Brazilië Watch - ABN AMRO Markets

Group Economics
Emerging Market Research
Brazilië Watch
Marijke Zewuster
+31 20 3830518
Tijd voor verkiezingen
30 september 2014
Zondag 5 oktober vindt de eerste ronde van de presidentsverkiezingen plaats, maar de strijd zal hoogstwaarschijnlijk pas in
een tweede ronde op 26 oktober beslist worden. Deze lijkt zo goed als zeker uit te draaien op een nek-aan-nekrace tussen de
huidige president Dilma Rousseff van de Arbeiderspartij (PT) en Marina Silva de kandidate voor de eveneens centrum linkse
Socialistische Partij. Financiële markten hopen op verandering, en opiniepeilingen waarin de kansen van Marina Silva
toenemen, lijken parallel te lopen met stijgende aandelenkoersen, dalende spreads op de obligatiemarkten en een sterkere
munt. Zelf denken wij dat de verschillen in de uiteindelijke economische prestaties niet zo groot zullen zijn.
Populariteit Dilma bij middenklasse sterk gedaald
en -0,6% in k2) belandde het land daarmee zo vlak voor de
Dilma Rousseff is met name bij de armste groepen nog steeds
verkiezingen officieel in recessie.
enorm populair, maar de gedurende de twaalf jaar PT-regering
sterk gegroeide en steeds mondiger geworden middenklasse
Sterke terugval van zowel investeringen als consumptie
lijkt te snakken naar verandering. De inkomens zijn gestegen
Ook het overheidsbeleid droeg niet bij aan groei. Toenemend
en de inkomensongelijkheid is duidelijk gedaald, maar de
protectionisme kwam bovenop de al bestaande structurele
verschillen blijven ook voor een opkomende markt erg scheef
onevenwichtigheden en verslechterde de concurrentiekracht
en de toegang tot zaken als goede gezondheidszorg en
verder. Hierdoor blijft ook de inflatie hardnekkig rond de
onderwijs blijft beperkt. De onvrede die dit oplevert, wordt
bovengrens van de inflatiedoelstelling (6,5%) hangen, ondanks
versterkt door de stagnerende economie, de hoog blijvende
het in aanloop tot de verkiezingen kunstmatig laaghouden van
inflatie en het gevoerde economisch beleid. Met name de hoge
de benzineprijs en nutsprijzen. De inflatie in de dienstensector
belastingdruk en het gebrekkige voorzieningenniveau spelen
ligt zelfs boven de 9%. Daarnaast zorgde een sterke stijging
hierbij een rol. Dit culmineerde medio 2013 in talloze protesten
van de overheidsuitgaven voor een afname van het primaire
die zich steeds meer richtten tegen de organisatie van het WK
overheidsoverschot, een oplopend nominaal overheidstekort
voetbal. Dit werd gezien als een duidelijk voorbeeld van
en een verder oplopen van de bruto overheidsschuld.
verspilling van belastinggeld. Samen met een enorme
achterstand in de oplevering van de benodigde infrastructuur
Groei BBP
zorgde dit ook voor grote vrees over het verloop van het WK.
Die angst bleek ongegrond en met kunst en vliegwerk en een
voor Brazilië ook wel weer karakteristieke flexibiliteit is het WK
uiteindelijk organisatorisch gezien in ieder geval zonder al te
veel wanklanken verlopen. De populariteit van Dilma Rousseff
is er echter niet door verbeterd.
WK kon recessie niet voorkomen
Deel van de frustratie blijft dat het WK noch gezorgd heeft voor
een significante verbetering van de infrastructuur, noch voor
% j-o-j
30
25
20
15
10
5
0
-5
-10
-15
06
07
08
de beloofde economische groei. Integendeel zelfs, in de
10
BBP
periode dat het WK gespeeld werd nam als gevolg van het
grote aantal vrije dagen dat er gegeven werd – een van de
09
11
12
13
14
Investeringen
Bron: Bloomberg
creatieve oplossingen voor het verkeersprobleem – de
productie nog verder af. In juni daalde de industriële productie
Mede hierdoor is het ondernemersvertrouwen in de afgelopen
met 1,4% m-o-m veel sterker dan de daling van 0,7% m-o-m
twaalf maanden tot een dieptepunt gedaald en werden
gemiddeld in de drie voorafgaande maanden. Het herstel van
investeringsbeslissingen uitgesteld. In het tweede kwartaal
0,7% dat in juli volgde, lijkt dan ook meer het extra
krompen de investeringen (-5,3% k-o-k en -11,3% j-o-j) zelfs
productieverlies in juni te compenseren en niet zozeer de
nog veel sterker dan al het geval was in de drie voorafgaande
opmaat naar een werkelijk herstel. Ook de detailhandels-
kwartalen.
verkopen profiteerden niet van het toernooi en daalden zowel
opkomende markten extreem lage investeringsquote het
in juni (-0.7% m-o-m) als juli (-1.1% m-o-m). Dit alles vertaalde
afgelopen jaar nog verder gedaald. Ook de consument, lange
zich in een nog sterkere krimp van de economische activiteit in
tijd de motor van de economie, laat het onder invloed van de
het tweede kwartaal dan in de voorafgaande periode. Met
hoge inflatie, stijgende rente en een weer iets oplopende
twee opeenvolgende kwartalen van krimp (-0,2% k-o-k in k1
werkloosheid inmiddels afweten. De dramatische prestaties
Hierdoor
is
de
in
vergelijking
met
andere
2
Brazil Watch – Tijd voor verkiezingen – 11 February 2014
van het Braziliaanse elftal zelf hebben dit waarschijnlijk nog
blijven, mede omdat de wisselkoers onder druk zal blijven
versterkt. Het consumentenvertrouwen is sinds 2008/2009 niet
staan. Zeker wanneer de rente, zoals wij verwachten,
zo laag geweest en de groei van de kredietverlening is sterk
halverwege 2015 in de VS wordt verhoogd. Het in de
afgenomen. De vraag is of het dieptepunt nu eindelijk bereikt
afgelopen periode sterk aangescherpte monetair beleid zal
is. Het maandelijkse BBP-cijfer voor juli liet met een toename
daardoor in 2015 op zijn best pas op de plaats maken. Ook in
van 1,5% j-o-j weer een redelijke groei zien, maar dit is deels
2016 zal de ruimte voor een stimulerend beleid nog beperkt
een inhaalslag van de minder gewerkte dagen in juni. De groei
zijn en zal de groei naar verwachting niet boven de 2 tot 3%
van de detailhandelsverkopen en de industriële productie
uitkomen.
waren beide negatief. Lichtpuntje is een voorlopende indicator
als de PMI die in augustus weer net boven de 50 uit kwam, de
Neerwaartse risico’s blijven aanzienlijk
grens van groei en krimp. Wij verwachten vooralsnog dat de
Zelfs uitgaand van een scenario van gematigde groei zijn er
tweede helft van 2014 een licht herstel laat zien, maar hebben
zowel intern als extern verschillende risico’s aan te wijzen. De
wel op grond van de eerste twee kwartalen onze groeiraming
interne risico’s - zoals een sterker oplopende inflatie of een
voor 2014 neerwaarts aangepast. We gaan nu uit van een
hoger dan verwacht overheidstekort - worden deels beïnvloed
groei van nog slechts 0,5% in 2014.
door het te volgen beleid van een nieuwe regering en daarop
kan de verkiezingsuitslag wel degelijk impact op hebben. Dit
PMI Verwerkende industrie
geldt
minder
voor
de
externe risico’s.
Zo
zullen
de
renteverhogingen in de tweede helft van 2015 in de VS een
Index
negatieve invloed uitoefenen op de risicobereidheid van
60
beleggers
en
daarmee
op
de
kapitaalstroom
richting
55
opkomende markten. Dit geldt ook voor Brazilië. Daarbij moet
50
wel de kanttekening worden gemaakt dat het huidige
renteniveau in Brazilië al een dusdanig verschil laat zien met
45
de rente in de VS, dat de invloed waarschijnlijk minder sterk is
40
dan toen een jaar geleden de angst voor een minder
accomoderend beleid in de VS voor het eerst de kop opstak.
35
06
07
08
09
10
11
12
13
14
En wellicht zal het effect ook minder sterk zijn dan in
opkomende markten met een lagere rente. Een ander
belangrijk risico blijft een sterker dan verwachte daling van de
vraag naar grondstoffen uit China. Kortom of Dilma nu wint of
Bron: Bloomberg
Marina, de groei zal op zijn best middelmatig zijn en de
Middelmatige groei is meest waarschijnlijke scenario
neerwaartse risico’s aanzienlijk. Om Brazilië op een hoger
Wij gaan ervan uit dat wat de uitslag ook moge zijn het
groeipad te brengen blijven hervormingen nodig die zorgen
producentenvertrouwen
verkiezingen
voor een stijging van de investeringen en een verhoging van
geleidelijk aan zal verbeteren. Dit zal sneller gebeuren
de productiviteit. Dit blijft hoe dan ook een proces van lange
wanneer Marina Silva wint en was mogelijk nog sneller gegaan
adem.
wanneer de inmiddels naar een derde plaats verdrongen
Hoofdindicatoren economie Brazilië
na
afloop
van
de
2011
2012
2013
2014e
2015e
gewonnen. Maar ook wanneer Dilma Rousseff aan een
BBP (% j-o-j)
2.7
1.0
2.5
0.5
2.5
tweede termijn begint, zal er sprake zijn van een inhaalslag
Inflatie (% j-o-j)
6.6
5.4
6.2
6.5
6.3
kandidaat van de centrumrechtse PSDB, Aecio Neves, had
van de investeringen. Deze wordt gedreven door de afronding
van vertraagde infrastructurele projecten, maar ook door de
Overheidssaldo (% BBP)
-2.6
-2.4
-3.2
-4.0
-4.0
ontwikkeling van de steeds belangrijker wordende oliesector.
Overheidsschuld (% BBP)
54.2
58.9
56.7
58.9
60.6
En meer in het algemeen trekt de vraag naar Braziliaanse
Lopende rekening (% BBP)
-2.1
-2.4
-3.6
-3.5
-4.0
exportproducten aan onder invloed van een sterkere groei in
de Verenigde Staten en een slechts lichte groeivertraging in
Investeringsquote (% BBP)
19
18
18
17
17
China. Daarom handhaven we onze voorspelling dat de groei
Savingsquote (% BBP)
17.6
15.1
14.3
13.6
13.2
boven consensus, maar voor een land als Brazilië nog altijd
USD/BRL (ultimo)
1.88
2.04
2.34
2.4
2.4
laag. De inflatie kan daarbij in de eerste maanden van 2015
EUR/BRL (ultimo)
2.44
2.69
3.23
3.1
2.9
tijdelijk verder oplopen, omdat dan waarschijnlijk verschillende
Overheidssaldo en lop. rekening voor 2014 en 2015 zijn afgeronde getallen
in 2015 verder aantrekt en uitkomt op 2,5%. Dit is duidelijk
nutsprijzen zullen worden verhoogd. Maar ook daarna zal de
inflatie waarschijnlijk in de bovenste helft van de bandbreedte
Bron: EIU, ABN AMRO Economisch Bureau
Lees meer van het Economisch Bureau op: https://insights.abnamro.nl/category/economie/
Dit document is samengesteld door ABN AMRO. Het heeft uitsluitend als doel om financiële en algemene informatie te verstrekken over de economie. ABN AMRO behoudt zich alle rechten voor met betrekking
tot de informatie in het document en het document wordt uitsluitend aan u verstrekt voor uw informatie. Het is niet toegestaan dit document (geheel of deels) te kopiëren, distribueren, door te geven aan een
derde of om het voor enig ander doel te gebruiken dan hier boven bedoeld. Dit document is informatief bedoeld en vormt geen aanbieding van effecten aan het publiek, of een uitnodiging om een aanbod te
doen.
U mag niet om welke reden dan ook vertrouwen op de informatie, meningen, beramingen, en aannames in dit document noch dat hetcompleet, accuraat of juist is. Er wordt geen garantie gegeven, uitdrukkelijk
of stilzwijgend, door of uit naam van ABN AMRO, haar directeuren, functionarissen, vertegenwoordigers, gelieerde partijen, groepsmaatschappijen of werknemers met betrekking tot de juistheid of volledigheid
van de informatie in dit document, en geen enkele aansprakelijkheid wordt geaccepteerd voor enig verlies als direct of indirect gevolg van het gebruik van deze informatie. De opvattingen en meningen
opgenomen hierin kunnen op enig moment aan verandering onderhevig zijn en ABN AMRO heeft geen enkele verplichting om de informatie in dit document na de datum hiervan te herzien.
Voordat u in enig product van ABN AMRO investeert, dient u zich te informeren over de verschillende financiële en andere risico’s, alsmede mogelijke beperkingen voor u en uw investeringen als gevolg van
toepasselijke wetgeving en regels. Indien u, na lezing van dit document, overweegt een investering te doen in een product, raadt ABN AMRO aan om een dergelijke investering met uw relatiemanager of
persoonlijke adviseur te bespreken om nader te bezien of het relevante product – met inachtneming van alle mogelijke risico’s – past bij uw investeringen. De waarde van beleggingen kan fluctueren. In het
verleden behaalde resultaten bieden geen garanties voor de toekomst. ABN AMRO behoudt zich het recht voor wijzigingen in dit materiaal aan te brengen.
Alle rechten voorbehouden