Eind aan eeuwige zorg door duurzaam stortbeheer?

ZORGVULDIGE VOORBEREIDING TIEN JAAR DUREND EXPERIMENT
aan
Eind
eeuwige zorg
door duurzaam
stortbeheer?
© Vereniging Afvalbedrijven • februari 2014 • www.verenigingafvalbedrijven.nl • 1
EIND AAN EEUWIGE ZORG DOOR DUURZAAM STORTBEHEER?
Nu nog vragen stortplaatsen eeuwigdurende
zorg. Het innovatieve concept van duurzaam
stortbeheer kan dat veranderen. Drie tienjarige
pilots gaan uitwijzen of de aanpak het gewenste
milieuresultaat oplevert. Dit jaar staat in het
teken van de laatste voorbereidingen. De
introductie vraagt om een grote zorgvuldigheid.
Eind 2014 wordt de Green Deal Duurzaam
Stortbeheer getekend.
N
Auteur: René Didde
Eeuwigdurende
nazorg is alsof
de ridders van de
Ronde Tafel in de
Middeleeuwen een
zak geld opzijzetten
om hun harnas
eeuwig op te laten
poetsen.
BERT KROM (AFVALZORG)
Een tien jaar durend experiment
moet gaan uitwijzen of duurzaam
stortbeheer het gewenste
milieuresultaat oplevert
iet langer het reeds gestorte afval hermetisch inpakken met
vloeistofdichte folie aan de bovenzijde om dan tot in de eeuwigheid nazorg te plegen. Maar met behulp van de natuur binnen
één generatie de bron aanpakken. ‘Duurzaam stortbeheer’
heet deze innovatie. Het nu ruim twintig jaar geldende adagium van het
bodembeleid - isoleren, beheersen, controleren (IBC) - krijgt hiermee
concurrentie voor wat betreft de stortplaatsen. Althans, een tien jaar
durend experiment moet bewijzen dat duurzaam stortbeheer zonder milieuhygiënische risico’s mogelijk is. Het kan de Nederlandse samenleving
rond de 80 miljoen euro besparen, doordat de dure bovenafdichting achterwege kan blijven en eeuwigdurende nazorg niet meer nodig is.
Na jarenlang overleg en onderzoek worden op dit moment de voorbereidingen getroffen voor een drietal proefprojecten op stortplaatsen. Het gaat om
stortplaatsen in Bergen op Zoom, Almere en Wieringermeer die van elkaar
verschillen in aard, omvang en omstandigheden in bodem en grondwater.
Bert Krom, directeur van Afvalzorg, is betrokken bij twee van de drie
experimenten. “De drijfveer is dat we ons verantwoordelijk voelen voor de
stortplaatsen. In eeuwigdurende nazorg geloof ik niet zo. Het is alsof de
ridders van de Ronde Tafel in de Middeleeuwen een zak geld opzijzetten om
hun harnas eeuwig op te laten poetsen. Zo werkt dat dus niet.”
Emissietoetswaarden
Over de planning meldt het ministerie van Infrastructuur en Milieu: “De
complexiteit, de duur en het innovatieve karakter van het experiment en
de zorgvuldigheid die betracht moet worden bij het opzetten ervan, hebben
tot gevolg gehad dat de voorbereiding meer tijd kost dan aanvankelijk was
te voorzien.” Een tijdrovend vraagstuk is onder meer het vaststellen van
de zogeheten emissietoetswaarden. Duurzaam stortbeheer moet binnen
de milieuhygiënische randvoorwaarden passen. Die waarden geven het
© Vereniging Afvalbedrijven • februari 2014 • www.verenigingafvalbedrijven.nl • 2
EIND AAN EEUWIGE ZORG DOOR DUURZAAM STORTBEHEER?
Het experiment is een mooi voorbeeld
van een samenwerking op het gebied
van innovatieontwikkeling tussen
bedrijfsleven en overheden.
MELANIE SCHULTZ VAN HAEGEN (IENM)
niveau aan waarbij een stortplaats
na tien jaar voldoende schoon is en
de verontreiniging binnen de perken
blijft. Het gaat vooral om organische
microverontreinigingen, zoals pak’s,
gechloreerde koolwaterstoffen,
benzeen en eventuele anorganische
stoffen, zoals zware metalen en
arseen die naar het grondwater
kunnen ontwijken. Dit voorjaar
verschijnen rapportages van RIVM
en ECN over de emissietoetswaarden. Dan zijn ook de resultaten
bekend van een rekenmodel dat de
emissies berekent voor verschil-
lende stortplaatsen met verschillende omstandigheden, aldus een
woordvoerder van het ministerie.
Momenteel leggen de exploitanten de laatste hand aan onder meer
het Integraal Plan van Aanpak en
de drie Deelplannen van Aanpak.
Om de drie proefprojecten voor een
dergelijke lange looptijd voldoende
draagvlak te geven, wordt eind
dit jaar de Green Deal Duurzaam
Stortbeheer getekend tussen de
provincies Noord-Holland, NoordBrabant, Flevoland, IPO, brancheorganisaties als Vereniging
Hoe werkt duurzaam stortbeheer?
Duurzaam stortbeheer speelt leentjebuur bij de aanpak van
bodemverontreiniging door actief bacteriën in te zetten. De
biologische afbraakwerkzaamheden van deze minuscule
vuilnismannetjes worden flink versneld door - afhankelijk van
de leeftijd van de stort - eerst gedurende vijf tot zeven jaar water
en dan drie tot vijf jaar lucht in het stortlichaam te pompen.
Ondertussen wordt al het energierijke methaan afgevangen,
organische stoffen afgebroken en andere stoffen vastgelegd.
Kortom: niet de natuurlijke processen stilleggen met een
afdichting, maar de afbraakprocessen juist stimuleren.
Afvalbedrijven, Stichting Duurzaam
Storten, betrokken afvalbedrijven en
het ministerie.
Melanie Schultz van Haegen,
minister van Infrastructuur en
Milieu, vindt het experiment een
mooi voorbeeld van een samenwerking op het gebied van innovatieontwikkeling tussen bedrijfsleven
en overheden, schreef ze begin
december 2013 aan de vaste
Kamercommissie. “Bijzonder bij
dit project is dat het gaat om een
vrijwillig samenwerkingsverband
waarbij de overheid niet alleen
innovatie stimuleert, maar ook faciliterend optreedt door het juridisch
kader geschikt te maken voor een
dergelijk experiment”, aldus de
minister.
Bij de Technische commissie
bodem (TCB) is specialist Jaap
Tuinstra positief over de ontwikkeling. “Waarschijnlijk neemt het
emissiepotentieel af, bijvoorbeeld
doordat bacteriën actief zijn”, zegt
Tuinstra, secretaris van de TCB die
vier rapporten met vijf adviezen uit-
Niet de
natuurlijke
processen
stilleggen met
een afdichting,
maar de
afbraakprocessen
juist stimuleren
© Vereniging Afvalbedrijven • februari 2014 • www.verenigingafvalbedrijven.nl • 3
EIND AAN EEUWIGE ZORG DOOR DUURZAAM STORTBEHEER?
bracht over duurzaam stortbeheer.
“Spannend aan de praktijkproeven op
de stortplaatsen is of de te verwachten processen ook daadwerkelijk
optreden in het grote, onregelmatig
samengestelde stortlichaam.”
Tuinstra is benieuwd hoe de
verschillende stortplaatsen zich
gedragen. “Wieringermeer ligt bij
oppervlaktewater, in Bergen op
Zoom is het watervoerende pakket
in het geding. Het gaat om de concentratie van eventueel mobiel
gemaakte zware metalen en andere
verontreinigingen in het
percolaat aan het einde van het
experiment. Zeker omdat je verwacht dat de onderafdichting in
de loop der jaren niet meer voor
honderd procent functioneert.”
Tuinstra denkt dat het ammoniumgehalte in het percolaat, metalen en
organische microverontreiniging de
cruciale parameters vormen.
Hoewel het grondwater voldoende
beschermd moet blijven, breekt de
TCB een lans om vooral te kijken
naar de trend. “Belangrijker dan de
Waarschijnlijk
neemt het emissiepotentieel af.
JAAP TUINSTRA (TCB)
foto: Attero
Met de pilots wordt
onderzocht of het mogelijk
is om met natuurlijke
afbraakprocessen de
verontreiniging in de
stortplaats zodanig
terug te brengen dat
eeuwigdurende nazorg
en volledig inpakken niet
meer nodig is
© Vereniging Afvalbedrijven • februari 2014 • www.verenigingafvalbedrijven.nl • 4
EIND AAN EEUWIGE ZORG DOOR DUURZAAM STORTBEHEER?
Duurzaam stortbeheer
kan de Nederlandse
samenleving
miljoen euro
besparen
± 80
vraag of de emissietoetswaarden
worden overschreden, is de vraag
of de trend afnemend is en of je
kunt berekenen wanneer de emissies onder dat beschermingsniveau
duiken”, aldus Tuinstra. “Tot die
tijd moet je op de onderafdichting
kunnen vertrouwen.”
Bigbags
Tuintra ziet kansen, ook in het
buitenland. Een innovatie als deze
kan een potentieel exportproduct
worden. De grote hoeveelheid stortplaatsen in de mediterrane landen
in de Europese Unie biedt mogelijkheden. “De situatie is overal
anders, maar je kunt met de kennis
die wij nu opdoen in situaties zonder
bovenafdichting wel emissies in
andere landen ‘terugrekenen’ en ze
koppelen aan de lokale of nationale
beschermingsdoelen ter plaatse”,
denkt Tuinstra.
De provincie Flevoland, betrokken bij de proef op de stortplaats
Braambergen in Almere, onderschrijft de speurtocht naar een
meer brongerichte aanpak. “Maar
het moet wel zorgvuldig, want stortplaats Braambergen ligt niet ver
van woonwijken en het kwetsbare
natuurgebied Oostvaardersplassen”,
zegt Peter Bijvank, bodemspecialist
van de provincie. Hij is nieuwsgierig
of de verwachte processen ook in
het heterogene stortlichaam in de
praktijk optreden. “In Braambergen
is behoorlijk wat afval in bigbags
gestort. Ik kan me voorstellen dat
die bigbags de doorstroming van
lucht en water in het stortlichaam
onvoorspelbaar beïnvloeden.”
Afvalzorg ziet het experiment met
vertrouwen tegemoet. “We weten
vrij goed hoe het stortlichaam zich
gedraagt. In de jaren negentig
onderzochten we de mogelijkheden
voor nieuwe duurzame stortplaatsen. Veel kennis daarvan kunnen we
nu benutten om oude bulten achteraf te verduurzamen”, zegt Krom
van Afvalzorg. De black box blijkt
een aantal cruciale parameters te
herbergen waarop de beheerders
kunnen sturen. Krom noemt de
redoxpotentiaal en de zuurgraad.
“Deze parameters zijn van belang
om in de periode nadat het meeste
organisch materiaal is vergist, afgebroken en gecomposteerd ook het
resterende anorganische materiaal
als zware metalen in een niet uitloogbare, chemische matrix vast te
leggen.”
De momenteel niet bepaald lucratieve stortsector investeert tien
miljoen euro in de drie proeven.
Krom: “Als blijkt dat de proeven
slagen en de risico’s aanvaardbaar
zijn, hopen we op een betrouwbare
overheid die dan de wetgeving over
de afdeklaag aanpast. Het nazorgfonds kan dan vermoedelijk lager.
Dat is maatschappelijk zuivere winst
en we leggen geen hypotheek bij
onze kinderen.”
Ik onderschrijf de
speurtocht naar een
meer brongerichte
aanpak.
PETER BIJVANK
(PROVINCIE FLEVOLAND)
Meer lezen:
• Artikel ‘Niet inpakken, maar aanpakken’ van de Vereniging Afvalbedrijven,
maart 2012
• I nformatie duurzaam stortbeheer op website Vereniging Afvalbedrijven
• Advies van de Technische commissie bodem (TCB)
• Vragen en opmerkingen vanuit de fracties aan Schultz van Haegen inzake
het ontwerpbesluit zevende tranche Besluit uitvoering Crisis- en herstelwet
Vormgeving: Suggestie & illusie, www.illusie.nl
© Vereniging Afvalbedrijven • februari 2014 • www.verenigingafvalbedrijven.nl • 5

Download Report