LOKAAL
BESTUUR
Jaargang 38 nummer 4
April 2014
Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA
THEMANUMMER
NA DE DREUN
16 lijsttrekkers &
4 dagboeken
TERUGBLIK
De uitslag en
de gevolgen
SAMEN OPTREKKEN
Verwachting niet
waargemaakt
4
PRIMARIES
Limburg deed het
(soms) goed
OOK WINST
8
6
14
Carina
Nieuwenweg
JONG TALENT
24
Kalk
Foto Bert Beelen
Cartoon Timothy Schelhaas
HOU ELKAAR VAST!
JACQUELINE KALK
secretaris Centrum voor Lokaal Bestuur
Een ongenadige klap was het, de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen. Een klap die de meesten van jullie
harder voelen dan wie dan ook. Zeker als je naar je fractie
kijkt, die meestal veel minder leden telt dan een maand
geleden. Soms is de fractie gehalveerd, een aantal van
jullie is zelfs als eenmansfractie overgebleven. Het is niet
anders, de kiezer heeft altijd het laatste woord.
Wij moeten verder, jullie moeten verder. Maar dat hoeft
nooit alleen, ook niet als je als eenmansfractie de komende vier jaar voor grote uitdagingen staat. Op dit moment
overheerst de teleurstelling waarschijnlijk nog. Er wordt
onderhandeld. Soms mogen we aanschuiven aan de
collegetafel, soms niet. Ondertussen zien we in het land
allerlei schermutselingen ontstaan, in de afdelingen, in
fracties. Doe dat niet. Het heeft geen zin om iemand of
elkaar ergens de ‘schuld’ van te geven. Dat is ook veel
te simpel. Wat ons overkomen is, is niet de schuld van
iemand. En nieuwe affaires kunnen we nu echt niet gebruiken. Ze zijn ook niet nodig. Neem juist nu de tijd voor
elkaar. Kijk om naar die kandidaten die niet in de raad
zijn gekozen, houd hun interesse voor de partij en de lokale politiek vast. Betrek hen bij je fractiewerk en bij het
maken van de politieke keuzes waar je de komende jaren
voor komt te staan. Juist nu is het belangrijk om niet in
een hoekje te gaan zitten, al is de verleiding misschien
wel heel erg groot. Neem met elkaar de tijd om deze
uitslag te bespreken en evalueer wat je er in je eigen
gemeente mee kunt. Neem de tijd voor het verwerken
van je teleurstelling. Is je lijst overhoop gegooid doordat
mensen met voorkeurstemmen anderen hebben gepasseerd, dan is dat zo. Iedereen die op de lijst is geplaatst,
heeft het vertrouwen van de afdeling gekregen. Maak je
LOKAAL
BESTUUR
Jaargang 38 nummer 4
April 2014
colofon
Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA
LOKAAL
BESTUUR
THEMANUMMER
NA DE DREUN
16 lijsttrekkers &
4 dagboeken
TERUGBLIK
De uitslag en
de gevolgen
SAMEN OPTREKKEN
PRIMARIES
Limburg deed het
(soms) goed
OOK WINST
6
14
Carina
Nieuwenweg
JONG TALENT
Maandblad voor PvdA-politici in
gemeente, provincie en waterschap.
Verschijnt tien keer per jaar.
8
Verwachting niet
waargemaakt
4
24
Lokaal Bestuur is een voortzetting
van De Gemeente, opgericht in 1907
door F.M. Wibaut en P.L. Tak.
De PvdA-roos houdt op de
verkiezingsavond stand
ondanks de beroerde uitslag.
Foto Hollandse Hoogte
Overname van artikelen, delen daaruit of
illustraties alleen na toestemming.
REDACTIE
Aukelien Jellema (voorzitter),
Manon Fokke, Ruud Fokkens,
Cathrijn Haubrich, Jacqueline Kalk,
Antoine van Lune, Ingrid Wolsing,
Lobke Zandstra.
De redactie werkt op basis van een
redactiestatuut.
UITGAVE
Centrum voor Lokaal Bestuur van de
Partij van de Arbeid,
Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam.
ISSN: 0167-0980
38e jaargang no. 4
MEDEWERKERS AAN
DIT NUMMER
Jan Chris de Boer, Leo Jongen,
Marjan van Giezen en Roel Vogelzang
(Dagboeken Lijsttrekkers), Jacqueline
Kalk (column), Ton Langenhuyzen (Uit
de Kamer), Gert-Jan Leerink (Dilemma),
Jan R. Lunsing, Marith Rebel
(Afgevaardigde), Timothy Schelhaas
(cartoon), Jurjen Sietsema, Kirsten
Verdel, Leonie Wildeman (CLB-tweets),
Peter Zwiers (In de keuken)
EINDREDACTIE
Jan de Roos
Omslagfoto
2
je ongerust omdat iemand onervaren is? Ondersteun die
persoon dan of doe een beroep op ervaren partijgenoten
in je buurt.
Het belangrijkste in de komende jaren is om elkaar niet
los te laten. Alleen als collectief kunnen we het vertrouwen van de kiezers weer terugwinnen. Kies je prioriteiten lokaal, focus daarop, en zet daarop je koers uit.
Wees zichtbaar en herkenbaar voor je kiezers. Lokale
boegbeelden en herkenbaarheid kunnen wel degelijk het
verschil maken. Maak gebruik van elkaar, werk samen in
de afdeling, betrek de andere kandidaten bijvoorbeeld in
werkgroepen die je helpen bij je raadswerk en je zichtbaarheid. Maak gebruik van de kennis en ervaring van
oud-politici in je omgeving. Zij willen vaak heel graag
helpen. Als je een eenmansfractie bent, werk dan samen
met andere (eenmans)fracties in je omgeving. Profiteer
van de lijnen die we als landelijke partij hebben, buit de
korte lijnen naar onze collega’s in de Kamer, regering,
provincie en waterschappen uit. Ook daarmee kun je je
onderscheiden van lokale partijen. Wij, het CLB, helpen
daar graag bij. Ook voor ons breken er andere tijden aan.
De vraag hoe we jullie het beste kunnen ondersteunen,
willen we graag samen met jullie beantwoorden. Ook wij
moeten even wennen aan deze nieuwe realiteit, maar ook
wij zijn niet verslagen. Er breekt een nieuwe bouwperiode aan voor de lokale PvdA. Tijd om nieuwe talenten te
ontdekken, te binden en te boeien, samen met alle huidige en oud-politici, samen met de afdelingen. Voor de
komende vier jaar is het belangrijker dan ooit om elkaar
vast te houden, zodat de PvdA weer sterker dan ooit in de
lokale politiek aanwezig zal zijn.
Gratis voor leden van het Centrum
voor Lokaal Bestuur.
Voor niet-leden € 30,- per jaargang.
Losse nummers (€ 3,50 inclusief
verzendkosten) zijn te bestellen bij
de PvdA, telefoon 020-55 12 205.
INTERNET
Lokaal Bestuur is ook te raadplegen op internet:
http://www.lokaalbestuur.nl
twitter.com/lokaalbestuur
BASISLAYOUT
Stan Wagter / Ronald Koopmans
KOPIJ
VORMGEVING
Reacties en bijdragen naar:
[email protected]
SECRETARIAAT
Leonie Wildeman
Postbus 1310
1000 BH Amsterdam
Tel. 020-55 12 205
e-mail: [email protected]
ABONNEMENTEN
Jos B. Koene, Amsterdam
PRODUCTIE EN DRUK
Opmeer Drukkerij, Den Haag
DE WIND
IN HET GEZICHT
Foto Jan de Roos
Hans Spekman prijst de campagnemedewerkers voor hun enorme inzet.
We waren er stil van. Verlies, daar hadden we wel rekening mee
gehouden, ondanks die prachtige campagne. Maar dat het zo’n dreun
zou worden… Een sfeer-impressie van de PvdA-uitslagenavond in het
Amsterdamse Compagnietheater.
Woensdag 19 maart
20.45 uur
Hans Spekman beklimt als
eerste het podium. ‘Ik begin met
een diepe buiging voor jullie te
maken. 500.000 rozen uitgedeeld,
400.000 deuren langs gegaan.
Ontzettend bedankt en maak er
een leuke avond van.’
20.47 uur
Op het grote scherm zien we
Job Cohen verklaren dat hij ‘niet
zo zenuwachtig’ is. ‘De PvdA
zal zeker wat verliezen, maar ik
weet niet wat de consequenties
daarvan zijn.’
20.59 uur
Stembureau 1 en 2 in Amsterdam
melden dat het nog nooit zo druk
is geweest. Zou het dan toch
goed komen met die opkomst?
21.00 uur
De eerste voorlopige prognose
veroorzaakt een oorverdovende
stilte in het Compagnietheater.
De PvdA gaat 4,9 procent verliezen en we raken 352 van onze
1152 raadszetels uit 2010 kwijt.
Het CLB fronst de wenkbrauwen:
hoezo 1152 zetels, we behaalden er toen toch 1361? O ja, in
een aantal gemeenten komen
nog verkiezingen dit najaar, die
hebben ze buiten beschouwing
gelaten, net als de combinatie-
zetels die we in een flink aantal
gemeenten met andere partijen
hebben. Dat zal het verschil wel
verklaren.
21.20 uur
Job Cohen spreekt op het grote
scherm van een ‘enorm verlies,
maar niet helemaal onverwacht.’
21.10 uur
Omdat ik vanavond geheel in het
rood gekleed ben, trek ik blijkbaar de aandacht van Nieuws­
uur. Er wordt ingezoomd op mijn
sokken en een microfoon onder
mijn neus geduwd. Ik hoop maar
dat het morgenavond niet wordt
uitgezonden. (Hebben ze, blijkt
later, toch gedaan)
21.35 uur
Doodse stilte in de zaal als blijkt
dat de PvdA volgens de definitieve prognose nog iets meer
verliest: 5,1 procent. We komen
uit op een landelijke score van
10 procent.
21.15 uur
Lucas Brouwers, medewerker
‘grondcampagne’ - wat een
afgrijselijk woord trouwens vertelt over mooie campagnegebeurtenissen. Jan Blom, directeur
van het partijbureau, voelde de
afgelopen tijd ‘de ongelooflijke
energie van het campagneteam’.
Zijn mooiste moment? ‘Toen de
rode dubbeldekkers op het partijcongres in Breda de stad inreden. Campagnemedewerker Tim
van Lieshout zag gisteren nog in
Almere hoe 40 boze buurtbewoners kalmeerden toen Lodewijk
Asscher met hen in gesprek ging.
Internationaal secretaris Kirsten
Meijer was vandaag nog in de
Amsterdamse Kolenkitbuurt. Ze
heeft veel plezier beleefd aan de
campagne.
21.45 uur
Jos van Rey met zijn Liberale
Volkspartij scoort 10 zetels in
Roermond. Om mij heen hoor ik
verontwaardiging.
22.17 uur
Meint Helder (hoofd beleid van
de PvdA-Tweede Kamerfractie) en Tweede Kamerlid Tanja
Jadnanansing aan het woord.
Volgens Meint was de samenwerking tussen Den Haag,
Amsterdam en Brussel ‘al een
stuk beter dan in 2012’. Tanja:
‘Wij hebben ons in Den Haag ook
te pletter gewerkt. Ik heb blaren
op mijn tong.’
22.30 uur
Wouter Bos, de grote winnaar
van de raadsverkiezingen van
2006, komt gehaast langs. Hij
blijft de hele avond verder buiten
beeld. Martijn Kool, voorzitter
van de PvdA Amsterdam, zet zijn
273 vrijwilligers in het zonnetje.
‘We hadden 130.000 kiezerscontacten en hebben 443.000
mensen bereikt op Facebook. En
we hadden nul affaires.’ Chris
Laarman en Nouzad Alwandi
worden uitgeroepen tot de beste
campainers van Amsterdam.
23.04 uur
Het gerucht gaat dat de PvdA in
Rotterdam maar 8 zetels haalt en
in Amsterdam 10.
23.06 uur
Opnieuw komt Nieuwsuur langs.
Waarom zo’n slechte uitslag, is
de vraag. Tsja…
23.08 uur
Peter van Heemst analyseert op
het scherm het verlies in Rotterdam. Hij constateert onder meer
dat de PvdA ‘enorm in het defensief is gebracht door affaires.’
23.15 uur
Fleur Imming, die de verkiezingsavond presenteert, spreekt van
‘een uitslag die niet helemaal is
zoals we gehoopt hadden.’ Opnieuw verschijnt Hans Spekman
op het podium om in een paar
zinnen nogmaals de campagnemedewerkers te bedanken.
Dan komt vanachter een zwart
gordijn Diederik Samsom tevoor-
schijn. Hij loopt me bijna omver.
Diederik baalt van de uitslag.
‘Had ik een hoed, dan zou ik
hem voor jullie afzetten’, zegt hij
tegen de vrijwilligers. ‘De Partij
van de Arbeid is geen mooiweerpartij, we staan er ook als de
wind ons in het gezicht blaast.
Wij hebben nu verloren, maar
zijn niet verslagen.’ Hij verdwijnt
even snel als hij gekomen is.
23.50 uur
Op weg naar de uitgang spreek
ik Paul Sneijder, nummer 5 op de
PvdA-lijst voor de Europese verkiezingen. Hij lacht: ‘Slechter dan
het nu is, kan het niet worden,
dus ik zie wel mogelijkheden
voor een goede uitslag straks.’
The Day After
In een stralend lentezonnetje
wandel ik naar het partijkantoor
aan de Herengracht om samen
met de collega’s de partijwonden te likken. Nog vóór de lunch
bereikt ons het bericht dat Pieter
Hilhorst is teruggetreden.
Jan de Roos
Eindredacteur Lokaal Bestuur
LOKAAL BESTUUR / APRIL 2014
3
De verkiezingsuitslag en de gevolgen
GEZAMENLIJK OPTREKK
BELANGRIJKER DAN OOI
Foto Jan de Roos
In Amsterdam stapte lijsttrekker Pieter Hilhorst daags na de teleurstellende verkiezingsuitslag op.
Verloren maar niet verslagen. Maar oh, wat kregen
we een harde dreun! Het lokale politieke landschap
is ingrijpend veranderd. De verhoudingen in de
gemeenteraden gingen op de schop. Daar waar we
traditioneel de grootste partij waren, zijn we dat
sinds 19 maart in veel gevallen niet meer. Ondanks
de geweldige campagne, het canvassen, de rozen,
de persoonlijke contacten en de inzet van heel veel
mensen. Het is niet anders. Maar we zijn en blijven
trots op onze inspanningen.
De scherven opgeveegd, de
kaasstolp aan diggelen, de brief
van Sharon Dijksma, ongetwijfeld
zal er een nieuw rapport komen
of een commissie die de uitslag
zal analyseren. Interessant is dan
de vraag hoe het kan dat we zo
fors hebben verloren terwijl je
dat op straat en in de contacten met de kiezers niet voelde
aankomen. Wie je ook sprak van
onze lokale mensen, bijna overal
was de reactie: ben je eenmaal in
gesprek met de mensen, dan zijn
ze niet erg negatief en kun je het
allemaal wel goed uitleggen. De
discrepantie tussen de uitslag en
de geluiden uit de campagne is
wellicht het interessantste punt
voor deze evaluatie. Toch is een
aantal oorzaken van ons grote
verlies nu al te noemen, zoals de
economische crisis en de lengte
daarvan, de onduidelijkheid over
JACQUELINE KALK
SECRETARIS CLB
4
kunnen verklaren. Maar ook andere zaken speelden een rol. Denk
maar aan het Spuiforum in Den Haag, de grote bouwprojecten in alle
steden en de afkeer van de kiezer daarvan, de toeslagenaffaire in
Amsterdam. En daarbij de vraag of we in alle steden wel bekende en
aansprekende lijsttrekkers hebben kunnen inzetten.
De G32
De positie van de PvdA is in de grotere steden van oudsher altijd stevig geweest. Onze wethouders en fracties waren veelal beeldbepalend op terreinen als volkshuisvesting, sociale zaken, onderwijs en de
WMO. De vraag is of we deze positie kunnen behouden gelet op de
verkiezingsuitslag in de G32, ingedeeld in Noord- en Oost-Nederland,
West- en Midden-Nederland en Zuid-Nederland.
G32 Noord- en Oost-Nederland
de zorg, de jeugdwerkloosheid die alsmaar blijft groeien, het verliezen
van je eigen gezicht door het regeren met de VVD, het niet kunnen
claimen van de successen die er wel waren. Dat zijn geen factoren
die een goed verkiezingsresultaat vergemakkelijken. Dat wisten we
ook op voorhand, maar een verlies van deze omvang hebben we niet
zien aankomen.
De grote steden
Rotterdam en Utrecht laten het grootste verlies zien. Naast de
landelijke tendens kenden beide steden ook hun ‘eigen affaires’ (de
integriteitsschendingen in Rotterdam-Feijenoord en de diefstal van
het raadslid Van der Roest in Utrecht) die de extra slechte uitkomst
Procentueel zijn de grootste verliezen geleden in Groningen
(45 procent) en Almelo en Lelystad (elk ruim 42 procent).
G32 West- en Midden-Nederland
In Nijmegen en Delft zijn de grootste verliezen geleden,
elk 50 procent.
KEN
IT
Foto Jan de Roos
In Rotterdam moest de PvdA het hoofd buigen voor Leefbaar Rotterdam. PvdA-voorman Hamit Karakus stapte na vijf dagen op.
G32 Zuid-Nederland
% PvdA stemmen % PvdA stemmen% stemmen op
in 2010
in 2014lokale partijen 2014
Castricum
11,6 7,133,4
Menterwolde
31,3 9,724,5
Goes
18,1 8,8 9,5
Hoogezand
30,713,212,3
Roosendaal
11,8 6,843,2
Veenendaal
10,2 4,416
In Zuid-Nederland hebben we het grootste verlies geleden in Tilburg:
54 procent. In Breda, Heerlen, Helmond en Sittard-Geleen zijn we
gehalveerd.
Elke stad heeft zijn eigen verhaal. Een deel van de verklaring hebben
we in de inleiding genoemd. Maar ook lokale kwesties speelden een rol,
zoals grote bouwprojecten, de plaatsing van windmolens, betaald parkeren, een dierentuin enzovoorts. Een nadere analyse kan uitwijzen of
de stelling hout snijdt dat daar waar lokale projecten zoals de Flevokust
in Lelystad, gecombineerd met meer algemene zaken als de lengte van
de economische crisis en de onduidelijkheid over de zorg, geleid hebben tot een extra verlies in een aantal van deze grote steden.
Lokale successen
Gelukkig zijn die er ook. In Dinkelland, Doesburg, Dongen, Harlingen,
Heeze-Leende, Heiloo, Heusden, Hoorn, Horst aan de Maas, Kapelle,
Kollumerland, Mook en Middelaar, Simpelveld, Someren, Steenbergen,
Terschelling, Tytsjerksteradiel, Venlo, Weesp, Westerveld en Zeevang
hebben we een hoger percentage stemmen behaald dan in 2010. We
feliciteren jullie met deze winst! In De Bilt, Eijsden-Margraten, GeldropMierlo en Roerdalen deden we weer mee als zelfstandige partij, en zijn
we als PvdA lokaal weer vertegenwoordigd. Ook van harte gefeliciteerd.
En in 68 gemeenten zijn we in zetelaantal gelijk gebleven. Prachtig!
Wij zijn nog steeds de grootste partij in 14 gemeenten. We feliciteren
Assen, Brummen, Eindhoven, Gorinchem, Harlingen, Hoorn, Landgraaf, Leeuwarderadeel, Maassluis, Marum, Midden-Drenthe, Smallingerland, Terschelling en Weststellingwerf met dit resultaat.Opvallende afwezigen bij de lokale successen zijn de stedelijke gebieden.
Lokale kwesties
Intern gedoe, ruzies in fracties en afsplitsingen zijn oorzaak van een
bovengemiddeld slecht verkiezingsresultaat. In veel van deze gevallen zijn in de periode 2010-2014 fractieleden overgelopen naar een
lokale partij, vaak uit opportunisme: om meer kans te maken op het
behoud van hun zetel na de verkiezingen. Een kleine opsomming:
Helaas moeten we vaststellen dat voor betrokkenen deze strategie binnenkomen in 2010 of al eerder via de PvdA, geen genoegen nemen
met de interne partijdemocratie, afscheiden met behoud van de zetel
van de PvdA, aansluiten bij (of oprichten van) een lokale partij en een
terugkeer in de raad via de lokale partij - succesvol is. Een dergelijke
handelwijze is per definitie ‘voor jezelf gaan’, laakbaar en past niet bij
een democratische partij. Helaas is het een gegeven waar we steeds
vaker mee te maken hebben gehad.
Lokale drama’s
De Partij van de Arbeid zal de komende vier jaar niet in de gemeenteraad zijn vertegenwoordigd in Blaricum, Bodegraven-Reeuwijk,
Echt-Susteren, Gulpen-Wittem, Leudal en Oudewater.
In 62 gemeenten hebben we een eenmansfractie.
Hoe nu verder?
In de komende weken zullen de coalitie-onderhandelingen worden
gevoerd. Deze zullen lastiger dan ooit zijn. Onze positie is in de
meeste gemeenten een geheel andere dan vier jaar geleden. Maar
dat geldt voor veel partijen. De eerste indruk die de uitslag geeft, is
die van een verder versplinterd politiek landschap. In een gemiddelde
raad van 23 zetels zijn al snel minimaal acht partijen vertegenwoordigd. Met uitzondering van de grote steden is er vaak niet echt één
heel grote partij maar is het beeld dat er een grootste (met maar 1 of 2
zetels meer) is, gevolgd door 3 of 4 partijen met een bijna gelijk aantal
zetels. Het lijkt erop dat er een noodzaak zal zijn tot het vormen van
brede coalities. De lokale partijen hebben een gemiddeld aandeel van
bijna 30 procent. Maar ook dit beeld is per gemeente zeer verschillend, van gemeenteraden die uitsluitend bestaan uit lokale partijen
tot gemeenteraden die slechts een enkele lokale partij kennen. De
lokale partijen zijn na deze verkiezingen een nóg belangrijkere factor
in het lokale bestuur geworden en zullen naar verwachting een groter
aandeel in de colleges gaan krijgen. Interessant is dan om verder te
kijken hoe de portefeuilleverdeling zal uitpakken. Joop van den Berg
en Hélène Oppatja waarschuwden na de herindelingsverkiezingen
van november vorig jaar al voor het verschijnsel: waar het kan, zullen
ze het zonder ons willen doen. Wees daar alert op.
We moeten ons verlies verwerken. Neem daar de tijd voor en praat
er met elkaar over. De fractie zal kleiner zijn en de samenstelling kan
anders zijn geworden doordat er mensen met voorkeurstemmen zijn
gekozen. Ook dat hoort bij onze partij.
Deze verkiezingen gingen ook
over de zorg. Zijn we nu net op
dit onderwerp de verbinding met
de mensen kwijtgeraakt? Zijn
we er onvoldoende in geslaagd
om een antwoord te geven op
de angst van mensen voor de
veranderingen in de zorg, voor de
angst om nog meer aan mantelzorg te moeten doen, of het niet
kunnen voorkomen dat oude
mensen toch nog moeten verhuizen? Zijn we daarom uit de
harten van de mensen geraakt?
En is het juist daarom dat we in
Someren, waar met Theo Maas
een echte mensenwethouder op
zorg zit, wel gewonnen hebben?
Ondersteuning
Gaat het niet zo lekker de
komende periode, vraag dan ondersteuning via het CLB. We hebben heel veel partijgenoten klaar
staan die kunnen helpen met
een training, een goed gesprek,
advies voor de onderhandelaars.
Neem contact met ons op: 0205512205, e-mail [email protected].
Voor ons is het belangrijker dan
ooit dat we gezamenlijk optrekken. Dat we gezamenlijke lijnen
uitzetten, elkaar benutten, samen
politieke strategieën bedenken en
uitvoeren om lokaal zichtbaar te
blijven en successen te kunnen
halen, zodat we in 2018 weer een
beter resultaat krijgen. Afstemming en gezamenlijke acties
om in de zorg de verandering te
bewerkstellingen waar wij in geloven, bij werk en inkomen om te
voorkomen dat mensen aan de zijkant staan, in de volkshuisvesting
om de sociale woningbouw te
behouden. Makkers Voorwaarts!
Het cijfermateriaal voor dit artikel is
verzameld door Remmert van Haaften
LOKAAL BESTUUR / APRIL 2014
5
MAAR SÓMS
GING HET GOED,
ZOALS IN LIMBURG!
Foto Nationale Beeldbank
In Eijsden-Margraten boekte de PvdA een verrassend goed resultaat.
In veruit de meeste PvdA-afdelingen was
het wonden likken toen de stemmen voor de
gemeenteraadsverkiezingen eenmaal waren geteld.
We zijn afgerekend op het landelijke beleid, was veelal
de verklaring. Maar snijdt dit argument wel hout als je
ziet dat er ook plaatsen zijn, plattelands- én stedelijke
gemeenten, waar de PvdA heeft gewonnen?
Vooral in Limburg deed de PvdA het opvallend goed.
Hoe verklaren de lijsttrekkers dat succes? ‘We hebben
ons geprofileerd als lokale partij en hebben bewust de
landelijke PvdA-bobo’s niet langs laten komen.’
Wethouder Jo Bisscheroux
was lijsttrekker in de gemeente
Eijsden-Margraten (25.000
inwoners). Bij de vorige raadsverkiezingen vormde de PvdA
nog een combinatie met D66 en
GroenLinks en samen behaalden
de drie partijen 3 zetels. Op 19
maart deed de PvdA als zelfstandige partij mee en scoorde 3 zetels; D66 en GroenLinks haalden
ieder 1 zetel.
Bisscheroux: ‘Bij de Kamerverkiezingen in september 2012 deed
de PvdA het in onze gemeente
erg goed en toen is besloten zelfstandig aan de raadsverkiezingen deel te nemen. Het was dus
een beetje een opportunistisch
motief, maar een aantal leden
JAN CHRIS DE BOER
FREELANCE JOURNALIST
6
had al eerder de wens uitgesproken als PvdA zelfstandig verder
te gaan. Dat we nu op eigen
kracht 3 zetels hebben behaald,
mag je wel een succes noemen,
maar eigenlijk hadden we gerekend op 4. In een plattelandsgemeente als de onze speelt het
landelijke beleid altijd een wat
minder prominente rol. Maar ik
denk wel dat dat ons die 4e zetel
heeft gekost. En natuurlijk hebben we de uitslag gevierd, niet al
te wild, maar we hebben er wel
een potje bier op gedronken, dat
moge duidelijk zijn.’
Mensenportefeuille
Heeft Bisscheroux een verklaring voor de goede uitslag?
‘De afgelopen periode was ik
wethouder Wmo, sociale zaken
en jeugdzorg. De mensenportefeuille dus. Daardoor had ik met
heel veel mensen en organisaties
in onze gemeente contact en dat
is wellicht een reden dat zoveel
mensen op mij hebben gestemd.
Want ik had maar één stem
minder dan de lijsttrekker van
het CDA en die partij is uitgekomen op 8 zetels. Wat verder, denk
ik, een rol heeft gespeeld is de
harmonisatie van ons subsidiebeleid. Eijsden en Margraten zijn
drieënhalf jaar geleden gefuseerd
en beide gemeenten hanteerden
een verschillend subsidiebeleid.
Voor mij betekende die harmonisatie ontzettend veel overleg met
de verenigingen. En we hebben
hier nogal een verenigingsdichtheid: 270 gesubsidieerde vereni-
Ik hoef niet vijf
keer per dag
een spotje te
zien met Diederik
als meneer
Sombermans
gingen op 25.000 inwoners. Voor
die harmonisatie, vooral voor de
manier waarop die tot stand is
gekomen, heb ik veel waardering
gekregen.’
‘Wat me stoorde was dat de media vooral aandacht hadden voor
de landelijke kopstukken. Binnen
de partij moeten we het daar ook
maar eens over hebben. Ik hoef
niet vijf keer per dag een spotje
te zien met daarin Diederik Samsom als meneer Sombermans.’
Fractievoorzitter Lee Tonnaer
was lijsttrekker in de gemeente
Mook en Middelaar (7.800 inwoners). Hier ging de PvdA van
1 naar 2 zetels met als markant
detail dat de partij in deze ge-
meente procentueel gezien de
grootste overwinning boekte van
alle PvdA-raadsfracties in Nederland. Tonnaer weet de cijfers
nog een beetje mooier te maken:
‘We zijn van 10,7 naar 17,7
procent gegaan, maar in absolute
aantallen is er sprake van een
verdubbeling want de opkomst
was deze keer hoger. Bovendien
hebben we GroenLinks door een
lijstverbinding ook nog eens aan
een extra zetel kunnen helpen.’
Geen landelijk materiaal
Hoe verklaart Tonnaer dit succes? ‘Het komt volgens mij
vooral door de strategie die we
hebben gekozen. In de afgelopen
periode zijn we steeds zichtbaar
geweest. We flyeren niet alleen
vlak voor de verkiezingen, maar
de hele raadsperiode door. Daarnaast bezoeken we veel bijeenkomsten van allerlei aard. Zo zijn
we ook buiten verkiezingstijd
zichtbaar. Ten tweede hebben
we ons heel bewust geprofileerd
als lokale partij en hebben we de
mensen er ook steeds weer op
gewezen dat we een lokaal programma hebben. Ik ben PvdA’er
in hart en nieren, maar we hebben weloverwogen gekozen voor
een eigen poster. We hebben ook
geen landelijk verkiezingsma-
WIM AAN HET WERK
Je hebt van die mensen die niet op de voorgrond treden maar een
onmisbare rol spelen in de afdeling. Wim Mathijssen uit Budel, dat
behoort tot de Brabantse gemeente Cranendonck, is zo iemand.
Hij maakt al jarenlang tijdens verkiezingstijd de PvdA-verkiezingsborden, meldt Marie Beenackers-van Poppel ons. Zij stond bij de
verkiezingen van 19 maart als nummer 2 op de kandidatenlijst, na
Frits van der Wiel.
Cranendonck is een gemeente van ruim 20.000 inwoners, verdeeld
over zes kernen (Budel, Maarheeze, Budel-Schoot, Budel-Dorplein,
Gastel en Soerendonk). De PvdA had tot 19 maart 4 van de 19 raadzetels. Daar zijn er nu maar 2 van over. ‘We zijn vreselijk teleurgesteld,’
aldus Marie Beenackers, ‘ maar we zullen ons moeten herpakken en
gaan proberen het vertrouwen van de kiezers terug te winnen.’
Op de foto zien we Wim in zijn garage bezig met het maken van de
verkiezingsborden. Zijn vrouw Riny heeft drie perioden in de raad
gezeten voor de PvdA. Zij stopte ermee in 2010.
WATERTOREN WEER OPEN
Net voor de jaarwisseling kwam ik op een stralende dag al fietsend weer eens langs de watertoren van
Eibergen. Verschillende bouwvakkers uit Eibergen, onder wie mijn grootvader en mijn ooms, hebben deze
toren destijds tot een mooi en herkenbaar bouwwerk gemaakt langs de N18. Ik realiseerde mij weer eens
dat je hier tot 2001 gewoon naar binnen kon en na een fikse klim van vele treden door de smalle ramen
naar buiten kon kijken, om zo weer te genieten van het prachtige Achterhoekse coulisselandschap.
Naar aanleiding van de aanslagen op 11 september 2001 op de Twin Towers in de VS door Al Qaida van
Osama Bin Laden, besloot waterleidingmaatschappij Vitens, de eigenaar van de toren, deze in opdacht
van de regering te sluiten voor het publiek. Men was bang dat Al Qaida naar Eibergen zou komen en het
water in de opslagtank zou vergiftigen. De jarenlange openstelling van de watertoren voor het publiek en
het abseilen, georganiseerd door de firma Sportwijzer, kwam hiermee te vervallen.
Ik vroeg me af of de argumenten van destijds om de toren te sluiten nog wel relevant zijn. Aan het college
van Berkelland (waartoe Eibergen sinds 2005 behoort) stelde ik de vraag of de watertoren gewoon weer
kon worden opengesteld. Ook wilde ik graag weten of Al Qaida haar vizier nog op de toren gericht had.
Mij lijkt het boren naar schaliegas een veel groter risico voor ons drinkwater!
Vanuit de bevolking kreeg ik veel positieve reacties. Sommige politici zagen er een verkiezingsstunt in.
De lokale krant kwam met de opmerking dat de watertoren als stempotlood voor de PvdA gebruikt kon
worden. Ik kwam in gesprek met Vitens. Het waterleidingbedrijf toonde zich bereid om de watertoren
tijdens de Open Monumentendag in september open te stellen voor het publiek. Dit resultaat inspireerde
hobbyfotograaf Jeroen Sloot uit Eibergen om, zoals de lokale krant had gesuggereerd, van de watertoren
dit mooie PvdA-stempotlood te maken. Moraal: ook niet zware onderwerpen interesseren mensen!
Hans Pelle raadslid in Berkelland
teriaal ingezet en de landelijke
PvdA-bobo’s niet langs laten
komen. En als derde punt kan
ik noemen dat de partij er voor
heeft gekozen om in te zetten op
enkele bekende, aansprekende
gezichten. Op mij als lijsttrekker,
maar ook op Karin Peters die het
eerder als wethouder heel goed
heeft gedaan.’
Bij de les gehouden
De nieuwe strategie beviel goed,
al gebeurde het wel een aantal keren dat onbewust werd
teruggevallen op het ‘oude’
campagnevoeren. ‘Jordy Rutten,
een jonge vent en actief lid van
onze afdeling, heeft ons op koers
gehouden. Dan zei hij tegen mij:
Je tekst is veel te lang, dat gaat
niemand lezen. Daar had hij wel
gelijk in, ik ben nogal uitleggerig.
Jordy vond dat we ons moesten
beperken tot kernpunten en die
steeds maar weer moesten herhalen zodat het duidelijk werd
waar wij voor staan.’
Lukte het wel de campagne te
concentreren op de lokale issues? ‘Ik ben het lang niet altijd
eens met wat het kabinet en dus
ook de PvdA doet. En natuurlijk
werden wij ook aangesproken op
het landelijke beleid. Maar dan
zei ik: ik ben als lokale politicus
gekozen en ben niet verantwoordelijk voor het landelijke beleid.
Lokaal maken wij onze eigen
keuzen, maar wel vanuit het
sociaaldemocratische gedachtegoed.
Vera Tax trok de lijst in Venlo
(100.500 inwoners). Hier ging de
PvdA verrassend van 5 naar 6
zetels. Tax: ‘Dit resultaat had ik
zeker niet verwacht. Ik had me
eerlijk gezegd voorbereid op een
teleurstelling.’
Heeft ze een verklaring voor de
winst? ‘Je weet het nooit zeker,
maar ik denk dat onze opstelling in twee grote projecten een
rol heeft gespeeld. Zo stemden
we als coalitiegenoot tegen het
aandelenplan voor het nieuwe
stadion van VVV en tegen het
plan om 10 miljoen euro te steken in een villa op het terrein van
de Floriade. Wij wilden dat geld,
dat we overigens van de provincie hadden gekregen, liever
gebruiken voor het wegwerken
van de tekorten die de Floriade
zou opleveren. Het stadionplan
is uiteindelijk niet doorgegaan,
de bouw van de villa wel omdat
daar een democratische meerderheid voor was. Daar moet je je
dan natuurlijk ook bij neerleggen.
Ik denk dus dat ons kritische
financiële beleid waardering van
de inwoners heeft gekregen.
Maar daarmee ben je er nog niet.
Je kunt wel keihard werken,
maar je moet de mensen ook
laten zien wat je doet en wat je
standpunten zijn. We hebben in
de afgelopen raadsperiode dan
ook voor het eerst een permanente campagne gevoerd.’
Positief in de media
Dan valt de naam die in de weken voor de raadsverkiezingen
voor in de mond lag bij voorzitter Hans Spekman, bij politiek
leider Diederik Samsom en bij
staatssecretaris Martin van Rijn
van Volksgezondheid, Welzijn
en Sport: Ramon Testroote. Tax
maakt hem ook onderdeel van
het stembussucces: ‘Hij heeft als
wethouder de afgelopen periode
heel goed werk gedaan, is ook
goed zichtbaar geweest en is
heel positief in de media gekomen.’
Tax zelf kwam in de laatste weken voor de raadsverkiezingen
in de landelijke publiciteit omdat
ze was genomineerd voor de
verkiezing van Beste raadslid van
Nederland. Ze werd uiteindelijk
eervol derde. ‘Ja, misschien is dat
wel het laatste zetje geweest.
Door die nominatie krijgt je toch
het predicaat van goede politica.’
De lokale partijen in Venlo wonnen flink. Tax: ‘De PvdA in Venlo
beschouw ik ook als een lokale
partij, maar daar moet je wel in
investeren. Je moet zichtbaar en
bereikbaar zijn voor de inwoners. En onderschat ook niet de
waarde van ons Ombudsteam.
Zo kom je bij mensen over de
vloer en probeer je hun problemen op te lossen. Wat dat betreft
verschillen we niet van de lokale
partijen.’’
Randstadtypering
Winnen in de stad van Wilders,
is dat niet extra mooi? ‘Dat
van de stad van Wilders is een
Randstadtypering. Wij ervaren
dat niet zo. Bovendien deed
de PVV hier niet mee en ik kan
me niet voorstellen dat de PVVaanhang daarom maar op de
PvdA heeft gestemd. Het kan
zijn dat we nieuwe kiezers hebben aangetrokken, maar het blijft
gissen.’
Jacqueline Aelen was lijsttrekker van de PvdA in Roerdalen
(20.800 inwoners). Het was de
eerste keer dat de PvdA in de
per 1 januari 2007 heringedeelde
gemeente deelnam aan de
raadsverkiezingen. Het resultaat:
1 zetel. Als we Aelen op de zondagmiddag na de verkiezingen
bellen, heeft ze net een coalitiebespreking achter de rug. Zo
gaat dat in Limburg: ‘Op zondag
hebben we daar allemaal wel tijd
voor. Bovendien moeten we ook
het tempo er in houden.’
Is ze tevreden over het resultaat?
‘Ik had er graag twee behaald,
want als eenling komt er wel
heel veel op je af, maar ik ben
toch tevreden’, zegt Aelen, die
de afgelopen twaalf jaar raadslid
was voor een lokale partij. Begin
vorig jaar nam ze het initiatief om
een PvdA-afdeling in Roerdalen
op te zetten. ‘Door de decentralisaties komt er veel werk af op
de raadsleden en ik vond het wel
handig ons netwerk te vergroten.
Dat is gebeurd nu we onder de
vlag van de PvdA vallen.’
Door de tvdebatten en de
prognoses werd
er veel onrust
gezaaid
Lokale politica
De drie decentralisaties (Wmo,
jeugdzorg en Participatiewet)
vormden de speerpunten in de
campagne. ‘Daarnaast hebben
we vanaf oktober veel gecanvast,
want we moesten ons wel laten
zien.’ Als slogan werd gekozen
voor Sociaal Lokaal. ‘Om duidelijk te maken dat ik nog steeds
een lokale politica ben.’
Over de eigen campagne is
Aelen tevreden, maar wat er
landelijk allemaal is gebeurd,
stoort haar. ‘Daar heb ik echt last
van gehad. Door bijvoorbeeld
de tv-debatten werd veel onrust
gezaaid. Daarin werd onder meer
gezegd dat de gemeenten de
nieuwe taken niet aankunnen.
Dat is het probleem helemaal
niet. Het wordt ons moeilijk
gemaakt omdat er te weinig geld
wordt bijgelegd, anders waren
die decentralisaties het beste
wat het kabinet had kunnen
doen. Want die taken horen gewoon bij de gemeenten, vind ik.
Door dat geldgebrek zullen we
wel tegen problemen oplopen,
maar dan zal ik niet nalaten naar
de landelijke PvdA te stappen.
Die mogelijkheid heb ik nu.’
‘Wat me verder stoorde, waren
de prognoses. Al vier weken
voor de raadsverkiezingen werd
geroepen dat de PvdA afstevende op een groot verlies. Als je
dat vervolgens als opiniepeilers
hard en vaak blijft roepen, dan gà
je ook verliezen. Maar ja, je kunt
Maurice de Hond het peilen niet
verbieden.’
LOKAAL BESTUUR / APRIL 2014
7
Lijsttrekkers uit alle provincies aan het woord
NA DE DREUN VAN 19 MAART
In het vorige nummer vertelden lijsttrekkers uit alle
twaalf provincies hoe ze dachten de kiezer over te
halen om het PvdA-hokje rood te kleuren.
Sinds 19 maart weten we dat dit op heel veel
plaatsen niet gelukt is. De verkiezingsuitslag was
in veel gemeenten dramatisch slecht voor de PvdA.
In dit nummer komen dezelfde lijsttrekkers
Annemieke
Smit (44)
ZORGEN VOOR MORGEN
Annemieke
Smit
raadslid in Aa en
Hunze (Drenthe)
25.000 inwoners op 276 km²
21 raadsleden
VERDRIET EN
KRACHT
‘De verkiezingsuitslag was
spannend. We hadden gehoopt op het behouden van
onze 5 zetels in de raad. Helaas gaan we het de nieuwe
raadsperiode doen met 4
zetels. De eerste reactie is
natuurlijk verdriet. We hebben keihard gewerkt; twee
maanden lang ontzettend
STEM 19 MAART
veel mensen ontmoet; in 24
dorpen van onze 35 kernen
gecanvast. En op al die momenten mooie gesprekken
gehad, soms kort, soms inaaenhunze.pvda.nl
tensief. Relatief hebben we
het goed gedaan in onze
gemeente. Ruim 20 procent van de stemmers heeft gekozen voor PvdA. En
dat is mooi. Gisteren ontmoette ik een jonge bewoner op een zorgboerderij. Ik
stelde mij voor met mijn naam. En ze zei: ‘Ben jij Annemieke Smit van de PvdA?
Ik heb op jou gestemd!’ Dat maakte mij blij. Ik straalde, ook van binnen, want
ik weet dat ik voor alle mensen die op ons hebben gestemd, iets goeds heb te
doen. In de coalitie of in de oppositie. Onze stemmers verdienen dat wij er volledig voor gaan. En dat is wat wij doen! We gaan er wat moois van maken.’
Lijst 2
Diana van
Damme-Fassaert
opnieuw aan het woord. Waarom ging het (meestal)
mis, en wat is het perspectief voor de PvdA na
deze uitslag? Diezelfde vraag stelden we ook aan
de lijsttrekkers van nog vier andere gemeenten:
Landgraaf, Edam-Volendam, Dordrecht en Pekela.
Zij vertelden in het vorige nummer hoe ze dachten
de PvdA terug op het pluche te brengen.
Barry
Braeken (38)
wethouder in Heerlen
(Limburg)
88.500 inwoners op 45 km²
37 raadsleden
OPPOSITIE LONKT
‘Het is een teleurstelling om
van 4 naar 2 zetels terug te
vallen in Heerlen. Procentueel in lijn met de landelijke
trend, maar van een krappe
4 kom je dan op een ruime
2. Het was een heftige campagne met lokale issues:
commotie over de verplaatsing van een voetbalclub
binnen een wijk, debat over
het slopen van een winkelcentrum om zo leegstand te
verminderen en een waarlijk
Amerikaanse campagne van
vastgoedjongens om met
dure advertenties in de kranten links te breken. Lokaal
bleek in de uitslag niks uit te maken: de SP won en domineert nu Heerlen met
11 zetels, VVD, PvdA en CDA verloren. We hebben met een nieuw team hard gewerkt, maar het heeft niet mogen baten. Positief is wel dat iedereen uitsprak nu
op te willen trekken richting 2018. Oppositie lonkt daarbij om zo de SP kritisch te
kunnen volgen.’
Simon ter Heide
De PvdA staat pal voor de mensen die het wat moeilijker
hebben in het leven. Wat dit betekent heb ik ervaren door
het jong overlijden van mijn vader. Mijn moeder had het
met drie kleine kinderen zwaar. Toch heeft ze er alles aan
gedaan om mij te laten studeren. Ik heb mij toen voorgenomen mij met hart en ziel in te zetten voor mensen die
een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Vandaar dat ik
al vanaf 1979 actief ben voor mijn PvdA. Nu ik lijsttrekker
ben hoop ik deze aan mijzelf gegeven opdracht extra goed
te kunnen uitvoeren.
(57)
wethouder in Hulst
(Zeeland)
28.000 inwoners op 201 km²
21 raadsleden
Stem 19 maart PvdA!
EIGEN IDENTITEIT
‘Hoewel de PvdA landelijk
flink verloor, hebben wij in
Hulst onze 3 zetels weten
te behouden.
Dat is volgens mij te danken
aan de enorme inzet van
ons campagneteam, kandidaten en vrijwilligers. Ik ben
dan ook bijzonder trots op
onze afdeling. Ook hebben
wij van het begin af aan ingezet op een eigen verhaal,
ert
a
s
s
a
F
los van de landelijke aanbee
m
am
velingen en gebaseerd op
Diana van D
de eigen gemeente. Ik had
hulst.pvda.nl
altijd al een eigen slogan,
Luid en Duidelijk, wat meer
op de eigen identiteit slaat
dan Sterker en Socialer, want sterker is de PvdA zeker niet geworden en het
sociale wordt in Den Haag in rap tempo afgebroken. Wij hebben ook een verjonging doorgevoerd en nu is er een jonge kerel van 22 jaar in de raad gekozen.
Verder staan er jongeren klaar om het stokje over te nemen. Wij gaan door op
deze ingezette koers en zullen hen zeker betrekken bij het raadswerk.’
k
j
i
l
e
d
i
u
D
&
d
Lui
8
Simon ter Heide (Oldeberkoop)
Lijsttrekker PvdA (plaats 1)
Telefoon: 06-53740896
[email protected]
Samen
l.
a
a
i
c
o
s
n
e
sterk. Sam
www.ooststellingwerf.pvda.nl
Simon ter Heide (58)
raadslid in Ooststellingwerf (Friesland)
25.000 inwoners op 224 km², 21 raadsleden
HET IS NIET GELUKT
‘De intensieve campagne van de PvdA-Ooststellingwerf was erop gericht om
onze vijf zetels tegen de stroom in te behouden en tegelijkertijd de grootste partij te worden. Dat is niet gelukt. Door een lijstverbinding kwam de verloren zetel
terecht bij onze natuurlijke bondgenoot GroenLinks. Een schrale troost, want
de huidige coalitie behield een meerderheid van 12 van de 21 zetels. De lokale
partij Ooststellingwerfs Belang heeft als grootste partij de regie bij de coalitieonderhandelingen. Wij gaan ervan uit, dat zij gaan kiezen voor voortzetting van
de huidige coalitie met het CDA en de VVD. Zeker is dat echter niet. Ze kunnen
ook inzetten op een breed gedragen coalitie en dat kan niet zonder de PvdA.
We zullen het binnenkort wel vernemen. Wij bereiden ons ondertussen op alle
scenario’s voor.’
Els
Gasseling (59)
Erica
van Alfen (43)
28.000 inwoners op 18 km²
21 raadsleden
61.500 inwoners op 24 km²
33 raadsleden
HET VALT NOG MEE
SCHRIKBEELDEN
raadslid in Uithoorn
(Noord-Holland)
‘De coalitie van VVD, DUS!
(GroenLinks en D66) en
PvdA heeft verloren in
Uithoorn. De drie lokale
partijen hebben gewonnen, een beeld dat overeenkomt met de landelijke
uitslagen. Wij hebben 1
zetel verloren, van 3 naar
2. Gezien de verwachtingen valt dat nog mee,
maar verliezen doet pijn.
Uit gesprekken op straat
bleek, dat veel inwoners
de PvdA verantwoordelijk
stellen voor maatregelen
die de mensen raken. De
hoge huren, de vastzittende woningmarkt, de sluiting van bejaardenhuizen, de thuiszorg, de strenge
bijstand, de strafbaarstelling van illegalen, de JSF.
Vooral trouwe PvdA-stemmers zijn teleurgesteld.
Het vurig verdedigen van het kabinetsbeleid in de
media door Diederik wordt niet begrepen, omdat het
beleid vaak zo in tegenspraak is met de uitgangspunten van de PvdA. En eerlijk gezegd hadden wij
daar zelf ook moeite mee. Pas na lang doorpraten en
veel stoom afblazen kwamen we toe aan gesprekken over Uithoorn. Al met al wel een boeiende verkiezingscampagne. We gaan moedig voorwaarts!’
raadslid in
Nieuwegein (Utrecht)
‘Omdat we er geen rekening mee hadden gehouden, is de halvering van
6 naar 3 zetels hard aangekomen. Al in november
vorig jaar zijn we gestart
met onze Zeven ZorgZekerheden-verkiezingscampagne. In totaal hebben we 22 keer gecanvast
bij zo’n 3500 adressen. De
positieve stemming sloeg
om op het moment waarop ‘de lijsttrekkers’ landelijke debatten gingen
voeren. Zoiets werkt contraproductief omdat de
echte lijsttrekkers te vinden zijn in onze steden en dorpen en steeds
meer hun eigen verhaal hebben. Om onze inwoners gerust te stellen
dat bij de PvdA ZorgZeker is, hebben we als enige partij gezegd dat
we bij te weinig rijksgeld bereid waren dit met gemeentegeld aan te
vullen. Om bij de transities niemand tussen wal en schip te laten vallen, hebben we 2 miljoen euro uit de reserve geclaimd voor onvoorziene gevallen. Maar tegen de schrikbeelden over de zorg die SP en
CDA in de campagne bij onze inwoners bewust hebben opgeroepen
én tegen het landelijk sentiment dat de PvdA nooit met de VVD had
mogen samenwerken, konden we niet op.’
Rimbaud
Lapperre (46)
Jan
Klop (65)
29.000 inwoners op 34 km²
21 raadsleden
21.000 inwoners op 248 km²
19 raadsleden
BEST GOED, MAAR
NIET TEVREDEN
HET WORDT EEN
BIJROLLETJE
burgerraadslid in Best
(Noord-Brabant)
‘In Best kreeg de PvdA in
totaal 916 geldige stemmen. Dat bleek goed voor
1,74 zetels. Bij het verdelen van de restzetels ging
één daarvan naar de PvdA.
Met 2 blijft de situatie voor
ons onveranderd. Dat geldt
niet voor de politieke arena
in Best. De lokale partijen
kregen meer stemmen.
Net als de ChristenUnie,
die voor het eerst meedeed
en 1 zetel kreeg. Grote verliezer werd het CDA, dat 2
zetels verloor.
We zijn natuurlijk blij dat we met het behoud van 2 zetels niet meedoen aan
de landelijke trend. Tegelijkertijd was er de sterke wens om juist te groeien.
Dat is niet gelukt. Om die reden wel blijdschap, maar geen reden tot tevredenheid. De komende periode gaan we als fractie en achterban bedenken
op welke wijze we beter en meer contact kunnen maken met onze inwoners
en we (nog) duidelijker kunnen maken waar we voor staan en wat we bereikt hebben. Het is nu van verkiezingswoorden naar daadkracht. Met als
doel een socialer Best en meer slagkracht in 2018.’
raadslid in Zeewolde
(Flevoland)
‘Van 10,6 procent naar 8
procent. Van 2 zetels naar
1 zetel. Een bittere pil na
alle inspanningen van ons
campagneteam. En dat na
vier jaar te hebben deelgenomen aan een coalitie
waarin zowel raadsleden
als wethouder zich voor de
volle 100 procent hebben
ingezet en veel hebben
gerealiseerd. Ook een periode waarin een Zeewolder college voor het eerst
in twaalf jaar de volle vier
jaar bleef zitten. Een stabiel bestuur dus.
Maar hoe we ons plaatselijk ook een slag in de rondte werkten, de Haagse
invloed op de kiezer bepaalde uiteindelijk hier het beeld. Voor ons betekent
het de komende jaren een bijrolletje in politiek Zeewolde. Links heeft 1 van
de 19 zetels. Maar de strijd gaat ook met die ene zetel door. Desnoods tegen
de bierkaai. Voor een sociaal en duurzaam Zeewolde.’
SOCIAAL ACTIEF DUURZAAM
Lijsttrekkers uit alle provincies aan het woord
NA DE DREUN VAN 19 MAART
LOKAAL BESTUUR / APRIL 2014
9
Lijsttrekkers uit alle provincies aan het woord
NA DE DREUN VAN 19 MAART
Lisbeth Hertogh
Nelleke Vedelaar
(62)
(37)
fractievoorzitter in
Bodegraven-Reeuwijk
(Zuid-Holland)
33.000 inwoners op 76 km²
23 raadsleden
ZWARE TIJDEN
‘In Bodegraven-Reeuwijk
heeft de PvdA 1 zetel verloren, dus nog maar 1over.
Ons aantal stemmen was
10 procent lager, dat valt
dus mee, maar de opkomst
was hoger dan de vorige
keer. Heel erg jammer,
vooral omdat ook de andere linkse partij, GroenLinks, 1 van haar 2 zetels
kwijt is. Grote winnaar bij
ons is de lokale partij Burgerbelangen. Een rechtse
actiepartij. Het worden
dus zware tijden voor het
linkse hoekje. Het zal niet
makkelijk worden om de komende jaren ervoor te zorgen dat de decentralisaties sociaal ingevoerd worden met ook oog voor de zwakkeren in de samenleving. Jammer!’
122.500 inwoners op 111km²
39 raadsleden
GEVECHT TEGEN
LANDELIJK
SENTIMENT
‘In Zwolle verliezen we
(met 120 stemmen minder
dan in 2006) net 1 zetel.
Dat is ontzettend jammer
en toch hebben we elkaar
ermee gefeliciteerd. Door
een zeer aansprekende
campagne, waarbij we duizenden mensen persoonlijk
hebben gesproken, hebben
we de schade weten te
beperken. Een veel groter verlies is er voor VVD,
GroenLinks, de lokale partij
Swollwacht en met name
het CDA, dat gehalveerd werd. De CDA-zetels lijken terecht te zijn gekomen
bij de ChristenUnie, die nu de grootste partij is. Ook de SP en D66 zijn grote
winnaars. Onze inzet is om samen met de winnaars blijvend in te zetten op
een sterke en sociale stad. De campagne was een gevecht tegen het landelijke sentiment. Op straat ging het dus steevast over waar wij in Zwolle
voor staan, wat we hebben bereikt en over hoe mensen ons altijd persoonlijk
kunnen aanspreken op goede zorg, betaalbaar wonen en werkgelegenheid.’
Maarten
van den Bos (29)
Piet
Manning (62)
46.000 inwoners op 62 km²
29 raadsleden
12.000 inwoners op 24 km²
15 raadsleden
NIET BIJ DE PAKKEN
NEERZITTEN
VECHTEN TEGEN
DE BIERKAAI
commissielid
in Lingewaard
(Gelderland)
‘Ook in Lingewaard was
de uitslag teleurstellend.
Wij zakten terug van 2
zetels naar 1, de laatste
restzetel viel net een andere kant op. We hebben
naar onze overtuiging alles gedaan voor een goede
uitslag. Na een roerige
politieke periode in Lingewaard, waarin met name
onze
fractievoorzitter
Henry Peren zich het vuur
uit de sloffen liep om de
partijen enigszins bijeen
te houden, voerden we een positieve, opbouwende campagne. Het mocht
niet baten. Maar we gaan niet bij de pakken neerzitten. In de raad vertegenwoordigen we onze ruim 1.000 kiezers, maar het echte werk zal buiten
de raad moeten gebeuren. Straat voor straat, deur voor deur gaan we de
komende jaren het vertrouwen van mensen herwinnen. Omdat wij er nog
steeds van overtuigd zijn dat stevig sociale politiek echt werkt.’
10
wethouder in Zwolle
(Overijssel)
wethouder in
Appingedam
(Groningen)
‘Woensdagavond 19 maart
zo tegen de klok van elven
werd ook in Appingedam
duidelijk dat de PvdA fors
verloren had. Een schamele
2 zetels bleven over van de
4 die we hadden. Ook hier
de trend van grote winst
voor de lokale partij en het
massale overstappen van
kiezers van de PvdA naar
de SP. Dat betekent dat we
ook in Appingedam - sinds
de Tweede Wereldoorlog
een rood bolwerk! - niet
in staat zijn geweest tegen het landelijke sentiment op te boksen. Het was
vanaf het begin van de campagne vechten tegen de bierkaai. We zagen het
in de gesprekken op straat al aankomen: protesten tegen en gemopper op
de veranderingen in de zorg en de ontslagen in de zorgsector. Wanhopig
gefoeter op de huurverhoging als gevolg van de verhuurdersheffing. En zo
kan ik een lang lijstje maken. Maar het allerdodelijkste was het verwijt dat de
PvdA haar ziel had verkocht aan de VVD door met die partij in een kabinet te
gaan zitten. De SP plukte de vruchten. En voor al deze signalen waren velen
ziende blind en horende doof. Het zal veel tijd en inspanning vragen het verloren vertrouwen terug te winnen.’
Harry Leunessen
Cor van Verk
(48)
(56)
38.000 inwoners op 24 km²
25 raadsleden
118.000 inwoners op 99 km²
38 raadsleden
GERED DOOR
LOKAAL PROFIEL
WE PASSEN IN
TELEURSTELLENDE
TREND
Lijsttrekker en
wethouder in
Landgraaf (Limburg)
‘Er gaat geen zetel vanaf.
Dat was de breed gedragen overtuiging bij de
PvdA in Landgraaf. En die
overtuiging zagen wij bevestigd in de verkiezingsuitslag. Tot kwart over één
’s nachts. Op dat tijdstip
belde de burgemeester
met de boodschap dat
onze vijfde (rest)zetel uiteindelijk toch naar de VVD
zou gaan. De tevredenheid
over onze prestatie was er
niet minder om. De PvdA
boekte in Landgraaf de
beste score van Limburg (16,8 procent, dat was 18,0 procent in 2010) en in
geen enkele andere Limburgse gemeente behaalde de PvdA het grootste
aantal stemmen. En ook deze keer weer zorgde het lokale krediet van de
PvdA bij de bevolking van Landgraaf voor een beschermende wal tegen de
landelijke trend. Loon naar werken voor de PvdA, daar waren vriend en vijand
het op de verkiezingsavond over eens. Op grond van de verkiezingsuitslag
heeft de PvdA het initiatief genomen tot de vorming van een nieuwe coalitie.’
Janneke Rijpstra
Janneke Rijpstra
(50)
Lijsttrekker en
fractievoorzitter in
Edam-Volendam
(Noord-Holland)
28.000 inwoners op 24 km²
12 raadsleden
DE KIEZER HEEFT
ALTIJD GELIJK
‘Goede lokale debatten,
overal posters voor de ramen. Maar toen was er de
uitslag.
Van 4 naar 2 zetels. Wauw,
dat komt binnen... Hoe nu
als PvdA? Worden we ook
een lokale partij met een
rood beginsel? Gaan we
een samenwerking aan
met GroenLinks? Dat zijn
de vragen die als eerste bij
je te binnen schieten. Over
twee jaar hebben we hier
weer verkiezingen in verband met de fusie met de gemeente Zeevang. Dan
zijn er gelukkig geen landelijke tv-debatten die van invloed zijn op de gemeenteraadsverkiezing. De opkomst in Edam-Volendam was gigantisch: 66
procent. Dit vanwege de kwestie ambtenarenhuisvesting. We hebben verloren, en daarmee ook de panden die voor de huisvesting bedoeld waren. De
kiezer heeft gesproken. De kiezer heeft altijd gelijk: Lijst Kras uit Volendam
steeg daarom van 1 naar 6 zetels.’
Gewoon
Duidelijk
Stem
222214001_PvdA affiche A3_v2.indd 1
23-01-14 14:46
Lijsttrekker en raadslid
in Dordrecht (ZuidHolland)
‘Ook in Dordrecht zijn op
19 maart forse verliezen
geleden. Nadat wij in 2010
al een pak slaag hadden
gekregen, hoopten wij
stiekem dat wij dit keer
zouden ontkomen aan de
negatieve trend. Helaas al
snel was duidelijk dat wij
ons zouden voegen in de
negatieve trend en wij eindigden met 4 zetels op de
vierde plaats. Een harde les
van de kiezers die vooral
hun onvrede uitten over het kabinetsbeleid. Terecht of onterecht, onze kiezers voelen zich in de steek gelaten door de Haagse politiek. De prijs werd
betaald door de raadsleden. Laten we hopen dat het deze prijs waard was en
dat we de volgende keer bij de Kamerverkiezingen wel worden beloond voor
een beleid dat bijdraagt aan de crisisbestrijding.’
Henk Büsemann
(54)
Lijsttrekker en
fractievoorzitter in
Pekela (Groningen)
13.000 inwoners op 50 km²
15 raadsleden
COALITIE MET SP?
‘De uitslag van de verkiezingen viel ook in Pekela
tegen. We moesten uiteindelijk 1 zetel verlies accepteren en gingen van 3 naar
2. Twee nieuwe partijen, de
CU en de VCP (Verenigde
Communistische
Partij),
haalden elk 1 zetel. De SP
ging van 3 naar 4 zetels,
zij is nu de grootste partij.
VVD, GroenLinks en de lokale partij Samen voor Pekela verloren ieder 1 zetel.
De uitslag maakt het mogelijk een coalitie te vormen van SP, Samen voor Pekela en PvdA. Dit betekent dat we in gesprek
gaan met de SP. We hebben vooraf aangegeven dat we verantwoordelijkheid willen dragen en zullen dat ook doen als dit gevraagd wordt. We zijn
een bestuurderspartij en geen oppositiepartij. Ik verwacht van dit kabinet
dat Nederland de komende tijd meer en meer het werkelijke PvdA-gezicht
gaat zien en dat we uit deze crisis raken. Dat we onze idealen fier overeind
houden, en dat de mensen die ons tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in
2012 zoveel vertrouwen hebben gegeven, ook weer vertrouwen gaan krijgen
in de lokale politiek. Alleen dan ziet het politiek landschap er over 4 jaar weer
ROOSkleurig uit.’
Lijsttrekkers uit alle provincies aan het woord
NA DE DREUN VAN 19 MAART
LOKAAL BESTUUR / APRIL 2014
11
Raa
dsve
rkie
zing
en 2
014
De afgelopen maanden hielden de lijsttrekkers in
Leidschendam-Voorburg, Opsterland en Kerkrade voor
Lokaal Bestuur een verkiezingsdagboek bij. In deze laatste
aflevering blikken zij terug op de uitslag. De campagne verliep
prima, maar het resultaat op 19 maart was op veel
plaatsen in ons land teleurstellend. Geldt dat ook voor deze
drie gemeenten? Hoe verklaren de drie lijsttrekkers de
verkiezingsuitslag in hun gemeente? En hoe gaat het nu verder?
UIT HET DAGBOEK
VAN EEN LIJSTTREKKER
LEO JONGEN, LIJSTTREKKER PVDA KERKRADE
PIJNLIJKE NEDERLAAG!
Op de eerste plaats wil ik die afdelingen in het land feliciteren die een goed resultaat
hebben behaald!
De weken voor de verkiezingen zat de sfeer er bij ons goed in. Het team was
enthousiast, de bereidheid om mee te werken was groot en de campagne was strak
georganiseerd. Hoewel er op straat vaker werd verwezen naar het Haagse beleid,
waren er niet veel negatieve geluiden. De laatste zaterdag voor de verkiezingen hebben
we met een team van ongeveer 30 mensen met een Engelse dubbeldekker nog alle
wijken bezocht. Daarnaast gebruikten veel van onze kandidaten hun eigen netwerk
in verenigingen, kennissen en familiekring. Met een beleid van Kerkraadse signatuur
hoopten we de (negatieve) landelijke tendens/prognoses te kunnen compenseren.
Toen op woensdagavond rond 22.00 uur de eerste verkiezingsresultaten binnen
kwamen, bleek dat we ongeveer halveerden ten opzichte van 2010. We hadden nog
hoop dat het beeld in de loop van de avond zou wijzigen, maar dat bleek niet het
geval. De teleurstelling was dan ook groot toen duidelijk werd dat we maar 4 van onze
8 zetels overhielden. Als lijsttrekker heb ik - vergeleken met die van de andere partijen
- goed gescoord: 1101 stemmen. Alleen de lijsttrekkers van de winnende plaatselijke
partij en van de SP hadden er meer. Het aantal stemmen van de individuele
kandidaten was - ondanks hun tomeloze inzet - teleurstellend. De uitslag is als volgt:
Burgerbelangen 8, Ons Kerkrade 4, PvdA 4, CDA 4, SP 3, Lokaal Alternatief 2, VVD 2,
Ouderenpartij 1 en GroenLinks 1. De plaatselijke partijen hebben 15 van de 29 zetels.
Van de landelijke partijen is de SP de grote winnaar: van 1 naar 3 zetels.
Drie dagen na de verkiezingen krijg ik in Kerkrade veel te horen dat wij ‘afgerekend’
zijn op het landelijke beleid. Dat is erg jammer, omdat de PvdA in Kerkrade in de
achterliggende jaren veel betekend heeft voor Kerkrade en haar inwoners. Dat wordt
echter niet meer gezien op het moment dat de landelijke PvdA - uiteraard samen
met de VVD - ingrijpende negatieve maatregelen neemt of wil nemen, met name op
het sociale terrein. Denk alleen al aan de zorg en de ontslagen in die sector. Het vele
goede werk dat veel PvdA-wethouders verrichten, is overvleugeld door het Haagse
beleid. Willen wij in de toekomst plaatselijk nog een rol van betekenis spelen, dan
zal de landelijke PvdA zich moeten realiseren dat ze een andere weg moet inslaan.
Dat er minder geld is en dat niet alles overeind kan worden gehouden, daar zijn de
inwoners zich wel van bewust, maar het gaat om de keuzes die gemaakt worden.
Bovendien moet je in een tijd dat rigoureuze hervormingen noodzakelijk zijn dat niet
met twee partijen oppakken. Daar moet je een breder draagvlak voor creëren. Nu zijn
alle negatieve maatregelen die ‘Den Haag’ neemt de schuld van de PvdA en de VVD!
In Kerkrade zal de PvdA, naar het zich laat aanzien, wel weer aan het college kunnen
deelnemen. Wij pakken onze verantwoordelijkheid op en gaan weer aan de slag.
Wij blijven geloven in onze partij!
www.pvdakerkrade.nl
12
ENERGIE VOOR TIEN!
De polls zijn kort voordat de stemlokalen opengaan, niet positief voor ons. Er wordt
winst voor de lokale partijen voorspeld. Niet omdat die het zoveel beter doen, maar
omdat de mensen een afkeer lijken te krijgen van de politiek door te veel graaiende
bestuurders, ruziënde raadsleden en gekissebis over de kleur van een plantenbak terwijl
de uitkeringen omlaag gaan. Eén ding is duidelijk, burgers kijken niet meer op tegen
politici, en al helemaal niet tegen raadsleden. We merkten het ook op straat. We werden
niet of nauwelijks aangesproken op wat de PvdA landelijk doet, het ging veel meer
om de politiek in het algemeen. Mensen noemen een probleem, je reageert daarop, en
ze zeggen ‘ach ja, mooie woorden, maar zo werkt het toch nooit’. Een gelatenheid die
sluipenderwijs is overgegaan in een afkeer van de politiek.
Dan is het woensdagavond. Het is gezellig druk in het gemeentehuis. Tout Leidschendam-Voorburg loopt er rond. Onze oudste kandidaat is er ook. Ze is vandaag 91 geworden. Leunend op een rollator maar met een geest zo scherp als glas. Ze wordt toegezongen. Als de uitslag binnen is, blijkt Gemeentebelangen de grootste partij te zijn, met
een kleine 200 stemmen meer dan de VVD. Wij verliezen 2 van onze 5 zetels, en worden
daarmee een kleine partij. De coalitiepartners VVD en CDA gaan elk ook 2 zetels terug,
D66 wint als enige coalitiepartij 2 zetels. Twee zetels verlies voor ons dus, één meer
dan verwacht. Wij verzamelen ons om de rolstoel van Jacob, ook één van onze kandidaten. We houden ons groot, maar de verslagenheid is groter. De politieke verhoudingen
in Leidschendam-Voorburg zijn vanavond volledig omver gegooid. De langdurende
dominantie van de VVD, die met 10 zetels de grootste partij was, is ten einde. Maar het
college ook. En wij dus.
Donderdagavond komt de nieuwe fractie voor het eerst bijeen. Alles is anders, dat
beseffen we. Maar dat biedt ons ook kansen. We kunnen heel hard blijven roepen dat
we op landelijk beleid afgestraft zijn. Dat de economische crisis te lang duurde voor
de mensen. Dat de PvdA onherkenbaar was door samen met de VVD in het kabinet te
zitten. Maar wat heeft het voor zin om te wijzen naar wat een ander anders zou moeten
doen? Het enige waar we zelf iets aan kunnen doen, is ons lokale gezicht. Nog meer
naar buiten, nog meer naar de mensen. Tijdens de fractievergadering komt de energie
weer terug. De teleurstelling blijft, maar het venijn is verdwenen. We hebben nog steeds
3 mensen in de raad. Een sterke fractie, met ervaring, en een brede steunfractie met veel
kennis op verschillende terreinen. En we hebben energie voor tien! In de stilte van de
nacht zie ik thuis achter mijn pc e-mails van mensen die ons een hart onder de riem steken, van organisaties waarmee we veel contact hebben gehad, van burgers uit de buurt.
En zelfs van totaal onbekenden. Er begint een nieuwe periode, met nieuwe kansen. Om
met Diederik te spreken: we zijn overwonnen maar niet verslagen!
leidschendamvoorburg.pvda.nl
Foto Pieter Lagas
MARJAN VAN GIEZEN, LIJSTTREKKER PVDA LEIDSCHENDAM-VOORBURG
ROEL VOGELZANG, LIJSTTREKKER PVDA OPSTERLAND
THE DAY AFTER…
Op de ochtend van de verkiezingen heb ik de PvdA-vlaggen die we in de campagne
gebruikt hebben teruggebracht naar onze afdelingssecretaris. Er zou vanavond vast
geen reden voor feest zijn, en de vlag halfstok hangen leek mij een tikkeltje pathetisch. Het voorgevoel bleek te kloppen. De gemeenteraadsverkiezingen 2014 in één
zin samengevat: ‘hard gewerkt en toch verloren’. Met veel plezier en optimisme
heb ik de afgelopen maanden via dit dagboek verslag gedaan van onze campagne.
Natuurlijk gingen we het redden met een goed programma, prachtig materiaal, een
paar mooie verkiezingsdebatten en een enthousiaste groep mensen. Zes zaterdagen waren we met gemiddeld vijftien mensen op straat. Ik ben trots op die ploeg en
hun inzet! Lutz Jacobi en Jacques Monasch hielpen ons. Friezen zijn nuchter en die
zouden toch best door hebben dat onze grootste lokale partij, Opsterlands Belang,
met haar mantra ‘Weg met Den Haag, kies LOKAAL’ , een te simpele voorstelling
van de werkelijkheid gaf? Niets blijkt minder waar op de avond van de verkiezingsuitslag. Ik had rekening gehouden met het verlies van 1 van onze 5 zetels. Bij de
voorlopige uitslag zijn dat er 2, maar de volgende dag blijkt dat door de lijstverbinding met Opsterlanders (GroenLinks) 1 zetel alsnog toevalt aan de PvdA. De
schok van de verkiezingsavond wordt dan ineens weer lichte euforie. Wij blijven de
tweede partij in Opsterland met 4 zetels. Overal in Fryslân bleef de PvdA gelijk of
verloor ze maximaal 1 zetel. Afgezet tegen het landelijk beeld is dat positief.
Natuurlijk moeten we op zoek naar de oorzaken. Politici weten dat de kiezer altijd
gelijk heeft. De euforie over de uitkomst van de landelijke verkiezingen van 12
september 2012 was groot. Een sterke PvdA zou er mede voor zorgen dat ons land
sociaal bleef. Ik heb groot respect voor PvdA-bewindslieden als Lodewijk Asscher,
Jeroen Dijsselbloem en Martin van Rijn. Zij namen en nemen verantwoordelijkheid
voor belangrijke PvdA- thema’s als zorg, wonen en werk. Maar dat wordt niet gezien in het land. Geen campagne kan op tegen gebrek aan vertrouwen. En helaas,
ik moet het toch zeggen, het vertrouwen in Diederik was weg, zelfs in Fryslân. Oneerlijk, want het was juist Diederik die bij de landelijke verkiezingen van 2012 het
minste aan de kiezers beloofde. Vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Op straat
werden we toch regelmatig geconfronteerd met de ‘JSF-draai’ van de PvdA en de
strafbaarstelling van illegalen, terwijl dit niets met lokale politiek te maken heeft.
Maar het is nu eenmaal zoals het is. We zullen het hier vier jaar mee moeten doen.
De collegeonderhandelingen gaan nu beginnen. Wij zullen ons inzetten voor een
stabiele coalitie die verantwoord omgaat met alle uitdagingen die op de gemeente
afkomen. Inhoudelijk zullen we elkaar wel kunnen vinden, denk ik. Dan rest slechts
de vraag: hebben onze collegapartijen voldoende vertrouwen in ons? Want politiek
zal steeds meer gaan over vertrouwen. En terecht!
opsterland.pvda.nl
LOKAAL BESTUUR / APRIL 2014
13
PRIMARIES
ZIJN GEEN WEG NAAR HE
Foto Hollandse Hoogte
De lijsttrekkerverkiezingen hadden geen positief effect op de verkiezingsuitslag van 19 maart.
Het was een interessant experiment, in oktober en
november vorig jaar: primaries in de PvdA-afdelingen
Zoetermeer, Groningen en Utrecht. Hans Spekman, die
het idee had gelanceerd, had er hoge verwachtingen
van. Door de lijsttrekkerverkiezingen, waaraan ook
niet-leden konden deelnemen, zouden meer mensen
zich betrokken gaan voelen bij de partij, en dat zou
uiteindelijk flink wat extra stemmen voor de PvdA
moeten opleveren. Nu de verkiezingsresultaten
bekend zijn, maakt bestuurskundig onderzoeker
Jan Lunsing de balans op.
JAN R. LUNSING
BESTUURSKUNDIG ONDERZOEKER STIBABO, GRONINGEN
14
François Hollande is gekozen
als presidentskandidaat voor de
Parti Socialiste door middel van
open lijsttrekkerverkiezingen,
ook wel primaries genoemd. Het
Franse voorbeeld heeft Hans
Spekman geïnspireerd om te
beloven dit systeem in te voeren
bij het kiezen van onze lijst
toen hij kandidaat was voor het
voorzitterschap van de PvdA. In
Frankrijk zou dit geleid hebben
tot groot enthousiasme voor de
presidentskandidaat, nieuwe
leden en meer betrokkenheid bij
de verkiezingen en niet onbelangrijk: een overwinning van
Hollande op Sarkozy.
Hans Spekman staat bekend als
iemand die zijn woord houdt. Bij
de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen is dan ook in drie
gemeenten met primaries geëxperimenteerd. In Zoetermeer
werd de primary op 16 oktober
gehouden en op 9 november was
er de zo genoemde super Saturday toen in Utrecht en Groningen de
lijsttrekker gekozen werd. Nu de gemeenteraadsverkiezingen achter
de rug zijn, is het een mooi moment om na te gaan of in de Nederlandse situatie de beloofde verkiezingswinst is binnengehaald.
Criteria
Nadat in Groningen besloten was het systeem te organiseren, heeft
het afdelingsbestuur op verzoek criteria opgesteld om af te meten of
het experiment geslaagd was. Volgens een mail van 5 juli waren dat
de volgende criteria:
1.Voldoende kandidaten (minimaal 2);
2.Voldoende vrijwilligers (ongeveer 40);
3.Vlekkeloos verlopende campagne (geen gedoe tussen kandidaten);
4.Vlekkeloos werkend IT-systeem en stemproces;
5.Voldoende stemmers (500 niet leden en minsten 850 kiezers totaal);
Omdat ook beloofd was dat het systeem meer kiezers zou opleveren,
is hier een zesde criterium aan toegevoegd.
6.Relatief betere uitslag dan het landelijk gemiddelde.
Deze Groninger criteria zijn deels direct toepasbaar op Zoetermeer en
Utrecht. Hoewel het aantal vrijwilligers verschilt, is voor het tweede
criterium geen berekening naar rato van het aantal leden toegepast,
omdat in elke gemeente het aantal vrijwilligers afhankelijk is van de
noodzaak de verkiezingen te organiseren, kiezers uit te nodigen te
stemmen, stembureaus te bemensen en de kandidaten te ondersteunen. Hiervoor is in een kleine gemeente (Zoetermeer) wellicht een
kleiner aantal vrijwilligers nodig, maar daar staat tegenover dat het
aantal kandidaten daar groter was dan in Groningen, wat het minimum aantal vrijwilligers weer doet stijgen als we niet willen dat een
kandidaat in zijn eentje zijn campagne draait.
Als we voor het vijfde criterium uitgaan van een gelijke opkomst in
procenten, kunnen we het minimaal aantal leden en niet-leden omrekenen naar rato van respectievelijk het ledenbestand en het bestand
aan kiesgerechtigden. Dit is in onderstaande tabel gedaan.
De criteria komen overigens niet geheel overeen met de hooggespannen verwachtingen die er bleken te leven in de afdelingsvergaderingen in Groningen. In de mail van 5 juli stond dat het bestuur schatte
dat er tussen de 850 en 7.650 mensen bereid waren te stemmen. We
mogen ervan uitgaan dat het bestuur deze criteria dan ook als absoluut minimum zag.
Opkomst
In onderstaande tabel is het percentage aangegeven waarin de
­daadwerkelijke opkomst het criterium benaderde. Hieruit blijkt
dat het beoogd aantal leden dat zou moeten opkomen in Groningen
en Zoetermeer inderdaad gehaald is. In Utrecht bleef het wel achter bij het minimum dat volgens het criterium gehaald zou moeten
worden.
Het belangrijkste is echter vooral dat voldoende niet-leden zouden
moeten meedoen. Daar was het immers om begonnen. Als niet-leden
meedoen, zo was de redenering, zullen ze bij de echte verkiezing
ook eerder op de Partij van de Arbeid stemmen. Nu blijkt dat geen
van de drie gemeenten het toch al niet ambitieuze streefgetal van
het Groninger afdelingsbestuur haalden. Zoetermeer kwam nog het
meest dichtbij. Dat heeft mogelijk te maken met meer aandacht
in zowel de landelijke als de lokale media. Zoetermeer had als
voordeel, dat zij als eerste afdeling primaries had ingevoerd. Dat feit
op zich was nieuwswaardig en heeft mogelijk extra kiezers naar de
stembus getrokken. Desondanks is daar het aantal stemmen ver
achtergebleven bij het Groninger criterium.
Eén van de kritiekpunten op het systeem van primaries was dat de
leden te weinig invloed zouden hebben op de keuze van hun eigen
lijsttrekker. In Groningen werd dit ondervangen door leden en nietleden in cohorten op te delen, waarbij de leden 50 procent van de
uitslag zouden bepalen en niet-leden de overige 50 procent. Doordat,
wat de ledenvergadering blijkbaar niet had verwacht, meer leden dan
niet-leden stemden, had door dit systeem elk lid minder stemkracht
dan een niet-lid. Hierdoor deed het bijzondere geval zich voor, dat als
je meer invloed wilde hebben op de keuze voor de lijsttrekker, je je
lidmaatschap moest opzeggen! Het zal wel niet gebeurd zijn, want
het is kennis achteraf.
ERSTEL
Kandidaten
Aanvankelijk zouden ook in Amsterdam lijsttrekkerverkiezingen
worden gehouden. Daar stelde Pieter Hilhorst zich kandidaat. Omdat
zich geen tegenkandidaten aandienden, werd de lijsttrekkerverkiezing geannuleerd. In Zoetermeer, Groningen en Utrecht waren er wel
voldoende kandidaten.
Een ander kritiekpunt is dat mensen van andere partijen kunnen
proberen de stemming te beïnvloeden. Deze mensen moesten wel
een formulier tekenen dat ze de PvdA-standpunten aanhangen. In
Zoetermeer bleek daadwerkelijk sprake te zijn geweest van beïnvloeding. Daar hebben naar schatting 25 leden van lijst Nawijn en enkele
CDA’ers hun politieke standpunten verloochend en meegedaan aan
de stemming. Overigens staat vast dat de winnaar zijn overwinning
niet te danken heeft aan deze 25 stemmen. De winnaar had in de
beslissende ronde 40 stemmen meer dan de nummer twee in Zoetermeer. Dat neemt niet weg dat het een serieus probleem kan zijn bij
een verkiezing waar de opkomst niet bijzonder hoog is.
Doorwerking in de uitslag
Om na te gaan of er sprake was van verkiezingswinst, hebben we
uitgerekend hoe de uitslag in deze gemeente was in relatie tot de uitslag van 2010 en de gemiddelde uitslag van de PvdA in heel Nederland. In de grafiek is het verliespercentage aangegeven. Elke van de
deelnemende gemeenten heeft een groter dan gemiddelde nederlaag
geleden. Zoetermeer is nagenoeg gelijk gebleven aan de landelijke
trend, maar Utrecht en Groningen hebben het slechter gedaan.
In Groningen bestond de traditie om de zittende wethouder of
beoogd wethouder tot lijsttrekker te verkiezen. In Zoetermeer is er
in het verleden altijd om het lijsttrekkerschap gestreden, waarbij een
zittende wethouder zich ook kandidaat stelde.
In Utrecht stelden drie raadsleden en een zittend wethouder zich
beschikbaar. Omdat daar geregeld was dat maximaal drie kandidaten
mee konden doen, was er een voorronde alleen voor de leden, die uit
de vier kandidaten er drie kozen die mochten meedoen aan de open
verkiezingen.
Vrijwilligers
Het aantal vrijwilligers wordt in elk van de drie gemeenten geschat
op iets boven de veertig. In Zoetermeer waren er meer vrijwilligers
actief in de centrale organisatie, terwijl in Groningen en Utrecht meer
vrijwilligers actief waren in de campagneteams van de kandidaten.
Hieruit volgt wel dat dit criterium gehaald is.
Gedoe
In geen van de gemeenten is gedoe geweest. In Groningen was
er één incident waarbij het adres (url) van een website door een
campagnemedewerker was gekaapt, maar de naam van de url is op
verzoek van de kandidaat voor wie de kaper campagne voerde aan de
tegenpartij afgegeven. Overigens was dat wel van belang, aangezien
de kandidaten op één na allen wethouders en raadsleden waren, zodat een harde onderlinge strijd gevolgen zou hebben voor de verhoudingen in de raad of tussen raad en college.
Ict
Een goede afhandeling van het stemmen is uiteraard een voorwaarde
voor de verkiezing. Het bleek dat het automatiseringssysteem in geen
van de drie gemeenten naar behoren gewerkt heeft. Waar het precies
aan gelegen heeft, hebben we hier niet nader onderzocht, maar
mocht ooit weer gekozen worden voor het houden van primaries, dan
is het verstandig het systeem grondiger te testen dan nu het geval
moet zijn geweest. Het is vrijwel zeker dat een aantal kiezers niet
heeft gestemd, doordat ze niet tijdig de problemen met het systeem
de baas werden.
Volgens een van de geïnterviewden was het systeem bovendien te
complex voor de vrijwilligers die kiezers moesten registreren. Het
is van belang om bij herhaling te kiezen voor een meer vrijwilligersvriendelijk systeem.
Winst ten opzichte van landelijke trend in procenten
(bron: www.volkskrant.nl)
Nu heeft elke plaats zijn eigen verhaal. In Groningen woedde binnen
de PvdA een politieke crisis die ruim een jaar voor de verkiezingen
leidde tot het vertrek van twee wethouders, een fractievoorzitter en
een afdelingsvoorzitter. Er viel dus iets te repareren. Dit is gepoogd
met behulp van de primaries en daarna met intensief canvassen.
Voor Utrecht en in mindere mate Groningen moet bij de beoordeling
worden meegenomen, dat de PvdA in de grote steden percentueel fors meer verloor dan in gemeenten met minder inwoners. Dat
relativeert de uitslag wel in zoverre dat we niet kunnen stellen dat de
betreffende gemeenten het door de primaries slechter deden, maar
maakt van de zware nederlaag nog geen relatief goede uitslag.
Conclusie
In onderstaande tabel is samengevat hoe de primaries in de drie
gemeenten zijn verlopen. Dat de ICT niet goed werkte is misschien
niet eens zo belangrijk, want dat moet een volgende keer te organiseren zijn. Verder verliepen de organisatie en de campagnes goed en
gingen de kandidaten en hun teams fatsoenlijk met elkaar om. Met
andere woorden: dat wat de partij onder controle kon hebben, had ze
redelijk goed op orde.
Wel viel de opkomst tegen en
staat vast dat in geen van de
gemeenten is de verkiezingsuitslag positief is beïnvloed. Uit de
interviews komt een beeld naar
voren dat het houden van primaries voor de verkiezingsuitslag
niets uitmaakt. Volgens Werner
Kasten, voorzitter van de afdeling
Zoetermeer, viel de verkiezing in
Zoetermeer te vroeg, maar ook
in Groningen en Utrecht wordt
geen verband gevonden. Overigens zit er een grens in het naar
achteren verplaatsen van de primary. De lijst moet volgens art.
F1 lid 1 Kieswet tussen 30 januari
en 5 februari worden ingediend
en volgens onze statuten moet
deze lijst uiterlijk zes weken voor
deze datum worden vastgesteld
door de afdelingsvergadering
(art. 5.8 lid 1). Voor de verkiezingen in maart moet de primary
dus voor kerst zijn afgerond.
De conclusie is overigens gerechtvaardigd, zoals in Groningen viel waar te nemen als je
niet-leden erover bevroeg, dat
het de meeste kiezers niet zoveel
uit maakt wie bij gemeenteraadsverkiezingen lijsttrekker
van de Partij van de Arbeid is. We
kunnen op grond van deze drie
experimenten dan ook veilig aannemen dat de primaries niet een
weg naar herstel zijn.
Met dank aan Werner Kasten, voorzitter afdeling Zoetermeer, Ruben
Post, fractievoorzitter Utrecht en
Jeroen Weck, penningmeester
afdeling Utrecht.
Noot van de redactie: Lokaal
Bestuur kreeg het evaluatie­rapport
over de lijst­trekker­verkiezingen dat
voor het partijbestuur is gemaakt,
niet ter inzage.
LOKAAL BESTUUR / APRIL 2014
15
‘De PvdA wil dat de
sociale kant van Europa
beter belicht wordt.’
BRUSSEL IS GEEN BOEMA
Foto Nationale Beeldbank
Paul Sneijder op verkiezingspad
Amper twee maanden na de gemeenteraads­
verkiezingen moeten we alweer naar het stemhokje:
de verkiezingen voor het Europees Parlement staan
voor de deur. Het lijkt een ver-van-mijn-bed show
voor lokale politici, maar is dat eigenlijk wel zo?
Lokaal Bestuur nam de proef op de som en sprak met
PvdA-kandidaat Europarlementariër Paul Sneijder,
nr. 5 op de lijst, over de kansen die Europa biedt aan
waterschappen, provincies en gemeenten.
Waarom zouden lokale PvdApolitici na de gemeenteraadsverkiezingen ook campagne
moeten voeren voor de
Europese Parlementsverkiezingen?
‘Het simpelste antwoord: Europa
is belangrijk. Het is een bestuurs­
laag die onvermijdelijk is in de
wereld waarin we leven. Je kunt
niet alles op nationaal of gemeentelijk niveau regelen. Veel
zaken zijn grensoverschrijdend.
Sommige daarvan hebben een
directe impact op gemeentelijk
KIRSTEN VERDEL
FREELANCE JOURNALIST
16
of provinciaal beleid. Dan is het
dus essentieel om te weten wat
er speelt en om te zien of je dat
Europese beleid kunt beïnvloeden of gebruiken.’
Wat staat er op het spel bij de
EP-verkiezingen?
‘Het is voor iedereen belangrijk dat de economie weer gaat
groeien. Europa kan daarbij
helpen, bijvoorbeeld door met
de inzet van een aantal fondsen meer kansen te creëren op
banengroei. De PvdA vindt dat
heel belangrijk en wil er ook voor
zorgen dat de sociale kant van
Europa beter belicht wordt.’
Wat hebben gemeenten nu
concreet aan Europa?
‘Ik merk dat gemeenten soms
een te beperkt beeld hebben
van wat Europa is en kan. De
EU is niet alleen regelgever en
financier, maar ook een platform
van ideeën. Het gaat dus niet
alleen om wat mag en wat moet
van Brussel, maar ook wat kán.
En daarin hebben gemeenten en
andere lokale overheden ook een
stem. Er is een aantal terreinen
waar gemeenten mee te maken
hebben en voordeel uit kunnen
halen, met name de structuuren cohesiefondsen worden in
Nederland ingezet om achterstanden of inkomensverschillen
te verkleinen.’
Hoe werkt dat dan? Hoe kunnen gemeenten aanspraak
maken op die fondsen?
‘Gemeenten kunnen, of beter
gezegd: moeten samen met de
nationale overheid een plan
indienen, want er is een cofinancier nodig om fondsen te
kunnen verkrijgen. Dat lukt gemeenten regelmatig overigens.
Den Haag kent bijvoorbeeld een
van de grootste open markten in
Europa, die recent gerenoveerd
is met behulp van Europees geld.
En Rotterdam krijgt geld om een
startup campus voor ondernemers te steunen.’
knowhow, vaak op technologisch
gebied. Nederland draagt meer
af aan Europa dan we terug
krijgen, áls we dan aanspraak
kunnen maken op bepaalde
fondsen, dan moet je dat niet
laten. Anders zou je net zo goed
kunnen zeggen dat Nederland
de complete rijksbegroting naar
Afrika zou moeten sturen, maar
dat doe je ook niet.’
Europese
ambtenaren vaak
toegankelijker
dan die op het
gemiddelde
gemeentehuis
Zijn er naast de structuur- en
cohesiefondsen nog andere
geldstromen?
‘De derde belangrijke stroom is
Horizon 2020, een nieuw programma om innovatie te bevorderen, met name op terreinen
als duurzaamheid en vergrijzing.
Daar moeten lokale overheden
dus ook goed op letten. Maar
Europa draait natuurlijk niet alleen om geld, ook om beleid. Het
is voor gemeenten en provincies
bijvoorbeeld interessant om naar
het Comité van de Regio's te
kijken, waar delen van Europa
elkaar op regionaal gebied tegenkomen en bespreken hoe ze
met thema’s als integratie of OV
om kunnen gaan. Dat is nuttig
omdat je dan niet telkens zelf het
wiel hoeft uit te vinden, maar van
elkaar kunt leren. Daar is Europa
heel goed in.’
bepaalde bestedingen. Je kunt
wel principieel vinden dat het
geen goed idee is, maar het gaat
vaak om fondsen die voor heel
specifieke zaken bedoeld zijn,
waar bijvoorbeeld Griekenland
toch geen aanspraak op zou
kunnen maken. Soms kunnen
Nederlandse steden of universiteiten bijvoorbeeld aanspraak
maken op een potje voor de
ontwikkeling van zeer specifieke
Je gaf net twee voorbeelden
van grote steden die Europa
hebben kunnen inzetten.
Hebben kleine gemeenten
ook iets aan Europa?
‘Jazeker, er gebeurt natuurlijk
veel op het gebied van plattelandsontwikkeling en landschapsbeheer. Het gaat allang
niet meer alleen over voedsel,
maar ook over cultuurbeleid
op het platteland. We zijn van
productiesubsidie naar inko-
Is dat eigenlijk wel wenselijk,
dat het rijke Nederland voor
dat soort zaken subsidies
aanvraagt?
‘Het hele systeem van EU-subsidies behelst volgens sommigen
niet meer dan het rondpompen
van geld. Ergens is dat wel zo,
maar tegelijkertijd betekent dat
ook dat je natuurlijk wel actie
moet ondernemen wanneer er
fondsen geoormerkt zijn voor
te kaarten. En dat gebeurt ook.
Er is een oproep geweest om de
huurgrens op te hogen. Je moet
daarover in discussie blijven.’
Welke rol kunnen Europarlementariërs daarin spelen?
‘EP’ers kunnen dit soort zaken natuurlijk ook aan de kaak
stellen. Ga dus niet alleen naar
je minister, maar stap ook naar
EP’ers. Er zijn meerdere wegen
die naar Rome leiden. Brussel is
heus geen onneembare vesting.
Er is niets zo transparant als
Brussel. Je kunt heel makkelijk
een ambtenaar van de Europese
Commissie bellen en zeggen dat
je iets dwars zit. Die ambtenaren zijn vaak toegankelijker dan
ambtenaren op het gemiddelde
stadhuis. Europa neemt wat dat
betreft snel de telefoon op, want
ze hebben behoefte aan informatie van het veld, van mensen
die er echt mee bezig zijn. Ze
hebben zelf het apparaat immers
niet, want er zijn relatief weinig
ambtenaren actief in Brussel.
Alleen al daarom zijn er 25.000
lobbyisten actief in Brussel. Zij
kunnen die benodigde informatie
wel leveren. De drempelvrees
om naar Brussel te stappen is
dus onterecht. Brussel is geen
boeman. En ook niet zo groot
dus als mensen soms denken. De
Nederlandse overheid geeft dit
jaar 267 miljard euro uit. Europa
100 miljard. Voor álle 507 miljoen
inwoners van de EU. Dat is in
vergelijking dus een schijntje.’
AN
menssubsidie gegaan en hebben
nu subsidies om plattelandscultuur te beheren. Als de Fransen
dat met hun wijnboeren kunnen
doen, moeten wij dat ook met
onze koeien kunnen doen. De inrichting van onze leefomgeveing
is voor een groot deel nationaal
of lokaal beleid, maar er zijn ook
Europese doelstellingen die juist
aan dat lokale karakter bij kunnen dragen.’
Hoe haal je dat soort geld­
stromen binnen?
‘Als raadslid of als Statenlid
kun je naar een wethouder of
gedeputeerde stappen. Die moet
dan toch al snel aankloppen bij
het ministerie van Economische
Zaken. Daar is sowieso veel
kennis en informatie over de
mogelijkheden die de EU biedt.
Zij kunnen je dan verder op weg
helpen.’
Zijn er nog andere Europese
zaken die lokaal beleid raken?
‘Talloze. Neem bijvoorbeeld de
maximale snelheden op onze
wegen, die hebben onder andere
te maken met fijnstofnormen
die op Europees niveau worden
vastgesteld. Zelfs als je Europees
beleid niet direct kunt beïnvloeden, maak je wel deel uit van
Europese regels.’
Een mooi voorbeeld daarvan
zijn regels voor woningbouw.
Er is een Europese huurgrens
voor sociale woningbouw
waar Nederland last van zegt
te hebben.
‘Dat is typisch een voorbeeld
waarvan we vinden dat Europa
ons beperkt. Maar als gemeente
kun je wel je nationale overheid
of politici daarbinnen aanspreken om dat op EU-niveau aan
Hoe zorg je ervoor dat je als
Europarlementariër dingen
doet die mensen hier lokaal
raken? Hoe houd je binding
met de eigen achterban?
‘Dat moet tweerichtingsverkeer
zijn. Ik roep iedereen die tegen
problemen aanloopt waar een
Europese component aan zit op
om contact met mij op te nemen.
Ik wil graag zeer herkenbaar
zijn vanuit Nederland en ook zo
opereren. Ik wil niet opgesloten
zijn in de vergaderpaleizen van
Brussel en ik zal ieder gesprek
dat ik kan aangaan ook daadwerkelijk aangaan. Een risico dat je
loopt als je naar Brussel gaat is
dat je jezelf opsluit in het interne
circuit. Dat is nuttig, want je
moet deelnemen aan de politieke strijd. Maar je moet je goed
realiseren dat je er niet zit voor
de Europese bureaucratie, maar
voor de kiezer.’
Arbeidsmigratie raakt gemeenten heel erg. Hoe kan
Europa hier een rol in spelen?
‘Ik ben voor het vrije verkeer
van personen en werknemers,
daar worden we alleen maar
beter van. Wat minister Asscher
gedaan heeft om de omstandigheden waarin Oost-Europeanen
hierheen komen te verbeteren,
vind ik heel goed. Werkgevers die
hen uitbuiten en huisjesmelkers
moet je aanpakken. Nederland
op slot doen lost niets op.’
Moet Nederland het op de
koop toenemen dat we er ook
last van hebben?
‘Onze werkloosheidsproblematiek heeft met de economische
crisis en tal van andere factoren
te maken. Arbeidsmigratie is
daar maar een klein onderdeel
van. Er zit ook veel problematiek in de overgang naar een
diensten- en kenniseconomie
waar we al jaren mee te maken
hebben, daardoor verdwijnen de
meer klassieke banen. Dat moet
je niet verwarren met de schuld
geven aan bijvoorbeeld OostEuropeanen.’
Wat zijn nu typische provinciale EU-onderwerpen?
‘Milieuwetgeving, natuurbeleid,
aanbesteding van regionaal OV,
innovatie, duurzaamheid, dat zijn
wel de thema's. Je ziet dat het
afgevaardigde
binnen de EU vaak slim is om
op regionaal niveau te clusteren. Provincies hebben dus al
snel een schaalvoordeel. Maar
dan nog zijn er vaak grensoverschrijdende thema's waarbij nog
bredere samenwerking nodig is.
Neem bijvoorbeeld de tramlijn
tussen Hasselt en Maastricht.
OV is typisch iets wat bij de
nationale grens ophoudt, als je
het nationaal bedenkt. Juist door
te werken in EU-regioverband
is de economische samenhang
van een regio veel logischer te
maken. Een steunaanvraag bij de
EU heeft dan veel meer potentie.’
En hoe zit het met de waterschappen?
‘Die hebben heel erg te maken
met Europees beleid: de kwaliteit
van ons water is op Europees
niveau geregeld, evenals klimaatbeleid, zoals doelstellingen over
CO2-uitstoot. Voor waterschappen is steun krijgen van de EU
wel iets lastiger. Dijkverhoging
Mail of bel me
als je tegen
problemen
aanloopt waar
een Europese
component aan zit
bijvoorbeeld valt niet onder een
van de drie hoofdgeldstromen
van de EU, maar onder het kopje:
‘hoe om te gaan met het klimaat?’ Ik denk dat waterschappen iets creatiever moeten zijn,
maar dat er wel zaken te regelen
zijn. Al is het maar in het kader
van onderzoek, van research en
development.’
Waar is Nederland goed in
qua Europese lobby's?
‘Nederland is een hele serieuze
speler binnen Europa. we hebben een paar moeilijke periodes
meegemaakt, met de afwijzing
van de Europese Grondwet
bijvoorbeeld. Die periode zijn we
voorbij, althans met dit kabinet.
Dijsselbloem is zelfs voorzitter
van de Eurogroep, dat wil wel
wat zeggen. We worden zeer serieus genomen. En waar we goed
in zijn? We hebben aardig wat
invloed gehad op begrotingscontroles, het instellen van een
bankenunie, het saneringsbeleid
voor Griekenland... we staan dan
altijd aan de kant van de zuinigen, net zoals de Duitsers en de
Finnen.’
De logische vervolgvraag is
wellicht: waarin zijn we niet
goed?
‘Als het gaat om het binnenhalen
van geld staan we vanwege die
dubbele houding over dat rondpompen daarvan wat zwakker.
Fransen zijn daar veel gehaaider
in, bij ons heeft dat minder prioriteit. Maar Nederland moet geen
netto ontvanger worden, dat
past ons niet. Er kan heus wel
op een zinniger manier met geld
worden omgegaan in Europa,
maar solidariteit met andere
landen die een welvaartsniveau
willen bereiken dat wij al hebben
is cruciaal.’
Contact met Paul Sneijder:
[email protected],
06 83 69 66 13.
MARITH REBEL
LID PVDA-FRACTIE TWEEDE KAMER
HARDER WERKEN
Allereerst een bekentenis: het lokale
bestuur was voor mij tot voor kort een
wereld die ik niet goed kende. Want laat
ik eerlijk zijn: ik ben nu ruim 200 dagen
Tweede Kamerlid, maar heb vóór die
tijd geen lokale ervaring opgedaan in
de partij. Ik volgde een bijzondere route,
zoals ik het zelf omschrijf.
T
oen het kabinet Rutte-I viel, nam ik de intuïtieve beslissing
om te solliciteren voor een plek op de landelijke PvdA-lijst.
Waarom? Omdat ik als huisarts in Amsterdam Nieuw West de
afgelopen jaren zag wat de crisis betekende en welke gevolgen
de gedoogconstructie van het kabinet Rutte-I concreet had voor mijn
patiënten. Omdat in de wijk waar ik werkte mensen 17 jaar langer in
ongezondheid leven en 7 jaar eerder doodgaan dan mensen die binnen de ring wonen. Ik zag de broertjes van de top 600, de vaders die
hun werk kwijtraakten, de oude Amsterdammers die er moeite mee
hadden dat de buurt waar zij trots op waren veranderde en verpauperde. Ik zag als huisarts dat gezondheid het grootste goed is van
mensen en dat mijn patiënten zorgen hadden over de betaalbaarheid
en de toegankelijkheid van de zorg. En ik vroeg me af of er in Den
Haag wel voldoende mensen waren die wisten hoe de zorg werkt en
hoe het is om te leven zoals in Amsterdam Nieuw West. Naïef? Misschien. Aanmatigend? Misschien ook wel. Gemotiveerd? Zeker.
Tijdens de gesprekken die ik heb gevoerd nadat ik had gesolliciteerd,
werd mij gevraagd waarom ik deze stap had gezet en niet had gekozen voor het lokale bestuur. Mijn antwoord was dat ik dacht in Den
Haag meer te kunnen doen. Toen ik in juni 2012 terechtkwam op plek
46 op de landelijke lijst, leek het onwaarschijnlijk dat ik ook werkelijk
in de Tweede Kamer terecht zou komen. Het was een plek die mij
de kans bood ervaring op te doen binnen de partij. Een kans om mijn
meerwaarde te laten zien en om bij een volgende verkiezing misschien wel hoger op de lijst te eindigen. Hoe anders is het gelopen,
sinds september vorig jaar ben ik Kamerlid.
In de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen heb ik op veel
plekken in het land kennis mogen maken met onze lokale bestuurders. Ik heb gezien hoe ze werken, hoe zij de lokale problemen
aanpakken en de uitdagingen in hun dorp, stad of regio aangingen.
Ik zag deskundige en betrokken wethouders, raadsleden, leden en
vrijwilligers van de partij, in Venlo, Haarlem, Hollands Kroon en op
Terschelling. In hoog tempo maakte ik kennis met de structuur van
het lokale bestuur. En pas nu besef ik goed hoe belangrijk het lokale
bestuur is, en hoe kwetsbaar. Na 19 maart is het voor veel lokale
fracties zaak de wonden te likken en zich te herpakken. Het verlies
is vaak groot. Veel ervaring gaat verloren, velen kunnen hun inspanningen van de afgelopen jaren in het lokale bestuur niet op dezelfde
wijze voortzetten. Dat is een zware klap.
Ik realiseer mij dondersgoed dat het nu ook aan mij is om nog harder
te werken, om het waar te maken op landelijk niveau. Om ervoor te
zorgen dat lokaal de omschakeling op een belangrijk dossier als de
zorg gemaakt kan worden. En hoe belangrijk het is dat we als fractie
laten zien waarom er echt goede redenen zijn om te kiezen voor de
Partij van de Arbeid.
Ik heb kunnen zien wat onze lokale mensen de afgelopen jaren hebben gedaan in hun dorp, hun stad, hun regio. En ik realiseer me dat ik
daar, toen ik solliciteerde voor de landelijke lijst, redelijk gemakkelijk
aan voorbij gegaan ben. Aanmatigend? Ja, misschien wel. Dus bij
deze mijn excuses. En mijn belofte: ik zal mijn uiterste best doen om
goed werk te leveren in Den Haag. Ik wil leren, investeren en luisteren. Waarom ik voor NIX18 ben en hoe ik toch probeer te komen tot
een hanteerbaar coffeeshopbeleid. Hoe ik door in te zetten op het
ontmoedigen van roken juist mijn oude patiënten aan meer gezonde
jaren wil helpen. Ik kan dat alleen maar goed doen als ik de ervaring
van lokale bestuurders, de mensen die voor onze partij in het hele
land actief zijn, mag gebruiken. Zodat lokaal bestuur en de nationale
politiek dicht bij elkaar staan, wij elkaar versterken en geen onbekende zijn voor elkaar.
LOKAAL BESTUUR / APRIL 2014
17
schreven en stroom je sowieso
door naar een reguliere huurwoning. Voor de mensen die wel
een naar onze mening normale
inkomensontwikkeling hebben
doorgemaakt, hopen wij dat ze
naar een nog duurdere huurwoning kunnen doorstromen of iets
op de geliberaliseerde huurmarkt
kunnen vinden. Als ze tenminste willen huren, want ook veel
van de hogere inkomens kopen
uiteindelijk een woning. Op die
manier komen er aan de onderkant woningen vrij voor starters
op de woningmarkt en begint het
cirkeltje opnieuw.’
‘Veel mensen denken dat
je op straat wordt gezet
als je teveel verdient,
maar dat is niet zo.’
TIJDELIJKE
HUURCONTRACTEN:
HET EI VAN COLUMBUS?
Foto Gemeente Utrecht
Gilbert Isabella
Weg met het scheefwonen. Met een te hoog inkomen
in een te goedkoop huis wonen, moet straks voorgoed
verleden tijd zijn. Amsterdam experimenteert al een
aantal jaren met doorstroomcontracten, tijdelijke
huurcontracten die huur koppelen aan inkomen.
Utrecht wil ermee beginnen. Maar vanaf welke
levensfase doe je dat? ‘Zo vroeg mogelijk’, zeggen de
wethouders Gilbert Isabella (Utrecht) en Freek Ossel
(Amsterdam). Zij schreven een brief aan minister Blok
met daarin een voorstel om tijdelijke huurcontracten al
voor jongeren te laten gelden. Hoe reageerde Blok en
wat vinden huurders van dit staaltje inkomenspolitiek?
Lokaal Bestuur sprak met Gilbert Isabella en met
Arco Leusink, lid van de landelijke huurdersvereniging
van de PvdA.
Sociale huurwoningen zijn
gewild. Zeker in grote steden als
Amsterdam en Utrecht. Lange
wachtlijsten maken dat met
name lage inkomensgroepen
(met een gemiddeld maandinkomen tot 2200 euro) in het
gedrang raken bij het vinden
van een betaalbare woning. In
Utrecht woont 17 procent van
de huurders scheef. De stad zit
daarmee in de bovenste helft
van de landelijke trend van 4 tot
JURJEN SIETSEMA
FREELANCE JOURNALIST
18
20 procent. Dat moet anders,
vindt de PvdA. Tweede Kamerlid Jacques Monasch (die voor
dit artikel onbereikbaar was)
presenteerde onlangs een tienpunten plan (‘Beter wonen, beter
bouwen’) waarin honderd lokale
lijsttrekkers en de Tweede Kamerfractie de handen ineenslaan
voor een plan dat maatwerk en
betaalbaarheid voor iedereen
mogelijk moet maken.
Levensloopbestendig systeem
Ondertussen zitten de bestuurders in steden als Amsterdam en
Utrecht ook niet stil. De brief die
Gilbert Isabella en Freek Ossel aan minister Blok schreven,
bevat naast aanbevelingen voor
het oprekken van de termijn
waarbinnen kantoorpanden
mogen worden omgebouwd tot
woningen en studentenkamers,
ook een ander plan. Volgens de
beide PvdA’ers moeten tijdelijke huurcontracten vanaf het
prille begin deel uitmaken van
het huren waarmee je een soort
levensloopbestendig systeem
creëert dat de woningmarkt
voortdurend in beweging houdt.
Wat houdt het plan van Isabella
en Ossel precies in?
Vijfjarencontract
Gilbert Isabella: ‘Je bent,
bijvoorbeeld, student en je komt
in Utrecht studeren. Dan huur je
een kamer. Als je afstudeert ben
je toe aan een volgende stap.
Dan wil je een kleine (sociale)
huurwoning. Dat kan nog steeds
in Utrecht, al zit de huurmarkt
hier aardig op slot. Wij bieden
je dan een contract aan voor vijf
jaar op basis van je huidige inkomen. Dat inkomen is nu beperkt,
maar kan over vijf jaar zijn geste-
Mensen wonen
niet meer
tientallen jaren in
dezelfde woning
gen. Daarbij gaan we er vanuit
dat je een baan hebt gevonden,
(bijvoorbeeld) een relatie hebt en
toe bent aan weer een volgende
stap. Je wilt groter wonen. Dan
maken we een heroverweging
omdat we het terecht vinden
dat er ook wordt gekeken naar je
huidige inkomen.’
Voor die heroverweging wordt
een toets ontwikkeld. Als na
toetsing blijkt dat een huurder
teveel verdient voor een sociale
huurwoning, moet hij/zij verplicht doorstromen naar een
duurdere woning. Mocht het
inkomen, om wat voor reden dan
ook, niet gestegen zijn, dan kan
het bestaande contract met nog
eens vijf jaar worden verlengd.
‘Dan ben je tien jaar verder.
Mocht het dan nog niet lukken,
dan sta je lang genoeg inge-
Reacties
Is het doorstroommodel van
Isabella en Ossel het ei van Columbus of zitten er ook haken en
ogen aan? Gilbert: ‘We merken
dat ons idee reacties oproept.
Veel mensen denken dat je op
straat wordt gezet als blijkt dat je
teveel verdient. Dat is absoluut
niet aan de orde. Daarvoor zijn
we ook nog eens een keer PvdAwethouders. Het gaat hier echt
om het op gang brengen van de
doorstroming. Dan moet je ook
denken aan de sociale huurmarkt
en woningen hebben die boven
die liberalisatiegrens zitten. Dat
betekent dat je in het middensegment moet gaan bouwen.
Stappen die we op dit moment
allemaal aan het zetten zijn. We
zijn bovendien druk bezig met
het ombouwen van leegstaande
kantoorpanden tot woningen en
studentenkamers.’
‘Ik vergelijk ons idee met de
flexibele arbeidsmarkt. Daar is
het ook niet meer zo dat je 40
jaar lang bij dezelfde baas bent.
Vaste contracten zijn er vrijwel
niet meer. Je hopt van baan naar
baan. Datzelfde zie je feitelijk op
de woningmarkt ook gebeuren.
Mensen wonen niet meer tientallen jaren in dezelfde woning.’
Minister heeft oren naar plan
Welk antwoord verwachten
Gilbert Isabella en Freek Ossel
van minister Blok? ‘Hij hééft al
gereageerd. Best bijzonder, want
zo snel reageert een minister
meestal niet. Hij is zelfs zó snel
dat ik zijn antwoord nog goed
moet bestuderen. Blok heeft
er volgens mij wel oren naar.
Natuurlijk zal hij niet alles wat
hij voor ogen heeft snel loslaten,
maar hij heeft wel gekeken naar
de pilot van vijfjaarcontracten die
in Amsterdam loopt. Hij zegt dat
hij daar positief tegenover staat
en wil kijken hoe de resultaten
van die pilot in de Tweede Kamer
vallen. Hij is ook bereid om de
jongerencontracten die wij voorstellen in te voeren.’
‘Daarnaast hebben wij een
voorstel gedaan dat de periode
waarin bij het ombouwen van
kantoren tot woningen mag worden afgeweken van het bestemmingsplan, wordt opgerekt van
vijf naar tien jaar. Daardoor zijn
meer particuliere investeerders
en projectontwikkelaars bereid
om leegstaande kantoren te
transformeren. Na tien jaar hebben ze hun investering eruit en
verdienen ze er ook nog iets aan.
Van dat voorstel heeft de minister ook gezegd dat hij bereid is
het aan te passen.’
‘Volgend jaar komt er een ook
nog een nieuw bouwbesluit met
ruimere oppervlaktematen voor
de verbouw van kantoren. Dat is
gunstig voor ons, omdat we daarmee nog meer studentenkamers
kunnen bouwen voor studenten
die niet per se 18 vierkante meter
aan oppervlakte willen, maar ook
genoegen nemen met 16 of 14
m2 als er bijvoorbeeld een grote
gemeenschappelijke ruimte in zit.
Al met al hebben wij er vertrouwen in dat wij hiermee een basis
leggen om de doorstroming in de
woningmarkt weer op gang te
brengen.’
in de keuken van
PETER ZWIERS
STATENLID IN DRENTHE
‘De plannen van de
wethouders gaan
verder dan ongewenste
inkomenspolitiek – ze zijn
ethisch verwerpelijk.’
Protestgeluiden
Waar het enthousiasme van
bestuurders als Isabella en Ossel
geen grenzen lijkt te kennen als
het om het doorstroommodel
gaat, lopen huurders nog niet
echt warm voor de plannen.
Vrijwel meteen na het begin van
de Amsterdamse pilot klonken de
eerste protestgeluiden.
Arco Leusink, lid van de
huurdersvereniging van de
PvdA, vindt dat de plannen van
Isabella en Ossel ‘verder gaan
dan ongewenste inkomenspolitiek’. ‘Ik vind het een ontoelaatbare inmenging in de planning
van iemands leven. Je hoort zelf
te kunnen kiezen waar je je geld
aan uitgeeft. Kies je voor kopen
dan mag je in Nederland alles
en mag je overal wonen. Kies je
ervoor (of ben je gedwongen) om
te huren dan bepalen de wethouders dus dat jij een bepaald
percentage van je inkomen aan
wonen moet uitgeven. Als je bijvoorbeeld wilt reizen en je kiest
er daarom voor om goedkoop te
wonen, dan kan dat ineens niet
meer. Ook vrije gezinsplanning
wordt een probleem. Kinderen
kosten tenslotte een hoop geld.
Je kijkt met deze plannen, denk
ik, wel uit om nog een groot
gezin te plannen. Als je in Nederland geen Hbo of een wetenschappelijk onderwijsopleiding
hebt en je in de een grote stad
woont en afhankelijk bent van
een (sociale) huurwoning, zit je
behoorlijk gevangen in het keurslijf van deze plannen. Kun jij de
huur niet meer opbrengen, dan
is de boodschap van de wethouders feitelijk dat je dan maar naar
een dunbevolkt gebied moet
verhuizen omdat je in de steden
niets hebt te zoeken.’
Plannen bevorderen
segregatie
De groep huurders zal volgens
Arco Leusink de komende jaren
alleen maar toenemen, waardoor
de druk op de huurmarkt alleen
maar toeneemt. ‘Een hypotheek krijgen is nog steeds een
probleem en dat zal de komende
jaren zo blijven. Bovendien zullen
woningen met hoge huren nooit
meer teruggaan in huurprijs ondanks de prachtige beloften die
daarover worden gedaan.
Dat betekent dat je in je stedelijke planning en in je huur-/
inkomensbeleid segregatie
bevordert. Dat vind ik een hele
kwalijke zaak. Dat heeft enorm
negatieve gevolgen. Niet alleen
voor individuen, maar ook voor
de manier waarop steden en
wijken zich ontwikkelen.’
Hoe komt het dat juist PvdA’ers
zich sterk maken voor deze plannen? Leusink: ‘In de grote steden
is er concurrentie met VVD en
D66. Beide partijen hebben
dezelfde woningmarktplannen.
Die concurrentie wordt zo groot
geacht, dat de PvdA vindt dat ze
ook op die lijn moet gaan zitten,
in de hoop dat de hoogopgeleide
De plannen
zijn een
onaanvaardbare
ingreep in het
leven van mensen
kiezer toch PvdA zal gaan stemmen. Een electorale wanhoopspoging dus en capitulatie voor
eigen onkunde. Je hebt zelf mede
de woningnood veroorzaakt
door er niets tegen te doen. Je
weet dat er weinig betaalbare
woningen zijn en dat je je daar in
de afgelopen jaren amper tegen
hebt verzet. Je weet dat de corporaties door het regeringsbeleid
ook niet meer bij machte zijn om
de eerste tien jaar bij te bouwen.
Dus moet er geld komen voor
de woningmarkt, linksom of
rechtsom. En als je het niet bij de
corporaties of bij de vastgoedjongens kunt halen, dan maar bij de
huurders.’
Volgens Arco Leusink raken de
voorstellen aan de mensenrechten en zijn ze daarom ethisch
verwerpelijk. Wat kan hij in zijn
positie doen tegen dit soort voorstellen? ‘In mijn eigen stad kan ik
in elk geval tegen mensen blijven
zeggen dat ze niet op partijen
moeten stemmen die dit soort
plannen willen. Helaas is daar
ook mijn eigen PvdA bij. En dat
is toch wel jammer omdat je juist
van ons een socialer gezicht mag
verwachten.’
BRABANT
Voor een kijkje in een andere provinciale keuken mocht ik 200 kilometer
naar het zuiden. Van het mooie Drenthe naar het gastvrije Brabant, waar
de PvdA acht van de 55 Statenzetels heeft. De partij maakt geen deel uit
van het college van Gedeputeerde Staten. Het dagelijks bestuur in Brabant
wordt gevormd door VVD, CDA en SP.
Het gastvrije blijkt al bij binnenkomst. Waar ik in het provinciehuis in Assen
al na 20 meter een poortje tegenkom waar niemand zonder pasje door komt,
kan ik het provinciehuis in Den Bosch zo doorlopen naar de Statenzaal.
Eigenlijk wel erg prettig!
Bij aanvang van de vergadering moet ik even schakelen. Waarom moeten
we allemaal gaan staan? Opeens is me duidelijk dat er een gebed is voor de
vergadering. Dat is in het Rode Noorden wat minder gebruikelijk.
Lege agenda
De vergadering zelf kent weinig agendapunten. Twee initiatiefvoorstellen
zijn doorgeschoven naar de commissie, waardoor de agenda erg leeg is. Al
snel heb ik een beeld gevormd van de Statenvergadering. Of eigenlijk toch
niet, want het is voor een bezoeker bijna niet te volgen wie wie is. Wanneer
iemand vanaf zijn of haar plaats spreekt, kun je niet zien wie het is en
namens welke partij dat gebeurt. Ook als iemand achter het spreekgestoelte
staat, is dat niet duidelijk. Continu moet ik het boekje met gezichten erbij
pakken. In veel gevallen lukt het niet tijdig de spreker en de partij te vinden.
Voor het goed volgen van het debat is dat toch wel een vereiste. Dat
hebben wij in Drenthe beter geregeld. Daar komt op het scherm de naam en
de partij onder in beeld.
In de pauze, die we in Drenthe niet kennen, krijgt de erkenning van
Eindhoven als brainport volop aandacht. De Financial Times heeft Brabant
en Eindhoven uitgeroepen tot één van de aantrekkelijkste gebieden in
West-Europa om te investeren. Om jaloers op te worden! Tevens een bewijs
dat een provinciaal bestuur ook (mede) het verschil kan maken.
Topinkomens
Na de pauze komen mondelinge vragen van de PvdA aan de orde. De
inkomens van de topfunctionarissen van energiebedrijf Enexis zijn volgens
de PvdA te hoog en moeten daarom worden aangepast. De gedeputeerde
geeft wel antwoord, maar niet tot tevredenheid van de fractie. Meteen
wordt er een actuele motie ingediend om het college op te roepen in de
aandeelhoudersvergadering hier een punt van te maken. Vóór me zie ik de
SP koortsachtig overleggen. Vasthouden aan de coalitie of toch met een
eigen standpunt komen? Uiteindelijk kiest de SP voor het laatste. D66 stemt
wel tegen en vindt de te hoge inkomens blijkbaar goed. De motie wordt
verworpen met 26 stemmen voor en 28 tegen. Jammer voor de PvdA, maar
het punt is gemaakt: wij pakken in alle lagen topinkomens aan.
Uiteindelijk is de vergadering na drie uur voorbij. De PvdA-Statenfractie
nodigt mij uit om mee te gaan voor een lunch. Daar praten we nog na over
de vele stemverklaringen die worden gegeven. Bij bijna ieder agendapunt
zijn er wel partijen die hun stem toelichten. Af en toe is het een herhaling
van zetten.
En dan is het weer tijd om terug te keren naar Drenthe. Hoe verder ik naar
het noorden ga, hoe rustiger wordt het. Dat heeft toch ook weer zo zijn
charme.
Vind jij het ook leuk om een kijkje te nemen in de politieke keuken van een andere gemeente,
provincie of waterschap (groot of klein, dichtbij of verder weg) en wil je daarover een column
in Lokaal Bestuur schrijven? Stuur dan een mailtje naar de eindredactie, [email protected]
LOKAAL BESTUUR / APRIL 2014
19
OGEN EN OREN VAN DE B
Dit soort taferelen wil Buurttoezicht Lansingerland uitbannen.
Het begon vijf jaar geleden heel bescheiden. Drie
inwoners van Lansingerland, een Vinex-gemeente
in Zuid-Holland, gingen zich inzetten voor veilige
buurten. Sindsdien groeit Buurttoezicht als kool.
Inmiddels zijn er al 300 vrijwilligers actief in achttien
wijken en buurten. De plaatselijke PvdA is nauw
betrokken bij het initiatief. Social media spelen een
belangrijke rol in het Lansingerlandse model, dat ook
heel goed in andere gemeenten toepasbaar is.
Lansingerland ontstond in 2007
door de fusie van Berkel en
Rodenrijs, Bergschenhoek en
Bleiswijk. Woonden er in 1990 in
deze drie gemeenten samen nog
30.000 inwoners, in 2008 was
dit aantal door de grootschalige
nieuwbouw bijna verdubbeld.
In dat jaar begon in een van de
wijken Buurtoezicht. Man van
het eerste uur en nog steeds
vrijwillig coördinator Karel
Neelis: ‘Er was toen sprake van
veel overlast en vandalisme door
jongeren waardoor er in de wijk
een gevoel van onveiligheid
ontstond. Een aantal inwoners
begon destijds met steun van
de gemeente met Buurttoezicht.
Geen zwaar opgetuigde organisatie maar gewoon de ogen en
oren open. Bijvoorbeeld bij het
uitlaten van de hond of de dagelijkse wandelingen in de buurt.
Een bewonersinitiatief dat goed
werd opgepikt door gemeente en
lokale politie.’
De deelnemers aan Buurttoezicht
GERARD BOVENS
FRACTIEVOORZITTER IN LANSINGERLAND
20
meldden van meet af aan hun
bevindingen via een uitgekiend
informatiesysteem aan politie
en het gemeentelijke wijkbeheer en voerden ook geregeld
overleg met het jongerenwerk,
de afdeling veiligheid van de
gemeente en, zo nodig, de burgemeester. Met als resultaat dat
ook in het gemeentelijke beleid
veel aandacht ontstond voor de
bestrijding van vandalisme en
overlast en het vergroten van het
gevoel van veiligheid in bepaalde
buurten. Nu, vijf jaar verder, is
het aantal vernielingen in Lansingerland met bijna 75 procent
teruggelopen en is er van de toen
overlast gevende jeugdgroepen
geen enkele meer over. Er is nog
één hardnekkig probleem over:
het grote aantal woninginbraken
dat ook Lansingerland teistert.
Naast de 300 vrijwilligers die nu
actief zijn in achttien wijken en
buurten, zijn er ook nog eens 200
inwoners die regelmatig per mail
een nieuwsbrief krijgen met informatie over wat er in hun buurt
of in andere wijken zoal speelt.
Deze informatie wordt ook via
Twitter en Facebook verspreid
waardoor het aantal ontvangers
nog veel groter is. Vaak informeren deze volgers Buurtoezicht
over hun eigen bevindingen
zodat er alles bij elkaar opgeteld
een goed beeld ontstaat over wat
er op het gebied van overlast en
veiligheid in bepaalde buurten
speelt.
Rol politie
De lokale politie speelt goed in
op Buurttoezicht. De informatie
die buurtoezichthouders
verzamelen over gevaarlijke
of verdachte situaties, worden
via de eigen internetapplicatie
onderling gedeeld en ook doorgezet naar het lokale politieteam
en de gemeente. De politie zet
deze informatie direct uit naar de
Na vijf jaar
is het aantal
vernielingen met
bijna 75 procent
teruggelopen
wijkagenten. Ook met hen bestaat een intensieve samenwerking. Voor directe noodsituaties
is natuurlijk 112 beschikbaar. De
politie informeert de vrijwilligers
snel over de plekken waar ingebroken is. Vaak komt er dan achteraf informatie los die de politie
helpt om de daders op te sporen.
Met behulp van Buurttoezicht
zijn er ook inbrekers gepakt.
Werkafspraken tussen politie,
gemeente en Buurttoezicht zijn
in een convenant vastgelegd.
Woninginbraken hebben inmid-
dels topprioriteit gekregen. Binnenkort gaat er gemeentebreed
een speciaal actieprogramma
van start waarbij natuurlijk ook
Buurttoezicht wordt betrokken.
Aantrekkelijk
Omdat Buurttoezicht een
eenvoudige manier van werken
is, niet zwaar opgetuigd is en
bovendien direct aansluit bij het
dagelijkse leefpatroon van de
deelnemers, blijft de organisatie
aantrekkelijk voor vrijwilligers.
Er is nog steeds continuïteit en
zelfs groei te bespeuren. Bovendien kost de organisatie weinig
overheidsgeld. De gemeente
Lansingerland draagt zo’n 10.000
euro per jaar bij. De kosten zitten
in communicatiemiddelen, hesjes en organisatiekosten. Karel
Neelis: ‘Het coördinatiewerk is
verdeeld over een aantal coördinatoren en neemt ongeveer 1-2
uur per dag per coördinator in
beslag. De vrijwilligers bepalen
zelf hun rol in hun wijk of buurt.
Met de nu beschikbare communicatiemiddelen en social
media kan via computer, tablet
en smartphone informatie snel
worden gedeeld met groepen
buurtbewoners. Wat je in de
praktijk ziet, is dat Buurttoezicht
zich spontaan uitrolt over andere
wijken en zich inmiddels ook
uitbreidt tot andere aandachtsgebieden. Een kat die vermist
wordt, wordt nu ook al aangemeld. Net als een dementerende
oudere die verdwaald is in de
wijk en via vrijwilligers weer
thuisgebracht wordt.’
Via de sociale media, met de
buurt-app’s als nieuwkomers,
wordt het dus mogelijk om in te
gaan spelen op sociale problemen zoals eenzaamheid in de
wijk en daarop te reageren via de
BUURT
Karel Neelis en Astrid Oosenbrug: ‘Ons model is overal uitvoerbaar.’
inzet van lokale WMO-zorg door
vrijwilligers en beroepskrachten.
De kansen die social media bieden, zijn nog lang niet allemaal
verkend. Karel Neelis: ‘In het
voorjaar van 2013 heb ik hierover
gesproken met de lokale PvdAfractie en met Tweede Kamerlid
Astrid Oosenbrug die ict in haar
portefeuille heeft. Omdat Astrid
in Lansingerland woont en hier
ook in de gemeenteraad heeft
gezeten, kent zij de situatie in de
wijken goed.’ Net als de lokale
PvdA-fractie ziet zij grote kansen
voor nieuwe burgerinitiatieven
die in het teken staan van zorg
en veiligheid in de buurt. ‘Daarin
is nog een forse slag te maken’,
vindt ook Neelis. ‘Het is goed dat
de lokale en landelijke PvdAfracties meedenken over nieuwe,
slimme systemen dichtbij huis.
Dat kan door ze te stimuleren, te
faciliteren en te promoten. Daar
kunnen wij lokaal en landelijk
van gaan profiteren. Al is het alleen maar omdat initiatiefnemers
elders in Nederland niet steeds
weer opnieuw het wiel hoeven
uit te vinden. Want het Lansingerlandse model is overal uitvoerbaar. Ik ben heel benieuwd
waar wij met Buurtoezicht over
vijf jaar staan. Ik denk dat zorg
en veiligheid in de buurt er dan
veel persoonlijker en betrokkener
uit zullen zien.’
INITIATIEF VAN DE MAAND
HULPFONDS IN EEMNES
Foto Nationale Beeldbank
Meer weten over Buurttoezicht
Lansingerland? Mail naar
[email protected]
Foto F. Ebbe
Hoe triest ook, de armoede in Nederland groeit.
Daar kunnen wij ons hoofd niet voor wegdraaien. Als PvdA willen wij immers een fatsoenlijk
bestaan voor iedereen en een vangnet voor
mensen die buiten de boot dreigen te vallen.
Daarom heeft de PvdA-fractie in Eemnes het
initiatief genomen om een Hulpfonds op te richten voor mensen met acute en spoedeisende
hulpvragen. Het gaat bijvoorbeeld om het vervangen van een wasmachine, de aanschaf van
een nieuwe bril of van een fiets voor een kind
om op school te kunnen komen. Een motie van
de PvdA om dit Hulpfonds mogelijk te maken
werd unaniem aangenomen door de Eemnesser
gemeenteraad. Inmiddels is er een startkapitaal
vrijgemaakt.
Om het fonds goed op te zetten, hebben we
contact gezocht met de Stichting Urgente Noden Nederland (SUNN), die veel ervaring heeft
met noodhulp. Op advies van de SUNN kozen
B&W van Eemnes met instemming van alle
partijen voor een onafhankelijke samenwerkingsorganisatie die individuele noodhulp mogelijk maakt.
Het gaat om een publiekprivate samenwerking van enerzijds hulpverleners (maatschappelijk werk,
jeugdzorg, GGD, zorg voor chronisch zieken, gehandicapten en ouderen) en anderzijds maatschappelijke
organisaties in de rol van donateur (fondsen, kerken, bedrijven, instellingen en particulieren) en de overheid zelf, die er voor zorgt dat het werk ook echt gedaan kan worden en dat iedere euro die binnenkomt
naar het doel gaat.
Hulpverleners kunnen in geval van nood financiële hulp voor hun cliënten vragen bij het Noodhulpbureau. Er wordt dan eerst gekeken of er nog een wettelijke voorziening kan worden benut. Zo niet, dan
kan binnen 24 uur actie worden ondernomen. Deze aanpak is al erg oud maar raakte na de invoering van
de Bijstandswet van 1965 in onbruik. Eind vorig jaar stimuleerde staatssecretaris Klijnsma de gemeenten
zo’n samenwerking (weer) te overwegen. Ze deed dat niet alleen omdat veel huishoudens in moeilijke
omstandigheden verkeren, maar ook omdat de overheid uitsluitend regelgebonden hulp kan bieden.
Daarmee kun je niet alles en zeker niet tijdig afdekken. De ‘nieuwe’ aanpak wordt inmiddels al door een
50-tal gemeenten benut. Bij de organisatie van de Noodhulp zoekt Eemnes de samenwerking met omliggende gemeenten. Veel handen maken het werk lichter en goedkoper. Het zorgt er ook voor dat deze
hulp niet van toeval afhangt. De hulpverleningsinstellingen zijn enthousiast. Ze hoeven nu niet eindeloos
te zoeken naar een oplossing die ervoor zorgt dat iemand financieel het eind van de maand haalt.
Meer info bij Wilma de Boer-Leijsma (PvdA-Eemnes), [email protected],
en bij Andries de Jong, SUNN (www.sunnederland.nl).
LOKAAL BESTUUR / APRIL 2014
21
dilemma
Elke maand legt Lokaal Bestuur een stelling of dilemma aan je
voor. Vorige keer was dat:
LIJSTDUWER
Omdat je als oud-raadslid en -wethouder nog altijd
veel bekendheid binnen de gemeente geniet, heeft
het afdelingsbestuur je gevraagd als lijstduwer de
laatste plek in te nemen op de PvdA-kandidatenlijst.
Je hebt ja gezegd tegen dit verzoek, uiteraard niet
met de bedoeling daadwerkelijk terug te keren in
de gemeenteraad. Nu, tegen je eigen verwachting
in, blijkt dat je als lijstduwer voldoende stemmen
hebt behaald om daadwerkelijk terug te keren in
de raad, slaat de twijfel toe. Het afdelingsbestuur
en de lijsttrekker beroepen zich op de volgorde
van de democratisch door de afdelingsvergadering
vastgestelde lijst. Maar uit de stad en in de
krant klinken heel andere reacties. Het woord
‘kiezersbedrog’ is al gevallen. Wat doe je?
We kregen nog vóór de verkiezingen de volgende reacties:
Teun Sluimer,
oud-wethouder
en lijstduwer
in HardinxveldGiessendam
De geschetste situatie
is redelijk onwaarschijnlijk. Toch
hebben we het in onze goede gemeente al eerder meegemaakt dat
de toenmalige lijstduwer, Koos
van Zwienen, die nu op nummer 4
staat, werd gekozen. Koos was en
is caféhouder en geniet daardoor,
terecht, veel bekendheid. Mocht
zich de situatie voordoen dat ik
zelfstandig de kiesdeler haal, dan
ben ik geneigd meer gewicht te
hechten aan de uitslag van de
verkiezing dan aan de vaststelling
van de kieslijst door het afdelingsbestuur. Maar liever ga ik nog een
tijdje door met mijn ombudswerk.
Dat geeft veel voldoening. Je
werkt voor gewone mensen (daar
gaat het om) en je doet informatie
op voor het bijstellen van ons
sociaal beleid.
Rosita van GeeneNieuwenbroek,
oud-raadslid
en lijstduwer
in Heeze-Leende
Wat ik zal doen als ik
als lijstduwer onverhoopt - want
zo mag dat wel worden genoemd
- voldoende stemmen haal om
daadwerkelijk terug te keren in
de gemeenteraad? Deze vraag
heeft mij in verwarring gebracht
want ik had daar eerlijk gezegd
niet eens aan gedacht. Kiezersbedrog kan het in ons geval niet zijn
omdat bij de presentatie van de
kandidatenlijst in het begeleidend
persbericht duidelijk is aangegeven dat ik me niet meer verkiesbaar stel. Maar toch weet ik dat,
als er zoveel mensen op mij stemmen, ik niet kan zeggen: mooi
hoor, maar dit gegeven lap ik aan
mijn laars. Dus zal ik uitleg moeten geven waarom ik de zetel niet
opeis omdat ik echt op de laatste
plaats wilde staan. En dat was
niet om weer in de raad te komen
maar om mijn uitdrukkelijke steun
aan de plaatselijke kandidaten
van de PvdA te geven.
Bruno van Dunné,
oud-wethouder en
lijstduwer
in Voorschoten
Lijstduwer (als oudwethouder) en toch verkozen,
tja een dilemma. ‘Mijn’ zetel
innemen, of me houden aan de
volgorde zoals in de afdelingsvergadering werd vastgesteld
(op voordracht van een commissie waar ik zelf in zat) en de
raadszetel weigeren? De keuze is
desondanks simpel: weigeren.
We hebben een heel goede lijst,
met veel enthousiaste mensen,
jong, oud, man, vrouw. Leuke
mensen die het de komende vier
jaar goed gaan doen. En ondanks
het feit dat ik me er ongetwijfeld
bij thuis zal voelen (en ik het
raadswerk altijd erg mooi vond)
is mijn tijd geweest. Been there,
seen it, done it.
Dus kiezersbedrog, ja, een beetje,
en helemaal gemakkelijk voel ik
me er niet bij. Maar tegen iedereen die er om vraagt zeg ik: het
is ‘slechts’ mijn publieke uiting
van steun aan de PvdA en deze
uitstekende kandidaten. Nee, ik
zal niet mijn zetel innemen.
Anne Koning,
lid Eerste Kamer
en Provinciale
Staten,
ex-wethouder
en lijstduwer
in Delft
Het is een geweldig eer als je
gevraagd wordt je partij te steu-
nen als lijstduwer. En elke stem
is natuurlijk een enorme blijk van
waardering en vertrouwen. Maar
iedereen die zich een beetje interesseert voor de politiek weet dat
de lijstduwer niet op de lijst staat
om in de raad te komen. Je toont
als lijstduwer dat je letterlijk achter je partij staat. Dus zelfs al zou
ik voldoende stemmen krijgen
om voor een zetel in aanmerking
te komen, dan vertrouw ik er op
dat de mensen er niet op rekenen
dat ik werkelijk een plekje in de
raad zou innemen. Ik geef de
waardering en het vertrouwen
van de kiezer graag door aan de
echte kandidaat-raadsleden op de
lijst. Gelukkig kan ik dat voor de
verkiezingen al uitdragen.
Jan van Lenteren,
oud-wethouder
en lijstduwer
in Dalfsen
Iedereen die op de lijst
staat van een partij
die meedoet aan de verkiezingen, moet in beginsel bereid zijn
ook daadwerkelijk zijn zetel in te
nemen. Ook de bungelaar die onderaan de lijst staat als lijstduwer
heeft de dure plicht om in de raad
te gaan wanneer de kiezer dat via
voorkeurstemmen heeft bepaald.
Krijgt een raadslid in de loop van
de raadsperiode ruzie met zijn
partij, dan moet hij het morele
fatsoen hebben om de raad te
verlaten. Ook al mag hij volgens
de Kieswet blijven zitten. Voor iemand die met voorkeurstemmen
is gekozen, is tussentijds opstappen toch een beetje kiezersbedrog. Het is daarom belangrijk om
voortdurend te werken aan goede
verhoudingen in de fractie en
raadsleden zeer regelmatig aan
een eerlijk beoordelingsgesprek te
onderwerpen. Iedereen moet zich
ervan bewust zijn dat raadslid zijn
een ondankbare hondenbaan is,
maar wel één waar je verschrikkelijk van kunt genieten. Meebeslissen over je eigen omgeving is
een voorrecht.
Nicole Teeuwen,
oud-wethouder
en lijstduwer
in Houten
Het lijstduwerschap
is langzamerhand ingeburgerd als fenomeen. Daarbij
weten kiezers, neem ik aan, dat
de lijstduwer niet actief de politiek in gaat. Het is een symbolische plek, waarbij een bekend
persoon laat zien dat hij zijn of
haar partij actief ondersteunt.
De lijstduwer denkt mee met de
partij en ondersteunt haar actief.
Daardoor krijgt de partij mogelijk net een paar stemmen meer.
Zolang vooraf volstrekt duidelijk
is dat het echt gaat om een plek
onderaan de lijst, kan dat nooit
kiezersbedrog zijn.
Jacob Bruintjes,
wethouder
en nr. 10
in Borger-Odoorn
Je hebt maar een
kwart van de kiesdeler nodig om
met voorkeurstemmen in de raad
te komen. Wanneer je als bekende
PvdA’er op een niet-verkiesbare
plaats op de lijst staat, is er een
goede kans dat je dat kwart van
de kiesdeler haalt. Dat vind ik op
zich geen reden om in de raad te
gaan. Anders wordt het wanneer
je op eigen kracht de volledige
kiesdeler haalt. Dat is mij een
keer gelukt als nummer twee
op de lijst. Ik was zittend wethouder en ook eerste kandidaatwethouder. Wanneer je niet in
bent voor het raadslidmaatschap
en je desondanks de volledige
kiesdeler aan stemmen haalt, dan
is er iets bijzonders aan de hand.
Overleg met het afdelingsbestuur
en eventueel de ledenvergadering
dient dan te volgen. Ik vind dat de
opvatting van het bestuur respectievelijk de leden dan bepalend
moet zijn voor de keuze om al dan
niet in de raad zitting te nemen.
Remco Pols,
oud-wethouder,
lid afdelingsbestuur
en lijstduwer
in Amstelveen
Ik ben lijstduwer ja, maar ik heb
niet de ambitie om in de raad
te gaan zitten, ook niet als ik
voldoende stemmen krijg om dat
te doen. Ik sta op de lijst om aan
de kiezer duidelijk te maken dat
ik vertrouwen heb in de mensen
op de lijst die wel verkiesbaar
zijn, en in wijze waarop de PvdA
de uitdagingen in de gemeente
aanpakt. Het is een oude discussie: kun je dit doen of niet? Wij
hebben er in Amstelveen voor
gekozen dat het kan. Maar we
hebben ons ook goed op het dilemma voorbereid. Wat je vóór de
verkiezingen hierover afspreekt,
moet je na de verkiezingen ook
doen. Er is, kortom, geen dilemma. Ik ga niet in de raad.
Commentaar
van
Gert-Jan Leerink
‘Mocht zich de
situatie voordoen
dat ik zelfstandig de
kiesdeler haal, dan
ben ik geneigd meer gewicht te
hechten aan de uitslag van de
verkiezing dan aan de vaststelling van de kieslijst door het
afdelingsbestuur,’ schrijft Teun
Sluimer. ‘Iedereen die zich een
beetje interesseert voor de politiek weet dat de lijstduwer niet
op de lijst staat om in de raad
te komen,’ brengt Anne Koning
daar tegenin. De meningen zijn
kortom verdeeld. Hoe je ook
denkt over het fenomeen lijstduwer, duidelijkheid vooraf is van
het grootste belang. Het moet
zowel voor de kandidaat als voor
de afdeling en de kiezer vooraf
volstrekt helder zijn of het lijstduwerschap puur gaat om het
leveren van symbolische support,
waarbij de zetel onder geen enkele omstandigheid zal worden
ingenomen, of dat de zetel bij
voldoende electorale steun wél
ingenomen zal worden. Remco
Pols heeft gelijk, maak zulke heldere afspraken dat er helemaal
geen dilemma is.
Volgende keer deze stelling:
Het verkiezingsresultaat van de PvdA bewijst dat
canvassen geen effectief campagnemiddel is.
Daarna dit dilemma:
Na tien wethouderschap heb je een punt
gezet achter je politieke carrière. Vrij snel na
de verkiezingen word je benaderd door een
organisatie met de vraag of je de komende twee
jaar fulltime voor ze wilt komen werken. ‘We
kunnen je weliswaar maar voor 50 procent
uitbetalen, maar omdat je salaris toch wordt
aangevuld met wachtgeld heeft dat voor jou verder
geen financiële consequenties.’ Een prachtige kans
om er in deze lastige tijden weer tussen te komen.
De banen liggen ook voor oud-wethouders niet voor
het opscheppen. Ga je op het aanbod in?
Mail je reactie (max 150 woorden) en foto naar [email protected]
REACTIES WELKOM
Wil je reageren op wat je in deze
Lokaal Bestuur leest?
Laat het ons weten. Zorg
ervoor dat je mailtje uiterlijk
maandag 14 april in ons bezit
is, dan kunnen wij het in het
meinummer plaatsen.
Alle andere kopij moet uiterlijk
woensdag 9 april binnen zijn.
Je kunt je bijdrage sturen naar
eindredacteur Jan de Roos,
email: [email protected]
De sluitingsdatum voor het
juninummer is maandag 5 mei.
WORDT DIT JOUW LAATSTE LOKAAL BESTUUR?
De PvdA heeft helaas flink verloren bij de gemeenteraadsverkiezingen. Misschien keer jij daardoor
niet meer terug in de raad of als wethouder. Of misschien heb je er sowieso een punt achter gezet.
Je kunt, als je dat wilt, voor een gering bedrag toch Lokaal Bestuur blijven lezen, zodat je op
de hoogte blijft van wat er de komende tijd allemaal gebeurt. Dat kan door je aan te melden als
buitengewoon lid van het CLB. Voor 30 euro per jaar blijf je dan Lokaal Bestuur ontvangen en word
je geïnformeerd over onze activiteiten via de digitale CLB-nieuwsbrief. Aanmelden is eenvoudig.
Ga naar de homepage van www.lokaalbestuur.nl, klik onderaan het scherm op het blokje ‘Wil je
buitengewoon lidmaatschap aanvragen?’ en vul je gegevens in.
22
uit de kamer
INTUSSEN OP
Verzameld door Leonie Wildeman
Foto Jan de Roos
TON LANGENHUYZEN
BELEIDSMEDEWERKER
TWEEDE KAMERFRACTIE
TEL. 070-3182792,
[email protected]
KRIMP
H
oewel uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen nog nadreunt, wordt met het kopje ‘krimp’ nu op de bevolkingsafname
in sommige regio’s van het land geduid. Terwijl de stedelijke
regio’s in de Randstad groeien, neemt de bevolking in sommige
delen aan de randen van het land af. Dat betekent dat daar minder
winkels, ziekenhuizen en scholen zijn. En minder voorzieningen
betekent dat meer mensen wegtrekken. Tweede Kamerlid Albert de
Vries heeft, ook geïnspireerd door goede lokale initiatieven, enkele
voorstellen gedaan tegen de gevolgen van krimp. Die staan in een
actieplan. Zo stelt De Vries voor om het werken of studeren over de
grens eenvoudiger te maken door belastingregels te versimpelen. Ook
wil hij in de sociale zekerheid beter inspelen op grensoverschrijdende
arbeid en het onderwijs in grensregio’s meer op elkaar afstemmen.
Op het gebied van werkgelegenheid denkt De Vries aan het bundelen
van kennis van bedrijven en overheden zoals in Zuid-Limburg, waar
in de zogenaamde ‘smart services hub’ ABP, CBS en private partijen
samenwerken aan ‘dienstverlening 3.0’. Verder moeten er meer duurzame energiebedrijven naar de krimpregio’s worden gehaald. In de
Eemshaven, Vlissingen-Oost en Den Helder is ruimte voor wind-,
zon- en getijde-energie. Op het gebied van onderwijs moeten er meer
scholen van het bijzonder en openbaar onderwijs onder één dak
komen. Om dorps- en clubhuizen open te kunnen houden, is het van
belang dat meerdere functies in één pand kunnen. Een ontheffing
voor horeca-activiteiten kan daarbij helpen. Verder pleit De Vries voor
solidariteit tussen regio’s. Hij wil dat er serieus onderzocht wordt hoe
een deel van de vastgoedopbrengsten in groeiregio’s kan worden
gebruikt voor sloop en herstel in krimpgebieden. Deze voorstellen en
meer staan in een initiatiefnota.
DIGID
I
n dit digitale tijdperk wordt het steeds belangrijker dat de digitale
identificatiemiddelen betrouwbaarder worden. Dat geldt niet meer
voor DigiD, het huidige systeem voor burgers om zich op internet
te legitimeren als zij contact hebben met overheidsorganisaties. Astrid Oosenbrug vindt DigiD te kwetsbaar, omdat het alleen
beschermd wordt door een combinatie van een gebruikersnaam en
wachtwoord en het toesturen van gegevens via de post. Het systeem
wordt misbruikt door aanmeldingsbrieven te onderscheppen. Deze
brieven worden toegestuurd als je een DigiD aanmaakt of opnieuw
aanvraagt en per post verstuurt naar het adres dat in de GBA van iemand bekend is. Door van iemand zijn basisgegevens, BSN, geboortedatum en adres te verzamelen, kun je een nieuw DigiD aanvragen en
als je de brief in handen krijgt, kun je iemands identiteit stelen.
Dit probleem zou nog groter kunnen worden als het nieuwe systeem,
dat controleert of de gegevens kloppen, niet beter beveiligd wordt.
Dat systeem moet namelijk niet alleen toepasbaar worden voor
contact met overheden maar ook met bedrijven. Oosenbrug pleitte
in een algemeen overleg met minister Plasterk dan ook voor een
hoger niveau van beveiliging, bijvoorbeeld gebaseerd op certificaten
en digitale handtekeningen. De minister zegde toe hier goed naar te
gaan kijken.
ACTIEPLAN ‘PAYROLL’
O
p initiatief van Mariette Hamer is samen met PvdA-lijsttrekkers een actieplan ontwikkeld om payrollconstructies bij lokale
overheden af te schaffen. Zij vinden dat payrolling te vaak
gebruikt wordt als juridische constructie om onder werkgeversverplichtingen uit te komen, cao’s te omzeilen en de risico’s van
werkgevers af te wentelen op werknemers. In het geval van een payrollconstructie komen werknemers formeel in dienst bij een extern
bedrijf, maar werken zij in de praktijk ergens anders. Daarmee kan
de organisatie waar het werk plaats vindt de medewerkers die voor
het payrollbedrijf werken slechtere arbeidsvoorwaarden geven dan
medewerkers die zij wel in dienst hebben. Daarom stelden Hamer en
de lijsttrekkers voor dat er vanaf mei 2016 geen payrollconstructies
meer bij gemeenten zijn, noch bij bedrijven en deelnemingen waarin
gemeenten participeren of een aandeel hebben. Er moeten afspraken
worden gemaakt over het afbouwen van payrollconstructies. Ook bij
aanbestedingen moet er op fatsoenlijke en eerlijke arbeidsvoorwaarden worden gelet. Daarom moet in het aanbestedingsbeleid worden
opgenomen dat bedrijven die meedingen naar overheidsopdrachten,
geen gebruik mogen maken van payrollconstructies.
LOKAAL BESTUUR / APRIL 2014
23
de achterkant
< Oude Glorie
Jong Talent >
Gesprekken met voormalige PvdA-bestuurders
uit gemeente en provincie over toen en nu, en met
jonge PvdA’ers over politiek en toekomst.
TEKST EN FOTO: JAN DE ROOS
Alles leek goed te gaan. Als leerling piloot
in dienst van de Belgische defensie had ze
vanaf de vliegbasis Beauvechain (bij Brussel)
al meer dan honderd vlieguren en een aantal
solovluchten gemaakt met haar trainingstoestel,
de Marchetti SF260. Toen openbaarde zich een
vermoeidheidsvirus. Ze mocht een half jaar niet
vliegen. De achterstand in haar opleiding werd
daardoor zo groot, dat ze haar carrière als piloot
in maart 2013 moest beëindigen. ‘Daar heb ik wel
om gejankt, ja’, vertelt Carina Nieuwenweg. Haar
leven heeft inmiddels een heel andere wending
genomen. Ze is nu eerstejaars Moleculaire
Levenswetenschappen (waarin biologie, scheikunde
en natuurkunde samenvloeien) aan Wageningen
UR en heeft zich ontpopt als een gedreven
politica. Bij de raadsverkiezingen van 19 maart
stond ze als vijfde op de PvdA-kandidatenlijst.
Ze kreeg 114 stemmen. De PvdA ging van vier
naar drie zetels, zodat Carina voorlopig niet in
de raad komt.
Campagne op de campus
Ik ontmoet Carina op de vrijdag voor de
verkiezingen in het kolossale Forum-gebouw
op de Wageningse campus. Ze voert daar de
hele week tijdens lunchtijd campagne, met
de PvdA-verkiezingskraam als uitvalsbasis.
Het is er stil, net als bij de kramen van
de andere partijen. ‘Per dag hebben we
misschien tien bezoekers. Dat komt doordat
het tentamenweek is, dan ben je natuurlijk
vooral daarmee bezig.’ Omdat er zich spontaan geen
bezoekers melden, pakt Carina een dienblad met JSpennen, pepermuntjes en flyers en gaat wat tafeltjes
langs. ‘Ga je stemmen?’, informeert ze. ‘Er zit nu
maar één student (van D66) in de gemeenteraad.
Dus misschien wil je straks aan mij denken als je
links stemt.’ De flyer die ze overhandigt, noemt
als speerpunten: betere studentenhuisvesting,
veiliger fietsroutes en een beter OV. En de PvdA is
‘keihard de sociaalste nu de zorg terugvalt op de
gemeente en haar inwoners’. Als Carina aan één
van de studenten vraagt of ze heeft gehoord van ‘de
decentralisaties’, blijft het stil. In een paar zinnen
legt ze uit waar het om gaat. Terwijl Carina haar
rondje afmaakt, vraag ik aan Karmijn van den Berg,
een ouderejaars studente landschapsarchitectuur
die deze week met haar de verkiezingskraam
bemenst, wat Carina’s sterkste punt is. ‘Ze kan
heel goed luisteren en laat zich altijd erg goed
informeren. Ze neemt mensen heel serieus en weet
daardoor hun vertrouwen te winnen’, aldus Karmijn.
Carina komt uit een gewoon gezin in het
Drentse dorpje Valthermond. Haar vader is
storingscoördinator bij Imtech, moeder werkte op
een laboratorium en doet nu veel vrijwilligerswerk.
Als oudste van drie kinderen ontwikkelt Carina al
vroeg een gevoel voor rechtvaardigheid. ‘Ik hoorde
later, dat ik op school altijd speelde met kinderen
die juist níet populair waren. Wat veel indruk op me
heeft gemaakt, is dat één van mijn tantes financieel
aan de grond zat. Daardoor konden er geen
schoolspullen worden aangeschaft toen mijn nichtje
naar de middelbare school ging. Ik heb toen 100
euro van mijn spaarrekening gehaald om een tas,
24
CARINA
NIEUWENWEG (23)
een agenda en andere dingen voor haar te kopen.
Gaandeweg kwam ik erachter, dat ik best wel links
was. De principes waar de PvdA voor staat, spreken
mij aan. Het is ook een kwestie van gevoel. De SP
vind ik te negatief, ik mis daar het verhaal hoe het
wél moet. En GroenLinks zet zich wel in voor natuur
en milieu maar beseft onvoldoende dat je eerst moet
zorgen voor een basis van welvaart. Waar ik niet
tegen kan, is dat mensen misbruik maken van de
goedheid van anderen. Daar reken ik misbruik van
uitkeringen ook toe.’ Haar vriend Arnoud, die in de
luchtvaartsector werkt en in Zeist woont, deelt haar
verbondenheid met de PvdA niet. ‘Hij stemt VVD,
volgens mij vooral omdat die partij zich sterk maakt
voor de uitbreiding van Schiphol.’
Carina in gesprek met medestudenten
op de Wageningse campus.
JSF is een kaktoestel
Voor mensen die haar niet persoonlijk kennen, is
meteen duidelijk waar Carina politiek gesproken
staat. ‘Ik heb altijd mijn PvdA-muts op als ik naar
de campus ga of door de stad fiets. Eigenlijk
gaat die alleen onder de douche af,’ lacht ze. Aan
campagnevoeren beleeft ze veel plezier. ‘Rozen
waren te duur, daarom hebben we op Valentijnsdag
kersenbonbons uitgedeeld waar een kaartje aan zat
met de tekst: ‘Wat heb jij een mooie stem.’ Dat viel
erg in de smaak. Mijn mooiste campagnemoment?
Toen er opeens een jongen voor mijn neus stond
die zei: ‘Ben jij voor of tegen het leger?’ Vóór
natuurlijk. Ik vind het belangrijk dat we een goed
toegeruste krijgsmacht hebben. We zouden ons wel
meer moeten specialiseren in Europees verband.
Met de bezuinigingen op defensie hebben we echt
de grens bereikt, we zijn er zelfs naar mijn mening
al overheen gegaan.’ De voormalige pilote is ook
duidelijk over de JSF: ‘Een kaktoestel. Hadden we
nooit moeten aanschaffen. We hadden beter het
nieuwe type F-16 kunnen kopen. Die toestellen
zijn even goed bestand tegen de ons bekende
bedreigingen.’
Leuke club
Carina is sinds ze in Wageningen studeert ook
commissielid en fractievolger. ‘De Wageningse
PvdA is een leuke club met heel verschillende
mensen. Dat heeft mij ook gestimuleerd om
me kandidaat te stellen. Ik wil me de komende
periode graag inzetten voor meer interactie tussen
stad en student. Samen met vrijwilligers- en
studentenorganisaties wil ik bijvoorbeeld op poten
zetten dat studenten worden uitgenodigd om een
keer bij oudere mensen te komen eten. Verder zie
ik mogelijkheden om nieuws uit te wisselen tussen
het universiteitsblad Resource en de stadskrant.
En ik zou graag willen dat het voor particulieren
aantrekkelijk wordt gemaakt om panden te kopen
waar studenten in kunnen worden gehuisvest.
Maar ook voor andere bevolkingsgroepen kan er het
nodige worden gedaan. Op initiatief van de PvdA is
een ‘Ik-doe-mee-fonds’ opgericht, dat kinderen van
arme ouders in staat stelt toch aan sport of muziek
te doen. Ook op het gebied van duurzaamheid
kunnen we nog veel verbeteren. Denk
aan goede isolatiemaatregelen, niet
alleen bij grote gebouwen maar ook voor
middengroepen. Je kunt ook in kleine dingen
het verschil maken, door concreet iets goeds
te doen voor mensen. Dat is wat me zo
aantrekt in het raadslidmaatschap, daar krijg
ik zelf ook energie van. En als je elke dag een
uur eerder je bed uitkomt, wat mij als exmilitair geen moeite kost, heb je per week vijf
uur extra voor politieke activiteiten.’
Als ik vraag wie haar in de politiek inspireren,
komt Carina met twee Belgische namen:
‘Maggie De Block, de staatssecretaris van
Asiel en Migratie in het kabinet-Di Rupo.
Zij slaagde er door slim beleid in om op
haar ministerie geld over te houden, dat
terugvloeide naar de staatskas. En Di Rupo
zelf. Hij kreeg het voor elkaar om een onmogelijke
regering te vormen.’
Ambities voor de langere termijn? ‘Wat ik ga doen
als ik mijn studie heb afgerond, weet ik nog niet.
Misschien ga ik dan wel de burgerluchtvaart in.
Als ik het leuk blijf vinden in de politiek zou ik ook
wel minister van Defensie willen worden. Het lijkt
me prachtig om aan het hoofd te staan van zo’n
organisatie.’ Carina straalt bij die gedachte. ‘Je
begrijpt dat vooral het behoud van onze luchtmacht
dan in goede handen zou zijn.’
Anna Cornelia (Carina) Nieuwenweg
Geboren op 30 oktober 1990 te Valthermond
Opleiding: Hondsrug College Emmen, VWO+profielen
N&T + N&G (2003-2009), filosofie Rijksuniversiteit
Groningen (2009-2010), opleiding militair vlieger/
officier in Beauvechain (B.) 2010-2013, eerstejaars BSc
Moleculaire Levenswetenschappen, Wageningen UR
(sinds 2013)
Werkervaring: o.a. als horecamedewerker/
ijsverkoper, krantenbezorger en studiecoach en als
leerling piloot
Politiek: lid PvdA en JS, commissielid, fractievolger
en lid campagneteam PvdA Wageningen, kandidaatraadslid 2014
Hobby’s: schrijven van fictieverhalen, hardlopen,
actief lid Zweefvliegclub Flevo in Biddinghuizen
Twitter: @ACNieuwenweg

Afdelingsverslag 2013: - Afdeling Assen

10d Advies cie SL

PvdA ledenvergadering 21 oktober 2014 Aanwezig 12

Informatie over de kandidaten Marieke van Duijn Ik ben Marieke, 33

Verslag van de Algemene Rekenkamer over 1981

Begroting van Hilversum voor 2014

GA STEMMEN OP 19 MAART - Goes

Schriftelijke vragen 2014

Rechtse wijn in linkse zakken

Actieplan aanpak woonoverlast in Eindhoven Een dak boven je