Financieringsproblemen in de binnenvaart Drs. M.J. Overweel Drs. P.Th. van der Zeijden Zoetermeer, 26 maart 2014 ISBN : 978-90-371-1120-0 Rapportnummer : A201414 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl) Panteia BV Panteia BV Bredewater 26 P.o. box 7001 2715 CA Zoetermeer 2701 AA Zoetermeer 079 322 22 00 The Netherlands www.panteia.nl +31 79 322 22 00 Voor alle informatie over MKB en Ondernemerschap: www.ondernemerschap.nl De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldigen en/of openbaarmaking in welke vorm ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke to estemming van Panteia. Panteia aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden. The responsibility for the contents of this report lies with Panteia. Quoting numbers or text in papers, essays and books is permitted only when the source is clearly mentioned. No p art of this publication may be copied and/or published in any form or by any means, or stored in a retrieval system, without the prior written permission of Panteia. Panteia does not a ccept responsibility for printing errors and/or other imperfections. 2 Financieringsproblemen in de binnenvaart Boodschap Voldoende bedrijfsfinanciering is een noodzakelijke voorwaarde voor het continueren en groeien van bedrijven in Nederland. Met name kleinere b edrijven hebben momenteel problemen met de financiering. In de ze rapportage wordt ingegaan op financieringsproblemen in de binnenvaart, een branche die gekenmerkt wordt door een groot aantal kleine bedrijven met een of enkele schepen. Uit een enquête onder schippers/ondernemers blijkt dat 17% kampt met financieringsproblemen. De schippers/ondernemers met financieringsproblemen hebben gemiddeld grotere schepen dan de schi ppers/ondernemers zonder financieringsproblemen. Schippers/ondernemers die het vooral van de vrije markt moeten hebben kampen relatief meer met financieringsproblemen dan de schippers/ondernemers in de contractvaart. Verder betreft het meestal zowel de financiering voor de dagelijkse bedrijf svoering als de financiering voor nieuwe investeringen. Oplossingen worden vooral bij banken gezocht. 1 Inleiding F in a nc i e r ing Voldoende bedrijfsfinanciering is een noodzakelijke voorwaarde voor het continueren en groeien van bedrijven in Nederland. De financierbaarheid van het Nederlandse bedrijfsleven is daarom een belangrijk punt van aa ndacht. Om de ontwikkeling van de financiering van bedrijven te volgen voert Panteia een halfjaarlijkse financieringsmonitor uit voor het Ministerie van Economische Zaken 1. Met de gegevens die dat oplevert, wordt inzicht verkregen in de behoefte van ondernemers aan financiering en in de wijze waarop in die behoefte wordt voorzien. Resultaten zijn daarbij uitgesplitst naar kleinbedrijf (2 tot 50 werkzame personen), middenbedrijf (50 tot 250 werkzame personen) en grootbedrijf (250 of meer werkzame personen). Een van de uitkomsten uit de monitor is dat kleine bedrijven aanzienlijk minder succesvol zijn in het verkrijgen van financiering. Uit de tweede m eting in 2012 bleek dat in het kleinbedrijf 18% van de bedrijven financiering heeft gezocht buiten de bestaande kredietruimte en dat bij ongeveer de helft daarvan de gezochte financiering is geweigerd (ofwel 9% van de bedrijven in het kleinbedrijf). 1 Zie onder andere: Ro Braaksma, Wim Verhoeven en Lia Smit, Financiering smonitor 2012-2. Onderzoek naar de financiering van het Nederlandse bedrijfsleven, Panteia, november 2012. 3 F in a nc i e r ing in e en b ra n ch e me t v e e l k l e in e b ed r i j ve n: d e b in ne nva a r t De binnenvaart is een branche die bestaat uit veel kleine ondernemingen. De binnenvaartsector kan worden gekarakteriseerd als een sector met een groot aantal kleine familiebedrijven die veelal slechts één of enkele schepen aansturen. Daarnaast kampt de sector momenteel met structurele problemen. Er is sprake van overcapaciteit. Derhalve is het interessant om te kijken of in deze branche sprake is van financieringsproblemen. In een enqu ête onder binnenvaartschippers zijn enkele korte vragen opgenomen over eventuele knelpunten in de financiering. De enquête is gehouden in de tweede helft van 2012. In deze rapportage worden de resultaten weergeg even van de ondernemers onder de schippers. De vragen zijn door 195 ondernemers/schippers beantwoord. Om resultaten over de populatie te kunnen presenteren zijn de resultaten herwogen naar omvang van de schepen (CEMT/AVV-klasse). 2 Financieringsproblemen 1 7 % he ef t fi na n c ie r in gsp r ob l e me n De eerste vraag die aan de ondernemers/schippers is gesteld over financi ering luidde: Heeft u op dit moment financieringsproblemen? Uit de enquêteresultaten blijkt dat 17% van de ondernemers op het moment van de enquête financieringsproblemen had. Opvallend daarbij is dat het percentage ondernemers/schippers met financieringsproblemen bij ondernemers die lid zijn van een brancheorganisatie lager is (namelijk 11% van de ondernemers) dan bij de ondernemers die geen lid zijn van een brancheorganisatie (namelijk 33% van de ondernemers). Verder blijkt dat ondernemers/schippers die met personeel varen meer financieringsproblemen hebben (namelijk 24% van de ondernemers) dan ondernemers/schippers die zonder personeel varen (namelijk 7% van de ondernemers). B i j on de r ne me rs m et g ro t er e sc he p en i s h e t per c en ta g e on de rn e m e rs m et f ina nc i er i ng sp r ob l e me n gr ot e r Er zijn duidelijke verschillen in de kenmerken van de schepen tussen d e ondernemers/schippers met financieringsproblemen en de ondern emers/schippers zonder financieringsproblemen. Deze kenmerken zijn wee rgegeven in Tabel 1. Daaruit blijkt dat de ondernemers met financieringsproblemen gemiddeld nieuwere schepen en grotere schepen hebben. Dit heeft een duidelijke link met een nieuwbouwgolf die in de periode 2006 -2009 heeft plaatsgevonden en die met name grote schepen betreft. 4 Tabel 1 Kenmerken van de schepen van ondernemers/schippers met financieringsproblemen en van ondernemers/schippers zonder financieringsproblemen Kenmerken Wel financieringsproblemen Geen financieringsproblemen Gemiddeld bouwjaar 1978 1972 Gemiddeld tonnage 2033 1551 Gemiddelde lengte IVR 8427 7967 970 871 1069 690 Gemiddelde breedte IVR Gemiddelde totaal Kw Bron: Panteia, 2013) O nd e rn em e rs op de R i jn va a rt en o nd e rn em e rs o p de v r i je ma rk t h e bb en m e er p r ob l em en Ook het type werk dat binnenschippers doen blijkt van invloed op het al dan niet hebben van financieringsproblemen. Zo blijkt dat schippers op de Rijnvaart minder financieringsproblemen hebben (namelijk 13% van de onde rnemers) dan schippers buiten de Rijnvaart (namelijk 20% van de ondern emers). Verder blijkt dat schippers op de vrije markt meer financieringproblemen hebben dan schippers op de contractmarkt. Onder de ondernemers/schippers op de vrije markt (spotmarkt) heeft 20% financieringsproblemen, onder de ondernemers/schippers met contractwerk is dat 10% en de ondernemers/schippers die zowel contractwerk doen als actief zijn op de vrije markt (spotmarkt) is dat 15%. Kennelijk geeft de vrije markt meer onzekerheden en daardoor meer problemen met de financiering. Aan de andere kant profiteren ondernemers in de vrije markt in tijden van hoogconjun ctuur over het algemeen van hogere inkomsten. 3 Financieringsbehoefte P ro b l em en b et r ef fe n zow e l d e b ed r i jf svo e r in g a ls v oo rg en om en i n ve st e r ing en Aan de schippers/ondernemers, die hebben aangegeven financieringsproblemen te hebben, is vervolgens gevraagd of de financieringsproblemen betrekking hebben op de dagelijkse bedrijfsvoering, op voorgenomen invest eringen of beide. Het overgrote deel van de gevallen (64%) betreft zowel d agelijkse bedrijfsvoering als voorgenomen investeringen. Bij 17% gaat het uitsluitend om dagelijkse bedrijfsvoering en bij 19% uitsluitend op voorgenomen investeringen. Kortom, 81% van de bedrijven met financieringsproblemen (ofwel zo’n 14% van de ondernemers/schippers) heeft acute problemen omdat het gaat om de financiering van de dagelijkse bedrijfsvoering. 5 4 Oplossingen voor de financieringsproblemen Tenslotte is aan de schippers/ondernemers, die hebben aangegeven financieringsproblemen te hebben, gevraagd waar zij zoeken naar oplossingen voor hun financieringsproblemen. De banken zijn daarbij veruit het belangrijkste adres om financieringsproblemen op te lossen. 81% van de respo ndenten met financieringsproblemen zoekt oplossingen bij banken. Andere bronnen waar oplossingen worden gezocht zijn verladers (20%), informal investors (14%) en familie en/of vrienden (12%) 6 De resultaten van het Programma MKB en Ondernemerschap worden in twee reeksen gepubliceerd, te weten: Research Reports en Publieksrapportages. De meest recente rapporten staan (downloadable) op: www.ondernemerschap.nl. Recente Publieksrapportages A201411 13-03-2014 Bedrijfsoverdrachten in een periode van recessie A201410 06-03-2014 Ondernemendheid in de culturele sector A201409 27-02-2014 Topsectoren in beeld – Beleving van het onderne- A201408 18-02-2014 A201407 25-02-2014 Inkomens Zelfstandigen 2013 A201406 11-03-2014 Samenwerken bij vernieuwing in de topsectoren A201405 13-02-2014 Lokale lasten voor bedrijven A201403 04-02-2014 Wat drijft MKB ondernemers A201402 20-02-2014 Gebruikersinnovatie in het MKB A201401 06-02-2014 Topsectoren in beeld. Ontwikkeling van de innova- en vergrijzing mingsklimaat - meting voorjaar 2013 Monitor vrouwelijk en etnisch ondernemerschap 2013 tiviteit van de topsectoren in najaar 2012-voorjaar 2013 A201374 14-01-2014 MKB Rating: Smaakt naar meer, onderzoek naar bekendheid en gebruik van ratings door MKBbedrijven A201373 07-01-2014 Vertrouwen in eigen bedrijf keldert: ondernemersvertrouwen door de jaren heen A201371 17-03-2014 A201370 19-12-2013 Samenwerkingskenmerken van challengers in de topsectoren Algemeen beeld van het MKB in de marktsector in 2013 en 2014 A201369 23-12-2013 Ondernemen in de horecasector 2013 A201368 23-12-2013 Ondernemen in de groothandelsector 2013 A201367 23-12-2013 Ondernemen in de overige dienstverlening 2013 A201366 23-12-2013 Ondernemen in de bouwsector 2013 A201365 23-12-2013 Ondernemen in de transportsector 2013 A201364 23-12-2013 Ondernemen in de autosector 2013 A201363 19-12-2013 Bijdrage van buitenlandse werknemers aan innovatie in het MKB A201362 23-12-2013 Ondernemen in de zakelijke dienstverlening 2013 A201361 23-12-2013 Ondernemen in de metaalelektro 2013 A201360 23-12-2013 Ondernemen in de voedings- en genotmiddelenindustrie 2013 A201359 23-12-2013 Ondernemen in de detailhandel 2013 A201358 17-12-2013 De grijze ondernemer. Internationale vergelijking A201357 11-02-2014 Nulmeting studentbedrijven A201356 18-03-2014 Toekomst van de maakindustrie. Knowledge based van de grijze ondernemer capital! 7 A201355 10-12-2013 Opleiding en scholing van zzp’ers – Resultaten zzppanel meting I van 2013 A201354 26-11-2013 Internationale benchmark ondernemerschap 2013. Tabellenboek A201353 19-11-2013 A201352 28-01-2014 Topsectoren: beeld en ontwikkeling. Update oktober 2013 Technologische en sociale innovatie in een concurrerende markt A201351 21-11-2013 Innovatie en internationalisering in het MKB A201350 12-11-2013 Innovatie in het MKB, ontwikkelingen in de periode A201349 31-10-2013 Fulfilment van online verkoop A201348 15-10-2013 De overheid als klant van het MKB A201347 26-09-2013 Algemeen beeld van het MKB in de marktsector in A201346 08-10-2013 De innovativiteit van het MKB in 2013 A201345 19-09-2013 Monitor buitenlandse investeringen MKB A201344 14-11-2013 Sectorale veranderingen in de Nederlandse econo- A201343 03-04-2013 A201342 12-09-2013 Verschillen tussen uitzendondernemingen A201341 17-10-2013 Economische effecten verlaging van de administra- 2002-2013 2013 en 2014 mie Geen vertrouwen ondernemers in het economische beleid - Najaar 2013 tieve lasten voor het bedrijfsleven A201340 19-08-2013 Exportindex MKB. Ontwikkelingen 2008-2011 A201339 22-08-2013 Topsectoren: beeld en ontwikkeling. Update augus- A201338 12-09-2013 Bedrijfsfinanciering: zó kan het ook! A201337 03-09-2013 Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid 1998-2012 A201336 27-11-2013 Inkomens Zelfstandigen 2012 A201335 01-07-2013 Algemeen beeld van het MKB in de marktsector in tus 2013 2013 en 2014 – Update juni A201334 15-07-2013 De rol van sociale media bij innovatie door zzp’ers A201333 02-07-2013 Topsectoren in beeld. Internationale oriëntatie top- A201332 02-07-2013 Topsectorenpanel. Methodologische verantwoording A201331 04-07-2013 Calimero creativiteit: De innovatieve netwerken A201330 25-06-2013 Hoe goed ligt de gemeente bij MKB? A201329 18-06-2013 Monitor Inkomens Ondernemers A201328 27-06-2013 Het wenkend perspectief van consumenteninnova- A201327 16-07-2013 Innoveren achter de schermen A201326 19-07-2013 De financiële positie van het MKB in 2013 en 2014 A201325 9-07-2013 Minirapportage biomaterialen A201324 5-06-2013 Ontwerp krapte-indicator belangrijke beroepen A201323 06-06-2013 Kleinschalig ondernemen 2013 A201322 13-06-2013 Topsectoren in beeld - Bekendheid met het topsec- sectoren van zzp’ers tie topsectoren torenbeleid en beleving van het ondernemingsklimaat 8
© Copyright 2024 ExpyDoc
