Bij de Les - Ondernemen

Bij de
Les
IEDEREEN MOET
ONDERNEMEND ZIJN
Ondernemerschapsvaardigheden en een ondernemende attitude zijn voor iedereen
belangrijk. Niet alleen om een geslaagde zelfstandig ondernemer te worden, maar ook als
een belangrijke basis voor succesvol werknemerschap.
door Roelf Jager
12
De arbeidsmarkt vraagt nog steeds om medewerkers met
gedegen vakkennis, maar wil dit tegenwoordig ook aangevuld zien met een grote dosis aan sociale en ondernemende vaardigheden. De wereld verandert steeds sneller
en wie alle veranderingen bij wil houden, moet anticiperen
en zichzelf blijven ontwikkelen. Dit met als belangrijk doel
de economie toekomstbestendig te maken.
Voorbeelden van ondernemerschapsonderwijs:
O De Entreprenasia in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs, waarbij ondernemerschap geïntegreerd wordt aangeboden naast de algemeen
vormende opleiding.
O De programma’s van het Certiﬁcaat Ondernemerschap in het mbo, waarmee de student, naast
de vakopleidingen op niveau 3-4, kan kiezen
voor een aanvullende module en daarmee het
certiﬁcaat Ondernemerschap kan behalen.
Inmiddels biedt 75% van alle mbo-instellingen
deze module aan.
Wie is aan zet om de jongeren die nu en straks worden
klaargestoomd voor de arbeidsmarkt te enthousiasmeren
voor ondernemerschap? Wie gaat jongeren helpen bij de
ontwikkeling van hun ondernemerstalenten? Of is dit misschien al aan de gang en hebben leerlingen nu vooral de
ruimte nodig om die talenten in hun studietijd ook toe te
kunnen passen? Het is het onderwijs die deze vragen moet
oppakken. De huidige generatie docenten zullen zichzelf
daarbij de vragen moeten stellen: ‘hoe kan ik hieraan
bijdragen?’, ‘wat is mijn persoonlijke rol hierin?’, ‘beschik ik
over voldoende kennis?’ en ‘hoe pak ik dit op?’
Een goede voedingsbodem geeft een rijke oogst!
In de afgelopen jaren is al veel aandacht besteed aan ondernemerschap in het onderwijs. Verschillende invalshoeken van ondernemerschap splitsen ondernemend gedrag
en competenties voor ondernemersvaardigheden uit. Deze
zijn opgenomen binnen het mbo in het curriculum van
ondernemend onderwijs. Het komt er nu op aan deze voedingsbodem te onderhouden en te verrijken, zodat spoedig
een sterk nieuw gewas geoogst kan worden.
Dat betekent dat het onderwijs veel aandacht en tijd moet
besteden aan de (door-)ontwikkeling van docenten. Zo zal
iedereen bewust bezig moeten zijn met het creëren van
een open klimaat waar ruimte is voor creativiteit, voor
fouten mogen maken en het daadwerkelijk leren in de
praktijk. Belangrijk in dit proces is dat de docent de ontwikkeling van de leerling nauwlettend volgt en dat de leerling
leert zelf de eigen ontwikkeling te blijven volgen.
De doorlopende leerlijn ondernemerschap van primair tot
wetenschappelijk onderwijs geeft inzicht in de kenmerkende speciﬁeke kennis en vaardigheden van ondernemerschap in alle onderwijsvormen. Deze is beschreven in het
‘Ei van Ondernemen’ (zie www.ondernemend.nu). Met de
leerlijn komen leerlingen vroegtijdig in aanraking met hun
eigen ondernemende gedrag en kunnen zij dit in het vo
Bij de
verder ontwikkelen. Daarmee krijgen zij de mogelijkheid
om uiteindelijk een eigen bedrijf te starten of als ondernemende medewerker kansrijk de arbeidsmarkt te betreden.
Het ministerie van OCW heeft Kenniscentrum Handel (KCH)
opdracht gegeven de regie te nemen om de leerlijnen te
bundelen en te voorzien van goede voorbeelden. Dit wordt
gedaan met veel partijen die actief zijn rond het thema ondernemerschap, zoals het regulier onderwijs van po tot wo
en de ministeries van OCW, EZ en Financiën. Andere partijen
zijn bijvoorbeeld Jong Ondernemen en MKB Nederland*.
Hiermee is een groot draagvlak gecreëerd. De doelstelling
is om kennis te delen en het belang van ondernemerschap
structureel in te bedden in de onderwijsprogramma’s.
Ondernemend.nu
Naast informatie en voorbeelden over de verschillende
onderwijsniveaus en over de partners op de arbeidsmarkt,
laat de website van ondernemend.nu tevens instrumenten
zien als:
O ‘Het Ei van ondernemen’. Daarin zijn de benodigde
kennis en vaardigheden beschreven die kenmerkend
zijn voor een ondernemend mens en een zelfstandig
ondernemer. Voor scholen geeft dit input en het helpt
docenten bij de vertaling naar onderwijs.
O ‘Het Ondernemerschapspaspoort’. Hiermee kunnen
leerlingen alle ervaringen en bewijsmiddelen gedurende de gehele schooltijd in een portfolio opnemen zodat
zij aan het einde van hun studietijd kunnen aantonen
welke ervaringen ze op het gebied van ondernemerschap hebben opgedaan en wat ze al hebben bereikt.
Het gaat om aantoonbare ervaringen op school en in
vrije tijd.
Geen hype maar noodzaak!
Het thema ondernemerschap is geen hype, maar pure
noodzaak. Een belangrijke investering in toekomstige medewerkers en een toekomstgerichte economie.
De arbeidsmarkt is in een rap tempo aan het veranderen.
Mensen die jarenlang bij dezelfde organisatie werken vormen straks de uitzondering. Contracten voor onbepaalde
tijd worden zeldzaam. Organisaties gaan steeds vaker op
zoek naar mensen met een ondernemende attitude, naar
medewerkers die niet afwachtend, maar proactief zijn, die
met nieuwe ideeën komen, fouten durven te maken en die
beschikken over talenten als creëren en onderhouden van
netwerken. Dit alles in combinatie met goed vakmanschap.
Een andere belangrijke verandering is dat steeds meer
jongeren kiezen voor zelfstandig ondernemerschap. Een
eigen bedrijfje starten is voor velen een belangrijk doel. In
de opstartfase van zo’n jong bedrijf komt echter heel veel
op de startende ondernemer af. Het is daarom belangrijk
dat de starter over een stevige basis beschikt om als zelfstandige aan de slag te gaan: weten wat je (bedrijfs-)doel
Les | m e i 2 0 1 4
is, (markt-)kansen zien en deze durven en willen oppakken.
Als zelfstandig ondernemer en als medewerker in dienst
van een bedrijf is het belangrijk dat je ondernemersvaardigheden aanvult met waarden voor jezelf, weten waar je
voor staat, weten wie je bent en wat je wilt.
Onderdeel van het totale curriculum
Het is belangrijk dat ondernemerschap niet als ‘iets extra’s’
naast de reguliere opleiding staat, maar een essentieel onderdeel is van het curriculum. In alle vakken, programma’s
en opdrachten zitten veel elementen van ondernemerschap. Leerlingen die bijvoorbeeld een feestavond of een
ouderavond organiseren zijn bezig met de ontwikkeling
van hun ondernemersvaardigheden. De programma’s van
Jong Ondernemen worden op veel scholen gebruikt om
leerlingen door ‘learning by doing’ in aanraking te laten komen met ondernemerschap. Op de website van ondernemend.nu zijn per schooltype mooie voorbeelden getoond.
Leerlingen zijn tot meer in
staat dan we vaak denken
Gastdocentschap is een belangrijk onderdeel binnen
ondernemerschapsonderwijs. Lokale ondernemers, iemand
van een bank of oud-studenten die ondernemer zijn
geworden, zijn goede ambassadeurs en prima gastdocenten. Het is hierbij van belang om goed na te denken over
structurele samenwerking met deze externe partijen. Een
activiteit organiseren is leuk, maar er moet verbinding zijn
met een thema en het moet vooral ook een vervolg krijgen.
Thema’s als Maatschappelijk Verantwoord Ondernemerschap of Sociaal Ondernemerschap zullen voor iedereen
gaan gelden. De website en de daaraan gekoppelde
initiatieven bieden veel inspiratie in de vorm van video’s,
vragen aan ondernemers, lesmateriaal en voorbeelden van
collega-scholen.
Tot meer in staat
De basis voor goed ondernemerschapsonderwijs is de omgeving van de leerling en de klas. Probeer deze te verbinden met schoolactiviteiten en onderwerpen als veiligheid,
ﬁnanciën, ‘start een bedrijf’ en de belastingdienst.
Docenten moeten meer uit handen durven geven, leerlingen zijn tot meer in staat en kunnen veel meer zelfstandig
doen dan we vaak denken.
Roelf Jager is Directeur Educatieve Dienstverlening en
Ondernemerschap en Ambassadeur Ondernemerschap en
Onderwijs
* voor de totale lijst zie www.ondernemend.nu
13

Download Report