1 Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen

Versie 01.2014
Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen
Onderzoeksinstituut Psychologie
Directeur: Agneta Fischer, 020-54256893, [email protected]
Secretaris: Joost van der Meer
Deze brochure bevat regels die gelden voor al het onderzoek in het LAB (REC-D)1.
Commissie Ethiek
Voordat een onderzoek van start gaat, moet er toestemming zijn van de Commissie Ethiek
(http://ethiek.fmg.uva.nl/). Inloggen gaat met het UvAnet-id en kan alleen als je daarvoor
geautoriseerd bent. Als je niet geautoriseerd bent hiervoor, vraag dan je supervisor met wie je het
onderzoek uitvoert of hij/zij de aanvraag bij Commissie Ethiek (CE) doet.
Deze regel geldt voor al het onderzoek dat wordt uitgevoerd binnen het Onderzoeksinstituut
Psychologie.
Technische Ondersteuning (TOP)
Onderzoekers kunnen worden ondersteund door technische medewerkers wanneer ze bepaalde taken
willen uitvoeren in het LAB waarbij hulp nodig is. Hiervoor is van te voren overleg nodig. Neem
contact op met de lab-coördinator van de Programmagroep of met Marco Teunisse (coördinator
TOP, [email protected]). Bij de aanvraag van subsidies dient voor de begroting ook van te voren
overlegd te worden met de TOP.
Onderzoek in het lab (Gebouw D- Roeterseiland Complex)
Onderstaande regels zijn van toepassing op onderzoek waarbij gebruik gemaakt wordt van de
subjectpool Psychologie, of onderzoek dat plaatsvindt in REC-D, de labruimtes van de afdeling
Psychologie (ingang: Nieuwe Prinsengracht 130, 1018 VZ Amsterdam).
Subjectpool
Potentiële deelnemers kunnen zich inschrijven in de subjectpool via www.lab.uva.nl. Deze
subjectpool is voor iedereen toegankelijk, dus ook mensen buiten de UvA kunnen meedoen aan het
LAB onderzoek. Men kan zich inschrijven door een account aan te maken met een persoonlijke
gebruikersnaam en wachtwoord. Studenten van de UvA die zich willen inschrijven dienen zich aan
te melden met hun UvAnetID en het daarbij behorende wachtwoord. Wanneer mensen zich
registreren in de subjectpool wordt hen gevraagd een aantal vragen over zichzelf te beantwoorden,
o.a. over culturele achtergrond, werk en opleiding en sociale situatie. Bij het afronden van de
registratie moeten mensen kennis hebben genomen van, en akkoord gaan met, de Disclaimer en het
Privacy Statement (te lezen in appendix A van dit document). Nadat men is geregistreerd en ingelogd
kan men zien welke onderzoeken er in het LAB draaien. Door op het onderzoek te klikken komt er
meer informatie over het betreffende onderzoek beschikbaar. Onderaan de contactinformatie kan
men klikken op de knop “Ik wil meedoen!”. Vervolgens kan er een afspraak gemaakt worden met de
betreffende onderzoeker.
Onderzoeksoriëntatie door Participatie
In het kader van het vak Onderzoeksoriëntatie door Participatie moeten de eerste jaarstudenten
Psychologie zich inschrijven in de subjectpool. Om dit vak met succes af te ronden moeten ze binnen
één studiejaar 20 uur aan onderzoek in het LAB deelnemen. Hiervoor krijgen ze Research Credits die
1
Deze regels gelden dus niet alleen voor onderzoekers werkzaam bij het Onderzoeksinstituut Psychologie.
1
Versie 01.2014
worden bijgehouden in hun account. Psychologie studenten kunnen alleen Research Credits halen
voor onderzoeken van de afdeling Psychologie. De Communicatiewetenschappen Research Credits
gelden niet voor Psychologiestudenten en visa versa.
DPMS (Digitaal Proefpersonen Management Systeem)
Voordat deelnemers aan een onderzoek mogen meedoen, moet het onderzoeksproject in DPMS
goedgekeurd zijn. Proefpersoonwerving mag alleen via DPMS/lab.uva.nl. Voor vragen over DPMS,
kun je contact opnemen met de Coördinator Testzittingen (Linda van Damme, [email protected], voor vragen over de werving van deelnemers kan je terecht bij Coördinator
Proefpersonen (Veronica Noordman, [email protected]).
Stappenplan voor het publiceren van een onderzoek in DPMS
Stap 1: Na goedkeuring en ontvangst van het Commissie Ethiek (CE) nummer, neem je contact op
met de TOP indien je gebruik wilt maken van de faciliteiten van TOP (zie
http://labs.psychologie.uva.nl/). Overleg met TOP aan de balie (kamer 2.02 gebouw RECD), per telefoon (020-5356805) of per email ([email protected] of
[email protected]) bijvoorbeeld over de wijze waarop je het onderzoek wilt uitvoeren,
welke faciliteiten en /of uitleen materiaal je nodig hebt en beschikbaar zijn (ook software), of
er een lab beschikbaar is.
Stap 2: Ga naar www.test.uva.nl/dpms na het ontvangen van de goedkeuring van de Commissie
Ethiek en het reserveren van een ruimte. Met een UvAnet-id en het bijbehorende wachtwoord
kan je op de website van het Digitale Proefpersonen Management Systeem (DPMS) inloggen.
Stap 3: Doorloop na het inloggen de QuickStart onder “Help”.
Stap 4: Vul alle benodigde informatie in onder:
- “properties”: alle eigenschappen van het project zoals de titel, nummer van het project zoals
bekend bij de Commissie Ethiek (CE-nummer), soort onderzoek, aantal benodigde
deelnemers en beloning (zie DPMS onder “help”, klik “project”, klik “properties”).
- “supervisor”: voeg een supervisor toe. Dit dient een medewerker van de afdeling
Psychologie te zijn. Als meerdere onderzoekers/studenten verantwoordelijk zijn voor een
onderzoek kunnen zij ook als supervisor toegevoegd worden. Op deze manier hebben alle
betrokken onderzoekers toegang tot het project. Wil men ook een bericht ontvangen als een
deelnemer zich voor het project inschrijft, vink dan ook “notify me” aan.
- “description”: geef hier een korte beschrijving van het project. Dit kan overgenomen
worden van het stuk dat bij de Commissie Ethiek ingeleverd is.
- “power analysis”: geef hier een verantwoording voor het aantal benodigde deelnemers. Dit
kan een power analyse zijn, maar ook een vermelding van het aantal condities of cellen van
een experiment en het aantal gewenste deelnemers per cel. Dit geldt alleen voor onderzoek
van de afdeling Psychologie, bij de afdeling Communicatiewetenschappen geldt deze eis niet.
- “promotion”: deze ruimte is gereserveerd voor de wervingstekst. Voor online onderzoek is
er een speciale ruimte gereserveerd om de link te plaatsen. Houd rekening met de
wervingsregels bij het opstellen van een tekst (zie het kopje “wervingstekst” in dit
document).
- “timeslots”: indien men een ruimte in het lab gereserveerd heeft, kan men timeslots
aanmaken zodat potentiële deelnemers zich voor een bepaalde dag en bepaald tijdstip kunnen
inschrijven.
Stap 5: Nadat alle benodigde informatie opgegeven is, ga je naar “status” en klik op “request”.
Binnen twee werkdagen ontvang je een goedkeuring of afkeuring (met reden indien
afgewezen). Bij een afkeuring kun je de aangegeven wijziging in de aanvraag doorvoeren en
de aanvraag opnieuw indienen.
2
Versie 01.2014
Stap 6: Na een goedkeuring ontvangen te hebben van de DPMS-coördinator, kun je onder “status” op
“publish” klikken. Met deze handeling komt het onderzoek op www.lab.uva.nl te staan en
kunnen deelnemers zich inschrijven.
Het kan voorkomen dat je onderzoek wel al is goedgekeurd door de Commissie Ethiek (CE), maar
dat er in DPMS nog een rood kruis achter “CE number” staat. Dat betekent dat de CE je ethisch
goedgekeurde onderzoek nog niet heeft doorgevoerd in DPMS. Stuur in dat geval de mail van de CE
waarin staat dat er goedkeuring is verleend voor het betreffende onderzoek, naar Linda van Damme
([email protected]).
NB. Als je na een goedkeuring eigenschappen van het project wilt wijzigen, dan dien je bij “status”
op “stop” en “reverse” te klikken. Hierna kun je de aanpassing doorvoeren. Door opnieuw op
“request” te klikken komt je aanvraag opnieuw bij de DPMS-coördinator terecht. Deze nieuwe
aanvraag wordt binnen twee werkdagen verwerkt. In deze periode kun je niet bij je inschrijvingen.
Registratie en afspraken
Houd het aantal registraties van deelnemers voor het project bij. Inschrijvingen komen onder het
kopje “Registration” te staan. Als gekozen is bij “properties” om een afspraak te maken met
potentiële deelnemers, dan komen de verzoeken om een afspraak te maken onder het kopje
“appointment” te staan. Benader zelf de potentiële deelnemers om een afspraak te maken. Als het om
een project met vrije inloop gaat, dan kan men deelnemers registreren onder “walk-in”. Je bent zelf
verantwoordelijk voor een goede afwikkeling van zaken met de deelnemers. Informeer ze goed over
de inclusie- en exclusiecriteria en zorg dat je aanwezig bent op afgesproken tijdstip en plaats. Laat
een deelnemer niet voor niets komen!
In hoogst uitzonderlijke gevallen waarin je echt niet (op tijd) aanwezig kan zijn in het lab, laat dat
dan zo snel mogelijk weten aan een van de medewerkers van TOP (per telefoon te bereiken op 0205356805 of per email [email protected] of [email protected]). Als je zonder tijdige
afmelding (d.w.z. < 24 uur voor aanvang van de afspraak) niet komt opdagen bij je eigen onderzoek,
waardoor je deelnemers dupeert, dan moet je de beloning alsnog uitkeren.
Wervingstekst
In de wervingstekst mag uitsluitend staan wat de beloning is in participatie-uren (Research Credits)
en/of geld; er mag niet uit op te maken zijn wat de werkelijke duur is van het experiment (zeker als
deze korter is: elk kwartier een nieuwe deelnemer laten beginnen, of bijvoorbeeld de tekst “Eén
participatiepunt voor slechts 50 minuten werk”, is dus niet toegestaan). Ook mogen er in de
wervingstekst geen toespelingen (bijvoorbeeld woorden als kort en snel) worden gemaakt naar de
duur van het onderzoek. Het aanbieden van gratis drankjes of eten is niet toegestaan, tenzij het
onderdeel is van het onderzoek. Wervingsteksten die niet aan deze voorwaarden voldoen alsmede
ander reclamemateriaal worden verwijderd. De proefleider zal hiervan uiteraard op de hoogte
worden gesteld, deze kan vervolgens zijn/haar tekst aanpassen. Zie DPMS onder “help”, klik
“project”, klik “promotiontext”.
Beloning2
Voor de beloning geldt deze algemene regel: 1 uur = 1 participatiepunt = 10 euro’s. Van deze
vastgestelde beloning mag niet zonder toestemming worden afgeweken. Er kan besloten worden deze
vergoeding te verhogen voor onderzoeken waarbij een deelnemer (lichamelijke) hinder ondervindt,
dit gaat in samenspraak met de DPMS- en proefpersonencoördinator. De beloning in participatie2
De bedoeling van bovenstaande regels is concurrentie tussen collega’s tegen te gaan. Teveel aangeboden participatieuren door de ene onderzoeker hebben negatieve consequenties voor de uren die een andere onderzoeker te besteden heeft.
Het uiteindelijke gevolg zou kunnen zijn dat deelnemers alleen nog met een financiële vergoeding kunnen worden
geworven.
3
Versie 01.2014
uren is minimaal 0,50 en wordt per kwartier naar boven afgerond. Bij de beloning in geld staat ieder
kwartier inzet van de deelnemer voor €2,50, dus voor een half uur €5,00, voor 45 minuten €7,50 etc.
Het minimale bedrag is €2,50, ook al is de onderzoeksduur minder dan een kwartier. Wanneer blijkt
dat een deelnemer veel meer tijd aan het onderzoek besteed heeft dan hem of haar in aantallen
participatie-uren is toegezegd (bv door een misschatting of technische mankementen), dan kan het
aantal toe te kennen uren of geld per individuele respondent verhoogd worden.
Keer de beloning uit aan de deelnemers en registreer dit in DPMS onder “attended”. Door op de
datum van een timeslot te klikken kun je aangeven of iemand geweest is of dat iemand met/zonder
afmelding niet geweest is. Doe dit op dezelfde dag waarop de deelnemer het onderzoek heeft
afgerond.
Prestatie-afhankelijke beloning
Bij bepaald onderzoek kan de beloning in geld afwijken van de standaard beloning, bijvoorbeeld
omdat het gekoppeld is aan de prestaties van een deelnemer in een spel. Dit moet gemeld worden bij
de CE, maar hierover dient voorafgaand aan het onderzoek ook contact opgenomen te worden met de
proefpersoon coördinator. De volgende regels gelden in principe:
- Er mag geen misleiding plaatsvinden, dus de beloning die vooraf is afgesproken dient ook te
worden uitbetaald.
- Het moet achteraf duidelijk worden gemaakt hoe de hoogte van de beloning is bepaald.
- Beloningen mogen nooit negatief uitpakken, dus de deelnemer hoeft nooit zelf te betalen.
- De beloning is niet hoger dan het maximale standaard proefpersonen-bedrag (i.e., €10 per
uur).
- De beloning mag niet gebruikt worden om deelnemers te werven.
Loterij
Een onderzoeker kan er voor kiezen om een financiële vergoeding te bieden in de vorm van een
loting. Hierbij krijgen niet alle deelnemers geld, maar ze maken wel allemaal kans op een geldbedrag
dat beduidend hoger ligt dan de tijd dat ze meedoen. Bij de keuze voor een loterij dient de
onderzoeker de volgende regels in acht te nemen:
- Het maximum totaal te besteden geldbedrag is: aantal deelnemers vermenigvuldigd met €1.
- Het uit te keren bedrag per deelnemer is maximaal: ‘duur van het onderzoek in tienden van
een uur’ vermenigvuldigd met ‘het maximum totaal te besteden geldbedrag’.
Rekenvoorbeeld: bij 50 deelnemers bij een onderzoek van een kwartier is het maximum uit te
keren geldbedrag €50. Een kwartier is 0,25 uur, dus 0,25 x €50 = €12,50 is het uit te keren
bedrag per deelnemer. In dit voorbeeld mag je dus 4 deelnemers een bedrag van €12,50
uitkeren.
- Er mogen geen participatie-uren verloot worden.
- Er is ook een optie om een prijs te verloten, zoals tickets voor de cinema. De waarde van de
prijs (of de prijzen als je er meerdere wilt verloten) is niet meer dan het maximum totaal te
besteden geldbedrag zoals beschreven bij het tweede punt.
- Als blijkt dat deelnemers langer over het online onderzoek hebben gedaan dan aanvankelijk
was toegezegd, dan mag het maximaal totaal uit te besteden geldbedrag niet verhoogd
worden.
Testzittingengegevens
Indien je gebruik wilt maken van Testzittingengegevens van deelnemers, dan dien je (na het maken
van een afspraak via [email protected]) bij de Testzittingencoördinator langs te gaan om de
zogenaamde koppelingsformulieren op te halen. Deze formulieren deel je vervolgens uit aan je
deelnemers zodat ze schriftelijk toestemming kunnen geven om hun onderzoeksgegevens,
voortgekomen uit de testzittingen, beschikbaar te stellen voor de analyses van je onderzoek. De
ingevulde en ondertekende koppelingsformulieren lever je in bij Testzittingencoördinator die dan op
anonieme wijze de gegevens van de betreffende deelnemers beschikbaar stelt. Goed om te weten: de
4
Versie 01.2014
testbatterij van de testzittingen verschillen per jaar, maar sommige tests en vragenlijsten komen elk
jaar terug. De lijst van afgenomen testen is te vinden in het document “Procedure voor ethische
toetsing van onderzoek aan de afdeling Psychologie van de Universiteit van Amsterdam”. Dit
document is te vinden op de website van Commissie Ethiek (ethiek.fmg.uva.nl, onder “Statuten van
de Commissie Ethiek FMG-UvA”).
Absentie deelnemer
Deelnemers die zich wel hebben ingeschreven voor een onderzoek, maar zonder tijdig tegenbericht
verstek hebben laten gaan (d.w.z. zich niet eerder dan één uur voor aanvang van onderzoek hebben
afgemeld via de website), krijgen het aantal Research Credits dat voor het onderzoek staat in
mindering gebracht. Deelnemers die voor geld zouden komen en niet tijdig afmelden, krijgen per
email een waarschuwing van de DPMS- en proefpersonencoördinator. Bij een tweede absentie
worden deelnemers die voor geld komen uit de subjectpool gehaald, en bij deelnemers die nog
punten moeten halen, wordt de voorzitter van de testzittingen commissie ingelicht (dr. M. Baas).
Onderzoekers zijn verplicht aan te geven dat een deelnemer zonder tijdig tegenbericht verstek heeft
laten gaan. Dit kan in DPMS aangegeven worden als: “Not attended without valid cancellation”.
Alleen als onderzoekers dit doorgeven, is het mogelijk een subjectpool met gemotiveerde
onderzoekers te realiseren.
Gedragscode deelnemer
De onderzoeker is verplicht te wijzen op de plichten van de deelnemer, zoals die in elke labruimte te
vinden zijn. Let op, dit is iets anders dan de toestemmingsverklaring (informed consent), waarin de
rechten van de deelnemer worden gewaarborgd. In de gedragscode worden de plichten van de
deelnemer onder de aandacht gebracht, zoals de belofte om zich serieus in te zetten gedurende het
onderzoek. De gedragscode beschermt de kwaliteit van het onderzoek en helpt de onderzoeker de
deelnemer te wijzen op onjuist proefpersoon-gedrag. Als potentiele deelnemers zich registreren op
www.lab.uva.nl, dan gaan ze akkoord met de voorwaarden zoals die staan beschreven in appendix A
van dit document. Hiermee geven zij aan zich bewust te zijn van zowel hun rechten als plichten als
deelnemer. Een onderzoeker kan hier naar refereren op het moment dat hij/zij vermoedt dat de
deelnemer zich niet volledig inzet.
Feedback resultaten
De onderzoeker is verplicht om elke deelnemer die heeft aangegeven meer informatie over het
onderzoek te willen ontvangen, uiterlijk twee maanden na diens deelname aan het onderzoek een
samenvatting van de resultaten van het onderzoek te sturen, bijvoorbeeld per e-mail. Deze
samenvatting moet ook altijd gemaild worden naar [email protected].
Veel gestelde vragen
Loop je tijdens de uitvoering van een onderzoek tegen problemen aan, raadpleeg dan de “Help”sectie in DPMS. Onder “FAQ” staan de oplossingen voor de meest voorkomende problemen en de
antwoorden op de meest gestelde vragen. Als je na het raadplegen van de “FAQ” nog vragen hebt of
uw vraag staat niet vermeld, neem dan contact op met de DPMS-coördinator.
Archiveren van data
Het onderzoeksinstituut wil waarborgen dat de data die hier worden verzameld accuraat worden
opgeslagen en voor iedereen die dat wil toegankelijk zijn. Protocollen hiervoor en voorbeelden van
goede dataopslag zullen binnenkort aan iedereen worden toegestuurd.
5
Versie 01.2014
Appendix A
Als deelnemers zich registreren op http://www.lab.uva.nl, dan moeten ze akkoord gaan met de
volgende voorwaarden.
Disclaimer
Aanmelden
Om u aan te melden voor de Subjectpool van de UvA vult u het aanmeldingsformulier in. Als u dit heeft
ingevuld, dan krijgt u een mail met daarin een bevestiging van uw aanmelding. In deze mail ontvangt u uw
inloggegevens. Met deze gegevens kunt u op de site inloggen op uw persoonlijke pagina.
Op uw persoonlijke pagina staat de intake-vragenlijst. Als u deze lijst invult, kunt u ook deelnemen aan
betaald internet- en labonderzoek. Hoe meer gegevens we van u hebben, hoe gerichter wij u kunnen
uitnodigen voor onderzoek.
Met het invullen van het aanmeldingsformulier verplicht u zich tot niets. U kunt zich te allen tijde uitschrijven
uit de Subjectpool.
Persoonlijke pagina
Als u inlogt, komt u op uw persoonlijke pagina. Op deze pagina kunt u het volgende:
uw persoonlijke gegevens en voorkeuren bekijken en eventueel wijzigen.
via een van de links kijken welke onderzoeken er lopen en aanmelden voor een onderzoek.
contact opnemen met de Subjectpool beheerder.
zien voor welk onderzoek u zich heeft opgegeven.
Inschrijven voor onderzoek
U kunt zelf kiezen aan welk onderzoek u wilt deelnemen, maar u kunt ook aangeven dat u uitgenodigd wilt
worden voor een onderzoek. Deze uitnodigingen krijgt u per mail.
In deze mail staat een link naar het betreffende onderzoek. Daar kunt u zich inschrijven.
Afmelden voor een onderzoek waarvoor u zich ingeschreven
Het kan natuurlijk zo zijn dat u zich weliswaar heeft ingeschreven voor deelname aan een onderzoek maar
dat u zich bedenkt. U kunt dan via uw persoonlijke pagina een afmelding versturen, minimaal 24 uur van te
voren.
Doet u mee aan fMRI-onderzoek houdt dan rekening met een afmeldtijd van 48 uur. Het huren van de fMRIscanner is duur, door bij voorkeur minstens 48 uur van tevoren af te melden stelt u de onderzoeker in staat op
zoek te gaan naar een andere deelnemer.
Uitbetaling
Het onderzoek is onder meer onderverdeeld in onbetaald en betaald onderzoek. Als deelname aan onderzoek
betaald wordt, staat de beloning vermeld. Sommige onderzoekers betalen contant, bij ander onderzoek zal de
uitbetaling per bank of giro gaan. Om tot de betaling over te kunnen gaan hebben wij een aantal gegevens
nodig en een kopie van uw legitimatiebewijs. Zorg dat wij in bezit hiervan zijn, anders kan er niet uitbetaald
worden.
Verplichtingen
Als deelnemer aan het onderzoek heeft u veel rechten, zo heeft u het recht te allen tijde te stoppen met het
onderzoek. U gaat echter ook bepaalde verplichtingen aan ten aanzien van het onderzoek waaraan u
deelneemt. Er wordt van u verwacht dat u zich volledig inzet, voor zo ver dat binnen uw vermogen ligt. U dient
de instructies van de onderzoeker nauwkeurig op te volgen en de vragen naar waarheid te antwoorden. Het is
belangrijk dat u zich houdt aan de regels van het onderzoek, want anders kunnen de uitkomsten onbruikbaar
zijn.
Resultaten van de onderzoeken
Bij sommige onderzoeken krijgt u een persoonlijke uitslag. Dit geldt vaak bij internetvragenlijsten. Bij ander
onderzoek zullen uw resultaten verwerkt worden in een artikel of proefschrift. Deze worden pas (veel) later
gepubliceerd.
6
Versie 01.2014
Privacy statement
Het Onderzoekslab gaat met alle gegevens integer en zorgvuldig om. Op het moment van het invullen en
versturen van het aanmeldingsformulier, gaat u ermee akkoord dat uw gegevens volledig geanonimiseerd
worden opgeslagen in een database. Deze gegevens worden alleen voor wetenschappelijk onderzoek
gebruikt.
7