interview

positief
Steeds meer geschoolde ervaringsdeskundigen
‘Ik stel altijd de vraag die nog
Pameijer loopt voorop bij het inzetten van ervaringsdeskundigen.
De zorgorganisatie introduceerde ‘Howie the Harp’ in Nederland,
een gecertificeerde opleiding uit de Verenigde Staten. Die moet
ervaringsdeskundige studenten voorbereiden op hun nieuwe rol.
W
outer van den Berg (23) is een van de eerste afgestudeerden met een certificaat van Howie the Harp
op zak. Het afgelopen jaar combineerde hij nog werken en leren bij een instelling voor begeleid wonen. Inmiddels
werkt hij bij een ACT-team in Rotterdam. Soms moet hij zichzelf
even in de arm knijpen, om te voelen of het echt waar is. ‘Ik
was al goed aan mezelf aan het werk toen ik met de opleiding
begon,’ vertelt hij. ‘Maar toch, als ik nu terugkijk was ik nog
heel erg cliënt. Ik dacht vooral aan mezelf in termen van beperkingen, voelde me minderwaardig aan collega’s en geloofde eigenlijk niet dat ik echt zou kunnen werken, laat staan een carrière beginnen. En kijk nu!’
Hulpverlener worden was nooit zijn droom, zegt hij, en psychiatrisch patiënt worden nog veel minder. Toch heeft hij al een
flinke psychiatrische loopbaan achter de rug. Die begon toen hij
twaalf was. Een kwestie van ‘gepest worden, verkeerde vrienden en veel blowen’, waarna verslavingszorg en psychiatrische
opnames volgden. Hij kreeg minstens zes soms strijdige diagnoses. Inmiddels is Wouter vier jaar ‘zorgvrij’, al heeft hij nog
medicatie via de huisarts. Toen hij bij Pameijer als vrijwilliger
cursussen herstelondersteunende zorg gaf, ontdekte hij dat hij
daarin verder wilde.
Verleiden tot zorg
Het ACT-(Assertive Community Treatment)team was op zoek
naar een ervaringsdeskundige, vertelt Wouters collega Arie van
Driel. De hulpverleners uit dit multidisciplinaire team proberen
daklozen en zorgmijdende mensen die psychotisch of verslaafd
zijn tot zorg te verleiden. Inzet van ervaringsdeskundigheid is
een vast onderdeel van de methodiek. Arie is blij met zijn collega. ‘We konden uit vier gegadigden kiezen, maar Wouter was
de beste.’
Wouter en Arie gaan allebei de straat op om met de mensen in contact te komen en hun vertrouwen te winnen. Het begint vaak met praktische hulp, zegt Arie, zoals zorgen voor onderdak en een uitkering. Daarna komen diagnostiek en verdere
hulp aan de orde.
Howie the Harp bij Pameijer
Howie the Harp is bijna twee decennia geleden in de
Verenigde Staten ontwikkeld door Howard Geld. Pameijer
heeft de licentie van de opleiding gekocht en zo het
alleenrecht verworven op introductie in Nederland. In
Rotterdam is de eerste pilot in 2012 opgezet. Inmiddels
is een derde lichting van 25 studenten van start gegaan.
Pameijer is nu bezig elders in het land satellietopleidingen
op te zetten.
De opleiding bestaat uit een half jaar vierenhalve dag
per week lessen en coaching en een half jaar stage. De
eigen ervaringen zijn het uitgangspunt in het curriculum, vertelt onderwijscoördinator Audry van Vulpen. ‘We
bespreken ieders ervaringen en hoe je die in je werk kunt
gebruiken.’
Verder gaat het om het verwerven van vaardigheden en
kennis, bijvoorbeeld over de DSM V. Bij de selectie wordt
er vooral gelet op de motivatie en de mate waarin iemand
26
maart 2014 nr. 80
hersteld is. Studenten hoeven niet volledig hersteld te zijn
om te kunnen starten. ‘Wanneer ben je dat trouwens?’,
vraagt Van Vulpen retorisch. ‘Wij kijken naar de mens en
elke mens heeft beperkingen. Bovendien werken we in de
opleiding door aan het herstel.’
Pameijer heeft veel geïnvesteerd in de opleiding omdat de
organisatie een groot belang hecht aan het inzetten van
ervaringsdeskundigen. ‘Het gaat ons net als Howard Geld
om gelijkwaardige relaties, de regie zoveel mogelijk blij de
cliënt zelf. Door de inzet van ervaringdeskundigen willen
we de zorg van binnenuit veranderen.’ Het is de bedoeling dat de geschoolde ervaringsdeskundigen niet alleen
in ondersteunende functies terechtkomen, maar ook als
manager of beleidsmedewerker gaan werken. Van Vulpen:
‘Op alle niveaus moeten ervaringsdeskundigen aan de
slag.’
Meer informatie op www.howietheharp.nl.
Ervaringsdeskundigheid in 2019
In haar meerjarenvisie van 2013 - 2020
schrijft brancheorganisatie GGZ Nederland dat de inzet van ervaringsdeskundigheid kan bijdragen aan de effectiviteit
van de behandeling. Dat uitgangspunt
kan het gebruik van ervaringsdeskundigheid in zorginstellingen stimuleren.
Samen met het Trimbos-instituut, Kenniscentrum Phrenos en HEE! heeft GGZ
Nederland ook een beroepscompetentieprofiel van deze nieuwe professional
opgesteld. Een van de taken volgens dit
profiel is ‘werken aan een diagnosevrije
ruimte’. Bepaalde zorgverzekeraars
stellen een diploma of certificaat inmiddels als voorwaarde voor het aanstellen
van ervaringsdeskundigen. Volgens een
onderzoek van het Landelijk Steunpunt
Inzet van Ervaringsdeskundigen (LIVE)
staat Pameijer bovenaan de lijst van alle
instellingen die werken met ervaringsdeskundigen.
aan de slag
Frank Kremer
niet is gesteld’
Wouter van den Berg (links) met collega Leon van het ACT-team.
Door hun wantrouwen en levenssituatie zijn de cliënten vaak
geen lieverdjes. De politie moet er regelmatig aan te pas komen.
Zorgen voor een rechterlijke machtiging is soms de enige manier om iemand in zorg te krijgen. Pittig werk, beaamt Wouter,
maar deprimerend vindt hij het niet. ‘Ik weet hoe ik mezelf heb
ontwikkeld en heb dat ook gezien bij collega-studenten, dus
ik weet dat je eruit kunt komen.
Dat probeer ik over te dragen.
Het gaat in heel kleine stapjes,
maar je ziet toch dat mensen
hoop krijgen op een ander leven.
Dat is al heel wat.’ Ervaringsdeskundigen weten hoe ze zelf uit
de puree zijn gekomen, zegt Arie. ‘Maar je moet wel kunnen accepteren dat het bij een ander niet goed lukt.’
al hoort hij van collega-Howies dat het op andere werkplekken
wel eens anders is. Hij voegt toe: ‘Als ervaringsdeskundige ben
je graag een dwarsdenker. Je stelt altijd de vraag die nog niet is
gesteld. Dan kun je wel eens een vervelende mug zijn. Maar dat
wordt vaak ook wel gewaardeerd.’
Bang dat de professionalisering hem net zo afstandelijk
maakt als veel andere hulpverleners is Wouter niet. ‘In reguliere opleidingen leren ze veel
over professionele distantie. Bij
Howie the Harp gaat het vooral
over professionele nabijheid,’ zegt hij. ‘In de opleiding reflecteer je op je eigen ervaringen en die van je medestudenten. Je
ontwikkelt een eigen visie. Het gaat dus over meer dan alleen je
ervaring inzetten, het is het overstijgen ervan. Ik zie mezelf eigenlijk meer als een hersteldeskundige, want ik weet veel over
herstel.’
Hoe ziet Wouter zijn leven in 2019? ‘Ik probeer in het nu te
leven en ik geniet ervan. En hoe ik verder ga, is ook afhankelijk
van wat er in de zorg gaat gebeuren. Ik weet nog niet of ik een
vast contract krijg. Maar ik wil dit werk graag blijven doen en
mezelf verder ontwikkelen, straks misschien wel met een studie HBO of aan de universiteit.’
‘Ik zie mezelf meer als
hersteldeskundige’
Andere kijk
Gevraagd naar werkverschillen tussen hen beiden zegt Arie:
‘Wouter heeft een andere kijk op verslaving dan ik en ziet misschien sneller dan ik dat het niet zo goed gaat.‘ Wouter: ‘Onze
benadering is anders, en dat is leuk om mee te spelen. Jij bent
bijvoorbeeld sturender met cliënten.’ Arie: ‘Dat werkt niet altijd
trouwens. Dan moet ik terugschakelen.’
In het team draait Wouter volwaardig mee, zegt Arie.
‘Iedereen neemt je serieus, je hebt een sterke inbreng. En een
hiërarchie hebben we hier nauwelijks.’ Wouter bevestigt dat,
Veronique Huijbregts
Redacteur Deviant
maart 2014 nr. 80
27

Download Report