Herstelbemiddeling tussen dader en slachtoffer

DJI Zien Nummer 2
Interview / Slachtoffer in Beeld
Gegenereerd: 10-03-2014
Herstelbemiddeling tussen dader
en slachtoffer
DJI werkt hard aan meer aandacht voor het slachtoffer. Daartoe
werkt de Dienst onder meer samen met de stichting Slachtoffer
in Beeld. ‘In de PI’s werken wij bijvoorbeeld aan herstelgebaren
richting de slachtoffers’, aldus landelijk manager Slachtoffer in
Beeld, Henriëtte van der Klok.
Een overval of mishandeling kan een slachtoffer nog lang achtervolgen.
Nachtmerries, paniekaanvallen en een tal van vragen. Waarom ik? En
heeft hij – of zij – spijt? Het is lastig hetgeen dat is gebeurd een plek te
geven als die vragen onbeantwoord blijven. Daar tegenover staat dat
een dader veel last kan hebben van schuldgevoel, graag wil weten hoe
het met zijn slachtoffer gaat, en worstelt met deze emoties. Contact
tussen slachtoffer en dader kan in zo’n geval helpen doordat beide
partijen met elkaar in gesprek gaan over wat er is gebeurd, wat de
motieven waren en wat de gevolgen ervan zijn.
‘We krijgen jaarlijks 1.700 aanvragen voor een bemiddeling’
Slachtoffer in Beeld (SiB) is gespecialiseerd in slachtoffer-dadercontact.
De stichting richt zich op herstelbemiddeling tussen slachtoffers en
daders van misdrijven en verkeersongevallen door het begeleiden van
slachtoffer-dadercontacten. De zusterorganisatie van Slachtofferhulp
Nederland ontvangt jaarlijks zo’n 1.700 aanvragen voor een
bemiddeling. Dit varieert van lichte tot zware delicten, zowel recent als
lang geleden gebeurd. Slachtoffer in Beeld heeft 40 professionele
bemiddelaars in dienst die het contact tussen slachtoffer en dader
begeleiden.
Leerstraffen voor jongeren
Slachtoffer in Beeld werd bijna 25 jaar geleden opgericht. In eerste
instantie lag de focus op het uitvoeren van leerstraffen waarbij jonge
daders werden geconfronteerd met de gevolgen voor de slachtoffers. In
de loop der jaren ontwikkelde SiB diverse cursussen om het empathisch
vermogen van daders te verhogen. In 2007 werd SIB door het Ministerie
van Veiligheid en Justitie aangewezen om slachtoffer-daderbemiddeling
te implementeren en uit te voeren en nadat in 2009 de leerstraffen in
Nederland afgeschaft werden, lag de focus volledig op
herstelbemiddeling.
Pagina 1/3
herstelbemiddeling.
‘Het belangrijkste is dat zowel slachtoffer als dader het incident meer kunnen
afsluiten’
Stap voor stap
‘Het begint altijd met de aanmelding’, vertelt Henriëtte van der Klok.
‘Zowel het slachtoffer als de dader kan aanvraag doen voor bemiddeling.
Na de aanmelding neemt één van onze bemiddelaars contact op met de
aanvrager en volgt er een intakegesprek. Wat zijn de wensen,
verwachtingen en mogelijkheden van het contact met de andere partij?’
Als de andere partij instemt met een bemiddeling, voert de bemiddelaar
ook met hem of haar een intakegesprek. ‘Gedegen voorbereiding met
zowel het slachtoffer als de dader is essentieel om het contact zo goed
mogelijk te laten verlopen. Onze bemiddelaars besteden daarin veel
aandacht aan wat het slachtoffer en de dader met het contact willen
bereiken’, zegt van der Klok. Hoe het contact plaatsvindt, hangt af van
de wensen van de partijen. Een ontmoeting is niet verplicht, contact kan
ook door middel van brieven of het overbrengen van mondelinge
boodschappen (pendel). Voor welke vorm ook wordt gekozen, de
bemiddelaar begeleidt het contact en houdt rekening met de
verwachtingen en wensen van het slachtoffer en de dader. Het
belangrijkste is dat beide partijen het incident meer kunnen afsluiten.
‘Wij trainen DJI-medewerkers in het herkennen van schuldgevoel, spijt en
schaamte’
SiB en DJI
Opvallend is dat het merendeel van de aanvragen wordt gedaan door de
dader. Dit is maar liefst 81%. Afgelopen jaar zaten honderd daders op
het moment van de aanvraag nog in detentie. Bij DJI krijgt het
slachtoffer een steeds belangrijkere rol. Dit is ook een grote wens van
staatssecretaris Teeven, want slachtofferbelang krijgt van hem een hoge
prioriteit. Om nog meer slachtofferminded te worden werkt DJI veel
samen met SiB. ‘Vanuit de leerstraffen hebben we veel expertise
opgebouwd als het gaat om het herkennen van signalen van daders die
duiden op schuldgevoel, spijt en schaamte. Die kennis dient nu als
grondslag voor trainingen en bijeenkomsten voor daders en
medewerkers van DJI’, vertelt van der Klok. ‘In het Penitentiair
Trajecten Centrum Arnhem bijvoorbeeld, trainden onze bemiddelaars
DJI-medewerkers in het bespreekbaar maken van thema’s als
slachtoffers en herstel en hoe ze signalen als schuldgevoel en schaamte
kunnen herkennen. De training biedt een mix van theorie – bijvoorbeeld
over emoties en empathie – inzicht en oefeningen hoe hiermee om te
gaan.’ Daders kunnen uit een soort van overlevingsdrang hun emoties
en empathie jegens het slachtoffer blokkeren. Hierdoor kan hij zich
minder goed inleven in de rol van het slachtoffer. Om daders bewuster
te maken van de gevolgen van het misdrijf voor het slachtoffer, biedt
SiB ook trainingen en bijeenkomsten voor daders aan. ‘In Nieuwegein
bijvoorbeeld, verzorgen we sessies in de door de PI georganiseerde
cursus Puinruimen waarin we de dader bewust maken welke schade hij
het slachtoffer heeft toegebracht en verhogen we het empathisch
Pagina 2/3
vermogen. Daarnaast wordt er geoefend met herstelgebaren naar het
slachtoffer toe.’
‘DJI is goed op weg’
Van der Klok is tevreden over de samenwerking met DJI. ‘Al kan het
natuurlijk altijd beter. In de ene PI komen we meer dan in de ander en
de één heeft meer behoefte aan onze trainingen en bijeenkomsten dan
de ander. Maar ik vind dat DJI wat betreft slachtofferminded werken al
goed op weg is. Herstelbemiddeling wordt steeds vaker opgenomen in
het Detentie en Re-integratieplan (een onderdeel van het
dagprogramma) en Slachtoffer in Beeld wordt ook meegenomen in de
training Kies voor Verandering. Een kans voor de samenwerking? Dat
iedere inrichting beschikt over een medewerker met expertise over
herstel die de mogelijkheid van bemiddeling tussen dader en slachtoffer
regelmatig onder de aandacht van gedetineerden brengt.’
Tekst: Inge van der Mark Beeld: Jörgen Caris
Pagina 3/3

Download Report