving 10.3.1 Sociaal netwerk 10.3.2 Economisch-materiële situatie Niveau van de maatschappij 10.4.1 Klassenpositie 10.4.2 Positie van allochtonen 10.4.3 Sekse- en genderpositie Samenvatting 287 Ad Snellen m.m.v. René van der Drift - Basismodel voor methodische hulp- en dienstverlening in het sociaal werk - © Uitgeverij Coutinho Snellen HD 2014.indd 12 2/27/14 10:14 AM 11 De wisselwerking tussen persoon, omgeving en maatschappij 305 12 Probleemspecifieke interventies 325 11.1 11.2 11.3 De invloed van de maatschappij op de persoon en diens omgeving De wisselwerking persoon – omgeving Drie probleemgebieden Samenvatting 12.1 Probleemspecifieke interventies op persoonsniveau 12.2 Probleemspecifieke interventies op omgevingsniveau 12.2.1 Probleemspecifieke interventies in relatie tot het professioneel netwerk 12.2.2 Probleemspecifieke interventies in relatie tot het persoonlijk sociaal netwerk 12.3 Probleemspecifieke interventies en activering Samenvatting 13 Eclectisch-integratief werken en probleemoplossing 13.1 13.2 13.3 13.4 Keuze van probleemfactoren en cliëntsystemen Keuze en integratie van samenhangende verklaringen Keuze van probleemspecifieke interventies Overzicht van probleeminhoud en eclectisch-integratief werken Samenvatting 306 312 321 323 328 331 332 334 337 339 341 341 342 346 348 349 DEEL V Fasen in de hulp- en dienstverlening Inleiding 353 14.1 14.2 14.3 355 357 361 363 14 Fasegericht werken Fasen en hun werkpunten Een lineaire en cyclisch-iteratieve aanpak Kortdurende hulpverlening Samenvatting 355 Ad Snellen m.m.v. René van der Drift - Basismodel voor methodische hulp- en dienstverlening in het sociaal werk - © Uitgeverij Coutinho Snellen HD 2014.indd 13 2/27/14 10:14 AM 15 Beschrijving van de fasen 15.1 Intake 15.1.1 Contactlegging 15.1.2 Opbouw van een werkrelatie 15.1.3 Onderzoek van de hulpvraag 15.1.4 Onderzoek, eventueel vergroting van de bereidheid en/of mogelijkheid om hulp te ontvangen 15.1.5 Eerste formulering van het probleem (rationale) 15.1.6 Aanbod van een procedure 15.1.7 Maken van vervolgafspraken 15.1.8 Verwijzing 15.2 Probleemanalyse 15.2.1 Exploratie en specificatie van het probleem 15.2.2 Onderzoek, eventueel vergroting van inzicht en acceptatie van de cliënt 15.2.3 Aandacht voor de werkrelatie 15.2.4 Maken van vervolgafspraken 15.3 Doelformulering 15.3.1 Formulering van hulpverleningsdoelen 15.3.2 Onderzoek, eventueel verbetering van mogelijkheden en motivatie van de cliënt 15.3.3 Aandacht voor de werkrelatie 15.3.4 Maken van afspraken: contract 15.4 Strategiebepaling 15.4.1 Opstellen van een plan van aanpak 15.4.2 Werken aan mogelijkheden en motivatie van de cliënt 15.4.3 Aandacht voor de werkrelatie 15.4.4 Afspraken over de concrete aanpak (onder andere: taken) 15.4.5 Aandacht voor signalering 15.5 Uitvoering 15.5.1 Inzet van probleemspecifieke interventies 15.5.2 Hulp aan de cliënt bij het uitvoeren van plannen/taken 15.5.3 Aandacht voor de werkrelatie 15.6 Afsluiting 15.6.1 Formulering van bevindingen met betrekking tot probleemafwikkeling 15.6.2 Formulering van bevindingen met betrekking tot cliëntontwikkeling/oriëntatie op ‘zelf doen’ door de cliënt 15.6.3 Formulering van bevindingen op het vlak van samenwerking 15.6.4 Afbouw van de werkrelatie Samenvatting 365 367 368 368 369 370 370 371 372 372 373 373 376 376 377 378 379 381 382 382 384 385 385 386 387 387 387 388 389 391 391 392 393 393 394 395 Ad Snellen m.m.v. René van der Drift - Basismodel voor methodische hulp- en dienstverlening in het sociaal werk - © Uitgeverij Coutinho Snellen HD 2014.indd 14 2/27/14 10:14 AM DEEL VI Analysemodel 16 Het basismodel als analyse-instrument 399 Nawoord 409 Register 426 Literatuur 414 Ad Snellen m.m.v. René van der Drift - Basismodel voor methodische hulp- en dienstverlening in het sociaal werk - © Uitgeverij Coutinho Snellen HD 2014.indd 15 2/27/14 10:14 AM
© Copyright 2024 ExpyDoc
