L E S M A P - School met cultuur

L E S M A P
M Y
VO O R
V I P
B O DY A N D
L E E R K R AC H T E N
S E C U N DA I R
2
M E
E
&
3
E
G R A A D
O N D E RW I J S
M - Museum Leuven / L. Vanderkelenstraat 28 / 3000 Leuven / www.mleuven.be
I N L E I DI N G
B E S T E
L E E R K R AC H T
Je reserveerde de rondleiding ‘VIP - My Body and Me’ in M.
Je leerlingen zullen tijdens deze rondleiding kennismaken met de tijdelijke tentoonstelling over de 16de-eeuwse
wetenschapper Andreas Vesalius en met de tentoonstelling van de hedendaagse kunstenaar Markus Schinwald.
In deze lesmap vind je:
1.
2.
3.
meer info over de rondleiding en de thematiek
tips voor de voorbereiding van je museumbezoek
tips voor de naverwerking van je museumbezoek
Veel succes!
Tot binnenkort in M!
2
I N L E I DI N G
K E N N I S M A K I N G
M E T
M
Kort woordje over het museum
M - Museum Leuven is gelegen in hartje Leuven. In het museumgebouw ontworpen door architect Stéphane Beel,
ontmoeten oud en nieuw elkaar. M herbergt een gevarieerde vaste collectie die focust op twee ankerpunten nl.
een laatgotische verzameling en een verzameling Vlaamse meesters uit de 19de eeuw. Deze vaste collecties worden
steeds uitgebreid met tijdelijke tentoonstellingen die nieuwe thema’s binnenbrengen maar die linken naar onze
hedendaagse beeldcultuur. Het museum presenteert een unieke mix van zowel oude als hedendaagse kunst in een
veelvoud aan disciplines (schilderkunst, beeldhouwkunst, installaties, fotografie, …). Bovendien werkt M graag op
maat van iedereen. Ook voor scholen heeft M steevast een rondleiding op maat die aansluit bij zowel de vaste als
tijdelijke collecties.
Van 1 oktober 2014 tot 18 januari 2015 toont M twee bijzondere tentoonstellingen die focussen op mens en
lichaam: Vesalius. Het lichaam in beeld en Markus Schinwald.
Museumregels
Graag overlopen wij nog even enkele regels die belangrijk zijn tijdens het museumbezoek.
*
*
*
*
*
De leerlingen mogen geen kunstwerken aanraken
Er mag niet gelopen of geroepen worden in het museum
Er mag niet gegeten en gedronken worden in het museum
De leerlingen moeten hun spullen (jassen en tassen) achterlaten in daarvoor voorziene lockers
Er wordt van de leerlingen verwacht dat ze respectvol omgaan met het didactisch materiaal
Praktische info
Meld je zeker 15 minuten voor aanvang aan bij het onthaalpersoneel, zo kan de rondleiding zeker op tijd starten. Bij
vragen kun je steeds terecht op [email protected] of 016 27 29 29.
3
I N L E I DI N G
Rondleiding VIP - My Body and Me
Het lichaam! Je kunt er niet omheen in ons dagelijks leven. Denk maar aan de tv-reclames, Lady Gaga, selfies,
piercings of plastische chirurgie. Ook kunstenaars van toen en nu stellen het lichaam vaak centraal. Wat vertellen
de kunstwerken ons over het lichaam? Hoe dachten ze vijfhonderd jaar geleden over naakt en hoe denk jij er nu
over? Met een iPad in de hand verdiepen de leerlingen zich in de kunstwerken uit de tentoonstellingen over Andreas
Vesalius en Markus Schinwald. We vertrekken telkens vanuit de eigen leefwereld en ervaringen van de leerlingen en
vinden zo onze weg naar de kunstwerken.
Intro
Het lichaam staat vandaag de dag centraal in het leven van jongeren. Het is een thema waar ze niet omheen kunnen. Hun blik op het lichaam, de functie ervan en de positie die het lichaam inneemt in de maatschappij en hun leven is sterk gewijzigd in vergelijking met vroeger. Ze kijken met andere ogen en definiëren een lichaam anders.
Het lichaam in de kijker
Het lichaam wordt vaak centraal geplaatst in onze samenleving. Ook kunstenaars zijn geboeid door de wijze waarop ons lichaam werkt, de zaken die het verborgen houdt en de eventuele gebreken die er schuilen maar niet altijd zichtbaar zijn. Soms blijven we oppervlakkig. Soms kruipen we onder de huid.
Is naakt vandaag hetzelfde naakt als 500 jaar geleden?
In deze interactieve rondleiding proberen we ook onder de huid van de deelnemers te kruipen door hen voldoende stil te laten staan bij hun eigen mening en eigen kijk op de wereld (en dan specifiek de kunst) die hen omringt. We proberen de blik van Vesalius op het lichaam te vatten maar evengoed de blik van Markus Schinwald, een hedendaags kunstenaar die worstelt met het lichaam vandaag de dag.
Het lichaam is meer dan een object?
Door de leerlingen te laten reflecteren maar ook door hedendaagse blikken en ‘oude’ blikken op het lichaam te werpen, trachten we samen een antwoord te formuleren op de vraag of het lichaam nu meer is dan een object.
Bovendien wordt in de rondleiding het formuleren van eigen meningen, ervaringen en gevoelens gestimuleerd om de leerlingen ook de kans te bieden een eigen beeldvorming te ontwikkelen tussen de vele beelden en de enorme beeldcultuur die het museum hen te bieden heeft.
Digitaal bezoek?
De interactieve rondleiding verloopt onder leiding van een gids. Ze bevat bovendien een digitaal onderdeel waarbij leerlingen met de iPad in de hand op eigen houtje hun eerste stappen doorheen de tentoonstellingen kunnen zetten. Uiteraard niet doelloos, maar vanuit kijken, vragen en standpunten. Dit bevordert hun zelfstandigheid en hun leren kijken naar werken en stimuleert bovendien ook de interactie in de verdere rondleiding.
4
I N L E I DI N G
Vesalius. Wie?
500 jaar geleden werd de legendarische anatoom en wetenschapper Andreas Vesalius geboren. Zijn levenswerk wordt vanaf 2 oktober tentoongesteld in de zalen van M-Museum Leuven. De tentoonstelling focust op zijn reizen, studies maar ook op zijn werk als lijfarts van Keizer Karel V. Zijn alom bekende werk, De humani corporis fabrica, is één van de grote topstukken. Deze wetenschappelijke anatomische atlas is nog steeds dé referentie op vlak van de anatomie en de moderne geneeskunde. Vesalius luidde als het ware een nieuw tijdperk in met zijn baanbrekende werk.
In de tentoonstelling van Vesalius wordt er ook een blik geworpen op werk van tijdsgenoten en mensen die geïnspireerd werden door het lichaam in al zijn facetten, zowel wetenschappelijk als artistiek.
Meer info op: http://www.vesaliusleuven.be/nl/expo/tentoonstelling
Schinwald. Wie?
Het lichaam en zijn functioneren trachten te begrijpen is iets van alle tijden. We kijken uiteraard vanuit onze eigen blik en onze eigen achtergrond. Waar het lichaam centraal stond in het leven van Vesalius, neemt het lichaam een prominente plaats in in het oeuvre van Markus Schinwald. In zijn installaties, films, schilderijen, sculpturen en interactief werk onderzoekt hij de plaats van de mens in de wereld. Zijn leidraad hierbij is een bijzondere interesse voor het menselijke lichaam en zijn zoektocht naar hoe we fysiek of mentaal beperkt worden door ons cultureel kader, onze gewoontes, emoties of de ruimte om ons heen.
Een hedendaagse blik op een alledaags thema dat perfect aansluit op de algemene vraag waarop deze rondleiding zich richt.
Meer info: http://www.mleuven.be/hedendaagse-kunst/markus-schinwald/
5
VO O R B E R E I DI N G
O P D R AC H T
VO O R
2 D E
E N
3 D E
I N
D E
K L A S
G R A A D
Banale voorwerpen
Een museum bevat verre van banale voorwerpen. Toch lijken ze in de ogen van jongeren soms erg banaal. “Het blijft
gewoon een pen, of ze nu van de koning is of niet.” Waarom is iets het waard om in een museum te staan?
Laat leerlingen een voorwerp uit hun dagelijks leven meebrengen dat voor hen zo logisch is dat we het bijna banaal
zouden vinden. Koppel hier een creatieve opdracht aan.
Als je bijvoorbeeld hun smartphone neemt als banaal voorwerp kun je er volgende schrijf- of doe-opdrachten aan
koppelen:
*
*
*
*
*
Schrijven van een oorkonde aan mijn smartphone
Een dag in de voetsporen van mijn smartphone (fantasieverhaal of filmpje)
Als mijn smartphone over 500 jaar opgegraven wordt door onze nakomelingen dan zullen zij … ( Je geeft
‘wetenschappelijke’ presentatie door iemand die zich 500 jaar verder in de tijd bevindt en je smartphone heeft
opgegraven).
Mijn smartphone als topstuk in het museum: een label schrijven.
…
O P D R AC H T
VO O R
2 D E
G R A A D
Het lichaam in beeld - Tableau vivant
Benodigdheden: enkele banken, stoelen, doeken, attributen, …
Let’s take a selfie. Selfies zijn eigen aan de beeldcultuur van jongeren.
Projecteer enkele kunstwerken die het lichaam (best meerdere lichamen) heel specifiek in beeld brengen. Geef de
leerlingen de opdracht om het schilderij ‘na te bootsen’.
Laat ze het kunstwerk analyseren en allemaal een bepaalde positie innemen. Laat ze in eerste instantie letten op de
lichamen, de positie ervan en de houdingen. Laat hen zich, in tweede instantie, ook inleven in hun personage. Neem
foto’s van beide stappen. Bespreek ze later klassikaal. Hoe voelden de personages zich? Was er een verschil voelbaar
wanneer de emoties erbij kwamen? In hoeverre speelt het aspect naakt mee?
TIP
Hieronder vinden jullie enkele kunstwerken die gekozen zijn in functie van de
opdracht. Sommige zijn te zien in M en behoren tot de M-collectie. Anderen
zijn gekende werken uit de kunstgeschiedenis die zich zeer goed lenen tot deze
opdracht. Voorbeelden van deze werken zijn terug te vinden op het internet. De
zoekterm “tableau vivant” kan jou bovendien ook al heel wat inspiratie opleveren.
Uit de M-collectie:
Het grauwvuur – Constantjn Meunier
Edelheeretriptiek met de Kruisafneming - Navolger van Rogier van der Weyden
Andere collecties :
Le déjeuner sur l’herbe – Manet
Het vlot van de Medusa – Géricault
De dood van Marat – Jacques-Louis David
6
VO O R B E R E I DI N G
O P D R AC H T
VO O R
3 D E
I N
D E
K L A S
G R A A D
Wij willen echte lijven zien!
Vesalius was revolutionair omdat hij ‘echte lijven’ wou zien. In zijn tijd waren er heel wat mensen gekant tegen
dissectie op mensen omdat ze, vanuit hun geloof, angst hadden voor het effect op de geest – want waar ging de geest
immers naartoe als we het lichaam opensneden?
Het beeld van mensen over het lichaam is doorheen de verschillende eeuwen sterk veranderd. De wetenschap heeft
hier ontzettend veel invloed op gehad. Vandaag de dag staat de wetenschap ver maar leven we ook binnen een andere
cultuur en is het beeld over ons lichaam sterk gewijzigd. Hoe denken jongeren vandaag de dag over het lichaam?
Die vraag werd ook gesteld in volgende reportage: http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/binnenland/1.1941876
Het antwoord van de jongeren in de reportage luidt als volgt: “Wij willen lijven zien!”
Denkt jouw klas hier ook zo over? Speel met hen een stellingenspel.
Je kunt je klas hierbij verdelen in verschillende zones. Aan de linkerkant van de klas gaan alle leerlingen staan die
akkoord zijn met de stelling. Rechts verzamelen de leerlingen die niet akkoord gaan. In het midden van de klas gaan
de leerlingen staan die geen mening hebben.
*
*
*
*
*
*
*
*
*
Ik zou aan mijn lichaam laten werken (plastische chirurgie).
Naakt is altijd en overal ok.
De meeste lichamen die ik op tv, media, reclame,… zie, zijn echt/vals.
Het lichaam is een object.
Het perfecte lichaam bestaat niet.
Het lichaam is binnen- en buitenkant samen.
Buitenkant is voor mij belangrijker dan binnenkant.
Buitenkant is voor de mensen belangrijker dan de binnenkant.
Met een mooie buitenkant kom je verder in het leven.
Laat hen na het stellingenspel de reportage zien. Is hun mening veranderd?
7
N AV E RW E R K I N G
I N
D E
K L A S
Wat de naverwerking betreft, trachten we in deze bundel tips en trics mee te geven die toepasbaar zijn binnen
de verschillende vakken en richtingen van het secundair onderwijs. Dit houdt in dat we, vanuit wat er in de
tentoonstelling gebeurt en wordt besproken, een terugkoppeling maken naar verschillende vakken binnen het ASO,
TSO en BSO. De opdrachten zijn in algemene krijtlijnen uitgeschreven en dienen als basis om mee verder te werken.
O P D R AC H T
1
KSO ARCHITECTUUR, BSO HOUT/BOUW
Bouw van het anatomische theater
*
*
Onderzoek de bouw van het anatomisch theater (onderdelen, structuur, opbouw)
Maak een maquette of een levensgroot anatomisch theater in hout
O P D R AC H T
2
ALLE VAKKEN
Fotografie: mijn lichaam in de ruime
*
*
Probeer met je lichaam composities te maken in en met de ruimte. Ga op zoek naar mogelijke plekken waar je
lichaam kan inwerken op de ruimte en probeer je relatie tot de ruimte te capteren in enkele foto’s.
Werk ook samen: lichamen gaan zich anders gedragen en ageren tot elkaar. Bekom je samen andere resultaten?
O P D R AC H T
3
ASO/TSO NEDERLANDS, KSO DRAMA/NEDERLANDS
Improvisatietheater: wat kan wel en niet in de ruimte? Het zwarte vak.
*
*
*
Bepaal in je klas een specifieke ruimte en baken deze af = zwarte vak
Geef leerlingen opdrachten die ze enkel in het zwarte vak mogen uitvoeren. Beschouw zonder dat de leerlingen
het weten het zwarte vak als theatrale ruimte. Laat ze schelden, maar ook tieren, een monoloog afsteken, … .
Bespreek later: waarom durf je dingen wel in het zwarte vak? Waarom vinden de andere het dan niet zo erg?
Waarom kan er op het ‘podium’ meer? Vraag ook aan de spelers wat hun ervaringen waren? Durfden ze te
schelden? Waarom wel/niet?
O P D R AC H T
4
SOCIAAL TECHNISCHE WETENSCHAPPEN
Spel ontwikkelen over Vesalius
*
*
Laat leerlingen van een hogere graad een spel ontwikkelen voor leerlingen van een lagere graad waarin het werk,
leven, … van Vesalius besproken wordt. Je kunt ook terugkoppelen naar het lichaam, gezonde voeding, …
Laat de leerlingen elkaars spel uittesten en beoordelen.
8
N AV E RW E R K I N G
O P D R AC H T
I N
D E
K L A S
5
KSO FOTOGRAFIE, ASO FYSICA/BIOLOGIE, TSO TOEGEPASTE BIOLOGIE
Onderzoek van beweging: maak je eigen Etienne-Jules Marey
*
*
Marey onderzocht beweging en ging dit op zeer specifieke wijze tonen.
Maak gebruik van stopmotion om eigen bewegingen te onderzoeken: snel/traag, hoe bewegen armen in relatie
tot benen, …
O P D R AC H T
6
ASO EN TSO SPORT / ALLE RICHTINGEN LICHAMELIJKE OPVOEDING
Sportopdracht: mijn lichaam in de ruimte
*
Tijdens de rondleiding werd een filmpje getoond waarbij mensen vrije ruimtes in hun omgeving gingen innemen
door gebruik te maken van hun lichaam: https://www.youtube.com/watch?v=5aNx8M4NwTQ. Tracht hetzelfde
te verwezenlijken. Zoek plekken in de schoolomgeving die je zou kunnen opvullen. Werk in groep en ga na
hoe deze specifieke vorm door jullie verschillende lichamen naast, door, onder, boven,… elkaar te gebruiken
opgevuld kunnen worden.
O P D R AC H T
7
TSO MECHANICA, ELEKTROMECHANICA
Binnenstebuiten gekeerd
*
*
*
Ga eens na van voorwerpen hoe ze er van binnen uitzien.
Onderzoek de werking van het ene onderdeel op het andere.
Maak de vergelijking tussen het voorwerp en het lichaam.
O P D R AC H T
8
ASO CULTUURWETENSCHAPPEN, ASO ESTHETICA, KSO KUNSTGESCHIEDENIS
Naakt in de kunst door de eeuwen heen
*
*
*
Laat de leerlingen op zoek gaan naar naakt in de schilderkunst.
Laat ze het werk klassikaal voorstellen en laat ze nadenken over het naakt: Wat is er de bedoeling van? Wil de
kunstenaar er iets mee vertellen? Is het functioneel?
De belangrijkste vraag: is naakt in de kunst van alle tijden? (het kan leuk zijn als je elke leerling een andere
tijdspanne meegeeft om in te zoeken).
9
N AV E RW E R K I N G
O P D R AC H T
I N
D E
K L A S
9
BSO PAV
Actualiteitsopdracht rond wetenschap en het lichaam
*
*
*
Laat leerlingen een artikel voorstellen voor de klas waarin wetenschap en het lichaam centraal staan.
Zorg er ook voor dat ze hun mening vormen en dat ze aangeven waarom ze een specifiek artikel gekozen
hebben.
Bespreek na de voorstelling de artikels klassikaal.
O P D R AC H T
1 0
BSO PAV
Uitbreiding stellingenspel
*
*
Breid het stellingenspel uit de voorverwerking uit.
Laat leerlingen zelf een stelling bedenken waarover ze met hun klasgenoten willen discussiëren en nadenken.
O P D R AC H T
1 1
ALLE VAKKEN
Mijn lichaam voor de wetenschap
*
*
*
Ga aan de slag in de klas met de vraag: zou ik mijn lichaam aan de wetenschap schenken. Waarom wel/niet?
Argumenten voor en tegen bepalen.
Inspelen op orgaandonatie.
O P D R AC H T
1 2
PLASTISCHE OPVOEDING/ BEELDENDE VAKKEN
Mijn eigen Schinwald
*
*
*
Ga op zoek naar een kunstwerk bij je thuis op zolder of op de rommelmarkt. Selecteer hieruit een stuk dat je
zeker wil bewaren. Snij of knip het stuk eruit en plaats het op een nieuw doek of papier. Selecteer als je liever
op papier werkt eventueel een kunstwerk uit een boek, kopieer het en selecteer daarna een stuk dat je eruit wil
gebruiken.
Bewerk het overgehouden deel en gebruik het als deel van een collage. Breng het in contrast met andere kleuren,
texturen en materialen.
Maak zo je eigen Schinwald van een bestaand werk.
10
N AV E RW E R K I N G
O P D R AC H T
I N
D E
K L A S
1 3
ASO NEDERLANDS / KSO DRAMA-EXPRESSIE, …
De theatrale ruimte
*
*
*
Vorm je klas om tot theatrale ruimte. Wat heb je hier voor nodig? Waar moet je op letten? Hoe weten mensen dat
het een theatrale ruimte is?
Probeer ook los te komen van de algemene ideeën die er bestaan rond theatrale ruimte? Moet er steeds een
podium zijn? Hoe kun je een theatrale ruimte op andere manieren creëren? Haal voorbeelden aan uit eerder
geziene toneelstukken, films, …
Een leuke focus om het aspect theatrale ruimte verder te onderzoeken, is de hedendaagse artiest Stromae, hoe
speelt hij met theatrale ruimte?
11

Download Report