NR.20
30 juni
2014
onafhankelijk
magazine
Iedereen een toilet
Maar dan zonder
water of electriciteit
Piero Colonna
Milanees
experimenteert
met koud water
Launchlab Delft
Nederig leren
ondernemen
english pages
see page 28
2
Delta
TU Delft
8
Delta
nr. 20
30 juni
2014
“Een detail bij een foto kan soms echt iets toevoegen. Bij het maken
van deze foto zat ik te wachten totdat er in de verte iemand door het
beeld liep.“ (Fotograaf Hans Stakelbeek)
REAGEER!
12
www.delta.tudelft.nl
colofon
Delta is het informatie- en opinieblad van de TU Delft,
verzorgd door een journalistiek onafhankelijke redactie.
Redactie Frank Nuijens
(hoofdredacteur) - @franknu, Katja
Wijnands - @kwijnands, Dorine
van Gorp - @dorinevangorp,
Saskia Bonger - @sbonger,
Tomas van Dijk - @tomasvd,
Connie van Uffelen - @connievanu,
Jos Wassink - @joswashere
Medewerkers aan dit nummer
Jorinde Benner, Quin Genee, Dap
Hartmann, Auke Herrema, Job
Hogewoning, Christian Jongeneel,
Heather Montague, Damini
Purkayastha, Molly Quell, Daniela
Stow, Jimmy Tigges, Caroline
Vermeulen
Foto’s Sam Rentmeester, Hans
Stakelbeek
Bladconcept en vormgeving
Maters & Hermsen, Leiden
Lay-Out Liesbeth van Dam
Redactie-adres Universiteitsbibliotheek, Prometheusplein
1, 2628 ZC Delft, 015 278 4848,
[email protected]
Advertenties H&J Uitgevers, 010
451 5510, [email protected]
Druk Edauw & Johannissen
Oplage 8.000
Jaargang 45
ISSN 2213-8838
Meld je aan voor de wekelijkse
nieuwsbrief op de website.
Meer informatie op:
www.delta.tudelft.nl/colofon
cover
interview
drukke zomer
Piero Colonna
Deze studenten vieren anders
vakantie deze zomer. Ze volgen
workshops, brainstormen over
energiebeleid, of proberen het
wereldrecord roeien te verbreken.
Maar dan wél in Italië, Monte
Carlo of Hongarije.
De orc-motoren van professor Piero Colonna beloven
energieneutrale huizen en
duurzamere vliegtuigen. De
veelzijdige Milanees doet ook
experimenten naar nieuwe
fysische verschijnselen. “Het is
een groot avontuur.”
Delta
3
TU Delft
16
28
reportage
english pages
nieuw toilet
Credits online
Meer mensen op de wereld een
toilet. Maar dan wel een alternatief voor het water- en energieverslindende doortrektoilet.
Dat was het doel van een project
waar ook de TU aan meedoet.
De Delftenaren hebben een
oplossing.
Acknowledging the realities
of today's online world, the
Graduate School is allowing PhD
students to earn their doctoral
education credits online, via
MOOCs.
Delta 01 verschijnt op
maandag 1 september
VERDER
Column
Kort nieuws
Sport
campusnieuws
partyspotters
Job de kok
achtergrond
master
desgevraagd
science
Survival Guide
There’s an app
04
05
06
07
15
15
20
23
27
29
30
31
Delta
Ook dit jaar was het IKA-circus weer een rampzalige ervaring. De website ziet er tegenwoordig gelikt uit, maar het
werkt nog steeds voor geen meter. Het is geïnstitutionaliseerde diefstal als gevolg van verregaande incompetentie.
Om te beginnen is de IKA-bijdrage dit jaar een schamele
€135. Dat is 41 procent minder dan vorig jaar, toen iedereen nog €227 kreeg. Waarom is dat, schraalhans? Ik betaal
uit de IKA ieder jaar mijn universitaire sportkaart. Omdat
ik alleen tennis, heb ik een zogenaamde sportgebonden
kaart. Vorig jaar kostte die €205 en de IKA-vergoeding was
daarvoor net toereikend. Dit jaar kost de sportgebonden
kaart €210, ‘slechts’ 2,4 procent duurder. Dat was in het
verleden wel anders: in 2006 kostte een volledige sportkaart nog €150, en dit jaar maar liefst €420 - een prijsstijging van 180 procent in acht jaar! In mijn column ‘IKA
irritatie’ uit 2009, schreef ik al dat het sportcentrum de
prijzen ongebreideld laat stijgen aangezien medewerkers
‘toch een IKA-vergoeding ontvangen’. Inmiddels is het zo
ver de spuigaten uitgelopen dat de IKA-vergoeding niet
eens meer de kosten van een sportgebonden kaart dekt.
Vorig jaar hield ik van de €227 nog €22 over die ik voor een
ander doel kon inzetten, maar dit jaar kom ik €75 te kort.
Dat tekort kan ik aanvullen door mijn verlofuren te gelde
te maken. Maar dat lukt niet, zoals het vorig jaar ook niet
lukte, en het jaar daarvoor niet, en het jaar dáárvoor niet,
en het jaar DAARvoor niet. Het probleem is het volgende.
Eén verlofuur vertegenwoordigt in mijn geval een waarde
van €38,21. Om de ontbrekende €75 te dekken wil ik 1,96
verlof uren (1 uur, 57 minuten en 46 seconden) inzetten.
Maar dat kan niet, het moet om de een of andere reden
een geheel aantal uren zijn. Vooruit, ik ben gul en zet twee
volledige verlofuren in (dan ga ik die dag wel 2 minuten en
14 seconden eerder naar huis). Maar dat kan ook niet: ‘De
waarde van de ingevulde bronnen ligt hoger dan het aangegeven bedrag van het doel. Pas dit aan.’ Ik kan dus maar
één verlofuur inzetten, en blijf met een restant van €36,71
zitten waar ik wél recht op heb maar níet kan claimen.
Ik heb dit probleem vijf jaar geleden al voorgelegd aan HRServices die mij vertelde dat de IKA simulator ‘natuurlijk’
de sluitpost op de begroting was en daardoor verre van
volmaakt. Dit jaar mag ik constateren dat er wel geld is
besteed om de simulator een beter aanzien te geven, maar
dat er geen dubbeltje is uitgegeven aan een betere functionaliteit. Als je haar maar goed zit, nietwaar?
Het probleem blijft bestaan omdat de bestuurders van
onze prachtige universiteit niet zelf hun IKA-aanvraag hoeven in te vullen, zoals ze ook nooit worden blootgesteld
aan de nog uit de vroege steentijd stammende website
voor het indienen van declaraties. In de business-wereld
bestaat het principe Eat your own dog food. Daartoe wil
ik het college van bestuur graag uitnodigen, want de IKAsimulator en de website voor het indienen van declaraties
zijn niet te vreten.
Dap Hartmann is
astronoom. Hij werkt als
onderzoeker bij de faculteit
Techniek, Bestuur en
Management.
TU Delft
Dr.ir. Jasper van Kuijk leidde de afgelopen twee jaar bij
Industrieel Ontwerpen een onderzoek naar de OV-chipkaart.
Kan die gebruikersvriendelijker? Afgelopen zaterdag berichtte
RTL-nieuws over de uitkomsten.
1 De OV-chipkaart
is best handig als je
er aan gewend bent.
ja
2 Soms vergeet ik
nog wel in of uit te
checken.
ja
5 Op welke stelling wil je terugkomen?
“Op vraag 1: De kaart biedt voordelen
voor mensen die handig zijn met techniek, die met één vervoerder reizen en
op een vast traject. Ben je onhandig
met elektronica, reis je met verschillende vervoerders naar een onbekende bestemming, dan komen de problemen. En die oplossen is voor velen een
nachtmerrie.
3 Een chipkaart
met een display, dat
is pas handig.
RTL-nieuws-item: bit.ly/1ljtaWN
(Foto: Jasper van Kuijk
columndaphartmanneatyourowndogfood
4
ja
4 Ons onderzoek
wordt serieus opgepikt.
ja
13
Twee jaar geleden had
de TU er geen, nu al weer
dertien. Voor elf massive
open online courses
(moocs) is de inschrijving
geopend. Zeven nieuwe
zijn: next generation
infrastructures - part
2, solving complex
problems, technology
for biobased products,
introduction to functional
programming, Delft
design approach,
responsible innovation en
introduction to water and
climate. In de herhaling
gaan: introduction to
aeronautical engineering,
solar energy en
water treatment die
nu is opgedeeld in:
introduction to drinking
water treatment en
introduction to the
treatment of urban
sewage).
www.edx.org/school/
delftx
Tweets
Kort
Meer en uitgebreider nieuws
op www.delta.tudelft.nl
Integratie
Vliegensvlug trippelen als een spin, sloom stampen als een olifant of schutteren als een pasgeboren lammetje. De lopende bierkratten
die eerstejaars studenten werktuigbouwkunde moesten bouwen voor hun ontwerpproject deden sterk denken aan dieren van allerlei
pluimage. De jury beloonde creativiteit dan ook extra. Team 2 legde de afstand tot de bank met dorstig publiek het snelste af: in twintig
seconden. Team 50 vervoerde de meeste drank: tachtig volle flesjes in vier kratten. (Foto: Hans Stakelbeek) delta.tudelft.nl/28461
Wie je moet kennen
Vier TU-studentes ontvingen op 19
juni een Thales scholarship van
vijfduizend euro. Anke Wetser van
de studierichting hydraulic engineering and water, Lisanne Coenen (applied physics), Merle van der Kroft
(werktuigbouwkunde) en Stephanie
Lubbers (sustainable energy technology) werden samen met zes anderen geselecteerd uit veertig aanmeldingen. Hun schriftelijke sollicitatie
en een presentatie van een business
case gaf de jury de doorslag dat zij
tot de top behoren. De studentes
kunnen nu meedenken en meewerken aan projecten binnen Thales
Nederland. Het bedrijf is een belangrijke producent van geavanceerde
elektronica voor defensie en openbaar vervoer.(Foto: Thales Group)
Bouwkunde-afstudeerder
Filippo Maria Doria heeft
de Archiprix 2014 gewonnen met
zijn afstudeerplan 'Recording and
Projecting Architecture'. Daarin stelt
Doria een blindenbibliotheek voor in
het park van Villa Borghese in Rome.
Volgens de jury is het ‘volstrekt eigenzinnige plan’ onwaarschijnlijk rijk
aan fundamentele architectuur gerelateerde noties. Een blinde mist de
directe visuele ervaring van ruimte,
net als een ontwerper die een ruimte tekent die in werkelijkheid niet te
zien is. Het andere prijswinnende afstudeerplan was van Remco van der
Togt en Jonas Papenborg van Wageningen Universiteit. Het betreft een
landschapsarchitectuurplan voor het
Ems estuarium. (Foto: Filippo Maria
Doria)
Met zijn proefschrift ‘Fish-Eye Observing with Phased Array Radio
Telescopes’ was TU-wetenschapper dr. Stefan Wijnholds
een van de vier genomineerden voor
de Christiaan Huygens wetenschapsprijs 2014. Die is voor promotieonderzoek dat een belangrijke bijdrage aan de wetenschap heeft
geleverd met oog voor maatschappelijke relevantie. Volgens de jury
leidde Wijnholds’ onderzoek tot een
betere kwaliteit beelden die met de
Lofar-radiotelescoop gemaakt kunnen worden. Winnaar van de prijs
werd echter dr. Bart Jansen van Universiteit Utrecht, voor ‘The Power of
Data Reduction: Kernels for Fundamental Graph Problems.’ Via zogeheten ‘reductieregels’ legde hij een
wetenschappelijk fundament onder
de vereenvoudiging van complexe
computerberekeningen.
De universiteit moet integratie van internationale studenten niet te veel opleggen,
het is aan henzelf om te integreren. Dat
was een van de conclusies bij een innovatieborrel van (Nederlandse) TU-studenten.
delta.tudelft.nl/28445
Weinig ambitie
Verschoolsing aan de universiteit? Universiteiten én studenten zijn er debet aan,
betoogde VSNU-voorzitter Karl Dittrich onlangs op een TU-symposium. “De gemiddelde Nederlandse student blinkt niet uit
in studie-inzet en heeft weinig ambitie.”
delta.tudelft.nl/28441
Tramlijn 19
Tramlijn 19 gaat op zijn vroegst pas in het
tweede kwartaal van 2017 over de TUcampus rijden. Deze nieuwe vertraging
moet, als het aan de gemeente Delft ligt,
de laatste zijn in een lange reeks. Voor de
voorbereidingen voor en de bouw van de
nieuwe Sebastiaansbrug is nu een ‘reële’
planning opgesteld.
delta.tudelft.nl/28437
Geschorst
Een Rotterdamse student werktuigbouwkunde, die een student van 'een technische universiteit' zijn tentamens liet maken, is levenslang geschorst. Hij liep tegen
de lamp toen hij ineens opvallend goede
cijfers haalde.
delta.tudelft.nl/28436
Krappe voldoende
De TU krijgt van haar eigen studenten
maar een krappe voldoende voor ondersteuning bij stages. Dat blijkt uit de Nationale Studenten Enquête 2014. De begeleiding die bedrijven geven aan hun Delftse
stagiaires krijgt juist een hoog cijfer.
delta.tudelft.nl/28434
IN THE SPORTLIGHT
sportzaken
Sietske Visser
Specs
1.73 meter
De latten zijn een combinatie van carbon met een
houten kern.
Braziliaans carnaval en
Hollandse frisheid
Gewicht
69 kilo
Menshoge recurveboog met
veel technische onderdelen.
Weegt ongeveer vier kilo.
“Ik schiet veertig pond; dat
is de kracht die op de latten
staat, redelijk zwaar voor een
dame.”
Geboortejaar
1992
studie:
Industrieel ontwerpen
Sport:
Handboogschieten (bij Frederik
Hendrik in Delft en HBS de Waert in
Heerhugowaard) in de (olympische) recurve-klasse.
De tab, leertje ter
bescherming van de
vingers.
andere sporten:
Tenue van het
Oranjeteam.
Er is een nieuw
tenue in de
maak.
kitesurfen, hardlopen
Waarom handboogschieten?
“Ik kwam ermee in aanraking tijdens een sportweek op school. Pas
jaren later kwam ik erachter dat ik
elke dag langs een handboogsportvereniging fietste. Daar ben ik toen
Klikker,
lid geworden.”
Wat is je niveau?
“Nationaal. Sinds september heb ik
een IT-status (Internationaal Talent)
van NOC*NSF. Nu mag ik selectiewedstrijden spelen voor de World
Cup in Turkije en het EK in Armenië.”
Normaal
ook armbeschermer
en borstbeschermer
om.
klikt als je
de pijl naar
achteren
trekt.
Sterke punten?
“Mentaal, ik kan goed tegen wedstrijdspanning.”
Zwakke punten?
“Weinig wedstrijdervaring, zeker internationaal.”
Hoogtepunten/prijzen?
“Ik heb een keer op één punt verloren van een zesvoudige Olympische
medaillewinnaar uit Italië. Verder
podiumplaatsen op het NK.”
Waarom zou iemand moeten gaan
handboogschieten?
“Omdat het een gave sport is. Het
lijkt gemakkelijk en saai, alsof je
steeds dezelfde beweging maakt. Er
zit zoveel meer achter.
Ambities?
“Op internationaal niveau presteren. Het einddoel is de Olympische
Spelen in Rio, in 2016.”
De pijl haalt een
snelheid van ongeveer 200 kilometer. Hij is hol;
binnenwand is van
aluminium, buitenzijde van carbon.
“Hij is heel licht,
zodat hij snel en
ver kan vliegen, en
dun, zodat hij niet
beïnvloed wordt
door de wind.”
Stabilisator, om
de boog beter stil
te kunnen houden.
(Foto: Sam Rentmeester)
Blessuregevoeligheid, lichamelijke
zwakheden?
“Ik heb ganglion in mijn pols. Dat
is een zwakke plek in het kapsel van
het gewricht. Als er te veel spanning
op komt, komt er vocht achter het
kapsel te zitten. Dat gaat drukken op
de zenuw.”
“Lekkere gympen. Je
moet schieten op wat je
comfortabel vindt.”
Ook tijdens het WK voetbal wordt er
getennist, gehonkbald, gezwommen en
hardgelopen.
WK voetbal of niet, studentenzwemvereniging
DSZ Wave hield gewoon haar traditionele zomerse
avondzwemloop in de Delftse Hout. Vijfhonderd meter zwemmen en vijf kilometer rennen in respectievelijk om de Grote Plas. Vanwege Nederland –Australië
was de zwemloop dit keer niet op een gebruikelijke
woensdag, maar een dag later vastgesteld, tijdens
Colombia-Ivoorkust. “Maar ja, ik zag wel een Colombiaan onder de deelnemers”, aldus Wave-voorzitter
Marco Swierstra, “in een shirt van het Colombiaans
elftal. Met al die buitenlandse studenten in Delft kun
je in WK-tijd nooit een perfecte avond uitzoeken.” De
bedoelde Jairo Angel Escobar eindigde bij de duo’s
met zijn kompaan Lucas Antignac als derde en kon
dus vrij snel zijn aandacht richten op het resterende
deel van de voetbalwedstrijd. Winnaar werd het koppel Alejandro Oliveira/Marc Rotsaert.
In de categorie heren was Erik Simons de beste
zwemmer, wat hem na het looptraject een derde
plek opleverde in de eindrangschikking. Stein
Posthuma kwam als tiende uit het water, maar was
behalve de snelste omkleder ook verreweg de rapste
zwemmer. Bij elkaar vlug genoeg om, niet voor de
eerste keer, als algeheel winnaar uit het strijdperk te
treden. Irene van der Reijken won bij de vrouwen, op
een halve minuut gevolgd door de snelste zwemster
Julia van der Burgt. Opmerkelijk was de deelname
van Myrthe Westenberg. Als 9-jarige zwom en liep
ook zij de hele afstand uit. Het water had een lekkere
temperatuur, had Swierstra (vierde in het eindklassement) zich door de aanwezige buitenzwemmers
laten vertellen, “maar toen ik er zelf in sprong vond
ik het toch redelijk fris”.
Bij tennisvereniging Obvius sprong men ook in op het
alles overheersende WK voetbal door het jaarlijkse
Open toernooi op het sportcentrum als thema ‘Brazilian carnaval’ mee te geven. Het toernooi duurde
ruim een week, maar de organisatie was wel zo slim
om geen wedstrijden te plannen tijdens NederlandSpanje. Het was de zevende editie van het toernooi,
dat voor het eerst in alle categorieën (heren- en
dames enkel en heren-, dames- en gemengd dubbel) naar de actuele rating was ingedeeld. Winnaars
enkelspel in de categorie A werden Erik van Beek en
Marion Tuijp.
Een andere zomersport, honkbal, wordt uiteraard
ook al lang weer beoefend. De Delftse studenten van
Hitmanics, die tegenwoordig uitkomen in de vierde
klasse, hebben inmiddels tien competitiewedstrijden
achter de rug. Vorige week zaterdag werd op eigen
terrein hekkensluiter Flags 2 met 9-5 verslagen. Hitmanics zelf staat overigens voorlaatste.
Tips? [email protected]
Delta
TU Delft
7
campusnieuws
‘Houtje-touwtje
oplossingen’ eerstejaars
Colleges in theater of
bioscoop, tentamens in
sporthallen, tenten of
een kerk. Het is nog een
verrassing waar aankomende eerstejaars
straks college krijgen.
Ruimtegebrek is de
oorzaak.
H
oewel het exacte aantal
eerstejaars studenten
pas in september bekend zal zijn, rekent de
universiteit nu al op
acht procent groei. Een extra zaal
met vierhonderd zitplaatsen voor
onderwijs is dus hard nodig, aldus
directeur onderwijs en studentenzaken Timo Kos.
De universiteit wil daarvoor tijdelijk
extra amphizalen inhuren, misschien in theater De Veste of in een
bioscoop.
Voor tentamens bij grote groepen
wordt gedacht aan tenten, een kerk
en een eigen of een externe sporthal. Voor tentamens en colleges aan
kleinere groepen heeft de universiteit het Science Centre, YesDelft,
Hogeschool Inholland, de Haagse
Hogeschool, Portakabins en Lijm &
Cultuur in gedachte.
De studentenraad (sr) noemde het
afgelopen donderdag in een overleg met het college van bestuur een
‘vervelend idee’ dat eerstejaars studenten tentamen moeten doen in
een tent of colleges moeten volgen
in een bioscoop. “Houtje-touwtje
oplossingen”, zei Vincent Steenkamp. “Dit jaar waren ook al capaciteitsproblemen zichtbaar en zijn tentamens in het weekend ingepland.
Onderwijs mag niet afhankelijk zijn
van faciliteiten, het moet gefaciliteerd zijn.”
Collegelid Anka Mulder zei ook niet
blij te zijn met ‘houtje-touwtje
oplossingen’. “Avondroostering
moet kunnen, maar is voor eerstejaars niet fijn. Het meeste moeten
we op de campus roosteren.”
Het aangeschoven lid van de raad
van toezicht Laetitia Smits van Oyen,
zei verbaasd te zijn dat de sr ‘zo vasthoudt aan 9 tot 5’-onderwijs. De sr
antwoordde haar dat studenten
’s avonds leren en hun sociale leven
hebben met niet alleen bier, maar
ook sport en cursussen.
De discussie ontstond na een presentatie van vastgoed over de ontwikkeling van onderwijsvoorzieningen op
de campus en de bovengenoemde
problemen op de korte termijn. De
TU wil uiteindelijk naar tien procent
‘Onderwijs mag
niet afhankelijk zijn
van faciliteiten, het
moet gefaciliteerd
zijn’
meer onderwijszalen, vernieuwing
van onderwijszalen (verbouw of
nieuwbouw), een betere kwaliteit
studiewerkplekken, projectruimten
en practicumruimten en een focus
op instructiezalen in plaats van collegezalen.
Meer kleinschalige zalen ontwikkelt
vastgoed al bij de renovatie van de
faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen, bij de laagbouw van
Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica (EWI) en bij de renovatie en
nieuwbouw van Technische Natuurwetenschappen.
Er gaan geen grote amphizalen weg.
Volgens Timo Kos zal door blended
learning (een mix van online en campus onderwijs) de vraag naar grote
zalen afnemen. “Met grote aantallen
eerstejaars is roostering wel ingewikkeld. De eerste drie weken zit het
mudvol, daarna minder. Liever meer
blended learning dan meer grote
hoorcolleges.” (CvU)
De nieuwe mijnbouwmannenkalender is uit, met foto’s van de dertien mooiste studenten
technische aardwetenschappen. De vier studentes die de kalender hebben samengesteld,
kozen voor Colin Alberga als covermodel. (Foto: Ernst de Groot, Haalbeeld Fotografie/ Visagie:
Alette de Jong) delta.tudelft.nl/28464
Een paar honderd aankomende studenten kregen de afgelopen weken een rondleiding door
de zusterflat Aan ’t Verlaat. Dit voormalige onderkomen voor zusters in opleiding is eigendom
van GGZ Delfland en staat al tien jaar leeg. De Stichting Herontwikkeling Studentenhuisvesting Delft (SHS), die wordt bestuurd door TU-studenten, is bezig het pand om te bouwen tot
een studentenflat met 150 kamers. Drie verdiepingen met in totaal dertig kamers worden
gemeubileerd en bestemd voor internationale studenten. De rest is voor Nederlandse eersteen ouderejaars. De kamers variëren in grootte van elf tot meer dan dertig vierkante meter. Er
zijn op de begane grond een grote ruimte voor alle bewoners en een riante tuin. De flat moet
in augustus open gaan, maar dat is afhankelijk van toestemming van de gemeente Delft. Of
en wanneer die er komt, kan een woordvoerder niet zeggen. (Foto: Sam Rentmeester)
delta.tudelft.nl/28435
Rijden voor goed doel
Met een oranje gespoten oude Land
Rover Defender en een motor vijftienduizend kilometer door Zuid-Amerika
rijden met als eindbestemming: het WK
voetbal in Brazilië. Dat is nog eens wat
anders dan relaxen na je bachelor of je
afstuderen. Ab Streppel, Jasper de Lange, Bijn Worms en Egbert Pot begonnen
op 4 mei aan hun reis Drive2Develop:
van Santa Marta in Colombia via Ecuador, Peru, Bolivia, Argentinië en Uruguay naar Brazilië. Onderweg steunen ze
verschillende goede doelen. Zo hebben
ze in Colombia een stapel speelgoed
afgeleverd aan de stichting Mi Casa en
Ipauratu ('Mijn huis in Ipauratu') die
onder meer onderwijs aan geestelijk
gehandicapte kinderen verzorgt. Ze
hebben er hartverwarmende ontmoetingen en zijn laaiend enthousiast over
de ‘supervette landschappen’ die ze
zien, zoals de Boliviaanse zoutvlaktes.
In hun Land Rover met daarin een zelfgemaakt bed, een enorme imperiaal
en een wc-bril op de trekhaak om lekker op te zitten, hebben ze nu negen
naaimachines en een berg gereedschap
vervoerd voor de Stichting Mama Alice
die straatkinderen gratis opvangt en ze
onder meer een vakopleiding metaalbewerking geeft en moeders opleidt
tot naaisters. Hun motor en Land Rover
hebben ze inmiddels aan gort gereden
maar ze hebben wel een WK-wedstrijd
gezien. drive2develop.com
facebook.com/drive2develop
Wat doe jij
Naar Zuid-Frankrijk rijden, biertje drinken op
een camping, bakken aan het strand of slenteren door een wereldstad? Sommige studenten
doen heel wat anders deze zomer. Optreden aan
de Côte d’Azur bijvoorbeeld, houten paviljoens
bouwen aan het Balatonmeer of de roeiwereld
op zijn kop zetten.
solarRacen in monte carlo
Een zonovergoten Monte Carlo, prins Albert II op
de tribune, muziek van de Delftsche Studenten Big
Band op de achtergrond en dan… in je solar boat
behendig slalommen, sprintjes trekken en zoveel mogelijk rondjes varen in twee uur tijd. De jachtclub van
Monaco regelt je overnachtingen en als klap op de
vuurpijl word je misschien wel winnaar van de Solar 1
Monte Carlo Cup. Dat klinkt toch als een droom? Het
Solar Boat team gaat er voor van 10 tot en met 12 juli.
Teammanager Tomas te Velde blijft er nuchter onder:
“Het is een goede afsluiter van het jaar.” Eerst nog
de grootste wedstrijd voor boten op zonne-energie
zien te winnen: de DONG Energy Solar Challenge in
Groningen en Friesland, van 28 juni tot en met 5 juli.
Daarna met 21 man op naar Monte Carlo. “Ze pakken
het daar wel groots aan”, zegt Te Velde over special
guest Prins Albert II. “Goede netwerklocatie. Eurosport zendt het uit, komen we nog op tv ook!”
solarboatteam.nl/event/solar-1-monte-carlocup-2014
Tekst: Connie van Uffelen
Foto’s: Hans Stakelbeek
Delta
9
TU Delft
deze zomer?
brainstormen aan het comomeer
Twee weken aan het Comomeer brainstormen met
studenten uit Denemarken en Italië over energiebeleid en ondernemerschap. Rob de Jeu kijkt er naar
uit: je bent voorzitter van de Energy Club of niet. Samen met negen andere excellente masterstudenten
uit Delft volgt De Jeu van 7 tot en met 18 juli in Italië
de intensieve summer course Succesvol leiderschap,
innovatie en ondernemerschap binnen de energiesector. Lezingen, projectwerk, panel presentaties,
business games en debatten gaan onder meer over
besluitvorming in de energiesector, trends in smart
grids, groene innovatie en het schrijven van een businessplan. “Het idee is dat je leiderschapskwaliteiten
ontwikkelt en gangmaker wordt binnen de energiesector”, zegt De Jeu. Hij is eerstejaars masterstudent sustainable energy technology en probeert elk
jaar een cursus te doen. “Ik vind dit supergaaf.” Een
doorsnee vakantie vindt hij saai. “Steden bezoeken
is mooi, maar na een paar dagen ben ik uitgekeken.
Ik ontmoet liever andere mensen en leer wat. Mijn
beste vrienden verklaren me voor gek.”
energyclub.nl
salsadansen op antilliaanse feesten
Opzwepende muziek, exotische cocktails en dansen
tot in de vroege uurtjes. Zo’n veertig leden van studenten salsavereniging SoSalsa kijken er naar uit om
van donderdag 7 tot en met zondag 10 augustus naar
België af te zakken. België? Ja België: de Antilliaanse
Feesten in Hoogstraten. Dit jaarlijkse muziekfestival
wordt beschouwd als het grootste in Europa voor
Caraïbische muziek. “Heel beroemd”, zegt Vivian
Geraads, zelf al lang afgestudeerd bij Industrieel Ontwerpen en nu dansdocent bij Sport & Cultuur. “Het is
een soort familiefestival dat is uitgegroeid richting
Lowlands. Er komen zo’n 35.000 mensen. Er zijn twee
grote podia, één klein podium en een danszaal met
parketvloer in een soort circustent. De sfeer is ontzettend leuk met mensen uit alle culturen. Zodra zij
op het festival zijn, voelen ze zich in eigen land. Op
de camping staan hele families.” Driekwart van de
leden van SoSalsa gaat mee: studenten, promovendi
én alumni. Lekker luisteren naar non-stop LatijnsAmerikaanse muziek. Ze nemen een eigen dansvloer
mee voor op de camping.
sosalsa.nl
Lees verder op pagina 14
Ach ja, deze zomer de roeiwereld
veranderen: waarom ook niet?
optreden aan cÔte d'azur
Een tournee van twee weken langs de
Côte d’Azur. Dat is voor de Delftse Studenten Big Band al vijfentwintig jaar
de kers op de taart na de zomertentamens. Gehuld in smokings treden
de achttien jazz-minnende studenten
van het Delftsch Studenten Corps ook
dit jaar weer op rond Saint-Tropez. Op
de setlist: nummers van onder anderen Frank Sinatra, Count Basie, Duke
Ellington en Glenn Miller. Dit jaar zijn
ze van 8 tot en met 19 juli te horen
op campings, sfeervolle pleintjes en
in strandtenten. “Elke avond drie uur
lang optreden is intensief, maar we
halen er veel energie uit”, zegt manager Michiel Smit. “Na elk optreden
tuffen we terug naar onze hangmat
op de camping.” De Big Band maakt
bizarre dingen mee. “Afgelopen jaar
werden we na een bonnefooi optreden in Saint-Tropez uitgenodigd om te
spelen op het zestig meter lange jacht
van een stinkendrijke Rus. Een vriend
van hem was een paar dagen daarna
jarig en wilde ook een optreden, maar
de tournee was bijna ten einde. “Geeft
niet”, zei hij, “Ik vier mijn verjaardag
in Split en vlieg jullie er allemaal naar
toe.” We hebben toen drie dagen in
Kroatië gespeeld. Waanzinnig.”
bigband.corps.nl
roeiboot verbeteren in Delft
Op enkele details na is het ontwerp van
roeiboten al tientallen jaren ongewijzigd.
Hoogste tijd om een snellere boot te ontwerpen, vinden de studenten van dreamteam Rise. Ze zijn deze zomer nog wel even
bezig met bouwen en testen. Tijdens het
wereldkampioenschap roeien op de Bosbaan, op 27 augustus, wil Rise met een
dubbel vier zonder stuurman het wereldrecord van de roeiboot verbreken. Aanpak?
Twee draagvleugels onder de boot plaatsen zodat hij uit het water komt en zo’n
vijftig procent minder weerstand ondervindt. Het materiaal mag daarbij niet
doorzakken en krijgt een andere stijfheid.
De studenten ontwerpen een andere bladvorm voor de roeispanen en gebruiken een
'rollrigger'. Het bankje dat normaal onder
de roeiers meebeweegt zit vast, in plaats
daarvan beweegt de rigger - de houder
van de roeispaan. Want waarom zou je vier
roeiers telkens van voor naar achter laten
bewegen? Bankje vast, rigger laten bewegen en je verstouwt maar tien kilo in plaats
van je eigen gewicht. Ach ja, deze zomer de
roeiwereld veranderen: waarom ook niet?
risedelft.nl
bouwen met hout op
hellowood
Stel je voor: eindeloze korenvelden in de
buurt van het Balatonmeer, met uitzicht
op een mooie vallei. En dan, onder leiding
van kunstenaars en architecten, houten
paviljoens en objecten bouwen die op verschillende plekken worden geëxposeerd.
Met na afloop misschien wel een prijs van
de jury op zak. Dat is Hello Wood! Negen
studenten bouwkunde kijken er naar uit
om van 19 tot en met 27 juli met kunst- en
architectuurstudenten uit vijftien verschillende landen workshops te volgen rond
het thema: balans. Zo is er een workshop
waarin studenten een ruimteschip bouwen, of een wiebelende caleidoscopische
toren of een heteluchtballon in de vorm
van donderwolken. Allemaal van hout. Met
het idee ‘elk nadeel heb zijn voordeel’ hebben TU-gastdocenten Suzana Milinović en
Rufus van den Ban ook een leuke opdracht
bedacht: bouw een aantal houten badkuipen, plaats ze boven elkaar en maak op
een handige manier gebruik van het feit
dat ze moeilijk waterdicht te krijgen zijn.
hellowood.eu/137267/hello-wood-2014
korfballen in hongarije
In eerste instantie wilde studentenkorfbalvereniging Paal Centraal gewoon
even met een groep op vakantie. Lekker
uitrusten. Maar als je vereniging twintig
jaar bestaat is het natuurlijk ook leuk
om iets bijzonders te doen. Korfballen
in het buitenland bijvoorbeeld. “Niet
te ver en niet te dichtbij”, zegt Margit
Heine van de lustrumcommissie. “Origineel, sportief en cultureel.” De keus
viel op een zomerkamp in Hongarije.
Dertig korfballers gaan er van 7 tot en
met 17 juli trainen, trainingen geven en
wedstrijden spelen met Hongaren en
andere Nederlandse teams. Maar er is
natuurlijk ook tijd voor ontspanning:
wandelen, relaxen aan een meertje en
een meerdaagse trip naar Budapest.
“Daar gaan we een dagje ‘Wie is de
mol?’ spelen met allerlei opdrachten
en we gaan het mooiste badhuis van de
stad bezoeken.” Voor Margit extra leuk,
want zij komt uit Budapest. “Je hebt
er een eilandje en een brug die Margit
heten. Je komt dus overal bordjes tegen
die je naar Margit wijzen.”
paalcentraal.nl
12
Delta
TU Delft
Een soort super efficiënte
kleine stoommachines zijn
het, de orc-motoren van
de nieuwe L&R-hoogleraar
Piero Colonna. Ze beloven
energieneutrale huizen en
duurzamere vliegtuigen.
‘Zelfs koud
water is een
fantastische
energiebron’
Tekst: Tomas van DIjk
Foto’s: Hans Stakelbeek
Delta
13
TU Delft
H
et stoepje voor prof.dr.ir. Piero Colonna’s voordeur in de
oude binnenstad van Delft is onlangs opgebroken. Sommige tegels zitten scheef en in een grote steen is een goot
gebikt. Deze is later weer opgevuld, maar pas nadat een
buizenstelsel is aangebracht dat onder de straat door van zijn huis
naar de gracht loopt. Het grachtwater mag dan koud zijn, het is volgens
de hoogleraar warm zat om een huis mee te verwarmen.
“Wat nog ontbreekt aan de installatie is een warmtepomp”, zegt de
gastvrije Milanees, als hij een rondleiding geeft door zijn huis dat deels
als laboratorium voor duurzame energie dienst moet gaan doen. “Zelfs
relatief koud water is een fantastische energiebron”, vervolgt Colonna
nadat hij zijn bezoek heeft verwelkomd met Crodino en Italiaans gebak.
Colonna wil het grachtwater langs de warmtepomp laten stromen, en
er zodoende energie – warmte- aan onttrekken. Het afgekoelde grachtwater stroomt weer terug het kanaal in. Met zijn installatie past
Colonna, die op 16 mei zijn intreerede gaf als hoogleraar propulsion
and power, thuis toe wat hij aan de TU predikt; energiewinning uit
lage temperatuurstromen.
Colonna’s stokpaardje is de ORC-technologie (orc staat voor organische rankinecyclus), een soort veredelde stoommachinetechnologie
waarmee restwarmte van bijvoorbeeld uitlaatgassen, benut kan worden om elektriciteit op te wekken of om motoren efficiënter te laten
werken. Maar je kunt het in combinatie met parabolische spiegels ook
gebruiken om elektriciteit op te wekken uit zonne-energie. Colonna
kreeg dit voorjaar een STW-subsidie van 1,2 miljoen euro om een gebouw te maken dat energieneutraal is dankzij deze technologie.
Ik had verwacht in uw huis ook orc-technologie te treffen.
“Er is niet één oplossing voor alle problemen. Je moet om je heen kijken naar de energiebronnen die je voor handen hebt en die gebruiken.
In dit geval, bij ons thuis, bleek dat het grachtwater te zijn. Bij andere
gebouwen, met wat meer dakoppervlak, kun je wel gebruikmaken van
orc in combinatie met parabolische spiegels die het licht concentreren
op een vloeistof.”
Met uw specialisme, energiewinning uit lage temperatuurstromen,
bent u een zeldzaamheid in de wereld van de verbrandingsmotoren
en de stuwkracht.
“Ja klopt. Sinds de uitvinding van de stoommachine begin achttiende
eeuw heeft men de temperatuur waarbij motoren werken alsmaar opgeschroefd om de efficiëntie te verbeteren. Nog steeds is dit waar de
meeste onderzoekers op focussen; op de hoge temperatuur thermodynamica. Maar het eind van deze trend lijkt in zicht. Het wordt steeds
lastiger om materialen te vinden die voldoende hittebestendig zijn.
De stormloop naar hoge temperaturen heeft er intussen voor gezorgd
dat we enorme stromen aan restwarmte overhouden. Neem nou een
vrachtwagen, die zet zestig procent van de energie uit brandstof om
in warmte. Ik wil onderzoeken hoe we deze lage temperatuurstromen
kunnen gebruiken. Dat heb ik in 1991 aan het eind van mijn studie
luchtvaarttechnologie in Milaan besloten, en dat vergde aardig wat lef
denk ik.”
Hoezo lef?
“In die tijd interesseerde het bijna niemand. Energie halen uit lage
temperatuurstromen was een passie van mijn afstudeerbegeleider
‘De stormloop naar hoge
temperaturen heeft er intussen voor
gezorgd dat we enorme stromen
aan restwarmte overhouden’
Gianfranco Angelino, de uitvinder van de orctechniek. Ik heb de passie van hem overgenomen.
Halverwege mijn engineeringstudies wilde ik stoppen en wat anders doen. Ik hield niet van engineering. Ik dacht eraan om over te stappen naar een
opleiding journalistiek. Maar mijn ouders vroegen
of ik het niet nog een jaartje wilde aanzien. Dat ene
laatste jaar kreeg ik les van Angelino; hij doceerde
over turbines, compressoren en pompen. Wat een
talent, ik was verbijsterd. Hij had een sterke boodschap over het milieu en duurzame energie. Hij was
op een missie. Maar het grappige is; het interesseerde niemand wat. De olieprijs was laag. Heel anders
dan nu. Maar hij was daar heel kalm over. Hij wist
dat technieken om restwarmte te benutten mainstream zouden worden. En hij gaat gelijk krijgen,
want de industrie investeert daar nu volop in.”
Orc-technologie gaat volgens u de wereld veranderen. Hoe werkt deze techniek?
“Net als bij een klassieke stoommachine wordt bij
orc een turbine aangedreven door een stof die door
hitte uitzet. Gebruikt men bij een stoommachine
water, bij het organische rankine-proces gebruikt
men een organisch oplosmiddel met een veel lager
kookpunt. De techniek is ook geraffineerder. We
werken namelijk met complexe zware moleculen
die zich, in tegenstelling tot water, niet gedragen
als ideale gassen en vloeistoffen. In vloeibare vorm
blijk je deze stoffen toch te kunnen samendrukken,
iets wat met water absoluut niet kan. De vloeistoffen en gassen van orc-technologie hebben ook een
lager dichtheid dan water. Daardoor kunnen orcmachines veel kleiner gemaakt worden dan stoommachines. Ik werk nu met Dana, een Amerikaanse
fabrikant van motoronderdelen, aan vrachtwagenmotors die tientallen procenten zuiniger zijn doordat ze de restwarmte uit de uitlaat gebruiken met
orc-techniek.”
Tot voor kort werkte u als onderzoeker bij de
faculteit 3mE (bij de renewable energy systems
group), maar nu bent u hoogleraar bij L&R.
Terug naar uw wortels in zekere zin, want u bent
afgestudeerd luchtvaartingenieur. Hoe voelt het
om weer terug in het vliegtuigwereldje te zijn?
“Dat voelt goed. Als kind droomde ik ervan om
piloot te worden. Ik was een romanticus. Maar ik
ben bijziend, dus het kon niet. Vliegtuigen en duurzaamheid zijn mijn twee passies. Die wil ik combineren. Bovendien is het goed om technologieën die
restwarmte gebruiken onder de aandacht te brengen van de luchtvaartindustrie. Als die industrie
erop duikt, dan krijgt de technologie een enorme
impuls. Er zit daar veel geld en men beschikt over
allerlei exotische materialen.”
Duurzaam vliegen, is dat niet te hoog gegrepen?
“Duurzaamheid en vliegen gaan nu nog niet samen. Maar ooit zal men duurzaam vliegen dankzij
onze technieken en door gebruik te maken van
biobrandstof. Ik denk dat we vliegtuigmotoren tientallen procenten zuiniger kunnen maken met een
techniek die verwant is aan orc. In plaats van organische vloeistoffen gebruiken we superkritische
CO2. Ook weer een uitvinding van Angelino.
Lees verder op pagina 14
14
Delta
TU Delft
‘Ik denk dat we vliegtuigmotoren
tientallen procenten zuiniger kunnen
maken met een techniek die verwant
is aan orc’
Als we een superkritische CO2-turbogenerator combineren met een turbopropellermotor kunnen we de efficiëntie van de motor opschroeven van de
huidige veertig procent naar zestig procent. Dat is een enorme stap vooruit.”
Zal de conservatieve vliegtuigindustrie deze techniek ooit omarmen?
“De industrie staat erg onder druk. Ze is veel te afhankelijk van fossiele
brandstoffen. Er worden nu al enorme investeringen gedaan om maar een
tiende procent meer efficiëntie te behalen.”
Aan uw werk zit ook een zeer fundamentele kant. U hoopt nieuwe fysische verschijnselen waar te nemen.
“Ja. In 2005 kreeg ik een Vidi-beurs van NWO voor mijn onderzoek naar
de gasdynamica van dichte damp en superkritische vloeistoffen. We hebben een opstelling gebouwd, de Flexible Asymmetric Shock Tube (Fast)
waarmee we een bijzonder fenomeen willen waarnemen, een rarefaction
shock wave. Dat is het tegenovergestelde van de schokgolf die we allemaal
kennen, die bijvoorbeeld ontstaat wanneer een vliegtuig door de geluidsbarrière gaat. Normaal gesproken ontstaat een schokgolf door een abrupte
toename in druk in de stromingsrichting. Een rarefaction shock wave is
een abrupte afname in druk in de tegenovergestelde richting. Dat zulke
schokgolven mogelijk moeten zijn, werd voor het eerst bedacht door de
Duitse Nobelprijswinnaar Hans Bethe (die tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft meegewerkt aan de atoombom). Maar het fenomeen is nog nooit
waargenomen. Althans, Russische onderzoekers meenden in de jaren
tachtig het bestaan ervan te hebben gedemonstreerd, maar hun waarnemingen worden zeer in twijfel getrokken. Het heeft ons jaren gekost om de
Fast-machine werkende te krijgen. We brengen er een stof in aan (siloxaan,
red.) die we superkritisch moeten krijgen, het punt waarop de stof zich tegelijk als vloeistof en als gas gedraagt. In de opstelling zit een ventiel dat
drie milliseconde open moet gaan. Het is extreem lastig om zoiets voor
elkaar te krijgen in een opstelling die honderden graden heet is. Onlangs
werd ik wakker om drie uur ’s nachts. Zomaar. Toen kreeg ik plots een sms
van mijn medewerker Emiliano Casat. ‘Het werkt!’”
Dus nu kunnen jullie elk moment een rarefaction shock wave waarnemen?
“Ik ben bijgelovig. Dus ik durf niet te zeggen hoe lang het nog duurt. Doe
ik dat wel, dan zul je net zien dat onze experimenten mislukken. We zijn
CV
Piero Colonna is in 1965 geboren
in Milaan. Sinds 2002, toen hij een
aanstelling als universitair docent
kreeg bij 3mE, woont hij met zijn
vrouw en twee dochters in Delft.
Colonna studeerde in de jaren negentig aerospace engineering en
mechanical engineering in Milaan
(Politecnico di Milano) en aan de
Stanford University in de Verenigde
Staten. In 2005 kreeg hij een Vidibeurs voor zijn onderzoek naar de
gasdynamica van dichte damp en
superkritische vloeistoffen. Sinds 1
september 2013 is hij hoogleraar
propulsion and power bij Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek.
langzaam de temperatuur aan het verhogen. We zitten nu
op 305 graden. We moeten tot 360 komen. Het is een groot
avontuur. Fundamenteel gezien is het heel interessant. Of
het ook toepassingen gaat hebben, daarover kun je alleen
maar speculeren. Natuurkundige fenomenen moeten altijd
eerst ontdekt worden, later komen er vaak anderen die toepassingen vinden.”
Wat verandert er nu u professor bent?
“Bij 3mE had ik ook mijn eigen onderzoeksgroep. In zekere
zin werkte ik daar ook als professor. Ik doe dus grotendeels
hetzelfde. Maar ik wordt nu wel met meer egards behandeld.” Lachend: “Dat is wel eigenaardig.”
Kon u geen hoogleraar worden bij 3mE?
“Wat zal ik daar eens op zeggen?” (korte stilte) “Bij L&R
hebben ze besloten om een nieuwe leerstoel in het leven te
roepen die aansloot op mijn expertise; propulsion and power. Het was een gedurfde zet van L&R. Er is in Nederland
namelijk helemaal geen industrie gericht op propulsion
and power. Maar als grootste luchtvaart- en ruimtevaartfaculteit van Europa moet je wel zo’n leerstoel hebben. De
arbeidsmarkt voor afgestudeerde TU-ers bevindt zich ook
buiten Nederland.”
Bent u van plan om ooit nog eens terug te keren naar
Milaan?
“Ik ben geboren in Milaan. Het is een grote industriële stad
waarvan ik nooit heb gehouden. Ik wil daar niet naar terug.
Italië is mij bovendien te corrupt. Ik heb een tijdje in de Verenigde Staten gewerkt. Dat was ook niet echt waar ik naar
op zoek was. In Delft heerst een gemoedelijk dorpse sfeer
en toch is het hier heel internationaal. Het is hier fijn wonen
en werken.” <<
Wat: Chaos aan de Schie
en Car Art Festival
Waar: Lijm & Cultuur
Wanneer: tot 15 augustus (let op: het stadsstrand ligt er tot 19 juli!)
Prijs: Gratis
Partyprognose:
9
15
party
Spotters
Vive la France
Het kan niet anders dat ik mijn mini-landentour eindig
met Frankrijk. Dat land heeft een speciaal plekje in
mijn hart veroverd, en ik kom er graag. Vroeger met de
familie en tegenwoordig met mijn vriendin.
De meest dierbare herinneringen zijn langs de weg bij
de boucherie een geroosterde kip en vers stokbrood bij
de boulangerie halen. En dan lekker knullig op plastic
stoeltjes genieten.
Kippenfreund met ingelegde salade
Materiaal: oven, ovenschaal, pan, schaal
Ingrediënten: hele kip, olie, zout , peper, azijn, suiker,
ijsbergsla, radijs, ui, mayonaise, vers stokbrood
Het recept is vrij simpel, maar zelf heb ik een kleine
frisse salade toegevoegd. Dep de kip schoon, smeer de
huid in met olie en zout, en zet in de oven op 90 graden
voor 2 tot 2,5 uur (kerntemperatuur op 70 graden). Doe
200 milliliter en 75 gram suiker in een pan en warm
op tot de suiker is opgelost (pickle). Snij radijs en ui in
heel dunne plakjes, doe in een bakje, giet er de pickle
overheen en laat twee uur intrekken. Haal de kip na de
Voeten in het zand
Zomervakantie. Boeken aan de kant en voeten in het zand. En dat laatste kan
gewoon aan de Schie.
Een barbecue op het strand. Dat zou echt hét perfecte begin zijn van de vakantie. Rosé in de zomerzon en zand tussen je tenen. Jammer dat het toch wel even reizen is naar Scheveningen. Maar
hoera: een beetje stad heeft tegenwoordig een stadsstrand in de zomer, en daar doet Delft niet
voor onder. Tijdens festival Chaos aan de Schie, op het terrein van Lijm & Cultuur, kun je onderuit op je strandmatje, terwijl je geniet van lekker eten, drankjes, en allerlei optredens. 'Summer
Dreams', is het thema van deze achtste editie. ‘Even rust in de chaos. Zoek een mooi plekje, neem
de tijd om de kaart te bestuderen en kies met gevoel. Ben je met vrienden aan het einde van een
drukke dag, dan valt je oog misschien op een enkele schotel. Heb je alle tijd en zin om zelf aan de
slag te gaan, dan is een barbecue aan tafel wellicht een goed idee of stel je een culinair feestje samen uit de à la carte-gerechten’, stelt de organisatie voor.
Hm, daar hebben wij wel oren naar. Al is het maar omdat we ondertussen ook wel erg nieuwsgierig zijn naar het Car Art Festival dat er gelijktijdig plaatsvindt. Daarin werken tot 15 augustus acht
Europese kunstenaars uit het CreArt Netwerk op werkdagen van 10.00 tot 17.00 uur aan nieuwe
projecten. Tot en met 1 augustus praten ze er ook nog eens uitgebreid over, tijdens de kunstenaarsgesprekken 'bij_wijze_van_spreken', elke vrijdag van 17.00 tot 19.00 uur. Al die tijd wonen ze bij
Lijm & Cultuur, in speciaal daarvoor geronselde caravans. Eén van de kunstenaars die permanent
op het terrein gevestigd is, theatermaker Proluder, speelt er op 4 en 5 juli bovendien de voorstelling Hard en Zacht. "Vol inzichten over communicatie tussen mensen", belooft hij. Zin in een fijne
afsluiting met je jaarclub? Op verzoek speelt hij hem extra voor groepen.
Poehee. Van zoveel inspiratie moeten we wel even bijkomen. Wie haalt de strandmatjes? (JB)
www.chaosaandeschie.nl
2 tot 2,5 uur uit de oven, zet de oven op 230 graden en
laat warm worden. Zet de kip gedurende
10 tot 15 minuten in de oven tot de huid
mooi goudbruin is. Zeef de radijs en ui
uit de pickle en meng met de salade en
een beetje olie, peper en zout naar
smaak. Serveren met mayo en het
stokbrood, het liefst halverwege
de Bourgogne, met het zonnetje
op je gezicht en een goed glas
wijn of een koud biertje in
de hand.
Fijne vakantie!
Met geslepen messen,
Job Hogewoning
Wat: Zaatari vluchtelingenkamp in Jordanië. Het
kamp werd twee jaar geleden geopend als
gevolg van de Syrische burgeroorlog.
Wie: 86 duizend Syrische vluchtelingen.
Keukens: 160
Toiletten: 380
Uitwerpselen: 35 ton per dag. Dat is een volle 40-voets
zeecontainer per twee dagen.
Riolering:Geen
Elektriciteit: Geen
Oplossing: Een Delfts toilet, ontwikkeld met steun van
de Bill & Melinda Gates Foundation.
Tekst: Jos Wassink
Foto’s: Team Reinventing the Toilet, Wikimedia
Delta
17
TU Delft
Hoge nood
Het is een taboeonderwerp, zegt projectleider dr. Jan Carel
Diehl. Mensen praten niet graag over hun ontlasting en zeker
niet over hoe ze nu precies hun achterste spoelen. Toch is het
nodig dat te weten als je iets voor een bepaalde cultuur, in dit
geval de Indiase sloppenwijken, ontwerpt.
T
aboes zorgen voor hilariteit. Dat is in India
niet anders. Dus toen
de onderzoekers met
een lokaal geproduceerd prototype kwamen voorrijden was het gelijk een drukte
van belang in het nauwe straatje.
De grappigste en de belangrijkste
mannen waren er als eerste bij. Ze
gingen het hokje in, hadden veel
praats, drukten wat op de knoppen
maar lieten hun broek lekker aan.
Pas na een paar uur was de drukte
zodanig geluwd dat iemand de
eerste keutel erin deed.
Stoelgang is nog om een andere
reden een taboe: er is niet genoeg
water om door te trekken. Een
stortbak bevat zo'n tien liter water en mensen trekken gemiddeld
drie keer per dag door. Als alle
zeven miljard mensen dat zouden doen hadden we een ernstig
watertekort. Er moet dus een alternatief komen voor het westerse
doortrektoilet voor opkomende
economieën (zie kader: Zo kan het
ook). Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO hebben
wereldwijd 2,6 miljard mensen
geen toegang tot een toilet, en kakken dus in het open veld. Dat levert jaarlijks 200 miljoen ton ruwe
poep op - genoeg om vierhonderd
olietankers mee te vullen. Maar
in werkelijkheid blijft het lekker
liggen of drijven en besmet het andere mensen. Dezelfde WHO schat
dat jaarlijkse 1,4 miljoen kinderen
overlijden doordat ze met poep besmet zijn geraakt.
Vandaar dat de Verenigde Naties
in 2011 besloot om het aantal mensen zonder toilet te halveren en de
Bill & Melinda Gates Foundation
de daad bij het woord voegde en
42 miljoen dollar ter beschikking
stelde voor de ontwikkeling van
een toilet dat feces en urine moet
kunnen verwerken zonder elektriciteit, water of rioleringssysteem.
Dat is de 'Reinventing the Toilet
Challenge' waar ook het Delftse
team aan meedoet: acht onderzoekers van de afdeling process &
energy (faculteit 3mE) en vijf van
de faculteit IO (afdeling design for
sustainability).
De oplossing die het team afgelopen voorjaar in New Delhi heeft
gepresenteerd bestaat uit een
toilet dat urine en uitwerpselen
scheidt van spoelwater; een toiletgebouw voor driehonderd mannen/vrouwen en een technische
installatie die de uitwerpselen
droogt, vergast en omzet in elektriciteit (zie volgende pagina's
voor details). Volgens Diehl onderscheidt de Delftse inzending
zich door de afstemming op de
eindgebruiker. Andere universiteiten kijken vaak niet verder dan de
technologie.
Aan het eind van het project doemt
de vraag op: hoe nu verder? Projectmanager Jan Carel Diehl zou
graag de opgedane kennis en
ervaring meer systematisch beschikbaar maken zodat daaruit
geput kan worden bij het ontwerp
van toiletten in andere culturen en
omgevingen. Denk aan landelijk
gebied in Afrika of favela's in ZuidAmerika. Of denk aan mobiele
toiletten en vergassingsunits die
ingezet kunnen worden bij humanitaire noodsituaties zoals opvang
na aardbevingen of in vluchtelingenkampen.
Daarnaast zou hij in samenwerking met het valorisatiecentrum
Het toiletteam van IO: Johan Molenbroek,
Gerwin Jansen, Miguel Melgarejo en zittend
Anne Jansen en Jan Carel Diehl.
de opgedane kennis willen delen
met ondernemers om daaruit producten te ontwikkelen.
Lees verder op pagina 18
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO
hebben wereldwijd 2,6 miljard mensen geen toegang
tot een toilet, en doen hun behoefte dus in het open veld
Toilet
Toiletgebouw
Het gebouw is ontworpen om in
één keer de negatieve associaties
rond stoelgang om te draaien. Nu
passen vrouwen hun dieet er op
aan om 's morgens tussen vier en
vijf naar het toilet te gaan. Daarna
voelen ze zich niet veilig meer.
Mannen pakken hun waterbakje
en poepen waar en wanneer het
uitkomt. Het Sanir community
sanitation centre (CSC) wil een
Het toilet is een toonbeeld van gebruikersgericht ontwerp. Er gingen testen aan vooraf en talloze
gesprekken. Ir. Anne Jansen en
collega's stelden mensen uit India
gerust en vroegen hen naar hun
ervaringen en voorkeuren. Met
welke hand spoel je je anus eigenlijk af? En gebruik je daarvoor liever een fles, een slang of een bidet?
Gesteund door de ervaring van
'toiletprofessor' dr.ir. Johan
Molenbroek ontstond het huidige
ontwerp met een brede opening
tussen de voeten, rechts een knop
voor doortrekken (met een halve
liter) en een handel voor een liter
water via een slang om anus (altijd met linkerhand) en pot mee te
spoelen. Een ingenieus systeem
met twee kleppen scheidt poep
en pies van het latere spoelwater.
Uitwerpselen en urine vallen naar
beneden zodra iemand het klepje
activeert door op 'flush' te drukken. Met de handel voor spoelwater schuift een andere klep voor de
toiletopening die het spoelwater wegleidt naar een bezinkput.
Het spoelwater wordt voor 80 procent gerecycled. Naar schatting
vijfhonderd liter per dag gaat verloren en tweeduizend liter wordt
gezuiverd in achtereenvolgens een
bezinkput, een zandfilter en een
UV-desinfectie-unit op het dak.
De kwaliteit van het water is na
zuivering goed genoeg om je handen mee te wassen, maar niet geschikt als drinkwater, zegt Diehl.
wen komen via een zijingang bij
de drie damestoiletten en via een
trap in een gemeenschappelijke
ruimte en een privéhokje waar
ze hun maandverband kunnen
wassen of vervangen. Het gebouw
biedt tevens onderdak aan de conciërge en zijn gezin. Door het eigenaarschap hopen de ontwerpers
het verantwoordelijkheidsgevoel
terug te brengen naast de 24-uurs
bewaking. Aan het eind van de dag
komt er in de visie van de ontwerpers een klein karretje langs dat
de dagproductie van ongeveer 750
liter uit de zwartwatertank pompt
om het naar de centrale verwerkingsunit te brengen.
veilige, hygiënische privéomgeving bieden voor minder dan vijf
dollarcent per dag.
Het centrum is gebouwd voor driehonderd leden die daar niet alleen
een schoon toilet vinden, maar
ook de ruimte om andere (vrouwen) te ontmoeten en een winkeltje voor verzorgingsproducten en
medicijnen.
De mannen kunnen voor een snel
bezoek beneden terecht, de vrou-
Het sanitatiecentrum moet een veilige, hygiënische omgeving bieden voor minder dan vijf
dollarcent per dag.
Delta
19
TU Delft
Zo kan het ook
Verwerkingsunit
De opstelling in het laboratorium
van process & energy (3mE) is
ronduit indrukwekkend. Onderzoekers dr. P.V. Aravind, dr.ir.
Wiebren de Jong, dr. Georgios
Stefanidis en collega's weten dat
hun apparatuur een sappig mengsel van poep en pies moet kunnen
verwerken dat voor tachtig procent
uit water bestaat. De eerste stap
is dan ook het droogpersen, maar
dat laten ze hier even buiten beschouwing. In de proefopstelling
wordt vervangende biomassa gedroogd door verhitting op een metalen lopende band met gaatjes,
die ontwikkeld is door het ZuidAfrikaanse bedrijf PSS (Particle
Separation Systems Technologies
Ltd.) in samenwerking met de
Zuid-Afrikaanse universiteit van
KwaZulu Natal in Durban.
De daarop volgende stap is de
meest spectaculaire: kleine brokjes biomassa vallen door een magnetronveld dat ze vergast en verhit
tot een paarsgloeiend plasma van
enkele duizenden graden. Daarin
scheuren rondrazende radicalen
alle koolwaterstofverbindingen in
kleine moleculaire brokstukken
waarvan waterstof en koolmonoxide het leeuwendeel vormen.
Metingen hebben aangetoond dat
het geproduceerde gasmengsel tot
85 procent meer energie bevat dan
voor de magnetron nodig was.
Voordat het gas gebruikt kan worden moet het echter een indrukwekkende rij filters passeren om
restjes H2S, HCl, teer, metalen en
stofdeeltjes eruit te halen. De
brandstofcel die het gas omzet in
elektriciteit bij een temperatuur
van 800 graden is een efficiënt
maar gevoelig apparaat.
Bij de geringste vervuiling slaat
het dicht of corrodeert.
Een unit die de productie van vijf
toiletgebouwen verwerkt, levert
volgens berekeningen van de
energieonderzoekers 4 kilowatt
aan elektriciteit, plus een boel
warmte. Door die terug te voeren
in het proces, vooral aan de droger, is hun concept zelfvoorzienend te maken. Dat publiceerde de
onderzoeksgroep op 15 april in het
vaktijdschrift Energy. <<
De osptelling in het laboratorium van process&engineering vergast uitwerpselen en maakt er elektriciteit van.
De TU won in 2011 een
beurs van de Bill & Melinda
Gates Foundation voor de
ontwikkeling van een concept om uitwerpselen met
microgolven te vergassen
en daar elektriciteit van te
maken.
CalTech won dat jaar ook
een beurs voor hun idee om
een toilet te voorzien van
zonnestroom waarmee de
viezigheid langs elektrochemische weg afgebroken
wordt.
Het Zwitserse wateronderzoekinstituut Eawag kon
een toilet gaan ontwikkelen
dat urine wegleidt en water
recyclet.
De Britse Loughborough
university ontwikkelt een
droogsysteem dat poep
omzet in biologische houtskool (‘biochar’) dat bij verbranding genoeg energie
oplevert om de installatie
op te laten draaien.
De universiteit van Singapore maakt ook gebruik
van biologische houtskool
(gedroogde poep), maar
gebruikt de verbrandingswarmte ervan om urine
mee te koken en het water
eruit terug te winnen.
Ook de Stanford universiteit koos voor 'biochar' en
kreeg daar een beurs voor.
De Zuid-Afrikaanse universiteit van KwaZulu Natal
ontwikkelde een systeem
om urine te zuiveren en om
ontlasting om te vormen
in kleine reepjes zodat het
beter droogt.
De Canadezen (Universiteit
van Toronto) tot slot kregen
een beurs voor hun toilet
dat ontlasting ontwatert
en bij lage temperatuur
'verbrandt' en urine zuivert
met een zandfilter en UVlicht.
Andere technieken in ontwikkeling zijn het ontwateren van ontlasting met
een handpomp die vacuüm
trekt (Cranfield University,
VK, 2012) en de superkritische verbranding van fecale
slurry onder hoge druk en
onder toevoeging van zuurstof (Duke University, USA,
2013).
20
Delta
TU Delft
‘Het
probleem
is niet de
technologie,
maar wat je
moet maken
om de klant
tevreden te
stellen’
21
Tekst: Saskia Bonger
Wie een technisch bedrijf wil beginnen,
heeft een goed idee nodig, maar liever
geen uitontwikkeld product. Als er iets blijkt
uit gesprekken met deelnemers aan het
derde YesDelft Launchlab, dan is het wel
dat de arrogantie van de uitvinder plaats
heeft gemaakt voor de nederigheid van de
marktonderzoeker. “Het probleem is niet
de technologie, maar wat je moet maken
om de klant tevreden te stellen.”
S
urfers en skiërs houden ervan snelle filmpjes te maken
van hun eigen capriolen. Hoe mooi zou het zijn als ze
dat in 3D zouden kunnen doen in plaats van in 2D?
En wat zouden drones mooie luchtopnames kunnen
maken als ze een driedimensionale camera aan boord
hadden.
Met deze ideeën stapten TU-alumnus Bart Hertog (30) en zijn
partner, wiens werkgever niet weet van zijn plannen, eind vorig
jaar afzonderlijk van elkaar naar incubator YesDelft. Raffi
Balder, programmamanager van het Launchlab, koppelde de
twee aan elkaar. Zo ontstond het bedrijf-in-wording Transcend
Vision Systems.
Hertog en zijn partner deden de afgelopen drie maanden mee
aan het derde Launchlab met iedere vrijdag presentaties, trainingen, praatjes en netwerkbijeenkomsten. De deelnemers
hoorden YesDelft-ondernemers vertellen over hun ervaringen,
ze kregen hulp van coaches, ze kregen trainingen in het doen
van pitches, over juridische zaken en het voeren van klantgesprekken. Doel was om hun idee om te zetten in een doordacht
en doorgerekend business model, dat de juiste markt aanspreekt
en dat zicht biedt op een eerste klant, een launching customer.
Naast Transcend namen nog acht bedrijven deel aan het
Launchlab, waaronder MyMicrowallet van Bouwkunde-alumna
Beryl van Andel (35) en haar tante Ruth van Andel. Hun idee om
een bedrijf te beginnen dat mensen in ontwikkelende landen een
platform biedt om betalingen te doen via hun mobiele telefoon,
ontstond pas twee weken voordat het kickstart-programma op 26
maart 2014 van start ging.
Klantsafari
Hoe verging het beide bedrijven-in-wording de afgelopen drie
maanden? Wat hadden ze aan de lessen van het Launchlab, hoe
ontwikkelden hun plannen zich en niet onbelangrijk: zien ze aan
het einde nog heil in hun oorspronkelijke idee?
“Een heel intense tijd”, vindt software engineer Bart Hertog de
drie maanden Launchlab die hij op 19 juni afsloot met een eindpresentatie. Zijn baan en gezin met twee jonge kinderen combineren met het starten van een eigen bedrijf. Iedere vrijdag moest
hij tijdens de wekelijkse bijeenkomsten met de andere deelnemers, coaches en trainers progressie laten zien. Want het klinkt
misschien als een goed idee om een 3D-camera te maken voor
actiesporters, filmmakers en drone-eigenaren, maar is het dat
ook?
Een klantsafari – praten met zoveel mogelijk potentiele klanten –
moest dat duidelijk maken. Tijdens het Launchlab leerde
Hertog hoe je zulke gesprekken moet voeren. “Daar heb ik veel
aan gehad. Je beïnvloedt iemand gauw met je vraagstelling,
waardoor je de verkeerde antwoorden krijgt. Daarom moet je
hem niet vragen wat voor camera hij graag zou willen hebben,
maar wat hij in het verleden heeft gebruikt en hoe dat werkte.”
Na gesproken te hebben met 35 potentiele klanten, partners en
instanties is Hertog afgestapt van de actiesportmarkt. “Actiesporters zijn heel enthousiast over hun sport en over filmen.
Maar tegen het einde van het gesprek zeggen ze: ik gebruik geen
3D-tv. Het duurde even voordat ik die waarheid accepteerde.
Maar naarmate ik het vaker hoorde, kon ik er niet meer omheen
dat we ons plan moesten bijstellen. We hebben wel even zitten
sippen. Daarna hebben we weemoed en ontkenning vervangen
door moed.”
Oogkleppen
Iedere vrijdag ging Hertog naar YesDelft. ’s Morgens gaven hij en
de andere deelnemers presentaties aan elkaar. Ze bespraken wat
ze hadden willen leren in de week ervoor en of dat was gelukt.
“Daarna kreeg ik steeds feedback, stelden de anderen me soms
voor de hand liggende vragen die me de oogkleppen deden afvallen.”
Hertog en zijn partner zijn nu zover dat ze denken te weten op
welke markt ze zich wel moeten richten. “Dat is de professionele
markt. 3D-filmmakers beginnen in de eerste vijf minuten van
een gesprek al over wat ze niet kunnen met hun camera en wat ze
dwars zit. Ze hebben of een goedkopere camera die niet zo goed
filmt, of een hele dure die te groot is.”
Een probleem is alleen dat deze markt klein is. “We zijn nog niet
schaalbaar en dat moet wel als je bij YesDelft je bedrijf wil beginnen.” Meer marktonderzoek moet vooral gaan uitwijzen of de
3D-tv waarbij je geen brilletje op hoeft ooit een doorbraak gaat
krijgen. Want dat brilletje, weet de ondernemer, wil niemand.
Gebeurt dat, dan zit Transcend goed, denkt hij. Natuurlijk, de
camera moet dan ontworpen en gemaakt worden. “Maar dat lukt
wel, daarvoor is tijd. Het probleem is niet de technologie, maar
wat je moet maken om de klant tevreden te stellen.”
Mobiele bankrekening
Is Transcend een erg ‘technologie-gedreven’ bedrijf, zoals de
meeste ingenieurs dat zouden beginnen, MyMicrowallet is volgens Beryl van Andel een vreemde eend in de bijt. “Wij zien een
probleem en zoeken daar een technologie bij.”
Van Andel zag dat probleem toen ze een klein jaar geleden in Indonesië was met een stichting die microkredieten verleent aan
moeders. Bijna niemand in Indonesië en in vele andere arme
landen heeft een bankrekening. Geld beheren, betalingen doen,
het kost allemaal veel tijd. “Maar hoe basaal mensen er ook wonen, een smartphone hebben ze wel.” Toen Van Andel las over
het concept van financial inclusion, dat mensen in staat stelt hun
leven beter te organiseren, wist ze wat ze wilde: een systeem maken waarmee mensen met hun mobieltje hun geldzaken zouden
kunnen regelen.
Tot november werkte Van Andel, die kort daarvoor voor de tweede keer moeder was geworden, in het venture capital-bedrijf van
haar familie. “Dat heb ik zeven jaar gedaan, maar ik wilde met
mijn voeten in de klei en zelf iets opzetten.”
Lees verder op pagina 22
22
Delta magazine
‘Het mooie is dat je
laagdrempelig kunt instappen’
Doordat ze programmamanager Raffi Balder toevallig tegenkwam, vlak voordat het Launchlab begon, ging het snel. >>
“Binnen een paar dagen moesten we pitchen. We wilden de drie
maanden van het Launchlab gebruiken om ons idee te toetsen en om te kijken of we ermee door zouden willen gaan. Het
mooie is dat je laagdrempelig kunt instappen. Je kunt meedoen
zonder dat je aandelen kwijt bent. Dat is fijn, want in zo’n vroeg
stadium weet je niet welke vorm je bedrijf zal krijgen.”
Post-its
De afgelopen drie maanden hebben Van Andel en haar tante en
advocaat Ruth van Andel het marktonderzoek serieus aangepakt. Ze spraken met ontwikkelingsorganisaties, microkredietverstrekkers, mobiele telefoniebedrijven, banken en geldwisselagenten in Nederland en Kenia.
Intussen kwamen ze wekelijks naar Delft om hun vorderingen
te bespreken. Dat was een stok achter de deur, vertelt Van Andel. Al in week één moesten zij en de anderen hun ideeën vatten
in een zogenoemd business model canvas. Ze plakten A1-vellen
vol felgekleurde post-its met daarop bijvoorbeeld de kernactiviteiten van het bedrijf, de geldstromen, de partners en de manier
van verkopen. Samen beelden de post-its de hele bedrijfsvoering uit in een overzichtelijk en met elkaar verbonden geheel.
Van Andel vindt die methodologie een aanrader. “Je gaat met
een andere bril naar je idee kijken. Wie is je klant en wat wil hij,
welk probleem los je op? Je analyseert wat je doet, waarom en
hoe. Doordat je steeds aan elkaar moet presenteren, moet je
elke week je gedachten structureren. De anderen stellen vragen
en dwingen je er zo toe te focussen en concreet te worden.”
Hertog is vergroeid geraakt met zijn business model canvas,
vertelt hij. “De post-its zijn met elkaar verbonden. Die verbindingen zijn de aannames die je gaat testen. Klopt je aanname
niet, dan pas je de post-its aan, heel handig. Die methode houd
ik vast.”
En dat is voor hem niet het enige. Wie met Hertog praat, merkt
dat hij zich de taal die hoort bij het Launchlab helemaal eigen
heeft gemaakt. ‘Try it before you make it’, is een motto dat hem
aanspreekt, ook al is hij een ingenieur. Eerst marktonderzoek
doen, dan pas je product maken. ‘Get out of the building’ is een
andere Launchlab-kreet die hem de ogen heeft geopend. Niet
vanachter je bureau proberen vat te krijgen op de wereld, maar
erop uit trekken, mensen spreken, voelen wat er leeft. “Investeerders investeren niet in punten, maar in lijnen”, weet Hertog
nu ook. “Je moet vooruitgang laten zien.”
telefoonbedrijf, zoals eerst gedacht, maar een bank. “Banken
zijn niet in arme mensen geïnteresseerd, daarom moeten de
laatsten hun financiële zaken contant afhandelen”, vertelt Van
Andel. “Nu komen in landen als Kenia telefoniebedrijven op
die mensen geld kunnen laten overmaken per sms. Banken
gaan denk ik wel inzien dat zij deze markt niet al op voorhand
moeten kwijtraken. Als we met een bank kunnen samenwerken, hoeven wij geen bankvergunning te regelen. Wij zijn dan
de technologieprovider, die daarnaast helpt met het opzetten
van een netwerk van agenten bij wie mensen hun geld kunnen
storten.”
Nu het Launchlab klaar is en de stok achter de deur weg, staan
beide ondernemers niet met de handen in het haar. Beiden weten waar ze heen willen. Hertog: “We hopen met ons plan financiering en subsidie los te krijgen. Zodat we onze banen kunnen
opzeggen en we gefundeerd verder kunnen.” Van Andel wil de
komende drie maanden uitzoeken in welk land ze wil beginnen. Daarvoor heeft ze een paar eisen: er moet veel smartphone-gebruik zijn, weinig mensen met een bankrekening en de
regelgeving moet de plannen toelaten. “Daarna gaan we met
banken praten. Tegelijk moeten we de technologie verder onderzoeken en berekenen wat die gaat kosten. Daarna kunnen
we gericht op zoek naar funding.” <<
MyMicrowallet en Transcend Vision Systems grepen
op de finaledag van het Launchlab op 19 juni naast de
hoofdprijs. Die is gewonnen door GoodHout. Die startup heeft een technologie in huis waarmee van de bolsters van kokosnotenhout gemaakt kan worden. Volgens oprichters Silvia ten Houten en Bas Lamfers, die
beiden geen TU-achtergrond hebben, worden jaarlijks
zestien miljard bolsters als afval verbrand in de kokosnotenindustrie. De houten platen die GoodHout van de
bolsters kan maken, kunnen in plaats van mdf gebruikt
worden in de bouw. “Ons product is harder dan mdf,
het brandt trager en het is meer waterafstotend”, aldus
Ten Houten. De Launchlab-jury was enthousiast: “Het
hangt naar een oplossing voor sociale problematiek, is
een duurzaamheidsoplossing voor de westerse wereld
en kan economisch erg interessant zijn.”
delta.tudelft.nl/28454
Geld zoeken
Het Launchlab heeft ze ver gebracht, vinden Hertog en Van Andel. Ze weten nu beter en eerder wat ze willen, en waar de markt
behoefte aan heeft. Transcend is erachter gekomen dat de professionele filmindustrie waarschijnlijk de klant moet worden,
met bijbehorende eisen en een dito prijs.
Ook MyMicrowallet heeft voor ogen wie de meest waarschijnlijke klant moet zijn. Niet een microkredietorganisatie of een
MyMicrowallet zoekt studenten die mee willen denken
over het verder uitbouwen van het bedrijf. Reacties naar:
[email protected]
De master
23
Rochelle Wolvers
Hé, buurvrouw!
.
Onderwerp:
'Hello neighbors! Exploring
public space’s attractiveness
towards improving social connectedness of elderly in Dutch new
towns'
Eindcijfer:
Zie jij nog wel eens gezellig
keuvelende ouderen op een
bankje zitten? Bewoners van de
gemiddelde groeistad en Vinex-wijk
niet. Die bankjes staan er namelijk
niet meer. Stedenbouwkundige
Rochelle Wolvers onderzocht hoe
je ouderen toch kunt stimuleren
buiten te komen, en deel te blijven
nemen aan het sociale leven in hun
woonomgeving.
Het wereldje van ouderen wordt steeds kleiner.
Tegelijkertijd dienen ze langer dan ooit zelfstandig te blijven wonen, want de bejaarden- en
verzorgingstehuizen puilen uit en op zorg wordt
bezuinigd. Rochelle Wolvers (26) keek met lede
ogen toe hoe haar eigen oma, die altijd buiten
onder de mensen kwam, dement werd en nergens meer naartoe kon. "Ze raakte in een sociaal
isolement. Toen mijn opa ook nog een herseninfarct kreeg en meer gebonden werd aan zijn
eigen omgeving, zag ik pas hoe slecht de openbare ruimte eigenlijk op hen was ingericht."
Nederland vergrijst in rap tempo. "In 2050 is
één op de vier personen 65-plus", zegt Wolvers.
"Even ter vergelijking: in 1950 was dat nog maar
7 procent van de bevolking. Die ouderen zijn
mentaal, sociaal en economisch kwetsbaar. Om
buiten te komen, hebben ze sociale contacten
nodig. Iemand om een ommetje mee te maken.
Maar stedenbouwkundig ontwerpers houden
juist steeds minder rekening met die groeiende
groep. De bankjes op de stoep worden hufterproof weggelaten. Hartstikke slim, want dan
kunnen er geen zwervers meer op liggen. Alleen:
de mensen voor wie die bankjes eigenlijk bedoeld zijn, voornamelijk ouderen, óók niet. Om
antisociaal gedrag niet te bevorderen, ontwerpen we dus maar antisociaal. Architecten leggen
bij het ontwerp van nieuwe wijken de focus op
de private ruimte, zoals een mooie achtertuin.
Zo leven we steeds minder op straat, en meer in
ons eigen wereldje. Behalve wat spelende kinderen, kom je toch eigenlijk niemand meer tegen?"
Voor een jong gezin dat het druk genoeg heeft
met elkaar en een uitgebreid netwerk via school,
sportclubs, werk en vrienden, is dat prima. Voor
de stuk minder mobiele bejaarden, met vaak een
veel beperkter sociaal leven, is het een ramp.
Want als je je buurtgenoten niet spontaan meer
treft op straat voor een praatje, waar dan wel?
Volgens Wolvers bestaat er nog weinig literatuur over ontwerpen voor ouderen. "Het enige
wat veel is onderzocht, is hoe je een huis voor ze
bouwt." Dus bracht ze zelf de kwaliteiten in kaart
waaraan openbare ruimten zouden moeten voldoen. "Ik ontdekte drie hoofdvoorwaarden, de
zogenaamde key three: toegankelijkheid, veiligheid (geen losliggende stoeptegels, maar óók:
is het er niet te donker of afgelegen?) en de aanwezigheid van rustplekken.
Wolvers nam groeigemeente Houten als uitgangspunt, "maar het had net zo goed Alphen
aan den Rijn of een Vinex-wijk in Rotterdam
kunnen zijn." Daarvoor maakte ze drie ontwerptabellen op verschillende schalen, die als richtlijn kunnen dienen voor architecten. "Met die
richtlijnen zijn architecten nog steeds heel vrij
in hun ontwerp. Het geeft ze alleen suggesties,
zoals het aanbrengen van geurende planten, en
zorgen voor gelijke bestrating. Hoe richt je een
openbare ruimte zo in, dat er sociale processen
kunnen ontstaan? Dat verschilt natuurlijk per
locatie. In een stadscentrum kun je intieme plekken creëren, maar een buurtpleintje heeft die
intimiteit al. Daar zou je dan bijvoorbeeld tuintjes kunnen toevoegen aan het ontwerp, zodat
ouderen er samen kunnen tuinieren."
Wolvers is nog niet de boer op gegaan met haar
ideeën. "Eerst maar eens een baan vinden", zegt
ze. En die ligt, ironisch genoeg, nu eenmaal niet
op straat. (JB)
(Foto: Sam Rentmeester)
8
24
Delta
TU Delft
IN MEMORIAM
Cyril Boussion
Het doet mij veel verdriet te moeten melden dat promovendus Cyril
Boussion in het pinksterweekend
volkomen onverwacht is overleden
als gevolg van een hartfalen.
Ruim twee jaar geleden is Cyril
bij de windenergiegroep van de
faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek begonnen aan zijn
promotieonderzoek. Zijn werk vond
plaats in het kader van het Flowprogramma, een publiek-private
samenwerking van RWE, Eneco,
TenneT, Ballast Nedam, Van Oord,
IHC Merwede, 2-B Energy, XEMC
Darwind, ECN en TU Delft. Flow
staat voor Far and Large Offshore
Wind, en heeft tot doel de kostprijs
te verlagen van toekomstige grote
offshore windparken die ver van de
kust komen te liggen.
Ook was Cyril, namens Nederland
en de TU Delft, deelnemer aan de
IEA Wind Task 33 Reliability Data:
standardization of Data Collection
for Wind Turbine Reliability and
Maintenance Analyses. In dat kader
werkte hij samen met onderzoekers
uit de Verenigde Staten, China,
Zweden, Noorwegen, Finland, Denemarken en Duitsland.
Het onderzoek van Cyril concentreerde zich op de operationele
aspecten. Windturbines op zee
staan nog te vaak onnodig stil. Cyril
werkte aan een diagnostisch systeem dat, op basis van grote hoeveelheden standaard gegenereerde
operationele data, als doel heeft
stilstand te voorkomen door tijdig
de oorzaken van een aankomend
falen te herkennen, en op basis
daarvan tijdig maatregelen te nemen. Het promotieonderzoek was
aanvankelijk een samenwerking
met de faculteit 3mE onder de vlag
van Duwind, maar is na het vertrek
van de hoogleraar intelligent mechanical systems geheel bij de faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek komen te liggen.
Cyril was een slimme, maar bescheiden promovendus. Hij stond
erop om, bij zijn komst in Nederland, de Nederlandse taal machtig
te worden en dat is hem uitstekend
gelukt. Zijn communicatie met de
Flow-partners vond regelmatig in
het Nederlands plaats. Cyril hield
van atletiek en van het buitenleven.
Hij trainde voor de triatlon en heeft
veel trektochten gemaakt door de
Alpen. Daarom is het des te onbegrijpelijker dat hij ons zo plotseling
is ontvallen.
Uiteraard was Cyril ook actief in het
begeleiden van onze afstudeerders.
Vooral vanuit de 3TU-opleiding
sustainable energy technology trok
het onderzoek van Cyril belangstelling. Zijn talenkennis, Frans, Engels,
Duits en Nederlands, kwam hem
daarbij goed van pas.
Deze week zou hij de resultaten van
zijn werk tot nu toe presenteren op
de 2014 IEEE Annual International
Conference on Prognostics and
Health Management die onder
auspiciën van de IEEE Reliability Society in de Verenigde Staten wordt
georganiseerd. Dit artikel was
tevens bedoeld als een belangrijk
hoofdstuk voor zijn proefschrift.
Hoewel ik de presentatie die hij
aan het voorbereiden was voor de
conferentie niet heb gezien, ben
ik er bijna zeker van dat hij daarin
ergens Asterix en Obelix zou laten
opduiken. Want Cyril verloochende
zijn Franse afkomst niet: hij wist
door een goede opbouw van zijn
voordracht met een knipoog, zijn
publiek te boeien en bij de les te
houden.
We verliezen met Cyril een getalenteerde, sociale en toegewijde
medewerker.
Namens de sectie windenergie van
de faculteit L&R,
Prof.dr. Gerard van Bussel
Leerstoelhouder windenergie
Fred Oldenburg
Woensdag 18 juni 2014 overleed
Fred Oldenburg. Hij studeerde en
werkte zijn hele loopbaan aan de
TU Delft, gaf les bij Bouwkunde,
was collegelid en lid van de universiteitsraad.
Ir. Fred Oldenburg was midden jaren vijftig al student-assistent bij
Bouwkunde. Eén van zijn toenmalige collega’s: “Fred was bouwkundig in de zin van willen organiseren,
vorm geven. Vol energie. Ging op
allerlei zaken onbevangen af, zou
het wel even regelen.” Gedurende
zijn loopbaan van ruim veertig jaar
aan de TU is hij altijd betrokken
geweest bij bestuur en medezeggenschap: binnen Bouwkunde als
voorzitter van de medezeggenschapscommissie en als lid van de
faculteitsraad; op TU-niveau als
gekozen lid van het college van bestuur en als lid van de hogeschool-
raad (later universiteitsraad).
In 1973 werd Fred gekozen lid van
het college van bestuur. Hij was
vooral geïnteresseerd in concrete
bestuurlijke zaken; hij kreeg de portefeuilles financiën en bouwzaken.
Tijdens een cvb-vergadering presteerde hij het bij een lange discussie die niets met zijn portefeuilles te
maken had, als een schooljongen
een boekje op zijn schoot te lezen.
Om zich daarna weer goed gedocumenteerd te concentreren op
de aspecten waar hij direct verantwoordelijk voor was.
Het waren roerige tijden, maar Fred
was tot 1978 een vaste waarde binnen het cvb. De TH-politieke tegenstellingen verhinderden hem niet
het gezegde ‘hard op de zaak, zacht
voor de mens’ waar te maken.
Vanaf 1978 was hij weer helemaal
aan Bouwkunde toegewijd. In 1983
werd hij lid van de Hogeschoolraad,
120 raadsvergaderingen maakte hij
mee. Tien jaar lang was hij voorzitter van de invloedrijke commissie
budgettering en begroting en als
zodanig een luis in de pels van het
cvb. Als voorzitter van de fractie DB
kon ik met een gerust hart exploitatierekening, begroting en grote
investeringen van de TH/TU aan
hem overlaten.
Een ander lid van onze fractie
schreef me: ‘Fred was een van mijn
favoriete DB-ers. Eerlijk, gedreven,
humorvol, slim, mooi gevoel voor
rechtvaardigheid, collegiaal, een
goede vriend, en scherp. Hij is de
enige geweest die een zodanig
vlammend en oprecht betoog in
een UR-vergadering heeft gehouden dat het me even tot tranen
roerde. Ja, het was een tot in de
late avond uitlopende vergadering,
iedereen was moe en soms emotioneel, maar dit moment herinner ik
me nog als een blijvend beeld. Het
is alweer lang geleden.’
Een andere oud-collega, met de
ervaring vanuit het cvb van die tijd,
merkt over Fred op: “Hij was een
joviale harde werker die altijd het
goede in iedereen zag. Je kon niet
boos op hem worden, al kon ik zijn
logica niet altijd volgen. Met hart
en ziel was hij verknocht aan zijn
faculteit.”
In 1996 ging Fred met pensioen.
Namens velen,
Ir. Hans van Iperen
Oud-voorzitter van de U-raad van
de faculteit EWI
Delta
leuk bedacht
Die vermaledijde staartrotor toch
ook altijd. Hij is debet aan de helft
van alle ongelukken met helikopters, aldus Theo van Holten (Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek).
De emeritus hoogleraar prestatieleer van vliegtuigen weet er alles
van. Hij volgde rond zijn pensionering in 2007 helikoptervlieglessen.
“Elk paaltje op de landingsplaats
moet je in je geheugen prenten.
Die staartrotor zit een heel eind
achter je en uit het zicht. Voor je
het weet zit je er ergens tegenaan.”
Van Holten vertelde in 2007 aan
Delta dat hij vlieglessen volgde
omdat hij van plan was om in een
nieuw type, door hem ontwikkelde, helikopter te vliegen, een
zogenaamde ornicopter. Dat is een
klapwiekende helikopter zonder
staartrotor. Eindelijk, nadat hij al
decennia op het idee had gebroed,
was er een klein prototype gemaakt. De productie van een grote
versie was slechts een kwestie van
tijd, bedrijven toonden zich immers geïnteresseerd.
Delta bericht regelmatig over innovatieve
ideeën. Maar wat is daar een paar jaar
later van terechtgekomen? Hoe staat het
bijvoorbeeld met de ornicopter van prof.
dr.ir. Theo van Holten?
Het idee in een notendop: doordat
een normale helikopter met zijn
aandrijfas zijn wieken laat draaien,
draait hij zelf de tegenovergestelde kant op. De staartrotor houdt
het tollen van het toestel tegen.
Als je de voortstuwing (de draaiing) van de rotorbladen niet vanuit
de as laat komen maar vanuit de
bladen zelf, door ze een klapwiekende beweging te laten maken
als een soort roeispanen, dan
voorkom je dat hele tolprobleem.
Je kunt dan een veiliger toestel
zonder staartrotor maken. En als
klap op de vuurpijl verbruik je ook
nog eens minder energie omdat
je geen staartrotor hoeft aan te
drijven.
TE MOOI OM WAAR TE ZIJN
Het was allemaal te mooi om waar
te zijn. De vorige week gepromoveerde dr.ir. Jia Wan (L&R) rekende voor zijn proefschrift de ornicopter door en experimenteerde
met een schaalmodel. Hij concludeert dat het klapwiekende toestel
drie à vier procent meer energie
verbruikt dan een gemiddelde heli-
‘Een bemande versie zal er niet
komen’
kopter. En ook de besturing laat te
wensen over. De ornicopter heeft
vrij veel last van gierbewegingen.
EINDE OEFENING
Van Holten heeft de hoop om
ooit in een ornicopter te vliegen
opgegeven. “Het energieverbruik
zie ik niet zo als een probleem. De
bladen kunnen nog verder geoptimaliseerd worden. En de stabiliteit
van de ornicopter kan verbeterd
worden met elektronica. Nee,
het probleem zit hem meer in de
complexiteit van het hele toestel.
Het is zo complex dat het maar de
vraag is of het mechaniek veiliger
is dan dat van een standaard helikopter. Ik heb jaren tevergeefs nagedacht over manieren om het te
versimpelen. Een bemande versie
zal er niet komen. Of er moet een
heel slimme jongen langskomen
die er verder aan werkt. Maar geld
voor verder promotieonderzoek is
er niet.” (TvD)
Intrapreneurship
De TU Delft staat bekend als een
ondernemende universiteit. Er zijn veel
gave platforms om nieuwe ideeën
wereldkundig te maken. Zie TEDx Delft
en DIG-it. Wereldbestormende ideeën
zoals The Ocean Cleanup vinden hun
weg naar de buitenwereld. Dichter
bij huis zie ik dat innovatieve plannen
voor de organisatie, op de campus
of de voorstellen die verschillende
diensten betreffen, vaak geen podium
vinden.
Binnen een bepaald domein werkt de
organisatie fantastisch of gedegen op
zijn minst. Je mag gerust een balletje
opgooien en op pad om draagvlak te
creëren. Zodra het echter over verschillende diensten gaat en tussen
faculteiten, is de bereidheid om mee
te denken en ‘ownership’ soms ver te
zoeken. Vaak is het antwoord op de
eerste pitch een plompverloren: “Nee,
kan niet.”
De directe afwijzingen ontving ik regelmatig in mijn eerste jaar bij de TU
Delft. Als broekie van de generatie
“Y not” ging ik de boer op. Door de
betrokkenheid van verschillende diensten kreeg ik te maken met meerdere
logica’s, regels en procedures. Ik werd
letterlijk van het kastje naar de muur
gestuurd en de diensten wezen naar
elkaar om een verzoek op te pakken.
Bij het lezen over de Kafka-brigade
moest ik aan deze ervaring terugdenken. De Kafka-brigade gaat op
onderzoek uit om bureaucratische
toestanden waar geen touw meer aan
vast te knopen is, door te lichten. Zij
zouden helemaal op kunnen gaan in
het grijze gebied tussen diensten en
faculteiten.
Hoe om te gaan met nieuwe ideeën
voor de organisatie die veel tegenstrijdige logica’s tegenkomen? Daarvoor
kijk ik met bewondering naar een collega. Hij gaat projecten aan die over
faculteitsgrenzen heen gaan en die
door verschillende diensten snijden.
Zijn troeven tot succes zijn: de juiste
dosis zitvlees, doorzettingsvermogen
en handige contacten op de juiste
plek. Je zou hem de titel intrapreneur
kunnen geven, een ondernemer binnen de organisatie. Intrapreneurship
past bij de TU Delft als een jasje van
Italiaanse makelij. Maar, er is altijd
een maar. Ik heb geleerd dat alle strategieën, initiatieven en plannen in de
wereld zullen falen als er geen juiste
bedrijfscultuur is. Om met de woorden
van Peter Drucker te spreken: ‘Culture
eats strategy for breakfast!’.
columnQUINGENEE
HET IDEE
25
TU Delft
26
Advertenties
Sports & Culture
Summer Programme
Sports & Culture

July- Pop-up @CAMPUS:
For the ones who choose to celebrate summer closer to home,
Aug- we bring a series of pop-up activities on campus! Try out the
Slackline with friends, BYO blanket & enjoy the Sit-Inn Movie,
listen to Stories Under The Stars, or join the Rollertour through
the Mekelpark [in co-op w/ ELS] and go crazy during the
Rollerdisco afterwards. Check the S&C website or Facebook for
updates.
Various days and times in July/Aug, @Mekelpark, €0,-
-----------------------------------------------------------------SUMMER @S&C:
7/7- Summer Courses @Culture*
Partner Dancing, Photo Safari, Soul Choir, Theatre Open Air!
28/7 4-week courses including drinks in the garden & presentation.
Mondays; check the S&C website for time and prices.
7/7- Summer Programme @Sports*
fit! During the summer we offer a specially selected sports
31/8 Stay
programme of group workouts, ball sports, racket sports and
fitness. No sports cards yet? Get your Summer Sports card for
€32,50 (valid in July and August).
Check the S&C website for more info and the sports summer
schedule.
-----------------------------------------------------------------19/7 SUP & Canoe @Delft Canals*
Discover Delft from the canals. Start by Canoe, try ‘supping’
(stand up paddling) and if you’re lucky we will get an ice cream
on the way…
Saturday, 13:00, @Culture, €10,-
-----------------------------------------------------------------24/7 Discover Botanical Garden*
Join this guided tour through the botanical garden! We’ll treat
you with a nice herbal tea tasting afterwards.
Thursday, 12:00, @Botanical Garden, €2,-
-----------------------------------------------------------------30/7 Clinic: Tumbling On Airtrack
Front-& backflips, handsprings, twists or simple jumping fun!
Wednesday, 19:00, @Sports, €0,- [In co-op w/ D.S.T. Pegasus]
------------------------------------------------------------------
Island of Thoughts
Meeting Philosophers
Exhibition by Eveline van Duyl
TU Delft Library
9 July - 9 September 2014
more info: library.tudelft.nl
Voor advertenties bel met:
H & J Uitgevers
Postbus 101
2900 AC Capelle aan den IJssel
T (010) 451 55 10
F (010) 451 53 80
E [email protected]
Neem contact op met Hennie de Ruyter of Mireille van Ginkel voor nadere informatie.
5/8 Clinic: Shoot Like Robin Hood*
Second Edition! Learn to aim & shoot like Mr. Hood in this
archery clinic.
Tuesday, 18:00, @Sports, €10,-
-----------------------------------------------------------------10/8 Full Moon Yoga
If the weather is good, this special full moon yoga session will
be outside!
Sunday, 20:00, @Culture, €0,-
-----------------------------------------------------------------20/8 OWEE Sports & Culture day
Drop by for S&C demos & try-outs.
Wednesday, 12:00, @S&C, €0,-
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
22/8 Event: #homesickdontcare
Homesick? Who cares, we bring you a festival that’ll make you
forget about home! Grab a comforting burger or pizza, brew
your own never-sleep-need-to-study coffee & kick off your Delft
student life with a boost!
Friday, 17:30 – 01:00, @Sports, €0,- (food excluded)
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
24/8 Cycling: ‘Ronde van Delft’
Delta
Magazine
Lees ‘m
online
www.delta.tudelft.nl
For more info: www.rondevandelft.nl & www.sc.tudelft.nl
Sunday, 12:00, @Oude Jan Delft, €0,-
-----------------------------------------------------------------* Enrol @ www.sc.tudelft.nl or Sports & Culture desks
------------------------------------------------------------------
Sports & Culture Mekelweg 8-10, 2628 CD Delft
www.sc.tudelft.nl | twitter.com/tudelft_sc | www.sc.tudelft.nl/facebook
Help Alzheimer
overwinnen. Dan hoeft
niemand zichzelf te
verliezen.
1 op de 5 mensen krijgt dementie, waarvan
Alzheimer de meest voorkomende vorm is.
www.alzheimer-nederland.nl
Laat nierpatiënten
overleven.
Steun ons. Word collectant.
Collecteweek 14 t/m 20 september 2014.
TU Delft
desgevraagd
Tweet
Vliegtuigmaatschappijen kunnen de vorming van condensstrepen vermijden
door vluchtroutes door relatief droge lucht te kiezen. Hoewel ze dan langer
vliegen, verminderen ze toch hun impact op het klimaat, meldt de BBC.
Ze zien er mooi uit, die lange witte wolkenstrepen aan de hemel die ontstaan
in het zog van vliegtuigen. Soms is de
hemel er vol van, als een wit mikadospel. Maar deze strepen allerminst zijn
onschuldig. Klimaatwetenschappers
denken dat ze het broeikaseffect versterken.
Of condensstrepen ontstaan, hangt
onder meer af van luchtvochtigheid,
temperatuur en windsnelheid. Gemiddeld ontstaat op zeven procent van een
vliegroute een condensspoor. Wetenschappers van de universiteit van Reading schreven vorige week in het blad
Environmental Research Science dat de
gebieden waar ze ontstaan te voorspellen zijn en dat het voor het klimaat in
veel gevallen gunstig is om een stuk om
te vliegen om deze regio’s te vermijden.
Ook al stoot je met je vliegtuig dan vanwege de langere afstand meer van het
broeikasgas koolstofdioxide uit.
Onderzoeksleider Emma Irvine vertelde
aan de BBC dat voor de wat energieefficiëntere korte-afstandsvluchten de
regel één staat tot tien geldt. Als voorbeeld gaf zij een vlucht waarbij normaliter twintig kilometer aan condensstreep ontstaat. Voor zo’n vlucht mag
je een omweg maken van tweehonderd
kilometer zonder dat de extra uitstoot
de klimaatwinst teniet doet.
Dr. Dries Visser (Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek, afdeling air transport
and operations) is bekend met de theorie. Hij doet mee aan het Europees
onderzoeksprogramma ‘System for
Green Operations’ waarbij wordt gekeken hoe vluchtroutes en de manier van
vliegen aangepast kunnen worden om
de impact op het milieu te verminderen. “We richten ons met name op de
vermindering van brandstofverbruik
en geluidshinder. Maar onderzoek naar
condensstrepen maakt sinds kort ook
onderdeel uit van dit project.”
Visser vraagt zich af of het niet gunstiger is om de hoogte van de vlucht aan
te passen om de condensgebieden te
vermijden, iets wat de onderzoekers
van de universiteit van Reading buiten
27
beschouwing hebben gelaten. “Het zijn
vaak maar dunne luchtlagen waar die
sporen ontstaan. Je kunt daar makkelijk doorheen prikken en er net boven of
onder gaan vliegen.”
Of omvliegen een optie is bij transAtlantische vluchten is ook maar zeer
de vraag, aldus Visser. “Piloten hebben
veel vrijheid om zelf hun route uit te
stippelen als ze boven land vliegen. Dit
omdat ze dankzij radartechnologie continu gevolgd kunnen worden. Maar boven de oceaan, waar radar surveillance
ontbreekt, zijn ze voor de veiligheid
gebonden aan vliegpaden van zestig
nautische mijlen breed.”
Mogelijk krijgen piloten in de toekomst
meer flexibiliteit boven de oceaan. Er
wordt namelijk gewerkt aan een nieuw
signaleringssysteem, de zogenaamde
Automatic Dependent SurveillanceBroadcast, waarbij het de vliegtuigen
zelf zijn die berichtjes versturen met
hun positie naar de verkeersleiding en
naar andere naburige vliegtuigen. Zo
kan iedereen zien wie er aan het zigzaggen is. (TvD)
Onderzoek naar condensstrepen maakt
onderdeel uit van een Europees project
waar Delft aan meedoet
@Stylostudelft
Symposium over selectie aan
de poort. Spannende discussie
met alle faculteiten. Goed bezig
@tudelft! @ArchTUDelft
Nina Bohm, commissaris masteronderwijs van Stylos: “Door een
wetswijziging mag de TU masterstudenten selecteren. Ook als
ze afkomstig zijn van haar eigen
bacheloropleidingen. Het college
van bestuur wilde peilen hoe
daar over gedacht wordt. Met
veertig tot vijftig studenten en
medewerkers hebben we daarover gediscussieerd. De vraagstelling was dusdanig dat je er
eigenlijk niet tegen kon zijn: ‘áls
we gaan selecteren, hoe gaan
we dat dan doen?’ De meningen
lagen uiteen. Een soort conclusie
was dat als we selecteren we het
liefst gebruikmaken van een cv.
Andere mogelijkheden waren
selectie op bijvoorbeeld cijfers of
op activiteiten buiten je studie.
Het liefst hou je persoonlijke
gesprekken, maar dat is op zo’n
grote schaal niet te doen. Als
andere universiteiten wel gaan
selecteren, krijg je een waterbedeffect: meer studenten hier. Een
ander punt was: diskwalificeer je
je eigen bachelorstudenten als je
niet in de bachelor selecteert en
wel in de master? En als je mensen afwijst, waar gaan die dan
heen? Iedereen vond dat mensen
bewuster moeten kiezen.”
Strip: Auke Herrema
Delta
28
Delta
TU Delft
Text: Damini Purkayastha
Photo: Hans Stakelbeek
Online Also Counts
It's the last Delta of the
2013-2014 academic year but
this isn't the last that you'll
hear from us. See our article
about the special edition of
Delta on page 31. If you're
looking for something to do
over summer break, check
out the Survival Guide for the
international
pages
best Delft has to offer.
Maddy Lansbergen, the Doctoral Education Programme Manager, is shown using the EdX website, the organisations that offers TU
Delft's courses online.
Want to do the Effective Field
Theory course offered by
MIT on Edx? Or maybe John
Hopkins University’s Biostatistics Bootcamp is exactly
what you need. If the course
is relevant to your research,
the Graduate School will give
you credits for it so you can
use it as part of your individual DE Programme.
Over the past months, the Graduate
School has been working on guidelines pertaining to online courses.
“Until now we haven’t received a lot
of enquiries, but we expect that will
change in the near future, even for
bachelor’s and master’s education.
For now we leave it to the discretion
of individual supervisors and PhD
candidates, they know whether a
course is of high quality and worth
spending time on. The general rule
of thumb is that credits correlate to
the hours spent and work done on
the course, like it is for on-campus
courses. Moreover the course should
also fit into the DE programme of the
Faculty Graduate School,” says Maddy
Lansbergen, the Doctoral Education
Programme Manager.
PhD candidates are advised to pick
platforms with a certain qualitative
standard, such as Coursera, Edx or
Stanford Online. However, sanctioning credits for online courses comes
with its own risk. “When a candidate
gets a PhD from TU Delft it is of high
quality, and we have to ensure that
any courses they take while pursuing that degree are of a similar
standard.”
For PhD candidates, being able to do
online courses means more options
and flexibility in terms of schedule.
Natalie Carr, a second year PhD candidate in Materials & Environment
in Civil Engineering, recently completed a course in Scientific Writing
offered online by Stanford University.
“I choose this class because even
though I am a native English speaker
I still need to work on my writing skills
(as does everyone since writing is an
art that needs to be practiced) and
that is not really an option at the GS
as majority of the writing classes are
geared towards non-native speakers,” say Carr.
For PhD candidates, being able to do online
courses means more options and flexibility
in terms of schedule
Shruti Devasenapathy who doing
her PhD in the Algorithmics Group in
the SCT Department at EEMCS, did a
course in Game Theory on Coursera.
“Game theory is a vast subject and
can be taught/studied in many different ways ranging from economic
studies to behavioural science studies
to computer science studies. The online course's organisation was more
tuned to what I am doing in my PhD
at the moment.” Devasenapathy
adds that though there was a similar course being offered at TU last
September, she had to drop out as
there was no time to manage that
alongside her other PhD work. “In
that sense, the online course gave me
freedom with respect to my schedule
as a PhD student," she says.
Both candidates will receive one credit per eight to twelve hours of work.
However, just because the courses
were online, they weren’t an easy
ride. “Besides the 2-2.5 hour long
lectures every week, the course had
weekly assignments in which there
were problems to solve and extra reading. There was a four hour exam at
the end of the course and a minimum
score of 70% on all assignments was
needed for a certificate of completion,” said Devasenapathy.
Delta
29
TU Delft
SCIENCE
Back to sail
SHORT
The Ecoliner is a sail-assisted
cargoship under design at
Dykstra naval architects.
Master student Emiel
Mobron optimised the hull
for motorsailing.
During his master thesis research,
Emiel Mobron calculated the effect
that the four DynaRig masts (4.000
metre square) would have on a
large cargo hull (138 metre long,
18 metre wide, 6,5 metre deep and
8.200 tonnes of cargo capacity).
The main problem was that the
centre of the counterforce against
the wind pressure was located far in
front of the ship’s bow. This means
that the ship would have a strong
tendency to steer into the wind. “It
also explains why 19th century clippers had jib sails attached to the
bowsprit” says Prof. Hans Hopman
(3mE) who supervised Mobron’s
work. “The jib would compensate
the windward tendency of the ship.”
By toying with the hull shape and
Data reduction
The Ecoliner promises 40 percent less fuel and 11 percent more cost-efficiency.
(Image: Dykstra)
calculating the effect with CFD
software (computational fluid dynamics), Mobron found out that a
large skeg under the rear of the ship
(in front of the rudder) would bring
the centre of lateral force more to
the aft. So does relocating the centre of buoyancy of the ship. In all,
these measures would improve the
ship's yaw and its sail ability.
In addition, Mobron did a comparison in shipping costs between
the Ecoliner and a conventional
freighter of comparable size for a
clockwise Atlantic roundtrip (Rotterdam, Portugal, Caribe, US Eastcoast, Rotterdam) at an average
speed of 12 knots (22 km/hr). Under
these conditions, the Ecoliner’s fuel
consumption was 40 percent lower.
At higher building costs and current
fuel prices, the total shipping cost
(euro/tonne mile) came out 11 percent lower. (JW)
delta.tudelft.nl/28457
Shades of sustainability
Sustainability is business since municipalities
demand contractors to deliver 'extra value'
in terms of sustainable performance of tunnels for instance.
During her research, master student civil engineering
Darinde Gijzel became a linking pin between the municipality of The Hague's project office for a new tunnel
called 'Rotterdamsebaan' and a sustainability expert
team led by her Professor Marcel Hertogh writing an inspiration document on various aspects of sustainability
in the context of tunnels.
A sustainable tunnel seems a contradiction in terms
when you consider the extra material and energy needed for tunnel construction in comparison to a normal
road.
However, once it has been decided that a tunnel should
be constructed, you can do it in more energy-efficient,
ecological, environmental friendly ways by for instance
reusing materials and minimising waste.
In fact, when Gijzel made an inventory of possible aspects of sustainability in literature and interviews with
experts, she arrived at a whooping 102 different aspects
in total.
After filtering the list and consulting with industry experts, she reduced the list to 33 items covering four different perspectives: energy (energy use, efficiency and
CO2 emissions), resilience (maximising its functionality
and value), social (strengthening the bonds with local
inhabitants) and transition (preventing harmful effects
on people and planet).
Contrary to its name perhaps, the European EMAT (Economically Most Advantageous Tender) is a powerful tool
to include (non-economical) sustainability aspects in
the tendering process.
"Part of the decision is price-based", says Gijzel. "But
other criteria, such as sustainability aspects, are credited as well." "Sustainability is competition", says TU
alumnus William van Niekerk (BAM). He would like to
see a fixed-price tendering (which is not yet the case)
so that competitors can profile themselves by creating
extra value - be it led lighting in the tunnel, landscaping
of the entries, filtering of the exhaust air, minimising
transport nuisance or whatever else. (JW)
delta.tudelft.nl/28459
Professor Ale-Jan van der Veen (EEMCS) has
won NWO funding for his DRIFT research
(data reduction and image formation for
future radio telescopes). The future radio
telescope is the SKA (square kilometre array) project, built in Australia and South
Africa, comprising thousands antennas on
hundreds of locations and aimed at a better understanding of the early universe.
DRIFT develops data tools to tame the exabyte (billion gigabytes) of data expected
daily. Van der Veen hopes to achieve this
by compressing data before transport and
by developing new numerical techniques
to accelerate imaging. DRIFT is one of five
NWO funded research projects (for a total
of 2,2 million euros) in the Big Bang, Big
Data research programme.
Smart tools
With a 3D-printed forceps for use in eyesurgery called Graft Gripper, three students
won the Medical Device Prototyping Award
during last month's MedTechWest event (12
June): Sigrid Boukes, Daan Wabeke en Jochem Leijsen. Their pen-like tool is designed
for transplanting a piece of the retina as a
measure against macula degeneration. The
tool, the head of which is only a few millimetres across, grasps and releases tissue by
means of suction. The jury was impressed
by the simplicity of the design and the low
production costs (3D-print). The market
potential is large (100.000 patients in Netherlands).
delta.tudelft.nl/28422
Summer school
Summer schools are a popular holiday destination for PhD students and postdocs. Dr.
Riccardo Riva organised one on sea level
change this summer. “Summer schools are
a good place to start in science”, Riva says.
Fifteen years ago he went to such occasions
himself where he met other researchers
that are still working in the same field today
and whom he regularly meets at conferences or other scientific assemblies. The
focus of this week (24-31 August) is on observations of sea level change by different
methods.
delta.tudelft.nl/28426
30
Delta
Text: Daniela Stow
Photo: Hans Stakelbeek
TU Delft
delft survival guide
Surviving the best of Delft
July marks the start of two
months of summer break and,
without classes; you’ll have a
great opportunity to explore
the best that Delft has to offer.
We’ve surveyed Delft locals and
come up with some their favourite places in Delft.
Butcher
For many, summer means barbeques.
Recommended by locals from all corners of Delft, butcher Leo van Vliet offers a large selection of quality meats
and salads, and is always happy to give
advice on how best to prepare different cuts of meat. They are also happy
to do special orders. Their fresh, madeto-order sandwiches are another delicious reason to visit. “They have the
best meat sandwiches in town, friendly
service and great meat that tastes
good at inexpensive prices.” says Delft
resident Catarina Jesus. Their sandwiches start at €2.25.
Leo van Vliet, Oude Kerkstraat 9A
Ice cream
The warmer summer weather is the
perfect excuse to indulge in an ice
cream, or two. Whilst there are many
delicious ice-cream parlours in Delft,
there is one which is recommended by
more locals then others, the
Chocolaterie De Lelie on Voorstraat.
They make their ice-cream on the
premises from locally sourced organic
milk from the Bieslandhoeve (an organic farm near the Delftse Hout where
you can buy good meat as well). Joe
Neesan, a Delft resident for over 30
years says of De Lelie “they have great
homemade ice cream!” A single scoop
with cost you €1.20 and you can get
half liters for €7.50. If you expect to
Michel’s Bakery is just one of the many great spots in Delft.
visit often, you can purchase a strippenkaart and get eleven scoops for the
price of ten.
Chocolaterie De Lelie, Voorstraat 10
and the most gorgeous little tartlets.”
Loaves of bread start at €2.50.
Michel, Oude Kerkstraat 3
Bakery
There are plenty of great cafes in Delft,
but locals see ‘t Postkantoor as the
best café for overall experience, taking
into account the atmosphere, coffee
and food. Situated in the former Delft
post office, they serve both lunch and
dinner. Karen Heijman says “they have
a really lovely and large terrace and
they are child friendly.” The food portions are also large and reasonably priced. Lunch for two will cost around €15
and a cup of coffee costs €2.40.
Postkantoor, Hippolytusbuurt 14
Whilst most people reported wanting
a bakery close enough to easily get
to whilst still half asleep, one bakery
received multiple recommendations
from locals scattered around town,
Michel’s. Owner Michel Case is originally from France and has brought a
traditional boulangerie patisserie to
Delft. Michel’s selection of artisanal
French breads and pastries are all hand
made from fresh ingredients. According to Delft resident Holly Kraaij “they
do wonderfully fresh French loaves
For their lovely icecream the Lelie uses
organic milk from the Bieslandhoeve
Café
Best take-away
Don’t want to go out for dinner but not
up for cooking? Many in Delft
picked De kleine Griek as their favourite take-away spot. The restaurant
serves traditional Greek food and is
open seven days a week. They also
offer have home delivery. A gyro meal
will cost you €11.75.
De kleine Griek, Oude Delft 76
Cinemas
Whilst many respondents visit Pathé
Delft at Vesteplein for convenience
and its large selection of the latest
main-stream releases, for ambiance
and a greater range of foreign films,
Filmhuis Lumen is the place to go. “It’s
got such a great filmhouse feel. They
show art-house type movies in the native language” says Delft resident Kathryn Roscoe. You can order from their
full bar and take your drink in to the
show. Tickets usually cost €9.00 but
with a student ID, you get a discount
of €2.00. Films are often subtitled in
Dutch, so check before you go.
Filmhuis Lumen, Doelenplein 5
Delta
A special edition of Delta
Can’t get enough
of Delta? We’ve got
more coming your
way. This edition
may be the last for
the academic year,
but this summer,
we’re issuing a special edition of Delta,
entirely in English.
As the international population
of TU Delft has grown, so has
the desire for more news in
English. In the past few years,
we’ve expanded the English
section of the magazine, as
well as increasing the number
of online articles we publish in
English. But this year, we are
doing more.
With a publication date of
August 7 2014, this year we will
publish a version of Delta entirely in English.
This special edition of Delta will
replicate the layout of a typical
Delta, including all of the great
series that are normally published in Dutch. However, we will
be doing it entirely in English.
This won’t be a translated version; our English-languages
writers are creating new content geared especially towards
the international audience.
You’ll find articles on topics
ranging from how to make
stamppot to the problems with
integration.
A copy of the special edition
will be distributed to each of
the incoming master’s student
during their orientation program and extra copies will be
placed at various points around
campus. As with normal Delta
publications, we will make the
entire paper available to read
online and each of the articles
will be available on our website. (MQ)
Award for sun shade design
A team of young architects from
TU Delft won second place at the
international Velux International
Design awards. Anneloes de
Koff and Iris van den Brink, both
MSc students in the Faculty of
Architecture, won the award
for their sun shade design ‘The
Swipe’.
T
he theme for the Velux awards was ‘Light
of Tomorrow’ and participants were asked
to come up with designs that “widen the
boundaries of daylight in architecture, including
aesthetics, functionality, sustainability, and the
interaction between buildings and environment.”
The international contest saw participants from
countries such as Germany, Spain, Poland and
Hungary. Hyunjeong Kim from the Berlin University of the Arts in Germany won the first prize for
her project Ferro Fluid Scales. Kim awarded a sum
of €6,000 while De Koff and Van Den Brink won
€2,500 Euros.
The Swipe is a simple yet efficient design for window shading which gives users complete control
over the amount of light filtering in through a
patterned shade instead of a completely shuttered window. The Swipe is made in four layers and
each layer can be closed individually, creating a
different pattern each time. The blinds are in a
state of gradual transition and allow users to determine the amount of direct and diffused light.
“To increase the interaction with the user the shading can be controlled by a mobile application.
You can 'Swipe' the shading to a more closed or
31
TU Delft
There’s an app
for that
T
he MyOrder app allows you to order and pay with
your smartphone at over 11,000 locations in the
Netherlands, from food and drinks to parking
and special events. The biggest bonus for its users?
No more waiting in line. You no longer have to sit on a
busy terrace trying to catch the server’s
attention. Order your food and drinks with
your phone and pay using your mobile
wallet. More locations are being added
all the time, including, for the summer,
beach tent cafes in Scheveningen,
Kijkduin and Noordwijk. Froukje
Krottje, a waitress at the Grand Café
de Sjees in Delft, says “We were
one of the first places in Delft to
offer use of the app. Whilst it may
be less gezellig than usual waiter
service, on a busy terrace with large
groups it can be really handy.”
The app is free to download and
available for iOS and Android. (CV)
nostalgia
J
Second prize winners Anneloes de Koff and Iris van den
Brink from TU Delft.
more open position,” explains Van Den Brink.
Inspired by the current limitation in blind designs,
where the shades are either fully open or closed,
the duo set out to find more options in between.
Another concern was heat. Sun roofs and high
windows heat up rooms due to the high exposure
to sun – a smart design of sun shades would reduce that effect.
“We decided to make a simple product which can
be mass produced cost effectively and used in any
house. The shades can even be used as indoor
partitions in offices and on any kind of windows.
The layers are made of acrylic fibres with polyester thread and PVC coating,” she adds.
De Koff and Van Den Brink, who are also roommates, said they began working on the project as
part of the Bucky Lab. “So by the time the competition came around, we had to make a few changes and adjustments but didn’t have to work too
many late nights.”
ad Masri, 25, was
born in Lebanon
but was raised in
Canada and attended
McGill University. “I got
this Calendar during my
first year as a bachelor
student at McGill
University. It brings with
it the memories of some
of the best days of my
life and seeing it when I
first step into my room
brings a sense of home,”
he says. He moved to
the Netherlands in 2013
to pursue an MSc in
petroleum engineering.
(Photo: Hans Stakelbeek)
Interested in being featured in Nostalgia?
Contact us at [email protected]
Contents
International
Titel
28
30
Surviving the
best of Delft
The bike of
Text: Heather Montague
Photo: Hans Stakelbeek
31
A special edition
of Delta
Kathryn Roscoe
Name:
Kathryn Roscoe
home country:
USA
Department/Degree:
PhD candidate, Hydraulic
Engineering department of
CiTG (civil engineering)
Price:
€300
Brand:
Koga Accelance Lady
See www.delta.tudelft.nl
for the translation of
page 8-11 and 16-19
N
ot every bike tests your
conscience, but the one
Kathryn Roscoe rides
definitely did. Roscoe,
who moved to the Netherlands in
2007, had a used Koga bike that
she loved. And like so many other
bikes in this country, it was stolen.
Roscoe knew she wanted to
replace it with a similar bike.
“So in a state of saddened
desperation I scoured Marktplaats
for a replacement,” she explained,
“and this was one of the few used
Kogas I found near Delft.” After
making an appointment with
the seller to see the bike, Roscoe
set off with her husband by car
through a heavy rain. When they
arrived at the address, they were
surprised to find it was a grocery
store. Roscoe called the man, who
said he lived nearby and would
bring the bike to her.
“So he arrives, and I am wet and
cold and want to quickly see the
bike and escape back to the dry
car,” said Roscoe. “So I test it out
a little. Feels good, nice fit. Not in
top condition, but then 300 is a
bargain for such a bike!” Roscoe
handed over the money, put the
bike in the car and headed for
home.
Roscoe’s husband then casually
wondered if it was stolen. Roscoe
felt sick at the feeling that her
desperation had likely allowed her
to be deceived.
The bike sat in her entrance
for weeks, unused. Finally, she
went to the police to explain
the situation. But she was told
to think twice about reporting
it as she might be considered a
suspect. She was advised to check
a website for the serial number
and learned that it had not been
reported as stolen.
So Roscoe decided to let it go. “I
took the bike to the shop to get it
fixed up with a palpable feeling
of shame,” she noted. “So I never
really loved this bike, and when
I do replace it, I will just give it
away.”

Heb-je-een-idee - Wonen Tussen De Schatten

TUDelft - Belangenvereniging TU Noord

Puzzel mee!

lees verder

Delftpas formulier

DeRijswijkseKrant_w45_14_pag20

DELTA -SB 40/60

Inschrijfformulier Delft Serveert Gegevens Bedrijfsnaam: Naam

Samenwerkingsverbanden Economie

Formulier - TU Delft Studentenportal