EY bouwt mee aan een sterke gemeenteraad

EY bouwt mee aan
een sterke gemeenteraad
Inhoudsopgave
1 Introductie
2 2 2.1 2.2 2.3 Decentralisaties – WMO, Jeugdzorg, Participatiewet
Wmo en AWBZ: is uw gemeente op tijd klaar voor alle nieuwe zorgtaken?
Jeugdzorg: hoe biedt uw gemeente probleemgezinnen de beste hulp?
Participatiewet: hoe krijgt uw gemeente (gedeeltelijk) arbeidsongeschikten aan het werk?
3 3 4 5 3 Samenwerken: hoe zorgt uw gemeente voor kostenbeheersing én kwaliteit?
7 4 Grondexploitaties: hoe geeft u bedrijventerreinen een nieuwe start?
9 5 Informatiebeveiliging: is uw gemeente al cybercrimeproof?
11 6 Financiële beheersing: is uw planning & control al toe aan ‘de nieuwe zakelijkheid’?
13 7 Risicomanagement: weet u welke nieuwe risico’s op uw gemeente afkomen?
15 8 Contactpersonen
17 EY bouwt mee aan een sterke gemeenteraad
EY bouwt mee aan een sterke gemeenteraad
,
1
Introductie
Als raadslid vervult u een cruciale en verantwoordelijke rol in een snel veranderende wereld, waarin u
met grote uitdagingen te maken krijgt. Alleen al gezien de decentralisaties, de gepaard gaande
bezuinigingen en de uitdagingen op het gebied van gegevensbeveiliging en samenwerkingsconstructies.
De inwoners van uw gemeente hebben het vertrouwen in u uitgesproken dat u in staat bent deze
vraagstukken aan te pakken en hen te vertegenwoordigen in het bestuur van de gemeente.
Wij staan uw raad graag terzijde en presenteren u hier overzichtelijke informatie en praktisch advies
over de uitdagingen waar u als raadslid voor gesteld wordt. Zo vindt u aanvullende informatie voor uw
taken als raadslid en dragen we met elkaar bij aan een betere wereld. Een in alle geledingen goed
functionerende overheid betekent immers een betere samenleving voor iedereen die daaraan
deelneemt.
Hebt u vragen of wilt u nader van gedachten met ons wisselen over de thematiek op deze pagina’s,
neemt u dan gerust contact met ons op.
drs. M.H. (Marita) de Hair RA
Sectorvoorzitter EY Public
Pagina 2
EY bouwt mee aan een sterke gemeenteraad
,
2
Decentralisaties – WMO, Jeugdzorg, Participatiewet
2.1
Wmo en AWBZ: is uw gemeente op tijd klaar voor alle nieuwe
zorgtaken?
De AWBZ ‘verschraalt’, terwijl gemeenten en zorgverzekeraars meer zorgtaken krijgen. Over de
inhoud is nog veel discussie, waarbij alle partijen zich afvragen: zijn we op tijd klaar voor 1 januari
2015?
Wat verandert er met de ‘nieuwe Wmo’ voor uw gemeente?
Uw gemeente wordt – onder de Wmo – verantwoordelijk voor dagbesteding, ondersteuning en
begeleiding. Deze dienstverlening versobert en is straks alleen voor mensen die dit het hardst nodig
hebben. De aanspraken op huishoudelijke hulp worden vervangen door een maatwerkvoorziening. Voor
al deze zorgontwikkelingen komt een nieuwe wet, die vooralsnog per 1 januari 2015 ingaat. Een krap
tijdsbestek, omdat er nog veel discussies en onduidelijkheden zijn. Bijvoorbeeld over de afbakening (wie
doet wat?), de kwaliteit (krijgen huidige AWBZ-patiënten dezelfde goede zorg?) en de arbeidsmarkt
(verliezen we niet te veel banen?).
Wat is het grootste dilemma waar gemeenten nu voor staan?
Of het nu gaat om de veranderingen in de Wmo en AWBZ, de Participatiewet of de Jeugdwet:
gemeenten krijgen in totaal 19 miljard euro aan nieuwe taken van het Rijk en de provincies. Maar ze
ontvangen slechts een budget van 15 miljard euro. Kortom, u moet de processen goedkoper en
efficiënter organiseren. Bijvoorbeeld via minder bureaucratie, beperktere dienstverlening en een betere
aansluiting tussen de beleidsterreinen. Daarbij is het motto: ‘één gezin, één plan, één regisseur,’ met
meer eigen regie voor de burger.
Welke risico’s loopt uw organisatie op korte termijn?
Dat uw organisatie op 1 januari 2015 niet klaar is om de nieuwe wetgeving en extra taken uit te voeren.
Dit leidt bijvoorbeeld tot:


ontevreden burgers, die niet de juiste en goede dienstverlening ontvangen.
onrechtmatige uitvoering van de wet. En zo neemt het aantal bezwaarprocedures, klachten,
negatieve publiciteit en procedures toe.
Biedt de ‘nieuwe Wmo’ ook kansen?
Jazeker. Want uw gemeente krijgt zeer veel beleidsvrijheid om te bepalen hoe u uw budgetten
besteedt. Dit creëert nieuwe mogelijkheden, zoals marktplaatsen, thuishuizen en talentaanpak.
Pagina 3
EY bouwt mee aan een sterke gemeenteraad
,
Hoe kan EY uw gemeente helpen om de ‘nieuwe Wmo’ op tijd uit te voeren?
We volgen de Wmo- en AWBZ-ontwikkelingen op de voet. Bij elke vraag hanteren we een
multidisciplinaire aanpak, met expertise op de terreinen: organisatieadvies, wet- en regelgeving, IT,
financiën en fiscaliteit. Zo kunnen we uw risico’s beheersen, maar ook alle nieuwe kansen grijpen. We
bieden u focus op drie pijlers:
1. Financiën. Wat zijn de financiële gevolgen van de beleidskeuzes, de samenwerkingsverbanden en
de uitvoering? Wij stellen een complete exploitatiebegroting op voor de drie decentralisaties,
gebaseerd op uw gemeentebeleid. Van een ‘potloodvariant’ - als sommige onderdelen nog onzeker
zijn - tot een definitieve begroting, die input is voor de programmabegroting 2015 en verder.
2. Informatietechnologie. Over welke data heeft uw gemeente straks de verantwoordelijkheid? En
welke IT-processen moeten op de systemen van samenwerkingspartijen aansluiten? Wij stellen met
u de juiste IT-architectuur op: kostenbesparend, efficiënt en volledig opgezet volgens alle actuele
wet- en regelgeving voor privacy en informatiebeveiliging. Ook ondersteunen wij u bij het
migratieplan.
3. Verantwoording. Hoe er verantwoording moet plaatsvinden, daarover discussiëren de
departementen nog. Waar ze ook voor kiezen: wij richten de verantwoordingsprocessen binnen uw
gemeente optimaal in, zodat u aan alle nieuwe eisen voldoet.
2.2
Jeugdzorg: hoe biedt uw gemeente probleemgezinnen de beste
hulp?
Per 1 januari 2015 is uw gemeente verantwoordelijk voor alle jeugdzorg: van de jeugd-GGZ en
provinciale jeugdzorg tot de jeugdreclassering. Hiervoor moeten gemeenten zich met spoed
klaarstomen.
Wat verandert er met de Jeugdwet voor uw gemeente?
Preventie en eigen kracht, dat zijn de sleutelbegrippen van de Jeugdwet. Want door eerder de juiste,
integrale ondersteuning te bieden, kunt u dure gespecialiseerde hulp voorkomen. De overgang gaat
gepaard met een bezuiniging van netto 80 miljoen euro in 2015, oplopend tot 300 euro miljoen vanaf
2017. De Jeugdwet is zowel door de Tweede Kamer als de Eerste Kamer aangenomen. Ook heeft de
Transitiecommissie Stelselherziening Jeugd de transitiearrangementen beoordeeld en gepubliceerd;
aanvullende acties zijn inmiddels ingezet.
Wat is het grootste dilemma waar gemeenten nu voor staan?
Of het nu gaat om de Jeugdwet, de Participatiewet of de veranderingen in de Wmo en AWBZ:
gemeenten krijgen in totaal 19 miljard euro aan nieuwe taken van het Rijk en de provincies. Maar, ze
ontvangen slechts een budget van 15 miljard euro. Kortom, u moet de processen goedkoper en
efficiënter organisatoren. Bijvoorbeeld via minder bureaucratie, beperktere dienstverlening en een
betere aansluiting tussen de beleidsterreinen. Daarbij is het motto: ‘één gezin, één plan, één regisseur,’
met meer eigen regie voor de burger.
Pagina 4
EY bouwt mee aan een sterke gemeenteraad
,
Welke risico’s loopt uw organisatie op korte termijn?
Dat uw organisatie op 1 januari 2015 niet klaar is om de nieuwe wetgeving en extra taken uit te voeren.
Dit leidt bijvoorbeeld tot:


ontevreden burgers, die niet de juiste en goede dienstverlening ontvangen.
onrechtmatige uitvoering van de wet. En zo neemt het aantal bezwaarprocedures, klachten,
negatieve publiciteit en procedures toe.
Biedt de Jeugdwet ook kansen?
Jazeker. Want uw gemeente krijgt meer beleidsvrijheid om te bepalen hoe u uw budgetten besteedt. Dit
creëert nieuwe mogelijkheden, zoals betere samenwerking
en innovaties bij de hulpverlening.
Hoe kan EY uw gemeente helpen om de Jeugdwet op tijd uit te voeren?
We hanteren een multidisciplinaire aanpak, met expertise op de terreinen: organisatieadvies, wet- en
regelgeving, IT, financiën en fiscaliteit. Zo kunnen we uw risico’s beheersen, maar ook alle nieuwe
kansen grijpen. We bieden u focus op drie pijlers:
1. Financiën. Wat zijn de financiële gevolgen van de beleidskeuzes, de samenwerkingsverbanden en de
uitvoering? Wij stellen een complete exploitatiebegroting op voor de drie decentralisaties,
gebaseerd op uw gemeentebeleid. Van een ‘potloodvariant’ - als sommige onderdelen nog onzeker
zijn - tot een definitieve begroting, die input is voor de programmabegroting 2015 en verder.
2. Informatietechnologie. Over welke data heeft uw gemeente straks de verantwoordelijkheid? En
welke IT-processen moeten op de systemen van samenwerkingspartijen aansluiten? Wij stellen met
u de juiste IT-architectuur op: kostenbesparend, efficiënt en volledig opgezet volgens alle actuele
wet- en regelgeving voor privacy en informatiebeveiliging. Ook ondersteunen wij u bij het
migratieplan.
3. Verantwoording. Hoe er verantwoording moet plaatsvinden, daarover discussiëren de
departementen nog. Waar ze ook voor kiezen: wij richten de verantwoordingsprocessen binnen uw
gemeente optimaal in, zodat u aan alle nieuwe eisen voldoet.
2.3
Participatiewet: hoe krijgt uw gemeente (gedeeltelijk)
arbeidsongeschikten aan het werk?
De Participatiewet gaat op 1 januari 2015 in, en voegt de WWB, WSW en een deel van de huidige
Wajong samen. Zodat er straks één regeling is voor iedere Nederlander die kan werken.
Wat verandert er met de Participatiewet voor uw gemeente?
Werkgevers staan garant voor extra banen: voor mensen met een arbeidsbeperking die niet zelfstandig
het minimumloon kunnen verdienen. Het gaat om 2.500 extra banen in 2014, oplopend tot
structureel 100.000 banen in 2026. Daarnaast zorgt de overheid voor 25.000 banen voor gedeeltelijk
arbeidsongeschikten. Per 1 januari 2015 is de Wajong alleen nog voor duurzaam en volledig
arbeidsongeschikte jongeren. De overige groep Wajong’ers valt onder de Participatiewet en meldt zich
bij het bijstandsloket van uw gemeente. De Participatiewet is aangenomen door de Tweede Kamer, en
moet nog door de Eerste Kamer.
Pagina 5
EY bouwt mee aan een sterke gemeenteraad
,
Wat is het grootste dilemma waar gemeenten nu voor staan?
Of het nu gaat om de Participatiewet, de Jeugdwet of de veranderingen in de Wmo en AWBZ:
gemeenten krijgen in totaal 19 miljard euro aan nieuwe taken van het Rijk en de provincies. Maar, ze
ontvangen slechts een budget van 15 miljard euro. Kortom, u moet de processen goedkoper en
efficiënter organisatoren. Bijvoorbeeld via minder bureaucratie, beperktere dienstverlening en een
betere aansluiting tussen de beleidsterreinen. Daarbij is het motto: ‘één gezin, één plan, één regisseur,’
met meer eigen regie voor de burger.
Welke risico’s loopt uw organisatie op korte termijn?
Dat uw organisatie op 1 januari 2015 niet klaar is om de nieuwe wetgeving en extra taken uit te voeren.
Dit leidt bijvoorbeeld tot:


ontevreden burgers, die niet de juiste en goede dienstverlening ontvangen.
onrechtmatige uitvoering van de wet. En zo neemt het aantal bezwaarprocedures, klachten,
negatieve publiciteit en procedures toe.
Biedt de Participatiewet ook kansen?
Jazeker. Want uw gemeente krijgt meer beleidsvrijheid om te bepalen hoe u uw budgetten besteedt. Dit
creëert nieuwe mogelijkheden voor een integrale werkgeversbenadering voor mensen met een afstand
tot de arbeidsmarkt.
Hoe kan EY uw gemeente helpen om de Participatiewet op tijd uit te voeren?
We hanteren een multidisciplinaire aanpak, met expertise op de terreinen: organisatieadvies, wet- en
regelgeving, IT, financiën en fiscaliteit. Zo kunnen we uw risico’s beheersen, maar ook alle nieuwe
kansen grijpen. We bieden u focus op drie pijlers:
1. Financiën. Wat zijn de financiële gevolgen van de beleidskeuzes, de samenwerkingsverbanden en de
uitvoering? Wij stellen een complete exploitatiebegroting op voor de drie decentralisaties,
gebaseerd op uw gemeentebeleid. Van een ‘potloodvariant’ - als sommige onderdelen nog onzeker
zijn - tot een definitieve begroting, die input is voor de programmabegroting 2015 en verder.
2. Informatietechnologie. Over welke data heeft uw gemeente straks de verantwoordelijkheid? En
welke IT-processen moeten op de systemen van samenwerkingspartijen aansluiten? Wij stellen met
u de juiste IT-architectuur op: kostenbesparend, efficiënt en volledig opgezet volgens alle actuele
wet- en regelgeving voor privacy en informatiebeveiliging. Ook ondersteunen wij u bij het
migratieplan.
3. Verantwoording. Hoe er verantwoording moet plaatsvinden, daarover discussiëren de
departementen nog. Waar ze ook voor kiezen: wij richten de verantwoordingsprocessen binnen uw
gemeente optimaal in, zodat u aan alle nieuwe eisen voldoet.
Drs. D.E. (David) Zijlmans RA
Senior manager
EY Financial Accounting Advisory Services
[email protected]
+31 (0)88 – 407 46 77
Pagina 6
EY bouwt mee aan een sterke gemeenteraad
,
3
Samenwerken: hoe zorgt uw gemeente voor
kostenbeheersing én kwaliteit?
Samenwerken en méér doen, maar met 20% minder middelen. Dat is de uitdaging waar Nederlandse
gemeenten nu voor staan. Door kansen te grijpen en risico’s te managen werkt u aan
toekomstbestendige samenwerkingsverbanden.
Waarom is samenwerken nu zo populair?
Meer dan ooit tevoren moet u de publieke middelen met zorg besteden. Uw gemeente wil kwaliteit
leveren, maar tegelijk kostenefficiënt werken. Logisch dat een samenwerkingsverband dan de beste
oplossing is. Volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VGN) zijn bijna alle gemeenten
inmiddels onderdeel van een samenwerkingsverband voor de Jeugdwet, de Participatiewet en de
nieuwe Wmo en AWBZ-taken. Bijvoorbeeld met jeugdcentra, GGZ-instellingen of justitie. Ook slaan
gemeentelijke organisaties de handen ineen, zoals in de Drechtsteden of Hof van Twente al jaren
gebeurt.
Wat is de belangrijkste stap naar een succesvolle samenwerking?
De samenwerkingsvorm, daar begint alles mee. Een stichting, Gemeentelijke Regeling (GR), bv of
bijvoorbeeld een fusie? Deze keuze bepaalt of én hoe uw gemeente te maken krijgt met bijvoorbeeld de
wijzigende Vpb-regelgeving, de nieuwe Aanbestedingswet of de Wet Markt en Overheid. We zien dat
veel gemeentelijke samenwerkingsverbanden er ‘op papier’ goed uitzien. Maar in de praktijk komen er
opeens juridische, fiscale of financiële problemen, die niemand voorzien had.
Kan EY uw gemeente helpen om dit soort problemen te voorkomen?
Ja. Dankzij onze multidisciplinaire teams geven we u een geïntegreerd advies, waarmee u een compleet
overzicht krijgt. We bekijken samen alle kansen en risico’s, en begeleiden u bij het transitietraject. Zodat
uw samenwerking niet alleen toekomstbestendig en prettig is, maar ook tastbare voordelen biedt:
efficiëntie, kostenbesparingen en – uiteraard – een hogere kwaliteit van dienstverlening.
Welke aandachtsgebieden mag u niet over het hoofd zien? En hoe kan EY u hierbij helpen?
EY ondersteunt uw organisatie op vijf terreinen, waarmee uw samenwerking valt of staat:
1. Organisatie. Hoe blijft uw gemeente op afstand ‘in control’? En hoe regelt u de democratische
controle, als er geen directe relatie meer is? Dit soort dilemma’s onderzoeken we bij de start
van het samenwerkingstraject, waarin we een businesscase en een implementatieplan
ontwikkelen.
2. Bestuurlijk-juridisch. We denken mee over juridische afspraken en de praktische uitvoering
daarvan. Bijvoorbeeld bij de keuze van de bestuurlijke structuur, belastingverplichtingen of
aanbestedingstrajecten.
3. Informatietechnologie. Hoe sluit u externe IT-processen op uw systemen aan? En hoe
garandeert u de informatiebeveiliging? Wij adviseren bij de gehele implementatie. Ook het
project- en verandermanagement kunnen we oppakken.
4. Financieel. Als uw gemeente samenwerkt, blijft uw organisatie altijd financieel (mede)
aansprakelijk. Heeft u met uw partners duidelijke financiële afspraken gemaakt? En voldoende
inzicht in hun financiële instrumenten, zoals de begroting, de tussentijdse cijfers en de
jaarrekening? U heeft dit nodig om uw eigen financiële risico’s te managen. Maar, volgens het
Besluit Begroting en Verantwoording moet u over die cijfers ook verantwoording afleggen in de
jaarrekening van uw gemeente. Wij behoeden u voor financiële valkuilen.
Pagina 7
EY bouwt mee aan een sterke gemeenteraad
,
5. Fiscaal. De samenwerkingsvorm bepaalt de fiscaliteit. Is uw organisatie vanaf 2016 Vpbplichtig? En hoe zit het met de btw-gevolgen? Zo kunnen gemeenten de aan hen berekende btw
meestal declareren bij het Btw-compensatiefonds. Wij zoeken met u naar een optimale balans
tussen de samenwerkingsvorm, fiscale verplichtingen en financiële voordelen.
Prof. dr. A.F. (Frank) Harmsen
Executive director
EY Public Advisory
[email protected]
+31 (0)88 – 407 31 49
Pagina 8
EY bouwt mee aan een sterke gemeenteraad
,
4
Grondexploitaties: hoe geeft u bedrijventerreinen een
nieuwe start?
Braakliggende (zicht)locaties, verlaten bouwstellingen. Door de crisis boeken gemeenten massaal
verliezen op hun grondexploitaties. Toch zijn er nieuwe kansen om het lokale vestigingsklimaat een
impuls te geven.
Hoeveel verlies hebben Nederlandse gemeenten al geboekt?
Hoewel de woningmarkt opkrabbelt, herstelt het commerciële vastgoed nog amper. Sinds 2008, de
start van de financiële crisis, boekten onze gemeenten al 4,5 miljard euro op hun grondexploitaties af.
Maar er volgen nog veel meer afboekingen, verwachten we. Bij de beoordeling van de financiële
stabiliteit blijft dan ook de vraag: hoe moet het nu verder?
Voor welke dilemma’s kan uw gemeente nu staan?
Het kan zo niet langer doorgaan, beseffen veel gemeenten. Een goed begin. Maar met een
herstelprogramma hebben nog weinig gemeenten ervaring. Dilemma’s waar uw organisatie voor kan
staan:





Politiek: moet, bijvoorbeeld, de gemeenteraad de gewijzigde grondexploitaties opnieuw
goedkeuren?
Samenwerkingspartners: hoe stimuleert u uw huidige ontwikkelaars, terwijl de markt vastzit?
Financieel: hoe gaat uw gemeente om met boekwaardes, de verwerking van verliezen,
bovenwijkse plankosten et cetera?
Risico-inschatting: welke risico’s komen bij welke partij te liggen? En worden alle risico’s wel
geïdentificeerd?
Juridisch: hoe verhouden de huidige contracten zich tot de nieuwe plannen en nieuwe
inzichten?
Welke oplossingen zijn er om uw grondexploitaties een nieuwe start te geven?
EY signaleert twee interessante scenario’s. Afhankelijk van de situatie kan uw gemeente kiezen voor:
1. Opknippen van grondexploitaties.
Steeds meer gemeenten delen grondexploitaties in deelprojecten op, zodat u op onderdelen
kunt versnellen. Dit wordt gezekerd door afdwingbare overeenkomsten. Bijkomend voordeel
van deze oplossing: de nieuwe dynamiek prikkelt andere grondafnemers om mee te doen. Zo
boekt u sneller resultaat.
2. Samenwerkingscontracten openbreken en zelf realiseren.
Een nieuwe tendens, die gemeenten op dit moment vaker beoordelen. U breekt het bestaande
samenwerkingscontract open en neemt dit van de ontwikkelaar over - tegen verrekening van
het verlies. Zo krijgt uw gemeente de regie over het gebied terug.
Pagina 9
EY bouwt mee aan een sterke gemeenteraad
,
Stel, uw gemeente besluit om grondexploitaties op te delen. Hoe kan EY hierbij ondersteunen?
Het is belangrijk om juridische en financiële risico’s te managen, zodat uw grondexploitaties een
gezonde doorstart maken. Wij:


adviseren over de juridische kant. Zo onderzoeken we hoe de plannen zich tot de BBVregelgeving verhouden en zorgen we ervoor dat ‘de kleine letters’ kloppen.
ondersteunen bij alle financiële issues. Onze financiële specialisten zijn volledig thuis in de
vastgoedsector, dus weten precies waar het over gaat. Hoe waardeert u de huidige
grondexploitatie en de verwachte resultaten, bijvoorbeeld? En welke financiële structurering
werkt het beste?
En als uw gemeente bestaande contracten wil openbreken?
Ook dan is het verstandig om een objectieve partij aan tafel te hebben. Zeker omdat de relatie met de
huidige ontwikkelaars gespannen kan zijn. Of het nu gaat om maatwerkadvies of full service tijdens het
hele transactietraject, wij:



ondersteunen bij financiële (transactie)vraagstukken. Bijvoorbeeld over de nieuwe prijs en de
verrekening van verliezen bij de wederinkoop van de grond.
bemiddelen en onderhandelen. Zo bepalen we samen welk standpunt u tijdens de
verkooponderhandelingen kunt innemen.
adviseren bij de ontwikkeling van een nieuw exploitatieplan. Op welk marktsegment wilt uw
gemeente zich richten? En gaat u voor woningen of bedrijven? Samen kijken we naar risico’s en
nieuwe kansen, die het lokale vestigingsklimaat een nieuwe impuls geven.
Drs. H.E. (Hubert) Franke
Senior manager
Real Estate Advisory Services
[email protected]
+31 (0)88 – 407 08 04
Pagina 10
EY bouwt mee aan een sterke gemeenteraad
,
5
Informatiebeveiliging: is uw gemeente al
cybercrimeproof?
De drie decentralisaties brengen niet alleen extra taken, maar ook onderschatte IT-risico’s met zich
mee. Een tijdige signalering voorkomt veel privacy- en beveiligingsproblemen.
IT en informatiebeveiliging haken vaak laat aan, ook binnen uw gemeente?
Of het nu gaat om de Participatiewet, de Jeugdwet of de veranderingen in de Wmo en AWBZ:
gemeenten moeten meer in samenwerkingsverbanden werken. Alleen al voor de Jeugdzorg werkt een
grote gemeente met tientallen partijen samen. Vanaf 1 januari 2015 moeten veel externe systemen op
elkaar aansluiten. En dit zijn complexe, kwetsbare processen, terwijl door de tijdsdruk IT juist een
sluitpost is. Onverstandig, want er staat veel op het spel.
Welke extra IT-risico’s loopt uw gemeente bij de decentralisaties?
Op dit moment vormen digitale spionage en cybercrime de grootste bedreigers voor de overheid. Dit
stelde de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid - Dick Schoof - in het najaar van
2013. Ook de privacy van burgergegevens loopt steeds meer gevaar. Denk aan internationale
afluisterpraktijken of kranten, die via-via een Jeugdzorgdossier in handen krijgen en daarover
berichten.
Hoe helpt EY uw gemeente bij een veilige, soepele IT-overgang?
Onze IT-specialisten helpen u bij de overgangsfase en maken uw gemeentelijke organisatie weerbaar.
Wij:
1. inventariseren de risico’s. Welke gegevens zijn relevant? En welke veiligheidsrisico’s loopt uw
gemeente hierbij? Ook adviseren we hoe uw medewerkers hiermee om kunnen gaan.
2. adviseren over de technische inrichting. Hoe sluiten uw systemen aan op die van
samenwerkende partijen? Daarbij werken we nauw samen met uw eigen of ingehuurde ITexperts.
3. ontwikkelen een crisiscommunicatieplan. Stel dat het misgaat, dan waarborgt u de continuïteit
van uw processen, dienstverlening en communicatie.
4. trainen uw medewerkers. Hoe gaat uw gemeente om met gegevens? En hoe beveiligt u deze
data als uw medewerkers thuis, of op een tablet werken?
Nieuwe DigiD-richtlijnen waarborgen de informatiebeveiliging van uw inwoners. Maar veel
Nederlandse gemeenten voldoen hier nog niet aan.
Waarom moeten gemeenten haast maken met hun DigiD-assessment?
De afgelopen jaren zijn Nederlandse overheidsinstellingen massaal digitaal aangevallen. Als reactie
hierop lanceerde de overheid begin 2012 de ‘ICT Beveiligingsrichtlijnen voor webapplicaties’. Van
gemeenten tot waterschappen: overheidsorganisaties door heel Nederland ondergaan nu
beveiligingsassessments.
Pagina 11
EY bouwt mee aan een sterke gemeenteraad
,
De tussentijdse resultaten zijn vrij zorgwekkend. Hoe komt dat?
De meeste gemeenten moeten nog veel verbeterpunten oppakken voordat hun DigiD-beveiliging aan de
normen voldoet. Dit heeft twee oorzaken, stellen de auditors: de complexe IT-infrastructuren en de
beperkte budgetten.
Kan EY uw gemeente helpen om de DigiD-beveiliging snel op orde te krijgen?
Ja. Pak dit agendapunt zo snel mogelijk op. Wij:
1. interpreteren samen met u de richtlijnen. Zo voorkomt u dat uw gemeente te veel activiteiten
uitvoert en onnodige kosten maakt.
2. voeren DigiD-assessments uit. Om te kijken welke processen al wel en niet aan de eisen
voldoen.
3. ontwikkelen met uw collega’s een actieplan. Zodat uw gemeente zo snel mogelijk volgens de
nieuwe normen beveiligd is.
De ‘Baseline Informatiebeveiliging Nederlandse Gemeenten’ geeft nuttige handvatten. Toch stellen
de meeste gemeenten de implementatie uit.
Waarom is het verstandig om met de ‘Baseline’ aan de slag te gaan, juist nu?
De richtlijnen zijn niet verplicht, maar wel verstandig om op te volgen. Zeker als leidraad bij de
beveiligingsuitdagingen rond de decentralisaties. Het voordeel: uw gemeente hoeft niet zelf het wiel uit
te vinden, maar wordt door deze brede standaard geholpen.
Hoe kan EY uw organisatie hierbij ondersteunen?
De ‘Baseline’ geeft praktische handvatten bij complexe IT-trajecten en wij:




interpreteren met u de ‘Baseline’. Wat is voor uw gemeente belangrijk, en wat niet?
organiseren sessies. Voor het verhogen van het beveiligingsbewustzijn van uw medewerkers.
toetsen het beveiligingsniveau in de praktijk. Getrainde medewerkers van EY’s Advanced
Security Center ‘hacken’ uw gemeente volgens bepaalde scenario’s.
ontwikkelen beleid. Gebaseerd op de ‘Baseline’, inclusief een geïntegreerde visie op
bijvoorbeeld de decentralisaties.
Drs. Ad Buckens
Executive manager
IT Risk & Assurance
[email protected]
+31 (0)88 – 407 87 99
Pagina 12
EY bouwt mee aan een sterke gemeenteraad
,
6
Financiële beheersing: is uw planning & control al toe aan
‘de nieuwe zakelijkheid’?
De efficiencyslag bij gemeenten raakt de financiële organisatie in het hart. Voldoende vermogen en
begrotingsruimte garanderen, dat is de uitdaging voor de komende jaren. Daarom is het noodzaak
om uw beheersprocessen met een ‘economischere’ blik te benaderen.
Waarom zijn traditionele beheersmaatregelen misschien niet toereikend meer?
Gemeenten zijn gewend om te werken met beleidsgerichte planning- & controlmethodes. Maar is deze
‘oude’ vorm wel toekomstbestendig nu uw financiële beheersing steeds complexer wordt? Kijk naar de
invoer van de Participatiewet, de Jeugdwet of de ‘nieuwe’ Wmo en AWBZ, waarbij uw gemeente extra
taken met 20% minder budget krijgt. Of de aanhoudende stroom aan verliezen op grondexploitaties.
Efficiëntie en samenwerken, daar draait het de komende jaren om. En ruimte voor goed beleid valt of
staat met inzicht in de cijfers. Zodat u tijdig kunt bijsturen.
Moet uw gemeente opeens als een bedrijf gaan werken?
Nee, zo zwart-wit ligt het niet. Een publieke organisatie draait tenslotte anders dan een bedrijf. Het gaat
om de combinatie: een beleids- én resultaatgerichte beheersing, waarbij ‘best practices’ uit het
bedrijfsleven leerzaam zijn. Wel vraagt dit om een andere mindset, een ‘nieuwe zakelijkheid’.
Welke financiële rapportages kan uw gemeente ‘economischer’ benaderen, zodat u tijdig kunt
bijsturen?
Enkele voorbeelden die voordelen bieden:



Standaard kengetalen in de jaarrekening. Kengetallen geven meer inzichten en zijn beter
vergelijkbaar. Met elkaar, maar ook tussen gemeenten. Denk aan kengetallen voor specifieke
kosten of het kostenniveau per burger.
Economische indeling van de staat van baten en lasten. Bijvoorbeeld via een extra bijlage, met
een gedetailleerde toelichting over de soorten opbrengsten en kosten. Dit geeft u meer
handvatten voor kostenbeheersing.
Tussentijdse prognoses. Voorspellingen, bijvoorbeeld per maand, over de resultaten in de
jaarrekening. Zijn er ongewenste ontwikkelingen? Dan kunt u tussentijds ingrijpen. Daarbij kan
ook de frequentie van de managementinformatie omhoog.
Wat is het grootste financiële risico dat uw gemeente anders loopt?
Dat u aan het einde van het boekjaar opeens voor forse tegenvallers staat. Terwijl het financiële plaatje
belangrijker is dan ooit: de bezuinigingen vragen om een efficiëntere manier van werken, waarbij de
kwaliteit van de dienstverlening gegarandeerd moet blijven.
Pagina 13
EY bouwt mee aan een sterke gemeenteraad
,
Hoe kan EY uw gemeente ondersteunen bij de overgang naar een duurzame financiële beheersing?
Voor een optimale transitie bieden wij onder andere deze diensten:





Quickscan. We nemen alle financiële beheersprocessen onder de loep. Wat gaat al goed? En
waar liggen verbeterpunten en kansen? Vervolgens krijgt u praktisch advies om hiermee aan de
slag te gaan.
Begrotingsbenchmark. In te steken naar wens, bijvoorbeeld een vergelijking op
beleidsterreinen tussen andere gemeenten. Een transparante methode om van elkaar te leren.
Workshop ‘Financiële beheersing’ voor raadsleden. Hoe leest u een jaarrekening of begroting
met een resultaatgerichte blik? En welke kritische vragen zijn hierbij noodzakelijk? Samen
stomen we uw gemeenteraad klaar voor een nieuwe manier van beheersing.
Stresstest. We onderzoeken de flexibiliteit van de vermogenspositie en begroting van uw
gemeente. Waar liggen de financiële gevoeligheden? En waar kunt u nog op sturen?
Ondersteuning bij de transitie. We herinrichten met u de financiële processen en rapportages,
waarbij we uw financiële collega’s en raadsleden coachen. Kennis delen, zodat uw gemeente op
eigen kracht verder kan: dat is ons uitgangspunt.
Als we de huisaccountant van uw gemeente zijn, kunnen we deze diensten vanzelfsprekend meenemen.
Drs. Marita de Hair RA
Partner en voorzitter EY Public Sector
[email protected]
+31 (0)88 – 407 4693
Pagina 14
EY bouwt mee aan een sterke gemeenteraad
,
7
Risicomanagement: weet u welke nieuwe risico’s op uw
gemeente afkomen?
De vermogenspositie van veel gemeenten staat al onder druk. Terwijl nieuwe risico’s, zoals door de
decentralisaties, zich aandienen. Dit is dan ook hét moment voor een geïntegreerd risicobeleid,
waarmee u kosten bespaart.
Waarom wordt risicomanagement binnen uw gemeente nog belangrijker?
De komende jaren stapelen nieuwe risico’s zich op. De voorbeelden zijn er nu al. Kijk naar de verliezen
op grondexploitaties. Of de invoer van de Participatiewet, de Jeugdwet en de nieuwe Wmo en AWBZ.
Veranderingen die allerlei bestuurlijke, juridische, fiscale en financiële risico’s met zich mee brengen.
Heeft u straks genoeg budget van het rijk om aan de vraag van uw burgers te voldoen, bijvoorbeeld?
Goed risicomanagement is dan ook dé kapstok voor succesvolle beheersing: hieraan kunt u allerlei
vervolgkeuzes ‘ophangen’. Denk aan de aanpak van uw financiële beheersing.
Hoe is het risicomanagement nu binnen veel gemeenten geregeld?
Risicomanagement staat bij veel gemeenten niet meer in de kinderschoenen. Een goede zaak. Toch is er
nog ruimte voor verbetering, zien we in de praktijk. Zo blijkt de aanpak vaak versnipperd: de
verantwoordelijkheden zijn minder duidelijk belegd, en liggen meer bij stafafdelingen dan bij het
lijnmanagement. En door de politiek-gevoelige werkomgeving ligt bureaucratisering van
risicomanagement op de loer. Kortom, er is behoefte aan een geïntegreerd risicobeleid, dat door de
hele organisatie – van de postkamer tot aan het college van B&W – wordt uitgevoerd.
Wat is de top vijf grootste risico’s die gemeenten de komende periode lopen?
1. Aanhoudende verliezen op grondexploitaties.
2. Effecten van de decentralisaties.
3. Frictiekosten door reorganisaties en transities.
4. Verliezen uit verbonden partijen.
5. Overige risico’s, die specifiek voor elke gemeente zijn.
Wat is het financiële gevolg van al die (nieuwe) risico’s?
Veel gemeenten kampen met een dalende vermogenspositie. Nieuwe risico’s oefenen hier extra druk op
uit, omdat uw gemeente meer algemene reserves voor het weerstandsvermogen moet aanhouden. Een
gedetailleerd risicobeeld is nodig om zo reëel mogelijk te reserveren, maar ook om de risicoparagraaf in
de jaarrekening goed te verantwoorden.
Pagina 15
EY bouwt mee aan een sterke gemeenteraad
,
Hoe krijgt uw gemeente een compleet, actueel beeld van alle risico’s? En hoe kan EY u ondersteunen
bij geïntegreerd risicomanagement?
In drie stappen maken we uw risicomanagement toekomstbestendig:
1. Risico-inventarisaties. Per afdeling houden we brainstormsessies, waarin uw medewerkers hun
risico’s delen. Via stemkastjes kennen ze aan elk risico gewicht toe. Het resultaat is een
complete risicokaart, met organisatiebrede en afdelingsspecifieke risico’s.
2. Beheersing. Op basis van deze risicokaart(en) ontwikkelen we met uw collega’s
beheersmaatregelen en verantwoordingsprocessen, die ‘on the job’ uitgevoerd worden. De Riskexperts van EY kunnen hierbij op maat ondersteuning bieden.
3. Inbedding. Het denken in risico’s, dat is cruciaal bij een effectieve bewaking. Hoe worden
‘risicodenken’ en risicobeheersing een onderdeel van de organisatiecultuur? En hoe ontwikkelt
uw risicoprofiel zich? Komen er nieuwe risico’s bij? Met onze integrale implementatieaanpak
bedden we risicomanagement in uw hele organisatie in.
Drs. Marita de Hair RA
Partner en voorzitter EY Public Sector
[email protected]
+31 (0)88 – 407 4693
Pagina 16
EY bouwt mee aan een sterke gemeenteraad
,
8
Contactpersonen
drs. M.H. (Marita) de Hair RA
Sectorvoorzitter EY Public
Tel: +31 (0)88-407 4693
Mob: +31 (0)6-2125 1121
[email protected]
prof. dr. A.F. (Frank) Harmsen
EY Public Advisory
Tel: +31 (0)88-407 3149
Mob: +31 (0)6-2125 2053
[email protected]
mr. G.C. (Gijsbert) Bulk
EY Public Tax
Tel: +31 (0)88-407 1175
Mob: +31 (0)6-2908 3249
[email protected]
drs. J.L. (Jan) van der Geest RA
EY Public Transaction Advisory
Tel: +31 (0)88-407 1695
Mob: +31 (0)6-2125 2072
[email protected]
C. (Cecile) Heemels
EY Public Business Development
Tel: +31 (0)88-407 4333
Mob: +31 (0)6-1509 2050
[email protected]
Pagina 17