PLANTENWERKGROEP Plant van de maand maart 2014: Akkerviooltje Tekst : Gerard te Dorsthorst Afbeeldingen: GtD, Wikipedia, K.U.L.(Katholieke Universiteit Leuven). Algemeen Wetenschappelijke naam Familie Geslacht Soort Bloemen Meeldraden Stampers Kelkbladen Kroonbladen Bloemkleur Bloeiwijze Bloeiperiode Hoogte Blad Bladkleur Bladrand Bladstand Vrucht Wortels Groeiplaats Leefvorm Viola arvensis. Murray Violaceae/Viooltjesfamilie Viola/Viooltje Akkerviooltje Tweeslachtig Vijf Een Vijf Vijf Geel-wit-paars Alleenstaand April - oktober 5 tot 25 cm. onder rond; boven langwerpig Groen Gekarteld Verspreid Doosvrucht Hoofdwortel-zijwortels Bouwland, ruderaal Illustration de Viola arvensis dans le Eenjarig Dictionaire des plantes suisses, 1853 Inleiding In maart 2011 vind ik verrassend een bloeiend Akkerviooltje. Onthouden om die op de eerste les van de BasisPlantenCursus te kunnen laten zien. Maar helaas tegen die tijd is het plantje omgeploegd. Dat komt wel weer uit zaad terug, maar daar hebben we bij de introductieles weinig aan. Op die dag moet het bloeiend Speenkruid mijn goede voornemen vervangen. Naamgeving (W)ion is in het Grieks welriekende plant. De geslachtsnaam Viola stamt hiervan af. Viola is violet. De kleur violet en blauw komt bijna in alle viooltjes voor. Arvum is akker. Arvensis in de naam geeft aan dat het plantje zich op akkers bevindt. Enkele andere ’mooie’ namen: Pensée des champs, Ackerveilchen en Stiefmoedertje. Die laatste naam laat zich verklaren als we de bovenste twee kroonblaadjes als Stiefdochters zien, de twee zijdelingse kroonblaadjes als Dochters en de onderste als de Moeder. Stiefmoedertje op 13 jan. 2014 Plaatsing Bij Heukels vinden we de plant in de Viooltjesfamilie, verder in het geslacht Viooltje en de soort Akkerviooltje. In dit geslacht worden twaalf viooltjes onderscheiden waaronder het Maarts viooltje, iets voor deze maand ?! Verder worden er nog een achttal kruisingen genoemd. Gelukkig schenkt Heukels geen aandacht aan de bijna ontelbare gekweekte soorten. In de tuincentra kan de liefhebber naar hartenlust liefhebben. Beschrijving Het éénjarig plantje bloeit van de lente tot de herfst, vormt meer generaties in die tijd en kan groen overwinteren. Aan de stengel zijn de onderste blaadjes rond, de bovenste langwerpig en gekarteld. Er zijn steunblaadjes. Bij de bloempjes die op een lange steel staan steken de toppen van de kelkblaadjes buiten de kroonblaadjes uit. De bloemsteel is bovenaan gebogen zodat het bloempje bescheiden iets naar beneden buigt. De bloem is tweezijdig symmetrisch en tot anderhalve centimeter in doorsnee. De kroonbladen zijn geelachtig wit. De bovenste kroonbladen kunnen blauw-paars ’aankleuren’. Aan de bouw van de stamper en meeldraden dienen we nog even extra aandacht te geven. Het onderste kroonblaadje draagt een spoor. Aan de twee zijdelingse kroonbladen zit een haarborsteltje en aan de binnenkant kunnen we het honingmerk opmerken. De vijf oranjekleurige meeldraden vormen een klokvormig kokertje, zo wordt het bovenstaand vruchtbeginsel omgeven. De stuifmeelkorrels zijn relatief groot die op de stempel (holte van de bovenkant) van de stijl moeten zien te komen. Hommels zijn daarvoor de meest aangewezen wezens die dat kunnen verzorgen. Als het bestuiven door insecten niet lukt, dan is er in het laatste stadium van de bloei altijd nog zelfbestuiving mogelijk. De doosvrucht is een juweeltje voor ons en een goede manier om de zaden te verspreiden voor de plant. Ze springt in drie kleppen als drie bootjes open. De wanden drogen, trekken samen en schieten de zaadjes één voor één weg. (Op een krukje er bij gaan zitten.) Groeiplaats Het is al duidelijk dat het Akkerviooltje de akkers opzoekt, dat lukt in het noorden en westen van ons land minder. Naast de akkers kunnen we in bermen, spoorwegterreinen, ruderale terreintjes het plantje tegenkomen. In haar buurt vinden is o.a. Echte kamille, Zwaluwtong, Ringelwikke en Gewone spurrie te vinden. Organismen op het Akkerviooltje Voor de bestuiving zijn we de hommels al tegen gekomen. Later komt daar de Gamma-uil(Autographa gamma) bij. Aan het zaadje zit een vettig aanhangsel. Van dit mierenbrood smullen de mieren en slepen zo het zaadje verder weg. Gebruik van de plant Onder de geneeskrachtige planten vinden we bij de viooltjesfamilie ook het Akkerviooltje genoemd. Vanaf de late Middeleeuwen wordt het als sap, compressen en lotion gebruikt. Hierbij is het aardig, gezien de tijd van het jaar nu, dat ik ergens de term ’voorjaarskuur’ tegenkom. In bloemenmengsels voor het inzaaien ten behoeve van natuurbeheer/biodiversiteit zullen/kunnen we ook het Akkerviooltje vinden. Autographa gamma Akkerviooltje 28 april 2013 Tot slot tussen bloem en vrucht Dit jaar moet het lukken om op woensdag 13 maart het Akkerviooltje in de introductieles van de BasisPlantenCursus te laten zien. Dan is dat precies twee maanden geleden dat de detailfoto van de bloem hierbo-ven is genomen. Het in deze ’niet’winter doorgegroeid plantje verrast ons op die mooie maandagmiddag. We komen het Akkerviooltje dit jaar zeker weer tegen, let maar op. K.U.L.
© Copyright 2024 ExpyDoc
