Lees hier het volledige artikel (pdf).

Do or Euge ne Willems , P eter V aes en J ean -P h i l i p p e Ja n sse n s* )
Intelligente inzet infiltratie
Dat staat als e
De
gemeente
Landgraaf
heeft te kampen met wateroverlast. Door de klimaatverandering - in combinatie
met verstedelijking - is het
rioleringsstelsel de afgelopen jaren steeds meer belast. Nu uit zich dat tijdens
zware neerslag door water
op straat in de vroegere
(droog)dalen. Die zijn thans
met woningen en bedrijven
volgebouwd.
Uit hydraulische berekeningen blijkt dat
afkoppelen een goed alternatief is voor
rioolverzwaringen en buffers bouwen.
Het afkoppelplan ‘Namiddagsche Driessen’ beoogt 8 hectare af te koppelen.
Maar hoe doe je dat in een gebied waar
de bovengrond bestaat uit löss? De gemeente Landgraaf begaf zich op het pad
van UAV-gc: Design, Build & Maintenance
(voor 15 jaar). Criteria voor de gunning
zijn maximaal afkoppelen, minder hinder,
duurzaam ontwerp, onderhoudsvriendelijk. Bovendien is het beschikbare budget
beperkt. Aannemer van de Kreeke heeft
in samenwerking met Royal HaskoningDHV de opdracht gegund gekregen. Ondertussen is het werk uitgevoerd en breekt
de onderhoudsfase aan.
In de tenderfase is een intensieve samenwerking tot stand gekomen tussen
de ‘praktisch ingestelde’ aannemer en
het ‘analytische’ ingenieursbureau. Ge-
Er wordt een gat geboord voor de
plaatsing van de V-flow.
zocht werd naar een kleine ingreep in het
straatbeeld met maximaal effect. Zoveel
mogelijk handhaven van de bestaande
afwateringstructuur, de bolling van de
weg, het afschot van de molgoten. Een
ander aspect was een korte uitvoeringstijd per voorziening. Maar de voorziening
moest wel voldoende berging hebben en
een fors infiltratie-oppervlak. Onder de
löss blijkt een goed doorlatend pakket
aanwezig. De puzzelstukjes begonnen
in elkaar te vallen. Onder de bestaande
kolken liggen (meestal) geen kabels en
leidingen. Wegdek en molgoten wateren
in de bestaande situatie al af naar de kolken. Een idee werd geboren: de bestaande kolk wordt vervangen door een kolk
op een infiltratiepaal. Het gaat hier om
de zogenaamde V-flow. Dat is een kolk
van kunststof, die zo’n 6 meter diep in de
grond wordt gestopt. Bovenaan loopt het
oppervlaktewater door een rooster naar
binnen, waarna het water via de kolk in
de bodem infiltreert. Het regenwater kan
op die manier dus volledig gescheiden
worden opgevangen en in de ondergrond
infiltreren. Het duurzame systeem is toepasbaar voor nieuwe en bestaande rioolstelsels. Van de Kreeke bedacht deze kolk
samen met Dyka Plastics en Nyloplast.
Het water wordt opgevangen en geïnfiltreerd in de bodem. Zo belandt het niet
in het riool.
Detaillering
Toen volgde de detaillering. Er is van een
infiltratiepaal met 8 meter lengte en een
diameter van 400 mm uitgegaan. Voor
circa 200 m2 aangesloten oppervlak levert dat een berging van circa 1 m3 ofwel
5 mm. De paal werd in een boorgat met
een diameter van 500 mm geplaatst. De
ruimte tussen de paal en de natuurlijke
grondslag is opgevuld met drainzand en
werd verrijkt met humus en lutum. Enerzijds fungeert deze laag als een ‘minibodempassage’, anderzijds wordt zo het
infiltratieoppervlak vergroot. Uit onderzoek bleek dat onder de löss een goed
doorlatende zand/grindlaag aanwezig
was vanaf circa 3,5 meter onder maai32
innoverend
een paal boven water
veld. Het ontwerp van de kolk was een uitdaging. Er werden veel eisen aan de kolk
gesteld. Deze moesten dezelfde diameter
als de infiltratiepaal hebben. Daarnaast
moesten ze een extra grote zandvang, een
drijflaagschot en een doorgang voor inspectie van de infiltratiepaal hebben. Het
water moest direct koppelbaar op de infiltratiepaal zijn en de reiniging moest met
gangbaar materiaal kunnen geschieden.
Hoezo hinder?
Er volgden schetsen, berekeningen, tekeningen en veel overleg. De kolk is 1,5 meter hoog en heeft daardoor een forse zandvang. Door de bodem van de kolk steekt
een buis omhoog, waar een kap overheen
wordt aangebracht. Zo wordt doorstroming van het drijfvuil belemmerd. Diezelfde buis dient tevens als toegang voor een
camera-inspectie van de infiltratiepaal. De
kap kan eenvoudig worden afgenomen en
herplaatst. Op de kap wordt trouwens een
uniek nummer aangebracht, zodat bij een
melding eenvoudig de locatie van de kolk
is te herleiden. Het bovenste deel van de
kolk waarop het gietijzeren deksel wordt
geplaatst, verjongd excentrisch. Door met
de kolk te draaien, kan het deksel ten opDe V-flow wordt geïnstalleerd.
zichte van de molgoot in het horizontale
vlak schuiven.
Uit berekeningen met de tienjarige neerslagreeks blijkt dat meer dan 95 procent
van de neerslag door de infiltratiepaal
wordt verwerkt. Ongeveer twee à drie keer
per jaar schiet de capaciteit van het stelsel van infiltratiepalen tekort. Voor die situatie blijven een aantal straatkolken als
noodoverlaat in gebruik. Deze kolken worden iets hoger aangebracht als de infiltratiekolken zodat ze pas in werking treden
als er enkele centimeters water op straat
staat. De volgende fase betrof de uitvoering. 400 straatkolken zijn vervangen. De
uitvoerder was dagelijks met zijn ploeg
bezig om de werkzaamheden steeds verder
te optimaliseren. Bijzonder in dit project
is dat er bijna ‘industrieel’ werd gewerkt.
Een treintje met vier ploegen reed door de
wijken. Waar ’s morgens de straatkolken
nog waren aangesloten op het gemengde
riool, stonden ’s avonds kolken met infiltratiepalen. Hoezo hinder?
De eerste ploeg verwijderde de bestaande kolk en dopte de aansluiting naar het
hoofdriool af. Daarna kwam de tweede
ploeg. Die boorde het gat tot een diepte
van 9,5 meter. De derde ploeg plaatste de
infiltratiepaal met infiltratiekolk die daar
al op bevestigd was. Het gat werd aangevuld met het verrijkte drainzand. De
vrijgekomen grond werd meegenomen.
Ten slotte volgde de vierde ploeg die het
straatwerk verzorgde.Naarmate de uitvoering vorderde, kwam het treintje steeds
beter op stoom. Het hele team dacht
mee om de werkwijze te verbeteren. Een
voorbeeld: in het begin werd het drainzand ingewaterd om het goed verdicht
te krijgen tussen de infiltratiebuis en de
grond. Later werd aanvullend een trilnaald
gebruikt. Dat leverde namelijk een betere
verdichting op en werkte sneller. Het enthousiasme onder het team groeide.
tal inloopmiddagen georganiseerd. De
gebruikelijke publicaties in buurtkrantjes
en op de website van aannemer en gemeente werden geplaatst. In dit project
ging men nog een stap verder. Bij het
betreden van het afgekoppelde gebied
werden verkeersborden met visualisatie en
de tekst ‘waterinfiltratiegebied’ geplaatst.
Deze borden wijzen de bewoner of bezoeker van het gebied er dagelijks op dat het
regenwater hier in de bodem wordt geïnfiltreerd. De laatste fase betreft het beheer en onderhoud. Dat betreft in iedere
geval het halfjaarlijks kolkzuigen. Verder
wordt steekproefsgewijs een aantal kolken
en infiltratiepalen per jaar met een camera
geïnspecteerd. Al deze taken worden door
de aannemer uitgevoerd. Jaarlijks wordt
de opdrachtgever middels een rapportage
geïnformeerd over de uitgevoerde taken:
de verrichte onderzoeken, de meldingen,
de getroffen maatregelen en de resultaten
daarvan. ▪
*) Auteurs zijn werkzaam bij gemeente
Landgraaf, aannemersbedrijf Van de
Kreeke en Royal HaskoningDHV.
Communicatie
Een aspect dat zeker niet onderschat mag
worden, is de communicatie met de omgeving. Voor de uitvoering zijn een aanDe bestaande kolk wordt verwijderd.
33

Download Report